prosiding kerja/prosiding perkem 2017 solehudin.pdf · pemilihan aliran pendidikan dalam kalangan...

i

PROSIDING / PROCEEDINGS OF

PERSIDANGAN KEBANGSAAN EKONOMI MALAYSIA

THE MALAYSIAN NATIONAL ECONOMIC CONFERENCE

ISSN: 2231-962X 2017

Editor:

Prof. Madya Dr. Mariani Abdul Majid

Prof. Madya Dr. Shahida Shahimi

Dr. Mohd Adib Ismail

Dr. Roziana Baharin

En. Liew Chei Siang

DITERBITKAN OLEH / PUBLISHED BY

PUSAT PENGAJIAN EKONOMI

FAKULTI EKONOMI DAN PENGURUSAN

UNIVERSITI KEBANGSAAN MALAYSIA

DICETAK OLEH / PRINTED BY

PENERBIT UKM


ii

Cetakan Pertama / First Printing 2017

Hak Cipta/ Copyright---Fakulti Ekonomi dan Pengurusan

Universiti Kebangsaan Malaysia

Hak cipta terpelihara. Tiada bahagian daripada terbitan ini boleh diterbitkan semula, disimpan untuk

pengeluaran atau ditukarkan ke dalam sebarang bentuk atau dengan sebarang alat juga pun, sama ada

dengan cara elektronik, gambar serta rakaman dan sebagainya tanpa kebenaran bertulis daripada

Fakulti Ekonomi dan Pengurusan UKM terlebih dahulu.

All rights reserved. No part of this publication may be reproduced or transmitted in any form or by any

means, electronic or mechanical, including photocopy, recording, or any information storage and

retrieval system, without permission in writing from the Faculty of Economics and Management UKM.

Diterbitkan di Malaysia oleh / Published in Malaysia by

PUSAT PENGAJIAN EKONOMI

FAKULTI EKONOMI DAN PENGURUSAN UKM

43600 UKM BANGI, Selangor D.E, Malaysia

http://www.ukm.my/fep

e-mel: [email protected]

Dicetak di Malaysia oleh / Printed in Malaysia by

PENERBIT UKM


43600 UKM Bangi, Selangor D.E., Malaysia

Perpustakaan Negara Malaysia Data-Pengkatalogan-dalam-Penerbitan

Cataloguing-in-Publications Data

Prosiding Persidangan Kebangsaan Ekonomi Malaysia Ke – 12, 2017.

Kelestarian Pembangunan Ekonomi: Ke arah Transformasi Dasar yang Holistik, Inklusif dan

Futuristik

mailto:[email protected]

iii

LATAR BELAKANG PERKEM / ABOUT PERKEM

Persidangan Kebangsaan Ekonomi Malaysia (PERKEM) merupakan siri seminar

tahunan anjuran Pusat Pengajian Ekonomi, Fakulti Ekonomi dan Pengurusan,

Universiti Kebangsaan Malaysia (UKM). Persidangan ini menyediakan platform

kepada para penyelidik, pembuat dasar dan mereka yang berminat untuk mengikuti

dan mengetahui perkembangan ekonomi Malaysia secara lebih dekat melalui

pembentangan hasil-hasil penyelidikan yang memberi tumpuan terhadap pelbagai

persoalan berkaitan pertumbuhan, pembangunan ekonomi dan persekitaran

perniagaan. Melalui persidangan ini, selain menambah khazanah ilmu dalam bidang

ekonomi dan perniagaan, dapatan kajian yang dibentangkan dapat dijadikan panduan

dan rujukan kepada mereka yang terlibat dalam menyediakan rancangan-rancangan

pembangunan pada masa hadapan, khususnya yang melibatkan ekonomi Malaysia.

The Malaysian National Economic Conference (PERKEM) is an annual seminar

series organized by School of Economics, Faculty of Economics and Management,

The National University of Malaysia (UKM). This conference provides a platform for

researchers, policy makers and those who are interested to know and keep trail

regarding Malaysia's economic development through the presentation of research

findings that focus on various issues pertaining to economic development, growth and

business environment. Through this conference, apart from adding to the body of

knowledge in economics and business discipline, findings from presented papers are

useful as reference point for those involved in preparing future development plans,

especially with regards to the Malaysian economic.

Prosiding PERKEM dan Jurnal Ekonomi Malaysia

Kertas kerja persidangan akan diterbitkan di dalam prosiding PERKEM.

Kertas kerja juga boleh dipertimbangkan untuk diterbitkan dalam Jurnal Ekonomi

Malaysia. Jurnal Ekonomi Malaysia diterbitkan oleh Penerbit UKM dan diindeks oleh

Scopus.

Conference papers will be published in PERKEM proceedings.

Papers may also be considered for publication in Jurnal Ekonomi Malaysia (the

Malaysian Journal of Economics). Jurnal Ekonomi Malaysia is published by Penerbit

UKM and indexed by Scopus.

http://www.ukm.my/fep/index.php/schools/school-of-economicshttp://www.ukm.my/fep/index.php/schools/school-of-economicshttp://www.ukm.my/fep/JEM/http://www.ukm.my/fep/JEM/http://www.ukm.my/fep/JEM/

iv

Senarai Penilai / List of Reviewers PERKEM Ke – 12 2017

Dr. Azrina Abdullah Al-Hadi Junaidah Hasan

Dr. Ali Mohd Noor Dr. Hazrul Izuan Shahiri

Dr. Hairunnizam Wahid Dr. Norshamliza Chamhuri

Liew Chei Siang Prof. Madya Dr. Rubayah Yakob

Mustazar Mansur Prof. Madya Dr. Mariani Abdul

Majid

Norain Mod Asri Dr. Mohd Adib Ismail

Norlaila Abu Bakar Prof. Madya Dr. Shahida Shahimi

Aminudin Mokhtar Dr. Suhaili Alma’mun

v

Prosiding / Proceedings of

PERSIDANGAN KEBANGSAAN EKONOMI MALAYSIA

PERKEM KE – 12 2017

THE MALAYSIAN NATIONAL ECONOMIC CONFERENCE

12th PERKEM 2017

12 – 13 September 2017

Hotel Bangi-Putrajaya, SELANGOR, MALAYSIA

ISSN: 2231-962X 2017

PERSIDANGAN / CONFERENCE

Tema utama persidangan pada tahun 2017 ialah “Kelestarian Pembangunan

Ekonomi: Ke arah Transformasi Dasar yang Holistik, Inklusif dan Futuristik”.

Perkara yang akan menjadi fokus perbincangan persidangan merangkumi tiga aspek

penting yang menjadi tunjang persidangan kali ini iaitu:

pertumbuhan ekonomi yang holistik,

pertumbuhan inklusif, dan

kelestarian pembangunan.

Bertunjangkan tiga aspek penting tersebut, PERKEM 12 meneruskan kelangsungan

dengan menyediakan platform pertemuan kepada semua pihak termasuk para

penyelidik, pentadbir, pelaksana dasar, pihak swasta dan semua pihak yang berminat

untuk sama-sama berbincang dan berkongsi ilmu dalam memperkukuhkan lagi dasar

dan program pembangunan negara.

The main conference theme in year 2017 is “Sustainable Economic Development:

Towards Holistic, Inclusive and Futuristic Policy Transformation”.

The subject matter that will be the focus of the conference discussions will cover three

important aspects that will be the cornerstone of the conference this time, namely:

holistic economic growth, inclusive growth, and development sustainability.

Given these three important aspects, PERKEM 12 continues to provide a platform for

all parties including researchers, administrators, policymakers, the private sector and

all interested parties to collaborate and share knowledge in strengthening national

development policies and programs.

vi

SUB-TEMA / SUB-THEMES

Program Transformasi Negara o Transformasi Nasional 50 o Program transformasi kerajaan o Program transformasi ekonomi o Program reformasi fiskal o Dasar Pencukaian dan Program Pembangunan Sosial

National Tranformation Program o Transformasi Nasional 50 o Government Transformation Program o Economic Transformation Program o Fiscal Reformation Program o Taxation Policy and Social Development Program

Ekonomi Holistik o Kos Sara Hidup dan Kualiti Hidup o Pendidikan dan Pembangunan Modal Insan o Agihan Pendapatan o Kesihatan dan Jaminan Sosial o Kesejahteraan Warga Emas, Kanak-kanak dan Wanita o Isu Gelandangan dan Orang Kelainan Upaya o Kelestarian Kualiti Alam Sekitar o Pembangunan Wilayah, Luar Bandar dan Komuniti o Pengurusan Zakat oleh Institusi zakat o Pengurusan Harta Waqaf o Crowdfunding o Objektif Pembangunan Mampan/ Sustainable Development Goal

Holictic Economics o Cost of Living and Quality of Life o Education and Human Capital Development o Income Distribution o Health and Social Security o Well-being of Senior Citizen, Children and Women o Homeless and Disabilities o Sustainability of Enviromental Quality o Rural, Regional and Community Development o Zakat Management in Zakat Institutions o Waqf Management o Crowdfunding o Sustainable Development Goals

Pertumbuhan Inklusif o pertumbuhan holistik dan mapan o agihan dan ketakseimbangan o pembangunan modal insan dan Pengurusan Sumber Manusia Berkualiti o produktiviti, inovasi, teknologi dan transformasi ekonomi

vii

o kestabilan makroekonomi dan pendapatan o dasar fiskal dan monetari o perdagangan antarabangsa, kewangan antarabangsa dan pelaburan o muamalat dan kewangan Islam o ekonomi monetari, kewangan dan perbankan o Kewangan dan Perbankan Islam o pengukuhan peranan institusi- struktur pasaran, daya saing

Inclusive Growth o Sustainable and Holistic Growth o Distribution and Inequilibrium o Human Capital Development and Quality Human Resource Management o Productivity, Innovation, Technology and Economic Transformation o Income and Macroeconomic Stability o Monetary and Fiscal Policies o International Trade, International Finance and Investment o Islamic Finance and Muamalat o Banking, Monetary and Financial Economics o Islamic Banking and Finance o Strengthening Institutional Role: Market Structure and Competitiveness

Kelestarian pembangunan o teknologi hijau o kelestarian kualiti alam sekitar o resilient city dan Greater Kuala Lumpur o ekonomi alam sekitar o sektor komoditi utama o sektor perindustrian o sektor perkhidmatan- rekreasi, hospitaliti, pengangkutan, komunikasi o sektor minyak, gas, tenaga dan sumber

Sustainable Development o Green Technology o Sustainability of Environmental Quality o Resilient City and Greater Kuala Lumpur o Environmental Economics o Main Commodity Sector o Industrial Sector o Services Sector - Recreation, Hospitality, Transportation, Communication o Oil and Gas, Energy and Resource Sectors

Isu-Isu Terkini dan masa hadapan dalam Ekonomi o isu makroekonomi o isu golongan mudah terancam o dasar belanjawan o dasar monetari o kejutan luaran- harga minyak, krisis kewangan antarabangsa, krisis harga

makanan

viii

o dasar pembangunan ekonomi- model ekonomi baru, negara ekonomi berpendapatan tinggi

o dasar perdagangan antarabangsa dan pelaburan o pembangunan keusahawanan Bumiputra dan kredit mikro o sektor swasta dan syarikat berkaitan kerajaan (GLC)

