peranan makmal dalam menjalankan ujian saintifik … kerja/kertas kerja 2018/29.11.2018 hari... ·...

MAJLIS ILMU PERAYAAN HARI KEPUTERAAN

KEBAWAH DULI YANG MAHA MULIA PADUKA SERI BAGINDA SULTAN DAN YANG DI PERTUAN NEGARA BRUNEI DARUSSALAM

1

PERANAN MAKMAL DALAM MENJALANKAN UJIAN SAINTIFIK KHUSUSNYA UJIAN SISA RACUN KIMIA DALAM HASIL PERTANIAN BAGI MENDUKUNG

KESELAMATAN KEPADA PENGGUNA

HJH HASINAHWATI HJ HANAFI JABATAN PERKHIDMATAN SAINTIFIK KEMENTERIAN KESIHATAN 21 RABIULAWAL 1440/ 29 NOVEMBER 2018



2

Isi Kandungan : Definasi Keselamatan Makanan Perpaduan Makmal-makmal di dalam Agensi Kerajaan dalam menjalankan ujian ke atas makanan Pengenalan Jabatan Perkhidmatan Saintifik, Kementerian Kesihatan Peranan dan Carta organisasi Jabatan Perkhidmatan Saintifik Peranan Bahagian Kimia Makanan Stakeholders bagi Jabatan Perkhidmatan Saintifik dalam mendukung jaminan Keselamatan Makanan Peraturan atau Garispanduan Sebahagian ujian makmal dijalankan ke atas hasil pertanian / produk hasil Pertanian dalam mendokong keselamatan makanan / Halalan Thoyyiban Kesimpulan



3

Definasi

Keselamatan makanan merujuk pada pengendalian, penyediaan dan penyimpanan makanan dengan cara yang selamat untuk mengelakkan pencemaran makanan

dan mencegah penyakit bawaan makanan.

PBB melalui Pertubuhan Kesihatan Sedunia (WHO) menggunakan slogan

” Food safety from farm to plate”.- WHO Health Day 07April 2015



4

PBB melalui Pertubuhan Kesihatan Sedunia (WHO) menggunakan slogan

” Food safety from farm to plate”.- WHO Health Day 07April 2015

Antara langkah asas ke arah keselamatan makanan melalui : Perlabelan makanan Pengendalian makanan yang bersih, kebersihan diri pengendali makanan Persekitaran premis makanan yang bersih Cara penyediaan dan cara penyimpanan makanan yang betul Pengawalan bahan tambahan dalam makanan Penggunaan racun perosak / racun kimia pertanian Kebersihan bahan mentah daripada ladang Dasar tentang Bioteknologi Garis panduan dalam pengurusan impot dan eksport makanan Pensijilan untuk makanan “Halalan Toyyiban”



5

KEMENTERIAN SUMBER-SUMBER UTAMA DAN PELANCONGAN

Jabatan

Pertanian dan Agrimakanan

JABATAN PERKHIDMATAN

SAINTIFIK

JABATAN PERDANA MENTERI

Global Halal Industry

Development

Bahagian Keselamatan Agrimakanan



6

`

PELANGGAN

MPRT

MOH

• Jabatan

Perkhidamatan

Saintifik

• Jabatan Pertanian

dan Agrimakanan

• Bahagian

Keselamatan

Agrimakanan

• Global Halal Industry

Development (GHID)

CLIENTS

PELANGGAN

Ujian ke atas

makanan

JPS,KK menjadi pemusatan penerimaan (single point of contact) bagi Pelanggan

Pemusatan

Penerimaan

contoh

(JPS, KK)

PERPADUAN MAKMAL-MAKMAL 01 APRIL 2017

EIDPMO



7

PERANAN JABATAN PERKHIDMATAN SAINTIFIK

Menyediakan perkhidmatan makmal melalui ujian saintifik

yang komprehensif dan kalibrasi bagi mendokong

kesihatan awam dan agensi penguatkuasa

undang-undang di Negara Brunei Darussalam

Jabatan Perkhidmatan Saintifik Kementerian Kesihatan Commonwealth Drive

Bandar Seri Begawan BB3910 Tel : 2382424

www.moh.gov.bn



8

JABATAN PERKHIDMATAN SAINTIFIK



9



10

CAWANGAN JABATAN PERKHIDMATAN SAINTIFIK

JABATAN PERKHIDAMATAN SAINTIFIK

(Cawangan utama)

Anggerik Desa Madaras Serasa



11

AKREDITASI MAKMAL



12

Bahagian Kimia Makanan menyediakan perkhidmatan Saintifik dalam ujian analitikal bagi food additives, pencemaran bahan kimia, kandungan makanan (nutrient contents) dan ‘adulterant’ dalam makanan / produk makanan dalam memastikan kualiti, keselamatan dan status kehalalan makanan tempatan atau yang diimport di Negara Brunei Darussalam.

