nota form 4

7/21/2019 NOTA form 4

http://slidepdf.com/reader/full/nota-form-4 1/118

BAB 1 : PENGENALAN KEPADA BIOLOGI

7/21/2019 NOTA form 4


7/21/2019 NOTA form 4


BAB 2 : STRUKTUR DAN ORGANISASI SEL

2.1 STRUKTUR DAN FUNGSI SEL

1 )Sel adalah unit asas kehidupan.

2 )Sel terdiri daripada membran plasma yang menyelaputi protoplasma (nukleus dansitoplasma).3 )Sitoplasma mengandungi banyak organel.

4 )Organe1 adalah struktur khas yang diselaputi membran dan menjalankan fungsi tertentu.

5 )Rajah 2.1 menunjukkan struktur satu sel haiwan dan satu sel tumbuhan yang dilihatmelalui mikroskop elektron.

Rajah 2.1 Struktur sel haiwan dan sel tumbuhan

Komponen Sel Komponen Sel Struktur Fungsi

BUKAN

ORGANEL

Membran plasma Membrane separa

telap yang nipis

Mengawal pergerakan

bahan-bahan masuk dan

keluar daripada sel

Dinding sel Lapisan selulosa

yang tebal, telapsepenuhnya

Mengekalkan bentuk sel

Memberikan

sokongan

Sitoplasma Bahan seperti jeliyang mengandungi

organel

*Medium bagi tindak balas kimia

* Membekalkan bahan

7/21/2019 NOTA form 4


yang diperlukan oleh

organel

ORGANEL

ORGANEL

nukleus * Mempunyai dualapisan membran

* mempunyainukleolus ,

kromosom

*Mengawal danmengatur semua aktiviti

sel

*Mengandungi bahan

genetik yang

menentukan ciri danfungsi metabolisme sel

Ribosom Partikel halus yang

wujud seeara bebas

di dalam sitoplasma

atau pada permukaan jalinan

endoplasma kasar

• Mensintesis protein

Jalinan endoplasmaDua jenis:

(a) Jalinan

endoplasma licin

(b) Jalinanendoplasma kasar

*Rangkaianmembran yang

berlipat

*Jalinan endoplasma

kasar mempunyairibosom manakala

jalinan endoplasmalicin tiada ribosom

Sistem pengangkutan bagi protein (Jalinan

endoplasma kasar) dan

lipid (Jalinan

endoplasma licin)

Organel berbentuk

rod, yang

diselaputi

dua lapisanmembran

Membranluar adalah

licinmanakala

!

membran

Tapak respirasi aerob

untuk menghasilkan

tenaga

7/21/2019 NOTA form 4


dalam adalah

berlipat -lipat

Susunan kantung pipih bermembran

dengan vesikel padahujungnya

Mengubahsuai proteinyang diangkut oleh

jalinan endoplasmakasar kepada rembesantertentu.

Membungkus rembesanmenjadi vesikel

rembesan , untuk

dirembeskan ke luar

Mengawal aktiviti

perembesan sel

Lisosom Organel berbentuk

sfera dengan enzim

pencernaan

Memecahkan molekul

organik kompleks,

komponen sel yang

rosak dan partikel asing

Organel yang

berbentuk cakera

dan diselaputi dualapisan membran

Terdiri daripadagrana (mengandungi

klorofil) dan stroma

Menjalankan

fotosintesis

Vakuol Kantung berisi sap

sel dan dikelilingioleh membran

separa telap yangdikenali sebagaitonoplas

* Mengandungi air, gula

dan mineral terlarut* Mengekalkan

kesegahan sel tumbuhan

Sentriol Terdiri daripada dua

struktur berbentuksilinder yang

Membentuk gentian

gelendong semasa pembahagian sel pada

7/21/2019 NOTA form 4


bertentangan antara

satu sama lain

Tidak hadir dalam

sel tumbuhan

sel haiwan

2.2 Perbandingan antara Sel Haiwan dengan Sel Tumbuhan

PERSAMAAN

Kedua-duanya mempunyai membran plasma, sitoplasma, nukleus,

mitokondrion, jasad Golgi dan jalinan endoplasma

PERBEZAAN

SEL HAIWAN

1. Tidak mempunyai bentuk tetap

2. Tidak mempunyai dinding sel3. Tidak mempunyai kloroplas

4. Tiada vakuol.Jika hadir, vakuol adalahkecil dan sedikit

5. Karbohidrat disimpan dalam bentuk

glikogen6. Mempunyai sentriol

SEL TUMBUHAN

1. mempunyai bentuk tetap

2. Mempunyai dinding sel3. Mempunyai kloroplas yang

mengandungi klorofil4. Mempunyai vakuol yang besar didalam sel yang matang

5. Karbohidrat disimpan dalam bentuk

kanji6. Tidak mempunyai sentriol

7/21/2019 NOTA form 4


2.3 Hubungan antara Kepadatan Organel dengan Fungsi Sel

1 Kepadatan organel di dalam sel bergantung kepada fungsi organel tersebut.

2 Sel-sel yang aktif mempunyai banyak mitokondrion untuk memberikan tenaga yang

meneukupi bagi aktivitinya. Contohnya adalah sel sperma, sel otot, sel hati, sel otot penerbangan pada burung dan serangga serta sel meristem pada tumbuhan.

3 Sel mesofil palisad dan sel mesofil span pada daun mempunyai kepadatan kloroplas yang

tinggi untuk menjalankan fotosintesis .

4 Sel perembesan di pankreas dan kelenjar liur mempunyai banyak jasad Golgi dan jalinan

endoplasma untuk mensintesis dan merembeskan enzim serta hormon.

2.4 ORGANISASI SEL

Proses Hidup Organisma Unisel

1 Organisma unisel adalah organisma yang terdiri daripada satu sel sahaja.

2 Contoh organisma unisel adalah ameba dan paramesium.3 Setiap organisma adalah unit hidup lengkap, yang boleh menjalankan semua proses hidup

untuk bermandiri seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 2.3.

7/21/2019 NOTA form 4


PEMBIAKAN AMOEBA PEMAKANAN AMOEBA

7/21/2019 NOTA form 4


Pengkhususan Sel Organisma Multisel

1 Organisma multisel terdiri lebih daripada satu sel.

2 Organisma multisel adalah lebih besar dan lebih kompleks. Maka, organisma multisel

memerlukan pengkhususan sel untuk menghasilkan pelbagai jenis sel yang berbeza untukmenjalankan proses hidup.

3 Dalam pengkhususan sel, sel-sel membeza untuk membentuk sel khusus dengan fungsi

tertentu.

4 Organisasi sel juga berlaku dalam sel multisel untuk membolehkan organisma ini

menjalankan pelbagai fungsi secara sistematik dan berkesan.

5 Dalam organisasi sel, organisma terbentuk berdasarkan aras berikut:

Sel→

tisu→

organ→

sistem→

organisma

6 Jadual 2.2 menunjukkan aras organisasi sel yang berbeza pada manusia dan tumbuhan.

Aras organisasi Manusia Tumbuhan

SelSel membeza menjadi sel

khusus dengan fungsi

tertentu.

Sperma

Mensenyawakan sel telur

Sel saraf

Menghantar impuls saraf

Sel ototMenyebabkan pergerakan

Sel xilem

Mengangkut air dan garammineral

7/21/2019 NOTA form 4


Sel darah merahMengangkut oksigen

Sel floem

Mengangkut makananterlarut

Sel pengawal

Mengawal saiz stoma untuk pertukaran gas

Tisu

Tisu adalah sekumpulan sel

yang serupa yang

bekerjasama untuk

menjalankan fungsitertentu.

Tisu epitelium

Pada permukaan kulit atau

melapisi rongga badan

Melindungi sel di

bawahnya, menghasilkan

rembesan dan menyerapnutrien

Tisu saraf

Ditemui di dalam saraf

tunjang dan otak

Menghantar dan menerima

impuls saraf untukmengkoordinasi aktiviti

Tisu epidermis

Ditemui di dalam epidermis

daun

Melindungi tisu di

bawahnya, mengurangkankehilangan air

Tisu meristem

Ditemui di hujung akar,

hujung pucuk dan di dalamkambium batang

7/21/2019 NOTA form 4


badan

Tisu otot licin

Ditemui pada dinding ileum

Menyebabkan peristalsis

ileum

Tisu Penghubung

Darah Terdiri daripada sel

darah merah, sel darah putih dan platlet dalam

plasma darah.

Mengangkut nutrient dan

gas respirasi (oksigen &

karbon dioksida), mencegah penyakit dan membantu

dalam pembekuan darah

TulangMemberikan sokongan dan

perlindungan

Rawan

Memberikan sokongankepada hidung, telinga dan

lain-lain

Tisu adipos

Menyimpan tenaga dan

menebat badan

Menghasilkan sel baharu

melalui mitosis semasa pembahagian sel

Tisu vaskular

Mengangkut air, garam

mineral dan makanan

terlarut

Tisu asas

• Tisu parenkimaTerdiri daripada sel

berdinding nipis.

Menyimpan makanan,

dan mengandungi kloroplasuntuk menjalankan

fotosintesis

Tisu kolenkima Terdiri daripada sel

berdinding tebal.

Menyediakan sokongankepada batang muda,

tangkai daun

Tisu sklerenkimaMempunyai dinding sel

yang ditebalkan oleh lignin.Menyokong dan

menguatkan

badan tumbuhan

OrganSekumpulan tisu yang

berbeza yang bekerjasamauntuk menjalankan fungsi

tertentu

Jantungterdiri daripada otot

jantung, tisu penghubung(darah), tisu saraf dan tisu

epitelium untuk mengepam

Daunterdiri daripada tisu

epidermis, tisu vaskular,tisu asas (sel mesofil, sel

parenkima) untuk

7/21/2019 NOTA form 4


darah ke seluruh bahagian

badan

menjalankan fotosintesis

Sistem

Terdiri daripada beberapa

organ yang bekerjasama

untuk menjalankan proseshidup

Sistem sarafterdiri daripada otak, saraftunjang, saraf-saraf untuk

koordinasi dan tindak balas

Sistem peredaran Terdiri daripada jantung,

darah dan salur darah untuk

mengangkut dan pertahanan badan melawan penyakit

• Sistem lain termasuklah

sistem integumen (kulit),

sistem otot (otot), sistem

rangka (tulang), sistem

endokrin (kelenjar endo-

krin untuk menghasilkan

hormon); sistem limfa

(pertahanan badan ter-hadap penyakit. sistem

respirasi (peparu untuk

membekalkan oksigen bagi respirasi di dalam

sel), sistem pencernaan

(perut dan usus untuk

pencernaan makanan),sistem perkumuhan

(ginjal untuk

menyingkirkan bahan

buangan), sistem

pembiakan lelaki dan

perempuan (testis dan

ovari bagi pembiakan)

Sistem akarterdiri daripada akar untukmenyerap air, garam

mineral daripada tanah dan

untuk mengukuhkantumbuhan dalam tanah

Sistem pucuk

terdiri daripada batang,daun, tunas, bunga dan

buah. Penting untuk

sokongan, pembiakan danfotosintesis

Penglibatan Sistem dalam Mengekalkan Persekitaran dalaman yang Optimum

1. Persekitaran dalaman merujuk kepada keadaan di dalam badan sesuatu organisma yangdihasilkan oleh bendalir di sekeliling sel yang dipanggil bendalir interstis.2. Persekitaran dalaman (bendalir interstis) suatu organisma dipengaruhi oleh faktor fizikal

(suhu, tekanan darah) dan faktor kimia (aras glukosa, aras pH, tekanan osmosis darah).

