kemal-tahir-korduğum

8/2/2019 Kemal-Tahir-Korduum

1/198

Kemal Tahir _ Krdm

DNIVakit geceyarsn oktan gemiti. Hava bulutlu olduundan birka adm

ilerisini grmek mmkn deildi. Bu sebeple Topal smail bsbtn ar yryor,sakat bacan zedelememek iin arada srada elektrik fenerini yakarak talar,ukurlar kol-luyordui. Grlmek istemediinden kyn iinden gememi. Aamahalle harmanlarndan dolanmt.Selim'in avlu kapsnda feneri kuann arasna soktu, omuzundaki bo uvalokad, ,avucuna tkrp avluya girdi. Bu Selim gurbette... Kars adiye abia,'bildiimiz Osmanl karlardan... Karnn Osmanls kocasnn yerini bir vakitbo koymayacak. ster misin ieriye hovarday alm da scack sarlpyatmj...Topal ismail bu dnceyle hain hain gld. Kapya, hi ekinmeden iki kerevurdu. Biraz bekledikten sonra azn kanatla pervazn birletii yere dayaypseslendi:

adiye abla! Kz, adiye abla!

Kimsin? Benim beni... Sen kimsin? Allah Allah, bilemedin mi? smail... A unu.Kar kapnn arkasna gelmiti:

Aman smail bu vakit ne vakit? A kz tbe! Sana vakti-z;aman soran m var? Bu vakit kap almaz, biri grr, Selim evde olsa neyse ne! A dedim rezil, greni grmeyeni biz dnmedik mi? Kimse yok. Tbe hey ajlah! Dur biraz, hay smajii. stm ak... Balarm stne bana... A yahu dm. erden ses kesildi. smail'inyreinde adi-ye ablaya kar hi bir ktlk bulunmad halde soluklar azna smazolmutu. Bacak yerinden kopsa hovardalk damar bizde salam, aferin! diyeglmseyerek elektrik fenerini hazrlad.Kap karanlkta alp smail ieri girince feneri parlatp karran suratnatutuverdi. adiye elinin tersiyle gzlerini kapatt:

ek unu gzmden... ekeriz. Yava yava...adiye acelesinden i gmleini geirivermi de alvan stne ekmi. smail,Memelere bak! Rezil kahpe! diye dnd. Oysa memeleri filn grnmyordu.Kain, hnzr topaln ne dndn anlam gibi kollarn gsne kavuturupbiraz eildi:

Buyur ieri... Neye geldin, hayra m geldin, erre mi geldin? Hele yak ki... Kz engi, biz her zaman suratna elektrik mi skacaz?Topal ismail sedire oturdu. Fenerin ak n alk -alk odann drtyannda gezdirdi. Ik do-!rap kapaklarnda, sandkta, duvarda asl eylerinzerinde biraz fazla duruyordu. En sonunda gelip orta yere serili yatakta kararkld.adiye ban rtledikten sonra lambay yakmt. Gzleri srmeli. Kalarnarastklar gzelce ekmi... u halde karnn oyna yalnz yatarken de ssekuvvet veriyor. Kalalarnn, besili ko kuyruu gibi titremesine, ya ne demeli?Bu karnn krpelik devri gemi ama gzellii kendisine yeter.Topal smail dudaklarn yalayarak akalat:

Kahve istemez abla!.. Baka bir zaman... imdi bizim iimiz 'var. Neymi bizim iimiz? Allah allar! Kz senin herif giderken bir ey tembihlemedi mi?10

Tembihlemedi. una bak! smail gelirse... falan demedi mi? Demedi. Selim'de akl narasn, unuttu besbelli. Sa-na unutmu ama bize


2/198

unutmad: Aman smail, seni greyim, bir i olursa bizi unutma.adiye ablana gidersin. Benim kar yiittir, yokluumu belli etmez dedi.Herif imdi gurbete kt diyerek biz verdiimiz sz tutmayalm m?

Aranzda konumusunuz, benim haberim yok.adiye esnedi, elini azndan indirip gene gbeinin zerine koydu).

