PEPERIKSAAN SUBJEK JABATAN

KEMENTERIAN KESIHATAN MALAYSIA (KKM)

SKIM PERKHIDMATAN

PENOLONG PEGAWAI

PENYEDIAAN MAKANAN C29

MATLAMAT & TUJUAN

• MATLAMAT • Membolehkan pegawai mengetahui, memahami dan

mengaplikasikan prinsip, peraturan , dasar dan prosedurdalam melaksanakan tugas dan tanggungjawab dalamskim perkhidmatan

• TUJUAN• Memenuhi sebahagian daripada syarat kelayakan

pengesahan dalam perkhidmatan

KANDUNGAN

1. OPERASI PENYEDIAAN MAKANAN

1.1. Prinsip Asas Perancangan Menu dan Resepi Piawai1.2. Diet Piawai, Diet Modifikasi Konsistensi & Diet Teraputik1.3. Skala Porsi Makanan1.4. Sistem Pesanan Diet1.5. Kaedah Perkhidmatan dan Sistem Pengagihan Makanan1.6. Sistem Penghidangan Makanan1.7. Penerimaan dan Penyimpanan Bekalan Bahan Mentah1.8. Prosedur Operasi Standart (SOP), Pengurusan

Perkhidmatan Makanan1.9. Prosedur Alternatif Variasi Kontigensi

KANDUNGAN

2. PEROLEHAN DAN PENERIMAAN BAHAN MAKANAN MENTAH, BASAH DAN KERING

2.1. Perolehan Mengikut Kod-Kod Objek Sebagai (OS) danObjek Lanjut (OL)2.2. Kaedah Perolehan Bekalan2.3. Prosedur Perolehan Bekalan Makanan2.4. Pemantauan Prestasi Pembekal

3. PENGURUSAN STOR3.1. Tatacara Pengurusan Stor (TPS)3.2. Pengurusan Penyimpanan dan Pengeluaran Makanan

KANDUNGAN

4. PENGURUSAN KESELAMATAN DAN KUALITI MAKANAN

4.1. Program Jaminan Kawalan Keselamatan Makanan (Bersih, Sihat, Selamat (BeSS), Makanan Selamat Tanggungjawab Industri(MeSTI), Good Manufacturing Practise (GMP) dan Hazard Analysis And Critical Control Point (HACCP)4.2. Pensijilan Halal4.3. Pelaksanaan Sistem Pengurusan Kualiti (TQM) Dengan AktivitiPeningkatan ,Kualiti (Akreditasi dan KPI))4.4. Tatacara Pengurusan Aduan

5. PENGURUSAN KESELAMATAN DAN KESIHATAN PEKERJA (OSA)

5.1. Incident Reporting5.2. Jenis-Jenis Hazard

KANDUNGAN6. PENGURUSAN ASET ALIH KERAJAAN, FASILITI DAN SANITASI PREMIS

6.1. Aduan Kerosakan Peralatan & Fasiliti6.2. Latihan Teknikal Penggunaan Peralatan dan Testing and

Commissiong (T&C)6.3. Pematuhan Pelan Preventive Maintenance (PPM) Aset6.4. Prosedur Operasi Piawai (POS) Bagi Pembersihan Peralatan6.5. Pelaksanaan Proses Kerja Pembersihan Premis Oleh Pihak

Konsesi6.6. Pematuhan Pelaksanaan Hospital Specific Implementation Plan

(HSIP)

7. PENGURUSAN SUMBER MANUSIA DAN LATIHAN

7.1. Pelaksanaan Latihan dan Laporann Keberkesanan Anggota7.2. Perancangan Jadual Tugas Anggota7.3. Kemahiran Insaniah

KUMPULAN SASAR

PEGAWAI LANTIKAN BARU YANG BELUM SAH DALAM JAWATAN BAGI SKIM PERKHIDMATAN

PENOLONG PEGAWAI PENYEDIAAN MAKANAN C29

RUJUKAN

1. OPERASI PENYEDIAAN MAKANANRujukan:1.Manual Diet Hospital , 2006, Kementerian Kesihatan Malaysia2. Akta Makanan 1983 dan Peraturan Makanan 19853. Peraturan-peraturan Kebersihan Makanan 20094.Guidelines Hospital Catering, Food Quality Control Division, Kementerian Kesihatan Malaysia, April 2010

2. PEROLEHAN DAN PENERIMAAN BAHAN MAKANAN MENTAH, BASAH DAN KERING

Rujukan:1. Garis Panduan Penentuan Spesifikasi Bahan Makanan Hospital KKM, 20172. Kaedah Perolehan Kerajaan PK 2/2013 – Perbendaharaan Malaysia3. Penjenisan Kod Bagi Hasil Dan Perbelanjaan PS1.1 – Perbendaharaan MalaysiaKontrak Bahan Makanan Semasa Yang Berkuat kuasa

3. PENGURUSAN STOR

Rujukan:1. Guidelines Hospital Catering - Food Quality Control Division Kementerian Kesihatan Malaysia tahun20102. Tatacara Pengurusan Stor Kerajaan (TPS) – Perbendaharaan Malaysia (mengikut semasa)

RUJUKAN4. PENGURUSAN KESELAMATAN DAN KUALITI MAKANAN

Rujukan:

1. Garis Panduan Pensijilan HACCP dapur Hospital Kerajaan, KKM, Bahagian Keselamatan dan Kualiti Makanan (2019)2. Pengendalian Makanan yang Selamat, KKM, Bahagian Keselamatandan Kualiti Makanan, (2014)3. GMP Skim Pensijilan (Food Quality Control Division KKM) (mengikutsemasa)4. Panduan Kebersihan dan Keselamatan Makanan, 2007, KementerianKesihatan Malaysia5. Food Safety According to Hazard Analysis and Critical Control Point (HACCP) (mengikut semasa)6. Akta Makanan 1983 dan Peraturan Makanan 19857. Peraturan Kebersihan Makanan 20098. Guidelines Hospital Catering, Food Quality Control Divison, KKM April 2010

