Noor Fiteri bin Abdullah810035

Kandungan

• Pendahuluan• Ulasan Karya• Kaedah Penyelidikan• Analisis dan Penilaian Kajian• Rumusan dan Cadangan

Pengenalan

1 Keutamaan Mengembara

2 Mengembara Dulu & Kini

3 Kaitan Mengembara & Agama

4 Pelancongan Islam

5 Produk – Tema Kajian

Masjid sebagai produk pelancongan Islam

Seni bina dan ukiran sebagai tarikan.

Masjid pelbagai fungsi

Isu-isu berkaitan

Hubungan Masjid dengan Pelancongan yang dilupakan

Isu-isu berkaitan

Isu Semasa

Isu Pembangunan

• Bilangan masjid dianggarkan melebihi 6 000 buah (JAKIM)

• Kebanyakan tidak dimaksimumkan penggunaan/ pengimarahan

• Berpotensi untuk dibangunkan

• Keperluan untuk menghidupkan masjid sebagai pusat sehenti komuniti

Fungsi Masjid

Pernyataan Masalah

• Sedikit kajian tentang hubungan masjid dan bidang pelancongan • Kajian tentang masjid banyak berkisar tentang senibina, pembentukan akhlak, dan pendidikan• Isu tanggungjawab sosial dalam pelancongan

Pernyataan Masalah

• Keperluan makanan halal & perkhidmatan mesra pengguna Islam• Wujudnya perhubungan yang tidak mematuhi syariat Islam di antara lelaki dan wanita di tempat penginapan • Hasrat kerajaan untuk menjadikan masjid sebagai pusat sehenti

Kewujudan Penginapan di Masjid

Persoalan Kajian

Apakah perkara yang menjadi keperluan pihak pentadbiran dalam menguruskan penginapan di masjid.

Apakah garis panduan yang unggul dalam membangunkan penginapan di masjid

Keperluan

Garis

panduanFaktorApakah faktor

pendorong pengguna memilih masjid sebagai pilihan untuk menginap dari tanggapan pengendali perkhidmatan?

Objektif Kajian

• Menganalisis faktor masjid sebagai pilihan penginapan bagi tetamu dari sudut pandangan pengendali perkhidmatan• Memahami keperluan pentadbiran untuk pengurusan perkhidmatan penginapan• Mengenal pasti garis panduan yang unggul untuk membangunkan konsep penginapan di masjid

Kepentingan Kajian

Data awalan bagi penyelidikan lanjutan/ penambahan kepada sorotan karya

Merealisasikan hasrat kerajaan – masjid sebagai pusat sehenti

Menyediakan maklumat/ panduan umum – kelola penginapan di masjid

Membantu pihak yang berminat menjayakan konsep penginapan di masjid

Memperkasakan semula tuntutan syiar Islam – kepada musafir - menginap

Usaha meningkatkan pengimarahan masjid

Skop Kajian

Masjid yang mempunyai kemudahan penginapan

Cadangan masjid – Masjid Ridzuaniah, Masjid Sultanah Bahiyah, Masjid Osmaniah

Informan yang dipilih adalah yang terlibat dengan topik yang dikaji (purposive sampling)

Batasan Kajian

Pemahaman Awal, Pembentukan Isu

Keterangan Masalah yang ingin dikaji

Objektif, Skop dan Matlamat Kajian

Sorotan Karya

Pengumpulan Data

Fasa 1: Mengenal pasti fokus kajian

Fasa 2: Menjalankan sorotan kajian yang lepas

Fasa 3: Pemilihan instrumen dan pengumpulan data

Cadangan dan kesimpulan kajian

Fasa 4: Analisis Data

Fasa 5: Penulisan Akhir

Analisis Dapatan Kajian

Temu bual Perbincangan Kumpulan Fokus

Pemerhatian

Gar

is K

asar

Kaj

ian

Ulasan Karya

• Pelbagai kajian tentang masjid – binaan/ nilai murni/ kesihatan/ pendidikan termasuklah pelancongan

• Pelancongan – masjid ditonjolkan keindahan dan kehalusan senibina

• Masjid tentang produk penginapan?• Alternatif seperti YMCA/ Ashram/ Dharamshalas/

Sarais / Chabad House

Sambungan …

Pelancongan & Agama

• Pelancongan dan agama terawal (Rinschede, 1992 & Vukonic, 1996)

• Pengembaran dipelopori oleh pendeta, pendakwah dan pengikut – mengembangkan industri pelancongan ( Howell et al., 2006)

• Islam - musafir, rehlah, ziarah, siyahah, umrah dan haji - pengertian merujuk kepada pelancongan tetapi mempunyai konsep dan pendekatan yang berbeza (Bahrom et al., 2010).

