KEMENTERIAN PELAJARAN MALAYSIA

LAPORAN KAJIAN TINDAKAN

MENINGKATKAN KEFAHAMAN MURID BAGI MEMAHAMI KONSEP KITARAN AIR DALAM

PEMBENTUKAN AWAN DAN KEJADIAN HUJAN DENGAN MENGGUNAKAN MODEL 3D BERFUNGSI

Oleh:

Mohd Athhar Bin Md Daiam

Sk Bukit Tongkat,

86000 Kluang, Johor

Jun 2012

PENGHARGAAN

Saya amat bersyukur kepada Allah s.w.t, kerana dengan izin-Nya saya dapat menyiapkan

Kajian Tindakan ini. Sepanjang saya menjalankan kajian ini, saya mendapat sokongan dan

kerjasama yang tidak ternilai daripada pelbagai pihak. Kesempatan ini saya ambil bagi

merakamkan setinggi-tinggi penghargaan dan terima kasih kepada mereka yang berkenaan.

Penghargaan ini ditujukan khas kepada guru besar, dan barisan pentadbir yang lain yang

begitu bersungguh-sungguh membantu dan memudahkan kajian saya serta tidak putus-putus

member sokongan yang padu. Selain itu, penghargaan terima kasih juga diberikan kepada Puan

Norlili selaku mentor saya yang begitu komited membantu memberi kefahaman tentang Kajian

Tindakan, yang sentiasa memberi tunjuk ajar tanpa jemu. Tidak lupa juga kepada rakan-rakan

guru yang sentiasa member kerjasama yang dapat melancarkan lagi proses saya menjalankan

kajian ini.

Khusus kepada anak-anak murid yang terlibat secara langsung sebagai sampel kajian,

kerjasama dan kesungguhan mereka mengikuti aktiviti yang saya jalankan sangat mengharukan

dan sangat dihargai. Akhir sekali penghargaan dan ucapan terima kasih yang tidak terhingga

ditujukan khas untuk suami dan anak-anak tercinta, sokongan dan kasih saying kalian merupakan

dorongan yang sangat tinggi nilainya bagi mencapai kejayaan ini.

Hanya Allah sahaja yang dapat membalas segala jasa dan budi yang dihulurkan.

ABSTRAK

Kajian ini dijalankan untuk bagi memberikan kefahaman yang jelas kepada murid-murid 5

Berlian tentang proses kitaran air dalam pembentukan awan dan hujan. Kebanyakan murid-murid

hanya dapat menggambarkan tentang proses yang berlaku tanpa dapat melihat proses yang

berlaku secara sebenar. Seramai 6 orang murid Tahun 5 Berlian, Sekolah Bukit Tongkat, Kluang

terlibat dalam kajian ini. Tinjauan awal telah dilaksanakan melalui lembaran kerja berkaitan

dengan tajuk kitaran air. Hasil tinjauan mendapati 19% murid tidak menguasai kefahaman

mengenai tajuk tersebut. Oleh yang demikian, saya telah memperkenalkan satu kaedah model 3D

berfungsi untuk memudahkan murid menguasai topik ini. Dapatan kajian menunujukkan murid

kefahaman murid bagi topik kitaran air di dalam pembentukan awan dan kejadian hujan dengan

lebih baik berbanding sebelumnya. Dapat dirumuskan, kefahaman murid dapat ditingkatkan

sekiranya kita mampu menggunakan kaedah yang berbentuk visual dan nyata di dalam proses

pengajaran dan pembelajaran. Amalan penyelidikan untuk mencari pendekatan yang terbaik

dalam amalan P&P bukan sahaja dapat mengatasi masalah pembelajaran murid malah dapat

menggilap kreativiti dan inovasi guru.

KANDUNGAN

1.0 REFLEKSI PENGAJARAN DAN PEMBELAJARAN LALU

Kebanyakan murid sebenarnya sukar memahami konsep kitaran air kerana seperti yang

kita sedia maklum kitaran air secara semulajadi sukar dilihat. Jika dilihat di dalam kelas, hanya

sebahagian kecil murid sahaja yang dapat memahami konsep ini dalam penerangan kali pertama.

Kebanyakan dari mereka hanya akan dapat memahami tajuk ini setelah diulang ajar beberapa

kali. Diharapkan dengan menggunakan method/ kaedah yang sesuai akan dapat memahamkan

murid-murid pada kali pertama sesi pengajaran ini dilakukan.