7/21/2019 NOTA form 4


3. Proses untuk mengawal atur Faktor fizikal dan kimia dalam persekitaran dalaman supaya

sentiasa malar dan berada pada keadaan optimum untuk sel berfungsi dengan berkesandikenali sebagai homeostasis.

4 Pelbagai sistem di dalam badan berfungsi dan berinteraksi antara satu sama lain untukmengekalkan persekitaran dalaman yang stabil melalui homeostasis.

5 Jadual 2.3 merumuskan bagaimana pelbagai sistem terlibat untuk mengawal atur faktor

fizikal dan kimia dalam persekitaran dalaman.

Jadual 2.3 Pelbagai sistem yang terlibat dalam mengawalatur persekitaran dalaman

Faktor

Sistem yang terlibat Fungsi

(a) Aras glukosadarah

(faktor kimia)

• Sistem endokrin (pankreas merembeskanhormon)

• Sistem pencernaan (hati mengawal atur

aras glukosa dalam darah)

• Sistem peredaran (darah mengangkut

hormon ke hati)

• Sistem saraf (saraf mengesan perubahanaras glukosa)

Mengawal atur dan

mengekalkan aras

glukosa darah pada

90 mg per 100 mldarah

(b) Kepekatan

oksigen dan karbondioksida

di dalam darah (aras

pH) (faktor kimia)

• Sistem respirasi

(peparu untuk bernafas)

• Sistem peredaran darah mengangkutoksigen daripada peparu ke sel badan

dan karbon dioksidadaripada sel badan

ke peparu untuk disingkirkan)• Sistem saraf (saraf mengesan perubahan

aras pH)

Mengawal atur aras

pH darah

7/21/2019 NOTA form 4


(c) Tekananosmosis darah(faktor fizikal)

• Sistem endokrin (kelenjar pituitari ataukelenjar adrenal merembeskan hormon)

• Sistem saraf (saraf mengesan perubahan

tekanan osmosis

darah)• Sistem peredaran

(darah mengangkut hormon ke ginjal)

• Sistem perkumuhan(ginjal menyerap semula air atau garam

mineral)

Mengawal atur

jumlah airdan garam mineral

di dalam darah

(d) Suhu badan

(faktor fizikal)

• Sistem saraf

(saraf mengesan perubahan

suhu badan)

• Sistem peredaran

(darah mengangkut dan mengedarkanhaba dengan sekata)

• Sistem integumen(kulit mempunyai struktur khas untuk

mengawal kehilangan haba dan

penyerapan haba)

• Sistem endokrin

(kelenjar tiroid dan kelenjar adrenalmengawal atur kadar metabolisme)

Mengawal atur suhu

7/21/2019 NOTA form 4


BAB 3 : PERGERAKAN BAHAN MERENTASI MEMBRAN PLASMA

Struktur Membran Plasma

1 Semua bahan yang diperlukan oleh sel dan hasil buangannya perlu diangkut merentasi

membran plasma sel.

2 Namun begitu, membran plasma adalah separa telap, yang mana ia hanya membenarkan

bahan tertentu bergerak merentasinya.

3 Hal ini kerana struktur membran plasma terdiri daripada dwilapisan fosfolipid dan molekul

protein.

4 Rajah 3.1 menunjukkan struktur membran plasma berdasarkan model bendalir mozek.

5 Dwilapisan fosfolipid dan molekul protein membentuk struktur yang dinamik dan bersifat

bendalir. Molekul protein terapung secara bebas dalam dwilapisan fosfolipid.

6. Setiap molekul fosfolipid terdiri daripada kepala hidrofilik (tertarik kepada air) dan ekorhidrofobik (menjauhi air).

7 Molekul protein adalah protein pengangkut seperti protein liang dan protein pembawa.

8. Bahan yang boleh bergerak merentasi dwilapisan fosfolipid adalah molekul kecil tidak

bercas seperti air, oksigen, karbon dioksida dan molekul larut lemak seperti asid lemak,gliserol, vitamin A, D, E dan K.

9. Bahan ini bergerak merentasi membran plasma melalui resapan ringkas.

7/21/2019 NOTA form 4


10. Molekul berkutub yang lebih besar seperti glukosa dan asid amino serta ion bercas yang

kecil tidak boleh bergerak merentasi dwilapisan fosfolipid. Bahan ini merentasi membran plasma dengan bantuan protein pembawa melalui resapan berbantu.

11 Glukosa dan asid amino diangkut merentasi membran plasma dengan bantuan protein pembawa. Ion mineral keeil yang bereas melalui membran plasma dengan bantuan proteinliang.

12 Molekul besar seperti sukrosa, protein dan kanji tidak boleh bergerak merentasi membran plasma.

13 Maka, membran plasma adalah separa telap kerana membenarkan bahan tertentu untuk

merentasinya.

Pengangkutan Bahan Merentasi Membran Plasma

Terdapat dua jenis pengangkutan bahan merentasi membran plasma.

(a) Pengangkutan pasif: Pergerakan bahan merentasi membran plasma dari kawasan yang

berkepekatan tinggi ke kawasan yang berkepekatan rendah (menuruni kecerunan

kepekatan). Tidak memerlukan tenaga.

(b) Pengangkutan aktif: Pergerakan bahan merentasi membran plasma dari kawasan yang

berkepekatan rendah ke kawasan yang berkepekatan tinggi (melawan kecerunan kepekatan).

1a memerlukan tenaga. Protein pembawa diperlukan untuk mengangkut bahan merentasi

membran.

Pengangkutan Pasif

1 Terdapat tiga jenis pengangkutan pasif:

(a) Resapan mudah ( bahan bergerak secara bebas melalui dwilapisan fosfolipid)

(b) Resapan berbantu (bahan bergerak melalui membran dengan bantuan protein pembawa

dan protein liang)

(c) Osmosis (pergerakan molekul air merentasi membran secara resapan)

2 Rajah 3.3 menerangkan pelbagai jenis pengangkutan merentasi membran.

7/21/2019 NOTA form 4


3 Resapan ringkas

(a) Molekul kedl (air), gas terlarut (oksigen dan karbon dioksida) dan bahan larut lemak (asid

lemak, gliserol, vitamin A, D, E dan K) meresap merentasi membran plasma mengikut

kecerunan kepekatan melalui dwilapisan fosfolipid di dalam membran.

(b) Molekul terus meresap merentasi membran sehingga suatu keseimbangan tercapai. Tiada

perubahan bersih pada kepekatan di kedua-dua belah membran (Rajah 3.4).

7/21/2019 NOTA form 4


(c) Resapan ringkas berlaku semasa pertukaran gas di antara sel badan dengan kapilari darah

dan di antara alveolus dengan kapilari darah.

4 Resapan berbantu

(a) Berlaku dengan bantuan protein pembawa dan protein liang.(b) Ion bercas yang kedl (ion mineral) bergerak merentasi membran plasma melalui proteinliang mengikut kecerunan kepekatan (Rajah 3.5).

(c) Protein liang mempunyai bentuk dan kutub yang khusus bagi membenarkan ion tertentu

melaluinya.

(d) Molekul larut air yang besar dan tidak bercas (glukosa, asid amino) merentasi membrandengan bantuan protein pembawa.

(e) Protein pembawa mempunyai tapak pelekatan khusus untuk bergabung dengan molekul

yang khusus, untuk mengangkut molekul khusus merentasi membran plasma (Rajah 3.6).

7/21/2019 NOTA form 4


(f) Contoh resapan berbantu adalah pengangkutan glukosa, asid amino dan ion mineral dariileum ke vilus di dalam ileum.

Osmosis

(a) Osmosis adalah resapan molekul air daripada larutan cair ke larutan yang lebih pekat

merentasi membran separa telap.

(b) Molekul air bergerak merentasi dwilapisan fosfolipid dan liang membran secara osmosis

sehingga suatu keseimbangan dinamik diperoleh. Kepekatan di kedua-dua belah adalah

sarna. Kemudian molekul bergerak dalam kedua-dua arah pada kadar yang sarna (Rajah 3.7).

(c) Satu contoh osmosis adalah penyerapan air oleh akar rerambut pada sebatang pokok.

7/21/2019 NOTA form 4


Pengangkutan Aktif

1 Pengangkutan aktif adalah pergerakan molekul dari kawasan berkepekatan rendah kekawasan berkepekatan tinggi (melawan kecerunan kepekatan) merentasi membran plasma.

2.

Pengangkutan aktif memerlukan tenaga dan protein pembawa .

3 Satu contoh pengangkutan aktif adalah pengepaman keluar ion natrium keluar dari sel

(Rajah 3.8).

7/21/2019 NOTA form 4


Perbezaan antara Pengangkutan Pasif dengan Pengangkutan Aktif

PERGERAKAN BAHAN MERENTASI MEMBRAN PLASMA DALAM

KEHIDUPAN SEHARIAN (SPM 2003 P2 / Sec.B/Q 1(b) )

Terdapat tiga jenis larutan berdasarkan kepekatan zat terlarut antara dua larutan.

(a) Hipertonik: Larutan dengan kepekatan zat terlarut yang lebih tinggi

(b) Hipotonik: Larutan dengan kepekatan zat terlarut yang lebih rendah

(c) Isotonik: Larutan dengan kepekatan zat terlarut yang sarna

2 Jadual 3.1 menunjukkan kesan larutan hipotonik, hipertonik dan isotonik terhadap sel

tumbuhan.

7/21/2019 NOTA form 4


Jadual 3.1 Kesan larutan hipotonik, hipertonik dan isotonik terhadap sel tumbuhan

PERSEKITARAN SEL PENERANGAN

Apabila diletakkan di dalam larutan

hipotonik (air suling), molekul air meresapke dalam sel dan vakuol secara osmosis.

Vakuol mengembang dan mengenakan

tekanan terhadap dinding sel.Tekanan ini

dipanggil tekanan segah. Tekananmenyebabkan sel tumbuhan mengembang

dan menjadi segah. Kesegahan sel-sel

dalam tumbuhan memberikan sokongan

dan mengekalkan bentuk sel.

Apabila diletakkan di dalam larutan

hipertonik (Iarutan sukrosa 30%), molekulair meresap keluar dari vakuol sel secara

osmosis. Sitoplasma dan vakuol kehilangan

air. Vakuol mengecut dan menjadi lebihkecil. Membran plasma ditolak menjauhi

dinding sel. Sel tumbuhan berkedut dan

menjadi flasid. Proses ini dipanggil

plasmolisis. Jika selyang mengalami plasmolisis direndam di dalam larutan

hipotonik, terdapat pergerakan bersihmolekul air ke dalam sel. Sel menjadisegah semula dan dikatakan mengalami

deplasmolisis.