Sambungan …

Sejarah Pelancongan Islam

• Sejarah penyediaan penginapan yang sempurna untuk tetamu bermula daripada kediaman persendirian - tetamu dianggap sebagai sebahagian daripada ahli keluarga (Goeldner et al 2000).

• Kewujudan caravanserai menjadi tradisi orang Islam merai tetamu. O’Gorman (2007)

• Ng (2007) dalam kajian menyatakan bahawa Musafir Khana ini wujud sebagai tempat persinggahan bagi orang Islam yang dibina di perkarangan masjid.

Sambungan …

Permintaan

• Kepuasan pelanggan mendasari permintaan termasuklah yang bercirikan agama

• YMCA – menawarkan hostel penginapan di banyak tempat

• Dharamsalas dan Saraism tempat penginapan ekonomi untuk penganut Hindu

• Chabad House untuk Penganut Yahudi• Islam – selepas Musafir Khanna dan Caravanserai

hampir tidak ada Sambungan …

Tanggungjawab Sosial

• Keperluan untuk melancong terganggu oleh masalah ekonomi

• Shakiri (2007) menegaskan - statistik di negara maju seperti Britain hampir satu pertiga daripada rakyatnya tidak mampu untuk pergi melancong disebabkan ketiadaan sumber pendapatan.

• Golongan yang tidak berkemampuan/orang kelainan upaya dibantu menyertai pelancongan - bantuan dana awam yang ditaja oleh kerajaan/ badan-badan kebajikan (Minnaert et al., 2009)

Sambungan …

Penginapan Islam

• Orang Islam ikut ketetapan syarak Zamani-Farahani & Henderson (2010)

• Keraguan pengunjung Islam dalam memilih lokasi pelancongan ialah keperluan penyediaan makanan halal (Wan Zulkifli et al., 2011)

• Arasteh & Eilami (2011) mendapati perkongsian bilik lelaki dan perempuan yang belum berkahwin, terdapat kegiatan perjudian, dan pemakaian yang tidak bersesuaian

• bersifat mesra pengguna Islam dari semua aspek tuntutan keagamaan (Battour et al., 2010) Sambungan …

Pengurusan Masjid

• Masjid tidak mengambil perhatian dalam pengurusan• Zakaryya (2010) - fungsi yang dimainkan oleh masjid

ini adalah terhad kerana disebabkan perkembangan bidang-bidang mengikut kementerian-kementerian tertentu dan mendapat dana kewangan yang beterusan daripada pihak pemerintah

• Berbeza di negara minoriti umat Islam. Kejayaan Singapura dalam mencetus fenomena baru dalam pengurusan masjid.

Sambungan …

Pengurusan Masjid

• Kegagalan memanfaatkan tabungan untuk aktiviti banyak disorot

• Bantuan daripada agensi kerajaan seperti YWM terhadap harta wakaf dinilai

• Kewujudan hotel wakaf/ bazar / gerai dalam premis masjid untuk membantu kegiatan masjid.

Sambungan …

• Kewujudan mendapat permintaan / mempunyai pengguna tersendiri (Zuarida, 2010)

• Keperluan atau ketiadaan pilihan?

Keperluan ?

• Asas yang diperlukan kemudahan mesra pengguna Islam (Batour et al, 2010)

• Hotel patuh syariah ( Rosenberg & Choufany, 2009)• Konsep penginapan ( Medlik & Ingram, 2006) - kesesuaian lokasi

- keselesaan kemudahan- kepuasan perkhidmatan- penonjolan imej - polisi harga yang berpatutan

Garis Panduan

1. Faktor mendorong masjid menjadi pilihan tetamu

2. Perkara yang menjadi keperluan dalam melaksanakan konsep ini

3. Garis panduan yang unggul

Penginapan di Masjid

Pemboleh ubah bebas Pemboleh ubah bersandar

Kerangka Konsep

Kriteria Catatan

Bilangan kes kajian Tiga

Lokasi Di kawasan utara Semenanjung

  Masjid Ridzuaniah, Kuala Kangsar, Perak

  Masjid Sultanah Bahiyah, Alor Setar, Kedah

  Masjid Usmaniah, Padang Besar, Perlis

Pemerhatian Pemerhatian ikut serta

Bilangan di temu bual Tiga orang untuk satu kes

  Sembilan orang untuk tiga kes

Bilangan untuk kumpulan

berfokus

Enam hingga lapan orang bagi satu kes

Keseluruhan hampir 20 orang untuk tiga kes

Profil Informan Pegawai Masjid

  Ahli Jawatankuasa Masjid

  Kakitangan Sokongan

Pensampelan

Instrumen Kajian

Sumber: Miles dan Huberman (1994)