Current and Future Issues in Economics o Macroeconomic Issues o Vulnerable Groups o Budgetary Policy o Monetary Policy o External Shocks: Oil Price, International Financial Crisis, Food Price Crisis o Economic Development Policy: New Economic Model, High Income Economy o Investment and International Trade Policies o Micro Credit and Bumiputra Entrepreneural Development o Private Sectors and Government-Linked Companies

ix

KANDUNGAN

Kandungan

ix

Prakata

xviii

TEMA 1 : EKONOMI ISLAM: ZAKAT & WAKAF

1

Kodifikasi Akta Zakat Nasional: Persepsi dan Implikasi

Mohd Suffian Mohamed Esa, Mohd Ali Mohd Noor, Hairunnizam

Wahid

1 - 13

2 Penentuan Had Kifayah Zakat: Satu Cadangan Dimensi Penentuan yang

Baru

Siti Norhidayah Hamzah, Hairunnizam Wahid

14 - 28

3 Hubungan Antara Uruf, Amalan Adat Perpatih Terhadap Pembayaran

Zakat Harta: Kajian di Negeri Sembilan

Mohamad Nurul Azwan Mohamad Taib, Hairunnizam Wahid, Mohd Ali

Mohd Noor

29 - 38

4 Pendanaan Awam (Crowdfunding) dan Zakat: Satu Tinjauan Awal ke

Atas Pendekatan yang Digunakan

Suhaili Alma’amun

39 - 43

5 Kontrak Wakalah dalam Agihan Zakat: Kajian di Majlis Agama Islam

Wilayah Persekutuan

Atiah Ahmad, Hairunnizam Wahid

44 - 54

6 Kesedaran Membayar Zakat Pendapatan di Kalangan Kakitangan Kolej

Universiti Islam Pahang Sultan Ahmad Shah

Nur Liana ‘Aqilah Derus, Mohd Ali Mohd Noor

55 -63

7 Pembayaran Zakat Pendapatan Melebihi Kadar Kewajipan Zakat:

Kajian dalam Kalangan Kakitangan Kerajaan di Wilayah Persekutuan,

Putrajaya

‘Abdullah Khairi Mohd Asri, Hairunnizam Wahid

64 - 73

8 Pembayaran Zakat Pendapatan dan Tekanan Kos Sara Hidup: Kajian

dalam Kalangan Pensyarah di Kolej Poly-Tech Mara (KPTM)

Sharifah Nor Nadiah Syed Aluwi, Hairunnizam Wahid, Mohd Ali Mohd

Nor

74 - 83

9 Persepsi Asnaf Zakat Al-Gharimin (Perubatan) terhadap Kaedah Agihan

Zakat oleh Lembaga Zakat Selangor: Kajian di Gombak, Selangor

Nur Aliah Mohd Sukeri, Zulaikha Mohd Hanafiah, Hairunnizam Wahid

84 - 94

x

10 Dana Zakat untuk Pembiayaan Pendidikan: Tinjauan Kecenderungan

Pemilihan Aliran Pendidikan dalam Kalangan Asnaf Mualaf di Malaysia

Muhammad Haffiz Muhamad Isa, Hairunnizam Wahid

95 - 107

11 Persepsi Masyarakat Islam Terhadap Agihan Zakat oleh Tabung

Baitulmal Sarawak (TBS) dan Peranan Medium Promosi: Kajian di

Bintulu, Sarawak

Abdul Hayy Haziq Mohamad, Hairunnizam Wahid

108 - 118

12 Keberkesanan Bantuan Modal Zakat daripada Perspektif Penerima:

Kajian di Daerah Kuala Terengganu dan Kuala Nerus, Terengganu

Solehuddin Zulkifli, Nurmaizura Marzuki, Hairunnizam Wahid

119 - 130

13 Keberkesanan Bantuan Modal Perniagaan Terhadap Usahawan Asnaf

dalam Konteks Maqasid Al-Syari’ah: Kajian di Daerah Kuala

Terengganu dan Kuala Nerus, Terengganu

Nurmaizura Marzuki, Solehuddin Zulkifli, Hairunnizam Wahid

131 - 141

14 Analisis Kecekapan Kutipan dan Agihan oleh Institusi Zakat: Satu

Kajian Semula terhadap Majlis Agama Islam Negeri

Ummi Amirah Alias, Hairunnizam Wahid, Azrina Abdullah Al-Hadi

142 - 152

15 Kecekapan Pengurusan Agihan Zakat oleh Lembaga Amil Zakat

Swadaya Ummah (LAZSU): Satu Kajian di Pekanbaru Riau, Indonesia

Sri Hartati, Hairunnizam Wahid, Mohd Ali Mohd Noor

153 - 163

16 Prestasi Kutipan Serta Pematuhan Standard Prosedur Kutipan Zakat:

Kajian di Malaysia

Mohd Fisul Ismail, Hairunnizam Wahid, Mohd Ali Mohd Nor

164 - 175

17 Keberkesanan Pelaksanaan Ceramah Zakat Terhadap Kefahaman Serta

Amalan Membayar Zakat Perniagaan: Kajian di Sepang, Selangor

Siti Umairah Kamaruddin, Hairunnizam Wahid, Mohd Ali Mohd Noor,

Abdul Halim Abu Bakar

176 - 189

18 Factors Affecting Disclosure Practices of Annual Report Zakat

Institutions in Malaysia

Raedah Sapingi, Sherliza Puat Nelson, Siti Normala Sheikh Obid

190 - 199

19 Brotherhood Concept, Islamic Accountability Concept and Agency

Theory in Relation to Disclosure of Annual Report Zakat Institutions: A

Proposed Framework

Raedah Sapingi, Sherliza Puat Nelson, Siti Normala Sheikh Obid

200 - 210

20 Pembangunan Harta Aqar Zakat: Kajian Terhadap Model Pembangunan

Harta Aqar Majlis Agama Islam Negeri Johor

Mohd Azlan Bunasir, Hairunnizam Wahid

211 - 220

xi

TEMA 2 : PERBANKAN & KEWANGAN ISLAM

1

Faktor yang Mempengaruhi Penerimaan Perkhidmatan Perbankan Islam

di Selatan Thailand

Noorasikin Mohd Sidek, Shahida Shahimi, Latifa Bibi Musafar Hameed

251 - 264

2 Hubungan di Antara Kecenderungan Pengguna Perkhidmatan

Perbankan Islam, Niat Penarikan dan Penarikan Deposit

Siti Nor Asmath Wan Hassan, Aisyah Abdul Rahman, Azman Ismail

265 - 274

3 Risiko Tidak Patuh Syariah: Kajian di Hong Leong Islamic Bank

Berhad

Nur Maizatul Dina Mukhtar, S.Shahida, Aisyah Abdul Rahman

275 - 287

4 Insolvency Risk and Bankruptcy of Malaysian Islamic Banks: Full-

Fledged vs Islamic Subsidiaries

Nik Nurul Hidayah Nik Zainuddin, S.Shahida

288 - 298

5 Rebat Pembiayaan dalam Keseimbangan Kadar Fleksibeliti Keuntungan

Jualan Bertangguh

Muhamad Zuhaili Saiman, Ahmad Dahlan Salleh

299 - 307

6 Kajian Mengenai Tahap Persepsi Masyarakat Terhadap Pelan Takaful

Fatin Nabilah Musanif, Hendon Redzuan

308 - 319

7 Takaful Berkaitan Pelaburan: Penerimaan Masyarakat di Kuala

Terengganu

Nur Dhia Marsya Muhammad Najib

320 - 331

8 Kesahan Konstruk dan Kebolehpercayaan dalaman Pengukuran Tahap

Pengetahuan Takaful Mikro

Maisarah Mohd Shahrain, Rubayah Yakob, Hendon Redzuan

332 - 342

9 Faktor Penentu kepada Pulangan Pelaburan Unit Amanah Islam - Satu

Kajian Kes Terhadap Pelabur Dana Dali 1.

Zool Fazlee Nordin, Mohd Ali Mohd Noor, Hairunnizam Wahid

343 - 353

21 Zakat Contribution to National Income in Malaysia (1984-2015)

Nur Hidayah Anuar, Mohd. Ali Mohd Noor

221 - 229

22 Kawalan Dalaman Tadbir Urus Wakaf di Malaysia

Rabiatul Hasanah Mahmood, S.Shahida, Latifa Bibi Musafar Hameed

230 - 238

23 Waqf World Growth Foundation (WWGF): Tinjauan Awal Penubuhan

Hafizah Shamshuddin, Suhaili Alma`Amun

239 - 250

xii

10 Pelaburan Patuh Syariah di KWSP: Tular dan Persoalan yang Timbul

Mohd Syafiq Mat Nor, Suhaili Al Ma’amun

354 - 359

11 Factors Affecting Crowdfunding for Research in Islamic Finance and

Banking

Shofiyyah Moidin, Aisyah Abdul Rahman, Shifa Mohd Nor

360 - 368

12 Integrating Donation-Based Blockchain as Potential Source of Funds in

Islamic Microfinance

Nurusysyifa Datuk Haji Mohamad Nordin, Salina Hj. Kassim

369 - 376

13 Root Issues in Islamic Banking: Content Analysis of Reported Cases of

High Court in Malaysia

Nor Qathrunnada Kamarul Baharin, Mariani Abdul-Majid, Khairul

Akmaliah Adham

377 - 400

14 Inclusion of Islamic Socio Financial Institutions for the Unbankable

Hard Core Poor {A Model Worth Attention}

Magda Ismail A. Mohsin, Shaikh Hamzah Abdul Razak, Syed Othman

Alhabshi, Seyed Kazem Sadr

401 - 410

TEMA 3 : EKONOMI FISKAL, MONETARI & ANTARABANGSA

1

Sistem Matawang Bersandarkan Emas: Tinjauan Menurut Perspektif Al

Quran

Sa’diah Abdul Karim, Mohd Ali Mohd Noor

411 - 421

2 Reexamine of Twin Deficit Hypothesis: Malaysia Case Study

Ahmed M. Saidam, Tamat Sarmidi

422 - 433

3 The Relationship Between Financial Development and Monetary Policy

Effectiveness in Malaysia

Danie Eirieswanty Kamal Basa, Zulkefly Abdul Karim, Mohd Azlan

Shah Zaidi

434 - 441

4 Monetary Policy, Bank Ownership, and the Lending Channel: Evidence

from Banks in ASEAN Countries

Fazelina Sahul Hamid, Muhamed Zulkhibri

442 - 455

5 The Fragmentation in International Production, Financial Market

Openness and Output Correlation: Panel Evidence of Oecd and Briic

Economies

Norrana Khidil, Mohd Azlan Shah Zaidi, Zulkefly Abdul Karim

456 - 466

xiii

6 The Southeast Asia Analysis on Trade Openness Towards Economic

Growth

Nur Lalua Rashidah Mohd Rahsiad, Yong Yoke Chuan, Nurul Shakira

Zainal Abidin

467 - 472

7 Oil Price Shock and U.S. Dollar: Evidence from ASEAN and BRICS

Hadrry Rony

473 - 482

8 The Impacts of Malaysian Free Trade Agreements on Margins of Trade

Rashidi Said, Normaz Wana Ismail

483 - 492

9 A Nexus Between Intra-ASEAN FDI, Intra-ASEAN Exports and

Economic Growth of ASEAN-10: Evidence Using Panel Causality

Analysis

Wong Koi Nyen, Tan Bee Wah, Goh Soo Khoon

493 - 503

10 Digital Trade Related in Selected Asian Countries

Normaz Wana Ismail

504 - 510

11 Economic Effects of Export Tax on Malaysia’s Cessable Rubber

Medical Devices Export: A Gravity Model Approach

Lee Siu Ming, Radziah Adam, Ku’ Azam Tuan Lonik

12 Does Exchange Rate Important Determinant Affecting Export Demand?

Sarah Nursyazmin Mohamad Kamal, Normaz Wana Ismail, Norazwa

Mohamed Hariri

511 - 520

13 Do Sustainability Certifications Matter for Exporting Palm Oil

Companies?