Apabila diletak di dalam larutan isotonik

(Iarutan sukrosa 5%), air meresap

merentasi membran pada kadar yang sama

di kedua-dua arah. Tiada pergerakan bersih

air merentasi membran plasma. Seltumbuhan mengekalkan bentuk dan isi

padunya yang normal.

7/21/2019 NOTA form 4


Jadual 3.2 menunjukkan kesan larutan hipotonik, hipertonik dan isotonik terhadap sel

haiwan.

PERSEKITARAN SEL PENERANGAN

Apabila sel darah merah direndam di dalamlarutan hipotonik (air suling), molekul airmeresap ke dalam sel secara osmosis. Sel

dimasuki air dan membengkak.Sel

seterusnya pecah kerana tiada dinding seluntuk menahan tekanan osmosis yang

semakin bertambah. Keadaan ini dipanggil

hemolisis.

Apabila sel darah merah direndam di dalam

larutan hipertonik (Iarutan natrium klorida4%), molekul air meresap keluar daripada

sel secara osmosis.Sel kehilangan air dan

mengecut. Proses ini dikenali sebagai

krenasi.

Apabila sel darah merah direndam di dalam

larutan isotonik (Iarutan natrium klorida0.85%), molekul air meresap merentasi

membran pada kadar yang sama di kedua-

dua arah. Tiada pergerakan bersih

molekul air merentasi membran. Sel darah

merah mengekalkan bentuknya.

7/21/2019 NOTA form 4


Kesan dan Aplikasi Osmosis dalam Kehidupan Seharian (SPM 2003 P2/Sec B/Q1(a))

1 Tumbuhan layu

(a) Penggunaan baja kimia secara berlebihan boleh menyebabkan tumbuhan menjadi layu.

(b) Baja akan melarut di dalam air dalam tanah dan menyebabkan air tanah menjadihipertonik terhadap sap sel akar tumbuhan.

(e) Air meresap daripada sap sel ke dalam tanah seeara osmosis.

(d) Sel tumbuhan kehilangan air ke persekitaran, menyebabkan sel menjadi flasid dan

mengalami plasmolisis.

(e) Hal ini menyebabkan tumbuhan layu kerana tiada sokongan kepada tumbuhan.

2 Pengawetan makanan

(a) Pengawetan makanan adalah berdasarkan konsep osmosis dan plasmolisis.

(b) Apabila sel makanan kehilangan air secara osmosis, kekurangan air di dalam sel makananmenghalang pertumbuhan bakteria dan kulat, seterusnya menghalang makanan menjadi

rosak. Makanan akan tahan lebih lama.

(c) Makanan boleh diawet dengan menggunakan garam, gula dan cuka.

(d) Penambahan pengawet menjadikan larutan sekeliling makanan hipertonik terhadap sel

makanan. Maka, air akan hilang daripada sel makanan dan ini tidak sesuai bagi pertumbuhanmikroorganisma.

(e) Makanan seperti buahbuahan, sayur-sayuran dan ikan boleh diawet dengan menggunakangaram, gula dan euka supaya tahan lama.

MENGHARGAI PERGERAKAN BAHAN MERENTASI MEMBRAN PLASMA

1 Pergerakan bahan merentasi membran plasma berlaku seeara berterusan dan dalam situasi

yang terkawal untuk kemandirian sel.

2 Ini membenarkan nutrien memasuki sel dan sisa toksik dikeluarkan daripada sel.

3 lni membantu untuk mengekalkan dan mengawal atur tekanan osmosis darah dan

membebaskan rembesan daripada sel.

7/21/2019 NOTA form 4


BAB 4 : KOMPOSISI KIMIA SEL

1. Semua sel mengandungi unsur.2 Unsur yang paling lazim (96%) adalah karbon, hidrogen, oksigen dan nitrogen.

3 Rajah 4.1 menunjukkan unsur utama dan sebatian kimia di dalam sel.

7/21/2019 NOTA form 4


7/21/2019 NOTA form 4


4.2 KARBOHIDRAT

1. Karbohidrat terdiri daripada unsur karbon, hidrogen dan oksigen. Nisbah hidrogen:oksigen adalah 2:1.

2 Terdapat tiga jenis karbohidrat yang utama: monosakarida, disakarida dan polisakarida.

3 Rajah 4.4 menunjukkan ciri setiap jenis karbohidrat.

4.3 PROTEIN

1. Protein adalah molekul kompleks yang besar.

2. unsur dalam protein adalah karbon, hidrogen, oksigen dan hidrogen. Kebanyakan protein

Juga mengandungi sulfur dan fosforus.

3 Monomer (unit binaan) bagi protein adalah asid amino.

4 Protein terbentuk melalui kondensasi dan diuraikan melalui hidrolisis.5 Dua molekul asid amino bergabung untuk membentuk satu dipeptida.

6 Banyak molekul asid amino bergabung untuk membentuk satu polipeptida,7 Terdapat dua jenis asid amino:

(a) Asid amino perlu - tidak boleh disintesis oleh badan(b) Asid amino tak perlu - boleh disintesis oleh badan

7/21/2019 NOTA form 4


8 Terdapat dua jenis protein:

(a) Protein kelas pertama mengandungi semua asid amino perlu (protein haiwan)

(b) Protein kelas kedua kekurangan beberapa asid amino perlu (protein tumbuhan)9 Semua protein diperbuat daripada satu atau lebih polipeptida.

10 Protein boleh dikelaskan kepada beberapa peringkat berdas3rkan struktur masing-masing

(a) Struktur primer

Urutan linear

7/21/2019 NOTA form 4


4.4 LIPID

1 Lipid mengandungi unsur seperti karbon, hidrogen dan oksigen.2 Contoh lipid adalah lemak, minyak, lilin, fosfolipid, steroid seperti kolesterol, testosteron,

estrogen dan progesteron.

3 Lemak dan minyak adalah trigliserida.4 Setiap molekullemak atau minyak terdiri daripada satu molekul gliserol dan tiga molekulasid lemak.

5. Terdapat dua jenis lemak:

(a) Lemak tepu(b) Lemak tak tepu

7/21/2019 NOTA form 4


4.5 ENZIM

1.

Enzim adalah mangkin biologi yang boleh meningkatkan kadar tindak balas biokimia.

2 Bahan yang ditindakkan oleh enzim dikenal sebagai suhstrat.

3 Ciri-ciri enzim adalah:

(a) Semua enzim adalah protein yang dihasilkan oleh sel hidup.

(b) Tindakan enzim adalah spesifik. Setiap jenis enzim hanya boleh bertindak terhadap satu

jenis substrat. Tindakan enzim adalah berdasarkan hipotesis mangga dan kunci. Setiap enzimmempunyai tapak khusus yang dipanggil tapak aktif yang boleh terikat dengan substrat yang

spesifik sahaja.

(c) Enzim tidak berubah atau dimusnahkan pada akhir tindak balas.

(d) Enzim diperlukan dalam kuantiti yang kecil untuk mempercepatkan tindak balas biokimia.

(e) Tindak balas kimia yang dimangki nkan oleh enzim adalah tindak balas berbalik.

(f) Enzim adalah sensitive terhadap pH

(g) Enzim adalah sensitive terhadap suhu

4. Nama kebanyakkan enzim berakhir dengan “ase”. Contohnya:

SUBSTRAT ENZIM

Maltosa Maltase

Sukrosa Sukrase

Laktosa Laktase

Lipid Lipase

Protein Protease

Selulosa Selulase

7/21/2019 NOTA form 4


5 Terdapat dua jenis enzim:

(a) Enzim intrasel: Enzim yang dihasilkan oleh sel dan berfungsi dalam sel tersebut.Contohnya enzim yang terlibat dalam respirasi dan fotosintesis.

(b) Enzim luar sel: Enzim yang dihasilkan oleh sel tetapi dirembeskan untuk berfungsi di luarsel. Contohnya enzim yang dirembeskan oleh pankreas dan kelenjar air liur.

MEKANISME TINDAKAN ENZIM

1. Mekanisme tindakan enzim adalah berdasarkan hipotesis 'mangga dan kunci' (Rajah

4.8).2.

Enzim mempunyai bentuk spesifik yang dipanggil tapak aktif.

3 Molekul substrat yang spesifik terikat pada tapak aktif untuk membentuk kompleks enzim-

substrat.

4 Tindak balas enzim berlaku pada tapak aktif.

5 Hasil terbentuk dan meninggalkan tapak aktif enzim.

7/21/2019 NOTA form 4


Faktor yang Mempengaruhi Aktiviti EnzimFaktor yang mempengaruhi aktiviti enzim adalah:

(a) pH

(b) suhu( c) kepekatan substrat

(d) kepekatan enzim

pH

1 Aktiviti enzim dipengaruhi oleh keasidan atau kealkalian medium tindak balas.

2 Perubahan pH boleh menukar cas pada tapak aktif enzim dan mengubah struktur tapak aktif(Rajah 4.9).

3 Setiap enzim berfungsi secara aktif pada pH optimum (Rajah 4.10).

7/21/2019 NOTA form 4


SUHU

1 Pada suhu yang rendah, kadar tindak balas enzim adalah rendah . Namun, apabila suhu

semakin meningkat, pelanggaran antara molekul substrat dan enzim berlaku lebih kerap.Oleh itu, semakin banyak kompleks enzimsubstrat terbentuk. Maka, kadar tindak balas enzim

meningkat.

2 Pada suhu optimum (37°C), aktiviti enzim adalah pada kadar maksimum.

3. Pada suhu tinggi (lebih daripada 40°C) enzim akan ternyahasli.

Kepekatan enzim

1. Pada pH dan suhu yang malar, apabila kepekatan enzim semakin meningkat, kadar tindak

balas enzim akan meningkat sehingga kadar maksimum dicapai (Rajah 4.12).

7/21/2019 NOTA form 4


7/21/2019 NOTA form 4


KEGUNAAN ENZIM DALAM KEHIDUPAN SEHARIAN DAN INDUSTRI

1. Dalam kehidupan seharian, enzim digunakan di rumah:

(a) dalam serbuk pencuci untuk menanggalkan kotoran daripada pakaian(b) untuk melembutkan daging

2. Enzim juga digunakan secara meluas dalam industri seperti ditunjukkan dalam Jadual 4.2.

KEPENTINGAN KOMPOSISI KIMIA DALAM SEL

1 Sebatian kimia dan ion mineral penting untuk kemandirian sel.

2 Kekurangan mana-mana komponen kimia dalam sel akan menjejaskan tindak balas bio-kimia dan fungsi sel.

7/21/2019 NOTA form 4


BAB 5 : PEMBAHAGIAN SEL

MITOSIS

1. Pembahagian sel melibatkan pembahagian nukleus, diikuti oleh pembahagian sitoplasma.

2 Terdapat dua jenis pembahagian sel:

(a) Mitosis yang menghasilkan sel baharu

(b) Meiosis yang menghasilkan garnet

3 Mitosis adalah pembahagian sel untuk menghasiIkan dua sel anak, setiap satunyamengandungi bilangan kromosom yang sarna dan kandungan genetik yang sarna dengan sel

induk.