RUJUKAN5. PENGURUSAN KESELAMATAN DAN KESIHATAN PEKERJA (OSH)

Rujukan:1. Akta Keselamatan dan Kesihatan Pekerjaan Akta 514 – (mengikut semasa)2. A Guide to Notication of Occupational Accidents Among Health Care Workers and OccupationalDiseases Including poisoning – oleh Occupational Health Unit Disease Control Divison KKM-20023. Guidelines on Implementation Incident Reporting & Learning System 2.0 for MOH Hospital

6. PENGURUSAN ASET ALIH KERAJAAN, FASILITI DAN SANITASI PREMIS

Rujukan:1. Tatacara Pengurusan Aset Alih Kerajaan (TPA) Kementerian Kewangan –PekelilingPerbendaharaan (mengikut semasa)2. Pengurusan Aset Kerajaan – Perbendaharaan Malaysia (mengikut semasa)3. Dokumen Hospital Specific Implementation Plan (HSIP)

7. PENGURUSAN SUMBER MANUSIA DAN LATIHAN

Rujukan:1. Perintah Am & Arahan Pentadbiran2. Pekeliling Kemajuan Pentadbiran Awam

TOPIK 1:

OPERASI PENYEDIAAN MAKANAN

OBJEKTIFMemastikan kefahaman berkaitan

keseluruhan operasi perkhidmatan bermuladari penyediaan menu dan resipi piawai

hingga makanan dapat dihidangkan kepadapelanggan dapat di fahami selaras dengan

prosedur yang berkuat kuasa .

PRINSIP ASAS PERANCANGAN MENU DAN RESIPI PIAWAI

Hospital menyediakan diet hidanganyang lengkap dan memenuhi keperluannutrien pesakit. Menu yang disediakanadalah seragam melalui pembangunanresepi piawai setelah ujicuba, ubahsuaidan ujirasa dijalankan

DIET PIAWAI, MODIFIKASI KONSISTENSI & DIET TERAPUTIK

• Konsistensi dan diet teraputik

• Diet yang diubahsuai ke atas nutrient tertentu bertujuan untuk meninggi danmerendahkan kandungan makronutrienseperti lemak, karbohidrat, protein danmikronutrien seperti mineral danvitamin

SKALA PORSI MAKANAN

• Makanan yang dihidang menggunakansaiz makanan yang ditetapkan di dalamManual Diet Hospital sebagai panduan. Garis panduan dibangunkan berdasarkankeperluan nutrient pesakit, umur sertaaktiviti fizikal pesakit

SISTEM PESANAN DIET

• Pesanan diet dibuat oleh pihak wad melalui kaedah :

• Pesanan secara elektronik/atas talian

• Pesanan secara manual/BorangPesanan Makanan

KAEDAH PERKHIDMATAN DAN SISTEM PENGAGIHAN MAKANAN

• Terdapat tiga sistem pengagihan makanan yang dijalankan :

• Pukal (bulk/decentralized) diet diserahkan secara pukalkepada pihak wad dan anggota wad mengagihkan ke dalamtray makanan pesakit mengikut jenis diet

• Berpusat (centralized) diet diagihkan ke dalam setiap tray makanan pesakit menggunakan conveyor belt plating

• Hybrid – gabungan sistem penghidangan pukal danberpusat

SISTEM PENGHIDANGAN MAKANAN

Diet dihidang di wad berpandukankepada papan penyata diet/borangpesanan makanan yang diselia olehjururawat. Anggota yang menghidangperlu mematuhi peraturan kebersihanpenghidangan makanan dan kebersihanpersonel

PENERIMAAN DAN PENYIMPANAN BEKALAN BAHAN MENTAH

Prosedur penerimaan dan penyimpananbekalan bahan makanan mentah basah dankering hendaklah dipatuhi bagi menjamin

kualiti dan keselamatan serta mengikutspesifikasi yang telah ditetapkan didalam

kontrak perjanjian yang telah dipersetujui .

PROSEDUR OPERASI STANDART (SOP), PENGURUSAN PERKHIDMATAN MAKANAN

• Terdapat lima prosedur operasi standard yang perlu dipatuhi :

• Pelan pengurusan operasi perkhidmatan makanan• Prosedur operasi standard perkhidmatan makanan secara

inhouse• Prosedur operasi standard perkhidmatan makanan secara

outsource• Prosedur operasi standard perolehan perkhidmatan makanan• Prosedur operasi standard pencucian peralatan dan

perkakasan

PROSEDUR ALTERNATIF VARIASI KONTIGENSI

Aktifkan pelan tindakan dan perlu bertugasapabila menerima arahan daripada pengarah

hospital pada bila-bila masa. Bekalan makananakan disediakan mengikut jenis dan keadaansemasa kontigensi. Sentiasa pastikan bekalanmakanan mencukupi bagi pesakit dan petugas

semasa bencana.

TOPIK 2: PEROLEHAN DAN PENERIMAAN

BAHAN MAKANAN MENTAH, BASAH DAN KERING

OBJEKTIFMemastikan prosedur perolehan dan penerimaan bahan makananmentah, basah dan kering diterima mengikut Arahan Perbendaharaandan pekeliling perbendaharaan semasa yang berkuatkuasa.

Memberi penerangan mengenai tatacara

dalam pelaksanaan perolehan

Membolehkan agensi memahami aliran

proses end to end di dalam modul ini.