Haberin yok da bu gl neyin nesi? Yzme yle bakma rezil, yreimi

bozacaksn. Yrek bozulmas oru bozar, hey smail, cehennemde yanarsn yavrum... Ulan o eski ii sen daha unutmadn m? Cehennemde yanarmm. Varayanaydm hey allah! - Tabakasndan bir cigara karp yakt, derin derinekti-: Sen cahillii nerden bileceksin bre abla! Allah insafldr, cahilkulunu cehenneminde temelli yakmaz. Lkin senin gibi bir imanszageldi mi... Ulan bizi ka yldr yaktn kavurdun. -Giga-rasnm dumanntavana doru frd-: te isba-ti: Dumanmz tepemizden kmada...

nce gerekti topal aa! Ne demiler? O da yle bir esintiydi, getidemiler. Sen, sakn, gecenin bir vaktinde bunun iin mi geldin?

Oras vicdanna kalm bir mesele... Sopay eker, kafan krarm rezil! Dur yahu, biz hemen mi dedik? Benim yreimde domuz pazarl

aramayacaksn. Senin herifin bize sk tenbihi var. imdi syle bakalm, geenakamki ekinler nerden geldi. Selim gurbete giderken tren navlununu nerdenkazand?

Herif ekinleri Himmet avutan alm. Gelecek yaz tiftiklerinikrkacak.

Allah allah! Ekinler ksrkl hocann ekinleri... Biz resmen ksrklhocaya borlanmz.nes*I*.':Himmet avuun tiftikleri krklnca ksrkl hocann borcu nasl deniyor?Ulan bunlar nasl bir yalan! Beni kfrn dininden balatma! Bir de glersin.-Ciddileti-: Bende akl oktur aziye abla. Kyl odaya toplanp ksrklhocay deflemee karar verince senin herife gz imarn ektim. Kyl konuur,ben Selim'e gz imar ederim. Selim bir ey anlamaz, kvranr. Bu bizimYamren milleti imansz bir millet, Herifin bar tutuk, makam yok, sesievirmesine kulak asma dediler, bize Reit hoca gibi sedas gr bir hocagerek.. dediler. Doru bir sz! Yamren'in hocas surda ezana kt mbarts Smcak'tan duyulmazsa ka para... Senin herif hitamnda, imar ald,almasyla odadan darya urad. Aklm anlattm. Ulan aferin! diyerekelini dizlerine vurdu.

Herifi batan kardn yle ya... Gnah boy-nunadr. Ulan bu ne biim bir laf! -smail imdat arar gibi drt yanna bakt-: Bizne yapalm yahu, biz bu Yamren'den kp gidelim mi? Karlarna bir szaarsn, Uy aman! Bizim herifi batan kardn. Gnah boynuna*!derler. Heriflere bir laf edersin... Ulan biz bu elli haneliknamussuz kyn eytan myz?

eytansn elbette... una bak, geenin bir vaktinde kendisini temizekaracak.

eytanm... Sizdeki domuzlua, bizim eytanlmz, korkma, dokunmaz.Bar tutuk hoca inize geldiydi yle ya... Tk nefes... Lkin gz hlkarlarda... Ben adamn yreini gzlerinden seyrederim. Bir erkek hastalanr,Aman hoca yeti, nefes ediver! diye yalvarrsa, Dur, elimdeki u iibitireyim de gelirim der. Bir kar hastalanr, Aman hoca demenle pire gibisrar, Yr evldm, aman gidelim yr! diyerek seirtir. Ulan, kurbanolduum Allah, iini bilmez mi? Karlarn suratna fazla flediindensoluunu kesvermi. -Bir slk ttrd-: Kyde buday komam hocayavermisiniz engiler! Hocadr ekinleri evine tepe gibi y-12

m. -Sesini alaltt-: gn evvel Selim'le birer uval aldk.adiye korkmu gibi irkiidi.