Pada pemerhatian saya. murid-murid di kelas 5 Berlian tidak begitu berminat pada topik

ini kerana mereka perlu membayangkan kejadian kitaran air dalam pembentukan awan.

Kebanyakan guru apabila ditanya tentang pemahaman pelajar mereka tentang topik ini,

mendapat maklum balas yang sama iaitu murid-murid sukar memahaminya. Setelah pemerhatian

tersebut dilakukan, saya dapati antara masalahnya ialah:

Faktor guru sendiri yang menganggap topik ini sukar untuk diajar kerana guru

kebiasaannya hanya menggambarkan keadaan pembentukan awan dan kejadian hujan melalui

gambar sahaja. Sebagai altenatif, suatu kaedah yang memperlihatkan kejadian sebenar wajar

ditonjolkan supaya murid dapat melihat dengan jelas proses yang sepatutnya berlaku.Guru

sepatutnya memainkan peranan di dalam memastikan murid-murid di dalam kelas memahami

topik ini dan guru termasuk saya sendiri tidak seharusnya memandang topik ini sebagai sesuatu

yang sukar untuk diajar. Ini dapat mengelakkan penetapan di dalam minda guru bahawa ianya

sukar. Persepsi ini diharapkan dapat diubah dengan kaedah yang ingin diperkenalkan ini.

Faktor seterusnya ialah murid. Seperti yang dinyatakan sebelum ini murid-murid juga

tidak menggemari topik ini kerana menganggap topik ini sebagai sesuatu yang amat sukar kerana

mereka hanya dapat membayangkan kejadian yang proses kitaran air.

2.0 FOKUS KAJIAN

Daripada refleksi di atas, saya dapati murid tidak dapat memahami proses kitaran air di

dalam pembentukan awan dan kejadian hujan.

Masalah ini berlaku dikalangan murid adalah kerana mereka tidak dapat membayangkan

proses yang berlaku di dalam topik ini. Di samping itu, mereka tidak membuat latihan yang

diberikan oleh guru. Murid-murid juga biasanya hanya menghafal fakta dengan tanpa memahami

tentang kejadian yang terlibat di dalam proses pembentukan awan dan kejadian awan. Mereka

sekadar mahu menghafal fakta bagi membolehkan mereka menjawab soalan di dalam

peperiksaan. Apabila hal ini berlaku, murid tidak berfikir dan seterusnya tidak memahami

konsep kitaran air ni.

Bagi mengatasi masalah ini, saya telah mencuba menerapkan proses sebenar yang

berlaku ketika pembentukan awan dan kejadian hujan dengan menggunakan model 3d yang

direkabentuk menggunakan akuarium plastik bagi memperlihatkan proses yang berlaku kepada

mereka.

3.0 OBJEKTIF KAJIAN

Selepas kajian ini selesai dijalankan, murid-murid diharap akan mencapai objektif berikut:

(i) Objektif Umum:

Tujuan kajian ini adalah untuk meningkatkan kefahaman murid tentang proses

kitaran air dalam pembentukan awan dan kejadian hujan.

(ii) Objektif khusus:

Murid dapat memahami proses pertukaran cecair kepada gas

Murid dapat memahami proses gas kepada cecair.

Guru dapat mempelbagaikan kaedah pengajaran dan pembelajaran.

Guru dapat mewujudkan suasana proses pengajaran dan pembelajaran

yang lebih menyeronokkan murid.

4.0 KUMPULAN SASARAN

Kajian ini melibatkan 6 orang pelajar iaitu 4 lelaki dan 2 perempuan dari kelas 5 Berlian

berbangsa Melayu.

5.0 PELAKSANAAN KAJIAN

5.1 Tinjauan masalah

Dalam pelaksanaan kajian ini, tinjauan masalah yang telah dibuat adalah

berdasarkan seperti berikut:

(i) Lembaran kerja

(ii) Ujian pra

5.2 Analisis tinjauan masalah

5.2.1 Lembaran kerja

Sebelum memulakan P&P, saya akan memberikan murid 8 soalan mudah yang

perlu dijawab dengan betul.

