Nota Sejarah Tingkatan 2 KBSMSEJARAH TINGKATAN DUA BAB 1 KEDUDUKAN STRATEGIK MENDORONG PENGUASAAN BRITISH para pemimpin Kedah menghadapi tentangan dan ancaman dalam usaha mengekalkan kedaulatan Kedah dari Bugis, Siam dan Burma i) Ancaman Bugis Dari Selangor akhir abad ke-18 keadaan politik Kedah tidak stabil kerana perebutan takhta antara pembesar-pembesar keadaan ini mengancam kedaulatan Kedah tahun 1770 Sultan Muhammad Jiwa melantik Tunku Abdullah sebagai Raja Muda Kedah kerabat diraja Kedah tidak bersetuju kerana Tunku Abdullah bukan anak gahara kerabat diraja Kedah berpakat dengan Bugis di Selangor untuk menentang Sultan Muhammad Jiwa tentera Bugis pimpinan Raja Haji menyerang dan menawan Kuala Kedah dan Alor Setar Sultan Kedah terpaksa berundur ke Kangar Francis Light di Pulau Pinang (Teks m/s: 7-9) SHTI bersaing dengan Belanda di semenanjung Tanah Melayu SHTI bimbang dasar monopoli Belanda menjejaskan perdagangan mereka SHTI anggap tawaran Sultan Abdullah yang membenarkan mereka menduduki Pulau Pinang sebagai pucuk dicita ulam mendatang Francis Light menandatangani perjanjian secara peribadi dengan Sultan Abdullah pada tahun 1786 iaitu Perjanjian Inggeris-Kedah Sultan Abdullah membenarkan Francis Light menduduki Pulau Pinang dengan syarat Francis Light memberi bantuan tentera apabila perlu

Pengaruh British di Kedah (Teks m/s: 4-6)

sebelum tahun 1791 Pulau Pinang adalah sebahagian dari wilayah Kedah Kedah pula terletak di bawah naungan Siam terkenal sebagai sebuah kuasa maritim Syarikat Hindia Timur Inggeris (SHTI) tertarik dengan kegemilangan Kedah terutamanya di Pulau Pinang Sebab-Sebab SHTI Tertarik dengan Kedah a) Kedah Sebagai Pelabuhan Persinggahan kedudukan Kedah strategik di laluan antara timur dan barat banyak terdapat kemudahan seperti bekalan air, bekalan makanan dan tempat membaiki kapal pedagang singgah sebelum belayar ke Canton, China tempat berlindung sementara menunggu peralihan angin monsun b) Kedah Sebagai Pusat Pengumpulan Barang Dagangan banyak barang dagangan terdapat di Kedah yang dibawa dari negara luar seperti China teh dari China diperlukan oleh SHTI China perlukan emas, perak, bijih timah dan lada hitam dari Kepulauan Melayu c) Kedah Sebagai Pangkalan Tentera SHTI perlukan Pulau Pinang sebagai pangkalan tenteranya SHTI bersaing kuasa perdagangan dengan Perancis di India Pulau Pinang dijadikan pangkalan tentera untuk mempertahankan India dari serangan Perancis Ancaman-Ancaman di Kedah Kuala Kedah berkembang sebagai pelabuhan entrepot di Kepulauan Melayu pemimpin mengamalkan dasar buka pintu dalam pentadbiran Kuala Kedah maju sebagai pusat perdagangan antarabangsa

Pada

11 Ogos 1786 upacara menaikkan bendera rasmi British iaitu Union Jack diadakan Pulau Pinang ditukar kepada Prince of Wales Island oleh Francis Light ibu negeri Pulau Pinang dinamakan Georgetown iaitu sempena nama Raja England King George III tahun 1787 sebanyak 42 buah kapal berlabuh di Pulau Pinang tahun 1790 bilangan kapal bertambah kepada 104 buah bermulanya penjajahan British di Tanah Melayu

nama

Sultan

Muhammad Jiwa dapatkan bantuan tentera dari firma Jourdain Sullivan and de Souza tahun 1771 firma telah menghantar Francis Light ke Kedah untuk berunding perjanjian telah ditandatangani yang membenarkan firma berniaga di Kuala Kedah firma dikehendaki membantu Kedah dalam ketenteraan Sultan Kedah membatalkan perjanjian apabila firma tidak membantu Kedah menyerang Bugis di Selangor

(ii) Ancaman Siam Kedah menghentikan penghantaran bunga emas kepada Siam semasa Siam berperang dengan Burma (17531781) selepas perang tamat Siam menjadi kuasa yang kuat dan menuntut Kedah menghantar bunga emas, wang dan tenaga manusia Kedah berasa terancam Sultan Abdullah (1778-1797) mendapatkan bantuan tentera SHTI Sultan Kedah menawarkan Pulau Pinang sebagai hadiah sekiranya SHTI sanggup melindungi Kedah dari ancaman Siam Francis Light sedar tentang kepentingan Pulau Pinang sebagai pelabuhan dan pangkalan tentera SHTI bersetuju untuk membantu Kedah

Syarat Perjanjian Inggeris-Kedah 1786 SHTI bantu Kedah sekiranya Kedah diserang musuh SHTI tidak boleh melindungi musuh Kedah SHTI berjanji akan membayar sebanyak 30 000 dolar Sepanyol setahun kepada sultan sebagai pampasan Pulau Pinang Diambil British Secara Rasmi tahun 1786 Siam menakluk Patani dan mengancam Kedah Sultan Abdullah menuntut SHTI memberi bantuan tentera (seperti dalam perjanjian 1786) SHTI enggan membantu dengan alasan SHTI tidak terlibat dengan perjanjian SHTI juga mahu menjaga kepentingan perdagangan dengan Siam Sultan Abdullah mendesak Francis Light meninggalkan Pulau Pinang kerana tidak menenpati janji Francis Light enggan dan menawarkan bayaran ganti rugi tetapi ditolah oleh Sultan Abdullah

1

Nota Sejarah Tingkatan 2 KBSM Sultan Abdullah berasa marah dan tertipu dengan tindakan Francis Light Tahun 1791 Sultan Abdullah menyediakan angkatan laut di Seberang Perai untuk menyerang dan mengambil semula Pulau Pinang Sultan Abdullah mendapat bantuan dari Riau, Siak dan Selangor Francis Light minta bantuan dari British menyerang kubu Sultan Abdullah di Seberang Perai Sultan Abdullah tewas Sultan Abdullah terpaksa menandatangani Perjanjian Persahabatan dan Keamanan Inggeris-Kedah pada 1 Mei 1791 kesan-kesan: - SHTI menduduki Pulau Pinang secara rasmi sebagai ganjaran SHTi membayar 6000 dolar Sepanyol setiap tahun kepada Sultan Abdullah - George Leith dilantik sebagai Gabenor Pulau Pinang yang pertama Bangkok iaitu Perjanjian Burney 1826 Syarat Perjanjian Burney 1826 British mengiktiraf ketuanan Siam terhadap Kedah Sultan Kedah iaitu Sultan Ahmad Tajuddin II tidak dibenarkan tinggal di Kedah, Pulau Pinang, Seberang Perai, Perak, Selangor dan Burma British tidak membantu sultan Kedah menyerang Siam dan jajahan takluknya British akan menghantar balik sultan Kedah yang berlindung di Pulau Pinang ke Kedah dan Kedah hendaklah membayar ufti bunga emas kepada Siam Siam mengiktiraf pendudukan British di Pulau Pinang dan Seberang Perai Perluasan Kuasa British di Singapura (Teks m/s: 13-18) Sebab-Sebab British Bertapak di Singapura: i. SHTI gagal memajukan Pulau Pinang Pulau Pinang gagal mencapai kemajuan kedudukan Pulau Pinang jauh ke utara Selat Melaka menyebabkannya gagal bersaing sebagai pelabuhan di Kepulauan Melayu kebanyakan kapal dagang berdagang di Betawi, Riau dan Lingga ii. Keinginan British mempunyai pelabuhan strategik perdagangan SHTI dengan China semakin penting barang dagangan China seperti teh, sutera, kapas dan bahan pencelup mendapat pasaran lumayan di Eropah SHTI memerlukan pelabuhan strategik di selatan Selat Melaka bertujuan untuk menguasai laluan perdagangan antara India dan China SHTI menguasai Melaka dan Betawi semasa Perang Napoleon (1793-1814) selepas Perang Napoleon tamat British terpaksa memulangkan Melaka dan Betawi kepada Belanda Belanda mengenakan cukai yang tinggi dan memberi layanan buruk kepada pedagang British di Betawi Stamford raffles ditugaskan mencari pelabuhan baru Raffles cuba membuka pelabuhan di Palembang, Acheh dan Riau tetapi gagal hasrat British untuk menyaingi pengaruh Belanda tidak berhasil iii. Singapura sebagai pangkalan perdagangan yang strategik merupakan sebahagian wilayah Johor kedudukannya strategik di bahagian selatan semenanjung Tanah Melayu dapat mengawal laluan perdagangan di Selat Melaka dan Selat Sunda Singapura sesuaisebagai pelabuhan bebas dan pangkalan British untuk menyaingi Belanda di Betawi Raffles mencadangkan kepada SHTI supaya mendirikan pangkalan baru di Singapura Raffles yakin Singapura dapat menyekat kuasa monopoli Belanda di Kepulauan Melayu Raffles menghadapi masalah kerana Sultan Johor iaitu Sultan Abdul Rahman berada di bawah pengaruh Belanda Cara-Cara Raffles (British) Menguasai Singapura: Raffles mendarat di Singapura pada 12 Januari 1819 Pada 30 Januari 1819 Raffles memaksa Temenggung Abdul Rahman (Pemerintah Singapura dan Tanah Besar Johor) menandatangani perjanjian yang membenarkan British membina loji di Singapura Temenggung Abdul Rahman menandatanganinya kerana bimbang diserang oleh British Syarat Perjanjian 30 Januari 1819 SHTI boleh mendirikan loji di Singapura SHTI bersetuju melindungi Temenggung Abdul Rahman dari ancaman dalam dan luar negeri SHTI akan membayar sebanyak 3000 dolar Sepanyol setahun kepada Temenggung Abdul Rahman SHTI tidak membenarkan Temenggung Abdul Rahman membuat hubungan dengan kuasa Barat lain perjanjian antara Raffles dan Temenggung Abdul Rahman ini tidak sah kerana tidak dipersetujui Sultan Johor iaitu Sultan Abdul Rahman Raffles merancang untuk memperdayakan Sultan Abdul Rahman dan Belanda Raffles menggunakan helah dengan menghidupkan semula masalah pewarisan takhta yang berlaku tahun 1812 Raffles memperalatkan Tengku Hussein yang kecewa kerana tidak ditabal sebagai Sultan Johor Raffles berjaya memujuk Temenggung Abdul Rahman

SHTI Mengambil Seberang Perai (Teks m/s: 10-12) 2 sebab SHTI memerlukan Seberang Perai; i. Seberang Perai sebagai benteng mempertahankan serangan terhadap Pulau Pinang oleh pihak musuh ii. Seberang Perai subur dan sesuai untuk pertanian bagi menampung makanan di Pulau Pinang SHTI mengambil kesempatan kerana Sultan Dziauddin memerlukan bantuan tentera bagi menghadapi ancaman Siam terpaksa menandatangani Perjanjian Persahabatan dan Perikatan dengan gabenor Leith pada Jun 1800 kesan SHTI menduduki Pulau Pinang dan menukar nama kepada Province Wellesley Syarat Perjanjian Persahabatan dan Perikatan 1800 Sultan Kedah menyerahkan Seberang Perai SHTI membayar 10 000 dolar Sepanyol setahun bagi Pulau Pinang dan Seberang Perai SHTI tidak membantu Kedah apabila Siam menyerang Kedah pada November 1821 rakyat Kedah terpaksa berjuang sendiri Kedah tewas dan ditakluki Siam Jun 1826 Raja Siam Rama III menandatangani perjanjian dengan Henry Burney di