Perolehan Mengikut Kod-Kod ObjekSebagai (OS) dan Objek Lanjut (OL)

Kod Hasil dan Perbelanjaan merupakan satu senarai kod lima angka yang menggariskan berbagai jenis Kod Objek supaya ia dapat

memberi maklumat yang lebih terperinci. Kod tersebut dibahagikan

kepada empat peringkat kod iaitu:

OBJEK AM - Suatu kumpulan Objek Sebagai perbelanjaan atau hasil.

Objek Sebagai(OS) :Sesuatu jenis perbelanjaan atau hasil yang dijeniskan di bawah suatu Objek Am

Objek Lanjut (OL) : Suatu jenis perbelanjaan atau hasil yang dijeniskan di bawah suatu Objek

Kumpulan Lanjut

- Pengurusan perolehan perkhidmatan makanan (penjagaan kesihatan) yang efisien mementingkan perancangan pembelian dan

pengendalian waran di bawah aktiviti Objek Am (OA) 20000 mengikut pecahan Objek Sebagai (OS) 23000, 25000, 26000, 27000,

29000 dan 35000 (rujuk Arahan Perbendaharaan).

Rujuk p.s 1.1 , POS pengurusan perolehan didalam perkhidmatan makanan (penjagaan kesihatan )

Perolehan Mengikut Kod-Kod ObjekSebagai (OS) dan Objek Lanjut (OL)

• OS perolehan bekalan perkhidmatan makanan:

• OS23000 - gas memasak

• OS25000 - bahan makanan dan minuman

• OS26000 - bahan pencuci

• OS27000 - peralatan dan perkakasan serta

• peralatan pakai buang

• OS29000 - pembayaran perkhidmatan outsource

KATEGORI PEROLEHAN

PERKHIDMATAN

BEKALAN KERJA

KATEGORI

PEROLEHAN

PEROLEHAN MELALUI KONTRAK

PUSAT/SISTEM PANEL AP 178.1

- Barang-barang gunasama

- Perlu rujuk Pekeliling berkaitanKontrak Perbendaharaan

- Guna Pesanan Kerajaan sebagaidokumen pembelian

- Contoh item Kontrak Pusat/Sistem Panel:

- Sampul surat, poslaju,alat proprietoryelektronik dan alat ganti berkaitan, HDPE fitting, perabot pejabat, kabinet, rak, gerobok besi.

PEMBELIAN TERUS (BEKALAN &

PERKHIDMATAN AP 173.1 (A), AP 173.1 (B),

1PP- PK 2/2013 Per:5

Sehingga RM20,000 setahun bagi setiap jenisitem atau bagi sesuatu kontrak dibuat secarapembelian terus dengan mana-manapembekal yang berdaftar atau tidak berdaftardengan Kementerian Kewangan sama adabertaraf Bumiputera atau Bukan Bumiputera.

Kajian pasaran dengan mendapatkansekurang-kurangnya tiga (3) tawaran hargadaripada pembekal tempatan.

PEMBELIAN TERUS (BEKALAN &

PERKHIDMATAN AP 173.1 (A), AP 173.1 (B), 1PP- PK 2/2013 Per:5

Pembelian setiap jenis item melebihi RM20,000 hingga RM50,000 setahun atau bagi sesuatukontrak dibuat secara Sebut Harga denganmempelawa sekurang-kurangnya tiga(3) pembekaltempatan yang berdaftar dengan KementerianKewangan sama ada bertaraf Bumiputera atauBukan Bumiputera

Bagi bidang khusus yang memerlukan lesen ataupermit yang sah atau keperluan lain yang disyaratkan mengikut peruntukan undang-undangyang ditetapkan, Agensi hendaklah memastikanbahawa pembekal yang dipilih mematuhi syarat-syarat tersebut.

Prosedur Perolehan BekalanMakanan

Pemantauan Prestasi Pembekal

• Pengurusan denda bagi perolehan lain-lain bekalan perlu merujuk kepada dokumenperjanjian kontrak bekalan jabatan masing-masing.

• Pengurusan denda bagi perkhidmatanmakanan (penjagaan kesihatan) secaraoutsource perlu merujuk kepada TatacaraPengurusan Penalti Perkhidmatan SajianOutsource, KKM semasa

SOP KAWALAN PEMBEKAL

Lawatan pemantauan secara mengejut kepremis pembekal perlu dijalankansekurang – kurangnya 1 kali setahun bagipembekal tempatan dan sekali sepanjangtempoh pembekalan bagi kontrak luar /pusat untuk menentukan prestasipembekal.

SOP KAWALAN PEMBEKAL

• Lawatan pemantauan ini dilaksanakandengan kerjasama Unit Kesihatan AwamHospital.

• Laporan juga dikeluarkan oleh unit iniuntuk penambahbaikan pembekal.

• Maklumbalas perlu diberikan oleh pihakpembekal dalam tempoh 2 minggu audit

TOPIK 3: PENGURUSAN STOR

OBJEKTIF• Memastikan pengetahuan berkaitan peraturan

Pengurusan Stor Kerajaan selaras perkembangan semasa dapat dimantapkan

• Menilai kecekapan pengurusan dah kualiti kerja

• Penilaian untuk pembetulan danpenambahbaikan berterusan

Fungsi stor

Bab D - Pengeluaran

Bab B – Merekod Stok

Bab C – Penyimpanan

Bab E - Pemeriksaan

Bab A - Penerimaan

Bab F – Keselamatan dan KebersihanBab G – PelupusanBab H – Kehilangan danHapuskira

PERKARA STOR STOK

Definisi Tempat melaksanakan :-- Penerimaan;- Perekodan;- Penyimpanan;- Penyelenggaraan;- Pengendalian; dan- Pengeluaran STOK.