3/198

Gnah! Hoca ksmnn ekini alnr m? una bak! Kz senin gnahtan filn haberin var m demek? Dua kuvvetiyle biliverse!.. Dua kuvvetiyle bilip benim hrszlarmfalanca falanca... derse...

Dua kuvvetiyle hrsz tutan herifin Yamren hocalnda ii ne? Gitsin deankr'ya candarma kumandan olsun. Meraklanma ben hocann oyununu

aldm. Ekini gzelce ym, stne parma-yle bir Dahlek yazm.Eski yaz zerine bir yaz... Bozulursa ellendiini bilecek... Seninherifle beraber gittik, uvallar doldurduk. Sonra ben de yazdm onun gibibir Dahlek...

Benzetebildin mi hay smail? Ne mmkn! Senin yazn hoca yazsntutmamtr.

Hvesi nvesine benzettim. Glersin yle ya, gl bakalm! Senkar aklnla nerden bilecek-sin? Bu dnyada okumann her eidi enbatan hrsz milletine yararl... Hoca, eeine bindi de ky aramaa gittiki gn sonra dnnce neden kyametleri koparmad? Bizim Dahlek, hocaDahlek'ini tuttu da ondan... Herif bu sabah gene ky aramaa gitti. Ekinlerorada. Zahmeti uval doldurmak. Hadi abla, irisinden bir uval omuzla dagidip getirelim.

Aman ismsil yakalanrz. Ulan kar milleti! Siz hep mi eek olursunuz? Benim iimsalamdr. Selim'le yakalandk m? Ekinler orada, Dahlek yazs parmamnucunda... Tknefes hoca dersen ky aramakta... Kz, yzme koyun gibi bakma,davran! -Gene fkelenmi gibi 'kt-: Ulan adiye abla! Sen, demek, yeminlimisin? Sen hi bir hayr iine kolay gelmez misin? Rezile bak! Glerhuzurumda... Sus ulan, kapa u azn, sus engi! Evvelleri de avlulara kmakiin bylece naz etseydin ya... Yedi kyn bir a-diye'si olmasaydn.adiye glmesini keserek somurttu:13

Hele rezil topal, ben geceleri hangi avlulara kmm? Uzatmaaa! kmadn avlu kalmadndan, smaii hepsini aklndatutamamtr diye gvenmektesin ama... Hangi birini saymal? Himmet avubir... Battal'n babas Kadi,r aa...

. Sus alak, sende iftira oktur. Gidelim bari... Dur da uval getireyim.Gnah vebali boynuna!...

Boynuma evet. te dnyada ben diyeceimi bilmez miyim? Bacaa builleti vermeseydin derim, iki baca salam kullarn kendi gnahlarngtrmezken. derim, sakat smail kulun ar diye rezilinin da gibignahn fazladan nasl yk-ienebilirmi bakalm, hey allah! diye gcmyettiince barrm.adiye uval getirmeye gidince topai smail parmaklarn gizlice krdatt.Kalkp lambay fledi. Karanla getirip una bir sarlmayalm m bizimdicik? diye dudaklarn yalad.Avluda etraf dinlediler. Koca Yamren'de ses yok, soluk yok.Bekr olan tknefes hoca, Aa mahallenin sonunda bir kk evde oturuyordu.Topal smail eve arkadan yanamt. Ksk bir sesle konutu.

Abla! Sen uraya uzan. Ben evi bir daha yoklssam gerek.adiye hemen meldi.smail sakat bacan srkleyerek avluyu dolat. Sayvann karanlnda yanpsnen cgara ateine yaklat, Pelvan nbette! Aferin! diye glmseyerekelektrik fenerini apansz yakt.Pelvan Vahit gzlerini krptrarak kt:

- Sndr unu. Kar nerde? Meraklanma, getirdim. Surda, avlu duvarnn dibinde... Aferin smail -Pelvan Vahit srayp kalkmt-: Ulan aferin topal ea, cokyaa birader! 'Getiririm allah salyesinde... der de getirmez yalanc rezil'diye kzdmd. Aferin!

