panduan perkahwinan islam di malaysia

8/2/2019 Panduan Perkahwinan Islam Di Malaysia

1/49

Panduan Perkahwinan

di Malaysia

www.rumahtangga.webs.com 1


2/49

BAHAGIAN 1 : PERKAHWINAN

3.1 MAKSUD PERKAHWINAN

Menurut bahasa, perkahwinan bermaksud cantum atau himpun

Manakala dari sudut istilah pula bermaksud akad yang menggunakan lafaz nikah atau bahasa-

bahasa lain yang memberikan makna nikah, yang menghalalkan lelaki dan perempuan untuk

melakukan persetubuhan

3.2 HUKUM PERKAHWINAN

Hukum perkahwinan adalah sunnah kerana diamalkan oleh Rasuluallah SAW !ara ulama" telah

menetapkan hukum perkahwinan berubah-ubah mengikut keadaan indi#idu $eterangan adalah seperti

berikut%

HUKUM KETERANGAN

HAR&S

'rang yang tidak mempunyai tuntutan mendesak untuk

berkahwin dan tidak ada perkara yang boleh

mengharamkannya untuk berkahwin

WA()*

'rang yang berkemampuan menunaikan nafkah zahir

dan batin, sihat tubuh badan serta dikhuatiri ter+erumus

kepada zina kerana tidak dapat mengawal nafsu

S&A

'rang yang berkemampuan menunaikan nafkah zahir

dan batin, sihat tubuh badan serta berkeinginan untuk

berkahwin tetapi tidak dikhuatiri ter+erumus kepada zina

atau melakukan kezaliman terhadap pasangannya

MA$R&H

*agi mereka yang tidak mampu member nafkah tetapi

berkeinginan untuk beristeri

HARAM

'rang yang tidak berkemampuan menunaikan nafkah

zahir dan batin atau diyakini akan melakukan kezaliman

terhadap pasangannya

3.3 HIKMAH PERKAHWINAN



3/49

. Men+amin kesihatan

perkahwinan dapat men+auhkan diri daripada maksiat terutamanya +enayah zina yang boleh

menyebabkan pelbagai penyakit seperti Aids dan Siplis

/ Memenuhi tuntutan rohani dan +asmani

perasaan kasih saying dan hubungan sosial yang men+adi fitrah manusia dapat disalurkan

melalui +alan yang halal

0 Memupuk kasih saying

perkahwinan diikat oleh rasa tanggung+awab bersama suami isteri 1engan itu, ter+alinlah kasih

sayang diantara kedua-duanya

2 Men+alinkan silaturrahim

perkahwinan dapat menghubungkan persaudaraan antara pihak lelaki dan perempuan, serta

merapatkan hubungan antara masyarakat )katan perkahwinan boleh berlaku tanpa mengira

bangsa dan budaya

3 Memberi ketenteraman kepada suami dan isteri

perkahwinan merupakan perkongsian hidup suami isteri $esenangan dan kesusahan akan

dihadapi bersama 4uriat yang dihasilkan melalui ikatan perkahwinan member ketenteraman

dan keceriaan kepada mereka

3.4 RUKUN PERKAHWINAN

1alam kontrak perkahwinan terdapat lima rukun dan setiap rukun mempunyai syarat-syarat yang tertentu,

iaitu%

1. Sighah, iaitu i+ab daripada wali perempuan 5 wakilnya6 dan $abul daripada lelaki 5 suaminya6 atau

5 wakilnya 6 dan sah didahulukam kabul daripada i+ab Sighah disyaratkan beberapa syarat

seperti berikut%

i. hendaklah menggunakan perkataan kahwinatau nikah



4/49

ii. i+ab dan $abul hendaklah menggunalan perkataan kahwin atau nikah secara +elas 'leh

itu tidak sah perkahwinan dengan menggunakan perkataan sindiran 5 kinayah 6 dan

dengan cara bertulis

iii. tidak diselang lama di antara i+ab dan $abul, iaitu bersambungan antara i+ab dan $abul

iv. berkekalan keahlian dua pihak yang berakal sehingga selesai kabul

# sighah hendaklah boleh berkuatkuasa serta-merta

#i sighah tidak diikatkan dengan masa yang tertentu

2. )steri, iaitu perempuan yang boleh dikahwinkan tanpa halangan-halangan syarak )steri

disyaratkan beberapa syarat, iaitu%

i isteri tidak terdiri daripada mereka yang diharamkan berkahwin buat selama-lamnya

atau sementara

ii. isteri hendaklah orang yang tertentu

iii isteri hendaklah tidak dalam ihram ha+i atau umrah

0 Suami % disyaratkan beberapa syarat berikut%

i suami hendaklah seorang yang dihalalkan berkahwin dengan isterinya

ii suami hendaklah orang yang tertentu

iii suami bukan dalam ihram ha+i atau umrah

2 Wali, iaitu orang yang mempunyai kuasa melakukan akad perkahwinan terhadap meeka yang

dibawah kuasanya yang diberikan oleh syarak Wali disyaratkan beberapa syarat berikut%

i islam - orang kafir tidak boleh men+adi wali terhadap perempuan )slam

ii adil 7 iaitu tidak melakukan dosa besar dan tidak berterusan melakukan dosa kecil

iii sampai umur 5baligh6 7 kanak-kanak tidak boleh men+adi wali dalam perkahwinan

i# berakal 7 iaitu tidak gila

# selamat dari penyakit yang men+e+askan penglihatan

#i tidak ditegah dengan sebab bodoh



5/49

vii. tidak di dalam ihram ha+i atau umrah

3 1ua orang saksi, iaitu dua orang saksi yang hadir untuk menyaksikan akad perkahwinan dan

disyaratkan beberapa syarat berikut%

i islam 7 tidak sah perkahwinan yang disaksikan oleh orang bukan )slam

ii lelaki 7 tidak sah akad perkahwinan yang disaksikan oleh perempuan atau seorang

lelaki dan dua orang perempuan

iii berakal dan baligh 7 tidak sah disaksikan orang gila, bodoh , tidak siuman dan kanak-

kanak

i# bersifat adil 7 tidak melakukan dosa besar tau tidak melakukan dosa kecil berterusan