Contoh soalan yang diberikan ialah:

a. Bagaimanakah awan terjadi?

b. Bagaimanakah hujan terjadi?

c. Apakah maksud kitaran air

d. Apakah nama proses pertukaran bahan daripada air kepada gas

pada sebarang suhu?

e. Apakah nama proses pertukaran bahan daripada gas kepada cecair?

f. Apakah maksud proses kondensasi?

g. Apakah maksud proses penyejatan?

h. Mengapakah wap air boleh bertukar menjadi air?

Analisis yang di dapati daripada latihan yang diberikan kepada murid-murid

adalah seperti berikut:

Jadual 2: Peratus markah murid yang diperolehi hasil daripada latihan yang

diberikan.

Markah Bilangan murid Peratus

4-8 26 81% Menguasai

0-3 6 19%

5.2.2 Ujian Pra

Ujian Pra diberikan kepada kumpulan sasaran seramai 6 orang murid

yang mendapat 0-3 markah sahaja. Tujuannya adalah untuk mengesan

sejauh mana kefahaman dan ingatan mereka bagi topik kitaran air

dalam proses pembentukan awan dan kejadian hujan

Analisis daripada Ujian Pra.

Jadual 1: Analisis Ujian Pra

Bilangan soalan betul Bilangan murid

8 -

7 -

6 -

5

4

3 2

2 3

1 -

0 1

Jumlah : 6

Didapati terdapat banyak kesilapan yang ditemui antaranya ialah:

a. Nama proses bagi pertukaran keadaan bahan tidak dapat

dinyatakan dengan betul.

Tidak Menguasai

b. Tidak dapat menerangkan mengapa wap air boleh bertukar

menjadi air.

c. Penerangan tentang proses yang terlibat di dalam kitaran air.

5.3 Tindakan yang dicadangkan

Setelah analisis tinjauan dijalankan, saya akan mengumpulkan murid kumpulan

sasaran saya untuk memperkenalkan kaedah terbaru iaitu dengan menggunakan

model 3D berfungsi. Model 3D berfungsi ialah satu model yang memperlihatkan

pertukaran air daripada satu bentuk ke bentuk yang lain dengan menggunakan

akuarium seperti di dalam gambarajah di bawah

1- Air tersejat dan membentuk titisan air di atas penutup kaca

2- Air yang telah penuh akan bergerak ke bawah

3- Air yang telah berat akan jatuh ke bawah seperti hujan.

(i) Aktiviti 1: Memperkenalkan kaedah 3D berfungsi

Bahan : Model 3D berfungsi

Langkah 1:

Guru akan memberikan penerangan berkaitan dengan topik proses kitaran

air dalam pembentukan awan dan kejadian hujan dengan menggunakan

model 3D berfungsi

Nota:

Pada langkah ini, guru akan :

(a) Menerangkan satu persatu objek yang terdapat di dalam model 3D.

Kemudian, model tersebut akan dijemur di bawah sinar matahari

bagi membolehkan air yang terdapat di bahagian bawah akuarium

tersejat ke atas dan menyebabkan air tersebut terkondensasi di

bahagian atas permukaan cermin.

(b) Kemudian, model tersebut dibiarkan lagi buat seketika sehingga

titisan air meleleh ke permukaan kaca yang lebih rendah dan titisan

air menjadi berat.

(c) Akhirnya, titisan air akan jatuh seperti hujan. Bagi membantu

proses penyejatan, mentol diletakkan di dalam Model 3D ini.

(d) Di bawah ialah gambar sebenar model

Pandangan tepi

Pandangan tepi

Pandangan atas

Langkah 2:

Guru akan memilih secara rawak beberapa murid bagi meminta mereka

menerangkan tentang proses yang berlaku di dalam model 3D tersebut.

Guru berbincang dengan murid- murid tentang pemerhatian yang berlaku

di sepanjang sesi perubahan keadaan bahan berlaku.

(ii) Aktiviti 2: Membuat latihan dengan mengaplikasikan pengetahuan yang

diperolehi semasa memerhatikan model 3D berfungsi

Bahan : Lembaran kerja

Langkah 1:

Setiap murid akan diedarkan soalan yang sama.

Murid akan diminta untuk menyiapkan soalan yang diberikan secara

individu berkaitan dengan topik proses kitaran air dalam kejadian awan

dan pembentukan hujan.

Guru mengingatkan murid-murid sekali lagi tentang proses yang berlaku

sebelum mereka mula menjawab soalan yang diberikan.