Barang BELUM GUNA dan perludisimpan untuk tujuan operasi ataupenyelenggaraan termasuk :-

- Bekalan pejabat- Ubat-ubatan- Alat ganti- Keselamatan- Makmal- Bengkel- Dapur- Sukan- Pertanian- Latihan- Penyiaran- Domestik dll

STOR PUSAT STOR UTAMA STOR UNIT

Membekalkan stok kepadasemua Stor Utama diKementerian/ Jabatan dibawahnya. Permohonan daripada StorUtama kepada Stor Pusatmenggunakan KEW.PS-10

Mendapatkan bekalan daripada StorPusatATAUi. Menguruskan pembelian sendiri

dan membekalkan kepada storunit. Permohonan stok daripadaStor Unit ke Stor Utama gunaKew.PS-10.

ii. Menguruskan pembelian sendiridan membekalkan terus kepadapelanggan. Permohonandaripada pelanggan ke StorUtama guna Kew.PS-11.

√ Menyedia, mengurus dan membekalbarang keperluan

Mendapatkan bekalandaripada Stor Utama danbekalan terus dibuat kepadapelanggan. Tidak membuat perolehanbarang-barangPermohonan daripadapelanggan menggunakanKew.PS-11Menyimpan dan membekaluntuk barang keperluan jangkapendek dan guna terus

MEMBERI KUMPULAN STOK• Stor Pusat dan Stor Utama hendaklah membahagikan stok bagi barang-• barang standard seperti berikut:-• (a) Kumpulan A mengandungi 30% daripada stok yang disimpan yang mempunyai nilai pembelian

tahunan tertinggi ; dan• (b) Kumpulan B mengandungi 70% bakinya.

BAGAIMANA MENENTUKAN PARAS STOK• (a) Paras Stok Maksimum• Kuantiti stok tertinggi yang disimpan pada satu-satu masa.• (b) Paras Menokok Stok• Kuantiti stok yang menunjukkan telah sampai masa untuk• memesan stok baru kerana baki stok yang ada hanya cukup untuk menampung pengeluaran dalam

tempoh pesanan dan serahan. • (c) Paras Stok Minimum• Kuantiti stok terendah yang disimpan pada satu-satu masa.

PER. STOR PUSAT STOR UTAMA STOR UNIT

Rekod Kew.PS-3 (Kad KawalanStok)

Kew.PS-4 (Kad Petak)

Kew.PS-3 (Kad KawalanStok) Kew.PS-4 (Kad Petak)

Kew.PS-4 (Kad Petak)

Warna Kad Kew.PS-3 (Putih) Kew.PS-4 (Hijau/Merah

Jambu untuk stokbertarikh

luput & bahan kimia)

Kew.PS-3 (Putih) Kew.PS-4 (Hijau/Merah

Jambu untuk stokbertarikh

luput & bahan kimia)

Kew.PS-3 (Putih)(delete) Kew.PS-4 (Hijau/

Merah Jambu untukstok bertarikh luput & bahan kimia)

Lokasi Kad Ditempatkan bersama stok Kad petak barangan kimia, mudah terbakar atau stok simpan dalam bilik beku

simpan ditempat berasingan

Tatacara Merekod Penerimaan – Pen dakwat merah pengeluaran – Pen dakwat biru/hitam

1 kad 1 item & no. kad berturutan silap (tidak boleh padam – garis,repair & initial)

Susun Atur Lokasi Penyimpan Stok

faktor keselamatan, pergerakan & kekemasan 50cm daripada siling

Penyediaan floor plan Catat lokasi pada KKS & KP Letakan tetap & sementara

Amalan MDKD Pembahagian ruang ikutjenis stok (jika boleh)

Jenis Stok Tindakan Penyimpanan Jenis Stok Tindakan Penyimpanan

Stok Dalam Bekas Asal Kekalkan & pastikan label dapat dilihat

Stok Barang Berat Lokasi paling bawah & mudahkan urusanSediakan palet

Barang Tercerai Kumpul dalam satu bekas kuantiti mudahkan kerja

Stok Bertarikh Luput Teg Biru diletak pada KKS Kad Petak warna pink Kew.PS-8 Kew.PS-9 (Senarai Stok bertarikh Luput)

Barang Berharga Ikut Peraturan Keselamatan Simpan di tempat selamat

Stok Bahan Kimia / Mudah Terbakar

Dilabel Simpan berasingan Pengendalian ikut peraturan

Stok Mudah Terjejas(Panas/Lembap)

Simpan tempat sesuai cthdalam peti sejuk atau bilik kering

Stok Tidak MudahTerjejas(Panas/Lembap)

Simpan ditempat lapang & berpagar

barang kerap digunakan atau barang mudah rosak atau barang bernilai rendah atau barang tidak ekonomikdikesan.

disimpan semula selepasdigunakan

disediakan format khususmengikut kesesuaian.

Contoh :-Peralatan sukan / uniform

sukan

Contoh :-Kalkulator / gunting / stapler / penunu bunsen/ pemutar skru/ tali/ gelas/ bakul sampah/ sudu/ garfu.

Barang Gunahabis

Barang Gunahabis (Gunasama)

Kebenaran oleh Pegawai Stor atau Pegawai diberi kuasa secara bertulis oleh Ketua Jabatan Guna sistem Masuk-Dahulu-Keluar-Dahulu (MDKD)

Guna Kew.PS-10 - Borang Pesanan Pengeluaran Stok Permohonan ke Stor Pusat / Utama Satu stok satu permohonan 5 Salinan

Guna Kew.PS-11 - Borang Permohonan Stok Pesanan kepada Stor Unit 2 Salinan

Kew.PS-10 & 11 hendaklah ditandatangani oleh PegawaiStor

TOPIK 4: PENGURUSAN KESELAMATAN DAN

KUALITI MAKANAN

OBJEKTIFMengenal pasti konsep utama

kebersihan makanan yang digunapakaidalam perkhidmatan makanan

berpandukan kepada Program GMP, HACCP, Halal, BeSS dan MeSTI

Program Jaminan Kawalan Keselamatan Makanan), Good Manufacturing Practise (GMP) dan Hazard