Olum biz ahbap uruna kellemizi koymuuz. Lafa bak! Aman smail hiylelenmedi ya? Hi bir bok olmad. Yakalanrsak oh ismail diye biraz mzkland, okadar...


4/198

yleyse... karnn yreine domu... -Pelvan Vahit sinirlisinirli gld-: Kar ksmnn akl var da fikri yok...

Doru bir sz! Kar milletinde akl ne ara-s.n bre Pelvan! Ko seirt! Dur olum, caramz bitirelim. Caranm sras m? Bir haftadr Aman yandm, aman smail efendi bana birakl... Kary yatsdan sonra dpr kar, gerisine karma!

diyerek it gibi yalvardklarn nerde kald? Sakn korkum mu yreksiz;. Durhele, yaprak gibi titremeye baladn yle yat.. Hey topal aa! Bizim titrememiz korkudan deil, yrek oynamasndan...Lkin smail efendi, bak ne var! u var ki barverirse...

Barmaz ve de baramaz. Hrszla geldiinizi ben anladm diyeceksin,Topal-'smail'e surda rastladm, Siz beraber geldiniz diyeceksin1. Beniburaya muhtar brakt. Hocann ekinleri alnm diyeceksin. Banakfretsen de nemi yok'.. Zamparalkta icap etti mi arkadaa smek vardr.Sknca yalan yere yemin bile edersin. Kary raz edinceye kadar, akllbir adam z babasna olmadk laf syler. Bunun da tresi byle canm!Pelvan Vahit cgaray atp ezdi. Hrl hrl soluyarak kuan skmayaurayor, cesaretlenmek iin zaman kazanmaya alyordu. Sonunda avucu-natkrd:

Aman smail dua et! Tuttuum altn olsun. adiye bu yatan sonra altn olmaya olmaz. Lkin buna gnl demiler, heleiki Pelvan gnl... Haydi var-yr! Eline, diline, ille de beline kuvvet!te bunun duas da budur: Yalvarrsn, baktn olmad; birka amarekersin, gene fayda vermezse, paa-kasnak dalarsn, bu da bir gresaylr. Zor oyunu bozar demiler.1415

nallah!Vahit avludan kt. smail bu sefer evi dolap hi grlt etmeden avluduvarna yanat1. Yere serdii uvaln stne yeni oturmutu ki Pel-van Vahitduvarn tesinde kaba kaba sordu:

Sen kimsin ulan, kimsin gece vakti? Aman... Aman ne demek? Kprdama! Aman karde! Amam dur hele! Vahit kardeim sen misin? Benibilemedin mi?

Dur bakalm, bilemedim. Vay sen misin? Kz buralarda ne iinvar?

Vahit karde... Kes sesini, hele rezil! Elindeki uval m? Tu aJlah beln versin!Doru syle buraya hrszla geldin yle ya...

Vallah billh hrszla deil. Bahelerden kuru diken toplanacak.Biz yarn sabah ekmek yapacaz.

Kuru diken toplanacaksa gndze ne olmu? Diken meselesi dorudiyelim, beni grnce neden yattn?

Baktm biri geliyor, korktum. Bildiin gibi deil Vahitkardeim, hemen hrsz dersim. Ben buraya kuru diken yolmaya geldim.

Topal da m kuru diken yolacak? Sana diyoruz. urada biz kime rastladk?Topal smail alana rastladk. Siz1 topalla birlik olup ekin almayaktnz. Doru syle!

Vallah billh hrszlk yok... Yokmu. Ulan bu ne rezillik! Hocann ekini noksan. Herif lt. Noksan.almlar. Alad f-kiara... Muhtar bana kzd. Muhtar beni buraya bekikoydu. Kalk yr, hey'ete gidilecek. Anlald, hocann ekinhrszlar sizmisiniz. Ulan sizde hi insaf yok mu? Ulan siz hi utanmazmsnz? Yr...adiye alamaa balamt. Topal smail ii yi idare ettii iin Vahit'ibeendi. Pelvan, kyordu:

Kes u alamay!.. Kes dedim. Hemen alarsnz. Ulan kar milleti! Surdayolunuza lsek, siz-16


5/198

de acsma yoktur. Ulan pekl! imdi alarsn. Karlarla o kadar habergnderdim, lyoruz dedim, imana geldin mi? Olmaz ne mmkn! Ben seni hey'etegtrmeden brakmam. adiye alamay kesti:

Sen bana karlarla haber mi yolladn Pelvan aa? Ne haberi? Elbet haber yolladm, Aman bilir misin? dedim. Hangi karym? Bana bir ey syleyen olmad.