# boleh mendengar 7 tidak sah kesaksian oleh orang pekak, orang tidur dan

seumpamanya

#i boleh melihat 7 tidak sah kesaksian orang yang buta

3.5 WALI

1. Wali nikah ialah orang yang berkuasa mengahwinkan seseorang perempuan

/ Wali nikah terbahagi kepada dua bahagian iaitu%

i Wali nasab 5keturunan6

Wali nasab terbahagi kepada wali mu+bir dan wali bukan mu+bir Wali mu+bir ialah bapa

dan datuk Mereka berhak mengahwinkan pengantin perempuan yang masih gadis

tanpa persetu+uannya terlebih dahulu dengan syarat suami sekufu dengannya

Sementara itu, wali bukan mu+bir pula ialah mereka yang selain bapa dan datuk seperti

saudara lelaki seibu atau sebapa

ii Wali hakim

Wali hakim ialah mereka yang diberi kuasa oleh sultan atau pemerintah untuk

mengahwinkan perempuan ketika ketiadaan wali, keengganan atau hilang kelayakan

wali nasab untuk ,mengahwinkannya

0 Syarat wali nikah %



6/49

i )slam

ii 8elaki

iii *aligh

i# *erakal

# idak dalam ihram ha+i

#i idak ditegah kuasanya daripada membelan+akan harta

#ii Merdeka

4. !erpindahan kuasa wali nasab kepada wali hakim disebabkan oleh %

i tidak terdapat wali nasab mengikut susunan

ii wali akrab tidak dapat dikesan dan tidak diketahui sama ada hidup atau mati

iii wali tinggal +auh melebihi dua marhalah

i# wali akrab dalam tahanan dan tidak dapat dihubungi

# wali sedang dalam ihram ha+i atau umrah

#i wali menyembunyikan diri

#ii wali setaraf bergaduh dan tidak dapat diselesaikan

#iii wali sendiri yang hendak berkahwin dengan perempuan itu dan tiada wali yang lain

i9 wali enggan memuliakan perempuan itu

3 Susunan wali nikah

i bapa 5 wali mu+bir 6

ii datuk 5 wali mu+bir 6

iii saudara lelaki seibu sebapa

i# saudara lelaki sebapa

v. anak saudara lelaki daripada saudara lelaki seibu sebapa dan ke atas

#i anak saudara lelaki daripada adik-beradik lelaki sebapa dan ke atas



7/49

#ii bapa saudara seibu sebapa dan ke atas

#iii bapa saudara daripada sebelah bapa

i9 anak lelaki daripada bapa saudara seibu sebapa dan ke bawah 5 sepupu 6

9 anak lelaki daripada saudara sebapa 5 sepupu 6

9i wali hakim

3.6 CIRI-CIRI BAKAL SUAMI DAN ISTERI

)slam telah mengan+urkan beberapa ciri utama sebagai panduan memilih calon untuk mendirikan

rumahtangga Antara ciri-ciri berikut ialah berta:wa, beriman , bertanggung+awab, dan

bertimbang rasa

;iri-ciri lain yang disebut oleh Rasuluallah SAW dalm sebuah hadis%

Maksudnya% < 1aripada Abu Hurairah RA katanya% sabda Rasuluallah SAW% perempuan itu

dikahwini kerana empat perkara% iaitu kerana hartanya, keterunannya, kecantikkannya, dan

kerana agamanya 'leh itu, pilihlah perempuan yang beragama, bahagialah engkau=

(ika memilih pasangan suami isteri berdasarkan harta benda dan kekayaan, maka rumahtangga

akan goyang apabila harta dan kekayaan sudah tiada *egitu +uga +ika pemilihan dibuat hanya

berdasarkan rupa paras, kasih saying akan leyap apbila kecantikkan beransur 7 ansur pudar dan

usia semakin meningkat

Rumahtangga yang dibina di atas agama dan ta:wa dapat men+amin kebahagiaan hidup

sepan+ang hayat

3.7 GOLONGAN HARAM DIKAHWINI

3.7.1 HARAM SEMENTARA

>ang dimaksudkan dengan perempuan yang haram dikahwini sementara waktu ialah wanita yang

diharamkan berkahwin dengan lelaki disebabkan oleh beberapa sebab Apabila hilang sebab itu, maka ia

halal berkahwin dengan perempuan tersebut Antaranya %

. !erempuan yang ditalak tiga kali



8/49

/ !erempuan yang bersuami

0 !erempuan yang masih dalam idah

2 !erempuan yang sedang hamil hasil perzinaan

3 !erempuan yang tidak beragama samawi

? Mengumpul isteri dengan mahramnya dalam satu sama seperti saudara perempuan atau anak

saudara perempuan

@ !erempuan kelima untuk lelaki yang mempunyai empat orang isteri

3.7.2 HARAM SELAMA-LAMANYA

Ada tiga sebab mengakibatkan perempuan haram untuk dikahwini buat selama-lamanya seperti %

1. $&R&A

) ibu, nenek dan ke atas

II. anak perempuan, cucu dan ke bawah

))) adik-beradik perempuan seibu sebapa, sebapa atau seibu saha+a

)B anak saudara sebelah bapa dan ibu ke atas

V. anak-anak saudara daripada adik-beradik seibu sebapa, seibu dan ke bawah

/ !>&S&A

) ibu susuan dan ke atas

)) anak susuan dan ke bawah

))) adik-beradik susuan

)B anak saudara susuan dan ke atas 5adik 7beradik ibu susuan dan adik-beradik suaminya6

