PENGAWETAN MAKANANKerosakan Makanan

1. Makanan adalah penting bagi semua organisma hidup untuk meneruskar hidup.

2. Tumbuhan dan haiwan adalah dua sumber makanan asas. 3. Makanan boleh menjadi rosak apabila tidak disimpan dengan baik

atau dibiarkan terlalu lama. 4. Makanan yang telah rosak mengalami perubahan dari keadaan

asalnya dan tidak selamat untuk dimakan. 5. Kita boleh mengesan perubahan makanan yang telah rosak

denqan memerhati, menghidu, merasa dengan lidah dan menyentuh makanan tersebut.

6. Makanan yang rosak mempunyai satu atau lebih dari satu ciri-ciri berikut:

a) (a) bau yang tidak menyenangkan b) berubah tekstur c) rasa yang tidak sedapd) berkulat e) berubah warna

Berikut adalah ciri-ciri beberapa makanan yang rosak

Jenis makanan

Ciri-ciri makanan yang rosak

Roti Menjadi berkulat dengan tompok-tompok hitam Mempunyai bau dan rosa yang tidak

menyenangkan

Nasi Menjadi lembut dan berlendir Menjadi berkulat dengan tompok-tompok hitam

Susu Mempunyai bau dan rasa yang tidak menyenangkan

Tekstur berubah dan menjadi berketul-ketul Warna berubah menjadi kekuningan

Ikan Mempunyai bau yang tidak menyenangkan Insang menjadi warna kelabu atau kehijauan,

matamenjadi merah Daging menjadi lembut dan berlendir

Jenis makanan

Ciri-ciri makanan yang rosak

Daging Mempunyai bau yang tidak menyenangkan Menjadi lembut dan berlendir

Sayur-sayuran

Warna menjadi kekuningan Menjadi lembik, layu dan berlendir

Makanan dalam tin

Mempunyai bau yang tidak menyenangkan Tin menjadi kemek, mengembung atau

berkarat Mempunyai tanda-tanda berbuih dan keruh

Ayam Mempunyai bau yang tidak menyenangkan Warna menjadi gelap Melekit di bahagian bawah kepak

Mikroorganisma Boleh Merosakkan Makanan

1. Pertumbuhon mikroorganisma, terutamanya bakteria dan kulat pada

makanan menyebabkan makanan menjadi busuk atau rasak.

2. Mikroorganisma ini bertumbuh dengan baik di atas makanan yang

lembap yang terdedah di udara.

3. Mikroorganisma makan makanan ini dan mencernakannya kepada

bahan yong lebih ringkas. Proses ini dinamakan pereputan.

4. Mikroorgonisma menghasilkan bahan toksik yang membuatkan

makanan berbau dan mempunyai rasa yang tidak menyenangkan.

5. Sesetengh bahan ini adalah beracun dan boleh menyebabkan

keracunan makanan sekiranya dimakan oleh manusia.

Keadaan untuk Mikroorganisma Bertumbuh

1. Mikroorganisma memerlukan keadaan yang tertentu untuk

bertumbuh dan membiak seperti

(a) udara

(b) air

(c) nutrien

2. Mikroorganisma bertumbuh dengan baik dalam julat suhu yang

sesuai, iaitu antara 5°C hingga 65°C.

3. Sekiranya suhu terlalu tinggi atau terlalu rendah, pertumbuhan

mikroorganisma akan menjadi lambat atau langsung tiada

pertumbuhan.

4. Mikroorganisma memerlukan keasidan yang sesuai untuk

bertumbuh. Mikroorganisma tidak dapat bertumbuh di dalam

medium yang terlalu berasid atau terlalu beralkali.

5. Oleh itu, makanan yang direndam dalam cuka boleh tahan untuk

jangka masa yang lama.

6. Bakteria dan kulat bertumbuh dengan baik dalam keadaan lembap

dan panas.

7. Oleh itu, makanan dengan kandungan air yang tinggi seperti sayur-

sayuran dan buah-buahan senang menjadi busuk. Makanan kering

boleh tahan lebih lama dan tidak mudah rosak.