S. Shahida, Hafizuddin-Syah B.A.M, Siti Hanisah Fuad

521 - 530

14 The Determinants of Foreign Direct Investment (FDI) Across Provinces

in ChinaA Panel ARDL Study

Ruan Meng Juan, Zulkefly Abdul Karim

531 - 545

15 Modelling The Volatility of International Tourism Demand and

Macroeconomic Variables

Kasmaroni Hj Makawi, Norlida Hanim Mohd Salleh, Sharmila

Thinagar

546 - 558

16 The Influence of Inbound Tourism for Education on Economic Growth

in Malaysia: A Macroeconomics Viewpoint

Chor Foon Tang, Yong Kang Cheah, Soo Yean Chua

559 - 567

17 Does Country with Multi-Ethnic, Multi-Linguistic and Multi-Religious

Society Induce Tourist Arrivals? Worldwide Evidence

Muzafar Shah Habibullah, Badariah Haji Din, Siow-Hooi, Tan

568 - 576

xiv

TEMA 4 : EKONOMI PEMBANGUNAN

1

Dilema Pengeluaran Makanan dengan Pemeliharaan Sumber Alam

dalam Pembangunan Lestari Islam Nurul Suhada Ismail

577 - 582

2 Kesan Perbezaan Kadar Inflasi Terhadap Perbelanjaan Kumpulan

Utama Masyarakat di Malaysia

Mohd Khalid Ribuan, Mohd Ali Mohd Noor, Hairunnizam Wahid

583 - 595

3 The Sources of Cost of Living Pressure and an Expensive City to Live

in Malaysia Capital Cities: A Descriptive Analysis of Basic Needs

Budget for Middle Income Earners

Rusli Latimaha, Zakaria Bahari, Nor Asmat Ismail

596 - 606

4 Kos Sara Hidup: Pendapatan Rendah atau Taraf Hidup Meningkat

Mohd Aqmin Abdul Wahab, Hazrul Izuan Shahiri, Mustazar Mansur

607 - 621

5 Perceptions of Public University Students towards the Rising Cost of

Living in Malaysia

Zurina Kefeli

622 - 632

6 The Basic Needs Budget of Middle Income Earners in the Capital Cities

with a High Cost of Living in Malaysia using OLS Regression Analysis

Rusli Latimaha, Zakaria Bahari, Nor Asmat Ismail

633 - 641

7 Pengaruh Modal Sosial ke Atas Peningkatan Pendapatan Kumpulan Isi

Rumah B40 di Malaysia

Syahrin Suhaimee, Mohd Azlan Shah Zaidi, Mohd Adib Ismail

642 - 651

8 The Determinants of Housing Prices: An Empirical Study Based on

Provincial Panel Data in China

Yang Fan, Zulkefly Abdul Karim

652 - 665

9 Hubungan Antara Perubahan Harga Petrol dengan Jualan Kenderaan

Persendirian di Malaysia

Nizam Ahmat, Nor Ermawati Hussain

666 - 672

10 Kesan Cukai Korporat dan Zakat Perniagaan Terhadap Prestasi

Kewangan Industri Kecil dan Sederhana (IKS)

Sri Nooridayu Salleh, Rubayah Yakob, Aisyah Abdul Rahman

673 - 685

11 Explaining Poverty Persistence in Sabah: The Role of Economic

Growth and Public Policy

M. Niaz Asadullah, Jeron Joseph

686 - 696

xv

12 Penganggaran Kecekapan Teknikal dan Faktor Penentu Kecekapan pada

Perusahaan Kecil Sederhana Sektor Perdagangan dalam Penggunaan

Kredit Usaha Rakyat untuk Pengurangan Kemiskinan di Jawa Timur

Atik Purmiyati

697 - 709

13 Measuring Genuine Progress of Malaysia’s Economic Growth, 1986-

2015

Muhamad Azhan Mohd Nor, Jamal Othman

710 - 723

14 Analisis Impak Output Pengganda dan Rantaian Sektor Dalam NKEA

Malaysia

Florand Anak Jacob, Noorasiah Sulaiman

724 - 735

15 Privatization, An Alternative to Economic Growth in The Difficulties of

The State Budget; Indonesian Case

Syanti Dewi

736 - 743

16 The Impact of IQ on Globalization-Income Inequality Relationship

A.R Mazlina, Saifuzzaman Ibrahim, W.N.W Azman-Saini

744 - 751

17 Impak Modal Manusia dan Inovasi Terhadap Produktiviti Faktor

Keseluruhan (TFP) Industri Pembuatan Minyak Sawit di Malaysia

Naiimah Mohd Sofi , Noorasiah Sulaiman, Rahmah Ismail

18 Relative Social Standing – An Adaptation of Social Comparison Theory

in Explaining Economic Behaviour of Saving and Wealth Accumulation

Poh Boon Lian, Nor Ghani Md. Nor, Jamal Othman

752 - 765

19 Kemeruapan Kadar Pertukaran dan Pertumbuhan Ekonomi di Malaysia:

Analisis NARDL

Nur Idayu Ibrahim, Tamat Sarmidi, Roziana Baharin

766 - 775

20 The effect of islamic and conventional banking efficiency on economic

growth

Mohd Shawal Sidek, Mariani Abdul Majid, Azrina Abdullah Al-Hadi

776 - 787

TEMA 5 : EKONOMI BURUH & SUMBER MANUSIA

1

Education Level and Economic Growth: Study on High-Income Nations

in East Asia

Lai Wei Sieng, Ishak Yusoff

788 - 798

2 Economic Returns to Schooling in Malaysia: A Gender Analysis

Norlin Khalid, Rahmah Ismail, Wye Chung Khain, Hakimah Nur Ahmad

Hamidi, Nur Fakhzan Marwan

799 - 806

xvi

3 Unjuran Keperluan Tenaga Manusia dalam Sektor Perkhidmatan

Terpilih: Analisis Input-Output

Bawani Lelchumanan, Rahmah Ismail, Noorasiah Sulaiman

807 - 822

4 Potensi Tenaga Kerja dalam Sektor Hijau Malaysia: Analisis Input-

Output

Saidatul Akma Zakaria, Noorasiah Sulaiman

823 - 836

5 Keperluan Tenaga Kerja dan Rantaian Guna Tenaga dalam Sektor

Pertanian di Malaysia

Nur Syairah Ismail, Noorasiah Sulaiman, Rahmah Ismail

837 - 845

6 Penentu Kemampuan Pekerja dalam Sektor Pembuatan di Malaysia

Farisha Nadiah Mohd Shah, Rahmah Ismail, Wye Chung Khain

846 - 861

7 Penentu Kemampuan Pekerja dalam Sektor Perkhidmatan di Malaysia

Rabiatul Adawiyah Ismail, Wye Chung Khain, Rahmah Ismail

862 - 876

8 Ketaksamaan Pencapaian dalam Firma Bola Sepak: Analisis

Keseimbangan Bersaing Liga Super Malaysia dengan Kehadiran Buruh

Berkemahiran Tinggi

Zanareyah Salim, Hazrul Izuan Shahiri, Mustazar Mansur

877 - 890

9 Kaedah Penghargaan Sebagai Kaedah Pengurusan Motivasi Pekerja:

Analisis dari Perspektif Islam

Noor Hidayah Samsudin

891 - 896

10 Input-Output Analysis of Manpower Skills Requirement and Job

Generating Industries in Malaysia Services Sector

Mohd Shaiful Hizam Bin Johan, Noorasiah Sulaiman

897 - 905

TEMA 6 : EKONOMI PENGURUSAN & KEUSAHAWANAN

1

Entrepreneurial Marketing and Characteristics of Animation

Technopreneurs: The Mediating Role of Self-Efficacy

Hanis Syazwani Kamarudin, Mohar Yusof

906 - 915

2 Faktor Penglibatan Usahawan dalam Perusahaan Runcit di Sepang

Muhammad Fazli Razali, Suhaili Alma’amun

916 - 924

3 Small Medium Enterprises (SMEs)’ Harmony Culture in Indonesia

Syanti Dewi, Ishak Ramli

925 - 931

4 A Study on Role of Leadership and Green Technology towards

Malaysian Economy Growth

Selvi Narayanan, Soorianarayanan

932 - 937

xvii

5 Elemen-Elemen Persekitaran IPTA yang Menyumbang Kepada

Pemikiran Keusahawanan Pelajar

Armanurah Mohamad, Norashidah Hashim, Awanis Ku Ishak

938 - 945

6 Amalan Pengurusan Kewangan dalam Kalangan Usahawan PKS

Bumiputera

Anwar Nabi Alam, Halimah Harun

946 - 954

7 Peranan Aktiviti Integrasi Pertanian dalam Meningkatkan Produktiviti

Pekebun Kecil Kelapa Sawit

Nurul Atiqah Shahril, Mohd Adib Ismail, Muhammad Hakimi Mohd

Shafiai

955 - 965

8 Kejayaan Perniagaan dan Pencapaian Maqasid Al-Syariah dalam

Kalangan Usahawan Penerima Pembiayaan atau Geran Usahawan

MARA (GUM): Kajian di Negeri Sembilan

Shahzihan Mohamad @ Mohd Noor, Hairunnizam Wahid

966 - 978

9 Hubungan Antara Latarbelakang Pentadbir Masjid, Pengurusan

Kewangan dan Keaktifan Aktiviti Masjid : Kajian di Hulu Terengganu,

Terengganu

Huzaifah Sulong, Hairunnizam Wahid, Mohd Ali Mohd Noor

979 - 990

10 Perusahaan Sosial dalam Pendidikan: Kajian Terhadap Kompleks

Pendidikan Islam Bangi, Selangor

Zirwatul 'Isyqi Mohd Nazri, Hairunnizam Wahid

991 -

1001

11 Faktor Penentu Kejayaan Perniagaan dalam Kalangan Usahawan Orang

Asli: Kajian Perbandingan Antara Negeri Selangor dan Negeri Sembilan

Mohd Naim Abd Karim, Mohd Fadzli Che Rus, Hairunnizam Wahid

1002 -

1013

12 Keberkesanan Bantuan Geran Bimbingan Usahawan Orang Asli: Kajian

di Negeri Sembilan & Selangor

Mohd Fadzli Che Rus, Mohd Naim Abd Karim, Hairunnizam Wahid

1014 -

1027

13 Challenges to Sustainable Safeguarding Halal Food Raw Materials

Integrity

Mohd Helmi Ali, Norhidayah Suleiman

1028 -

1034

TEMA 7 : EKONOMI KEWANGAN & PERBANKAN

1

The Effect of Oil Price and US Factors Volatility on Metal Market

Volatility

Chan Weng, Zulkefly Abdul Karim, Norlin Khalid

1035 -

1047

xviii

2 Performance of Malaysian General Insurance Industry; From the Firm’s

Perspective

Nisaparma Anestya, Mustazar Mansur, Hazrul Izuan Shahiri

1048 -

1057

3 Prestasi Unit Amanah di Malaysia

Yasmin Azuddin, Hawati Janor, Hairunnizam Wahid

1058 -

1069

4 Perjanjian Perkongsian Trans-Pasifik (TPPA): Peluang dan Cabaran Ke

Atas Syarikat Unit Amanah Dd Malaysia

Sahudin Ma’anam @ Saat, Aisyah Abdul Rahman, Rosmah Mat Isa

1070 -

1081

5 Gelombang Penggabungan dan Pengambilalihan di Dunia dan Malaysia

Ria Amaliena Azamuddin, Mohd Hasimi Yaacob

1082 -

1087

6 The Impact of Bank Competition on Liquidity Risk: Comparison

between Conventional and Islamic Banking in Malaysia

Nur Aqilah Abdul Rahman, Aisyah Abdul Rahman, Nafisah Muhammed

1088 -

1098

7 Penentuan Kadar Faedah di Malaysia Menggunakan Pendekatan

Persamaan Peraturan Taylor

Abdul Karim Mhd Sarif, Norlin Khalid

1099 -

1109

8 Pengaruh Norma Subjektif dan Manfaat Tanggapan Kepada Niat

Melanggan Mikro Kredit: Sikap Sebagai Perantaraan (Mediator)