B anak saudara susuan dan ke bawah 5 anak kepada adik-beradik susuan6

0 !RSM1AA

) ibu tiri dan ke atas sama ada disetubuhi atau tidak



9/49

)) isteri anak 5 menantu perempuan 6 dan isteri cucu lelaki dan ke bawah sama ada

disetubuhi atau tidak

))) ibu mertua dan ke atas

)B anak tiri dan ke bawah apabila disetubuhi ibunya

3.8 MAHAR

. !CR)A MAHAR

Mahar ialah suatu pemberian wa+ib daripada suami kepada isteri sama ada dalam bentuk wang

atau sesuatu yang bernilai selepas akad nikah

/ H&$&M MAHAR

Hukum pemberian mahar adalah wa+ib

Suami wa+ib memberikan mahar kepada isterinya sebagai tanda penghargaan , tanggung+awab

dan kasih sayang

0 ()S-()S MAHAR

) Mahar musamma

Mahar yang ditentukan kadarnya dan dipersetu+ui oleh kedua-dua belah pihak

)) Mahar mislu

Mahar yang ditentukan kadarnya mengikut kadar mahar saudara-saudara perempuan

pihak isteri

2 $A1AR MAHAR

$adar mahar tidak ditentukan Mahar bergantung kepada persetu+uan dan budi bicara kedua

belah pihak bakal suami dan isteri$edudukan isteri dan kemampuan suami diambil kira sebagai

asas penentuannya

1i Malaysia, Ma+lis atau (abatan Agama )slam telah meletakkan kadar minimum pemberian

mahar untuk mengelakkan kesulitan

Mas kawin atau mahar hendaklah barangan bernilai mengikut persetu+uan masing-masing

3 S>ARA MAHAR



10/49

!ara ulama" mazhab Syafie dan Hanbali menyatakan bahawa semua barang atau manfaat yang

boleh di+adikan bayaran atau upah, boleh di+adikan mahar

;ontohnya wang, perak , penga+aran Al-Duran dan peker+aan yang halal

? H)$MAH 1)WA()*$A MAHAR

) melahirkan keikhlasan suami dan isteri atas perkongsian hidup bersama

)) sebagai tanda kesanggupan suami untuk membina rumahtangga

))) sebagai persiapan pertama bagi suami untuk memikul tanggung+awab member nafkah

kepada isteri

)B menggembirakan hati isteri yang sanggup meninggalkan keluarga untuk melakukan

hidup baru bersama suami

3. WALIMATUL URUS

. !CR)A 1A H&$&M WA8)MA&8 &R&S

Walimatul urus bermaksud kenduri atau +amuan yang diadakan untuk meraikan perkahwinan

Hukum mengadakan walimatul urus adalah sunat muakkad

/ A1A* WA8)MA&8 &R&S

(amuan ini wa+iblah diadakan secara sederhana dan tidak berlebih-lebihan sehingga membawa

kepada pembaziran dan bergolak-gadai

&nsur-unsur maksiat dan khurafat hendaklah di+au+i seperti upacara tepung tawar untuk menolak

bala, percampuran bukan mahram tanpa batasan dan sebagainya

Hiburan seperti paluan kompang, silat nasyid-nasyid yang berunsurkan nasihat adalah

diharuskan $eizinan ini adalah berdasarkan kepada hadis Rasuluallah yang membenarkan

orang )slam bermain gendang dan menyanyi ketika hari raya

0 H)$MAH WA8)MA&8 &R&S

) melahirkan rasa kesyukuran kepada Allah SW kerana dapat membina rumahtangga



11/49

)) melahirkan rasa kegembiraan atas ikatan perkahwinan

))) tanda tahniah dan selamat kepada pasangan pengantin

)B memaklumkan kepada orang ramai bahawa pasangan telah disatukan secara sah

B mengikut a+aran agama dan sunnah abi Muhammad SAW

3.1! TIGA MASALAH DAN PENYELESAIAN

. H&$&M MCA1A$A A$A1 )$AH 1) MAS()1

Muzakarah (awatankuasa Eatwa Ma+lis $ebangsaan *agi Hal hwal &gama )slam Malaysia $ali

$e-F3 yang bersidang pada .?-.G (un /.. telah membincangkan mengenai Hukum &pacara

Akad ikah 1i Mas+id Muzakarah telah membuat keputusan seperti berikut%

i Setelah meneliti keterangan, hu+ah-hu+ah dan pandangan yang dikemukakan, Muzakarah

berpandangan bahawa (umhur ulama" telah memperakukan bahawa upacara akad nikah

dibenarkan untuk dilaksanakan di mas+id *ahkan ulama" mazhab Syafie berpendapat

adalah sunat dan digalakkan untuk melaksanakan akad nikah di mas+id

ii. Sehubungan itu, Muzakarah bersetu+u memutuskan bahawa melakukan upacara akad

nikah di mas+id atau surau adalah"#$%&'()'& untuk mendapat keberkatan

Walaubagaimanapun, kedua-kedua pihak bagi pengantin lelaki dan perempuan yang

turut menyertai upacara akad nikah tersebut *+&"'),'* +&'/' '"'0 "'& +'(%*#

+'(%'&semasa berada di dalam mas+id atau surau berkenaan

/ Akad ikah Menerusi Sidang Bideo

T'#)* K+%(%$'& /2 (an, /.

H%'#'& T'%)I$%

1i dalam kitab Ee:ah karangan ulama Mu+tahidin tidak terdapat perbahasan tentang

perkahwinan menerusi sidang #ideo secara langsung kerana di zaman mereka belum ada alat-

alat komunikasi elektronik seperti #ideo, internet dan sebagainya Seandainya sudah ada dan

telah dikemukakan kepada mereka di zamannya, kita yakin para fu:ahaI akan mengeluarkan

hukum atau fatwa ;uma di akhir-akhir ini dengan perkembangan teknologi yang pesat baru

kedengaran soalan-soalan dan pertanyaan, apakah perkahwinan +arak +auh menerusi sidang

#ideo 5Bideo ;onference6 tanpa kehadiran wali dan calon lelaki di dalam satu ma+lis ini sahJ

K+%(%$'&



12/49

Mesyuarat (emaah &lamaI Ma+lis Agama )slam dan Adat )stiadat Melayu $elantan yang

bersidang pada /2 (an /. telah membincangkan mengenai akad nikah menerusi sidang #ideo