2

Nota Sejarah Tingkatan 2 KBSMsupaya menjemput Tengku Hussein ke Singapura untuk ditabal sebagai Sultan Johor yang baru pada 6 Februari 1819 Sultan Hussein mengiktiraf perjanjian awal antara Temenggung Abdul Rahman dengan Raffles yang dibuat pada 30 Januari 1819 SHTI mula bertapak secara rasmi di Singapura pertabalan Sultan Hussein menyebabkan Johor menpunyai dua prang sultan iaitu Sultan Hussein di Singapura (diperintah oleh Temenggung Abdul Rahman) dan Sultan Abdul Rahman di Lingga British melantik Residennya di Singapura iaitu William Farquhar (1819-1823) dan John Crawford (1823-1826) Kuasa British di Singapura Secara Rasmi: tahun 1819 British belum lagi menguasai Singapura secara rasmi pada 7 Jun 1823 Raffles menandatangani perjanjian dengan Sultan Hussein dan Temenggung Abdul Rahman yang membolehkan SHTI menguasai Singapura dan pulau-pulau disekitarnya pada 2 Ogos 1824 perjanjian ditandatangani antara Residen Singapura John Crawford dengan Sultan Hussein dan Temenggung Abdul Rahman kesannya Sultan Hussein terpaksa menyerahkan Singapura secara rasmi kepada SHTI hendaklah membenarkan pedagang-pedagang bebas berdagang di Johor dan wilayah takluknya Sultan Hussein dan Temenggung Abdul Rahman atau warisnya boleh menetap di tanah milik baginda di Singapura atau berpindah dari Singapura SHTI mengarahkan Temenggung Abdul Rahman memindahkan pusat pentadbiran dari Kuala Sungai Singapura ke Teluk Belanga alasan SHTI ialah untuk memajukan Singapura SHTI mengambil tanah-tanah di Kampung Gelam dan Teluk Belanga tahun 1866 pusat pemerintahan Johor di Teluk Belanga dipindahkan ke Johor Bharu Pertikaian Inggeris-Belanda dan Perpecahan Kepulauan Melayu (Teks m/s: 19-20) Belanda tidak puas hati dengan petempatan Raffles di Singapura alasan Belanda ialah Singapura berada di bawah lingkungan pengaruh Belanda dan Singapura akan menjejaskan perdagangan Belanda di Betawi kesan pertikaian ialah; a) Hubungan Belanda-Inggeris tegang b)British enggan menyerahkan Singapura kepada Belanda kerana potensi Singapura sebagai pelabuhan bebas dan pangkalan tentera British c) Satu perjanjian ditandatangani iaitu Perjanjian Inggeris-Belanda 1824 (Persetiaan London) Syarat Perjanjian Inggeris-Belanda 1824 (Persetiaan London) Belanda mengiktiraf petempatan British di Singapura Belanda berjanji tidak akan membuka petempatan baru di Tanah Melayu British menyerahkan Bangkahulu kepada Belanda dan Belanda menyerahkan Melaka kepada British British berjanji tidak akan membuka petempatan baru ke selatan Singapura Kesan Perjanjian InggerisBelanda 1824 Kepulauan Melayu terbahagi dua; a) British menguasai Tanah Melayu dan Singapura di Utara b)Belanda menguasai Kepulauan Riau dan Lingga di Selatan British dapat meluaskan pengaruh di Tanah Melayu tanpa gangguan kuasa-kuasa Barat lain Melaka menjadi hak British dan membolehkan British menguasai laluan perdagangan di Selat Melaka Kerajaan Johor berpecah dua iaitu; a) Johor dan Singapura menjadi hak British b)Kepulauan Riau dan Lingga menjadi hak Belanda Penubuhan Negeri-Negeri Selat NNS (Teks m/s: 21-13 tahun 1824 SHTI menguasai Pulau Pinang, Melaka dan Singapura Pulau Pinang ditadbir oleh Leftenan Gabenor Singapura dan Melaka ditadbir oleh Residen tahun 1826 ketiga-tiganya disatukan di bawah satu pentadbiran iaitu NNS tujuan adalah untuk menyeragamkan pentadbiran dan menjimatkan perbelanjaan ibu negeri NNS pertama ialah Pulau Pinang tahun 1832 ibu negeri NNS dipindahkan dari Pulau Pinang ke Singapura alasannya kerana kedudukan Singapura lebih strategik dan menguntungkan

Syarat Perjanjian 7 Jun 1823 Sultan Hussein terima bayaran 1500 dolar Sepanyol dan Temenggung Abdul Rahman sebanyak 800 dolar Sepanyol sebulan Sultan Hussein dan Temenggung Abdul Rahman tidak berhak menerima atau mengutip cukai dari tongkang Cina SHTI berkuasa di seluruh pulau Singapura dan pulau-pulau berdekatan kecuali kawasan atau pulau kediaman Sultan Hussein dan Temenggung Abdul Rahman undang-undang British dikuatkuasakan Syarat Perjanjian 2 Ogos 1819 Sultan Hussein dan Temenggung Abdul Rahman menyerahkan Singapura kepada SHTI buat selama-lamanya Sultan Hussein dan Temenggung Abdul Rahman

Pentadbiran di Negeri-Negeri Selat pentadbiran NNS diketuai oleh Gabenor Gabenor menerima arahan daripada Gabenor Jeneral British di India Gabenor NNS dibantu oleh Residen Konsuler bagi setiap negeri di Pulau Pinang, Singapura dan Melaka semua dasar dan undangundang NNS digubal oleh Gabenor Jeneral British di India kesan-kesannya; a) Penduduk dan pedagang tempatan tidak puas hati kerana NNS ditadbir seperti Tanah Jajahan India b)Saudagar-saudagar British di NNS merayu dan mendesak supaya dipindahkan pentadbiran ke London c) Pada 1 April 1867 NNS diisytiharkan sebagai Tanah jajahan British dan diletakkan di bawah Pejabat Tanah Jajahan di London d)Majlis Perundangan ditubuhkan bagi membolehkan NNS meluluskan undang-undang sendiri

3

Nota Sejarah Tingkatan 2 KBSMSebab-Sebab Perpindahan Pentadbiran NNS Dari India Ke London (1867) SHTI di India tidak mengambil berat tentang kebajikan NNS NNS membantah cadangan menghapuskan taraf pelabuhan bebas di Singapura Kedatangan imigran Cina ke NNS tidak terkawal kerana kebanyakan mereka menubuhkan kongsi gelap dan melakukan kekacauan Pengenalan Akta Mata Wang 1855 menyebabkan mata wang Sepanyol diganti dengan mata wang rupee India ini merugikan pedagang-pedagang kerana nilai rupee rendah Penduduk tempatan membantah kerana NNS dijadikan tempat buangan banduan Terusan Suez dibuka tahun 1869 terusan ini menghubungkan Laut Merah dengan Laut Mediterranean ia memendekkan perjalanan dari England (Eropah) ke India, Asia Tenggara dan China penciptaan kapal wap mempercepatkan perjalanan dan dapat membawa muatan lebih banyak iv. Persaingan Kuasa Eropah Lain abad ke-19 berlaku persaingan kuasa British di India bimbang dengan kuasa Eropah lain di Asia Tenggara British tidak akan membiarkan kepentingannya di NNM diancam oleh kuasa Barat lain seperti Belanda di Hindia Timur (Indonesia), Perancis di IndoChina dan Sepanyol di Filipina v. Perubahan Dasar British di London tahun 1873 Parti Konservatif menguasai kerajaan British di London Parti Liberal kalah pertukaran kerajaan menyebabkan dasar tidak campur tangan kepada dasar campur tangan di NNM vi. Desakan Pedagang di NNM keadaan huru-hara berlaku di NNM antara sebab-sebabnya ialah pertelingkahan antara pembesar dan pergaduhan kongsi gelap Cina keadaan ini memberi kesan kepada pedagang-pedagang di NNS kerana mereka mengalami kerugian akibatnya pedagang mendesak British campur tangan dan melindungi kepentingan pelaburan mereka di NNM tahun 1873 seramai 243 pedagang NNS menulis surat kepada Lord Kimberly iaitu Setiausaha Tanah Jajahan British mendesak British campur tangan Hubungan Antara NNS Dengan NNM NNS sebagai pelabuhan entrepot NNS mengendalikan perdagangan bagi NNM Pedagang-pedagang NNS melabur modal dalam perlombongan bijih timah di Larut, Sungai Ujong, Lukut dan Klang 2.2 Keadan di Perak, Selangor, Negeri Sembilan dan Pahang Memberi Peluang Campur Tangan British (Teks m/s: 33) kurun ke-19 keadaan di NNM pantai barat huru-hara dan tidak stabil antaranya Perak, Selangor, Negeri Sembilan dan Pahang i. Keadaan di Perak politik tidak stabil sebab-sebab; a) Pergaduhan antara kongsi gelap Cina Ghee Hin dan Hai San buruh Cina dibawa masuk secara beramai-ramai pada tahun 1848 oleh Long Jaafar ke daerah Larut (Kelian Pauh dan Kelian Bharu) tujuan untuk memajukan lombong bijih timah di Larut berlaku pergaduhan di Larut yang mencetuskan Perang Larut keadaan menjejaskan perusahaan bijih timah Ngah Ibrahim iaitu Menteri Larut melantik Kapten Speedy (Timbalan Pesuruhjaya Polis NNS) membantu menamatkan kekacauan di Larut b)Perebutan takhta di kalangan kerabat diraja berlaku akibat sistem pewarisan takhta tidak dipatuhi sepenuhnya mengikut sistem, seseorang anak raja perlu memegang tiga jawatan iaitu Raja Di Hilir, Raja Bendahara dan Raja Muda sebelum berhak ditabal menjadi sultan tahun 1871 Sultan Ali mangkat dan pembesar-pembesar Perak melantik Raja Ismail (Raja Bendahara ketika itu) sebagai sultan Perak yang baru pelantikan itu ditentang oleh Raja Abdullah (Raja Muda ketika itu) dan Raja Yusuf (Raja Di Hilir ketika itu) Raja Abdullah sepatutnya mewarisi takhta pada upacara pemakaman Sultan Ali di Sayong Raja Abdullah tidak hadir walaupun dijemput Raja Yusuf diketepikan kerana tidak disukai oleh pembesarpembesar Perak tentangan kuat Raja Abdullag disokong penuh pembesarpembesar di hilir Perak seperti Dato Maharaja Lela dan Dato Sagor kuasa Sultan Ismail hanya terbatas di hulu Perak sahaja Raja Abdullah terus berkuasa di hilir Perak

Kesan Perpindahan Pentadbiran NNS Ke London Tahun 1871 mata wang NNS pertama telah dikeluarkan

SEJARAH TINGKATAN 2 BAB 2 KEKAYAAN HASIL BUMI MENDORONG CAMPUR TANGAN BRITISH

2.1 Dasar Campur Tangan British di Negeri-Negeri Melayu NNM (Teks m/s: 29-32) Sebab-Sebab Dasar Campur Tangan British di NNM i. Kekayaan bumi NNM hasil bumi seperti bijih timah, emas, bijih besi dan arang batu kawasan utama bijih timah di Larut dan Kinta (Perak), di Sungai Pahang dan Sungai Lembing (Pahang), di Lukut, Kuala Lumpur , Ampang dan Petaling (Selangor) dan di Sungai Ujong, Negeri Sembilan kawasan utama emas ialah di Ulu Tembeling, Pahang ii. Revolusi Perindustrian British memerlukan bijih timah untuk perusahaan mengetin makanan NNM perlu dikuasai untuk bekalan bijih timah berterusan NNM sebagai pasaran hasil keluaran kilang iii. Pembukaan Terusan Suez dan Penciptaan Kapal Wap

4

Nota Sejarah Tingkatan 2 KBSM keadaan ini menyebabkan perpecahan dan menggugat keamanan di Perak Raja Abdullah meminta bantuan British untuk mengiktiraf beliau sebagai sultan permintaan Raja Abdullah diterima penuh minat oleh Andrew Clarke (Gabenor NNS) yang membuka peluang British untuk menguasai Perak Langkah-langkah Menamatkan Kekacauan: Andrew Clarke memanggil pembesar-pembesar Melayu dan pemimpin kongsi gelap Cina berunding di Pulau Pangkor antara pembesar yang hadir ialah Raja Abdullah, Ngah Ibrahim dan Dato Sagor Sultan Ismail tidak hadir kerana lewat menerima surat jemputan antara pemimpin kongsi gelap yang hadir ialah Kapitan Ah Kwee (Ketua Kumpulan Hai San) hasil rundingan membawa kepada termeterainya Perjanjian Pangkor pada 30 Januari 1874 perjanjian ditandatangani atas kapal british iaitu H.M.S. Pluto Syarat-Syarat Perjanjian Pangkor 1874: Raja Abdullah diiktiraf sebagau sultan Perak Raja Ismail diakui sebagai Raja Muda sultan menerima seorang Residen British sebagai penasihat dalam semua perkara kecuali hal-hal agama Islam dan adapt istiadat Melayu Residen berkuasa penuh ke atas pungutan cukai di Perak Residen, Penolong Residen, Sultan dan pembesar dibayar gaji daripada pungutan hasil mahsul Perak Ngah Ibrahim kekal sebagai Menteri Larut dan menerima seorang Penolong Residen Menteri Larut bertanggungjawab membiayai segala usaha mengembalikan keamanan di Perak Kesan Perjanjian Pangkor Ke Atas Perak: tanda bermulanya kuasa British secara langsung dalam pentadbiran dan ekonomi Perak ii. Keadaan di Selangor tahun 1857 Sultan Abdul Samad yang berkuasa di daerah Langat ditabal menjadi sultan Selangor daerah Klang dikuasai Raja Sulaiman apabila Raja Sulaiman mangkat, Klang dikuasai pula oleh Raja Abdullah timbul rasa tidak puas hati oleh Raja Mahadi (putera Raja Sulaiman) Raja Abdullah berjaya memajukan perlombongan bijih timah di daerah Klang buruh-buruh Cina dibawa masuk bekerja di lombong-lombong lombong-lombong bijih timah dibuka di Kuala Lumpur dan Ampang tahun 1860 daerah Klang berkembang maju sebagai pusat bijih timah Klang dijadikan ibu negeri Selangor sebelum dipindahkan ke Kuala Lumpur pada tahun 1880 kekayaan Klang menjadi rebutan dan perbalahan antaranya oleh Raja Mahadi perbalahan antara mereka mencetuskan perang saudara Perang Klang perang audara merebak ke daerah-daerah lain di Selangor keadaan bertambah buruk apabila pelombong-pelombong Cina terlibat sama tahun 1866 Raja Mahadi menyerang Raja Abdullah di Klang kegiatan perdagangan Selangor terjejas Langkah-Langkah Ke Arah Menamatkan Perang Klang: Sultan Abdul Samad (18571898) melantik Tengku Kudin untuk menamatkan Perang Klang Tengku Kudin (nama sebenar Tengku Dhiauddin) ialah putera diraja Kedah, menantu Sultan Abdul Samad dan wakil sultan untuk mentadbir dan memajukan Selangor (1868) Tengku Kudin tidak diterima pembesar-pembesar Selangor termasuk Raja Mahadi kerana beliau bukan anak negeri Selangor Tengku Kudin meminta bantuan British British mendesak Sultan Abdul Samad menerima Residen British tetapi gagal British terus berusaha mencari alasan untuk menempatkan residennya di Selangor tahun 1873 sebuah kapal dagang British dirompak di Langat 1874 rumah api British di Tanjung Rachado (sekarang Tanjung Tuan, Negeri Sembilan) telah diserang kapal perang British iaitu H.M.S. Rinaldo membedil Kuala Selangor British membantu Tengku Kudin menewaskan Raja Mahadi dan menamatkan Perang Klang British mendesak Sultan Abdul Samad meletakkan Selangor di bawah naungannya tahun 1874 J.G. Davidson dilantik sebagai Residen Selangor yang pertama Penolong Residennya ialah Frank Swettenham iii. Keadaan di Sungai Ujong Sungai Ujong kaya dengan bijih timah tahun 1872, Dato Kelana Syed Abdul Rahman menjadi pemerintah Sungai Ujong seorang lagi pembesar yang berpengaruh di Sungai Ujong ialah Dato Bandar Kulop Tunggal kedua-duanya saling bersengketa sebab-sebab mereka bersengketa ialah; i. Kedua-duanya berebutkan Sungai Linggi yang merupakan jalan perhubungan utama ke pelabuhan Melaka ii. Pungutan cukai ke atas pedagang yang melalui sungai ini sangat lumayan Dato Kelana berasa kedudukannya tidak terjamin kerana Dato Bandar disokong kuat penduduk tempatan dan pelombong-pelombong Cina daerah Sungai Ujong Dato Kelana meminta bantuan British tahun 1874 Dato Kelana menandatangani perjanjian menerima perlindungan British syarat-syarat perjanjian ialah; i. Dato Kelana diiktiraf pemerintah daerah Sungai Ujong ii. British berkuasa penuh mengutip cukai di Sungai Linggi iii. Residen British pertama yang ditempatkan di Sungai Ujong ialah P.J.Murray Dato Bandar tidak mengiktiraf perjanjian dan menentang tindakan British mengutip cukai di Linggi British memberi bantuan tentera kepada Dato Kelana untuk menewaskan Dato Bandar Dato Bandar dibuang negeri ke Singapura British menguasai daerahdaerah lain seperti Rembau, Jelebu dan Sri Menenati British menempatkan pegawai Majistret dan Pemungut Hasil di setiap daerah, antaranya tahun

