1. 1. PEMASANGAN FASA TUNGGAL
2. 2. DISUSUN OLEH MUHAMMAD ARID BIN ABDULAHIM Dip. Elect/Bsce. Elect/Med. Tech (UTM) KOLEJ KOMUNITI TAWAU, 2014 BICARA KATA Alhamdulillah pujian saya panjatkan kehadirat Ilahi kerana dengan limpah kurniaNya telah memberi kekutan kepada saya untuk menyusun dan menyiapkan Power Point ini. PPT ini mengandungi keterangan mengenai pemasangan DB satu fasa yang jika diikuti insyaAllah sedikit sebanyak akan dapat memberi pengetahuan dan kemahiran kepada pelajar dalam mengendalikan dan membuat pemasanganDB. Dengan adanya PPT ini pelajar berpeluang memahami dengan lebih dekat di samping dapat memahirkan diri dalam membuat pemasangan dan penyelenggaraan papan agihan. Saya berharap kepada semua pelajar yang menggunakan PPT ini dapat memanfaatkan segala ilmu yang diperolehi dan menggunakan kemahiran yang telah dipelajari dengan cara dan kaedah yang betul. Kepada pensyarah-pensyarah dan teman-teman yang menggunakan PPT ini saya mohon kerjasama, agar dapat memperbaikinya jika terdapat mana-mana fakta dan isi kandungan yang tidak tepat dan kurang sempurna untuk kebaikan pelajar dan kita semua. Sekian BERBAKTILAH DIMANA SAJA KITA BERADA LEARNING MADE SIMPLE, TRAINING MADE EASY
3. 3. 1.1.1 Peraturan IEE/JBE Baerkaitan Pemeteran, Kawalan Agiahan Dan Perlindungan Beban Lebih Dan Perlindungan arus Bocor
4. 4. Meter KWJ Kedudukan Meter KWJ Berada labih kurang 2.1 m ( 7 kaki ) daripada lantai Hendaklah berdekatan dengan sambungan sesalur bekalan Hendaklah berada diluar rumah tetapi tidak terdedah kepada matahari dan hujan, jika tidak dapat adakan kotak tahan cuaca sebagai pelindungan Bangunan yang mempunyai banyak pengguna seperti rumah pangsa atau komplek perniagaan meter boleh diletakkan setempat.
5. 5. Kawalan Agihan Kawalan Agihan 1. Terhindar dripada banjir atau dekat dengan punca air 2. Tidak terhalang atau terlindung memudahkan kerja penyelenggaraan 3. Pengudaraan bilik suis baik 4. Ruang 2.5" hadapan dan 4.5" belakang switch board bagi kotak agihan kapasiti besar. 5. Alat pemadam api co. 6. Lampu kecemasan 7. Rajah skema 8. Tikar getah
6. 6. Perlindungan Lebihan Arus Beban 473-01-01 Peranti perlindungan beban lebih hendaklah ditempatkan pada poin dimana penurunan berlaku dalam nilai kapasiti membawa arus pengalir dalam pepasangan disebabkan luas keratan rentas pengalir, kaedah pemasangan,jenis kabel atau konduktor dan keadaan persekitaran. 433-01-01 Peranti pelindungan adalah perlu untuk memutuskan arus beban lebih yang mengalir dalam konduktor litar sebelum suhu naik yang akan menjejaskan penebatan, sambungan, penamatan dan keadaan sekeliling konduktor sesuatu konduktor itu.
7. 7. Perlindungan Lebihan Arus Beban 433-02-01 Ciri-ciri peranti perlindungan hendaklah memenuhi syarat berikut: Arus nominal atau set arus(In) tidak kurang dari arus rekabentuk litar(Ib) Arus nominal(In)tidak melebihi yang terendah kapasiti membawa arus(Iz) sebarang konduktor litar. Arus yang menyebabkan operasi berkesan peranti pelindung tidak melebihi 1.45 kali terendah kapasiti membawa arus sebarang konduktor litar.