Mesyuarat telah membuat keputusan fatwa bahawa akad nikah menerusi sidang #ideo adalah

diharuskan dengan syarat-syarat berikut %

i Hendaklah ma+lis ini berlangsung ditahap al-yakin 5bukan zan6

ii idak ada unsur penipuan 5al-gharar6

iii ;ukup semua rukun dan syarat-syarat sah nikah termasuk tazkiah syuhud

i# ertakluk kepada enakmen keluarga )slam .FG0

Eatwa ini dikeluarkan berdasarkan alasan bahawa syarat ithadul ma+lis 5 9:; ?;6 men+adi

persoalan pokok sah atau tidak akad nikah menerusi sidang #ideo telah dipenuhi Walaupun

akad nikah seperti ini tidak dikatakan sebagai ithadu hakiki 5 @ ?; 6 tetapi ia boleh dikelaskan

sebagai ithadu fil maKna atau ithadu ma+azi5=F ?; 6

0 $WA(ARA MWA()*$A !8A$SAAA &()A SAR)CA H)B

K+%(%$'&


$e-G@ yang bersidang pada /0 7 /3 (un /F telah membincangkan $ewa+aran Mewa+ibkan

!elaksanaan &+ian Saringan H)B $epada *akal !engantin Muzakarah telah memutuskan

bahawa%

i &+ian saringan H)B kepada setiap pasangan yang hendak berkahwin wa+ib dilaksanakan

sebagai langkah pencegahan bagi mengelakkan mudarat yang lebih besar kepada

pasangan dan keturunannya

ii. &saha bersungguh-sungguh dilakukan ke arah mewu+udkan undang-undang induk di

semua negeri bagi memperkukuhkan pelaksanaan u+ian saringan H)B ini pada masa-

masa akan datang

2 !R)$AHA MCC&A$A WA8) HA$)M 1A WA8) AH$)M

K+%(%$'&


$e-/2 yang bersidang pada 3-? (un .FGF telah membincangkan !ernikahan Menggunakan Wali

Hakim 5Wali Ra+a6 1an Wali ahkim Muzakarah telah memutuskan bahawa%



13/49

i !ernikahan wanita-wanita tidak mempunyai wali nasab di negeri sabah yang dilakukan

oleh +urunikah atau kadi yang dilantik oleh tuan yang terutama adalah dikira pernikahan

secara wali hakim dan pernikahan itu adalah sah di sisi syarak

ii Mufti negeri sabah hendaklah membuat kenyataan umum di negeri itu mengenai

keputusan seperti di perenggan di atas

iii. !ernikahan pela+ar atau rakyat malaysia di luar negeri secara wali tahkim atau tidak

mengikut peraturan-peraturan yang telah ditetapkan oleh kera+aan malaysia adalah

dilarang

BAHAGIAN 2 : TANGGUNGJAWAB SUAMI

ISTERI

4.1 TANGGUNGAWAB SUAMI

. MM*R) AE$AH 4AH)R 1A *A)

afkah yang diwa+ibkan merangkumi zahir dan batin

afkah batin ialah suami wa+ib menunaikan keperluan-keperluan seks isteri menurut syarak

Manakala nafkah zahir pula ialah keperluan-keperluan asas seperti tempat tinggal yang sesuai,

makanan, perubatan, dan pakaian

/ MM*R) !1)1)$A

Suami bertanggung+awab member asuhan dan didikan agama secukupnya kepada isteri 1idikan

yang sempurna dapat membentuk isteri men+adi seorang solehah serta mewu+udkan

rumahtangga yang bahagia

!endidikan yang diberikan meliputi ilmu fardhu ain seperti solat, bersuci dan sebagainya

Suami yang tidak berkemampuan menga+ar hendaklah membenarkan isterinya keluar bela+ar

dengan pengawasaannya

0 MM*R) 8A>AA >AC *A)$

Suami mesti bersikap lemah 7 lembut , pengasih dan ramah mesra terhadap isteri )ni di+elaskan

dalam firman Allah SW % < Maksudnya% 1an bergaullah kamu dengan mereka 5isteri-isteri kamu

itu6 dengan cara yang baik = , surah An-isa" , .F%2



14/49

4.2 TANGGUNGAWAB ISTERI

1. Mentaati suami

)steri wa+ib mentaati suami kecuali dalam perkara-perkara yang berlawanan dengan syariat

$etaatan merupakan kewa+ipan yang amat dituntut dalam )slam

/ Memelihara kehormatan diri

)steri hendaklah sentiasa men+aga maruah dan kehormatan dengan tidak melakukan perkara-

perkara yang boleh menimbulkan fitnah

)steri wa+ib men+aga akhlak, aurat, dan berhias hanya untuk suami )steri +uga dilarang

menceritakan keaiban suami dan rahsia rumahtangga kepada orang lain

0 Men+aga harta suami

)steri wa+ib men+aga harta suami Mereka hendaklah bi+aksana dalam merancang perbelan+aan

rumahtangga , tidak boros, dan mendapat keizinan suami terlebih dahulu untuk membelan+akan

harta suami

2 Memberi layanan yang baik kepada suami

)steri wa+ib memberi layanan yang baik dan mesra kepada suami agar kehidupan rumahtangga

men+adi tenteram dan damai'leh itu, isteri perlulah bi+ak mengambil hati suami

3 inggal di rumah suami

)steri dilarang tinggal berasingan dengan suami )steri +uga dilarang keluar dari rumah tanpa

keizinan suami walaupun untuk menunaikan fardhu ha+i atau umrah

4.3 TANGGUNGAWAB BERSAMA SUAMI ISTERI

anggung+awab bersama yang wa+ib dilaksanakan oleh suami dan isteri ialah%

. Memelihara dan mendidik anak-anak

/ Menghubungkan silaturrahim dengan keluarga kedua-dua pihak

3. Memenuhi keperluan masing-masing menurut kehendak syarak seperti keperluan kasih sayang



15/49

2 Saling menghormati dan men+aga keaiban

3 Saling menasihati dengan lemah-lembut

4.4 HAK SUAMI ISTERI

. HA$ S'RAC S&AM)

i. Seorang suami berhak dipatuhi oleh isterinya dalam pergualan dan akti#iti harian seperti

seseorang wanita tidak boleh keluar dari rumah tanpa kebenaran suaminya sekalipun

untuk menunaikan fardhu ha+i atau umrah

ii Seorang isteri perlu memlihara amanah yang diberikan oleh suaminya iaitu kepercayaan

iii. Suami berhak mendapatkan pergaulan yang baik daripada isterinya

i# Suami telah diberi hak oleh Allah SW untuk mendidik isterinya ke +alan yang benar