4 Mitosis berlaku dalam sel soma yang diploid (2n).

Kepentingan mitosis:

(a) Menghasilkan sel baharu untuk pertumbuhan, membaiki dan menggantikan sel mati atau

sel yang telah rosak

(b) Memastikan sel baharu yang terbentuk adalah seiras seeara genetik dengan sel induk(e) Mengekalkan bilangan diploid kromosom

(d) Pada organisma uniseI, mitosis adalah salah satu eara pembiakan aseks untuk

meningkatkan populasi

7/21/2019 NOTA form 4


KITAR SEL

1 Kitar sel adalah pertumbuhan dan pembahagian sel melalui suatu siri fasa.

2. Kitar sel terdiri daripada dua fasa utama:(I) Interfasa (fasa G1, S dan G2 ) (

(II) Fasa mitosis (fasa M)

3. Rajah 5.1 menunjukkan fasa dalam kitar sel.

4. Semasa interfasa, tiada pembahagian sel tetapi sel bersedia untuk pembahagian sel.

5. Sejurus sebelum mitosis dalam Interrfasa, kromosom tidak kelihatan tetapi muncul sepertist ruktur bebenang yang dipanggil kromatin (Rajah 5.2).

7/21/2019 NOTA form 4


6 Peringkat mitosis pada sel haiwan ditunjukkan dalam Jadual 5.1.

7/21/2019 NOTA form 4


7 Dalam sel tumbuhan, sitokinesis bermula dengan pembentukan plat sel di khatulistiwa

sel. Plat sel berkembang keluar sehingga bergabung dengan membran plasma danmembahagikan sel kepada dua sel anak.

Pengawalaturan Kitar Sel

1 Kitar sel dikawal oleh gen dalam kromosom.

2 Setiap jenis sel mempunyai masa dan kadar pembahagian sel . masing - masing.

3 Kebolehan sel untuk membahagi pada kadar dan masa tersendiri dipanggil mitosis

terkawal. Hal ini menghasilkan pertumbuhan dan perkembangan yang normal.

4 Jika gen yang mengawal atur kitar sel rosak atau termutasi, sel akan membahagi seeara luar

kawalan. Ini dipanggil mitosis tidak terkawal. Keadaan ini disebabkan oleh sinar ultra ungu

dan karsinogen.5 Rajah 5.3 menunjukkan kesan mitosis tidak terkawal.

7/21/2019 NOTA form 4


Aplikasi Pengetahuan Mitosis dalam 'pengklonan '

Pengetahuan tentang mitosis digunakan dalam pengklonan dan pengkulturan tisu untuk: ..

(a) meningkatkan kuantiti produk ..

(b) mempertingkatkan kualiti

(c) menghasilkan spesies baharu(d) memastikan keseragaman trait pada tumbuhan dan haiwan

2 Kultur tisu

(a) Kultur tisu adalah teknik penghasilan individu baharu dipanggil klon yang seiras induk

dalam kuantiti yang besar

(b) Teknik ini melibatkan pemindahan tisu atau sel daripada satu organisma ke mediumkultur yang sesuai, untuk membolehkan mitosis berlaku

(c) Rajah 5.4 menunjukkan teknik kultur tisu dalam penghasilan orkid di Malaysia

7/21/2019 NOTA form 4


3 Pengklonan

Haiwan diklon dengan menggantikan nukleus satu sel telur yang tidak disenyawakan dengan

nukleus daripada satu sel diploid (Rajah 5.5).

Kebaikan pengklonan

Sejumlah besar klon terhasil dalam masa yang singkat2 Meningkatkan kadar penghasilan dan kualiti produk

3 Memastikan kesinambungan pewarisan ciri

4 Boleh dilakukan pada bila-bila masa

7/21/2019 NOTA form 4


Keburukan pengklonan

1 Semua klon mempunyai kerintangan yang sarna terhadap penyakit dan serangga perosak.

Jika satu dijangkiti, semua klon akan turut terjejas2 Menghalang pemilihan semula jadi3 Perlu dilakukan dalam persekitaran yang terkawal

MEIOSIS

1 Meiosis adalah pembahagian sel yang berlaku dalam organ pembiakan untuk menghasilkangarnet yang haploid.

2 Meiosis menghasilkan empat sel anak (garnet). Setiap sel anak mengandungi separuh

bilangan kromosom jika dibandingkan dengan sel induk. Bahan genetik juga berbeza

dengan sel induk dan berbeza antara satu sarna lain.

3 Setiap garnet mempunyai satu kromosom daripada setiap pasangan kromosom homolog.4 Meiosis melibatkan dua pembahagian nukleus:

7/21/2019 NOTA form 4


a) Meiosis I (pembahagian meiosis pertama): Bilangan kromosom dikurangkan separuh

daripada bilangan kromosom dalam sel induk. Dna sel anak yang haploid dihasilkan.

(b) Meiosis II (pembahagian meiosis kedua): Sarna dengan mitosis. Setiap sel haploid

membahagi secara mitosis untuk membentuk empat sel anak.

Kepentingan Meiosis

1 Menghasilkan garnet yang haploid bagi pembiakan seks

2 Membolehkan ciri diwarisi oleh anak3 Mengekalkan nombor diploid dalam setiap generasi

4 Menghasilkan variasi genetik antara anak

Peringkat Meiosis

1 Interfasa (Rajah 5.6)

(a) Kromosom bereplikasi untuk membentuk pasangan kromatid

(b) Kromosom tidak kelihatan

(c) Sentriol bereplikasi

2 Meiosis I (pemisahankromosom homolog)

(a) Profasa I (Rajah 5.7)

(i) Sentriol bergerak ke " kutub bertentangan(ii) Kromosom menebal dan jelas kelihatan serta terdiri daripada dua pasangan kromatid

(iii) Kromosom homolog berpasangan dalam proses yang dipanggil sinapsis

(iv) Pindah silang (Rajah 5.8) berlaku dan terdapat pertukaran bahan genetik di antara dua

kromatid bukan pasangan. Terdapat kombinasi baharu bahan . genetik yang menyebabkan variasi

(v) Membran nukleus dan nukleolus hilang

(vi) Gentian gelendong mula terbentuk Kromosom homolog berpasangan semasa mieosis

7/21/2019 NOTA form 4


(b) Metafasa I (Rajah 5.9)

(i) Kromosom homolog yang berpasangan menyusun di khatulistiwa sel(ii) Satu kromosom bagi setiap pasangan menghadap satu kutub

(c) Anafasa I (Rajah 5.10)

(i) Pasangan kromosom homolog berpisah dan bergerak ke kutub bertentangan

(ii) Gentian gelendong mengecut untuk menarik kromosom ke kutub bertentangan

7/21/2019 NOTA form 4


(d) Telofasa I (Rajah 5.11)

(i) Setiap kutub mempunyai satu set kromosom

(ii) Gentian gelendong menghilang(iii) Membran nukleus terbentuk semula di sekeliling setiap pasangan kromosom

3 Meiosis II (pemisahan pasangan kromatid)

7/21/2019 NOTA form 4


(a) Profasa II (Rajah 5.12)

(i) Membran nukleus dan nukleolus menghilang

(ii) Gentian gelendong mula terbentuk dalam setiap sel anak

(b) Metafasa lI (Rajah 5.13) Kromosom yang setiap satu dengan dua pasangan kromatid,tersusun di khatulistiwa sel dengan pasangan kromatid menghadap kutub yang bertentangan

(c) Anafasa II (Rajah 5.14)

(i) Sentromer membahagi

(ii) (ii) Pasangan kromatid berpisah dan beugerak ke kutub bertentangan di sepanjanggentian gelendong

7/21/2019 NOTA form 4


7/21/2019 NOTA form 4


Perbandingan antara Meiosis I dengan Meiosis II

Persamaan

1 Kedua-duanya terdiri daripada empat peringkat.2 Kedua-duanya melibatkan pembahagian nukleus dan pembahagian sitoplasma.

Perbezaan

Jadual 5.2 menunjukkan perbezaan antara meiosis I dengan meiosis II.

7/21/2019 NOTA form 4


Perbandingan antara Meiosis dengan Mitosis

PERSAMAAN

1 Kedua-dua proses adalah pembahagian sel.2 Dalam kedua-dua proses, kromosom bereplikasi sekali sahaja.

PERBEZAAN

7/21/2019 NOTA form 4


7/21/2019 NOTA form 4


BAB 7 :RESPIRASI

PROSES RESPIRASI DALAM PENGHASILAN TENAGA

1 Respirasi adalah penguraian makanan untuk menghasilkan tenaga.

2 Semua organisma memerlukan tenaga untuk menjalankan proses hidup dan aktiviti sel.3 Substrat utama dalam respirasi adalah glukosa.4 j enis respirasi sel ini berlaku dalam mitokondrion dan dalam sitoplasma sel.

5 Terdapat dua jenis respirasi sel:

(a) Respirasi aerob: oksigen diperlukan

(b) Respirasi anaerob: oksigen tidak diperlukan

Respirasi Aerob

1 Dalam respirasi aerob, oksigen diperlukan untuk mengoksidakan glukosa dengan lengkap

untuk membebaskan semua tenaga dalam glukosa.

2 Sebahagian besar tenaga disimpan (38 molekul ATP) dalam bentuk adenosina trifosfat

(ATP) dengan menggabungkan satu fosfat tak organik (P) kepada ADP (adenosinadwifosfat).

3 ATP adalah pembekal tenaga utama untuk semua sel hidup. Setiap molekul ATP boleh

diuraikan dengan mudah untuk membebaskan tenaga.

7/21/2019 NOTA form 4


Respirasi Anaerob

1 Dalam respirasi anaerob, oksigen tidak diperlukan. Glukosa tidak diuraikan denganlengkap. Hanya sedikit tenaga (2 molekul ATP) dibebaskan.

2 Respirasi anaerob pada otot manusia

(a) Berlaku dalam otot manusia semasa aktiviti cergas.(b) Kadar pernafasan dan kadar denyutan jantung meningkat untuk membekalkan lebih

banyak oksigen.

(c) Bekalan oksigen ke sel otot masih tidak mencukupi.d) Sel otot menjalankan respirasi anaerob untuk membebaskan tenaga bagi pengecutan otot.

(e) Hutang oksigen berlaku apabila kadar oksigen yang digunakan adalah kurang daripadaoksigen yang dibekalkan.

(f) Glukosa diuraikan kepada asid laktik tanpa kehadiran oksigen.

(g) Pengumpulan asid laktik dalam sel otot menyebabkan kekejangan otot dan kelesuan.

(h) Hutang oksigen akan dibayar apabila semua asid laktik dioksidakan.

3 Respirasi anaerob yis

(a) Yis menjalankan kedua-dua respirasi aerob dan respirasi anaerob.(b) Respirasi anaerob dalam sel yis (penapaian) menghasilkan etanol, karbon dioksida dan

tenaga.