Muhammad Hakimi Mohd. Shafiai, Salmy Edawati Yaacob, Syahrul

Anuar Ali

1110 -

1123

9 Pembiayaan Kos Rawatan Pesakit Kanser Melalui Dana Sadaqah

Crowdfunding: Kajian Kes di Terengganu

Siti Nur Fatin Atirah Rosli, Hairunnizam Wahid, Mohd Ali Mohd Nor

1124 -

1138

10 Portfolio Returns’ Characteristics in Indonesia During The Global Crisis Ishak Ramli

1139 -

1148

11 The Functional Expense Reporting Practice Among Non-Profit

Organisations

Noor Raudhiah Abu Bakar, Teh Suhaila Tajuddin, Norlia Abdul Karim,

Ridzwana Mohd Said

1149 -

1158

TEMA 8 : ISU-ISU LAIN DALAM EKONOMI

1

Kesedaran Masyarakat Islam Terhadap Penggunaan e-Fidyah dalam

Urusan Pembayaran Fidyah di MAINJ: Kajian di Muar, Johor

Muhammad Shukri Ab Ghani, Hairunnizam Wahid, Mohd Ali Mohd

Noor

1159 -

1171

xix

2 Pindaan Akta GSA (2002) dan Cadangan Model Pembahagian Harta

Pusaka Tanah Rancangan Felda

Noorizan Mohamed Hasnan, Hairunnizam Wahid, Mohd Zamro Muda,

Mohd Yassin Mohd Yusuf

1172 -

1180

3 Perbelanjaan Kesihatan dan Penuaan Populasi: Analisis Empirik

menggunakan Pendekatan Autoregresi Susulan Teragih

Suhaila Saad, Roziana Baharin

1181 -

1188

4 Multi-Factor Crime Activities in Malaysia: Further Evidence from

Bounds Testing of Level Relationships and Granger Non-Causality

Dullah Mulok, Mori Kogid, Rozilee Asid, Jaratin Lily

1189 -

1198

5 Gelagat Tabungan dan Tahap Pengetahuan Pembeli Rumah Terhadap

Proses Kelayakan Pembiayaan Perumahan: Kajian di Lembah Klang

Eh Run Eh Noi, Hairunnizam Wahid

1199 -

1209

6 The Economic Valuation of Environmental Resources in Malaysia: A

Case Study of Taman Tasik Cempaka in Bandar Baru Bangi

Mohd Syauqi Nazmi, Muhammad Taufiqurrahman Ramli, Nik Nor

Rahimah Nik Ab Rahim

1210 -

1217

7 Prospects, Demand-Supply Mismatch of Green or Sustainable Investing

in Malaysia

Raymond Ling Leh Bin, Aye Aye Khin

1218 -

1226

8 Kajian Impak Pembangunan Semula Tebingan Sungai di Malaysia

Azlina Md. Yassin, Haryati Shafii

1227 -

1234

9 Pembangunan Penunjuk dan Indeks Kualiti Hidup Masyarakat Luar

Bandar untuk Kesejahteraan Hidup dan Kelestarian Alam Sekitar

Haryati Shafii, Azlina Md Yasin, Nursyikin Miskam

1235 -

1245

xx

KATA PENGANTAR / PREFACE

Dengan Nama Allah S.W.T. yang Maha Pengasih lagi Maha Penyayang. Segala Puja

dan puji hanya Bagi-Nya Tuhan sekalian alam. Selawat dan salam buat junjungan

Nabi Muhammad S.A.W., Rasul akhir zaman.

Alhamdulillah, rasa syukur dirafakkan kepada Allah S.W.T. kerana dengan

keizinan-Nya jua Prosiding Persidangan Kebangsaan Ekonomi Malaysia dapat

disempurnakan penerbitannya bersempena PERKEM Ke – 12 2017 yang berlangsung

di Universiti Kebangsaan Malaysia dan Hotel Bangi-Putrajaya, Selangor.

Tujuan penerbitan prosiding ini adalah sebagai bahan bacaan dan rujukan

kepada peserta PERKEM Ke – 12 2017 dan juga kepada yang tidak berkesempatan

untuk menghadiri persidangan kali ini. Persidangan ini merupakan acara tahunan

Pusat Pengajian Ekonomi, Fakulti Ekonomi dan Pengurusan, UKM. Ia memberi ruang

kepada para penyelidik, pembuat dasar dan individu membentangkan hasil

penyelidikan masing-masing dan berbincang mengenai isu semasa berkaitan ekonomi

Malaysia secara khususnya.

Tema PERKEM kali ini adalah ‘Kelestarian Pembangunan Ekonomi: Ke arah

Transformasi Dasar yang Holistik, Inklusif dan Futuristik’. Tema ini menyokong

usaha dalam merealisasikan Malaysia sebagai sebuah negara ekonomi berpendapatan

tinggi melangkaui wawasan 2020 dan ke arah TN 2050. Bagi mencapai sasaran

tersebut, perkembangan ekonomi dan transformasi dasar yang digariskan perlu

berlaku secara holistik, keterangkuman kekayaan dan keterangkuman pertumbuhan

tanpa mengabaikan semua golongan sasaran serta transformasi dasar yang bersifat

futuristik yang mengetengahkan peranan belia dan golongan muda sebagai pelapis di

masa akan datang.

Sebanyak 122 kertas kerja telah dikumpulkan dan 105 daripadanya dimuatkan

dalam prosiding ini yang disusun berdasarkan sesi pembentangan dan tema-tema yang

ditentukan. Tema-tema tersebut disusun dalam beberapa tema umum berasaskan

bidang kajian. Ia meliputi i) Ekonomi Islam: Zakat & Wakaf, ii) Perbankan &

Kewangan Islam, iii) Ekonomi Fiskal, Monetari & Antarabangsa, iv) Ekonomi

Pembangunan, v) Ekonomi Buruh & Sumber Manusia, vi) Ekonomi Pengurusan &

Keusahawanan, vii) Ekonomi Kewangan & Perbankan viii) Isu-isu Lain Dalam

Ekonomi. Kepelbagaian tema dan bidang ekonomi yang dibincangkan dapat memberi

peluang yang seluasnya kepada peserta persidangan dan pembaca untuk menatapi

pelbagai hasil penyelidikan dan penemuan baharu. Dapatan ini amat bermanfaat

kepada penggubal dasar dan pengkaji akan datang.

Semoga prosiding ini dapat memberi manfaat kepada negara dan bangsa.

Sekian,terima kasih

PROSIDING PERKEM 12, (2017) 119 - 130

ISSN: 2231-962X

Persidangan Kebangsaan Ekonomi Malaysia ke-12 (PERKEM 12)

"Kelestarian Pembangunan Ekonomi: Ke arah Transformasi Dasar yang Holistik, Inklusif dan Futuristik"

Hotel Bangi-Putrajaya, Bandar Baru Bangi, Selangor, 12 - 13 September 2017

Keberkesanan Bantuan Modal Zakat daripada Perspektif Penerima: Kajian di Daerah Kuala

Terengganu dan Kuala Nerus, Terengganu

SOLEHUDDIN ZULKIFLI1

Fakulti Ekonomi dan Pengurusan


NURMAIZURA MARZUKI2



HAIRUNNIZAM WAHID3 Pusat Pengajian Ekonomi



ABSTRAK

Kajian ini dijalankan untuk menilai keberkesanan bantuan modal zakat ke atas sosioekonomi dilihat daripada perspektif

penerima. Penilaian dilakukan ke atas kesemua aspek keperluan kehidupan sebagaimana digariskan oleh maqasid al-

syariah. Kajian dilakukan ke atas asnaf penerima bantuan modal zakat di daerah Kuala Terengganu dan Kuala Nerus serta

data dianalisis menggunakan analisis CAST. Dapatan kajian menunjukkan bahawa 80 dan 60 responden bagi Kuala

Terengganu dan Kuala Nerus penerima bantuan modal zakat masing-masing umumnya merasakan bahawa bantuan modal

yang mereka terima telah memberi impak positif ke atas taraf sosioekonomi mereka. Mengikut kriteria Maqasid Al-

Syariah, mereka merasa bahawa bantuan telah dapat meningkatan aspek keselamatan (nyawa), kasih sayang dan

sosial (aqal), kehormatan diri (keturunan) dan fisiologi (harta) secara sederhana. Peningkatan yang signifikan (berjaya)

telah dirasakan pada aspek kesempurnaan diri (agama). Dapatan jelas membuktikan bahawa bantuan modal zakat yang

diamalkan oleh pusat zakat boleh dikatakan telah berjaya meningkatkan taraf sosioekonomi asnaf dalam skala sederhana

dan oleh itu perlu diteruskan.Namun bagi mendapatkan impak yang signifikan bagi semua aspek keperluan kehidupan

maka penambahbaikan dalam agihan zakat masih diperlukan.

Kata Kunci: Bantuan modal zakat, keberkesanan perspektif penerima, Maqasid Al-Syariah,

ABSTRACT

This study attempts to evaluate the effectiveness of zakat capital contribution on socioeconomic from receivers’ perspective.

The evaluation will be done based on all elements required for living as outlined by maqasid al-syariah. The study was

conducted on 80 and 60 zakat capital receivers in Kuala Terengganu and Kuala Nerus district respectively and the data

was analyzed using CAST analysis. The study shows that generally zakat capital receivers felt that capital that they

received has had positive impact on their socioeconomic level. According to the criteria Maqasid Al-Shariah, they

feel that there has been increasing over the aspect of self-perfection (religion), safety (life), love and social (aqal),

dignity (descent) and physiology (the property). Significant improvement (success) has been felt in the aspect of self-

perfection (religion). The findings clearly prove that a given zakat capital practiced by zakat authority has succeeded in

raising the socioeconomic status of receiver’s in a moderat scale and thefore should be continued.However for obtaining

singnificant impact on all required elements, improvement on zakat distribution is still needed.

Key Words: Zakat capital contribution, effectiveness from receivers’ perspective, maqasid al-syariah.

1 Pelajar Sarjana Ekonomi Islam, FEP, UKM email: [email protected] 2 Pelajar Sarjana Ekonomi Islam, FEP, UKM email: [email protected] 3 Pensyarah Kanan di Pusat Pengajian Ekonomi, FEP, UKM. email: [email protected]

120 Solehuddin Zulkifli, Nurmaizura Marzuki, Hairunnizam Wahid

PENGENALAN

Objektif utama pihak berkuasa dan agensi yang mengendalikan urusan pengagihan zakat adalah supaya agihan yang diberikan kepada

penerima bantuan dapat mengubah dan meningkatkan taraf kehidupan mereka ke arah yang lebih baik. Justeru keberkesanan agihan zakat

kepada golongan fakir dan miskin oleh pusat zakat Maidam Terengganu akan dianggap sebagai penanda aras oleh masyarakat bahawa

pusat zakat menjaga kebajikan kedua golongan ini dengan sewajarnya. Sekiranya golongan asnaf fakir dan miskin berjaya meningkatkan

tahap ekonomi (pendapatan) mereka setelah menerima bantuan zakat, maka agihan zakat oleh pusat zakat akan dinilai sebagai

berjaya mencapai objektifnya membantu golongan berkenaan. Sebaliknya jika tingkat pendapatan gagal dinaikkan maka program

bantuan dikatakan sebagai gagal. Akan tetapi penilaian yang dilakukan dalam menilai keberkesanan bantuan zakat tersebut adalah

tertumpu kepada penilaian berasaskan faktor ekonomi sahaja terutama daripada aspek peningkatan pendapatan. Penilaian yang dilakukan

berdasarkan aspek ekonomi semata-mata sebagai satu-satunya tanda aras menilai kejayaan atau kegagalan bantuan zakat adalah kurang

tepat (Rosbi et. al, 2010). Malahan adalah tidak wajar untuk melabelkan bahawa pihak berkuasa khususnya pusat zakat dan Maidam

Terengganu sebagai gagal memainkan peranan, dan tentunya tidak sesuai untuk juga menganggap golongan fakir dan miskin sebagai

golongan yang tidak mahukan tranformasi kemajuan diri. Untuk itu penilaian yang lebih komprehensif merangkumi aspek fizikal dan

kerohanian amat diperlukan diperlukan bagi memberi gambaran yang lebih adil serta komprehensif.