5

Nota Sejarah Tingkatan 2 KBSM1883 di Rembau, 1886 di Jelebu dan 1889 di Sri Menanti tahun 1895 semua daerah disatukan dan membentuk persekutuan yang dipanggil Negeri Sembilan Tunku Muhammad Ibni Yamtuan Antah (Yamtuan Sri Menanti) ditabal sebagai Yang Dipertuan Besar Negeri Sembilan yang pertama Tahun 1895 Residen British ditempatkan di Negeri Sembilan iaitu Martin Lister Negeri Sembilan secara sah menjadi negeri naungan British Hugh Clifford dilantik sebagai wakil British di Pahang British masih tidak puas hati kerana wakil British berkuasa terhad tahun 1888 seoreang warganegara British berbangsa Cina iaitu Go Hui ditemui mati berhampiran istana Sultan Ahmad British menggunakan peluang ini mendesak Sultan Ahmad menerima Residen British atas alasan Sultan Ahmad tidak mampu mewujudkan keamanan di Pahang akhirnya Sultan Ahmad terpaksa menerima J.P.Rodger sebagai Residen British penerimaan ini sebagai tanda berakhirnya kedaulatan Pahang British mula campur tangan secara langsung dalam pentadbiran Pahang Residen Menggugat Kuasa Sultan dan Pembesar (Teks m/s: 44) campur tangan British di NegeriNegeri Melayu membawa kepada pengenalan Sistem Residen antaranya; i. Perak (J.W.W. Birch) ii. Selangor ( J.G. Davidson) iii. Negeri Sembilan (Martin Lister) iv. Pahang (J.P. Rodger) ia menandakan negeri-negeri ini diletakkan sebagai negeri naungan British keadaan ini menggugat kuasa sultan dan pembesar Sebab-Sebab Sistem Residen Menggugat Kuasa Sultan dan Pembesar Residen menjalankan semua urusan pentadbiran negeri Residen memaksa sultan menerima nasihat dalam semua perkara pentadbiran (kecuali hal-hal agama Islam dan adat istiadat Melayu) nasihat Residen mesti dipatuhi dan dilaksanakan Residen mengambil alih kuasa dan hak memungut cukai (oleh pegawai British iaitu Pegawai Majistret dan Pemungut Hasil) Residen menghapuskan amalan perhambaan yang melampaui bidang kuasa mereka (perhambaan amalan adapt turun-temurun pembesar Melayu) 2.4 Pengukuhan Kuasa British Melalui Pembentukan Negeri-Negeri Melayu Bersekutu (NNMB) Teks m/s: 45-46 Faktor-Faktor Pembentukan NNMB (1896): (i)Kelemahan Pelaksanaan Sistem Residen Residen tidak diberikan panduan jelas untuk menjalankan tugas Residen menjadi terlalu berkuasa Pentadbiran setiap negeri tidak seragam kerana mempunyai undang-undang sendiri Gabenor Negeri-Negeri Selat di Singapura gagal mengawal kuasa Residen (ii) Krisis Kewangan Pahang perbelanjaan negeri meningkat kerana Pahang terpaksa menanggung banyak hutang akibat kebangkitan rakyat menentang British jika pahang digabungkan dengan negeri-negeri kaya seperti Perak dan Selangor masalah dapat diringankan (iii) Perkongsian Perkhidmatan Pakar menjimatkan bayaran perkhidmatan pakar seperti jurutera, juru ukur dan doktor (iv) Sistem Perhubungan sistem perhubungan seperti jalan raya dan landasan keretapi antara Negeri-Negeri Melayu dapat dimajukan (v) Faktor Keselamatan mengukuhkan kekuatan pertahanan ketenteraan dan

iv. Keadaan di Pahang Pahang tidak sekaya seperti Negeri-Negeri Melayu yang lain British mahu menguasai Pahang bagi menghalang kuasa Eropah lain bertapak di Negeri-Negeri Melayu kurun ke-19 Asia Tenggara menjadi tempat kuasa Perancis, Rusia dan Jerman mencari tanah jajahan Sultan Ahmad berusaha mengekalkan kedaulatan Pahang dari dijajah British seperti yang berlaku di Perak, Selangor dan Negeri Sembilan Sultan Ahmad mencontohi tindakan Sultan Abu baker dari Johor untuk membangunkan Pahang bagi menyekat pengaruh British Sultan Ahmad membawa masuk pelabur-pelabur Eropah untuk memajukan Pahang syarikat-syarikat Eropah mengusahakan lombong emas dan bijih timah di Pahang contoh;

i. Pahang ii.

Corporation Ltd (Sungai Lembing) Malay Peninsular Co. (Pahang)

iii.(Selising)

Prospecting

iv.

Penjom & Sg. Dua Semantan Co. (Penjom) tindakan Sultan Ahmad tidak disenangi British kerana menjejaskan kepentingan mereka di Negeri-Negeri Melayu Perluasan Kuasa British di Pahang tahun 1886, Frank Swettenham dan Frederick Weld Gabenor Negeri-Negeri Selat memujuk Sultan Ahmad menerima Residen british tetapi gagal tahun 1887 British mendapatkan bantuan Sultan Abu Bakar di Johor untuk memujuk Sultan Ahmad menerima pengaruh British

Langkah-Langkah Ke Arah Penubuhan Negeri-Negeri Melayu Bersekutu: Perjanjian Persekutuan ditandatangani pada 12 Jun 1895 NNMB atau Persekutuan 1896 terdiri daripada Perak, Selangor, Negeri Sembilan dan Pahang telah disatukan pada 1 Julai 1896 pusat pentadbiran Persekutuan terletak di Kuala Lumpur pentadbiran kerajaan Persekutuan dibahagikan kepada dua iaitu Kerajaan Pusat dan Kerajaan Negeri diketuai oleh Residen Jeneral pertama Frank Swettenham (1896-1900)

Syarat-Syarat Perjanjian Persekutuan 12 Jun 1895: Raja-Raja Melayu bersetuju menggabungkan negeri mereka menjadi sebuah persekutuan

6

Nota Sejarah Tingkatan 2 KBSMyang akan dikenali sebagai NNMB Raja-Raja bersetuju menerima seorang pegawai British sebagai Residen Jeneral Raja-Raja bersetuju mengikut nasihat Residen Jeneral dalam semua perkara kecuali yang berkaitan dengan agama Islam dan adapt istiadat Melayu Raja-Raja Bersetuju membantu negeri-negeri yang memerlukan bantuan mengikut nasihat kerajaan British Residen Jeneral bertanggungjawab kepada Gabenor Negeri-negeri Selat yang juga menjadi Pesuruhjaya Tinggi NNMB tahun 1897 British bersetuju menubuhkan DURBAR iaitu Persidangan Raja-Raja Melayu bagi mengatasi masalah ahli-ahli Durbar ialah; i. Pesuruhjaya Tinggi ii. Raja-Raja Melayu iii. Residen Jeneral iv. 4 orang Residen (Perak, Selangor, Negeri Sembilan, Pahang) Durbar pertama diadakan pada 1897 di Kuala Kangsar, Perak Durbar kedua didakan pada tahun 1903 di Kuala Lumpur Persidangan DURBAR II (1903) di Kuala Lumpur Sultan Perak iaitu Sultan Idris (1887-1916) mendesak British tentang; i. Pemusatan kuasa di tangan Residen Jeneral ii. Mendesak kuasa Raja-Raja Melayu dikembalikan iii. Mendesak bilangan pegawai Melayu dalam perkhidmatan kerajaan ditambah dan dilantik ke jawatan lebih tinggi iv. Mendesak Bahasa Melayu diiktiraf menjadi bahasa rasmi kesan-kesan desakan; i. British menggantikan Durbar dengan Majlis Mesyuarat Persekutuan 1909 ii. Jawatan Residen Jeneral digantikan dengan Ketua Setiausaha iii. British bersetuju menyerahkan semula kuasa mentadbir kepada Majlis Mesyuarat Negeri iv. Tahun 1903-1909 Pesuruhjaya Tinggi NNMB ialah Frank Swettenham untuk mendapatkan bahan mentah dan tanah jajahan negara-negara di Asia Tenggara seperti Tanah Melayu dan Siam menjadi rebutan British berasa bimbang dan tercabar kebimbangan ini mendorong British meluaskan pengaruh ke NNMU Peluasan Kuasa Yang Membimbangkan British i. Perancis - ingin meluaskan kuasa ke Lembah Menam Chao Phraya - merancang membina terusan di Segenting Kra yang akan mengancam kedudukan dan perdagangan di Singapura

Struktur Pentadbiran Persekutuan 1896 (NNMB) Pesuruhjaya Tinggi British (Gabenor NNS di Singapura) Residen Jeneral (berpusat di Kuala Lumpur- tinggal di Carcosa tahun 1898) Residen Perak Selangor N9 Pahang

ii.

Jerman berusaha mendapatkan Pulau Langkawi daripada Siam

iii. iv.

Amerik a Syarikat ingin bertapak di Terengganu Rusia berhasrat membuka petempatan di Ujung Salang Cara British Menghalang Pengaruh Eropah di Tanah Melayu British Menandatangani Perjanjian Sulit 6 April Dengan Siam tujuan menghalang Siam menyerah dan membenarkan mana-mana kuasa lain bertapak di Siam syarat-syarat perjanjian; Siam tidak akan menyerahkan Kedah, Kelantan, Terengganu dan Perlis kepada mana-mana kuasa lain tanpa izin British British mengakui hak Siam ke atas negeri-negeri tersebut British akan membantu Siam jika diserang musuh kesan perjanjian; gagal menghalang sultan setiap negeri dari menjalinkan hubungan dengan kuasa-kuasa lain

i.