PENGAWETAN MAKANAN

1. Pengawetan makana ialah prosese merawat makanan supaya

makanan boleh disimpan untuk jangkamasa yang panjang

2. Pengawetan makanan boleh memperlahankan atau menghentikan

aktiviti mikroorganisma dalam makanan. Ini membolehkan makanan

disimpan untuk masa yang lama. Beberapa cara untuk mengawet

makanan antaranya:

A :Pengeringan

1. Pertumbuhan mikroorganisma di atas makanan boleh dihentikan dengan menyingkirkan kelembapan daripada makanan. Ini boleh dilakukan dengan mengeringkan makanan.

2. Makanan boleh dikeringkan dengan

(a) meletakkannya di bawah sinaran matahari

(b) memanaskannya di dalam ketuhar

(c) memanaskannya dengan menggunakan api

3 Contoh makanan yang diawet secara pengeringan ialah ikan, sotong, udang, cili, buah-buahan dan bijirin.

B Pendidihan

1. Suhu yang tinggi semasa pendidihan boleh membunuh banyak mikroorganisma.

2. Contoh makanan yang diawet secara pendidihan ialah daging, telur dan makanan laut.

C : Penyejukan

1. Penyejukan melibatkan penyimpanan makanan di dalom peti sejuk pada

suhu yang rendah iaitu aoc hingga 5°C.

2. Penyejukan tidakmembunuh bakteria dan kulattetapi cuma

memperlahankan pertumbuhannya.

3. Makanan disejukkan supaya tidak mereput dengan cepat.

4. Contoh makanan yang diawet secara penyejukan ialah buah-buahan,

telur, susu, sayur-sayuran dan daging.

D :Pembungkusan Vakum

1. Pembungkusan vakum ialah satu cara penyimpanan makanan di dalam

bekas kedap udara.

2. Semua udara disingkirkan daripada bekas sebelum ditutup.

3. Tanpa udara, bakteria don kulat tidak dapat bertumbuh. Ini mencegah

makanan daripada menjadi rosak.

4. Contoh makanan yang dibungkus secara vakum ialah buah-buahan,

kacang don sosej

E : Penjerukan

1. Penjerukan ialah satu cara untuk mengawet makanan dengan merendamnya di dalam

(a) asid (biasanya cuka)

(b) air garam (Iarutan garam)

(c) larutan gula pekat

2. Makanan yang diawet melalui cara ini dikenali

sebagai jeruk

3. Asid dalam cuka menghentikan pertumbuhan mikroorganisma. Oleh itu,

mencegah makanan daripada mereput.

4. Larutan gula pekat yang digunakan dalam penjerukan buah-buahan

membantu mencegah pertumbuhan mikroorganisma dengan

penyingkirkan air daripada buah-buahan tersebut. Buah-buahan seperti

mangga, betik, jambu batu dan pala dijeruk dengan menggunakan

larutan gula.

5. Makanan yang diawet secara penjerukan dapot tahan lebih lama tetapi

rasanya berbeza dan kurang berkhasiat.

6. Makanan yang biasanya dijeruk termasuk cili, bawang, lobak merah,

kubis dan kacang soya.

7. Berikut adalah langkah-Iangkah untuk membuat mangga jeruk

F: Penyejukbekuan

1. Penyejukbekuan ialah sa tu proses menyimpan makanan pada suhu

yang sangat rendah, iaitu kira-kira -10ᵒC di dalam bahagian pembekuan

di dalam peti sejuk.

2. Penyejukbekuan tidak membunuh mikroorganisma tetapi hanya

menyebabkannya menjadi beku, tidakk aktif dan ttidak dapat bertumbuh.

3. Sebaik sahaja makanan dikeluarkan daripada peti sejuk,

mikroorganisma menjadi aktif semula.

4. Oleh itu, adalah penting untuk memakan makanan dengan segera

sebaik sahaja dikeluarkan dari peti sejuk atau memasaknya dengan

segera selepas dicairkan.

5. Makanan yang diawet secara penyejukbekuan mempunyai kebaikan

kerana penyejukbekuan tidak menyebabkan makanan berubah wama,

bentuk, rasa dan saiz.

6. Kebanyakan kandungan nutrien dalam makanan masih dikekalkan

7 Contoh makanan yang diawet secara penyejukbekuan ialah daging, ikan,

udang, ayam dan sotong.