Analisis

Analisis & Penilaian Kajian

• Sejarah• Lokasi• Ahli Jawatankuasa Masjid• Pendapatan• Keistimewaan• Kemudahan Bilik

Penginapan

Masjid Rizduaniah

• Sejarah• Lokasi• Ahli Jawatankuasa Masjid• Pendapatan• Keistimewaan• Kemudahan Bilik

Penginapan

Masjid Sultanah Bahiyah

• Sejarah• Lokasi• Ahli Jawatankuasa

Masjid• Pendapatan• Keistimewaan• Kemudahan Bilik

Penginapan

Masjid Osmaniah

Nama Masjid Bilangan Bilik Kemudahan

Masjid Ridzuaniah 9

2 kelamin

7 bujang

Bilik air di dalam (kelamin)

Bilik air di luar (bujang)

Penyaman udara/ kipas

Bantal/ tilam ( tambahan)

Masjid Sultanah Bahiyah 4

3 (dalam)

1 (luar)

Ruang tamu

Dapur

Bilik air

Penyaman udara/ kipas

Bantal/ tilam ( tambahan)

Masjid Osmaniah 2

Ruang tamu

Bilik air

Kipas

Kemudahan Penginapan

Nama Masjid Temu

bual

Perbincangan

Kumpulan

Berfokus

Kod Informan

Masjid

Ridzuaniah

5 orang 3 orang AG1, AG5, AI3, AI6, AI5, AG2,

AG3, AG1

Masjid Sultanah

Bahiyah

4 orang 3 orang KI5, KI9, KI3, KG2, KG1, KI4,

KG3

Masjid

Osmaniah

4 orang 3 orang RG1, RI2, RG3, RI4, RG4, RI3,

RI7

Pecahan Informan

Nama Masjid Harga

Masjid Rizduaniah RM70 hingga RM90

Bilik kelamin RM90

Bilik bujang RM70 (penyaman udara)

Bilik bujang RM50 (kipas)

(rundingan harga bagi menginap untuk tempoh yang lama)

Masjid Sultanah Bahiyah RM70 hingga RM80

Bilik A RM80 ( Bilik di dalam satu bangunan )

Bilik B RM70 ( Bilik di dalam satu bangunan)

Bilik C RM70 ( Bilik di dalam satu bangunan )

Bilik D RM80 (Bilik luar)

(pakej satu rumah RM300)

(rundingan harga bagi menginap untuk tempoh yang lama)

Masjid Osmaniah RM30 hingga RM 50

Sebuah bilik RM30

Sebuah rumah RM50

(pakej penginapan untuk penumpang sebuah bas RM100 )

Faktor pendorong

... biasanya orang luar yang sudah tahu ada kemudahan penginapan di sini terutama mereka yang suka tinggal di masjid, mudah sembahyang, dapat mengikuti kuliah, tempat letak kereta yang mudah, dan berdekatan dengan tempat-tempat makan...(A-I3)

La ni orang tua-tua je (menginap) pasai ingat rumah dekat masjid ni rasa seronok la, orang muda-muda tak mahu... (K-I5) kebanyakan orang kita sekarang ni, dia lebih suka menginap di masjid, senang la nak sembahyang, nak beribadat... (A-G4)

... mereka ni jenis yang suka beribadat, ... mereka pekerja yang biasanya dalam seminggu akan datang dua kali dan pusing sekitar kawasan berdekatan dan akan bermalam di sini ... (A-G5)

Nama Masjid Tujuan Melancong dan Menginap

Masjid Rizduaniah Melawat anak yang menuntut di Kolej Melayu Kuala Kangsar

Melihat keindahan tempat-tempat menarik sekitar Kuala Kangsar

Merasai pengalaman menginap di masjid

Urusan pekerjaan/perniagaan

Balik kampung (Perayaan)