2.5 Pembentukan Persekutuan Mencabar Kewibawaan Sultan (Teks m/s: 47-48) Kesan-Kesan Pembentukan Persekutuan 1896

Residen

Jeneral berkuasa dalam pentadbiran, kewangan dan cukai eksport kerajaan pusat menubuhkan jabatan-jabatan yang diketuai pegawai-pegawai British seperti Jabatan Kehakiman, Jabatan Kewangan, Jabatan Perhubungan dan Perkhidmatan Awam penglibatan orang-orang Melayu adalah terhad sultan dikehendaki menurut nasihat Residen Jeneral dalam semua hal (kecuali hal berkaitan agama Islam dan adat Melayu) kuasa sultan dan Majlis Mesyuarat Negeri diambil alih oleh Residen Jeneral

SEJARAH TINGKATAN DUA BAB 3 NEGERI-NEGERI MELAYU UTARA (NNMU) DAN JOHOR BENTENG KESELAMATAN BRITISH

contoh:

Kesan-Kesan Kuasa Sultan Dikurangkan sultan-sultan NNMB tidak puas hati

3.1 NNMU Penampan Keselamatan British di Tanah Melayu (Teks m/s: 55-57 akhir abad ke-19 muncul Zaman Imperialis Baru kuasa-kuasa Barat seperti Perancis, Jerman, Amerika Syarikat dan Rusia bersaing

- tahun 1897 Sultan Kelantan memberi konsesi tanah seluas 776 996 hektar kepada Duff Development Company untuk melombong emas Sultan Terengganu menerima permohonan Amerika Syarikat untuk membuka petempatan di Pulau Redang ii. Menandatangani Perisytiharan Rritish-Siam 1902 tujuan untuk menghalang perluasan kuasa Barat lain syarat-syarat perjanjian;

7

Nota Sejarah Tingkatan 2 KBSM British mengiktiraf NNMU dibawah naungan Siam rakyat British dilantik oleh kerajaan Siam sebagai penasihat sultan iaitu Kelantan (W.A. Graham), Kedah ( Meadowe Frost) dan Perlis (H.E. Duke) Kelantan dan Terengganu tidak dibenarkan memberi konsesi kepada kuasa asing kesan-kesan perjanjian; British berjaya mengukuhkan pengaruh di NNMU iii. Menandatangani Perjanjian Bangkok 1909 (British-Siam) tujuan untuk British terus menghalang kuasa Barat lain syarat-syarat perjanjian; Siam menyerahkan Kedah, Perlis, Kelantan dan Terengganu kepada British Siam tidak akan menyewakan mana-mana wilayahnya tanpa kebenaran British British menyerahkan Hak Wilayah Asingan kepada Siam kesan-kesan perjanjian; NNMU diserahkan kepada British Raja-Raja Melayu tidak dibawa berunding dan terpaksa akur dengan keputusan perjanjian Penasihat British Mengancam Kedaulatan Negeri-Negeri Melayu Utara (Teks m/s: 58-62) (i) Penasihat British di Kedah Sultan Abdul Hamid Halim Shah tidak mengiktiraf Perjanjian Bangkok 1909 Baginda enggan menerima penasihat British tahun 1910 British tetap melantik penasihat British iaitu George Maxwell George Maxwell mengukuhkan kuasa dengan melaksanakan pentadbiran Barat di Kedah tindakan George Maxwell itu menimbulkan konflik dengan anggota majlis Mesyuarat Negeri pimpinan Tunku Mahmud berlaku percanggahan pentadbiran di Kedah antara Tunku Mahmud dengan George Maxwell Tunku Mahmud berjaya mengekalkan identiti Kedah melalui tindakan mahkamah Tunku Mahmud menentang tindakan George Maxwell mengibarkan bendera Union Jack dikediamannya Usaha-Usaha Tunku Mahmud Mengekalkan Identiti Kedah menggunakan Bahasa Melayu dalam surat rasmi dan perundangan surat rasmi tidak perlu ditapis penggunaan kalendar Hijrah cuti umum pada hari Jumaat melantik orang Melayu dalam pentadbiran Kedah Usaha-Usaha George Maxwell Menerapkan Pengaruh barat Dalam Pentadbiran Kedah menggunakan bahasa Inggeris dalam surat rasmi dan perundangan surat rasmi ditapis oleh Penasihat British menggunakan kalendar Masehi cuti umum pada hari Ahad pelantikan pegawai British dalam pentabiran Kedah (ii) Penasihat British di Perlis Raja Syed Alwi membantah tindakan Siam menyerahkan Perlis kepada British Baginda enggan menerima Penasihat British British tidak peduli (degil) Kapten Meadowe Frost dilantik sebagai Penaihat British cara untuk mengukuhkan kuasa di Perlis; i. Menggubal undang-undang ii. Memperkenalkan jabatanjabatan baru seperti Jabatan Hasil dan Cukai, Mahkamah Tinggi dan Mahkamah Kadi iii. Menguasai Jabatan Kewangan sebagai strategi menguasai pentadbiran Perlis (iii) Penasihat British di Kelantan tahun 1910 Sultan Muhammad IV terpaksa menandatangani perjanjian dengan British tujuan untuk menempatkan Penasihat British di Kelantan J.S. Mason dilantik sebagai Penasihat British perubahan-perubahan yang berlaku ialah; - tahun 1915 kuasa mentadbir jajahan diambil alih oleh pegawai-pegawai British British menguasai jabatanjabatan baru seperti Mahkamah Tinggi, Jabatan Polis dan Pejabat Tanah kesan-kesan; - pentadbiran Kelantan dikuasai sepenuhnya oleh British (iv) Penasihat British di Terengganu Sultan Zainal Abidin II tidak mengiktiraf Perjanjian Bangkok Baginda menolak pelantikan Penasihat British Sultan Zainal Abidin II menemui Pesuruhjaya Tinggi British di Singapura untuk membuat bantahan tahun 1910 British tetap melantik W.L. Conlay sebagai wakil British bidang kuasa terhad dalam menguruskan hal ehwal luar Terengganu sahaja tahun 1911 Sultan Zainal Abidin II menggubal perlembagaan Undang-Undang Tubuh Kerajaan Terengganu tujuan adalah untuk memelihara kedaulatan dan kemerdekaan Terengganu tahun 1918 Sultan Muhammad II memerintah Terengganu tahun 1919 British mendesak supaya menandatangani perjanjian di Singapura British melantik J.L. Humphreys sebagai Penasihat British Sultan Muhammad II turun takhta kerana enggan tunduk kepada tekanan British British menguasai kesemua jabatan penting kerajaan Terengganu seperti Jabatan Kastam, Jabatan Perubatan, Jabatan Kerja raya dan Jabatan Tanah dan Galian Sebahagian Kandungan Undang-Undang Tubuh Kerajaan Terengganu ( Ittiqan ilmuluk bi tadil ilsuluk) sultan tidak boleh menyerahkan Terengganu kepada mana-mana kuasa asing mustahak ke atas raja bermesyuarat hak Raja dan Menteri Besar dalam memilih Jemaah Menteri 3.3 Pemodenan Johor Melambatkan Campur Tangan British (Teks m/s: 63-70) Johor adalah negeri Melayu terakhir menerima Penasihat British Johor mengamalkan dasar persahabatan dengan British Johor berjaya mengekalkan kedaulatan hingga tahun 1914 Sebab-sebab; a. Kebijaksanaan pemerintah b. Pengenalan sistem birokrasi moden c. Kestabilan dan kemakmuran ekonomi antara pemimpin-pemimpin Johor yang berwibwa ialah; i. Temenggung Daeng Ibrahim (1825-1826) ii. Sultan Abu Bakar (1862-1895) Temenggung Daeng Ibrahim (1825-1862)

8

Nota Sejarah Tingkatan 2 KBSM tahun 1825 Temenggung Abdul Rahman mangkat dan digantikan puteranya Daeng Ibrahim sebagai Temenggung Johor berkhidmat di bawah Sultan Hussein dan Sultan Ali tahun 1855 satu Perjanjian Persahabatan ditandatangani antara Temenggung Daeng Ibrahim dengan Sultan Ali Temenggung Daeng Ibrahim diberi kuasa menjadi pemerintah Johor kecuali di wilayah Kesang (di bawah Sultan Ali) antara kewibawaan Temenggung Daeng Ibrahim ialah; - menjalankan pentadbiran dengan cekap - mengasaskan pusat pentadbiran baru di Tanjung Puteri memajukan ekonomi Johor dengan cara menggalakkan kemasukan orang Cina dari Singapura untuk mengusahakan lading lada hitam melalui Sistem Kangcu Syarat-Syarat Persetiaan Antara Temenggung daeng Ibrahim Dengan Sultan Ali (Mac 1855) Sultan Ali diiktiraf sebagai Sultan Johor tetapi gelaran itu tidak boleh diwariskan kepada keturunan baginda Kawasan pemerintahan Sultan Ali di wilayah Kesang Sistem Kangcu diperkenalkan oleh Temenggung Daeng Ibrahim tahun 1833 kangcu asalnya daripada perkataan Cina iaitu Tuan Sungai Sistem Kangcu melibatkan; a. Orang Cina diberi Surat Kebenaran iaitu Surat Sungai untuk menetap dan mengusahakan pertanian di tebing sungai b. Kawasan lading dikenalisebagai Kangkar atau Kaki Sungai c. Setiap kangkar diketuai oleh seorang kangcu yang memerintah dan memungut cukai d. Tanaman adalah seperti lada hitam dan gambir e. Hasil tanaman dikenakan cukai (sumber pendapatan kerajaan Johor) diberi gelaran Datuk Temenggung Abu Bakar Seri Maharaja Johor sering ke England untuk mempelajari cara pentadbiran terbaik bagi membangunkan Johor tahun 1868, Ratu Great Britain mengurniakan gelaran Maharaja Johor kepada Sultan Abu Bakar tahun 1885, satu Perjanjian Persahabatan ditandatangani antara Johor dengan British persetujuan dicapai tentang; i. Johor diiktiraf negeri bebas dan berdaulat ii. Maharaja Abu Bakar diiktiraf Sultan Johor (setelah Sultan Ali dari keturunan Bendahara mangkat tahun 1877) iii. K edudukan Sultan Johor lebih tinggi daripada Pesuruhjaya Tinggi di Singapura iv. S ultan Abu Bakar boleh berhubung terus dengan kerajaan British di London tanpa melalui Pesuruhjaya Tinggi kesan-kesan persetujuan; a. Sultan Abu Bakar berjaya menyekat kuasa British terhadap Johor b. Sultan Abu Bakar menerima seorang Konsul British bukannya Penasihat British Usaha-Usaha Pemodenan oleh Sultan Abu Bakar (a) Memodenkan pentadbiran Johor dengan mengadakan mahkamah, perkhidmatan pos dan jabatan Kerja Raya (b) Menjaga kebajikan rakyat dengan membina sekolah, hospital dan jalan raya (c) Menjaga keamanan negeri dengan menubuhkan pasukan polis dan tentera (d) Memantapkan ekonomi Johor dengan cara meneruskan Sistem Kangcu dan menjadi pengeksport lada hitam dan gambir terbesar dunia (e) Mengisytiharkan Undang-Undang Tubuh Kerajaan Johor tahun 1895 yang merupakan perlembagaan bertulis pertama dan menjadi asas kepada pembentukan institusi Raja Berperlembagaan Kandungan Undang-Undang Tubuh Kerajaan Johor (a) Sultan tidak boleh menyerahkan Johor kepada kuasa asing (b) Ditubuhkan Majlis Mesyuarat Menteri dan Majlis Mesyuarat Negeri (c) Anggota Majlis Mesyuarat Menteri dilantik daripada orang Melayu dan bertanggungjawab menasihati sultan dalam pentadbiran (d) Ahli Majlis Mesyuarat Negeri terdiri daripada rakyat Johor yang berperanan menggubal undang-undang Kesan-Kesan Kebijaksanaan Sultan Abu Bakar

(a)

Digelar Bapa Pemodenan Johor kerana membawa banyak perubahan dalam pentadbiran dan pembangunan Johor (b) British tidak dapat menggugat kemerdekaan Johor (c) Johor aman dan makmur (d) Ketokohan Sultan Abu Bakar dihormati pemerintah British Pemimpin Johor Yang Berwibawa pembangunan dan pemodenan Johor akibat persepakatan antara sultan dan pembesar kepintaran dalam pentadbiran menyebabkan British tidak mempunyai alas an untuk campur tangan antara pemimpin terkemuka Johor ialah; i. Dato Abdul Rahman bin Andak ii. Dato Jaafar bin Muhammad iii. Dato Muhammad Salleh bin Perang iv. Dato Muhammad Ibrahim Munsyi Dato Jaafar bin Muhammad Merupakan Setiausaha kerajaan Johor pertama (1868) Menteri Besar Johor pertama (1882-1919) Digelar Datuk Bentara

Beliau

mewajibkan semua pegawai British di Johor memakai pakaian rasmi Johor Bendera Union Jack iaitu bendera rasmi British dikibar lebih rendah daripada bendera Johor demi maruah dan kedaulatan Johor Surat rasmi dalam bahasa Melayu bagi memartabatkan bahasa Melayu Dato Abdul Rahman bin Andak

Merupakan

Sultan Abu Bakar : Bapa Pemodenan Johor (18621895) tahun 1862 naik takhta Johor selepas kemangkatan ayahandanya

Setiausaha Sulit Sultan Johor (1885) Setiausaha Kerajaan Johor (1893-1909) Digelar Dato Seri Amar Diraja Berperanan dalam hal ehwal hubungan luar negeri Bertanggungjawab mengawal hubungan Johor-British

9

Nota Sejarah Tingkatan 2 KBSM Tahun 1888 menjadi perintis kepada penubuhan Pakatan Belajar Mengajar Pengetahuan Bahasa Johor (sebuah badan persuratan terulung tanah air) Dato Muhammad Salleh bin Perang Pernah memegang perlbagai jawatan dalam kerajaan Antaranya; a. Pesuruhjaya Polis untuk keamanan dan kestabilan Johor b. Ketua jabatan Ukur tugasnya melukis peta pembangunan Johor yang menunjukkan semua jalan yang akan dimajukan dan melukis peta lengkap negeri Johor c. Ketua Jabatan Tanah merancang pembangunan di Muar, Endau, Segamat, Tangkak dan Batu Pahat Digelar sebagai Dato Bentara Luar Dato Muhammad Ibrahim Munsyi Ketua Jabatan Pendidikan Johor yang pertama tahun 1883 Mendidirkan banyak sekolah dan mendesak pendidikan wajib kepada rakyat Johor Dianugerahi Dato Bentara Dalam Digelar Bapa Pendidikan Melayu Johor Tahun 1893 dilantik sebagai Timbalan Menteri yang pertama Johor Di ambang Penjajahan British tahun 1907 John Anderson iaitu Gabenor Negeri-Negeri Selat mencadangkan supaya Dato Abdul Rahman Andak dibersarakan dan dihantar ke London British menggunakan peluang ini untuk menguasai Johor Sultan Ibrahim iaitu putera Sultan Abu Bakar terpaksa meminda Undang-Undang Tubuh Kerajaan Johor bagi membolehkan British menjadi ahli Majlis Mesyuarat Negeri tahun 1914 British melantik Douglas Campbell sebagai Penasihat British di Johor Lembaga Penasihat Johor ditubuhkan di London pada 1886 Sultan Johor berhubung secara langsung dengan Pejabat Tanah Jajahan di London Dianggotai oleh orang British Fungsinya adalah untuk menguruskan hubungan luar Johor dan menasihati Sultan Johor tentang hal-hal pentadbiran beberapa daerah dan ditadbir oleh ketua tempatan dalam kalangan orang Melayu dan orang Dayak.