Analysis And Critical Control Point (HACCP), (Bersih, Sihat, Selamat (BeSS), Makanan Selamat

Tanggungjawab Industri (MeSTI)

PERINGKAT HOSPITAL

Pengurusan kualiti di peringkat hospital terdiri daripada: -

1.MS ISO 9001; dan/ atau2. Akreditasi Hospital

2.2 PERINGKAT JABATAN

1. Makanan Selamat Tanggungjawab Industri (MeSTI)

MeSTI adalah satu skim yang dijenamakan semula bagi menggantikan Skim Keselamatan Makanan1Malaysia (SK1M). Elemen-elemen utama dalam MeSTI adalah:-

• Kawalan premis

• Kawalan operasi

• Kebolehkesanan

2. Amalan Pengilangan Yang Baik [Good Manufacturing Practices (GMP)]

GMP adalah amalan, prosedur dan persekitaran yang diperlukan untuk menghasilkanproduk yang berkualiti dan selamat. Elemen GMP merangkumi langkah-langkah universalyang mengawal operasi sesebuah premis makanan bagi membolehkan penghasilanmakanan yang selamat

Program Jaminan Kawalan Keselamatan Makanan (Bersih, Sihat, Selamat (BeSS), Makanan Selamat TanggungjawabIndustri (MeSTI), Good Manufacturing Practise (GMP) dan

Hazard Analysis And Critical Control Point (HACCP)

3. Analisis Bahaya Kawalan Titik Kritikal [Hazard Analysis Critical Control Point (HACCP)]

HACCP merupakan satu pendekatan yang berstruktur dan sistematik untuk mengenalpasti, evaluasi danmengawal keselamatan makanan. Ia bertujuan untuk menghasilkan makanan yang selamat, bersih danberkualiti dalam memenuhi keperluan pelanggan dan sasaran hospital serta mematuhi keperluanperundangan makanan berdasarkan kepada tujuh prinsip di bawah: -

• Prinsip 1 : Kenalpasti hazard

• Prinsip 2 : Kenalpasti Critical Control Points

• Prinsip 3 : Wujudkan Critical Limits

• Prinsip 4 : Wujudkan sistem pemantauan Critical Control Points

• Prinsip 5 : Wujudkan prosedur tindakan pembetulan

• Prinsip 6 : Wujudkan prosedur verifikasi

• Prinsip 7 : Wujudkan dokumentasi dan rekod

Program Jaminan Kawalan Keselamatan Makanan (Bersih, Sihat, Selamat (BeSS), Makanan Selamat TanggungjawabIndustri (MeSTI), Good Manufacturing Practise (GMP) dan

Hazard Analysis And Critical Control Point (HACCP)

2. Amalan Pengilangan Yang Baik [Good Manufacturing Practices (GMP)]

GMP adalah amalan, prosedur dan persekitaran yang diperlukan untuk menghasilkan produk yang berkualiti dan selamat. ElemenGMP merangkumi langkah-langkah universal yang mengawal operasi sesebuah premis makanan bagi membolehkan penghasilanmakanan yang selamat.

3. Analisis Bahaya Kawalan Titik Kritikal [Hazard Analysis Critical Control Point (HACCP)]

HACCP merupakan satu pendekatan yang berstruktur dan sistematik untuk mengenalpasti, evaluasi dan mengawal keselamatanmakanan. Ia bertujuan untuk menghasilkan makanan yang selamat, bersih dan berkualiti dalam memenuhi keperluan pelanggandan sasaran hospital serta mematuhi keperluan perundangan makanan berdasarkan kepada tujuh prinsip di bawah: -

• Prinsip 1 : Kenalpasti hazard

• Prinsip 2 : Kenalpasti Critical Control Points

• Prinsip 3 : Wujudkan Critical Limits

• Prinsip 4 : Wujudkan sistem pemantauan Critical Control Points

• Prinsip 5 : Wujudkan prosedur tindakan pembetulan

• Prinsip 6 : Wujudkan prosedur verifikasi

• Prinsip 7 : Wujudkan dokumentasi dan rekod

Program Jaminan Kawalan Keselamatan Makanan (Bersih, Sihat, Selamat (BeSS), Makanan Selamat TanggungjawabIndustri (MeSTI), Good Manufacturing Practise (GMP) dan

Hazard Analysis And Critical Control Point (HACCP)

4.Pensijilan Bersih , Selamat , Dan Sihat ( BeSS)

Bess adalah satu pengiktirafan yang diberikan kepada premis makanan yang menyediakan makanan yang selamat dan sihat kepada pelanggan

Terdapat 4 kriteria utama yang perlu dipatuhi :-

a) Pengusaha mengekalkan premis yang bersih

b) Pengusaha menyediakan makanan yang selamat

c) Pengusaha menyediakan makanan yang sihat

d) Pengusaha menyediakan makanan dalam saiz hidangan yang betulmengikut keperluan individu

Pensijilan Halal

Takrif HALAL makanan dan minuman mengikut Perintah Perihal Dagangan(Penggunaan Perbahasaan “Halal”) 1975 adalah seperti berikut:-

a) bukanlah dan juga tidaklah terdiri daripada atau mengandungi apa-apa bahagianatau benda dari binatang yang orang Islam dilarang oleh Hukum Syarak memakannyaatau yang tidak disembelih mengikut Hukum Syarak;

b) tidaklah mengandungi apa-apa benda yang dihukum sebagai najis mengikutHukum Syarak;

c) tidak disedia, diproses atau dikilang dengan menggunakan apa-apa alat yang tidakbebas dari apa-apa benda najis mengikut Hukum Syarak; dan

d) tidaklah dalam masa menyediakan, memproses atau menyimpannya itubersentuhan atau berdekatan dengan apa -apa makanan yang tidak memenuhikehendak perenggan (a), (b) atau (c) atau apa-apa benda yang dihukum sebagai najismengikut Hukum Syarak.