/ HA$ S'RAC )SR)

i )steri berhak mendapatkan mahar dari suaminya

ii Suami +uga perlu men+alankan tanggung+awabnya dengan menyediakan nafkah untuk

isterinya

iii Seorang isteri berhak sepenuhnya untuk mendapatkan layanan dan pergaulan yang baik

dari seorang suami

i# (ika wanita itu bermadu, dia berhak mendapatkan giliran yang sama dengan madunya,

sama ada ketika suaminya sakit atau sihat, demikian +uga dengan isteri tersebut sama

ada wanita itu dalam keadaan sihat, haid atau nifas, sama ada ia mukminah atau ahli

kitab

3. HA$ *RSAMA S&AM) )SR)

i. Hak istima", ertinya hak berseronok antara pasangan

ii. Hak berakhlak mulia, masing-masing pihak perlu saling menghormati dan menghargai

pasangannya Suami perlu berbuat baik kepada isteri dengan sebaik-baiknya, sebaliknya

isteri +uga demikian



16/49

4.5 NAKAH

. !CR)A AE$AH

Memberi nafkah termasuk kewa+iban suami terhadap isterinya dan menyediakan segala

keperluan isteri seperti makanan, pakaian, tempat tinggal, mencarikan pembantu dan ubat-

ubatan, apabila suaminya itu kaya

)+ma" menetapkan bahawa suami wa+ib memberi nafkah kepada isteri-isteri mereka apabila suami

telah baligh dan isteri tidak nusyuz kerana perempuan yang nusyuz tidak berhak mendapatkan

nafkah daripada suaminya

/ S*A*-S*A* WA()*>A AE$AH

)slam menetapkan suami wa+ib memberi nafkah kepada isteri-isteri mereka apabila suami telah

baligh dan isteri tidak nusyuz dan tiada sebab-sebab lain yang akan mnyebabkan terhalangnya

nafkah

)ni berdasarkan kaedah umum yang mengakui bahawa orang yang men+adi milik orang lain dan

diambil manfaatnya maka nafkahnya men+adi tanggungan orang yang menguasainya

0 S>ARA-S>ARA M1A!A$A AE$AH

i akadnya sah

ii perempuan itu sudah menyerahkan dirinya kepada suaminya

iii isteri itu memungkinkan bagi si suami untuk dapat menikmati dirinya

i# isteri tidak keberatan untuk pindah tempat apabila suami menghendakinya , kecuali

apabila suami bermaksud +ahat dengan kepergiaanya itu atau tidak membuat aman diri si

isteri dan kekayaannya, atau pada waktu akad sudah ada +an+i untuk tidak pindah dari

rumah isteri atau pada waktu tidak akan pergi dengan isterinya

# kedua-dua suami isteri masih mampu melaksanakan kewa+ipan sebagai suami isteri

4.6 MUTJAH

1. !CR)A M&"AH



17/49

Meru+uk kepada kes penceraian, mut"ah ialah suatu pembayaran saguhati yang diberikan oleh

bekas suami kepada bekas isterinya yang berupa wang ringgit atau barang

&lama" mazhab Shafie mendefinisikan mut"ah sebagai pemberian harta yang diwa+ibkan ke atas

suami kepada isterinya yang telah diceraikan ketika hidup dan penceraian itu bukan disebabkan

pihak isteri

/ H&$&M !M*R)A M&"AH

Menurut mazhab Shafie, pemberian mut"ah adalah wa+ib erdapat tiga keadaan yang

mewa+ibkan pihak bekas suami membayar mut"ah kepada bekas isterinya %

i isteri yang diceraikan sebelum berlaku persetubuhan dan belum ditentukan mahar

etapi +ika dia telah diberi sebahagian maharnya, dia tidak lagi berhak menuntut

mut"ahnya

ii isteri yang sudah disetubuhi dan telah ditetapkan maharnya

iii. isteri yang sudah disetubuhi, tetapi belum ditetapkan maharnya Menurut :awl +adid,

isteri tersebut wa+ib diberi mut"ah

0 $A1AR !M*R)A M&"AH

!ada dasarnya , kadar pemberian mut"ah bergantung kepada kedudukan kewangan seseorang

bekas suami

Ringkasnya, penentuan kadar pemberian mut"ah sebenarnya terserah kepada budi bicara Hakim

Hakim akan melihat kemampuan suami dan kedudukan kewangannya )tulah perkara yang paling

penting untuk menentukan kadar mut"ah

4.7 HADHONAH

. !CR)A HA1H'AH

1ari sudut bahasa, hadhonah bermaksud men+aga dan mengasuh anak kecil dengan

menanggung nafkah dan didikannya

1ari sudut syarak, menurut mazhab Shafie ia dikatakan sebagai men+aga seseorang yang tidak

mampu men+aga dirinya sendiri atau tidak boleh men+aga maslahat dirinya, seperti kanak-kanak,

orang gila, orang bodoh atau seseorang yang tidak mumayyiz



18/49

/ H&$&M

Hukum hadhonah ke atas kanak-kanak kecil adalah wa+ib, kerana mengabaikannya bererti

membiarkannya kepada bahaya dan kebinasaan

$ewa+ipan ini lebih tertumpu kepada ibunya kerana seseorang ibu mempunyai sifat-sifat yang

sesuai untuk tu+uan pengasuhan berbanding bapa

Hak dan tanggung+awab ibu dalam pengasuhan anaknya itu berterusan sehinggalah anaknya

mencapai umur mumayyiz iaitu @ tahun Setelah itu, dia diberi pilihan sama ada terus hidup

bersama ibunya atau ingin hidup bersama bapanya

0 'RAC >AC *RHA$ RHA1A! HA1H'AH

'rang yang utama sekali berhak mengasuh kanak-kanak ialah ibunya Mengikut mazhab Shafie,