Ketua tempatan digelar Menteri Darat, Temenggung atau Orang Kaya dan mereka bertanggungjawab melaksanakan arahan dan memungut cukai. Penentangan Penduduk Tempatan Terhadap Kesultanan Brunei

Kekayaan Sarawak dengan antimoni dan emas telah menyebabkan Sultan Brunei mengubah dasar pemerintahannya. Pada kurun ke-19, Pangeran Indera Mahkota telah dilantik menjadi wakil pemerintah Kesultanan Brunei dan telah mengambil alih kuasa politik pembesar tempatan di Sarawak.

----------------------------------------------------

sejak

Perjanjian Persahabatan 1885 British menyusun strategi untuk menguasai Johor British bimbang Johor dikuasai kuasa Barat lain usaha dan muslihat British untuk menguasai Johor, antaranya; i. British menubuhkan Lembaga Penasihat Johor ii. Sultan Johor dinasihati supaya meminjam sebanyak 200,000 dolar dari Negeri-Negeri Selat - tujuan untuk membina landasan keretapi dari Johor ke Singapura ia muslihat British untuk mengawal kewangan Johor muslihat British disedari oleh Dato Abdul Rahman Andak dengan menasihati sultan supaya tidak menerima tawaran pinjaman British rancangan British berjaya digagalkan British menyedari kepintaran Dato Abdul Rahman Andak dan bukan mudah untuk campur tangan di Johor British berusaha menyingkirkan Dato Abdul Rahman Andak

BAB 4 KEKAYAAN EKONOMI SARAWAK MENDORONG PENJAJAHAN KELUARGA BROOKE Pada peringkat awal, negeri Sarawak berada di bawah pemerintahan Kesultanan Brunei. Kekayaan hasil bumi Sarawak mendorong James Brooke untuk menguasainya. Akhirnya, Sarawak berada di bawah pemerintahan keluarga Brooke dari tahun 1841 hingga 1946.

Beliau juga telah mengambil alih perdagangan emas dan anitimoni serta mengenakan cukai kepada penduduk tempatan. Orang Bidayuh yang bekerja di lombong antimoni juga tidak diberikan upah. Keadaan ini telah menimbulkan perasaan marah kepada penduduk tempatan dan mereka telah menentang Pangeran Indera Mahkota. Mereka juga ingin bebas daripada pemerintahan Kesultanan Brunei. Datu Patinggi Ali ialah antara pembesar Sarawak yang memimpin orang Melayu menentang kezaliman Pangeran Indera Mahkota. Pangeran Indera Mahkota gagal menyekat kebangkitan rakyat Sarawak lalu Sultan Brunei telah menghantar Pangeran Raja Muda Hashim untuk membantu Pangeran Muda Mahkota.

4.1 Perpecahan Membuka Ruang Penjajah (Teks m/s: 76-80)

Sarawak pada mulanya berada di bawah pengaruh Kesultanan Brunei sebelum kurun ke-19. Pembesar-pembesar tempatan yang dilantik oleh Sultan Brunei mentadbir wilayah di Sarawak tanpa campur tangan Kesultanan Brunei. Sultan Brunei telah mebahagikan Sarawak kepada

10

Nota Sejarah Tingkatan 2 KBSMa) Perjanjian 1841 menyerahkan segala hasil cukainya kepada James Brooke dan pewarisnya. 2. James Brooke akan menbayar 2500 dolar setiap tahun kepada baginda. 3. Agama dan adat istiadat penduduk Sarawak tidak boleh diganggu. 4. Sultan Brunei mengiktiraf James Brooke sebagai Raja Putih Sarawak. c)Perjanjian 1846 1883 Pembunuhan beberapa orang peniaga Sarawak oleh orang Murut di lembangan Sungai Trusan. Sultan Brunei akhirnya menyerahkan kawasan tersebut dengan bayaran sebanyak 4500 dolar setahun. Charles Brooke telah membeli Lawas daripada Sultan Hashim Jalal (1885-1906)

Pangeran Raja Muda Hashim pula telah meminta bantuan pedagang British James Brooke untuk menghentikan pemberontakan itu. Pangeran Raja Muda Hashim berjanji akan melantik James Brooke menjadi Gabenor Sarawak sekiranya beliau berjaya menghentikan pemberontakan itu. Dengan bantuan daripada James Brooke dan tenteranya, Pangeran Raja Muda Hashim telah berjaya menamatkan pemberontakan itu tetapi jawatan James Brooke sebagai Gabenor Sarawak tidak mendapat persetujuan daripada Sultan Brunei lalu melengahlengahkan perlantikan itu. James Brooke marah dengan keputusan tersebut lalu membedil bandar Kuching.

1905

Pada tahun 1846, Sultan Omar Ali Saifuddin telah cuba menyerang James Brooke tetapi dapat dikalahkan oleh James Brooke dengan bantuan daripada angkatan tentera laut British.

Pangeran Raja Muda Hashim terpaksa menandatangani perjanjian dengan James Brooke dan telah melantik James Brooke sebagai Gabenor Sarawak yang pertama pada tahun 1841. Antara syarat perjanjian 1841 itu ialah: James Brooke memerintah Sarawak dan menguasai segala hasilnya James Brooke harus menghormati dan memelihara undangundang dan adat istiadat orang Melayu. b) Perjanjian 1842 James Brooke kemudiannya telah berjumpa dengan Sultan Brunei ketika itu, Sultan Omar Ali Saifuddin pada tahun 1842 bagi mengesahkan kedudukannya sebagai Gabenor Sarawak.

Dengan kekalahan itu, baginda terpaksa mengiktiraf James Brooke sebagai Raja Sarawak yang merdeka dan mempunyai kedaulatan penuh ke atas Sarawak. Antara syarat perjanjian 1846 ialah: 1. James Brooke diiktiraf sebagai Raja Sarawak yang merdeka. 2. James Brooke mempunyai kedaulatan penuh ke atas Sarawak. 4.2 Keluarga Brooke Meluaskan Kuasa (Teks m/s: 81-82) Antara tahun 1853 hingga tahun 1905, James Brooke dan Charles Brooke berjaya meluaskan kawasan pemerintahan mereka setelah dibantu oleh angkatan laut British. Tahu n 1853 Peristiwa Berlaku penentangan di Saribas dan Batang Lupar.

Menjelang tahun 1905, keluarga Brooke berjaya meluaskan wilayahnya hingga ke sempadan negeri Brunei. Sempadan negeri Sarawak yang dibentuk oleh keluarga Brooke kekal sehingga kini. Kapal HMS Dido menjadi bukti keluarga Brooke meluaskan kuasa dengan bantuan ketenteraan.

4.3 Keluarga Brooke Memantapkan Pentadbiran (Teks m/s: 83-86)

James Brooke telah memperkenalkan sistem pemerintahan beraja dan melibatkan beberapa orang tempatan untuk menambat hati penduduk tempatan. Datu Patinggi, Datu Bandar, dan Datu Temenggung bertanggungjawab menasihati beliau dalam hal-hal yang berkaitan dengan undangundang dan adat tempatan.

Kedatangan beliau bersamasama angkatan tentera laut British dari Singapura yang diketuai oleh Edward Belcher telah menyebabkan sultan terpaksa mengiktiraf perjanjian yang telah ditandatangani oleh beliau dan Pangeran Raja Muda Hashim. Satu lagi perjanjian telah ditandatangani antara Sultan Omar Ali Saifuddin dengan James Brooke pada 1842. Antara syarat perjanjian 1842 ialah: 1. Sultan Brunei menyerahkan Sarawak dari kawasan Tanjung Datu ke Sungai Samarahan dan

1861

Sultan Abdul Mumein gagal mengawal penentangan lalu menyerahkan kawasan Sungai Samarahan dengan Sungai Rajang. Baginda mendapat bayaran sebanyak 1500 dolar stahun. Berlaku kekacauan di sepanjang Sungai Rajang.

Sultan Mumein menyerahkan kawasan Sungai Rajang dan menerima bayaran sebanyak 4500 dolar setahun.

James Brooke juga telah membentuk Majlis Tertinggi dan Majlis Negeri. Sarawak pula telah dibahagikan kepada lima bahagian dan setiap bahagian ditadbir oleh Majlis Bahagian. Penglibatan pemimpin tempatan dalam pentadbiran keluarga Brooke Majlis Tertinggi - dianggotai oleh Residen Bahagian Pertama dan empat orang Datu Melayu. - bertujuan menasihati James Brooke dan menbuat dasar serta undang-undang dan peraturan yang berkaitan dengan pentadbiran negeri Sarawak. Majlis Negeri - dianggotai oleh ketua kaum bangsawan. - bertujuan untuk memberi peluang kepada pemimpin

11

Nota Sejarah Tingkatan 2 KBSMbumiputera menyuarakan pendapat dan betukar fikiran dalam satu perjumpaan yang diadakan tiga tahun sekali serta mengambil bahagian dalam pentadbiran. Majlis Bahagian - dianggotai oleh Residen, Penolong Residen, Penolong Pegawai Daerah, Pegawai Anak Negeri dan Ketua Kampung. - Majlis bertujuan menasihati Residen, menjaga keamanan, mengetuai operasi ketenteraan dan juga mengutip cukai. Beberapa jabatan juga telah ditubuhkan untuk melancarkan pentadbiran seperti Jabatan Kehakiman, Jabatan Polis, Jabatan Kastam dan Cukai serta Jabatan Pos. Mahkamah keadilan turut diwujudkan. Kesalahan sivil bagi orang Melayu, orang Dayak, dan orang Cina akan diadili oleh ketua-ketua mereka. Tetapi bagi kes jenayah dan kes yang melibatkan lebih daripada satu puak, Raja Sarawak, Residen atau Timbalam Residen yang akan menghakiminya. Pengaruh British di Sarawak diperkukuhkan apabila Charles Brooke menandatangani perjanjian pada tahun 1888 lalu menjadikan Sarawak sebagai sebuah naungan British. Perjanjian antara Kerajaan British dan Charles Brooke (1888) Antara perkara yang terkandung dlam perjanjian tersebut: (a) British akan melindungi Sarawak daripada serangan musuh. (b) Keluarga Brooke memerintah Sarawak dengan bebas. (c) Hal ehwal luar negeri adalah di bawah kawalan British. Pembaharuan Ekonomi yang Dilakukan oleh Keluarga Brooke

Kemasukan pelabur asing secara besar-besaram tidak digalakkan oleh keluarga Brooke bertujuan untuk menjaga kepentIngan ekonomi mereka di Sarawak Keluarga Brooke turut mengeksploitasi kekayaan hasil hutan Sarawak sepert sarang burung, getah jelutung dan rotan. Sarawak juga sesuai untuk tanaman baru seperti getah dan tembakau. Tanaman tradisional juga turut diusahakan dengan giat termasuklah kelapa, gambir, lada hitam, sagu atau rumbia.

Pada 24 September 1941, Charler Vyner Brooke talah mengisytiharkan perlembagaan Sarawak yang memberi kuasa pemerintahan kepada rakyat Sarawak sempena perayaan 100 tahun pemerintahan keluarga Brooke.

Sarawak juga kaya dengan sumber galian yang berharga seperti antimoni, emas, arang batu, raksa, dan minyak. Keluarga Brooke memberi peluang kepada orang Cina untuk bergiat dalam bidang perdagangan dan perlombongan.

Pembangunan sosial dan ekonomi Sarawak dikatakan tidak seimbang kerana kebanyakan pembangunan yang diadakan hanya tertumpu di Bahagian Pertama dan Bahagian Kedua Sarawak.Mengukuhkan

Hasil Hutan Keuntungan

Perlembagaan itu tidak sempat dilaksanakan kerana Perang Dunia Kedua telah meletus.

Keluarga Brooke turut menggalakkan penyertaan penduduk dalam kegiatan memungut hasil hutan untuk meningkatkan pendapatan kerajaan. Sarang burung mempunyai khasiat dan dijual engan harga yang tinggi. Hasil ini boleh didapati di gua batu kapur seperti di Gua Niah.

Antara hasil hutan lain yang diusahakan utuk tujuan eksport ialah kapur barus, rotan, damar, getah jelutung, dan kayu balak. Hasil jelutung dieksport ke Amerika Syarikat manakala hasil rotan dieksport ke Eropah. Kegiatan pembalakan di Sarawak diusahakan oleh Syarikat Borneo dan orang Cina di sekitar Sungai Rajang. Hasil pembalakan pula dieksport ke Hong Kong, Australia dan Amerika Syarikat. 4.4 Perubahan Ekonomi di Bawah Pentadbiran Keluarga Brooke (Teks m/s: 87-91)Kemajuan Pertanian Menguntungkan Keluarga Brooke

Semasa pemerintahan keluarga Brooke, tanaman tradisional seperti kelapa, gambir, lada

12

Nota Sejarah Tingkatan 2 KBSMhitam, sagu atau rumbia ditanam secara meluas untuk tujuan eksport. Pada tahun 1885, hasil gambir yang dieksport adalah sebanyak 1370 tan. Lada hitam diusahakan oleh orang Cina di sekitar Bahagian Pertama dan Bahagian Ketiga manakala orang Melayu pula menanam kelapa di Bahagian Pertama dan Bahagian Kedua.