TANGGUNGJAWAB PEMOHON

Berdaftar

Memastikan sumber bahan ramuan adalah halal dan memilih pembekal yang membekalkan bahan-bahan halal atau mempunyai sijil pengesahan halal yang diiktiraf

memohon semua jenis produk/ menu yang dikeluarkan

Permohonan bagi pembungkusan semula (Repacking) hendaklah mengemukakan sijil halal yang diiktiraf bagi produk tersebut

Bahan Mentah mohon Sijil Halal / Surat Jaminan Kualiti dari pembekal

TANGGUNGJAWAB PEMOHON

Senarai bahan mentahdan produk/ menu mestilah dinyatakan secara terperinci

dalam borang permohonan

Pihak pengurusan hendaklah memastikan setiap pekerja menerima latihan

berkaitan halal.

Pemohon hendaklah:

i. menubuhkan Jawatankuasa Halal Dalaman;

ii. melantik Eksekutif Halal

iii. melantik minima dua orang pekerja Muslim (hendaklah berjawatan tetap,

warganegara Malaysia, dan bertugas sepanjang masa di bahagian pengendalian/

pemprosesan makanan dankeperluan ini mestilah dipenuhi bagi setiap syif .

Pelaksanaan Sistem Pengurusan Kualiti(TQM) Dengan Aktiviti Peningkatan

,Kualiti (Akreditasi dan KPI)AKTIVITI KUALITI

Terdapat beberapa aktiviti penambahbaikan kualiti berterusan yang dijalankan di peringkat jabatan. Antaranya: -

• Kumpulan Inovasi dan Kreativiti (KIK);

• Departmental Specific Approach (DSA)/ Hospital Specific Approach (HSA);

• Quality Assurance (QA)/ Quality Improvement (QI);

• Pengurusan aduan menggunakan Root Cause Analysis (RCA);

• Kajian dan penyelidikan;

• Pengauditan.

Pelaksanaan Sistem Pengurusan Kualiti(TQM) Dengan Aktiviti Peningkatan

,Kualiti (Akreditasi dan KPI)

AKREDITASI

• Akreditasi adalah suatu proses penilaian taraf perkhidmatankesihatan dengan standard kualiti yang telah ditetapkan .Penilaiandilakukan oleh pasukan audit dalaman yang dilantik oleh jabatan , seterusnya diaudit oleh jabataan yang dilantik . Ia merupakan satuproses kearah meningktkan perkhidmatan yang optima dengansumber yang sedia ada.

KPI• Merupakan indikator prestasi kualiti jabatan yang utama mengikutketetapan standard semasa yang berkuatkuasa.Ianya merupakan carajabatan mengukur tahap kepuasan pelanggan terhadap perkhidmatanyang diberikan

TATACARA PENGURUSAN ADUAN

• Terima aduan makanan sama ada melalui Borang Aduan Makanan (rujuk Garis Panduan Petunjuk PrestasiPerkhidmatan Makanan di Hospital KKM), laman web, email, peti cadangan, surat atau borang aduan hospital.

• Klasifikasi jenis aduan terbahagi kepada:

• aduan kontaminasi fizikal makanan (rujuk Garis Panduan Petunjuk Prestasi Perkhidmatan Makanan di Hospital KKM); atau

• aduan kualiti makanan. • Pastikan sampel makanan disertakan bersama Borang Aduan Makanan bagi aduan kontaminasi fizikal makanan

dalam tempoh 24 jam. • Sekiranya tiada sampel diterima melebihi tempoh 24 jam, aduan diklasifikasikan sebagai Non-NIA. • Uruskan penggantian makanan (jika perlu). • Jalankan siasatan/ RCA bagi aduan kontaminasi fizikal makanan (NIA dan Non-NIA) dan kualiti makanan.• Sediakan laporan terperinci mengikut format yang berkaitan.• Bagi laporan NIA, hantar laporan Shortfall in Quality (SIQ) Form (rujuk Garis Panduan HPIA dan KPI Klinikal KKM)

kepada pelapor dan Unit Kualiti hospital dan institusi.• Bagi lain-lain aduan, jawapan kepada pengadu mesti menggunakan format yang ditetapkan oleh hospital dan

institusi.• Ambil tindakan penambahbaikan dan pencegahan.• Sahkan keberkesanan tindakan penambahbaikan dan pencegahan dalam tempoh masa satu (1) bulan.• Failkan Borang Aduan Makanan dan laporan siasatan.

TOPIK 5:

PENGURUSAN KESELAMATAN DAN KESIHATAN PEKERJA (OSH)

Pengurusan Keselamatan dan Kesihatan Pekerja (OSH)

- memastikan kefahaman berkaitan keselamatan, kesihatan dan kebajikan orang-orang yang sedangbekerja terhadap risiko kepada keselamatan atau kesihatan yang berbangkit daripada aktiviti orang-orang yang sedang bekerja ;

untuk melindungi orang-orang di tempat kerja selain daripada orang-orang yang sedang bekerja terhadaprisiko keselamatan atau kesihatan yang berbangkit daripada aktiviti orang-orang yang sedang bekerja ;

untuk menggalakkan suatu persekitaran pekerjaan bagi orang-orang yang sedang bekerja yang disesuaikan dengan keperluan fisiologi dan psikologi mereka ;

untuk mengadakan cara yang menurutnya perundangan keselamatan dan kesihatanpekerjaan yang berkaitan boleh digantikan secara berperingkat-peringkat oleh sistem peraturan dantataamalan industri yang diluluskan, yang berjalan secara bergabung dengan peruntukan Akta ini yang dimaksudkan untuk mengekalkan atau memperbaiki standard keselamatan dan kesihatan.