+ika ibu telah hilang kelayakan untuk men+adi pengasuh atau meninggal dunia , hak tersebut akan

berpindah kepada%

i nenek selah ibu hingga ke atas

ii bapa

iii nenek sebelah bapa hingga ke atas

i# kakak atau adik perempusn seibu sebapa

# kakak atau adik perempuan seibu

#i kakak atau adik perempuan sebapa

#ii anak perempuan kepada kakak atau adik perempuan seibu sebapa

#iii anak perempuan kepada kakak atau adik perempuan seibu

i9 anak prempuan kepada kakak atau adik perempuan sebapa

9 emak saudara sebelah ibu

9i emak saudara sebelah bapa

xii. waris lelaki yang boleh men+adi warisnya sebagai asabah

2 S>ARA-S>ARA !CAS&H

Mengikut mazhab Shafie, seseorang pengasuh itu mesti memenuhi syarat-syarat berikut%



19/49

i islam

ii berakal

iii beramanah

i# baligh

# perempuan yang baik dan bermoral tinggi

#i merdeka

#ii tinggal dengan kanak-kanak yang diasuh

#iii sekiranya pengasuh itu ibu kandungnya sendiri, disyaratkan dia belum lagi berkahwin

dengan lelaki lain

i9 mempunyai tempat tinggal

9 +ika pengasuhnya ialah seorang wanita asing, maka suaminya mesti mempunyai

pertalian saudara dengan kanak-kanak tersebut

4.8 KESAN PENGABAIAN TANGGUNGAWAB SUAMI ISTERI

Apabila suai dan isteri gagal men+alankan tanggung+awab yang diamanahkan, pelbagai

kemungkinan akan berlaku yang boleh menyebabkan kerukunan rumahtangga tergugat Apabila

situasi ini berpan+angan, suami isteri mungkin akan memilih perceraian sebagai +alan

penyelesaian

Anak-anak pula yang akan men+adi mangsa dan akibatnya mereka hidup dalam keadaan terbiar

tanpa pen+agaan dan didikan yang sewa+arnya



20/49

4. TIGA MASALAH DAN PENYELESAIAN

1. HUKUM SUAMI YANG MELAKUKAN HUBUNGAN SEKSUAL SECARA PAKSAAN

K+%(%$'&


$e-@. yang bersidang pada // - /2 o# /3 telah membincangkan Hukum Suami >ang

Melakukan Hubungan Seksual Secara !aksaan Muzakarah telah memutuskan bahawa di dalam

)slam hubungan di antara lelaki dan wanita adalah dihalalkan setelah melalui akad )+ab dan Dabul

yang sah

'leh itu Muzakarah bersetu+u memutuskan bahawa tiada istilah rogol atau melanggar hak asasi

manusia dalam sebuah perkahwinan yang sah dan keganasan rumahtangga yang berlaku adalah

lebih bersifat dharar yang boleh diambil tindakan melalui peruntukan undang-undang sedia ada

/ MASA8AH SARA AE$AH S8!AS !R;RA)A

T'#)* K+%(%$'& F Sep, .F?G

H%'#'& T'%)I$%

$edudukan sara nafkah isteri dan anak-anak setelah diberikan oleh suami dengan desakan isteri

serta membuat pengakuan di hadapan kadi yang ianya tidak akan menuntut sara nafkah yang

wa+ib bagi suaminya

K+%(%$'&$eputusan (awatankuasa Syariah adalah seperti berikut%

i. $ewa+ipan sara nafkah tidak gugur +ika didapati perceraian bersabit di sisi $adi,

kezaliman ke atas isteri

ii !erceraian di hukum 5talak ra+Iie6 +ika bersabit di sisi $adi talaknya dengan keikhlasan

tidak menindas



21/49

0 S&AM) MA1&8

T'#)* K+%(%$'& /F Mar, .FF3

H%'#'& T'%)I$%

*olehkah pihak isteri menuntut cerai apabila suami dikesan oleh doktor bahawa suaminya

mandul

K+%(%$'&

(awatankuasa memutuskan bahawa tidak boleh dituntut talak atas alasan mandul, kecuali kedua-

duanya berpakat sesama suami isteri

BAHAGIAN 3 : PEMBUBARAN PERKAHWINAN

5.1 TALAK

5.1.1 MAKSUD TALAK

alak menurut bahasa ialah cerai atau melepaskan ikatan

1ari sudut istilah pula , talak bererti merungkaikan ikatan perkahwinan dengan lafaz talak , cerai

atau yang mengandungi makna keduanya

5.1.2 DALIL TALAK

!ensyariatan talak ini adalah berdasarkan al-Duran ,sunnah dan i+mak

Eirman Allah SW dala surah al-alak,?3%. bermaksud < Wahai Nabi ! Apabila (engkau dan

umatmu) hendak menceraikan isteri-isteri (kamu), maka ceraikanlah mereka pada masa mereka

dapat memulakan lidahnyaL=

Rasulullah SAW menyebutkan tentang talak di dalam beberapa hadithnya, antaranya ialah

< Perbuatan halal yang paling dibenci Allah adalah talak= 5Abu 1aud dan )bnu Ma+ah6

Manakala pensyariatan talak melalui i+mak ialah bahawa para ulama" telah sependapat

semuanya tentang pensyariatan talak yang disebut dalam al-Duran dan Sunnah , dan tidak ada

seorang pun yang membantah tentang hal ini

5.1.3 HUKUM TALAK

alak diharuskan oleh syarak sebagai langkah penyelesaian terakhir bagi mengatasi masalah

rumahtangga



22/49

Walaupun diharuskan, syarak menganggap talak perkara yang dibenci oleh Allah SW

sebagaimana sabda Rasulullah SAW % Maksudnya% 1aripada )bn &mar, daripada abi

Muhammad SAW, *aginda bersabda% !erkara halal yang paling dibenci oleh Allah SW ialah

!ara ulama" telah men+elaskan hokum talak dengan lebih terperinci seperti berikut %