Namun pada akhir kurun ke-20, pengeluaran antimoni mula merosot kerana sumbernya semakin berkurangan. Menjelang tahun 1882, hasil perlombongan emas, antimoni, arang batu, dan raksa telah berkurangan.

Bandar-bandar tersebut berkembang menjadi pusat pentadbiran dan perdagangan.

3. KEMUDAHAN ASAS

Tanaman sagu pula ditanam di sepanjang tebing Sungai Igan, Oya, Mukah, dan Bintulu. Pada kurun ke-19, separuh daripada pengeluaran hasil sagu dunia dikeluarkan oleh Sarawak. Untuk meningkatkan lagi hasil eksport, Brooke telah memperkenalkan tanaman baru seperti getah dan tembakau. Tanaman getah diusahakan oleh pekebun kecil, namun pada kurun ke-20 getah muncul sebagai eksport kedua Sarawak selepas minyak. Tembakau pula banyak ditanam d Lundu dan hasilnya dieksport ke London.Perlombongan Memantapkan Kekayaan Keluarga Brooke

Kegiatan cari gali minyak giat diusahakan dan pada tahun 1909, The Anglo-Saxon Oil Company telah mendapat konsesi untuk menjalankan kegiatan perlombongan petroleum di Sarawak. Pada tahun 1882, telaga petroleum yang pertama digali di Miri dan kilang untuk menapis minyak didirikan di Lutong pada tahun 1917.

Perkembangan kemudahan asas pula hanya tertumpu di kawasan bandar yang merupakan kawasan pentadbiran dan pusat kegiatan ekonomi.

Kawasan bandar juga dilengkapi dengan kemudahan asas seperti jalan raya, bekalan air dan elektrik. Kemudahan asas di kawasan pedalaman kurang diberi perhatian. 4. SISTEM PENGANGKUTAN

Jalan raya hanya terdapat di Bandar Kuching dan Miri.

Landasan kereta api pula dibina menghubungkan Kuching dengan Bau tetapi dihentikan pada tahun 1932 akibat kemelesetan ekonomi. Namun, sebahagian besar pengangkutan di Sarawak bergantung kepada pengangkutan air. 4.5 Perubahan Sosial di Bawah Pentadbiran Keluarga Brooke (Teks m/s: 92-96) 1. DASAR PECAH DAN PERINTAH

Kegiatan perlombongan seperti emas, antimoni, arang batu dan minyak mula ditingkatkan semasa pemerintahan keluarga Brooke. Pada peringkat awal, perlombongan emas telah diusahakan oleh orang Cina di sekitar Bau. Pada tahun 1857, berlaku satu pemberontakan oleh pelombong Cina kerana tidak berpuas hati dengan kadar cukai yang dikenakan oleh kerajaan Brooke. Walau bagaimanapun, pemberontakn itu berjaya dipatahkan oleh Brooke dan pelombong Cina telah melarikan diri ke Saribas. Akhirnya kegiatan perlombongan emas telah diambil alih oleh Syarikat Borneo. Hasil perlombongan emas meningkat dan Sarawak muncul sebagai pengeksport emas yang penting pada kurun ke-20. Selain emas, antimoni juga merupakan logam yang berharga di Sarawak. Syarikat Borneo telah memonopoli perusahaan antimoni yang diusahakan di Bau dan Kuching. Antara tahun 1870 hingga 1916, jumlah hasil antimoni yang dieksport adalah bernilai hampir dua juta.

Perkhidmatan syarikat perkapalan seperti Singapore and Sarawak Steamship Company terdapat di bandar Kuching. Pada tahun 1924, perkhidmatan kapal terbang air mula beroperasi untuk menghubungkan bandar Kuching dengan Singapura.

Untuk mengukuhkan dedudukan dan kekuasaannya di Sarawak, keluarga Brooke telah memperkenalkan dasar pecah dan perintah.

Mengikut dasar tersebut, masyarakat Sarawak yang berbilang kaum dipisahkan dengan kegiatan ekonomi dan petempatan yang berbeza. Dasar Brooke ini dapat menghalang perpaduan kaum dan menjamin kedudukannya sebagai Raja Sarawak. 2. PERKEMBANGAN BANDAR

Perkembangan ekonomi dan pertambahan penduduk yang pesat telah membawa kepada perkembangan bandar-bandar seperti Kuching, Miri, dan Sibu.

5. SISTEM PERHUBUNGAN Untuk melicinkan urusan pentadbiran, kerajaan Brooke turut memperkenalkan perkhidmatan pos, telegraf dan telefon. Perkhidmatan telegraf antara Kuching dengan Singapura bermula pada tahun 1897. Pejabat Pos pula dibina pada tahun 1931. Tetapi penggunaan setem lebih awal dari kewujudan pejabat pos. Setem pertama telah dikeluarkan pada tahun 1869 yang terdapat gambar keluarga Brooke. 6. PERKHIDMATAN KESIHATAN

Golongan mubaligh Kristian pula memainkan peranan penting dalam pembinaan hospital di bandar Kuching dan Sibu. Kemudahan kesihatan kurang disediakan di kawasan pedalaman. Jabatan Hospital di Sarawak telah diwujudkan pada tahun

13

Nota Sejarah Tingkatan 2 KBSM1909 yang Pavillion. dikenali sebagai

7. PERKEMBANGAN PENDIDIKAN

SIstem pendidikan kurang diberi perhatian oleh keluarga Brooke. Namun, Charles Brooke membina sekolah untuk orang Melayu dan Cina. Sekolah untuk orang Dayak tidak digalakkan untuk mengekalkan cara hidup dan tradisi mereka. Sekolah Rendah Melayu Pada tahun 1883, keluarga Brooke telah membina sekolah rendah yang menggunakan bahasa Melayu sebagai bahasa pengantar. Tujuannya untuk melatih orangorang Melayu Sarawak menjadi guru-guru di sekolah Melayu atau kakitangan rendah kerajaan. Buku-buku dari Semenanjung Tanah Melayu dibawa masuk ke Sarawak untuk digunakan di sekolah rendah Melayu. Guru-guru di sekolah kerajaan mendapat latihan di Maktab Perguruan Sultan Idris sehinggalah Maktab Perguruan Kent ditubuhkan pada tahun 1940. Antara sekolah Melayu yang dibuka oleh kerajaan ialah Sekolah Merpati Jepang dan Sekolah Encik Buyong. Sekolah Inggeris Kerajaan Brooke memberi galakan kepada mubaligh Kristian untuk mendirikan sekolah-sekolah Inggeris. Antara sekolah terawal ialah Sekolah St. Thomas (1848), Sekolah St. Mary (1850) dan Sekolah St. Teresa (1855) di Kuching. Sekolah Cina

Pada tahun 1924, kerajaan Brooke menubuhkan Jabatan Pelajaran bertujuan untuk mengawal perkembangan pendidikan di Sarawak. Semua sekolah yang ditubuhkan mesti berdaftar dengan jabatan ini. Pada tahun 1936 hanya terdapat 25 buah sekolah kerajaan sahaja.

( Teks m/s: 102-104) Sabah menarik perhatian pelabur-pelabur Barat kerana potensi ekonomi antaranya kuasa Amerika Syarikat, Britain, Belanda dan Sepanyol syarikat-syarikat asing mula bertapak di Sabah Amerika Syarikat tahun 1865 Sultan Brunei beri konsesi tanah di Sabah kepada wakil Amerika Syarikat iaitu W. L. Moses tempoh sewaan selama 10 tahun

RUMUSAN Kelemahan pentadbiran pembesar Brunei telah membawa kepada campur tangan James Brooke di Sarawak. Brooke berjaya meluaskan kuasanya di Sarawak melalui ketenteraan. Hasilnya, Brooke telah mengeksploitasi ekonomi Sarawak dan selama 105 tahun pemerintahannya Brooke telah mengadakan perubahan dalam bidang pentadbiran, ekonomi dan sosial. Walau bagaimanapun perubahan yang dibuat tidak dapat dinikmati oleh rakyat tempatan kerana perubahan ini hanya dinikmati oleh mereka yang tinggal di bandar sahaja sedangkan kebanyakan penduduk tempatan tinggal di pedalaman. Penguasaan Barat yang berterusan ke atas Sarawak telah menimbulkan kemarahan rakyat yang akhirnya membawa kepada pemberontakan.

Moses menjual konsesi kepada The American Trading Company diketuai oleh J.W. Torrey dan T. B. Harris Torrey gagal menanam kopi dan tebu di Kimanis Torrey menjual haknya kepada Von Overbeck Britain Von Overbeck menghadapi masalah kewangan Tahun 1877 Overbeck meminjam wang daripada syarikat Alfred Dent dan Edward Dent Gabenor Labuan iaitu W. H. Treacher bersetuju membantu Overbeck memperbaharui tempoh pajakan daripada Sultan Brunei dengan syarat syarikat yang ditubuhkan diletakkan di bawah kekuasaan British Tahun 1877 Sultan Brunei iaitu Sultan Abdul Mumein perbaharui pajakan dengan Overbeck dan Dent melalui perjanjian Sultan Brunei serahkan tanah antara Teluk Kimanis dan Sungai Sibuku 1878 Overbeck dan Dent menandatangani perjanjian dengan Sultan Jamalul Alam (Kesultanan Sulu) Sultan Sulu serahkan kawasan dari Sungai Pandasan hingga ke Sungai Sibuku Tahun 1880 Overbeck menjual semua haknya kepada Alfred dan Edward Dent Dent tubuhkan Persatuan Sementara Borneo Utara British Berhad Saham syarikat dijual kepada rakyat British bagi menambah modal perniagaan Persatuan berusaha mendapatkan Piagam Diraja daripada kerajaan British untuk mengukuhkan kedudukan dan memajukan perniagaan November 1881 kerajaan British menganugerahkan piagam

Sekolah Cina pula dibina oleh orang Cina sendiri. Guru-guru, sukatan pelajaran dan bukubuku pelajaran dibawa dari Negara China. Sekolah Melanau Sekolah untuk kaum Melanau pula didirikan pada tahun 1917. Sekolah Dayak Bilangan sekolah Dayak tiada pertambahan dari 1930 hingga 1938 iaitu hanya sebuah sahaja.

----------------------------------------------------

BAB 5 KEKAYAAN EKONOMI SABAH MENARIK MINAT SYARIKAT BORNEO UTARA BRITISH (SBUB) Sabah di bawah pengaruh Kesultanan Brunei dan Kesultanan Sulu Sabah menjadi tumpuan pedagang Barat kerana kedudukannya strategik dan kaya dengan hasil bumi 5.1 SBUB Bertapak Di Sabah

Jabatan Pelajaran

14

Nota Sejarah Tingkatan 2 KBSMkepada Persatuan Sementara Borneo Utara British Berhad Tahun 1882 syarikat itu dinamakan Syarikat Borneo Utara British (SBUB) Kesan Pemberian Piagam Diraja British Kepada SBUB SBUB berkuasa mentadbir Sabah Presiden pertama ialah Sir Rutherford Alcock Pengarah urusannya ialah Alfred Dent Brtish dapat memperluaskan pengaruh dan menghalang kuasa Barat lain bertapak di Sabah Tahun 1888 SBUB menandatangani Perjanjian Perlindungan Borneo Utara yang menjadikan Sabah negeri naungan British British bertanggungjawab dalam hal ehwal luar Sabah Syarat-Syarat Pemberian Piagam Kepada Persatuan Sementara Borneo Utara British Berhad SBUB tidak boleh menyerahkan wilayah Sabah kepada sesiapa tanpa persetujuan kerajaan British SBUB mesti melantik pentadbir daripada pegawai yang diakui kerajaan British SBUB perlu memelihara agama, adat resam dan undang-undang penduduk tempatan SBUB hendaklah mentadbir Sabah dengan adil dan saksama SBUB mesti menerima nasihat daripada kerajaan British - antaranya Jabatan Pos, Jabatan Buruh, Jabatan Polis, Jabatan Kewangan dan Jabatan Tanah dan Ukur - mempunyai Pegawai Daerah, Ketua Anak Negeri (digelar Orang kaya-Kaya O.K.K. ) dan Ketua Kampung (ii) Membahagikan Sabah Kepada Beberapa Residensi / Daerah / Kampung d)Peringkat Residensi pada peringkat awal Sabah dibahagi kepada dua residensi iaitu Residensi Pantai Barat dan Residensi Pantai Timur tahun 1935 terdapat empat residensi iaitu Residensi Pantai Barat, Residensi Sandakan, Residensi Tawau dan Residensi Pedalaman setiap residensi diketuai seorang Residen e) Peringkat Daerah Setiap residensi pula dibahagi kepada beberapa daerah yang diketuai oleh Pegawai Daerah (berbangsa Eropah) Terdapat sepuluh daerah iaitu daerah Alcock, Daerah Dewhurst, Daerah Keppel, Daerah Martin, Daerah Myburgh, Daerah Dent, Daerah Clarke, Daerah Cunliffe, Daerah Mayne dan Daerah Elphinstone Tahun 1915 jawatan Timbalan Penolong Pegawai Daerah diperkenalkan dan disandang oleh penduduk tempatan Ketua Anak Negeri (Orang KayaKaya O.K.K.) tugasnya membantu Pegawai daerah dalam pentadbiran Diberi surat kuasa yang membolehkan mereka menguruskan hal-hal berkaitan masyarakat tempatan f) Peringkat Kampung SBUB melantik Ketua Kampung yang digelar Orang Tua SBUB mengekalkan penglibatan peribumi dalam pentadbiran kerana mereka memahami adat dan budaya masyarakat tempatan SBUB tidak mempu menggaji ramai pegawai Eropah kerana menghadapi masalah kewangan (iii) Melaksanakan UndangUndang Barat dan Tempatan tujuan untuk menjaga keamanan negeri tahun 1900 diwujudkan Mahkamah Majistret dan Mahkamah Anak Negeri di Jesselton a) Mahkamah Majistret - dihakimi Pegawai Daerah - mengendalikan kes-kes berat seperti kes bunuh, culik dan rompakan b)Mahkamah Anak Negeri - hakim dilantik dari kalangan Ketua Anak Negeri yang arif dalam bidang agama Islam dan adat - mengendalikan kes-kes peribumi berkaitan undangundang Islam dan adat Organisasi Pentadbiran SBUB