Berdasarkan ajaran Islam yang murni kehidupan manusia memerlukan lima perkara asas yang disebut sebagai maqasid al-

syariah4 yang terdiri daripada agama, nyawa, akal, keturunan dan harta (Rosbi et.al, 2010). Maqasid al-syariah itu jugalah yang menjadi

tujuan syariah diturunkan kepada manusia maka tentunya bantuan zakat juga mempunyai maksud untuk memenuhi maqosi d al-syariah

tersebut (Sanep & Rosbi, 2010). Maka penilaian kegagalan atau kejayaan sesuatu tindakan perlulah didasarkan kepada kegagalan atau

kejayaan dalam memenuhi maqasid as-syariah tersebut (Rosbi &Sanep,2010). Penilaian akan dilakukan oleh penerima bantuan modal zakat

sendiri untuk mengukur impak dan kesan yang dirasai mereka daripada aspek memenuhi keperluan yang digariskan menerusi

pendekatan maqasid as syariah tersebut.

Penilaian keberkesanan agihan zakat tidak boleh hanya dinilai daripada sudut ekonomi terutama penilaian yang

diukur semata-mata berdasarkan tingkat pendapatan. Ini kerana sungguhpun penilaian berdasarkan tingkat pendapatan telah

diterima umum sebagai kaedah untuk mengukur taraf sosiekonomi seseorang dimata masyarakat, namun pada hakikatnya

masih terdapat banyak faktor lain lagi yang sepatutnya dipertimbangkan. Malahan kemungkinan juga berlaku bantuan modal

zakat mungkin gagal meningkatkan pendapatan asnaf secara signifikan atau gagal mengeluarkan mereka daripada belenggu

kemiskinan, namun kemungkinan terjadinya peningkatan atau penambahbaikan daripada aspek sosio-ekonomi yang lain.

Lantaran itu satu kaedah ukuran yang menyeluruh perlu diterokai dan dicadangkan bagi tujuan mengukur keberkesanan

agihan zakat secara komprehensif dan adil. Justeru objektif kajian ini adalah untuk membina satu kaedah penilaian

keberkesanan bantuan modal zakat yang lebih komprehensif. Penilaian akan dilakukan dengan mengambil kira kesemua

prinsip yang dinyatakan di dalam maqasid al-syariah iaitu agama, nyawa, akal, keturunan dan harta. Dalam erti kata lain

objektif kajian akan ditajamkan yang membabitkan pendekatan ini adalah untuk membina satu kaedah penilaian

keberkesanan bantuan modal zakat yang lebih komprehensif yang membabitkan semua elemen dalam maqasid al-syariah.

iaitu agama, nyawa, akal, keturunan dan harta yang membabitkan pihak penerima bantuan modal perniagaan.

Di samping itu perspepsi berkenaan keberkesanan agihan zakat yang dinyatakan kebanyakannya adalah

daripada perspektif pihak luar iaitu sama ada pihak pembayar atau masyarakat umum. Penilaian sebegini adalah semata-

mata berdasarkan pemerhatian. Penilaian juga sepatutnya dilihat daripada perspektif penerima sebagai pihak yang

sebenarnya merasakan kesan bantuan yang diterima. Pandangan dan perasaan mereka tentang bantuan yang diberikan sama

ada berkesan atau tidak adalah lebih releven. Berdasarkan kaedah penilaian ini maka keberkesanan atau kegagalan

agihan zakat perlu dinilai daripada persepktif penerima samada mereka merasa sebarang perubahan daripada aspek

kehidupan khususnya dalam memenuhi kesemua keperluan yang digariskan dalam prinsip maqasid al-syariah tersebut.

Lantaran itu objektif kajian ini adalah untuk menilai keberkesanan bantuan modal zakat ke atas taraf sosioekonomi dilihat

daripada perspektif penerima. Penilaian akan dilakukan ke atas kesemua aspek kehidupan sebagaimana digariskan oleh

maqasid al-syariah.

KAJIAN LEPAS

Didapati bahawa kajian-kajian lepas apabila membincangkan kejayaan atau kegagalan sesuatu program pembangunan

terutama untuk golongan fakir dan miskin mengambil kira pelbagai faktor samada aspek ekonomi mahupun aspek sosial

mengikut presepktif barat semata -mata dan agak sukar ditemui kajian yang menjurus kepada presepktif kajian daripada

sudut pandangan Islam. Emil (1992) mengambil kira semua maklumat sosioekonomi komuniti, Ahmad Mahdzan

(1998) pula mengambilkira semua petunjuk ekonomi dan sosial, manakala Zainal Abidin (1992) mangambilkira

perubahan pandangan dan gaya hidup. Sesetengah pengkaji menggunakan beberapa petunjuk dalam peningkatan

4 Maqasid Syariah secara la-teralnya boleh diterjemah sebagai tujuan syariah. Dalam erti kata yang lain merujuk kepada

tujuan pensyariatan yang berupaya menghasilkan maslahah (kebaikan) kepada umat dan mencegah kemudaratan yang

mampu membawa risiko mengugat kepentingan umat Islam secara amnya.

Prosiding Persidangan Kebangsaan Ekonomi Malaysia Ke-12 2017 121

sosial, dan petunjuk sosial politik manakala Mikkelsen (2005) mengambilkira petunjuk perbelanjaan pendapatan,

petunjuk deskriptif5, petunjuk livehood6, petunjuk sumber dan petunjuk pengetahuan. Koirala (2005) menggunakan

juga faktor lain selain pendapatan seperti kemudahan pendidikan, elektrik, dan jalanraya manakala Jaya S.Anand (2005)

mengguna tiga aspek untuk dinilai iaitu aspek ekonomi, aspek politik dan aspek sosial. Ahsan & Routray (2007)

menilai daripada aspek pendapatan, aspek aset produktif dan aset bukan produktif dan Majabean R (2008) pula

menggabungkan petunjuk ekonomi dan sosial dalam penilaian.

Manakala kajian-kajian mengenai keberkesanan agihan zakat juga didapati hanya mengambil kira sesetengah aspek

sahaja. Hairunnizam et al. (2004) hanya menilai aspek kualiti hidup, Fuadah Johari (2004) melihat kesan daripada aspek

agihan pendapatan, dan Patmawati (2005) menilai daripada aspek kesaksamaan agihan pendapatan. Mujani (2005) juga

menilai kesan daripada aspek pendapatan tetapi ke arah pengurusan yang profesional, manakala Ahmad Fuad (2006) pula

menilai hanya daripada aspek pendapatan sahaja. Maka dapat dirumuskan bahawa kebanyakan kajian yang lepas menangani

kesan agihan zakat hanya menilai kejayaan atau kegagalan berdasarkan faktor-faktor tertentu secara terpisah. Ia sepatutnya

mengambil kira beberapa faktor lain sebagaimana dilakukan dalam membuat penlaian keberkesanan sesuatu program

pembangunan ekonomi. Maka kajian ini akan menilai keberkesanan bantuan modal zakat daripada sudut penerima

bantuan yang akan menilai samada ianya berupaya memberikan impak yang positif dan mampu memenuhi kesemua apsek

yang digariskan oleh maqasid al-syariah. Ini bertujuan untuk memastikan penilaian yang dilakukan menjadi lebih

komprehensif dan menepati keperluan kehidupan berlandaskan garis panduan Islam.

METODOLOGI KAJIAN

Kaedah penilaian ukuran keberkesanan yang digunakan adalah penggabungan prinsip maqasid alsyariah (Rosbi et. al, 2010). Metodologi

yang dicadangkan adalah menggunakan ukuran keberkesanan yang dinilai menerusi kaedah Kaedah `Change Assessment And Scoring

Tool‘ (CAST).’ Kaedah CAST ini pada asalnya digunapakai oleh pengkaji dari Denmark Mikkelsen (2005) dalam kajian mengenai

keberkesanan program-program pembasmian kemiskinan di bawah program DANIDA. Menerusi kaedah CAST ini ukuran keberkesanan

diperolehi apabila melihat kepada perubahan yang berlaku kepada responden apabila sesuatu program dilaksanakan., menerusi kaedah

ini ukuran keberkesanan ditentukan oleh mereka yang terlibat dalam sesuatu program yang dilaksanakan. Pilihan jawapan yang dinyatakan

oleh responden akan dikodkan dalam bentuk ‘Change Assessment And Scoring Tool’ (CAST). Perubahan ini akan diukur dalam 5 skala iaitu

perubahan daripada yang paling positif (nilai 5), perubahan positif(nilai 4), tiada perubahan (nilai 3), perubahan tidak positif (nilai 4) dan

kepada perubahan yang paling negatif iaitu perubahan sangat tidak positif (nilai 1). Keberkesanan atau pencapaian golongan asnaf dalam

memenuhi setiap kategori ini akan dikategorikan semula kepada 3 keadaan pencapaian sama ada berjaya, sederhana dan kurang berjaya.

HASIL KAJIAN

Latar belakang responden: Bagi menilai keberkesanan bantuan modal zakat ini, maka satu kajian telah dijalankan keatas penerima bantuan

modal zakat. Maka seramai 80 penerima bantuan modal perniagaan di Negeri Terengganu iaitu membabitkan daerah Kuala Terengganu

dan 60 penerima bantuan modal perniagaan di Kuala Nerus telah dikaji secara rawak berdasarkan senarai bantuan modal zakat.Kajian ini

mengambil masa sekitar lebih 1 bulan pada iaitu hujung September 2016 hingga Oktober 2016.

Ukuran keberkesanan bantuan modal zakat menggunakan kaedah penilaian komprehensif berlandaskan prinsip maqasid al-

syariah.

Selaras dengan prinsip Maqasid Al-Syariah yang menetapkan bahawa seseorang Muslim sewajarnya menjaga lima perkara utama iaitu

agama, nyawa, akal, keturunan dan harta bagi memastikan keperluan kehidupan dapat dipenuhi, maka sewajarnya keberkesanan bantuan

modal ini perlu dinilai daripada aspek keupayaannya memenuhi 5 keperluan berkenaan untuk melihat keberkesanan bantuan modal

zakat dalam perspektif yang lebih tepat.

a) Keberkesanan bantuan modal dalam memenuhi prinsip pertama maqasid-keperluan menjaga agama (ad-din)

Keperluan menjaga kepentingan agama (ad-din) dalam Islam diletakkan sebagai tunggak paling utama yang perlu

diutamakan. Kegagalan memenuhi keperluan paling utama ini akan menunjukkan bahawa seseorang Muslim tidak dianggap

berjaya dalam kehidupannya. Berdasarkan Jadual 1, bagi mengukur keberkesanan bantuan modal zakat dalam memenuhi

keperluan menjaga agama, terdapat tujuh item dan soalan yang dibentuk untuk menilai skor yang diperoleh bagi

setiap elemen berkenaan. Maka hasil kajian di dapati bahawa skor yang diperoleh adalah pada gabungan tahap

pencapaian sederhana dan berjaya.

5 Petunjuk deskriptif ialah salah satu cara penelitian dengan menggambarkan serta menginterpretasi suatu objek sesuai

dengan kenyataan yang ada, tanpa dilebih-lebihkan. 6 Livehood merujuk kepada nafkah, mata pencarian atau pekerjaan.


Rajah 1 menunjukkan carta CAST yang menggambarkan kedudukan setiap elemen yang telah dinilai

keberkesanannya oleh responden bagi memenuhi keperluan menjaga agama (ad-din)/ keperluan kesempurnaan diri. Seperti

yang ditunjukkan dalam carta CAST, kebanyakan elemen adalah pada kategori berjaya kecuali dua item berada pada kategori

sederhana iaitu kemampuan berdikari (D5) dan kemampuan membayar zakat (D6). Ini menunjukkan golongan asnaf

masih tidak begitu yakin dapat berdikari sepenuhnya dan menjadi pembayar zakat pada masa akan datang. Maka golongan

ini perlu diberi pengawasan dan bimbingan yang sewajarnya untuk membolehkan mereka lebih yakin untuk berdikari

tanpa bergantung kepada pihak lain dan pada akhirnya mampu mentransformasikan diri daripada status penerima kepada

pembayar zakat menjaga agama bermakna mematuhi segala perintahnya dan kewajiban membayar zakat adalah satu

tuntutan rukun Islam yang wajib ke atas umat Islam yang berkemampuan. Sekiranya mereka mampu menjadi pembayar

zakat ini bermakna telah menunaikan keperluan rukun Islam yang menjadi tuntutan ajaran Islam.