OBJEKTIF

OBJEKTIF PENUBUHAN JAWATANKUASA KESELAMATAN DAN KESIHATAN

Menggalakkan konsep perundingan dan kerjasama bagimeningkatkan tahap keselamatan dan kesihatan di tempatkerja.

Menyediakan forum atau saluran komunikasi dua halauntuk menyampaikan teguran, pandangan, maklumat danmaklumbalas mengenai isu-isu keselamatan dan kesihatan.

Memupuk minat dan motivasi semua pihak dalambidang keselamatan dan kesihatan pekerjaan

• Membantu di dalam penyediaan langkah-langkah keselamatan dankesihatan serta sistem kerja selamat

• Menjalankan pemeriksaan

• Menjalankan siasatan kemalangan dan aduan

• Mengkaji semula polisi keselamatan dan kesihatan di tempat kerja

• Membantu menganjurkan program galakan dan pendidikan

FUNGSI-FUNGSI UTAMA JKK

Merupakan kejdian yang tidak diingini yang bolehmengakibatkan :

• Kecederaan• Kesakitan• Kecacatan• Kematian• Kerosakan harta benda• Kerugian ke atas pampasan

Berpunca dan terbit dari pekerjaan yang dilakukan

*kemalangan – mesin/alat*kemalangan – pekerjaan

Berpunca daripada perjalanan* ulang-alik dari tempat kerja* ke tempat makan semasa rehat* berkaitan dengan pekerjaan

Hazard adalah apa-apa yang berpotensi memudaratkan pekerja sama adadari segi

• Keselamatan

• Kesihatan

Jenis-jenis hazard

• Hazard kimia – pelarut, asid, alkali, gas dll

• Hazard fizikal – eletrik, haba, bunyi bising, radiasi, debu/habuk dll

• Hazard biologikal – virus bakteria, kulat, parasit, haiewan berbisa dll

• Hazard ergonomik – tempat kerja tidak sesuai, pengendalian manual, kerja berulang-ulang

• Hazard psikososial – kerja syif, tekanan tempat kerja, gangguan seksual, keganasan dll

• Pelaporan insiden (incident reporting) adalahsatu sistem pelaporan insiden keselamatan yangberlaku di dalam perkhidmatan kesihatan

• Siasat dan semak semula mengapa kejadianinsiden berlaku

• Ambil tindakan pembetulan dan pencegahanbagi mengelakkan kejadian berulang

Langkah 1• Mengenalpasti insiden

Langkah 2• Mengambil tindakan segera untuk mengurangkan risiko

Langkah 3

•Melaporkan kemalangan

Langkah 4• Menyediakan langkah penyiasatan mengikut keutamaan

Langkah 5• Analisa dan jalankan siasatan

Langkah 6• Menyediakan cadangan

Langkah 7• Ambil tindakan ( laksana, cadang,pantau dan nilai)

TOPIK 6:

PENGURUSAN ASET ALIH KERAJAAN, FASILITI DAN SANITASI PREMIS

OBJEKTIFMemastikan tatacara setiap Aset Alih yang diterima menepati spesifikasi yang ditetapkan, menentukan kualiti dan kuantiti sebenar mengikut pesanan dan

memastikan Aset Alih diterima dalam keadaan yang baik, sempurna danselamat untuk digunakan.

Memastikan pengurusan fasiliti dan sanitasi premis dilaksanakan berpandukanStandard Operation Procedure berdasarkan garis panduan.

Pelan preventive maintenance (PPM)

- Kerja penyelenggaraan secara berkala seperti mencuci, membaikidan menggantikan bagi komponen-komponen

- Adalah penting bagi memastikan peralatan berfungsi pada tahaptinggi

Jenis-jenis penyelenggaraan :- Pembaikan – mengenalpasti dan membetulkan kesalahan yang

terdapat dalam perisian- Penyesuaian – perubahan yang diperlukan akibat dari perubahan

persekitaran, semasa perisian dan perkakasan- Pencegahan- perubahan yang dilakukan ke atas peralatan untuk

menjadikannya lebih mudah diselenggara

• Hospital Spesific Implementation Plan (HSIP) adalah dokumen yangmenyenaraikan secara terperinci operasi lima perkhidmatansokongan di sertiap hospital yang menyatakan tugas-tugas spesifikdan sumber, persediaan yang diperlukan dari perkhidmatan konsesi.Hsip adalah manual kerja untuk memaklumkan hospital tentangperkhidmatn apa yang disediakan. Dokumen hsip disediakan setiapakhir tahun dan dihantar kepada pihak hospital untuk kelulusan

• Testing and commissioning• T n C dijalankan ke atas pemasangan untuk memastikan ia selamat

dan memenuhi keperluan rekabentuk. Ujian ini dijalankan bagimembuktikan kualiti dan mutu kerja pemasangan.

• KETUHAR– Sentiasa dibersihkan.

– Kesan kotoran yang tidak dibersihkan akan menyebabkan makanan tidakcukup masak.

– Kerana kesan kotoran akan menyebabkan pengurangan kadar aliran haba danjejas fungsi ketuhar.

• PETI SEJUK DAN PETI SEJUK BEKU– Menyimpan bahan mentah dan makanan mudah rosak.

– Eg: ikan,syur-sayuran,steril

– Sentiasa berada alam keadaan bersih.

– Suhu diperiksa setiap hari. Suhu penyimpanan bagi peti sejuk -1˚c hingga 4 ̊̊c

• LANDAS PEMOTONG – Memotong bahan mentah dan makanan sedia dimakan.

– Hendakla berbeza untuk bahan mentah dan makanan sedia dimakan.

– Digalakkam penggunaan landas pemotong berbeza.

– Lakukan pencucian,bilas,dan keringkan.

– Ditukar segera jika berlaku rekahan dan berubah warna.