-

Lembaga Pengarah di London Gabenor di Sabah yang dinasihati oleh Majlis Penasihat Setiausaha Kerajaan yang bertanggungjawab kepada; Ketua-Ketua Jabatan (Pos, Buruh, Polis, Kewangan, Jabatan Tanah dan Ukur) Residen yang merupakan ketua pentadbir di peringkat residensi Pegawai Daerah merupakan ketua pentadbir di peringkat daerah tugasnya sebagai majistret, pemungut cukai, bendahari daerah dan pegawai buruh Anak Negeri pula tugasnya menjaga keamanan, menguruskan pembahagian tanah, mengutip cukai dan memajukan pertanian Ketua Kampung pula tugasnya menguruskan hal ehwal kampung, menjaga keamanan, membantu memajukan perdagangan, melaporkan kepada Pegawai Daerah tentang kes-kes kecurian, wabak penyakit dan menjaga keselamatan kampung

Ketua

5.2 SBUB Mengukuhkan Kuasa Di Sabah (Teks m/s: 105-108) pemerintahan SBUB diketuai oleh gabenor W.H.Treacher gabenor dilantik oleh pengarah syarikat dengan persetujuan kerajaan British gabenor dibantu majlis Penasihat yang ditubuhkan tahun 1883 ahli majlis ialah Setiausaha Kerajaan, Bendahari dan Ketua Pasukan Keselamatan pusat pentadbirannya di Sandakan SBUB menubuhkan jabatan kerajaan untuk melicinkan pentadbiran Cara SBUB Mengukuhkan Kuasa dan Melicinkan Pentadbiran Sabah (i)Menubuhkan Jabatan Kerajaan Dalam Pentadbiran

5.3 SBUB Mengeksploitasi Hasil Bumi Sabah (Teks m/s: 109-114) matlamat SBUB menguasai Sabah adalah untuk membolot kekayaan ekonomi Sabah SBUB mengeksploitasi kekayaan Sabah seperti hasil-hasil tradisional, hasil pertanian dagangan, pembalakan dan perlombongan (i)Hasil-Hasil Tradisional Sabah SBUB memaksa penduduk tempatan menambah hasil keluaran tradisional Hasil jualan penduduk dikenakan cukai seperti cukai tanah, cukai kepala, lesen perahu dan senjata Tujuan cukai untuk mengatasi masalah kewangan SBUB Antara hasil-hasil utama; a) Sarang burung

15

Nota Sejarah Tingkatan 2 KBSM eksport tradisional SBUB yang menguntungkan 1926 nilai eksport sebanyak 125 000 dolar kawasan utama ialah di Gua Gomantong, Gua Kuamut dan gua Magdalene b)Pokok lanut Marudu, Lahad Datu, Tawau dan Sandakan b)Getah ladang-ladang getah dibuka di Beauford, Jesselton dan Tenom berkembang akibat pembinaan landasan kereta api SBUB memberi 4% dividen kepada pengusaha getah bertujuan menggalakkan penanamannya SBUB juga memberi pengecualian cukai eksport selama 50 tahun kepada pengusaha getah Buruh ladang getah dibawa masuk dari China dan Jawa Getah menjadi hasil eksport utama SBUB (iii)Pembalakan SBUB menguasai hasil balak Sabah Kaya dengan sumber balak seperti seraya, ramin, kapur, belian dan meranti Kawasan pembalakan utama di Sandakan, Lahad Datu dan Tawau Tahun 1898 kilang memproses kayu balak kepunyaan SBUB dibina Buruh dibawa masuk dari Filipina dan Indonesia Hasil kayu balak dieksport ke China, Singapura, Britain dan Australia melalui pelabuhan Sandakan (iv)Perlombongan SBUB giatkan perlombongan Sabah seperti emas, arang batu dan mangan a) Emas tahun 1886 diusahakan oleh Orang Cina di Sungai Segama b)Arang batu dilombong di Silimpopon dan Labuan Silimpopon mempunyai longgokan arang batu terbesar Asia Tenggara tujuannya untuk kepentingan dan keuntungan SBUB (i)Landasan kereta api 1896 landasan kereta api pertama dari Weston ke Beauford sepanjang 32 km 1904 dibina landasan dari Jesselton yang dikenali sebagai North Borneo Railway 1905 landasan disambung dari Beauford ke Jesselton dan dari Tenom ke Malalap tujuannya untuk memudahkan SBUB mengangkut hasil keluaran di bahagian pedalaman ke pelabuhan (ii)Jalan raya SBUB menumpukan pembinaan jalan raya di bandar-bandar besar seperti Jesselton, Sandakan, Lahad Datu, Kudat dan Tawau tujuannya untuk menghubungkan kawasan kegiatan ekonomi dengan bandar dan pelabuhan 1930-an perhentian motokar dan bas dibina di Kota Kinabalu (iii)Pengangkutan air 1890 Syarikat Perkapalan Straits Steamship memulakan perkhidmatan tujuannya untuk mengangkut penumpang dan barangan (iv)Pendidikan SBUB kurang memberi perhatian SBUB hanya menyediakan pendidikan di peringkat rendah kerana kekurangan wang SBUB anggap bidang pendidikan tidak menguntungkan Kebanyakan sekolah dibina oleh mubaligh Kristian bagi tujuan menyebarkan agama Kristian antara sekolah yang wujud ialah Sekolah Inggeris, Sekolah Melayu dan Sekolah Cina Sekolah Inggeris 1883 sekolah Inggeris pertama iaitu Institut Byron dibina di Sandakan oleh mubaligh Roman Katolik tahun 1887 Sekolah St. Mary ditubuhkan di Sandakan 1909 Jabatan Pelajaran ditubuhkan untuk menguruskan sekolah-sekolah di Sabah tahun 1939 terdapat 49 buah sekolah mubaligh dengan pelajar seramai 3700 orang a) Sekolah Latihan dibina di Jesselton pada 1 Julai 1915 merupakan sekolah latihan bagi anak-anak Ketua Anak Negeri

dikenali sebagai abaka, manila hemp atau musa textiles hidup meliar di kawasan pamah dan lembah gentian pokok lanut dijemur sebelum diproses menjadi tali kapal di eksport ke Eropah c) Rotan di eksport dalam bentuk perabot, tikar dan tongkat d)Pokok sagu / rumbia merupakan tanaman tradisional Sabah hidup subur di kawasan berpaya di muara sungai harga sagu sangat mahal di pasaran dunia SBUB menggalakkan rakyat Sabah mengusahakannya secara komersial Sagu mentah dieksport ke Singapura dan Eropah 1888 nilai eksport sagu Sabah sebanyak 93 433 dolar e) Hasil laut seperti mutiara, trepang dan sirip ikan yu diusahakan oleh masyarakat Bajau dieksport ke China (ii)Hasil Pertanian Dagangan SBUB mengusahakan tanaman baru seperti getah dan tembakau Sabah mempunyai tanah luas dan subur a) Tembakau tanaman dagangan yang penting tembakau Sabah diiktiraf terbaik di dunia daun tembakau digunakan untuk menghasilkan cerut mendapat pasaran tinggi di Belanda dan Amerika Syarikat SBUB mengecualikan cukai eksport kepada peladang tembakau bertujuan menggalakkan tanaman tembakau Tahun 1890 terdapat 61 buah ladang tembakau di Sabah 1902 hasil eksport tembakau Sabah bernilai lebih 2 juta dolar Kawasan utama penanaman ialah di Pulau Banggi, Teluk

diusahakan oleh Syarikat Cowie Harbour Coal

c) Mangan diusahakan di Teluk Marudu oleh Syarikat British Borneo Exploration dieksport ke Britain 5.4 Perubahan Sosial SBUB Di Sabah (Teks m/s: 115-120) SBUB membangunkan kemudahan asas seperti landasan kereta api jalan raya, sekolah, hospital dan telegraf

16

Nota Sejarah Tingkatan 2 KBSM dibina bertujuan untuk melatih anak-anak menjadi pegawai pentadbiran peringkat rendah bahasa pengantarnya ialah Bahasa Melayu dari segi kurikulum pelajar diajar tentang membaca, menulis dan mengira jawatan yang dikhaskan bagi lulusan sekolah ini ialah renjer, kerani dan Ketua Anak Negeri b)Sekolah Melayu dan Bumiputera tahun 1921 sekolah Melayu pertama dibina di Kota Belud 1930 terdapat 10 buah sekolah Melayu bagi menampung 400 orang pelajar 1924 ditubuhkan Sekolah Bumiputera Keningau di Keningau c) Sekolah Cina dibina sendiri oleh masyarakat Cina 1940 terdapat 11 000 pelajar berdaftar di sekolah Melayu, sekolah mubaligh dan sekolah Cina (v)Pembinaan Hospital dan Pusat Kesihatan SBUB bina hospital di bandarbandar besar seperti Jesselton, Sandakan, Beauford dan kudat 1924 Hospital Besar Tawau di bina 1940 terdapat 9 buah hospital dan 40 buah klinik di Sabah di kawasan luar bandar disediakan pusat-pusat kesihatan kelemahan bilangan doktor tidak mencukupi perkhidmatan perubatan tidak dapat dinikmati oleh seluruh rakyat Sabah (vi)Kemunculan Bandar-Bandar Baru akibat daripada kemajuan dalam bidang ekonomi dan sosial bandar-bandar berkembang pesat sebagai pusat pentadbiran dan perdagangan antaranya Sandakan, Kudat, Jesselton, Tawau dan Lahad Datu a) Sandakan diasaskan William Pryer tahun 1879 menamakannya sebagai Elopura bermaksud bandar yang cantik berkembang maju sebagai pusat pentadbiran, pelabuhan antarabangsa dan pusat pembalakan b)Tawau sebuah pelabuhan yang terkenal di Pantai Timur Sabah eksport utamanya getah, abaka, mutiara dan kayu balak c) Kudat tahun 1881 SBUB menjadikannya sebagai pusat pentadbiran yang pertama pedagang menetap dan membina kedai di Kudat gagal menarik ramai penduduk dan pedagang kerana keadaan geografinya tidak sesuai untuk pertanian tahun 1884 SBUB memindahkan pusat pentadbirannya ke Sandakan d)Jesselton diasaskan tahun Charles Jessel 1900 oleh (TANAH MELAYU, SARAWAK DAN SABAH) 6.1 Kegiatan Pertanian Dagangan (Teks m/s: 126-128) - peringkat awal diusahakan jenis tanaman tradisional seperti lada hitam, gambir, buah pala, cengkih, ubi kayu, tebu dan nanas - diusahakan kerana mendapat pasaran yang baik - British hanya menggalakkan peladang Eropah dan orang asing untuk mengusahakan pertanian dagangan - penduduk tempatan tidak digalakkan terlibat a) Lada hitam dan gambir - untuk tujuan eksport - diusahakan di Pulau Pinang, Selangor, Negeri Sembilan dan Sarawak - kurun ke-19 lada hitam dan gambir diperkenalkan di Johor melalui Sistem Kangcu - di Johor tanaman ini diusahakan oleh orang-orang Cina dari Singapura - tanaman ini menjadi hasil eksport penting Johor sehingga awal kurun ke-20 - gambir biasanya digunakan sebagai bahan pewarna dan mencelup sutera b)Buah pala dan cengkih - banyak ditanam di Pulau Pinang - tanaman buah pala diutamakan kerana harganya lebih tinggi - dieksport ke Eropah dan China - cengkih yang dikeringkan sesuai dijadikan ubat - 1850-an tanaman ini merosot kerana harganya tidak stabil c) Tebu - ladang tebu banyak dibuka di Seberang Perai dan Perak - permintaan terhadap gula meningkat di pasaran dunia - 1830-an Seberang Perai merupakan pusat pengeluaran gula utama di negeri-Negeri Selat - tahun 1900 Perak mencul sebagai pusat pengeluar gula terbesar di Tanah Melayu - gula menjadi eksport penting Tanah Melayu selama hampir 50 tahun d)Ubi kayu - meruapakan tanaman eksport penting Tanah Melayu - banyakditanam di Melaka, Negeri Sembilan dan Selangor e) Nanas

nama asalnya Jessel Town sempena nama pengasasnya kemudiannya disingkatkan kepada Jesselton juga dikenali dengan nama ApiApi, Singga Mata atau Diasuka Jesselton maju kerana pembinaan landasan kereta api, perkembangan tanaman getah dan sebagai pusat perdagangan dan pelabuhan penting 1967 nama Jesselton ditukar kepada Kota Kinabalu

Perubahan Sosial dan Kemajuan Lain pejabat pos 1883 SBUB mengeluarkan setem pertama Sabah

tahun 1883 juga akhbar pertama di Sabah diterbitkan iaitu The North Borneo Herald 1890-an kontinjen polis tempatan ditubuhkan