8. 8. Perlindungan Lebihan Arus Beban Susunan peranti arus baki mengikut Peraturan-peraturan Elektrik 1994. (Peraturan 36(1)Bagi tempat permainan kanak-kanak hendaklah dipasang peranti arus baki yang berkadar tidak melebihi 10mA. (Peraturan 36(2) Bagi tempat yang berkemungkinan basah hendaklah dipasang peranti arus baki yang berkadar tidak melebihi 10mA. (Peraturan 36(3)Bagi melindungi alur keluar yang mungkin dipegang dengan tangan hendaklah dipasang peranti arus baki yang berkadar tidak melebihi 30mA. (Peraturan 36(4)Bagi kegunaan litar umum hendaklah dipasang peranti arus baki berkadar tidak melebihi 100mA. Dengan syarat:
9. 9. 1.1.2 Melakar Gambarajah Litar Jujukan Kawalan
10. 10. Litar Jujukan Litar jujukan utama ialah cara penyusunan pemasangan alat-alat kawalan dan perlindungan. Ia bermula dari Fius Perkhidmatan ke Jangka kilowatt Jam (kWJ), ke Suis Utama Ke alat perlindungan arus lebihan ke pemutus litar arus baki (RCCB) dan berakhir pada kotak agihan. Mengikut keperluan IEE setiap litar jujukan utama mestilah mengandungi ciri-ciri berikut : Pengasing dan perlindungan arus lebihan Perlindungan arus lebihan Perlindungan arus baki atau arus bocor kebumi.
11. 11. Litar Jujukan Sumber Bekalan Pihak Pembekal (SESB/TNB) Neutral Link Fius Perkhidmatan Pemutus Litar Arus Baki (RCCB) KWJ Meter kilo Watt Jam Fius Utama Kotak Agihan MCB
12. 12. Nama dan Fungsi
13. 13. Litar Pendawaian Jujukan Utama
14. 14. 1.1.3 Peranti Perlindungan
15. 15. Suis Utama (1.1.3.1) Pengasing litar / Main switch / Molded Case Circuit Breaker (MCCB) Berfungsi sebagai alat yang boleh memutuskan bekalan agihan kepada pengguna dengan membuka sambungan dawai hidup dan neutral secara serentak jika salah satu kutub bekalan itu tidak dibumikan dengan menggunakan suis dua kutub berangkai. Tujuan mengadakan pengasing ialah untuk melindungi pengguna daripada mendapat renjatan elektrik yang berterusan. Oleh itu pengasing hendaklah dipasang pada permulaan litar pendawaian bagi setiap pemasangan sebagaimana yang dikehendaki oleh peraturan elektrik.
16. 16. Pemutus Litar Arus baki (RCCB/RCB) (1.1.3.2) Pemutus Litar Bocor Kebumi (PLBK) Juga dikenali sebagai Earth Leakage Circuit Breaker (ELCB) atau Residual Case Circuit Breaker (RCCB). Berfungsi sebagai perlindungan kebocoran arus ke bumi dan pengasing litar. Pemutus litar dibuat dalam berbagai bentuk dan jenis kendalian di antaranya
17. 17. Pemutus Litar Kenit(MCB) (1.1.3.3) Pemutus Litar Jenis Miniatur Juga dikenali sebagai Miniature Circuit Breaker (MCB). Berfungsi sama dengan MCCB tetapi pada kadaran yang lebih kecil. Tahan lama dan ia tidak dipengaruhi oleh suhu sekitaran untuk beroperasi dan kadar perlindungan yang diberikannya adalah dalam kelas halus.