Pemboto/an dan Pengetinan

I Makanan yang diawet secara pembotolan dan pengetinan boleh tahan lama. 2 Makanan dipanaskan pad a suhu yang tinggi untuk membunuh mikroorganisma. 3 Kemudian makanan tersebut diletakkan di dalam tin dan ditambah dengan

bahan penambah.

4 Udara dikeluarkan daripada tin dan tin dipateri dengan segera. 5 Tanpa udara, bakteria dan kulat tidak dapat hidup.

6 Contoh makanan yang diawet secara pembotolan dan pengetinan ialah ayam, daging, ikan, kacang pea, buah-buahan, jus dan sayur-sayuran.

7 Berikut adalah proses-proses yang terlibat dalam pengetinan atau pembotolan. (a) Tin dan botol dicuci dan disteril.

(b) Makanan dibersihkan, dipotong dan dididih untuk membunuh bakteria. (c) Makanan yang telah dididih ditambah dengan bahan penambah don

dimasukkan ke dalam tin.

(d) Tin dipanaskan untuk menyingkirkan udara dan dipateri dengan segera. (e) Tin dipanaskan di bawah tekanan yang tinggi dalam periuk tekanon untuk membunuh semua bakteria.

(f) Tin disejukkan dengan segera untuk mengelakkan makanan menjodi terlalu masak.

(g) Tin dilabel dan dibungkus untuk dipasarkan dan dieksport.

Pempasteuran

I Proses ini dinamakan sempena nama seorang saintis, Louis Pasteur yang mendapati pemanasan dapat membunuh mikroorganisma dalam makanan.

2 Susu dipasteur dengan memanaskannya sehingga 70°C selama lima balas

saat dan kemudiannya disejukkan serta merta dan dibungkuskan.

3 Pempasteuran tidak dapat membunuh semua bakteria tetapi depot menghapuskan kuman yang berbahaya dan mengekalkan rasa susu.

4 Namun begitu, susu yang dipasteur hanya boleh disimpan untuk beberapa hari sahaja.

5 Contoh makanan yang boleh dipasteurkan ialah susu, jus buah-buahan, aiskrim dan minuman tidak bergas.

Pengasinan

I Pengasinan ialah satu cara lama untuk mengawet makanan.

2 Garam menyingkirkan air daripada makanan. Oleh itu, mikroorganisma

tidak dapat tumbuh.

3 Terdapat dua cara untuk mengasin makanan.

4 Makanan direndam di dalam larutan garam atau dilumur dengan garam.

5 Proses ini lebih berkesan jika makanan yang diasin dikeringkan di bawoh

cahaya matahari.

6 Contoh makanan yang diawet secara pengasinan ialah ikan, daging, telur, buah-buahan dan sayur-sayuran.

Penyalaian

I Penyalaian ialah satu proses mengeringkan makanan dengan asap

daripada kayu yang berbara di dalam rumah asap.

2 Bahan kimia yang terdapat dalam asap dan kesan pengeringan daripada asap membantu mengeringkan makanan. Kaedah ini membolehkan makanan dikeringkan tanpa memasaknya.

3 Haba membantu membunuh atau memperlahankan pertumbuhan mikroorganisma.

4 Selain menyingkirkan air daripada makanan, asap menambahkan perisa kepada makanan.

5 Penyalaian biasanya digunakan untuk mengawet daging, ikan dan buah- buahan seperti pisang dan kurma.

Pelilinan

I Pelilinan ialah satu proses menyalut permukaan makanan dengan liIin bagi menggantikan lilln semula jadi yang tersingkir semasa proses pencucian dan pembersihan.

2 Lilin didapati daripada lebah, tumbuhan, sumber petroleum dan lemak lembu. 3 Lilin membantu

(a) memperlahankan kehilangan air dalam makanan

(b) memperlahankan pereputan makanan dengan mengekalkan kelembapan (c) memanjangkan jangka hayat makanan

4 Pelilinan mencegah pertumbuhan kulat dan melindungi buah daripada penyakit dan kerosakan fizikcl. Makanan yang diselaputi lilin tidak mudah dijangkiti penyakit.

5 Buah-buahan dan sayur-sayuran yang boleh diawet secara pelilinan termasuk oren, pisang, epal, pear, tomato, timun, tembikai, terung dan cili.