(c) Hasil etanol digunakan dalam pembuatan wain manakala karbon dioksida digunakan

dalam pembuatan roti.

7/21/2019 NOTA form 4


Perbandingan antara Respirasi Aerob dengan Respirasi Anaerob

PERSAMAAN

1 Kedua-duanya adalah respirasi sel.

2 Kedua-duanya melibatkan penguraian glukosa.3 Kedua-duanya membebaskan tenaga dalam bentuk ATP.

PERBEZAAN

Jadual 7.1 menunjukkan perbezaan antara respirasi aerob dengan respirasi anaerob

STRUKTUR RESPIRASI DAN MEKANISME PERNAFASAN MANUSIA DAN

HAIWAN

1 Pernafasan adalah proses mengambil oksigen daripada persekitaran (tarikan nafas) dan

membebaskan karbon dioksida ke persekitaran (hembusan nafas).

2 Organisma yang berbeza mempunyai struktur respirasi yang berbeza untuk pernafasan

(JaduaI7.2).

7/21/2019 NOTA form 4


3 Pertukaran gas melalui resapan berlaku pada permukaan respirasi.

4 Ciri permukaan respirasi untuk pertukaran gas adalah:

(a) Jumlah luas permukaan yang besar bagi permukaan respirasi

(i) Permukaan respirasi adalah bercabang, berlipat atau banyak untuk

menambahkan jumlah luas permukaan bagi resapan.

(ii) Permukaan respirasi adalah bersaiz kedl untuk menambahkan nisbah jumlah

luas permukaan kepada isi padu (nisbah TSA/V), seterusnya mening katkan kadar

resapan bagi pertukaran gas.

(b) Permukaan respirasi yang lembap. Permukaan respirasi mempunyai satu lapisan lembapuntuk membantu resapan oksigen dan karbon dioksida merentasi permukaan.

(c) Dinding permukaan respirasi yang nipis. Permukaan respirasi mempunyai din ding yang

sangat nipis (setebal satu sel) untuk membantu resapan gas merentasi permukaan.

(d) Jaringan kapilari darah pada permukaan respirasi. Jaringan kapilari darah meningkatkan

kadar resapan dan pengangkutan oksigen dan karbon dioksida.

PROTOZOA

1 Organisma unisel seperti Amoeba sp.

2 Tiada struktur respirasi yang khusus diperlukan kerana pertukaran gas berlaku melalui

resapan ringkas merentasi membran plasma yang nipis.

3. Penyesuaian untuk pertukaran gas adalah:

7/21/2019 NOTA form 4


(a) Nisbah TSA/V yang besar kerana saiznya yang kedl

(b) Membran plasma yang nipis(c) Permukaan lembap

4 Mekanisme pernafasan

Oksigen meresap ke dalam sel dan karbon dioksida meresap keluar daripada sel melaluimembran plasma menuruni kecerunan kepekatan (Rajah 7.2).

IKAN

1 Struktur respirasi ikan adalah insang.

2 Ikan mempunyai empat pasang insang yang ditutupi oleh operkulum.

3 Setiap in sang mempunyai lengkung insang dengan dua baris mamen insang. Setiapfilamen insang mempunyai banyak lamela (Rajah 7.3).

7/21/2019 NOTA form 4


4 Pertukaran gas berlaku di filamen insang.

5 Penyesuaian filamen insang untuk pertukaran gas adalah:(a) Banyak filamen insang dan lamela untuk menambahkan jumlah luas permukaan

(b) Dinding epitelium filamen insang yang nipis(c) Mempunyai permukaan yang lembap

(d) Jaringan kapilari darah(e) Aliran lawan arus antara air dan darah pada filamen insang


(a) Tarikan nafas - aliran air ke dalam mulut

Mulut terbuka → lantai mulut direndahkan → isi padu rongga farinks bertambah →tekanandalam rongga mulut berkurang →tekanan di luar lebih tinggi daripada tekanan di dalammulut →menekan operkulum → operkulum tertutup → air memasuki mulut

(b) Hemhusan nafas - aliran air melalui insang

7/21/2019 NOTA form 4


Mulut tertutup →lantai mulut dinaikkan → isi padu rongga farinks berkurang → tekanan di

dalam rongga mulut bertambah →operkulum terbuka → air mengalir melalui liang insang

melepasi lamela insang→ pertukaran gas berlaku→

air mengalir keluar melalui operkulum

SERANGGA

1 Struktur respirasi adalah sistem trakea yang terdiri daripada:

(a) trakea(b) trakeol

(c) spirakel (rongga)

2 Setiap trakea bercabang ke seluruh badan untuk membentuk jaringan trakea (Rajah7.5).

3 Setiap trakea disokong oleh gelang kitin untuk menghalangnya daripada runtuh,

4 Setiap trakea berakhir dengan trakeol yang dikelilingi oleh cecair dan terbuka di luar

melalui spirakel.

5 Penyesuaian trakeol untuk pertukaran gas adalah:

(a) Banyak trakeol halus(b) Dinding trakeollemhap

(c) Dinding epitelium trakeol nipis

6 Mekanisme pernafasan Mekanisme pernafasan melibatkan pergerakan heritma hadandisebabkan pengecutan dan pengenduran otot dalam abdomen.

7/21/2019 NOTA form 4


(a) Tarikan nafas

Otot abdomen mengendur →injap spirakel terbuka →tekanan dalam trakea berkurang →udara ditolak masuk ke dalam badan melalui spirakel

(b) Hembusan nafas

Otot abdomen mengecut → tekanan di dalam trakea bertambah →air ditolak keluar melalui

spirakel

AMFIBIA

1 Amfibia bernafas melalui kulit, mulut dan peparu (Rajah 7.6).

2 Penyesuaian kulit untuk pertukaran gas:

(a) Kulit nipis (b) Kulit lembap

(c) Kulit dibekalkan dengan banyak kapilari darah

3 Penyesuaian mulut untuk pertukaran gas:

(a) Pergerakan lantai rongga mulut untuk membenarkan udara mengalir masuk melalui

lubang hidung

(b) Lapisan mulut mempunyai banyak kapilari darah

4 Penyesuaian peparu untuk pertukaran gas:

(a) Dinding dalam peparu berlipat-lipat

(b) Dinding peparu adalah nipis(c) Lapisan yang lembap pada dinding peparu

(d) Jaringan kapilari darah pada dinding peparu

7/21/2019 NOTA form 4



Mekanisme pernafasan melalui peparu:

(a) Tarikan Nafas

lantai mulut direndahkan → isi padu dalam rongga mulut bertambah → tekanan dalam ronggamulut berkurang →udara memasuki lubang hidung ke dalam mulut →lubang hidung tertutup

→ lantai mulut dinaikkan → tekanan bertambah →glotis terbuka → udara mengalir ke dalam

peparu →pertukaran gas berlaku

(b) Hembusan Nafas

lubang hidung terbuka → udara mengalir keluar dari mulut peparu membonjol ke atas→glotis terbuka → peparu mengecut disebabkan kekenyalannya →udara mengalir keluar

MANUSIA

1 Sistem respirasi manusia terdiri daripada rongga hidung, farinks, trakea, bronkus, bronkiol

dan peparu (Rajah 7.7).

2 Trakea dan bronkus disokong oleh gelang rawan berbentuk C.

3 Penyesuaian alveolus untuk pertukaran gas:(a) Bilangan alveolus yang banyak untuk meningkatkan jumlah luas kawasan

(b) Dinding alveolus yang nipis

(c) Dinding alveolus yang lembap

7/21/2019 NOTA form 4


(d) Jaringan kapilari darah pada dinding alveolus


(a) Mekanisme pernafasan melibatkan:

(i) tindakan otot interkosta(ii) tindakan otot diafragma (Rajah 7.8)

TARIK NAFAS HEMBUS NAFAS

7/21/2019 NOTA form 4


7/21/2019 NOTA form 4


PERTUKARAN GAS MERENTASI PERMUKAAN RESPIRASI DAN

PENGANGKUTAN GAS DALAM MANUSIA

1 Pertukaran gas berlaku merentasi permukaan alveolus dan sel badan dengan kapilari darah

mengelilinginya.

2 Pertukaran gas pada alveolus:

(a) Udara yang disedut ke dalam alveolus mempunyai lebih banyak oksigen dan

kurang karbon dioksida berbanding kandungan dalam kapilari darah di sekeliling alveolus.

(b) Tekanan separa oksigen adalah lebih tinggi dalam alveolus berbanding dalam kapilari

darah.

(c) Oksigen dalam alveolus meresap keluar daripada alveolus ke dalam kapilari darah

(Rajah 7.9) dan diangkut ke sel badan.

(d) Tekanan separa karbon dioksida adalah lebih tinggi dalam kapilari darah berbanding

dalam alveolus.

(d)

Karbon dioksida meresap keluar daripada kapilari darah ke dalam alveolus dan

keluar semasa hembusan nafas.

3 Pengangkutan gas respirasi:

(a) Dalam kapilari darah, oksigen meresap ke dalam sel darah merah dan bergabung denganhemoglobin untuk membentuk oksihemoglobin.

7/21/2019 NOTA form 4


b) Oksigen diangkut ke sel badan dalam bentuk oksihemoglobin.

( c) Di sel badan, oksihemoglobin yang tak stabil terurai dan membebaskan oksigen yang

kemudian meresap ke dalam sel badan.

(d) Karbon dioksida meresap keluar daripada sel badan dan diangkut ke alveolus dalam

bentuk ion bikarbonat, asid karbonik dalam plasma darah dan karbaminohemoglobin

dalam sel darah merah.

4 Pertukaran gas di sel badan

(a) Di sel badan, tekanan separa oksigen adalah lebih tinggi dalam kapilari darah

berbanding dalam sel badan.

(b) Oksigen meresap keluar daripada kapilari darah ke dalam sel badan, untuk digunakan bagi respirasi sel (Rajah 7.10).

(c) Tekanan separa karbon dioksida adalah lebih tinggi dalam sel badan berbanding

dalam kapilari darah.

(d) Karbon dioksida meresap keluar daripada sel badan ke dalam kapilari darah untuk

diangkut ke alveolus.

7/21/2019 NOTA form 4


5 Komposisi udara sedutan dan udara hembusan ditunjukkan di dalam Jadual 7.3 di

bawah.

5 Komposisi udara sedutan dan udara hembusan ditunjukkan di dalam Jadual 7.3 di bawah.

MEKANISME KAWAL ATUR DALAM RESPIRASI

1 Semasa aktiviti cergas, sel memerlukan lebih banyak oksigen dan glukosa bagi membebaskan lebih banyak tenaga untuk respirasi sel. Kadar respirasi meningkat.

2 lni menyebabkan kadar pernafasan meningkat bagi membekalkan lebih banyak oksigen ke otot.

3 Kadar denyutan jantung juga meningkat untuk mengepam lebih banyak darah pada kadaryang lebih laju ke sel otot.

Mekanisme Kawal Atur Kandungan Oksigen dan Karbon Dioksida di dalam Badan

7/21/2019 NOTA form 4


1. Pernafasan adalah suatu proses luar kawal yang dikawal oleh pusat kawalan pernafasan di

medula oblongata.