18. 18. Samb. MCB) Jenis Litar Unit Saiz Kabel (mm) Nilai MCB (Ampere) Litar Lampu/Kipas 13 1.5 6 Penghawa Dingin Dgn Suis DK 1 4 20 Pemanas Air Dengan Suis DK 1 4 20 Soket Alir Keluar 13A (Jejari) 2 2.5 20 Soket Alir Keluar 13A (Jejari) 4 4 32 Soket Alir Keluar 13A (Gelang) 6 2.5/4 32
19. 19. 1.1.4 Kadaran dan Perincian Aksesori
20. 20. Kadaran Dan Perincian Aksesori Peranti Arus Voltan Frekuensi Arus Pelantik Susis Utama 43A 100A 240V/415V 50Hz Tiada Arus Perlantik Pemutus Litar Kendalian Arus (RCCB) 25A, 40A, 63A & 80A. 240V 50Hz 10mA, 30mA, 100mA & 300mA Pemutus Litar Kenit (MCB) 6A, 10A, 16A, 20A & 32A 240V 50Hz Pemutus Litar Melebur.
21. 21. 1.1.5 Pemutus Litar Arus Baki (RCCB)
22. 22. Pemutus Litar Kenit(MCB) (1.1.5.1) Jenis Termal Berkendali ketika berlaku arus beban lampau (jangka masa lama)
23. 23. Pemutus Litar Kenit(MCB) (1.1.5.1) Jenis Maknetik Berkendali ketika berlaku arus litar pintas(Seterta merta)
24. 24. Perincian Binaan(MCB) Tuas belantik Pelindung Elektro-magnet Terminal atas Mekanisma operasi Operator Ruagan penanda klasifikasi Terminal bawah DIN pemegang rel Sesentuh bergerak Sentuh tetap Ruang arka Pelindung dwilogam termal
25. 25. Pemutus Bocor Kendalian Arus(RCCB) (1.1.5.2)
26. 26. Pemutus Bocor Kendalian Arus(RCCB) (1.1.5.2) Pemutus Litar Bocor ke Bumi kendalian arus digunakan bagi melindungi pengguna dari renjatan elektrik apabila berlaku arus bocor ke bumi di dalam sistem bekalan pengguna. Ianya digunakan jika rintangan bumi melebihi keperluan perlindungan menggunakan fius. Pemutus litar jenis ini berkendali apabila berlaku ketidak seimbangan arus diantara pengalir hidup dan neutral.
27. 27. Dalam operasi PLBB kendalian arus, pengalir hidup dan neutral bertindak sebagai dua gelong primary dan teras besi sebagai secondary. Bahagian secondary disambung pada elemen sensitif. Dalam keadaan normal arus yang mengalir malalui pengalir hidup dan neutral adalah seimbang. Medan magnet yang terhasil di sekeliling pengalir akan menghapuskan diantara satu sama lain. Tiada arus yang terhasil dalam gelung. Apabila berlaku ketidak seimbangan dalam pengaliran arus pada pengalir hidup dan neutral ( disebabkan berlaku kebocoran ) arus akan terhasil pada gelung pengesan dan menghasilkan daya gerak elektrik. Daya gerak elektrik ini pula akan mengalir ke gelung pelantik untuk memberikan ianya tenaga memutuskan bekalan.
28. 28. Kendalian (RCCB)
29. 29. Contoh Kendalian (RCCB) Sebuah RCCB yang mempunyai kepekaan 0.3A telah dipasang pada papan agihan sebuah rumah. Arus yang dibekalkan oleh RCCB pada ketika itu adalah 4A. Tetapi kebocoran arus ke bumi telah berlaku sebanyak 0.4A dan ini menyebabkan arus yang kembali ke RCCB tidak sama dengan arus yang dibekalkan. (Arus yang kembali = 4 - 0.4 = 3.6A). RCCB akan memutuskan bekalan elektri (trip) kerana arus bocor ke bumi melebihi nilai kepekaan RCCB tersebut.