Didapati Jadual 6, juga daripada 80 responden di Kuala Terengganu (KT), seramai 47 orang iaitu 58.8 peratus

berada pada kedudukan tahap CAST pada kategori berjaya, seramai 26 orang (32.5%) pada tahap sederhana dan

hanya 7 orang (8.8%) tidak berjaya. Manakala berdasarkan Jadual 7, untuk responden di Kuala Nerus (KN), seramai 35

orang iaitu 58.3 peratus berada pada kedudukan tahap CAST pada kategori berjaya, seramai 19 orang (31%) pada

tahap sederhana dan hanya 6 orang (10%) tidak berjaya. Maka sebagai kesimpulan, dapatlah dirumuskan bahawa lebih

daripada separuh responden menyatakan bahawa mereka mengalami perubahan yang sangat positif daripada aspek

memenuhi keperluan hidup yang digariskan berlandaskan prinsip Maqasid al-Syariah. Menerusi bantuan modal zakat yang

diperolehi, mereka telah berjaya membina jati diri dan keyakinan daripada aspek memenuhi tuntutan agama (ad-din) yang

merupakan keperluan paling penting dalam Maqasid alSyariah.

b) Keberkesanan bantuan modal dalam memenuhi prinsip kedua maqasid-keperluan menjaga nyawa (al-nafs).

Bagi prinsip menjaga keperluan nyawa (al-nafs) atau keperluan keselamatan, sebanyak 5 item perlu diberi pandangan dan

penilaian oleh responden. Berdasarkan Jadual 2 didapati kebanyakan penilaian adalah pada tahap sederhana berjaya. Rajah

1 menunjukkan carta CAST daerah KT yang menggambarkan kedudukan setiap elemen yang telah dinilai keberkesanannya

oleh responden bagi memenuhi setiap keperluan Menjaga Nyawa (al-nafs). Seperti yang ditunjukkan dalam carta CAST,

daripada 5 item yang dinilai, sebanyak 3 item telah mencapai tahap kesederhanaan iaitu ketenteraman dalam kehidupan

(B2.3), tenang dalam menjalankan pekerjaan (B2.4) dan bebas daripada merasa ketakutan untuk harungi masa depan (B2.5).

Bagi yang memberikan skor berjaya hanya membabitkan dua elemen iaitu aspek penyediaan tempat tinggal (B2.1),

keselesaan dan keselamatan persekitaran (B2.2). Bagi Rajah 1 untuk KN menunjukkan carta CAST yang menggambarkan

kedudukan setiap elemen yang telah dinilai keberkesanannya oleh responden bagi memenuhi setiap keperluan menjaga

nyawa (an-Nafs). Seperti yang ditunjukkan dalam carta CAST, daripada lima yang dinilai, sebanyak empat item telah

mencapai tahap kesederhanaan iaitu daripada aspek menyediakan tempat tinggal yang terjamin keselamatan (B2.1),

ketenteraman dalam kehidupan (B2.3), jaminan masa hadapan (B2.4) dan kebebasan dalam menjalani kehidupan (B2.5).

Hanya satu item sahaja iaitu daripada aspek keselesaan dan keselamatan persekitaran (B2.2) yang memberikan skor berjaya.

Maka, secara puratanya bagi prinsip menjaga keperluan nyawa (an-Nafs) masih berada pada tahap sederhana berjaya. Maka

secara puratanya bagi prinsip menjaga keperluan nyawa (al-nafs) atau keperluan keselamatan masih berada pada tahap

sederhana berjaya.

Berdasarkan hasil kajian terhadap 80 responden KT, Jadual 6 menunjukkan untuk kategori maqasid elemen ke-2

adalah sebanyak 29 orang atau 36.3 peratus mencatatkan kejayaan,manakala 36 orang (45%) adalah sederhana dan 15 orang

18.8% adalah gagal mencapai piawai minima maqasid ke-2 itu. Bagi KN berdasarkan Jadual 7 menunjukkan bahawa

daripada 60 responden, seramai 25 orang iaitu 41.7 peratus berada pada kedudukan tahap CAST pada kategori berjaya,

manakala seramai 28 orang (46.7%) pada tahap sederhana dan hanya 7 orang (11.7%) tidak berjaya. Sebagai rumusan

dapat dinyatakan bahawa walaupun tahap berjaya tidaklah terlalu tinggi iaitu hanya 41.7 peratus sahaja, tapi, sekurang-

kurangnya ia memberikan petunjuk bahawa bantuan modal perniagaan ini telah memberikan harapan baru dan

memberikan mereka keyakinan dapat memastikan kehidupan mereka berada pada tahap yang lebih selamat. Keadaan

ini akan dapat diubah dan diperbaiki di masa hadapan asalkan mereka sanggup untuk berubah secara fizikal dan minda

demi memastikan pada akhirnya nanti akan berjaya memenuhi prinsip Maqasid al-Syari’ah. Sebagai rumusan dapat

dinyatakan bahawa walaupun tahap berjaya tidaklah terlalu tinggi iaitu hanya bawah 50 peratus sahaja, tapi sekurang

-kurangnya ia memberikan petunjuk bahawa bantuan modal zakat ini telah memberikan harapan baru dalam

meneukusri ranjau kehidupan.

c) Keberkesanan bantuan modal dalam memenuhi prinsip ketiga maqasid-keperluan menjaga akal & fikiran (al-aqal)

Prinsip Maqasid al-Syariah berikutnya adalah keperluan menjaga akal dan fikiran (al-aqal). Berdasarkan Jadual 3, terdapat

lima item atau soalan yang dibentuk untuk menilai skor yang diperolehi bagi setiap elemen berkenaan. Maka hasil kajian

didapati bahawa skor yang diperolehi kebanyakan pada tahap pencapaian sederhana.

Rajah 1 untuk KT menunjukkan carta CAST yang menggambarkan kedudukan setiap elemen yang dinilai dalam konteks

maqasid syariah iaitu keperluan menjaga akal. Berdasarkan rajah tersebut, hanya dua item beradan dalam kedudukan yang

berjaya iaitu kasih sayang ahli keluarga (B3.1), keperihatinan terhadap jiran (B3.2). Selebihnya penyertaan aktiviti

masyarakat (B3.3), kenyakinan berinteraksi (B3.4), kemampuan bersuara dan pandangan idea (B3.5) adalah dalam skala

yang sangat sederhana.Pencapaian daerah KN Rajah 1 menunjukkan carta CAST yang menggambarkan kedudukan setiap


elemen yang telah dinilai keberkesanannya oleh responden bagi memenuhi setiap keperluan menjaga akal dan fikiran (al-

‘Aql). Berdasarkan rajah CAST tersebut, hanya dua item yang dikategorikan pada tahap berjaya iaitu kasih sayang

ahli keluarga (B3.1) dan keprihatinan terhadap jiran tetangga (B3.2). manakala, lain-lain item berada pada kategori

sederhana adalah daripada aspek penyertaan aktiviti kemasyarakatan (B3.3), keyakinan berinteraksi (B2.4) dan kemampuan

bersuara dan memberikan idea (B3.5). Ini menunjukan bahawa golongan usahawan asnaf masih tidak begitu aktif melibatkan

diri dalam aktiviti kemasyarakatan, kurang keyakinan dalam berinteraksi dan menyuarakan idea atau pandangan.

Didapati kawasan KT 80 responden berdasarkan Jadual 6, tidak sampai separuh responden berjaya dalam maqasid

al-aqal iaitu sebanyak 43.8 peratus, manakala sederhana adalah 42.5 peratus dan gagal mencapai maqasid ketiga hanya 13.8

peratus. Kawasan daerah KN pula menunjukkan bahawa daripada 60 responden, seramai 26 orang iaitu (43.3%) berada pada

kedudukan tahap CAST pada kategori berjaya, manakala seramai 28 orang (46.7%) pada tahap sederhana dan hanya 6 orang

(10.0%) tidak berjaya (Lihat Jadual 7). Berdasarkan kajian ini didapati tahap berjaya hanya dinikmati tidak sampai separuh

daripada responden (43.3%). Berdasarkan hal tersebut dapat golongan asnaf masih terbelenggu dengan ciri-ciri peribadi

terutama golongan miskin yang merasa rendah diri,kurang bergaul dan rasa terpinggir. Golongan asnaf fakir dan miskin

perlu dibantu bukan sahaja daripada aspek kewangan motivasi dan galakan yang berterusan wajar diketengahkan. Sekiranya

mereka dapat ditingkatkan motivasi, elemen aqal ini pasti akan mencapai skala yang lebih cemerlang pada masa akan datang.

d)Keberkesanan bantuan modal dalam memenuhi prinsip keempat Maqasid-Keperluan menjaga maruah & keturunan (al-

nasb).

Prinsip Maqasid al-Syariah seterusnya adalah daripada aspek menjaga maruah dan keturunan (al-nasb) . Untuk itu,

sebanyak 5 item perlu diberi perhatian dan penilaian oleh responden. Berdasarkan Jadual 4 didapati, kebanyakan penilaian

adalah sederhana dan berjaya.

Rajah 1 untuk KT menunjukkan kedudukan setiap elemen yang telah dinilai keberkesanannya oleh responden bagi

memenuhi setiap keperluan menjaga maruah& keturunan. Rajah tersebut didapati item dalam kategori berjaya ialah

penghargaan dan kepercayaan ahli keluarga (B4.1), penghormatan daripada ahli keluarga (B4.2), sikap tanggungjawab

(B4.3), sikap tanggungjawab dan amanah (B4.5). Namun terdapat item yang dilihat kurang berjaya iaitu keberanian

memegang jawatan dalam sebarang persatuan atau organisasi (B4.4). Bagi KN rajah yang sama menunjukkan carta CAST

yang menggambarkan kedudukan setiap elemen yang telah dinilai keberkesanannya oleh responden bagi memenuhi setiap

keperluan menjaga maruah dan keturunan (an-Nasl). Berdasarkan carta CAST tersebut, didapati item yang dalam kategori

berjaya ialah penghargaan dan kepercayaan ahli keluarga (B4.1), penghormatan daripada ahli keluarga (B4.2), penghormatan

daripada jiran (B4.3) dan sikap bertanggungjawab dan amanah (B4.5). Manakala, satu item dikategorikan pencapaian

kurang berjaya iaitu daripada aspek keberanian memegang jawatan (B4.4). Mereka dilihat tidak mempunyai keberanian

dan kenyakinan diri untuk menawarkan dan memegang sebarang jawatan dalam persatuan atau NGO. Hal ini dipengaruhi

oleh pandangan peribadi dan rasa rendah diri mereka kerana kedudukan strata dalam masyarakat

Hasil kajian juga berdasarkan Jadual 6 menunjukkan di KT didapati tahap berjaya hanya 33 orang atau 41.3 peratus

sahaja. Ini menunjukkan ramai berada dalam lingkungan sederhana. Maka perkara ini perlu diberi perhatian sewajarnya bagi

memastikan mereka dibantu dan diberi galakan untuk meningkatkan tahap kenyakinan tinggi dan memberikan penghormatan

pada diri. Maruah adalah perkara yang sangat berharga dalam Islam. Kawasan KN berdasarkan Jadual 7 didapati tahap

berjaya hanya dinikmati oleh seramai 26 responden (43.3%). Ini menunjukkan lebih ramai berada pada tahap sederhana.