Olmaz m? Ne gzel oldu. Lkin ne demi,-er? Baz teker dner, baz dingildemiler. imdi-cik biz bylece hey'ete gidelim ki... Sen bana ne zerine haber yolladn karde? Sevdasndan uyku muyku kakmad. lm bir mi, iki mi? diyerek... Aman kardeim Vahit etme! Bunlar nasl sz? una bak! Raz oldum1. Sevaptr. diyeceine... D nme, muhtara gitmemiolmaz.

Vay ba:ima, vay bama... Komulukta bu nasl bir i? Demek sen komurzna m dolamaktasn oh Vahit...

Irz namusu azna alma! Biri duyar da glmesinden kam a,tlar. Ben o ilerden vaz getim Vahit karde, herif bana tbe ektirmedi mi? Tbeymi... Hrszlk daha m sevap? Yr hey'eta.. artolsun kurtuluyok. Benim laf dinleyecek zamanm geti. Bakalm muhtar, adiye kahpesi

tbelenmi, ne gzel der mi? Kolunu balar da seni ankr mahpusuna srer.Topal da birlikte... ankr'ya "kacfer yol boyunda millet seyrinize kar,Maallah! diye barr.adiye fsl fsl bir eyler syledi. Topal smail yreinin gmbrtsndenanlayamad. Vahit bu sefer glvermez mi, keyfile...

Sz m u? Topal geti gitti. Beni grnce tedbiri amtr. Topal banadayana m bilir? -Kar17gene bir eyler fsldad-: Haydi ulan! karnda senin serseri yok. Yarn nedemek?adiye yeniden alamaya geti ama, bu seferki gnl olmu cilveli karmarmas...

Bana bu oyunu namussuz topal oynad. Barva bu oyunu topalla birlikoynadnz.Sonra sesi kesildi. Duvarn tesinde davar yaylmasna benzeyen kuru othrts balamt. Topal smail ellerini ensesine kenetleyip karanlkgkyzne dald. Yrei sanki jip kabarmt. Bir yandan keyfle gmbrdyor,bir yandan can skn-tsyle skyor. Bir vakit, bir kula duvarntesindeki solumalarda, bir kula, sanki bir ses gelebilir-mi gibi, sakatbacanda yle dinledi. Srtnda topran rutubetini duyuyor, ksrmemek iindilerini skyordu. Bir aralk elektrik fenerini duvarn stnden yakvermekaklna geldi. Kederi hemen dald. Pien aa souk su katmak ite buna derlerdiye glmsedi. Bizim Pelvan kzar. Kim olsa kzar. Kolay m yahu, mrarhnn durduu yer... Alaa bir iyilik ettik. Ayp der. Olup bitenlerigznn nne getirmeye alt. Karnnn ksr gene guruldayarak boaznadoru kyor. Hele rezil ksrk! Sen hep byle amansz yerde neden tutarsn?Bacan sakat yeri gece ayazndan szlamaya balamt. Kar ne dedi bakalm?'Bana bu oyunu topal oynad' dedi. Karnn orospusu da bize 'topal' dermi.Dilerinin arasndan hnla kfretti. Hafif bir rzgr duvarn tesindekisesleri kartryordu'. Bu adiye biraz yal ama yz sar olduundanbenizleri krmz, gzelliine beyaz... Hele kahpe!Nihayet i bitmi olmal ki Pelvan Vahit uydurma bir ksrkle tkrd:

Kalk kz! Uzatma... yallah doru eve... Bir daha hrszlkta gezdiinigrrsem kemiklerini krarm;adiye anlalmaz bir eyler syledi.