Menghadiri majlis perkhahwinan

Masjid Sultanah

Bahiyah

Melawat anak yang menuntut MTAQ-YINK

Urusan pekerjaan/perniagaan

Percutian keluarga dalam kelompok ramai

Menghadiri majlis perkahwinan

Masjid Osmaniah Percutian keluarga dalam kelompok ramai

Menghadiri majlis perkahwinan

Nama Masjid Kemudahan Makanan dan Keperluan Harian

Masjid Rizduaniah Lot kedai yang terdiri dari kedai makan, kedai pakaian dan keperluan haji/umrah,

kedai runcit dan keperluan asas terdapat di perkarangan masjid

Restoran dan medan selera berhampiran masjid

Kedai keperluan asas seperti kedai serbaneka 24 jam, kedai dobi dan stesen

minyak berdekatan masjid

Masjid Sultanah Bahiyah Premis menjual makan secara tetap dan berkala (ketika kuliah/ceramah) boleh

didapati mengikut masa yang ditetapkan

Lot kedai yang menawarkan perkhidmatan haji/umrah dan takaful juga terdapat

di kawasan masjid.

Kewujudan pasar raya besar terletak tidak jauh dari kawasan masjid

Masjid Osmaniah Lot Kedai yang terdiri dari kedai makan, kedai gunting , kedai runcit dan

keperluan asas terdapat di perkarangan masjid

Terdapat kedai makan di luar kawasan masjid di samping pasar malam pada hari

tertentu

Maklumat kadang-kadang daripada kawan, kadang-kadang daripada orang yang dah biasa dan ada yang tengok papan tanda tu (papan tanda di dinding masjid) (A-G4)

Penyelidik sendiri mendapat maklumat tentang penginapan di Masjid Ridzuaniah setelah berutus e-mel dengan penulis buku “ Masjid itu Hidupku”, Gunawan Aziz yang mencadangkan supaya menjalankan kajian di masjid tersebut berdasarkan pengalaman beliau yang pernah menginap di sana.

Begitu juga maklumat untuk Masjid Osmaniah juga melalui cadangan daripada rakan yang mengetahui tentang kewujudan penginapan.

Rentetan daripada ulasan melalui blog, laman sesawang dan penyampaian daripada mulut ke mulut daripada orang yang dikenali menguatkan perasaan ingin mencuba di kalangan para pelancong baru

Mereka datang melancong, mereka bukan hendak menginap di sini tetapi tidak ada tempat lain jadi mereka menginap di sini (R-G3)

...bergantung pada musim/ keadaan, cuti sekolah, musim budak-budak kolej (Kolej Melayu Kuala Kangsar) mula masuk, dan hari-hari perayaan (A-I3)

Hari raya puasa yang lepas, penuh bilik tu.. orang tempatan rumah mereka penuh dengan keluarga... menginap sini dua tiga malam (A-G4)

Setengah tu ada yang tak cukup rumah (ketika perayaan) (K-G1)

Nama Masjid Lokasi tumpuan di sekitar masjid

Masjid Rizduaniah Pejabat Daerah dan Tanah Kuala Kangsar dan pejabat Jabatan Pendaftaran

Negara

Sekolah Menengah Clifford dan Kolej Melayu Kuala Kangsar

Stesen bas Kuala Kangsar, pasar dan lain-lain kemudahan.

Laluan ke destinasi pelancongan seperti Sayong dan Kota Lama

Masjid Sultanah Bahiyah Institut Pengurusan dan Integriti Negeri Kedah Darul Aman

Kewujudan oleh Maahad Tahfiz Al-Quran Yayasan Islam Negeri Kedah terletak

bersebelahan dengan masjid

Laluan untuk ke destinasi sekitar Alor Setar seperti pasar raya besar, hospital,

stadium dan lain-lain.

Masjid Osmaniah Laluan utama dari Kangar ke Padang Besar dan Wang Kelian

Universiti Malaysia Perlis kampus Agroteknologi

Kewujudan tempat pelancongan berdekatan seperti ladang burung unta,

empangan Timah Tasoh dan Gua Kelam

•Proses pendaftaran yang mudah

•Borang yang ringkas untuk diisi atau tiada borang

•Tiada had masa kecuali ada penginap yang telah menempah

Faktor Masjid

Ridzuaniah

Masjid

Sultanah

Bahiyah

Masjid

Osmaniah

Kos yang berpatutan

Mudah untuk bersolat/ibadah

Berdekatan tempat tujuan

Kemudahan makanan/ keperluan lain

Cadangan dari kawan-kawan

Ingin mencuba

Tiada pilihan

Kesesuaian lokasi

Mudah berurusan

Kesimpulan

Kesesuaian

Lokasi

Rangkaian jalan yang menghubung masjid dengan laluan terdekat,

kawasan masjid yang luas, dan lokasi yang strategik.