– Dielakkan daripada bahan selian kayu.

• PISAU/ALAT PEMBUKA TIN DAN BOTOL– Diperbuat daripada bahan tahan karat.

– Lakukan pencucian, bilas dan keringkan selepas penggunaan.

– Hendaklah ditukar jika rosak atau berkarat.

• PERALATAN DAN PERKAKAS MEMASAK– Hendaklah dibasuh setiap kali digunakan.

– Kotoran tebal dan karat boleh menghalang proses penapisan bahanmentah dan menyebabkan keracunan makanan

• BEKAS MENYIMPAN MAKANAN– Mudah dibersihkan.

– Tidak mudah rosak.

– Kalis air dan tidak bertoksik.

– Lakukan pencucian, bilas dan pengeringan setiap kali digunakan.

– Ditukar segera jika bekas telak kemek, berkerak, bocor dan berubah.

• KETUHAR

– Sentiasa dibersihkan.

– Kesan kotoran yang tidak dibersihkan akan menyebabkan makanan tidak cukup masak.

– Kerana kesan kotoran akan menyebabkan pengurangan kadar aliran haba dan jejas fungsi ketuhar.

• PETI SEJUK DAN PETI SEJUK BEKU

– Menyimpan bahan mentah dan makanan mudah rosak.

– Eg: ikan,syur-sayuran,steril

– Sentiasa berada alam keadaan bersih.

– Suhu diperiksa setiap hari. Suhu penyimpanan bagi peti sejuk -1˚c hingga 4 ̊̊c

• BAIN MARIE”

– Alat pemanas makanan dan juga alat untuk memasak makanan lembut (delicate) dan untuk cairkan coklat.

– Hendaklah:

• Diperbuat dari bahan tahan karat

• Mudah dibersihkan.

• Suhu cecair pemanas hendaklah sentiasa melebihi 60C

TOPIK 7:

PENGURUSAN SUMBER MANUSIADAN LATIHAN

OBJEKTIFMemberi pendedahan kepada pengurusan sumber manusiadari segi perlaksanaan latihan, peraturan berkaitan disiplin

anggota dan kemahiran insaniah

Mencapai kefahaman pengurusan sumber manusiaberdasar pekeliling kerajaan sedia ada

• Perancangan dan jadual anggota perludilaksanakan berdasarkan Perintah Am & Arahan Pentadbiran. Rujuk link di bawahhttps://docs.jpa.gov.my/docs/pelbagai/2019/APD2019.pdf

• Perancangan dan jadual anggota dirancangberdasarkan kekuatan anggota di dalamorganisasi dan boleh diubah mengikutkesesuaian semasa.

• Bidang-bidang kursus:a) Motivasi dirib) Pengurusan kewanganc) Kemahiran komunikasid) Teknologi maklumate) Team building dan kecergasanf) Pengurusan asetg) Pengurusan stressh) Keselamatan pelindung

• Pengertian:Kemahiran insaniah atau soft skills merupakan kemahiran generikyang merentasi pelbagai domain pembelajaran merangkumi aspekkeperibadian dan kerja berkumpulan.

Ciri-ciri:• Kemahiran komunikasi, • pemikiran kritis dan kemahiran menyelesaikan masalah, • kemahiran kerja berpasukan, • pembelajaran berterusan dan pengurusan maklumat, • kemahiran keusahawanan, • moral dan etika professional• kemahiran kepimpinan.

PENGHARGAAN

• Nama Kursus : Peperiksaan Subjek Jabatan

• Nama Agensi : Kementerian Kesihatan Malaysia

• Nama SME : 1) Puan Wan Norazlinda Binti Wan Azmi

2) Puan Fauziah Hanim Binti Mohd Yusof

3) Puan Noor Royanti Binti Ahmad

4) Encik Mohamad Bukhari Bin Mohd Yusop

• Nama Pembangun: 1) Puan Wan Norazlinda Binti Wan Azmi

2) Puan Fauziah Hanim Binti Mohd Yusof

3) Puan Noor Royanti Binti Ahmad

4) Encik Mohamad Bukhari Bin Mohd Yusop

AKTIVITI

1) Audit Keselamatan dan Kesihatan Pekerjaan dijalankan secaraberkala di Hospital. Audit ini bertujuanA) mengenalpasti peralatan kebakaran dan penggunaan alat

pemadam api difahami oleh anggotaB) memastikan keselamatan pesakit sentiasa terjamin dan

mendapat hidangan tepat pada masa yang ditetapkanC) mengenalpasti bekalan bahan mentah selamat sampai di

hospital. D) mengenalpasti tahap pelaksanaan aktiviti keselamatan dan

kesihatan dan juga kebajikan yang telah dijalankan di fasilitianggota.

Jawapan D

AKTIVITI

2. Apakah tindakan anda jika peralatan yang rosak tidakdibaiki oleh pihak konsesi walaupun aduan telah dibuat?A) Membiarkan pihak konsesi dikenakanpenolakkan olehpihak hospitalB)Tiada tindakan diambil disebabkan aduan telah dibuatC)Membuat aduan susulan kepada pihak konsesi dan Unit KejuruteraanD)Menghubungi pegawai syarikat konsesi untuk segerakanpembaikanJAWAPAN C

AKTIVITI

3. Semua peralatan di Jabatan Dietetik & Sajianmemerlukan selenggaraan (Plan Preventive Maintenance) secara berkala mengikut HSIP. Apakah maksud HSIP?A)Hospital Surrounding Implementation PlanB)Hospital Surveillance Implementation PlanC)Hospital Support Implementation PlanD)Hospital Specific Implementation PlanJawapan D

AKTIVITI

4. Berapa suhu penyimpanan ikan di dalamfreezer?

A)≤ -14˚C

B)≤ -16˚C

C)≤ -18˚C

D)≥ -18˚C

JAWAPAN C