HUKUM KETERANGAN

WA()* Apabila seseorang tidak dapat melaksanakan kewa+ipan seperti memberi

nafkah atau melakukan kezaliman sehingga mengancam keselamatan

S&A Apabila isteri memiliki akhlak yang buruk dan tiada cara memperbaikinya

HARAM Apabila talak dilafazkan pada waktu yang diharamkan seperti waktu isteri

sedang haid, hamil dan nifas atau bertu+uan menganiaya

MA$R&H Menceraikan isteri tanpa sebab atau menceraikan isteri yang solehah

5.1.4 ENIS TALAK

alak terbahagi kepada dua bahagian iaitu dari aspek hukum dan aspek kesan

1ari aspek hukum, talak terbahagi kepada dua%

i A8A$ S&) , bermaksud talak yang sesuai dengan peraturan syarak, iaitu suami

menceraikan isteri dengan talak satu atau dua ketika isterinya suci daripada haid, nifas

dan tidak disetubuhi

ii A8A$ *)1") , bermaksud talak yang menyalahi peraturan syarak, iaitu suami

menceraikan isteri ketika haid, nifas atau ketika suci tetapi selepas disetubuhi oleh

suaminya atau menceraikan dengan talak tiga sekaligus Hukm melakukan talak *id")

adalah haram tetapi ia dikira sah

1ari aspek kesan, talak +uga terbahagi kepada dua %

i A8A$ RA(") , bermaksud talak satu atau dua yang belum tepat edahnya Suami boleh

meru+uk kembali isterinya semasa edah tanpa perlu kepada akad dan mahar yang baru

ii. A8A$ *A) , ialah talak yang mempunyai dua, iaitu Sughrah dan $ubra alak *ain

Sughrah ialah talak yang tidak membolehkan suami meru+uk isterinya kecuali dengan

akad dan mahar yang baru alak +enis ini merangkumi khulu" , fasakh, ilak, talak ra+")

yang tepat tempuh edah dan talak sebelum 5bersetubuh6



23/49

alak *ain $ubra ialah talak tiga yang mengharamkan bekas suami mengahwini semula

isterinya kecuali selepas isterinya berkahwin dengan lelaki lain dan diceraikan setelah

berlaku persetubuhan

5.1.5 BAHAGIAN TALAK

alak taklik bererti talak yang disandarkan kepada sesuatu syarat )a terbahagi kepada dua, iaitu%

. A$8)$ *)ASA

i. alak yang dilafazkan dalam keadaan biasa seperti suami berkata kepada isteri, ((/i ,i-i(''* ? ,'+' -'%' -$'*& +'i'+' ,+0'*)'= +i'

','* +i/'*&,i,'* '+' 'i ,i'(' +'%'( ,'+''* -/%' /'0*)' -*&.

@ >H R A/0 D'0+ +'* '(i:i?

6.3 IHAR

6.3.1 MAKSUD IHAR

i' (*00 /''-' /'-'% +'i'+' ,'''* :i' )'*& /i

/%','*&. D'i -0+0 i-i%'= :i' /(',-0+ -0'(i (*)'(','* i-i*)'

''0 ('*'('*' '*&&$'*)' +*&'* i/0*)' ''0 +*&'* ('*'('*'

(0'* (''( /'&i*)'.



45/49

P,'''* :i' >/%','*&? +i&0*','* $% $'*& A'/ -/'&'i ,i'-'* /'&i

0/0*&'* ,%'(i*. A'/i%' -0'(i (%'':,'* ,'''* i*i= +i' %'

(*)'(','* i-i*)' +*&'* (''(*)' +'i -&i *&''('*

0/0*&'* ,%'(i*.

6.3.2 AMALAN IHAR PADA AMAN !AHILIAH

A:'0 /(',-0+ /%','*&. D'%'( %'': :i'= A:'0 /'&i $'*& A'/

'i%i' /(',-0+ i(', = -i ,'' -0'(i ,'+' i-i*)' ; < E*&,'0

''( /'&i,0 -i /%','*& i/0,0. @

P'+' :'('* 'i%i'= :i' (0','* -0'0 /*0, '%',. K+''*&'* I-%'(

((/''%,'* 0,0( -/0 +'* (*&''(,'* -0'(i )'*& (*:i' i0

(*+,'i i-i*)' -%'&i i+',membayar kaffarah yang ditetapkan olah Allah SW

6.3.3 HUKUM DAN DALIL IHAR

!erbuatan zihar adalah haram dan berdosa besar !eristiwa zihar pernah berlaku pada zaman

Rasulullah SAW 1iriwayatkan bahawa Aus bin As-Shamit telah berkata kepada isterinya,

$haulah binti Malik bin ha"labah % < ngkau bagiku seperti belakang ibuku = !erkataan seperti

ini apabila dilafazkan oleh lelaki kepada isteri dapa zaman +ahiliah, maka isteri itu haram

disetubuhi

Setelah menyesal atas ucapannya, Aus menga+ak isterinya bersetubuh tetapi ditolak oleh

isterinya sehingga mendapat pen+elasan daripada Rasulullah SAW *aginda men+elaskan

bahawa perbuatan tersebut dilarang dan perhubungan antara mereka adalah haram

$haulah meminta +alan penyelesaian daripada Rasulullah SAW sehingga turunlah ayat ini %

Maksudnya % < 'rang-orang yang menziharkan isteri-isteri mereka di kalangan kamu, 5pada hal6

isteri mereka bukanlah ibu mereka )bu-ibu hanyalah wanita yang melahirkan mereka 1an

sesungguhnya mereka mengucapkan satu perkataan yang mungkar dan dusta Sesunggunhnya

Allah Maha !emaaf lagi Maha !engampun

6.3.4 KAEDAH PENYELESAIAN IHAR

Apabila suami melafazkan perkataan zihar terhadap isterinya, perhubungan mereka men+adi

haram sehingga suami kaffarah zihar $affarah adalah mengikut tertib berikut%



46/49

i Memerdekakan seorang hamba mukmin

ii (ika tidak mampu, suami wa+ib berpuasa selama dua bulan berturut-turut

iii. (ika tidak mampu berpuasa, suami wa+ib memberi makan kepada enam puluh orang

miskin dengan kadar secupak bagi setiap orang Makanan ini disyaratkan daripada +enisyang sah dikeluarkan zakat seperti beras

idak halal seorang isteri kepada suami yang telah menziharkannya selagi suami tidak

menyelesaikan bayaran kaffarahnya 'leh yang demikan, suami yang mencampuri isterinya pada

ketika ini dianggap melakukan dosa dan mendurhakai Allah Maka, dia mesti memohon supaya

diampunkan dosa serta bertaubat dan menahan diri dari mendekati isterinya sehinggalah selesai

menunaikan sekali kaffarahnya

Suami yang mengucapkan satu lafaz zihar terhadap beberapa orang isterinya dikenakan kaffarah