2 Kandungan karbon dioksida dalam darah di kawal atur oleh kemoreseptor pusat yang

terletak di pusat kawalan pernafasan.

3 Kandungan oksigen dalam darah di kawal atur oleh kemoreseptor periferi di dasar jasadkarotid dan di jasad aorta.

4 Kawal atur kandungan karbon dioksida dalam darah oleh kemoreseptor ditunjukkan dalamRajah 7.13.

5. Kawal atur kandungan oksigen dalam darah oleh kemoreseptor periferi ditunjukkan dalam

Rajah 7.14

7/21/2019 NOTA form 4


Tindak Balas Respirasi, Kadar Respirasi dan Kadar Degupan Jantungdalam Keadaan Berbeza.

KEPENTINGAN MENGEKALKAN SISTEM RESPIRASI YANG SIHAT

1 Gaya hidup yang sihat, bebas daripada bahan kimia yang boleh membahayakan sistem

respirasi adalah penting untuk mengekalkan sistem respirasi yang sihat.

7/21/2019 NOTA form 4


2 Asap rokok mengandungi tar, nikotin, karbon monoksida, 3,4- benzo(α)pirena dan bahan

merengsa seperti partikel karbon, nitrogen oksida yang boleh merosakkan peparu dan

menyebabkan kanser peparu.

3 Penyakit yang disebabkan oleh asap rokok adalah bronkitis kronik, emfisema, radang

peparu, asma dan kanser peparu.

RESPIRASI PADA TUMBUHAN

1 Tumbuhan menjalankan respirasi untuk memperoleh tenaga bagi pelbagai proses hidup.

2 Pertukaran gas berlaku melalui stoma (daun) dan lentisel (batang) secara resapan.

(a) Pada daun,oksigen meresap melalui stoma ke dalam ruang udara antara sel (Rajah 7.15).

(b) Oksigen melarut dalam lapisan lembap dan meresap ke dalam sel bagi respirasi aerob.

(c) Karbon dioksida yang dihasilkan semasa respirasi aerob pada waktu siang digunakan

untuk fotosintesis. Lebihan karbon dioksida meresap ke dalam ruang udara dan melalui

stoma ke atmosfera.

3 Pada waktu siang, kedua-dua respirasi dan fotosintesis berlaku. Namun begitu, kadar

fotosintesis adalah lebih tinggi daripada kadar respirasi. Lebih banyak karbon dioksidadiperlukan. Karbon dioksida meresap melalui stoma ke dalam sel.

4 Pada waktu malam, hanya respirasi berlaku. Oksigen meresap dari atmosfera ke dalam sel-sel melalui stoma. Karbon dioksida dibebaskan dan meresap melalui stoma ke atmosfera.

7/21/2019 NOTA form 4


Respirasi Aerob dan Anaerob dalam Tumbuhan

1 Respirasi aerob berlaku dalam semua sel tumbuhan sepanjang siang dan malam.

2 Dalam keadaan kekurangan oksigen, tumbuhan boleh menjalankan respirasi anaerob bagi

tempoh yang singkat. Sebagai contoh di kawasan banjir dan pokok padi, akar tumbuhan

menjalankan respirasi anaerob bagi tempoh waktu tertentu.

Proses Respirasi dan Fotosintesis dalam Tumbuhan

Hubungan antara Keamatan Cahaya dan Pencapaian Titik Pampasan dalam

Tumbuhan

1 Tumbuhan menjalankan keduadua respirasi dan fotosintesis pada waktu siang.

2 Pada keamatan cahaya rendah (dalam gelap), hanya respirasi berlaku. Kuantiti karbondioksida yang banyak dihasilkan.

3 Semakin bertambah keamatan eahaya, kuantiti karbon dioksida yang dihasilkan berkurang.

Kadar fotosintesis meningkat dan proses ini menggunakan sebahagian karbon dioksida yang

dihasilkan semasa respirasi.

4 Akhirnya satu titik dicapai di mana semua karbon dioksida yang terhasil semasa respirasi

digunakan dalam fotosintesis.

5 Pada titik keamatan eahaya ini, pertukaran gas adalah seimbang. Titik keseimbangan ini

dipanggil titik parnpasan. Titik ini merupakan keamatan cahaya di mana .pertukaran bersihgas adalah sifar (Rajah 7.16).

7/21/2019 NOTA form 4


6 Pada titik pampasan, kadar fotosintesis adalah sarna dengan kadar respirasi. Jumlah karbon

dioksida yang digunakan untuk fotosintesis adalah sarna dengan karbon dioksida yangterbebas semasa respirasi.

7 Pada kearnatan cahaya yang tinggi (waktu siang), melebihi titik pampasan, kadar foto-

sintesis adalah lebih tinggi daripada kadar respirasi (Rajah 7.17).

(a) Oksigen yang dihasilkan semasa fotosintesis digunakan untuk respirasi.Oksigen yang berlebihan meresap keluar dari sel ke atmosfera.

(b) Glukosa yang terhasil semasa fotosintesis digunakan untuk respirasi.

(c) Air yang diperlukan untuk fotosintesis diperoleh daripada respirasi.

7/21/2019 NOTA form 4


7/21/2019 NOTA form 4


BAB 8 : EKOSISTEM DINAMIK

KOMPONEN ABIOSIS DAN BIOSIS DALAM PERSEKITARAN

1 Ekosistem adalah sistem yang terbentuk daripada interaksi antara satu organisma hidup

dengan yang lainnya dan juga dengan persekitarannya.

2 Komponen ekosistem adalah:

(a) Komponen biosis

(b) Komponen abiosis

Komponen Biosis

I Terdiri daripada semua organisma hidup, contohnya tumbuhan dan haiwan.

2 Semua komponen biosis berinteraksi antara satu sarna lain untuk menghasilkan satu alirantenaga dalam rantai makanan.

3 Komponen biosis dikelaskan kepada tiga kumpulan:

(a) Pengeluar yang merupakan tumbuhan hijau

(b) Pengguna yang terdiri daripada:

(i) Pengguna primer herbivor yang makan tumbuhan sahaja

(ii) Pengguna sekunder karnivor atau omnivor yang makan pengguna primer

(iii) Pengguna tertier karnivor atau omnivor yang makan pengguna sekunder

(c) Pengurai adalah bakteria dan kulat yang menguraikan tumbuhan dan haiwan yang telah

mati kepada bahan yang lebih ringkas

4 Setiap aras rantai makanan dipanggil aras trof.

5 Kira-kira 90% tenaga dipindahkan dari satu aras trof ke aras trof yang lain (Rajah 8.1).

Jadi, rantai makanan adalah pendek.

6 Bilangan organisma dalam setiap aras trof boleh diwakili oleh piramid nombor (Rajah 8.2).

7/21/2019 NOTA form 4


KOMPONEN ABIOSIS

1 Terdiri daripada semua komponen bukan hidup termasuklah faktor fizikal seperti aras pH,

suhu, keamatan cahaya, kelembapan udara, topografi, iklim mikro, faktor edafik tanah.

2 Kesemua faktor persekitaran dalam ekosistem ini mempengaruhi taburan organisma.

7/21/2019 NOTA form 4


INTERAKSI ANTARA KOMPONEN BIOSIS

1 Berdasarkan hubungan makanan, terdapat tiga jenis interaksi di antara komponen biosis:

(a) Simbiosislni adalah interaksi di antara dua organisma berbeza spesies yang tinggal bersama.

(b) Saprofitisme

lni adalah interaksi dimana organism a hidup dan makan bahan organik yang mereput.

(c) Interaksi mangsa-pemangsa lni adalah interaksi dimana organisma (pemangsa) memburu,

menangkap dan membunuh organisma lain (mangsa) sebagai makanan.

Simbiosis

Simbiosis dik~laskan kepada tiga jenis:

(a) Komensalisme

(b) Parasitisme(c) Mutualisme

2 Komensalisme

(a) Jenis interaksi dimana satu organisma mendapat keuntungan (dipanggil komensal)

manakala satu lagi organisma (dipanggil perumah) tidak rugi dan tidak untung.

(b) Contoh komensal adalah:

(i) Epifit yang tumbuh pada pokok untuk mendapatkan lebih banyak cahaya matahari dan

untuk sokongan. Contoh epifit adalah orkid merpati, paku pakis tanduk rusa (Rajah 8.3(a)), paku pakis langsuyar (Rajah 8.3(b)), Pleurococcus sp. dan pokok duit-duit.

(ii) Epizoit yang merupakan haiwan yang hidup di bahagian luar haiwan lain untukmendapatkan makanan, pengangkutan dan perlindungan. Contoh epizoit adalah ikan remora

pada ikan jerung (Rajah 8.4(a)), protozoa pada

7/21/2019 NOTA form 4


7/21/2019 NOTA form 4


(b) Contoh mutualisme:

(i) Alga dan kulat pada liken

Alga memperoleh air, mineral dan perlindungan daripada kulat. Kulat

memperoleh makanan daripada alga (Rajah 8.5).

(ii) Umang-umang dan buran laut

Buran laut memperoleh pengangkutan dan makanan daripada umangumang.

Umangumang memperoleh perlindungan daripada pemangsanya (Rajah 8.6).

Saprofitisme

1 Jenis interaksi dimana satu organisma tinggal dan memperoleh makanan daripada bahan

organik yang mereput.

2 Terdapat dua jenis organisma yang terlibat:

7/21/2019 NOTA form 4


7/21/2019 NOTA form 4


PROSES PENGKOLONIAN DAN PENYESARAN DALAM EKOSISTEM

1 Ekosistem adalah sistem semula jadi yang terbentuk daripada interaksi antara organismahidup dengan persekitaran.

2 Nic adalah peranan organisma dalam suatu ekosistem.

3 Habitat adalah temp at semula jadi di mana organisma tinggal.4 Populasi adalah sekumpulan organisma yang sarna speslesnya yang tinggal di habitat yangsarna.

5 Komuniti merujuk kepada tumbuhan dan haiwan yang tinggal di sesuatu habitat.

Proses Pengkolonian dan Penyesaran

1 Pengkolonian adalah proses di mana tumbuhan mula menakluki temp at yang belumdiduduki dan membentuk koloni di tempat itu.

2 Spesies perintis adalah spesies tumbuhan pertama yang menakluki suatu habitat baru.

3 Penyesaran adalah proses di mana sesetengah spesies tumbuhan yang dominan di suatu

habitat perlahan-lahan digantikan oleh spesies tumbuhan lain yang dipanggil spesies penyesar.

4 Penyesaran berlaku sehingga suatu komuniti yang stabil dan matang yang dipanggil

komuniti klimaks terbentuk.

Pengkolonian dan penyesaran dalam kolam

(a) Pengkolonian oleh spesies perintis (Rajah 8.8(a))(i) Spesies perintis adalah alga dan tumbuhan tenggelam seperti Hydrilla sp. dan

Elodea sp. Tumbuhan ini menjalankan fotosintesis.