PERANAN

JENIS UJIAN

❏ Ujian Food additives : Pewarna makanan (colorants), Bahan pengawet : Sorbic acid , Benzoic acid, Nitrate, Nitrite.

❏ Kandungan makanan : kandungan Lemak, Serat, Protein, Karbohidrat, Vitamin C , Sodium , Potassium & Calcium.

❏ Pencemaran kimia : sisa racun kimia, Logam berat, Mycotoxin, pengawet & ubat-ubatan veterinar.

❏ Ujian halal dalam makanan: Ujian DNA / ujian Protein based species identification On-Chip Electrophoresis



13

JABATAN PERKHIDMATAN SAINTIFIK

ENTERPREUNERS PERNIAGAAN, PENGUSAHA MAKANAN, PIHAK INDIVIDU

KEMENTERIAN KEWANGAN

DAN EKONOMI JABATAN PEMBEKALAN DAN

STOR NEGARA

KEMENTERIAN HAL EHWAL UGAMA

BAHAGIAN KAWALAN MAKANAN HALAL

JABATAN PERTANIAN DAN

AGRIMAKANAN

JABATAN PERIKANAN

Lapuran Keputuasan Makmal

Contoh dihantar bagi ujian rutin (dari Ladang/ kolam ikan bagi Program

Pemantaun/ Pengawalan Pengawasan dalam Keselamatan Makanan

Contoh makanan dihantar

bagi ujian Analytikal

Contoh dihantar bagi

ujian mengetahui kehalalan

dalam makanan

Contoh dihantar bagi

Pengawasan & Pengawalaan

dalam Keselamatan

Makanan

STAKEHOLDERS (PIHAK YANG BERKEPENTINGAN) KEPADA JABATAN PERKHIDMATAN SAINTIFIK DALAM MENDUKUNG PROGRAM KESELAMATAN MAKANAN



14

[PERCENTAGE]

2%

[PERCENTAGE]

2%

17%

0.5%

77%

0.3%

PENERIMAAN CONTOH MAKANAN BAGI UJIAN MAKMAL BAGI TAHUN 2017

Bahagian Keselamatan Makanan dan Kawalan Mutu ,KK

Pusat Promosi Kesihatan

Bahagian Kawalan Makanan Halal, KHEU

Profeciency Testing Provider

Pelanggan

Jabatan Perbekalan dan Stor Negara

Jabatan Pertanian

Jabatan Perikanan

. Sejumlah 1069 contoh makanan diterima di Bahagian Kimia Makanan



15

PERATURAN MAKANAN/ GARIS PANDUAN DIGUNAKAN

• Public Health (Food) Act (Chapter 182) • Public Health (Food) Regulations (RI) • Halal Certificate and Halal Label Order (amended) 2017 • Custom Act • Poison Act • ASEAN Harmonized MRLs • Codex MRLs • Food Safety Monitoring Program – Ikan dan produk Ikan • Aquaculture Residue Monitoring Plan (ARMP) & National Residue

Monitoring Program (NRMP) –Program untuk pengekspotan produk aquaculture ke negara negara di bawah EU)



16

SARADIRI DALAM INDUSTRI TANAMAN

Bagi tahun 2017 Beras : 4.75% Buah-buahan tempatan : 29.2% Sayur-sayuran (jenis daun) : 54.0% Sayur jenis buah : 78.72%

Pengeluaran /Produktiviti bagi tahun 2017 Buah-buahan tempatan : 6,622.5metric ton Sayur-sayuran (jenis daun) : 13,362.5 metric ton Sayur jenis buah : 8,181.8 metric ton

Rujukan : Jabatan Pertanian dan Agrimakanan



17

0.00

2,000.00

4,000.00

6,000.00

8,000.00

10,000.00

12,000.00

14,000.00

16,000.00

2013 2014 2015 2016 2017

JUMLAH PENGELUARAN HASIL PERTANIAN (2013-2017)

Buah-buahan tempatan Sayur buah Sayur jenis daun

Rujukan (maklumat diperolehi daripada): Jabatan Pertanian dan Agrimakanan



18

PENCEMARAN HASIL PERTANIAN DARI MYCOTOXIN - AFLATOXIN

Aflatoksin adalah kumpulan Mycotoxins yang

dihasilkan secara semulajadi daripada kulat

yang tertentu ; Aspergillus flavus dan Aspergillus parasiticus

Pencemaran ke atas makanan boleh berlaku :

❏ Kelembapan yang tinggi dipersekitaran

penyimpanan makanan dalam tempoh masa

yang lama

❏ Penyimpanan makanan dalam persekitaran yang lembab (kurang pengaliran udara) dan dalam keadaan berlonggok serta kuantiti yang banyak contoh seperti beras

Jenis makanan (hasil pertanian) yang biasa dicemari



19

Beras, 93.60%

Serbuk jagung, 3.20%

Serbuk lada, 3.20%

PERATUS CONTOH KOMODITI PERTANIAN DIJALANKAN UJIAN AFLATOXIN BAGI TAHUN 2017



20

Beras, 97.60%

Jagung, 2.40%

PERATUS CONTOH KOMODITI PERTANIAN DIJALANKAN UJIAN AFLATOXIN (JAN-OKTOBER 2018)



21

PENCEMARAN HASIL PERTANIAN DARI RACUN KIMIA PERTANIAN

Pengunaan Racun Kimia Pertanian bertujuan: ❏ Meningkatkan produktiviti ladang ❏ Membantu peladang dalam pengawalan perosak tanaman. ❏ Menghasilkan produk pertanian berkualiti ❏ Memastikan bekalan makanan mencukupi bagi pemasaran tempatan/ luar negeri.