Nota: Semasa mereka membuat latihan yang diberikan, model 3D

diletakkan di hadapan mereka.

6.0 REFLEKSI TINDAKAN

6.1 Refleksi Pengajaran dan Pembelajaran

Semasa proses pengajaran dan pembelajaran menggunakan kemahiran ini, saya dapati

murid berminat dan teruja untuk mempelajari kaedah yang ingin saya perkenalkan

kepada mereka. Murid dapat mengikuti serta dapat memberikan kerjasama dan

tumpuan yang memuaskan sepanjang proses pengajaran dan pembelajaran.

6.2 Refleksi Pelajar

Semasa saya memperkenalkan kaedah ini, murid-murid menunjukkan minat ingin

tahu mengenai aktiviti yang saya akan jalankan. Murid-murid memberikan tumpuan

yang memuaskan semasa saya menerangkan kaedah ini. Murid-murid juga amat

teruja untuk membuat latihan yang saya berikan kepada mereka dengan menggunakan

pemerhatian yang saya berikan kepada mereka. Apabila saya bertanya kepada

mereka, “susah tak?”, jawapan yang mereka berikan “tak”. Saya dapat melihat

kegembiraan pada wajah murid-murid saya apabila mereka dapat membuat latihan

yang saya berikan dengan betul.

Jadual 3: Perbandingan pencapaian murid mengikut bilangan soalan betul dalam

Ujian Pra dan Ujian Pos.

Bilangan soalan betul Bilangan murid

(Ujian Pra)

Bilangan murid

(Ujian Pos)

8 - 4

7 - 1

6 - 1

5 -

4 -

3 2 -

2 3 -

1 - -

0 1 -

Jumlah: 6 6

Berdasarkan dapatan dalam Jadual 3, didapati ada peningkatan pencapaian murid yang

memberangsangkan. Daripada jadual di atas, tiada murid yang mendapat semua soalan

betul semasa Ujian Pra manakala semasa Ujian Pos terdapat 4 orang murid.

Ini membuktikan bahawa kaedah model 3D berfungsi ini berjaya meningkatkan

kefahaman murid dalam topik proses kitaran air dalam pembentukan awan dan kejadian

hujan.

6.3 Refleksi Guru

Saya berasa gembira melihat pencapaian murid-murid saya ini. Saya juga berpuas hati

kerana kaedah ini banyak membantu murid-murid saya lebih mudah untuk memahami

topik kitaran air dalam pembentukan awan dan kejadian hujan. Di samping itu, saya juga

dapat memperbaiki lagi mutu pengajaran dan pembelajaran saya melalui kaedah ini.

7.0 CADANGAN UNTUK KAJIAN TINDAKAN SETERUSNYA

Untuk kajian seterusnya, saya bercadang masih menggunakan kaedah seumpama ini tetapi

menambahkan kecepatan proses pemanasan air bagi membolehkan pemerhatian dapat dibuat

dengan lebih cepat lagi . Kaedah ini yang menggunakan objek-objek sebenar dapat membantu

murid-murid mengingati dan memahami topik ini dengan lebih berkesan.

BIBLIOGRAFI

Bahagian Perancangan dan Penyelidikan Dasar Pendidikan. (2008). Buku manual kajian

tindakan. Putrajaya: Kementerian Pelajaran Malaysia.

Dalilah binti Desa. (2011). Meningkatkan kemahiran menulis jawi 10 orang murid Tahun 2

Optimis menggunakan teknik Dalil Avu Zar Zad. Wilayah Persekutuan Labuan: Kajian

Tindakan.

LAMPIRAN

Latihan yang diberikan kepada murid-murid semasa memilih kumpulan sasaran.

Nama: ________________

Kelas: ___________

Isikan tempat kosong dengan jawapan yang bersesuaian

1. Pembentukan awan melibatkan proses

2. Kejadian hujan melibatkan proses

3. Kondensasi ialah proses pertukaran bahan daripada _____________ kepada ______________

4. Penyejatan ialah proses pertukaran bahan daripada _____________ kepada ______________

5. Penyejatan berlaku pada ________________ suhu

6. Pertukaran bahan daripada air kepada wap air ialah proses

7. Pertukaran bahan daripada wap air kepada air ialah proses

8. Wap air bertukar menjadi air kerana keadaan di udara bersuhu

_______________________________________________________

Borang pemerhatian