Maka, perkara ini perlu diberi perhatian sewajarnya bagi memastikan mereka dibantu dan diberi perhatian sewajarnya

bagi memastikan mereka dibantu dan diberi galakkan untuk meningkatkan tahap keyakinan tinggi dan memberikan

penghormatan pada diri dan akhirnya mampu memenuhi keperluan daripada aspek menjaga nama baik dan keturunan

(an-Nasl) yang telah digariskan dalam Maqasid al-Syari’ah.

e)Keberkesanan Bantuan modal dalam memenuhi prinsisp kelima maqasid-Keperluan menjaga harta (al-mal)

Aspek terakhir yang diukur adalah prinsip Maqasid al-Syariah keperluan menjaga harta (al-mal). Berdasarkan Jadual

5 di daerah KT, terdapat lapan item atau soalan yang dibentuk untuk menilai skor yang diperolehi dan hasil kajian di

dapati bahawa skor yang diperolehi kebanyakan pada tahap pencapaian sederhana dan sebahagian kecil yang gagal. Rajah 1

menunjukkan carta CAST yang menggambarkan kedudukan setiap elemen yang telah dinilai keberkesanannya oleh

responden bagi memenuhi setiap keperluan Menjaga Harta (al-mal).

Rajah 1 menunjukkan carta CAST yang menggambarkan kedudukan setiap elemen yang dinilai bagi memenuhi

setiap keperluan menjaga harta (al-mal). Berdasarkan rajah CAST tersebut, didapati terdapat satu item sahaja yang mencapai

ketidakberjayaan secara purata iaitu kemampuan membayar sewa/ansuran rumah secara konsisten seperti yang dijadual

secara tepat (B5.5). Manakala item lain merangkumi keperluan asasi (B5.1), stok keperluan dapur (B5.2), keperluan pakaian

musim perayaan (B5.3), keperluan tidur dan rehat (B5.4), kemudahan bekalan utiliti (B5.5), pendidikan dan kesihatan

masing-masing (B5.7) dan (B5.8) secara umumnya dapat dirumuskan adalah dalam lingkungan yang sederhana. Bagi KN

rajah sama menunjukkan carta CAST yang menggambarkan kedudukan setiap elemen yang telah dinilai keberkesanannya

oleh 60 responden bagi memenuhi setiap keperluan menjaga harta (al-Mal). Berdasarkan rajah CAST tersebut, didapati

terdapat satu sahaja item yang mencapai tahap berjaya iaitu daripada aspek keperluan asasi (makan dan minum) (B5.1).

manakala, lain-lain item berada pada kategori sederhana iaitu, adalah perbelanjaan dapat diuruskan dengan baik (.5.2),

memenuhi keperluan berhemah semasa berbelanja di musim perayaan (B5.3), keperluan tidur dan rehat (B5.4),


kemampuan membayar bil elektrik dan air (B5.6), keperluan dan perbelanjaan pendidikan (B5.7) dan keperluan rawatan

(B5.7). Hanya satu sahaja item yang mencapai tahap kurang berjaya iaitu kemampuan membayar sewa dan ansuran

rumah (B5.5). Ini menunjukkan bahawa kebanyakan golongan usahawan asnaf masih tidak mampu lagi berada pada tahap

yang lebih selesa dalam menyediakan keperluan harian keluarga mereka seperti bayaran bil, keperluan pendidikan dan

keperluan rawatan kesihatan. Namun secara umumnya perbandingan KN dan KT menunjukkan pencapaian yang sangat

sederhana dalam konteks keperluan menjaga harta.

Didapati daripada 80 responden KT berdasarkan Jadual 6, kejayaan untuk konteks maqasid syariah harta adalah

sangat kecil iaitu 30 peratus dan sederhana adalah 58.8 peratus. Bagi yang gagal seramai 9 orang atau 11.3 peratus. Selain

itu, seramai 60 responden untuk KN. Berdasarkan Jadual 7 menunjukkan bahawa daripada 60 responden, seramai 17

orang (28.3%) berada pada kedudukan tahap CAST pada kategori berjaya, manakala seramai 37 orang (61.7%) pada

tahap sederhana dan hanya 6 orang (10.0%) tidak berjaya. Secara keseluruhanya, golongan asnaf ini masih perlu dibantu

dan juga perlu berusaha lebih keras dalam meningkatkan pencapaian dan kemajuan ekonomi mereka agar masalah kewangan

tidak lagi dirantai masalah kemiskinan. Sekiranya mereka berjaya memenuhi keperluan menjaga harta, ini secara tidak

langsung menandakan mereka berjaya melepasi had kifayah dan memenuhi keperluan asasi tahap daruriyyat sebagai

penanda aras membolehkan mereka menjalani kehidupan yang lebih baik

f)Rumusan keberkesanan bantuan modal dalam memenuhi lima prinsip maqasid syariah

Rumusan hasil kajian bagi kelima-lima prinsip Maqasid al-Syari’ah untuk kawasan daerah KT dan KN yang telah

diperolehi dapat diringkaskan menerusi Jadual 6 dan Jadual 7. Berdasarkan jadual tersebut, terdapat 30 item/soalan yang

dibentuk untuk menilai skor yang diperolehi. Maka hasil kajian didapati bahawa purata skor bagi setiap prinsip berkenaan

kebanyakan pada tahap pencapaian sederhana berjaya.

Rajah 1 carta CAST yang menggambarkan kedudukan setiap elemen yang telah dinilai keberkesanannya oleh

responden yang terlibat bagi memenuhi keperluan kelima-lima prinsip Maqasid al-Syariah. Berdasarkan carta CAST ini,

dapat dirumuskan hasil kajian mendapati majoriti responden adalah berjaya sekurang-kurangnya pada tahap sederhana

berjaya bagi setiap elemen yang dikaji bagi memenuhi keperluan yang kelima-lima yang telah ditetapkan oleh Maqasid

al-Syariah. Maka secara majoritinya golongan asnaf fakir dan miskin yang mendapat bantuan modal zakat telah berupaya

untuk mengubah taraf sosioekonominya ke arah yang lebih baik jika dinilai daripada perspektif memenuhi keperluan

yang digariskan berdasarkan prinsip Maqasid al-Syariah itu.

Secara umumnya berdasarkan Jadual 6 untuk analisis daerah KT jelas menunjukkan prinsip ad-din menunjukkan

daripada sejumlah besar 80 orang responden, 47 orang iaitu hampir 58.8 peratus berada pada kedudukan CAST yang berjaya,

kedudukan sederhana hanya 26 orang atau 32.5 peratus dan yang gagal adalah sebanyak 7 orang atau 8.8 peratus. Bagi

prinsip yang kedua An-nafs iaitu menjaga nyawa seramai 29 orang atau 36.3 peratus menunjukkan kejayaan yang cemerlang

bagi pengiraan CAST, seramai 36 orang responden atau 45 peratus sederhana dan tidak berjaya hanya seramai 15 orang atau

18.8 peratus. Prinsip menjaga akal pula yang mencatatkan kejayaan seramai 35 orang atau 43.8 peratus, manakala sederhana

34 orang atau 42.5 peratus dan tidak berjaya seramai 11 orang atau 13.8 peratus. Kategori maqasid yang keempat iaitu

menjaga maruah dan keturunan an-nasl yang berjaya hanya 33 orang atau 41.3 peratus dan sederana 41 orang sahaja (51.3%)

dan gagal seramai 6 orang responden atau 7.5 peratus. Bagi keategori yang terakhir iaitu kepentingan maqasid menjaga harta

skor tertinggi dengan mencatatkan seramai 24 orang atau 30 peratus yang berjaya, 47(58.8%) sederhana dan tidak berjaya 9

orang (4.3%) sahaja. Secara agregat,skor yang diperolehi hanya dalam lingkungan sederhana iaitu skor hanya sebanyak 4.10

bagi pengiraan kaedah CAST.

Bagi kawasan KN berdasarkan Jadual 7 sebagaimana kawasan KT, didapati hanya bagi prinsip menjaga agama

(ad-Din), jelas menunjukkan bahawa daripada 60 responden, seramai 35 orang iaitu 58.3 peratus berada pada kedudukan

tahap CAST pada kategori berjaya, seramai 19 orang (31.7%) pada tahap sederhana dan hanya 6 orang (10.0%) tidak berjaya.

Bagi prinsip menjaga nyawa (an-Nafs) menunjukkan bahawa seramai 28 orang iaitu (46.7%) berada pada kedudukan tahap

CAST pada kategori sederhana, manakala seramai 25 orang (41.7%) pada tahap berjaya dan hanya 7 orang (11.7) tidak

berjaya. Begitu juga bagi prinsip menjaga akal dan fikiran (al-‘aql) menunjukkan bahawa majoriti responden iaitu, seramai

28 orang iaitu (46.7%) berada pada kedudukan tahap CAST pada kategori sederhana, manakala seramai 26 orang (43.3%)

pada tahap sederhana dan hanya 6 orang (10.0%) tidak berjaya. Didapati juga bagi prinsip menjaga maruah dan keturunan

(an-Nasl), seramai 30 orang (50.0%) berada pada kedudukan tahap CAST pada kategori sederhana, manakala seramai

26 orang (43.3%) pada tahap berjaya dan hanya 4 orang (6.7%) tidak berjaya. Bagi prinsip menjaga harta (al-

Mal), iaitu seramai 37 orang (61.7%) berada pada kedudukan tahap CAST pada kategori sederhana, seramai 17

orang (28.3%) berjaya dan 6 orang (10.0%) tidak berjaya.

KESIMPULAN

Berdasarkan analisis CAST ini tindakan yang tepat boleh dilakukan oleh pihak berkuasa dan institusi zakat kerana ia

memberikan gambaran yang terperinci untuk setiap elemen yang dikaji sama ada perubahan berkenaan adalah menggalakkan

atau sebaliknya. Maka, menerusi kaedah CAST bagi analisis yang membabitkan dua daerah penting di KT dan KN yang

merupakan pusat pentadbiran kerajaan negeri, komersial dan pusat pengajian tinggi awam, secara tidak langsung memenuhi


objektif utama kajian untuk melihat sejauh mana keberkesanan bantuan modal perniagaan daripada aspek memenuhi

keperluan yang digariskan berdasarkan prinsip Maqasid al-Syari’ah. Ia dapat memberikan penilaian yang lebih

komprehensif kerana mengambil kira semua faktor yang penting dalam kehidupan manusia sebagaimana digariskan oleh

Maqasid al-Syari’ah iaitu agama, nyawa, akal dan fikiran, maruah dan keturunan dan harta. Oleh itu, kegagalan

meningkatkan pendapatan secara signifikan tidak semestinya menggambarkan kegagalan program agihan zakat kerana

ia mungkin dapat meningkatkan aspek lain yang juga penting untuk kehidupan di samping responden mungkin merasai

perubahan yang positif secara keseluruhan.

RUJUKAN

Ahmad Fuad Mohamed (2006). Zakat Sebagai Mekanisma Pembangunan Usahawan Di Kalangan Asnaf. Kertas Ilmiah

Sarjana Ekonomi, Universiti Kebangsaan Malaysia.

Ahsan Ullah & Routray J.K, (2007). “Rural Poverty Alleviation Through NGO Intervention in Bangladesh”:How Far It The

Achievement. International Journal of Social Economics. Vol 34, No 4 (2007),hlm 237-248.

Emil J. Posavac& Raymond G. Carey,(1992). Program Evaluation Methods and Case Studies. Fourth Edition. United State

of America: Prentice Hall.

Fuadah Johari,2004. Keberkesanan Zakat dalam Mengatasi Masalah kemiskinan di Negeri Melaka. Disestasi Sarjana

Syariah dan Ekonomi. Universiti Malaya.

Hairunnizam Wahid, Sanep Ahmad & Mohd Ali Mohd Nor, (2004). “Kesan bantuan Zakat terhadap Kualiti Hidup

Asnaf Fakir dan Miskin”. Dlm Muhamad Muda et.al. Proceeding on National Seminar in Islamic Banking & Finance

2004. Petaling Jaya: Intel Multimedia & Publication

Jaya S. Anand,2005. “Addressing Poverty Through Self- Help Groups in Kemala”.Dlm Jak Jabes(ed). The Role of Public

Administration in Alleviating Poverty and Improving Government. Manila: Asian Development Bank.