Ulan art olsun... Ulan o nasl bir laf? Sus rezil! Hep Sus dersin, adiye'nin ekmei na-18sil? demezsin. Evde ekin olsa benim buralardat ne iim vard hay Vahit?

Ne yapalm? Hocann ekinini, imdi alalmm?

Tamamn ykleyip getirecekmi gibi, una bak! Bir iki hak* yeter.


6/198

Kz ben o halt edemem. Hrszlk gnah...-Hrszlk gnahm. -adiye glverdi-: Sanki bu da hrszlk deil mi?Selim'in hakkn aldn. Benim herif bir duysa, Aferin, hell olsun der mi?Beni dayaktan ldrr. Kitaba el bastrd, tbe ektirdi, nikh tazeletti. unabak! Beni boyumca gnaha soktu da... Hadi u uvala biraz ekin alver. Bak neolmu senin haberin yok. Hoca, Ekinimi bir hrszlayan olursa bileyim diyerek

zerine yaz yazm. Sen ekini uvala doldur, yazy boz. Muhtar aam yarnsabaj Topal ismail'i sopaya yatrsn.Vahit bu sze keyflenip kaba kaba glnce smail yatt yerden kalkt: Ulankar milleti! un-lara. hi iyilik yarar m hey allah! diye sylenerek evednd, sayvann glgesine ekilip bir aara yakW.Pelvan gelince hi bir ey duymam gibi sordu:

Oldu mu Pelvan, srtn yere getirebildin mi? Ortaya gremekkolay deil.

Brak. Bamza bir bel da bu. Ekin isterim diye yalvard. O iten sonra byk aptes alnmadan ekin laf edile mibilirmi? Bir tekme vurup Ykl! demedin mi?

Alad ulan. Evde ekmek yokmu. Anladm, acman kabard. Bu da byle bir a,cma!.. Doru, hovarda ksm,

kar Yapma gnah! derken acmayacak da... Sus rezil! Biz essahtan acdk. -Vahit irenmi gibi tkrd-: Ktbu i smail, elin tbe etmi karsn batan karmak kt...

imdi ina,ndm, gerekten acmsn. Belli bir ey, karnn doydu,insana bir nefretlik gelir.

* ankr evresinde 8 kiloluk, ekin ls19Tanrnn bir ii canm! Bu nefretlik gelmese, hav Pelvan, erkek ksm yataktankmaz da acndan lr. Tbe meselesine geldi mi, hi aldrmayacaksn.Karaday'mn kars ayran yaparm. Karadayi: Bir anak su koy una. demi.Kar koymu. Bir anak daha. Kar gene koymu. Hele bir anak daha getir.deyince kar yzne yle olmaz der gibi bakmasn m? Karadayi glm, Getirkar. demi, yourt ksm aktr, gayreti elden ko-maz. Oynak kar da yourtgibidir efendi, tbe de etse bu ie geldi mi gayreti elden hi brakmaz.

Laf tren gibi uzatrsn ya, sonunda bana ne geleceini bilmezsin. Kanmeseleyi anlad, Ba-rja bu oyunu topal herif oynad diye alad. Benden sanaarkada d: Karnn gzne grnme. Tbe olsun teki bacan da krar.

Demek bize fkelendi mi? fkelenmitir. imdi bir sorum var Pelvan,dinin gibi doru syleyeceksin: Gnlsz myd, sonuna doru olsunsevinmedi mi?

Bilmem. nce gnlszd. Sonuna doru... -Vahit ks^ ksa gld-; Sonundaacildi, evet...

Grdn m? Sonunda almtr. Meraklanma, bana: ksmez. imdi Abla!diye seslensem, Emret ablasnn smail'i! Ablan sana kurben olsun!diye koar gelir.

Artk orasn sen bilirsin. Ben bilirim. Hele biraz alsn, Pelvan aa geceleri gizliden gretutmaya babasn... Yamren aar canm. Bu adiye'ye ne oldu yahu? diyerekelini dizine vurur. Yaknda bu adiye el tutar ki unu oturup yesem neolacaksa... dersin. Semi-rir de hamur aarken, Olan adn smail diyerektrk bile arr. Yalan karsam, nah u byklar kaztrm.