mengikut bilangan isteri yang diziharkan itu 1emikian +uga seandainya suami itu menzihar pada

beberapa anggota badan , maka tiap-tiap satu anggota itu dikenakan satu kaffarah

6.3.5 KESAN IHAR

$esan-kesan zihar adalah seperti berikut%

. Suami yang melakukan zihar mendapat kemurkaan Allah SW dan berdosa besar kerana dia

mengharamkan perkara yang dihalalkan oleh Allah SW

/ Suami isteri haram melakukan persetubuhan

0 !erbuatan zihar men+atuhkan maruah isteri

2 Suami wa+ib membayar kaffarah

6.3.6 HIKMAH LARANGAN IHAR

)slam telah mensyari"atkan nikah sebagai satu ikatan yang kukuh dan tidak mungkin dapat

diputuskan kecuali dengan maut atau talak Walaupun dihalalkan , namun talak amat dibenci oleh

Allah

ikah telah menghalalkan segala sesuatu pada isteri kepada suaminya Mengubah sesuatu yang

dihalalkan oleh Allah kepada haram bermakna telah melakukan dosa besar yang sudah tentu

akan dihukum oleh Allah *alasan dosa itu bertu+uan memberi penga+aran kepada para suami

supaya sabar dan mahu memperbaiki akhlak serta mendidik +iwanya



47/49

6.4 TIGA MASALAH DAN PENYELESAIAN

1. HUKUM CERAI AKLIK PILIHAN KEPADA ISERI SEKIRANYA SUAMI

BERP"LIGAMI

K+%(%$'&


$e-@. yang bersidang pada //-/2 o# /3 telah membincangkan Hukum ;erai aklik !ilihan

$epada )steri Sekiranya Suami *erpoligami Muzakarah telah memutuskan bahawa%

i. 1i dalam )slam poligami adalah diharuskan 'leh itu dengan mengambilkira hikmah

poligami yang telah disyariatkan, Muzakarah memutuskan bahawa cadangan

memasukkan lafaz cerai taklik sekiranya suami berpoligami tidak perlu dilaksanakan

ii. Muzakarah +uga berpandangan bahawa &ndang-&ndang $eluarga )slam yang sedia ada

telah lengkap dan mencakupi semua isu berkaitan institusi keluarga )slam Sehubungan

itu sebarang pindaan undang-undang bagi tu+uan penambahan lafaz cerai taklik ini

adalah tidak diperlukan

2. *R$AA 4)HAR >AC *R8A$& 1A8AM $A8ACA &MA )S8AM M8A>& 1)

MA8A>S)A

T'#)* K+%(%$'& 0 (ul, //

H%'#'& T'%)I$%

Apakah +atuh hukum zihar segala ucapan dan lafaz yang diucapkan oleh suami kepada isterinya

bertu+uan berkasih sayang, tidak ada tu+uan serta niat untuk zihar dan telah men+adi adat

kebiasaan bagi orang melayu )slam di Malaysia



48/49

K+%(%$'& $eputusan Eatwa %

Setelah diteliti dari setiap sudut dan aspek, maka (awatankuasa Eatwa egeri (ohor yang

bersidang pada .F (amadilawal .2/0 bersamaan 0 (ulai // telah membuat keputusan seperti

berikut %

Alhamdulillah fatwanyaNK Sekiranya suami menyamakan anggota badan isteri dengan

mahramnya 5 orang yang haram dinikahinya 6 tanpa niat zihar dan untuk tu+uan bergurau atau

penghormatan maka ia tidak +atuh zihar, tetapi +ika ada niat zihar, maka +atuhlah hukum zihar

Walaubagaimana pun budaya atau amalan seperti ini hendaklah di+auhi K

0 AE$AH $!A1A )SR) >AC &S>&4

T'#)* K+%(%$'& . (an, .F@

H%'#'& T'%)I$%

Adakah )steri >ang 1isabitkan usyuz oleh Mahkamah 1an 1i alakkan 'leh Suaminya *erhak

Mendapat afkah ddah 1an MutKah

K+%(%$'&

Maksud usyuz%

>ang dimaksudkan dengan nusyuz ialah penderhakaan isteri terhadap suaminya tanpa alasan

yang diharuskan syaraI dengan tidak mentaati perintahnya atau keluar dari rumah suami tanpa

keizinannya atau tidak membenarkan suami memasuki kerumahnya atau tidak mahu memasuki

ke rumahnya atau tidak mahu memasuki ke rumah suaminya atau seumpama dengannya

Hukum *eri afkah $epada )steri >ang usyuz%

)steri yang telah disabitkan oleh Mahkamah Dadi usyuznya, maka menurut )+maK &lamaK

bahawa nafkah kepadanya gugur kerana nafkah diwa+ibkan kepada isteri disebabkan ianya

terkurung dalam rumah tangga )steri yang nusyuz ialah isteri isteri yang membebaskan dirinya

dari kurungan suami dengan tidak mentaatinya, tanpa alas an yang diharuskan syaraI maka

gugurlah nafkah ke atasnya Adapun isteri yang belum disabitkan nusyuz oleh Mahkamah Dadi,

walaupun ada angapan nusyuz, maka nafkah ke atasnya masih wa+ib

K+(+'&/'&H%'*

i. 1alil al-Duran surah an-isaK ayat 02 % >ang bermaksud % K1an perempuan-perempuan

yang kamu bimbang melakukan perbuatan nusyuz 5derhaka6 hendaklah kamu



49/49

menasihati mereka, dan +ika mereka berdegil, pulaukanlah mereka di tempat tidur dan

5kalau +uga mereka masih berdegil6 pukullah mereka 5dengan pukulan ringan yang

bertu+uan menga+arnya6 kemudian +ika mereka taat kepada kamu, maka +anganlah kamu

mencari-cari +alan untuk menyusahkna mereka Sesungguhnya Allah maha tinggi lagi

maha besarK

ii. 1alil al-Hadis % Maksudnya % K(ika seseorang perempuan engkar untuk tidur bersama

suaminya maka dia dilaknat oleh malaikat sehingga waktu subuhK

panduan perkahwinan islam di malaysia

Documents