(ii) Apabila spesies perin tis mati dan mereput, bahan organik terenap di dasarkolam.

(iii) Tebing kolam terhakis dan tanah akan termendap di dasar kolam. Kolam

menjadi semakin cetek dan tidak lagi sesuai untuk spesies perintis.

(b) Penyesaran oleh tumbuhan terapung (Rajah 8.8(b))(i) Tumbuhan terapung seperti keladi bunting, teratai dan kiambang

menggantikan spesies perintis. Penyesaran pertama berlaku.

(ii) Tumbuhan terapung tumbuh dengan pantas dan memenuhi permukaan air,

menghalang cahaya matahari daripada sampai kepada tumbuhan tenggelam.

(iii) Spesies perintis dan tumbuhan terapung yang telah tua akan mati. Bahan

organik yang mereput terenap di dasar kolam.(iv) Kolam menjadi terlalu cetek dan tidak lagi sesuai untuk tumbuhan terapung.

(c) Penyesaran oleh tumbuhan amfibia (Rajah 8.8(c))

I) Tumbuhan terapung perlahan-lahan digantikan oleh tumbuhan amfibia sepertirusiga.

7/21/2019 NOTA form 4


ii) Apabila tumbuhan ini mati, lebih banyak bahan organik yang mereput

dienapkan di dasar kolam.

iii)Kolam menjadi kering dan lebih sesuai untuk tumbuhan darat (Rajah 8.8(d)).

(d) Penyesaran oleh tumbuhan darat (Rajah 8.8(e))

(i) Tumbuhan amfibia digantikan oleh tumbuhan darat seperti pokok renek, belukar dan tumbuhan berkayu.(ii) Penyesaran berlaku berterusan sehingga komuniti klimaks seperti hutan

hujan tropika terbentuk.

Proses pengkolonian dan penyesaran di paya bakau

1 Spesies perintis di paya bakau adalah Avicennia sp. dan Sonneratia sp. Pneumatofor

mengambil udara untuk respirasi. Akar tersebar dengan meluas bagi menyediakan sokongan

dan memerangkap lumpur. Lebih banyak lumpur dikumpulkan dan tebing perlahan-lahanmenjadi tinggi. Air berkurangan dan tidak sesuai lagi untuk spesies perintis.

2 Rhizophora sp. menggantikan spesies perintis secara perlahanlahan. Pokok bakau ini mempunyai biji benih vivipariti bagi memastikan anak benih dapat hidup dan mempunyai akar

jangkang bagi menyokong dan mengukuhkan pokok itu. Akar jangkang memerangkaplumpur. Spesies perintis dan Rhizophora sp. yang tua mati dan terenap di tebing. Tebing

menjadi lebih tinggi dan tanah adalah lebih kering dan padat.

7/21/2019 NOTA form 4


3 Spesies bakau yang lain, iaitu Bruguiera sp. menggantikan Rhizophora sp. 1a mempunyai

akar banir untuk sokongan dan memerangkap lebih banyak lumpur. 1a mempunyai pneuma-tofor berbentuk lutut untuk pertukaran gas (Rajah 8.9).

Semakin banyak mendapan dan bahan reput terenap di tebing, pesisir akan menjadi lebih jauh daripada laut. Tanah menjadi lebih keras dan daratan terbentuk.

4 Pokok bakau perlahan-lahan digantikan oleh tumbuhan darat yang akhirnya membentuk

hutan hujan tropika yang merupakan komuniti klimaks.

5 Jadual 8.1 menunjukkan penyesuaian tumbuhan untuk hidup di persekitaran yang tidaksesuai.

7/21/2019 NOTA form 4


7/21/2019 NOTA form 4


EKOLOGI POPULASI

1 Teknik persampelan untuk menganggar saiz populasi haiwan di suatu habitat adalah tekniktangkap-tanda-lepas dan tangkap semula.

2 Saiz populasi haiwan dikira dengan menggunakan formula berikut:

3 Teknik persampelan untuk menentukan taburan tumbuhan di suatu habitat adalah teknik

persampelan kuadrat.

4 Kuadrat merupakan satu bingkai segi empat sarna yang diperbuat daripada. kayu atau

logam yang digunakan untuk mengkaji taburan tumbuhan.

5 Banyak sampel, sekurang- kurangnya sepuluh kuadrat perlu disediakan secara rawak untuk

mengira kepadatan, kekerapan dan peratusan liputan spesies di habitat dengan menggunakan

formula berikut:

7/21/2019 NOTA form 4


7/21/2019 NOTA form 4


(b) Sistem binomial Linnaeus

(i) Sistem binomial Linnaeus digunakan untuk menamakan organisma secarasaintifIk.

(ii) Suatu organisma dinamakan berdasarkan dua nama:

Nama pertama = nama genus

Nama kedua = nama spesies Contoh:

Harimau: Panthera tigri sHarimau bintang: Panthera pardus

Singa: Panthera l eo

PENGELASAN MIKROORGANISMAMikroorganisma boleh dikelaskan kepada lima jenis berdasarkan ciri asasnya:

7/21/2019 NOTA form 4


7/21/2019 NOTA form 4


Faktor yang Mempengaruhi Aktiviti Mikroorganisma

1 Suhu

(a) Mikroorganisma tidak aktif pada suhu rendah

(b) Pada suhu tinggi (>60 °C) enzim ternyahasli, jadi aktivitinya terhenti

7/21/2019 NOTA form 4


2 Aras pH - pH optimum bagi mikroorganisma adalah neutral (pH 7).

3 NutrienTanpa nutrien (glukosa), mikroorganisma menjadi tidak aktif.

4 Keamatan cahaya(a) Autotrof memerlukan cahaya untuk berfotosintesis(b) Bakteria dan kulat aktif dalam gelap

(c) Keamatan cahaya yang tinggi boleh memusnahkan mikroorganisma

KITAR NITROGEN

7/21/2019 NOTA form 4


7/21/2019 NOTA form 4


Kaedah mengawal patogen

1 Antibiotik

(a) Dihasilkan oleh kulat dan bakteria(b) Memusnahkan dan merencatkan pertumbuhan serta pembiakan bakteria(c) Digunakan untuk merawat penyakit yang disebabkan oleh bakteria

(d) Contohnya adalah penisilin (dihasilkan oleh kulat), streptomisin (dihasilkan

oleh bakteria)

2 Vaksin

(a) Mengandungi virus dan bakteria

(b) Memberikan keimunan terhadap penyakit

3 Antiseptik

(a) Bahan kimia yang digunakan pada luka atau kecederaan

(b) Menghalang pertumbuhan mikroorganisma

(c) Contohnya adalah larutan iodin, alkohol

4 Disinfektan

(a) Bahan kimia untuk membunuh mikroorganisma

(b) Digunakan untuk mensteril barangan seperti hospital, peralatan, lantai,longkang dan tandas

(c) Boleh memusnahkan sel dan tisu

(d) Sebagai contohnya: formalin, asid karbolik, klorin

Kegunaan Mikroorganisma dalam Bioteknologi

1 Penghasilan antibiotik dan vaksin

(a) Antibiotik diekstrak daripada kulat dan bakteria

(b) Vaksin disediakan daripada virus atau bakteria yang telah dimatikan ataudilemahkan

2 Membersihkan tumpahan minyak (melalui biopemulihan) Tumpahan minyak dibersihkan

dengan menggunakan bakteria tertentu untuk menguraikan minyak kepada karbon dioksidadan air.

3 Rawatan sisa (menggunakan bakteria)

Bahan buangan toksik dirawat menjadi bahan yang tidak bahaya.

7/21/2019 NOTA form 4


4 Pemprosesan makanan

(a) Yis digunakan untuk menghasilkan minuman beralkohol seperti wain, bir danmembuat roti melalui penapaian.

(b) Bakteria digunakan untuk menghasilkan dadih, mentega, keju, cuka (asid

asetik) .

5 Penghasilan bioplastik

(a) Bakteria digunakan dalam industri penghasilan bahan kimia bagi membuat plastik yang boleh mengurai dalam beberapa bulan.

(b) Plastik jenis ini dipanggil bioplastik.

6 Penghasilan tenaga daripada biojisim

(a) Bahan buangan organik dirawat oleh bakteria' anaerob untukmenghasilkan

biogas yang mengandungi metana.(b) Biogas digunakan sebagai bahan api.

7/21/2019 NOTA form 4


BAB 9 : EKOSISTEM TERANCAM

AKTIVITI MANUSIA YANG MENGANCAM EKOSISTEM

1 Aktiviti manusia yang tidak terancang dan tidak diuruskan dengan betul boleh mengganggu

keseimbangan persekitaran semula jadi dan merosakkan ekosistem.

2 Kesan aktiviti manusia terhadap ekosistem ditunjukkan dalam Jadual9.1.

7/21/2019 NOTA form 4


Pencemaran

Pencemaran adalah perubahan ciri fizikal, kimia atau biologi persekitaran semula jadi

yang tidak dikehendaki disebabkan oleh aktiviti manusia.

Pencemaran udara

1 Jadual9.1 menyenaraikan pelbagai sumber bahan pencemar udara.

2 Kesan kepada bangunan

(a) Hujan asid mengkakis struktur logam bangunan dan jambatan(b) Jelaga dan habuk menghitamkan bangunan

3 Kesan kepada pertanian

(a) Jerebu menghalang cahaya matahari daripada sampai ke permukaan Bumi, lalu

menjejaskan fotosintesis

(b) Stoma ditutup oleh habuk dan jelaga. lni menurunkan kadar fotosintesis.(c) Hujan asid memusnahkan tumbuhan dan mengurangkan produktiviti pertanian.

7/21/2019 NOTA form 4


4 Kesan terhadap kesihatan manusia

Gas berasid dan asap menyebabkan penyakit respirasi seperti asma, bronkitis, kanser peparu, penyakit kuht, merengsakan mata, konjunktivitis.

5 Kesan terhadap haiwan, tumbuhan dan habitat

(a) Sulfur dioksida dan nitrogen dioksida menyebabkan hujan asid yang melarut

resap nutrien. Hal ini menyebabkan tanah menjadi tidak subur.

(b) Hujan asid menyebabkan tanah berasid, memusnahkan daun lalu

menyebabkan turnbuhan mati.

(c) Hujan asid merendahkan pH air, lalu menyebabkan organisma akuatik mati.

(d) Asap, jelaga dan habuk menyumbat hang stoma dan merendahkan kadar foto-

sintesis.

6 Kesan terhadap iklim

(a) Menyebabkan jerebu yang mengurangkan daya penglihatan danmembahayakan kesihatan.

(b) Peningkatan karbon dioksida dalam atmosfera memerangkap haba untukmeningkatkan suhu Bumi dan menyebabkan kesan rumah hijau.

(b) Ais di kutub menjadi cair dan menaikkan aras air laut yang menyebabkan banjir dan

perubahan iklim.