• Penyemburan racun kimia yang

tidak berhemah !

Masalah sisa racun kimia berlebihan dalam makanan

menyebabkan risiko ke atas kesihatan.



22

MAXIMUM RESIDUE LIMIT (MRL) Paras sisa racun kimia pertanian yang dibenarkan pada

komoditi makanan

Sisa racun kimia dalam makanan adalah dikawal melalui penetapan nilai Had Maksima Residu (MRL) racun perosak.

unit MRL = mg/kg

.

Penentuan MRL adalah secara saintifik berdasarkan data kajian sisa racun berlebihan, dari hasil penyemburan racun perosak ke

atas komoditi tanaman .



23

Organophosphorous, 20%

Dithiocarbamates, 13%

Synthetic Pyrethroid,

20.40%

N-methyl carbamates, 0.30%

Lain-lain Kumpulan racun,

46%

KUMPULAN RACUN YANG DIANALISA BAGI CONTOH SAYUR-SAYURAN DAN BUAH-BUAHAN TEMPATAN

SEPANJANG TAHUN 2017

[CATEGORY NAME], [VALUE],

Dithiocarbamates, 12.70%

Synthetic Pyrethroid, 21.20%

Lain-lain kumpulan racun, 51.80%

KUMPULAN RACUN YANG DIANALISA BAGI CONTOH SAYUR-

SAYURAN DAN BUAH-BUAHAN TEMPATAN (JAN-OKTOBER) 2018

24





25

UJIAN ALKOHOL KE ATAS CONTOH MAKANAN ‘HALLALAN THOYIBBAN’

Structure of ethanol

Typical chromatogram obtained if ethanol is present in the sample

Ujian Alkohol dijalankan di Makmal Bahagian Kimia Makanan (Qualitative / Quantitative) – (Pelanggan Private) Sejumlah 28 contoh makanan diterima dan diuji (Januari –Oktober 2018) (bagi ujian Alkohol R-OH)



26

Minuman 55%

Daun Teh 1%

Makanan bijirin 12%

Sos, rempah dan Jeruk 20%

Lain-lain jenis makanan

12%

PERATUS CONTOH MAKANAN PROSES DIJALANKAN UJIAN KANDUNGAN ALKOHOL (JAN-OKTOBER) 2018



27

Makanan bijirin 22%

Additives 9%

Makanan beproses

9%

Daun Teh [VALUE]

Serbuk minuman 2%

PERATUS CONTOH MAKANAN PROSES DIJALANKAN UJIAN KANDUNGAN ALKOHOL BAGI TAHUN 2017



28

UJIAN BERSANGKUT PAUT DENGAN KEHALALAN DALAM MAKANAN

(DNA -BASED SPECIES IDENTIFICATION) “HALAL THOYIBBAN”

On-Chip Electrophoresis

Ujian DNA dijalankan di Makmal bagi mengetahui jenis DNA dalam makanan (bersangkut paut dengan kehalalan dalam makanan).

Sejumlah 36 contoh makanan diterima dan diuji (Januari –Oktober 2018) (bagi ujian DNA based species identification)



29

Daging 6%

Bijiran 19%

Minyak 6%

Minuman 43%

Dietary supplement 8%

Kacang/Legume 6%

Sos,rempah & jeruk 6%

Stabiliser / additive 6%

PERATUS CONTOH UJIAN KEHALALAN DALAM MAKANAN BAGI TAHUN 2017



30

Minuman 36%

Kacang 11%

Makanan bijirin 36%

Sos, Rempah dan jeruk 11%

Lain-lain jenis makanan

6%

PERATUS CONTOH UJIAN KEHALALAN DALAM MAKANAN (JAN-OKTOBER( 2018)



31

Kerjasama di antara Agensi-agensi Kerajaan dan langkah-langkah

bersepadu (collaborative dan synergised) yang dijalankan adalah salah satu usaha bermanfaat bagi memastikan semua makanan yang dibekalkan

kepada pengguna adalah bermutu, berkhasiat dan selamat untuk dimakan dalam menyumbang kepada pembentukan warga sihat di Negara

Brunei Darussalam

KESIMPULAN



32

TERIMA KASIH

peranan makmal dalam menjalankan ujian saintifik … kerja/kertas kerja 2018/29.11.2018 hari... ·...

Documents