1900 SBUB telah menubuhkan Skuad Terbang untuk menjamin keselamatan dan dianggotai pegawai polis tempatan 1903 loji air di Kota Kinabalu dibina untuk membekalkan air bersih tahun 1905 menara jam Jesselton dibina dan kekal hingga sekarang di Sabah

----------------------------------------------------

BAB 6 BRITISH MENGEKSPLOITASI EKONOMI

17

Nota Sejarah Tingkatan 2 KBSM- industri mengetin nanas berpusat di Perak, Selangor dan Johor - sebelum Perang Dunia II Tanah Melayu merupakan pengeksport nanas dalam tin kedua terbesar di dunia 6.2 Tanaman Baru Memantapkan Ekonomi (teks m/s: 128-129) - kurun ke-20 tanaman dagangan tradisional kurang penting kerana harganya tidak stabil di pasaran dunia - British memperkenalkan tanaman baru seperti kopi, kelapa sawit, tembakau dan teh a) Kopi - diusahakan secara besarbesaran di Perak, Selangor, Negeri Sembilan dan Johor - harga kopi meningkat di pasaran dunia b)Kelapa sawit - berasal dari Afrika - diperkenalkan di Kuala Selangor - 1920-an minyak kelapa sawit mula dieksport - ladang kelapa sawit dibuka di Perak dan Johor - Johor menjadi pengeksport utama kelapa sawit c) Tembakau - ladang dibuka di Pulau Pinang dan Pahang d)Teh - diusahakan di Highlands, Pahang Cameron naungan british terutamanya Sri Lanka - 1877 sebanyak 22 batang anak getah dibawa ke Singapura dan ditanam di Botanical Garden - dari Singapura beberapa batang anak getah dibawa ke Kuala Kangsar dan ditanam di halaman kediaman Residen Perak - Pengarah Botanical Garden Singapura iaitu H.N.Ridley yang bertanggungjawab menggalakkan tanaman getah di Tanah Melayu (ii)Perkembangan Getah - awal kurun ke-20 harga getah melambung tinggi di pasaran dunia - permintaan meningkat kerana perkembangan perusahaan membuat motokar di Eropah dan Amerika Syarikat - ladang-ladang getah dibuka besar-besaran di Selangor, Perak, Negeri Sembilan dan Johor - 1920-an Tanah Melayu menghasilkan 53% daripada jumlah pengeluaran getah dunia - Tanah Melayu muncul pengeluar getah terbesar dunia - kaedah torehan ini meningkatkan pengeluaran susu getah e) Pelaburan Modal

-

banyak syarikat besar Eropah melabur dalam perusahaan getah di Tanah Melayu seperti Sime Darby dan Guthrie

f) Cukai Rendah - British mengenakan cukai tanah dan cukai eksport yang rendah - Tujuannya untuk menggalakkan ladang-ladang baru dibuka Sebab-Sebab Kejatuhan Perusahaan Getah - tahun 1920-1930-an berlaku zaman kemelesetan ekonomi dunia - harga getah jatuh dan memberi kesan kepada perusahaan getah Langkah-Langkah Menstabilkan Harga Getah - diperkenalkan Rancangan Stevenson dan Perjanjian Peraturan Getah Antarabangsa a) Rancangan Sekatan Stevenson 1922 - tujuan untuk mengurangkan pengeluaran dan meningkatkan harga getah - disertai negara naungan British seperti Tanah Melayu dan Sri Lanka - Belanda dan Indonesia enggan menyertai rancangan ini sebaliknya terus meningkatkan pengeluaran getah - tahun 1928 rancangan ini ditamatkan oleh British apabila gagal mencapai matlamat b) Perjanjian Peraturan getah Antarabangsa 1934 - tujuan untuk mengurangkan pengeluaran getah dan menstabilkan harga - disertai oleh Tanah Melayu, Sabah, Sarawak, Sri Lanka, India, Myanmar, Indonesia, IndoChina dan Thailand - setiap negara dikehendaki mengurangkan pengeluaran mengikut kuota yang ditetapkan - berjaya meningkatkan semula harga getah di pasaran dunia sebelum Perang Dunia II Pengeluaran Getah Tiruan - Amerika Syarikat memperkenalkan getah tiruan selepas Perang Dunia II - menjadi pesaing kepada getah asli - dihasilkan apabila bekalan getah asli dunia terputus akibat Perang Dunia II

-

Syarikat-syarikat Eropah menguasai perusahaan getah di Tanah Melayu seperti Sime Darby, Guthrie, Harrisons and Crosfield dan United Plantation - Penduduk tempatan mengusahakan tanaman secara kebun kecil Faktor-Faktor Perkembangan Perusahaan Getah a) Permintaan Getah Meningkat - diperlukan dalam perusahaan membuat motokar di Amerika Syarikat dan Eropah - diperlukan untuk membuat kasut, pakaian, tayar kenderaan, alat perubatan dan penebat elektrik b)Kejatuhan Harga Kopi - harga kopi jatuh kerana pengeluaran berlebihan di Brazil dan serangan serangga perosak - peladang terpaksa beralih kepada tanaman getah c) Tenaga Buruh Mencukupi - buruh dari India dibawa masuk secara besar-besaran untuk bekerja di ladang-ladang getah d)Usaha H.N.Ridley - memperkenalkan kaedah menoreh mengikut sistem ibedem atau sistem tulang ikan herring

-

teh yang dihasilkan di Tanah Melayu bermutu tinggi dan dikenali sebagai Teh Ceylon

6.3 Perkembangan Perusahaan Getah (Teks m/s: 130-133) - akhir kurun ke-19 harga kopi jatuh di pasaran dunia - getah diperkenalkan sebagai tanaman pilihan untuk memulihkan ekonomi - kurun ke-20 getah menjadi eksport penting Tanah Melayu (i)Sejarah Asal-Usul Getah - berasal dari Brazil

-

getah di Tanah Melayu dari jenis Hevea Brasiliensis - tahun 1876 sebanyak 70 000 biji getah dari Brazil dibawa ke England oleh Henry Wickham - kemudian disemai di Kew Garden, England - sebanyak 300 benih getah dihantar ke negara-negara

18

Nota Sejarah Tingkatan 2 KBSM- getah asli keluaran Tanah Melayu bermutu tinggi dan dapat menandingi getah tiruan 6.4 Perkembangan Perusahaan Perlombongan (Teks m/s: 134-138) - British memajukan kegiatan perlombongan - Hasil galian adalah seperti bijih timah, emas, arang batu, bauksit, bijih besi dan ilmanit a) Emas - 1890-an dilombong secara komersial di raub, Pahang - Raub merupakan kawasan lombong emas terbesar Tanah Melayu - diusahakan oleh syarikat dari Australia b)Arang batu - dilombong di Batu Arang, Selangor - digunakan sebagai bahan api c) Bauksit - sejenis logam yang digunakan untuk membuat aluminium - dilombong di Bukit Pasir dan Teluk Ramunia di Johor, Teluk Emas di Melaka d)Bijih besi - dilombong di Bukit Besi, Terengganu dan Rompin, Pahang - lombong bijih besi juga dibuka di Kedah, Perak dan Johor e) Ilmanit - galian yang dikeluarkan sebagai hasil sampingan perlombongan bijih timah - dihasilkan di batang Padanf, Perak Perkembangan Perlombongan Bijih Timah - bijih timah merupakan galian terpenting di Tanah Melayu - British menguasai Tanah Melayu adalah juga kerana bijih timah - Sebelum dieksport bijih timah diproses menjadi jongkong timah - Perkembangannya dapat dilihat dalam dua peringkat iaitu peringkat sebelum dan selepas campur tangan British a) Peringkat Sebelum Campur Tangan British di Tanah Melayu - kegiatan melombong adalah bercorak tradisional - diusahakan oleh orang Melayu - menggunakan cara mendulang dan melampan - tahun 1820-an orang Cina dibawa masuk bekerja di lombong bijih timah kepunyaan pembesar melayu di daerah Lukut, Sungai Ujong, Larut dan Klang - orang Cina dan Eropah dibenarkan membuka lombong bijih timah dengan memajak tanah daripada pembesarpembesar Melayu b)Peringkat Selepas Campur Tangan British di Tanah Melayu - perlombongan bijih timah semakin berkembang dengan penglibatan orang Cina - banyak lombong baru dibuka di Ampang, Kuala Lumpur dan di Lembah Kinta, Perak - orang Cina memperkenalkan sistem lombong dedah, pam kelikir dan palung - akhir kurun ke-19 orang Cina menguasai kegiatan melombong bijih timah Faktor-Faktor Perkembangan Bijih Timah - akhir kurun ke-19 Tanah Melayu merupakan penyumbang utama bijih timah dunia iaitu sebanyak 55% - perkembangannya adalah kerana faktor seperti Revolusi Perindustrian dan kaedah melombong yang lebih moden a) Revolusi Perindustrian di Eropah - permintaan bijih timah semakin meningkat - bijih timah digunakan dalam perusahaan mengetin makanan b)Kaedah Melombong Bijih Timah Lebih Moden - diperkenalkan oleh syarikahsyarikat Eropah awal kurun ke20

-

negara-negara terlibat ialah Tanah Melayu, Bolivia, Nigeria dan Indonesia - semua negara bersetuju untuk mengurangkan pengeluaran bijih timah

-

hasilnya pada tahun 1934 Majlis Bijih Timah Antarabangsa ditubuhkan - tujuan untuk menyelaraskan pengeluaran bijih timah - kesannya dapat menstabilkan semula harga bijh timah 6.5 Pengeluaran Hasil Hutan (Teks m/s: 139-141) - Tanah Melayu kaya dengan hasil hutan seperti kayu-kayan, rotan, damar, madu lebah, kapur barus, getah perca dan getah jelutung

-

-

-

-

diusahakan secara tradisional melalui kegiatan meramu semasa pentadbiran British hasil-hasil ini menjadi kegiatan ekonomi bercorak komersial british menggalakkan pengeluaran hasil hutan untuk dieksport ke China, Amerika Syarikat dan Eropah tahun 1901 Brritish menubuhkan Jabatan Perhutanan tujuan untuk menguruskan pengeluaran hasil hutan dengan lebih sistematik

-

menggunakan kapal untuk menghasilkan banyak bijih timah

korek lebih

a) Damar - diperoleh daripada getah pelbagai jenis pokok di hutan - damar digunakan untuk menutup renggangan pada papan perahu - dieksport untuk dijadikan varnis iaitu bahan untuk menggilap permukaan papan atau rotan b)Getah perca - diperoleh daripada pokok getah perca yang tumbuh dalam hutan - digunakan untuk membuat peralatan bedah, bola golf dan bahan penebat kabel telegraf dasar laut - untuk mendapatkan getah perca batang pokok ditetak bagi mengeluarkan susunya - kemudian susu dikumpul dalam bekas dan dibentuk menjadi bebola atau jongkong c) Getah jelutung - kegunaannya untuk dijadikan ramuan getah pengunyah dan sebagai pelekat dalam industri gigi palsu - tahun 1920-an getah jelutung dikumpul menggunakan tabung buluh - ia biasanya dieksport

tahun 1912 kapal korek pertama kali digunakan oleh Syarikat Malayan Tin Dredging di Batu Gajah, Perak - pada tahun 1929 terdapat 107 buah kapal korek di Tanah Melayu - 1930-an orang Eropah menguasai perusahaan bijih timah sebanyak 68% Kejatuhan Harga Bijih Timah dan Langkah Mengatasi - 1930-an harga bijih timah jatuh akibat kemelesetan ekonomi dunia

-

1931 ditandatangani Perjanjian Bijih Timah Antarabangsa sebagai langkah memulihkan semula harga bijih timah

19

Nota Sejarah Tingkatan 2 KBSMd)Rotan - dihasilkan untuk kegunaan dalam negeri dan juga banyak dieksport ke China - kegunaan rotan untuk dijadikan bakul, tikar ,tongkat, tangkai payung dan perabot e) Pembalakan - banyak dieksport ke China dan Britain - antara kayu balak yang diusahakan ialah cengal, meranti dan keruing - digunakan sebagai bahan binaan, membuat perabot dan perahu - 1928 British memperkenalkan lesen kilang papan untuk mengawal kegiatan pembalakan dan industri berasaskan kayu Kegiatan Dwiekonomi - diperkenalkan oleh British terhadap penduduk di Tanah Melayu - ia melibatkan kegiatan ekonomi dagangan dan ekonomi tradisional a) Ekonomi Dagangan - British lebih mengutamakan ekonomi dagangan seperti kegiatan perlombongan, perladangan dan perdagangan - dimajukan terutama di kawasan pantai barat Tanah Melayu - dijalankan secara besar-besaran menggunakan teknologi moden dan disokong kemudahan asas yang baik seperti sistem perhubungan dan pengangkutan yang teratur - lebih berorientasikan eksport - dikuasai syarikat asing khususnya syarikat Eropah - tertumpu pada perlombongan bijih timah dan perusahaan getah - melibatkan tenaga buruh yang ramai - melibatkan pelaburan modal yang besar - teknologi moden seperti mesin hidraulik banyak digunakan dalam kegiatan perlombongan bijih timah b)Ekonomi Tradisional - kegiatan ekonomi tradisional ini diabaikan oleh british - diusahakan oleh orang Melayu di luar bandar - bercorak sara diri - tertumpu pada kegiatan menanam padi dan menangkap ikan - menggunakan peralatan tradisional seperti kerbau untuk membajak sawah pad