Pencemaran air

1 Pembuangan kumbahan dan sisa domestik yang tidak dirawat ke dalam sungai (najis,sampah sarap, detergen)

(a) Menggalakkanpertumbuhan bakteria dan menyebabkan penyakit

(b) Mengurangkan kepekatan oksigen dalam air disebabkan proses pereputan

(c) Sampah yang tidak terbiodegradasi menghalang cahaya matahari daripada sampai kepadatumbuhan akuatik, lalu mengancam kehidupan tumbuhan

akuatik

2 Pembuangan sisa industri (sisa organik dari kawasan pertanian, sisa kimia bertoksik dari

kilang elektronik)

(a) Penguraian sisa organik mengurangkan kepekatan oksigen di dalam air

7/21/2019 NOTA form 4


(b) Bahan kimia bertoksik yang tidak terbiodegradasi berkumpul di dalam badan melalui

rantai makanan. lni boleh merosakkan organ, menyebabkan kanser dan mutasi

3 Pembuangan sisa pertanian (baja, tinja) yang mengandungi nitrat dan fosfat

(a) Kepekatan nitrat dan fosfat yang tinggi di dalam sungai atau kolam menyebabkaneutrofikasi

b) Keperluan oksigen biokimia (B.O.D.)(i) B.O.D. adalah jumlah oksigen yang diambil oleh mikroorganisma yang

menguraikan sisa organik di dalam air.

(ii) B.O.D. mengukur aras pencemaran air.

7/21/2019 NOTA form 4


(iii) Semakin tinggi nilai B.O.D., semakin rendah kepekatan oksigen terlarut di dalam air.

(iv) Nilai B. O.D. air (aras pencemaran air) boleh ditentukan dalam eksperim en dengan

menggunakan larutan metilena biru.

4 Tumpahan minyak

(a) Tumpahan minyakdarikapal tangki minyak boleh mencemarkan air dan menyebabkankematian haiwan akuatik di dalam laut.(b) Tumpahan minyak juga mencemarkan pantai

PENCEMARAN TERMA

1. Pencemaran terma disebabkan pembebasan haba yang berlebihan ke persekitaran.

2 Sumber pencemaran terma adalah:(a) Pembuangan air panas dari kilang, reaktor nuklear dan stesen jana kuasa

(b) Bangunan bercermin yang memantulkan sinar matahari dari satu bangunan ke bangunanlain

Pencemaran bunyi

1 Pencemaran bunyi disebabkan oleh bunyi yang keterlaluan dalam persekitaran.

2 Pencemaran bunyi menyebabkan masalah pendengaran (pekak), kecederaan telinga, sakit

kepala, gangguan emosi dan mental, tekanan darah tinggi.

KESAN RUMAH HIJAU DAN PENIPISAN LAPISAN OZON

1 Kesan rumah hijau disebabkan oleh haba yang diserap dan terperangkap dalam atmosfera

oleh gas rumah hijau (sepeti karbon dioksida, metana, klorofluorokarbon, nitrogen oksida)

dan menyebabkan pertambahan suhu atmosfera.

7/21/2019 NOTA form 4


2 Pertambahan suhu Bumi secara keseluruhannya menyebabkan pemanasan global.

3 Punca utama kesan rumah hijau adalah kepekatan karbon dioksida yang tinggi dalam

atmosfera.

4 Aktiviti yang menyebabkan pertambahan kepekatan karbon dioksida adalah:(a) Pembakaran bahan api di kilang

(b) Pembakaran hutan

(c) Penyahhutanan

(d) Pembakaran sampah secara terbuka

(e) Penggunaan klorofluorokarbon (CFC)

(f) Kenderaan bermotor

5 Rajah 9.3 menunjukkan bagaimana kesan rumah hijau berlaku.

Kesan rumah hijau

1 Peningkatan aras laut. Ais mencair di kutub menyebabkan banjir.

7/21/2019 NOTA form 4


2 Perubahan iklim. Suhu atmosfera yang tinggi meningkatkan kadar penyejatan,

menyebabkan kejadian kemarau clan banjir secara tiba-tiba. Perubahan arah anginmenyebabkan taufan clan ribut berlaku dengan lebih kerap.

3 Penghasilan pertanian. Hasil tanaman dan ternakan berkurang disebabkan kemarau clansuhu tinggi yang melampau.

PENIPISAN LAPISAN OZON

1 Lapisan ozon di stratosfera menyerap sinar ultraungu dan menghalangnya daripada sampai

ke permukaan Bumi.

2 Punca utama pemplsan ozon adalah disebabkan pertambahan penggunaanklorofluorokarbon (CFC) yang boleh menguraikan clan memusnahkan molekul ozon. Bahan

pencemar lain yang boleh memusnahkan ozon adalah halon, gas klorin clan oksida nitrogen.

3 CFC digunakan secara meluas sebagai agen penyejuk di dalam peti sejuk, penyaman udara,

tin aerosol, bekas makanan polistirena clan getah berbusa untuk membuat kusyen clan tilam.

4 Proses penipisan ozon oleh CFC

(a) Sinar ultra ungu memecahkan molekul CFC (Rajah 9.4) di atmosfera. Satu atom klorin

dibebaskan.

(c) Atom klorin yang sangat reaktif memecahkan molekul ozon kepacla klorin

monoksida dan molekul oksigen (Rajah 9.5).

7/21/2019 NOTA form 4


(c) Atom oksigen bebas cli atmosfera memecahkan ikatan klorin monoksida. Satu atom

klorin dibebaskan dan boleh memusnahkan lebih banyak molekul ozon.

Kesan penipisan ozon

Terhadap persekitaran

(a) Menyebabkan kesan rumah hijau

(b) Mengubah iklim dan cuaca(c) Menukar arah angin

2 Terhadap tumbuhan

(a) Memusnahkan sel-sel daun, stoma dan klorofil. Ini merenclahkan kadar fotosintesis danmengurangkan hasil tanaman.

(b) Memusnahkan organisma akuatik seperti fitoplankton dan mengganggu rantai makanan di

dalam air.

3 Terhadap kesihatan manusia

(a) Menyebabkan kanser kulit(b) Merosakkan penglihatan clan menyebabkan kataraks

(c)Melemahkan sistem keimunan manusia

4 Terhadap ekosistem

(a) Memusnahkan plankton dalam rantai makanan dan mengganggu

keseimbangan ekosistem di dalam air(b) Menjejaskan komponen abiotik dalam atmosfera dan menyebabkan ketakseimbangan

dalam pelbagai ekosistem

KEPENTINGAN PENGURUSAN AKTIVITI PEMBANGUNAN DAN EKOSISTEMYANG BETUL

Pembangunan adalah penting:

(a) untuk memperbaiki kualiti kehidupan dan memenuhi keperluan populasi yang semakin

bertambah

7/21/2019 NOTA form 4


(b) untuk menjalankan pelbagai projek pembangunan

(i) Dalam pertanian

(ii) Dalam industri

DALAM PERTANIAN

1 Hutan dibersihkan untuk memperbaiki kualiti hidup bagi:

(a) menyediakan lebih banyak tempat tinggal

(b) menambah makanan(c) menyediakan pengangkutan baik

2 Hutan dibersihkan untuk meningkatkan produktiviti hasil pertanian dengan menggunakan

teknologi moden dalam pertanian.

DALAM INDUSTRI

1 Menarik pelabur asing untuk mempercepatkan kemajuan dalam sektor industri dan

menyediakan pekerjaan.

2 Memperbaiki kualiti hidup di kawasan luar bandar dengan menyediakan kemudahan infra-struktur seperti projek rumah kos rendah, klinik, sekolah, jalan raya, bekalan elektrik dan air.

Kesan Peningkatan Populasi kepada Ekosistem

Projek pembangunan seperti penyahhutanan untuk menampung populasi yang semakin bertambah mendatangkan kesan sampingan terhadap ekosistem:

1 Kemusnahan habitat semula jadi tumbuhan dan haiwan yang menjejaskan rantai dan siratanmakanan serta menyebabkan ketakseimbangan ekosistem.

2 Kepupusan tumbuhan dan haiwan.

3 Hakisan tanah yang menyebabkan tanah menjadi tidak subur.4 Pemanasan global dan pencemaran persekitaran disebabkan kekurangan pokok.

Langkah yang Diambil dalam Pengurusan Aktiviti Pembangunan dan Ekosistem

untuk Memastikan Alam Semula Jadi yang Seimbang

1 Penguatkuasaan undang-undang Undang-undang dan peraturan digubal untuk memelihara

dan melindungi persekitaran:

(a) Akta Kualiti Alam Sekitar 1974, 1985

(b) Akta Kilang dan Mesin 1967/1983

(c) Akta Racun Serangga 1974 (d) Akta Perhutanan Kebangsaan 1984

7/21/2019 NOTA form 4


(e) Penilaian Kesan Alam Sekitar (ElA) memastikan semua projek pembangunan mesti

diluluskan sebelum kerja pembinaan dimulakan. lni untuk memastikan keseimbangan antara

pengurusan persekitaran dengan projek pembangunan.

2 Menggunakan teknologi untuk mengatasi pencemaran

(a) Penggunaan bakteria pengurai minyak untuk membersihkan tumpahan minyak di laut(b) Memasang cerobong kilang dengan alat khas untuk menapis partikel halus dan gas

bertoksik

(c) Mengitar semula bahan buangan seperti kaca, logam, kertas, tin aluminium untukmelindungi persekitaran dan memulihara sumber semula jadi

(d) Menukar sisa organik kepada biogas seperti metana untuk digunakan sebagai sumber

bahan api dengan menggunakan bakteria

(e) Loji rawatan menggunakan bakteria untuk menguraikan(c) Elakkan membuang sampah dan sisa toksik ke dalam sungai

(d) Jabatan Perhutanan, Jabatan Perlindungan Hidupan Liar dan Taman Negara memelihara

dan memulihara hutan yang merupakan habitat semula jadi tumbuhan dan haiwan.

5 Mengamalkan kawalan biologi

(a) Gunakan pemangsa semula jadi ntuk mengawal populasi perosak.

(b) Tidak menggunakan bahan kimia pertanian seperti pestisid. Maka, ini tidak akanmengganggu keseimbangan ekosistem atau mencemari persekitaran.

6 Menggunakan tenaga yang boleh diperbaharui(a) Tenaga yang boleh diperbaharui tidak akan kehabisan dan tidak mencemarkan

persekitaran

b) Contoh tenaga yang boleh diperbaharui adalah

(i) Tenaga solar

(ii) Tenaga angin(iii) Tenaga ombak

(iv) Tenaga geoterma

(v) Tenaga biomas

(c) Tenaga yang boleh diperbaharui boleh digunakan sebagai sumber tenaga alternatifbagi

bahan api fosil yang merupakan tenaga yang tidak boleh diperbaharui

7 Penggunaan tenaga secara cekap Kecekapan penggunaan tenaga untuk mengelakkan pembaziran boleh dijalankan dengan cara berikut:

(a) Mengurangkan pembakaran arang batu, petroleum dan bahan api fosillain

(b) Memperbaiki kecekapan bahan api kenderaan dan mesin

(c) Menggunakan bahan api yang lebih bersih untuk mengurangkan bahan pencemar

7/21/2019 NOTA form 4


nota form 4

Documents