Koirala, Parashar. (2005). Public service delivery mechanism and rural poverty in Nepal. Dlm.Jabes (pnyt) The role of public

administration in alleviating poverty and improving government. Manila: Asian Development Bank.

Mikkelsen, B. (2005). Methods of Development Work and Research. A New Guide For Practitioners.Second Edition. New

Delhi: Sage Publications India. Pvt.Ltd

Mujani Tarimin.(2005) Zakat Menuju Pengurusan Profesional. Kuala Lumpur : Utusan Publication and Distribution

Patmawati Ibrahim, (2005). “ Potential Role of Zakat Distribution in Reducing Inequality Among the Muslim Society’.

Dlm Abdullah Alwi Hj Hassan et al. Teori dan Applikasi Kontemporari.

Rosbi Abd Rahman & Sanep Ahmad (2010). Pengukuran Keberkesanan Agihan Zakat: Perspektif Maqasid al-Syariah.

Kertas Kerja dibentang di Seveth International conference; The Tawhidi Epistemelogy: Zakat and Waqf Economy.

Organise by Institut Islam Hadhari dan Ekonis, Fakulti Ekonomi dan Perniagaan, UKM di ILIM, Bangi. 6-7

Januari 2010.

Zainal Abidin Arshad,(1992). Kemiskinan: Kajian Keberkesanan Program- Program Kerajaan Di Perlis.Tesis Sarjana

Ekonomi Universiti Kebangsaan Malaysia


JADUAL 1: Keberkesanan Bantuan Modal Perniagaan dalam Memenuhi Prinsip Pertama Maqasid al-Syari’ah: Prinsip Menjaga Agama (ad-Din)

Sumber: Maklumat soal selidik

JADUAL 2: Keberkesanan Bantuan Modal Perniagaan dalam Memenuhi Prinsip Kedua Maqasid al-Syari’ah: Prinsip Menjaga Nyawa (an-Nafs)

Kuala Terengganu Kuala Nerus

Item Pernyataan Purata Skor/Kategori Purata Skor/Kategori

B2.1 Kini lebih yakin rumah yang didiami adalah sesuai dan selamat untuk diduduki 4.10 (Berjaya) 4.22 (Sederhana)

B2.2 Kini tinggal di kawasan persekitaran yang selesa dan selamat untuk didiami saya sekeluarga 4.06 (Berjaya) 4.25 (Berjaya)

B2.3 Lebih yakin keluarga dapat menikmati kehidupan dengan lebih tenteram dan stabil. 4.09(Sederhana) 4.20 (Sederhana)

B2.4 Kini lebih tenang dalam menjalankan pekerjaan/perniagaan 4.10(Sederhana) 4.13 (Sederhana)

B2.5 Kini bebas daripada rasa ketakutan dan kerisauan untuk mengharungi kehidupan di masa hadapan 4.00(Sederhana) 4.07 (Sederhana)

Purata Skor Keberkesanan Keseluruhan 4.07(Sederhana) 4.17 (Sederhana) Sumber: Maklumat soal selidik


B1.1 Mampu melakukan yang terbaik untuk diri dan keluarga 4.53 (Berjaya) 4.47 (Berjaya)

B1.2 Percaya kepada kebolehan diri adalah elemen penting untuk Berjaya 4.54 (Berjaya) 4.50 (Berjaya)

B1.3 Kini lebih yakin dan mampu membebaskan diri dan keluarga daripada cengkaman kemiskinan 4.23(Sederhana) 4.23 (Sederhana)

B1.4 Kini lebih bersemangat untuk mengikuti latihan dan juga kemahiran sekiranya diberi peluang 4.18(Sederhana) 4.15 (Sederhana)

B1.5 Kini yakin akan mampu berdikari dan tidak perlu bergantung pada bantuan zakat di masa akan datang 3.74(Sederhana) 3.70 (Sederhana)

B1.6 Kini yakin akan mampu menjadi pembayar zakat pada masa akan dating 3.80(Sederhana) 3.72 (Sederhana)

B1.7 Memahami matlamat akhir makhluk adalah mencari keredaan Allah dan mencapai kejayaan di akhirat 4.69 (Berjaya) 4.75 (Berjaya)

Purata Skor Keberkesanan Keseluruhan 4.10(Sederhana) 4.22 (Sederhana)


JADUAL 3: Keberkesanan Bantuan Modal Perniagaan dalam Memenuhi Prinsip Ketiga Maqasid al-Syari’ah: Prinsip Menjaga Akal dan Fikiran (al-‘Aql)



B3.1 Kini merasakan diri lebih disayangi oleh ahli keluarga 4.54 (Berjaya) 4.22 (Sederhana)

B3.2 Lebih prihatin terhadap keperluan jiran tetangga 4.40 (Berjaya) 4.25 (Berjaya)

B3.3 Saya kini lebih berminat untuk menyertai aktiviti kemasyarakatan di tempat saya. 4.08(Sederhana) 4.20 (Sederhana)

B3.4 Saya kini menjadi lebih berkeyakinan untuk berinteraksi dengan orang ramai 3.94(Sederhana) 4.13 (Sederhana)

B3.5 Saya kini mampu menyuarakan idea dan pandangan dalam perjumpaan atau forum yang dihadiri 3.75(Sederhana) 4.07 (Sederhana)

Purata Skor Keberkesanan Keseluruhan 4.14(Sederhana) 4.17 (Sederhana)


JADUAL 4: Keberkesanan Bantuan Modal Perniagaan dalam Memenuhi Prinsip Keempat Maqasid al-Syari’ah: Prinsip Menjaga Maruah dan Keturunan (an-Nasl)



B4.1 Pekerjaan yang dilakukan kini membolehkan mendapat penghargaan dan kepercayaan dari ahli keluarga 4.39 (Berjaya) 4.50 (Berjaya) B4.2 Merasakan lebih dihormati oleh ahli keluarga 4.30 (Berjaya) 4.40 (Berjaya)

B4.3 Merasakan lebih dihormati dan diterima oleh jiran sekeliling 4.24(Sederhana) 4.32 (Berjaya)

B4.4 Berani menawarkan diri menjadi ketua sesuatu kumpulan/NGO yang disertai 3.38(Sederhana) 3.08 (Kurang berjaya)

B4.5 Menganggap perniagaan yang dilakukan merupakan satu tanggungjawab dan amanah yang perlu disempurnakan. 4.48(Berjaya) 4.62 (Berjaya)

Purata Skor Keberkesanan Keseluruhan 4.19(Sederhana) 4.18 (Sederhana) Sumber: Maklumat soal selidik


JADUAL 5: Keberkesanan Bantuan Modal Perniagaan dalam Memenuhi Prinsip Kelima Maqasid al-Syari’ah: Prinsip Menjaga Harta (al-Mal)



B5.1 Dapat memastikan diri dan ahli keluarga menikmati hidangan makanan yang mencukupi sekurang-kurangnya 2 kali sehari 4.18 (Sederhana) 4.32 (Berjaya)

B5.2 Memastikan mempunyai stok keperluan barangan dapur untuk sekurang-kurangnya sebulan 4.05 (Sederhana) 4.12 (Sederhana)

B5.3 Mampu menyediakan sekurang-kurangnya sepersalinan pakaian baru untuk diri dan ahli keluarga pada musim perayaan 4.23 (Sederhana) 4.18 (Sederhana)

B5.4 Mampu menyediakan keperluan tidur dan rehat seperti tilam dan bantal yang mencukupi untuk seisi keluarga 4.08(Sederhana) 4.17 (Sederhana)

B5.5 Kini mampu membayar sewa bulanan/ansuran rumah tepat pada masanya 3.44(Gagal) 3.25 (Kurang berjaya)

B5.6 Rumah yang didiami kini lengkap dengan kemudahan bekalan air dan elektrik dan saya mampu membayar bil berkenaan 3.90 (Sederhana) 3.97 (Sederhana)

B5.7 Mampu membiayai perbelanjaan pendidikan ahli keluarga 3.94 (sederhana) 3.97 (Sederhana)

B5.8 Berupaya memastikan keluarga mendapatkan rawatan di hospital/klinik sekiranya ada masalah kesihatan 4.08 (sederhana) 4.05 (Sederhana)

Purata Skor Keberkesanan Keseluruhan 3.98 (Sederhana) 4.00 (Sederhana) Sumber: Maklumat soal selidik


JADUAL 6: Ringkasan Pencapaian asnaf berdasarkan Kaedah PenilaianKeberkesanan Bantuan Modal

Perniagaan di Kuala Terengganu

Prinsip Maqasid al-

Syari’ah

Bilangan Responden Kuala Terengganu Purata

Skor Berjaya

Sederhana

Kurang berjaya

Menjaga Agama

(ad-Din)

47

(58.8)

26

(32.5)

7

(8.8)

4.10

Menjaga Nyawa

(an-Nafs)

29

(36.3)

36

(45.0)

15

(18.8)

4.07

Menjaga Akal dan Fikiran

(al-‘Aql)

35

(43.8)

34

(42.5)

11

(13.8)

4.14

Menjaga Maruah dan

Keturunan (an-Nasl)

33

(41.3)

41

(51.3)

6

(7.5)

4.19

Menjaga Harta

(al-Mal)

24

(30.0)

47

(58.8)

9

(4.3)

3.98

Purata Bagi 5 Prinsip

Maqasid al-Syari’ah 28

(35.0)

47

(58.8) 5

(6.3) 4.10

Nota : Berjaya: Nilai min 4.25 ke atas; Sederhana: nilai min antara 3.50 – 4.24; Kurang Berjaya: nilai min kurang daripada 3.49 ( ) peratusan daripada jumlah keseluruhan responden


JADUAL 7: Ringkasan Pencapaian asnaf berdasarkan Kaedah PenilaianKeberkesanan Bantuan Modal

Perniagaan di Kuala Nerus

Prinsip Maqasid al-

Syari’ah

Bilangan Responden Kuala Nerus Purata

Skor Berjaya

Sederhana

Kurang berjaya

Menjaga Agama

(ad-Din)

35

(58.3)

19

(31.7)

6

(10.0)

4.22

Menjaga Nyawa

(an-Nafs)

25

(41.7)

28

(46.7)

7

(11.7)

4.17

Menjaga Akal dan Fikiran

(al-‘Aql)

26

(43.3)

28

(46.7)

6

(10.0)

4.18

Menjaga Maruah dan

Keturunan (an-Nasl)

26

(43.3)

30

(50.0)

4

(6.7)

4.18

Menjaga Harta

(al-Mal)

17

(28.3)

37

(61.7)

6

(10.0)

4.00

Purata Bagi 5 Prinsip

Maqasid al-Syari’ah 24

(40.0)

33

(55.0)

3

(5.0)

4.15

Nota : Berjaya: Nilai min 4.25 ke atas; Sederhana: nilai min antara 3.50 – 4.24; Kurang Berjaya: nilai min kurang daripada 3.49 ( ) peratusan daripada jumlah keseluruhan responden



RAJAH 1: Carta CAST yang menggambarkan perbandingan purata skor bagi keseluruhan responden memenuhi prinsip maqasid syariah



0.00

0.50

1.00

1.50

2.00

2.50

3.00

3.50

4.00

4.50

5.00B1.1

B1.2B1.3

B1.4

B1.5

B1.6

B1.7

B2.1

B2.2

B2.3

B2.4

B2.5

B3.1

B3.2B3.3

B3.4B3.5

B4.1

B4.2

B4.3

B4.4

B4.5

B5.1

B5.2

B5.3

B5.4

B5.5

B5.6

B5.7B5.8

prosiding kerja/prosiding perkem 2017 solehudin.pdf · pemilihan aliran pendidikan dalam kalangan...

Documents