30. 30. 1.1.6 Melukis Litar(Skimatik)
31. 31. Sebelum Kita Melukis Sesuatu Litar Skimatik Bagi Sesuatu Pemasangan Yang Telah Siap Beberapa Perkara Perlu Dipertimbangkan:- 1. Mengenalpasti Jenis Pepasangan Yang Hendak Dilakukan Sama ada Satu Fasa @ Tiga Fasa (Pelan Bangunan). 2. Mengenalpasti Jenis Beban Yang Hendak Dikawal (Pelan Bangunan). 3. Mengagihkan Beban Secara Seimbang. 4. Menentukan Arus Maksimum Bagi Beban Yang Dikawal. 5. Menentukan Saiz Kabel Yang Sesuai. 6. Memilih Peranti Perlindungan Yang Sesuai.
32. 32. Rajah Skimatik (1.1.6.1)
33. 33. KAEDAH 01
34. 34. KAEDAH 02
35. 35. KAEDAH 03
36. 36. Rajah Pendawaian (1.1.6.2) Meter 1 Fasa. KE DB DARI SESB/TNB 16/25 MM2 PVC 10/16 MM2 PVC
37. 37. Rajah Pendawaian DB Litar Lampu/Kuasa Am Litar Kuasa
38. 38. Rajah Pendawaian DB
39. 39. CONTOH : Sebuah Rumah Telah Siap Dibina Dan Memerlukan Pemasagan Elektrik Satu Fasa Dengan Keperluan Peralatan Dan Bahan-Bahan Berikut :- Berdasarkan Pelan Bangunan : 1. Meter 1 Fasa 2. Papan Suis Agihan (Metalclad) 3. Lampu : 8 Unit 4. Kipas : 3 Unit 5. Pemanas Air Elektrik : 1 Unit 6. Penghawa Dingin : 1 Unit 7. Soket Alir Keluar 13A : 3 Unit 8. Soket Alir Keluar 13A : 4 Unit 9. (Jejari) 10.Soket Alir Keluar 13A : 6 Unit (Gelang) Laku Agihan Beban Secara Seimbang Dan Tentukan Nilai MCB.
40. 40. Pengagihan Beban Secara Seimbang : Litar Lampu & Kuasa Am MCB Litar Kuasa MCB Lampu/Kipas : 3 Unit Soket Out Let 13 A : 1 Unit Lampu/Kipas : 4 Unit Soket Out Let 13 A : 2 Unit Lampu/Kipas : 4 Unit Soket Out Let 13 A : 4 Unit (Jejari) Pemanas Air Dgn Suis DK : 1 Unit Soket Out Let 13 A : 6 Unit (Gelang) Penghawa Dingin Dengan Suis DK : 1 Unit 6A 6A 6A 20A 20A 16A 20A 32A 32A Berdasarkan Peralatan Di Atas Lukiskan Litar Skimatiknya
41. 41. Rajah Skimatik (1.1.6.1) BekalanDariSESB/TNB K1 K2 K3 K4 K5 K6 K7 K8 K9 PAB 63A DK (100mA) LAMPU/KIPAS
42. 42. Meter 1 Fasa. KE DB DARI SESB/TNB 16/25 MM2 PVC 10/16 MM2 PVC
43. 43. Rajah Pendawaian DB MCB 20A MCB 32A MCB 32A MCB 16A RCCB 30mA Litar Akhir Lampu Litar Akhir Kuasa N N Ke Litar Akhir Rod Bumi SUIS UTAMA 63A Ke METER 10/16 MM2 PVC 06 MM2 PVC 2.5/4 MM2 PVC 1.5/4 MM2 PVC2.5/0.4 MM2 PVC RCCB 100mA MCB 20A MCB 6A MCB 6A MCB 6A Ke Litar Akhir RCCB 10mA MCB 20A E
44. 44. LATIH TUBI