Kos Mengurus Pendapatan yang diuruskan dengan sistematik dan berhemah

supaya perbelanjaan tidak melebihi pendapatan.

Ahli

Jawatankuasa

Semua ahli jawatankuasa memberikan kerjasama yang baik, boleh

membezakan antara keperluan dan kehendak

Kemudahan

Sokongan

Kemudahan sokongan seperti tempat makanan dan kawasan letak

kereta; bekalan utiliti yang mampu menampung penggunaan;

kedai barangan keperluan; institusi pendidikan dan papan tanda

pandu arah

Sokongan orang

ramai

Memberi sokongan untuk menampung keperluan, dan pemasaran

secara tidak langsung

Ibu bapa Kolej Melayu ( Kolej Melayu Kuala Kangsar) biasa memilih untuk menginap di sini terutamanya masa mendaftar anak masuk (A-I5)

Saya kaji kalau KUKUM ( UNIMAP) buat kampus kekal sini akan ada 7000 pelajar, ibu bapa akan ada 14 000, tak kan 10 orang tidak ada untuk menginap di sini (R-I3)

Ustaz-ustaz yang yang jauh mai biasanya dari Kelantan, Terengganu melawat nak tengok anak tahfiz (K-G2)

•Kos pra pembinaan dan pasca pembinaan

•Dalam hal ini, pengurusan ahli jawatankuasa ketiga-tiga masjid tidak hanya bergantung kepada sumbangan orang ramai dalam dalam bentuk derma semata-mata.

•Pihak pengurusan boleh mempelbagaikan kegiatan ekonomi bagi menampung segala aktiviti yang memerlukan perbelanjaan termasuklah pengurusan bilik penginapan.

•Kegiatan ekonomi dilihat berjalan rancak di masjid-masjid dikaji yang menjana pendapatan melalui sewaan ruang kedai dan tapak terbuka

•Kesungguhan ahli jawatankuasa walaupun segelintir

•Pengurusan yang berbeza bergantung pada tahap pendidikan dan pekerjaan

•Ruang kedai

•Kawasan letak kereta yang lapang

•Bergantung pada tabungan orang ramai

•Penginap boleh menerima kemudahan yang disediakan

•Mereka yang memilih untuk tinggal di sini dapat terima dengan hati terbuka segala kemudahan yang ada walaupun tidak ada televisyen dan sebagainya (A-G2)

Dicadangkan untuk ahli jawatankuasa masjid yang berminat membangunkan bilik penginapan di kawasan masjid berdasarkan kajian kepada di beberapa buah masjid yang telah mengendalikan perkhidmatan tersebut.

Penginapan di masjid merujuk kepada penyediaan bilik dan kemudahan asas sebagai tempat tinggal sementara yang dikendalikan oleh masjid di dalam kawasan perkarangannya. Kemudahan bilik yang ditawarkan ialah daripada 3 buah bilik sehingga 40 bilik mengikut kemampuan pihak pengendali.

• Keperluan kepada kelompok yang memerlukan• Memenuhi segmen golongan yang tidak

berkemampuan• Bersifat memberi kebajikan berbanding

keuntungan

• Kesanggupan ahli jawatankuasa• Lokasi yang sesuai• Operasi yang terancang• Keluasan tapak yang bersesuaian• Kemudahan sokongan

• Perancangan bilik• Kebersihan dan penyelenggaraan• Kemudahan dan sasaran• Keselamatan bangunan dan pengguna• Pendaftaran• Sumber manusia• Peraturan/garis panduan penginapan

• Kesesuaian Masjid sebagai pengendali penginapan

• Kumpulan Sasar• Pengurusan Masjid

• Penyelidikan dan pembangunan• Profesionalisme dan kecemerlangan• Bantuan dana dan sokongan• Pemasaran dan promosi

• Pengembangan kepada lebih banyak kajian• Keluasan skop ke kawasan-kawasan lain • Informan yang berbeza daripada perspektif

pengguna atau lain-lain pihak

• Penyelidikan bersifat serampang dua mata

• cadangan untuk penambahbaikan kepada kelompok yang berminat terutamanya ahli jawatankuasa masjid

• pembangunan dan penyelidikan lanjut perlu

• kerjasama semua pihak untuk menjayakan konsep penginapan di masjid

• harapan lebih banyak kajian akan dilaksanakan