45. 45. Perlindungan Lebihan Arus Beban Bagi tempat permainan kanak-kanak hendaklah dipasang peranti arus baki (RCCB) yang berkadar tidak melebihi? Bagi tempat yang berkemungkinan basah hendaklah dipasang peranti arus baki (RCCB) yang berkadar tidak melebihi? Bagi melindungi soket alur keluar yang mungkin dipegang dengan tangan hendaklah dipasang peranti arus baki (RCCB) yang berkadar tidak melebihi? Bagi kegunaan litar umum hendaklah dipasang peranti arus baki (RCCB) berkadar tidak melebihi? (A). 10mA (B). 30mA (C). 50mA (D). 100mA (A). 10mA (B). 30mA (C). 50mA (D). 100mA (A). 10mA (B). 30mA (C). 50mA (D). 100mA (A). 10mA (B). 30mA (C). 50mA (D). 100mA (A). 10mA (A). 10mA (B). 30mA (D). 100mA
46. 46. a. Nama Litar Di Sebelah. KWJ Litar Jujukan Neutral Link Fius Perkhidmatan Meter kilo Watt Jam Fius Utama Kotak Agihan Pemutus Litar Arus Baki (RCCB) MCB Sumber Bekalan Pihak Pembekal (SESB/TNB)
47. 47. LATIHAN : Sebuah Rumah Telah Siap Dibina Dan Memerlukan Pemasagan Elektrik Satu Fasa Dengan Keperluan Peralatan Dan Bahan-Bahan Berikut :- Berdasarkan Pelan Bangunan : 1. Meter 1 Fasa 2. Papan Suis Agihan (Metalclad) 3. Lampu : 13 Buah 4. Kipas : 5 Buah 5. Pemanas Air Elektrik : 1 Buah 6. Penghawa Dingin : 1 Buah 7. Soket Alir Keluar 13A : 4 Buah 8. Soket Alir Keluar 13A : 4 Buah (Jejari) 9. Soket Alir Keluar 13A : 6 Buah (Gelang) Laku Agihan Beban Secara Seimbang Dan Tentukan Nilai MCB.
48. 48. Pengagihan Beban Secara Seimbang : Litar Lampu & Kuasa Am MCB Litar Kuasa MCB Lampu/Kipas : 6 Buah Soket Out Let 13 A : 2 Nos Lampu/Kipas : 6 Buah Soket Out Let 13 A : 2 Nos Lampu/Kipas : 6 Buah Soket Out Let 13 A : 4 Nos (Jejari) Pemanas Air Dgn Suis DK : 1 Buah Soket Out Let 13 A : 6 Nos (Gelang) Motor : 1 Buah 6A 6A 6A 20A 32A 20A 20A 32A 32A Berdasarkan Peralatan Di Atas Lukiskan Litar Skimatiknya
49. 49. Rajah Skimatik BekalanDariSESB/TNB K1 K2 K3 K4 K5 K6 K7 K8 K9 PAB 63A DK (100mA) LAMPU/KIPAS 20A 32A Motor
50. 50. Teknologi Elektrik, Abd. Samad Bin Hj. Hanif,Pustaka sistem Pelajaran Sdn. Bhd,2002 Pepasangan Dan Penyelenggaraan Elektrik, Abd. Samad B. Hj. Hanif, Dewan Bahasa Dan Pustaka,Cetakan Kedua,2000 Garis Panduan Pendawaian Elektrik Di Bangunan Kediaman, Suruhanjaya Tenaga, Edisi 2008 Rais Bin Maat, Institut Latihan dan Pembangunan Infrastruktur Ikram (ITiDi), Kumpulan Ikram SDN BHD PPT MD Emran Bin Saidi (KK Bukit Bruang) Rujukkan :
51. 51. LIMPAHKAN HATI KITA DENGAN CAHAYA IMAN DAN ILMU AGAR KITA TIDAK MERABA DALAM TERANG DAN TERSUNGKUR DALAM KEGELAPAN TERIMA KASIH KERANA MENDENGAR