Doru! uval elime verirken etimi burmasn mi? Ka,ltaa bak kaltaa...Evin kapsna yanatlar. Topal smail kuann arasndan ucu bkk bir telkard, elektrik fenerinin nda asma kilidi kolayca at, kanad besmeleekerek itti. Alay eder gibi yakp sndr-20d beyaz n iinde buday yn sar sar parlyordu.smail yere oturdu, uvalna ekin doldurmaya balad. Ayaa kalknca ykn birkere tartt, birazn geri boaltt:

Haydi Pelvan! gster gcn... Korkma! Yazy tpk tpksna yazarm. Hocafarkna varmaz.

Ulan smail, tbe olsun elim varmyor arkada. -Pencereden darya bakt,


7/198

iini ekti-: Sana yalan olmaz ajak topal, yreimdeki allah korkusu filndeil. Murat aam bir duyarsa...

Brak imdi Kulakszn Murat aay... Ben herkesin huylarn bilirim.Murat'n bir gzel huyu var: Yzne dike dike bakacaksn da, Vallah billh benyapmadm diyeceksin.

Sus gvur! Bu yemin neyin nesi?

Olum hrszlkta yemin art... Birisi birine Haydi seninle hrszlagidelim demi. teki usta hrsz: Olur haydi demi). Yolda giderken bunlarabir hendek atlamak gerekiyor. Usta hrsz hoplayp gemi. Arkasndan acemihrsz dsr atlaynca usta hrsz: Vallah billh ben bu hendei ajtlama-dmdemesin mi? teki besbelli bir Pelvan adam... Sus gvur, diyor. Bu yemin neyinnesi? Usta ne dese iyi: Yavrum bu zenaati sen yapamazsn, kendine bakazenaat ara! demi. imdi o hesap... Anladn m?

Anladm, hendek atlanacak da atlamadm diye yemin ekilecek... Tamam, aferin! Tamam ne demek namussuz? Seni imdi inerim.Rzgr aralk kapy gcrdattu. Susup dinlediler. Uzaktan kpek seslerigeliyordu. Vahit telland:

Kyde bir gezen var! Aman smail... smail elektrii sndrerek emretti:

Doldur u uval, abuk...Pelvan Vahit uvala biraz ekin koydu. Tam srtlayaca srada ismail elektriiyakt:21

Bu ne? adiye seni rezil eder Pelvan. On okka ekinle karnn nne miklr?

Yeter yr. Hadi, gidelim. Ulan ayp, ertolsun ayp... Doldur unu. Az da bir ou da... Doldurmam artolsun. I sndr de gidelim. Korktun yleyse... Kpek sedasyle dudan m yarld? Gel doldur olum, itesana bir frsat...

Sen niye doldurmadn? u sebepten doldurmadm ki... Hele ahmak! Ben hocaya m acdm? Bacakzrl oluundan biz ar yk altna giremeyiz. Lkin sen bir kocaPelvansn. Kardan ayp...

Ayp deil. Elverir. Dur yahu, birazn da sen alrsn. Kt m? Aktan bir ekin... Ulan smail, sen beni sonunda hrsz edeceksin ya, dur bakalm'.Pelvan Vahit uvala biraz dadia ekin koydu. smail salan taneleri eliylesprd, ynn stn dzeltti, kibirlene kibirlene bir Dahlek yazd. Iodann drt kesinde gezdirdi. Eyalarn arar snda duran bir bakr tencereyi,Selim'le beraber gelilerinde gzne kestirmi, fakat almaya cesaret edememiti.Yzn asp ban kederle sallad.

imiz bitti, gidelim arslan!Kapy kilitlediler. smail, sayvann karanlnda durup Yukar mahalleden Ortamahalleye doru inen kpek seslerini biraz dinledi, sonra Vahit'in koluna vurdu:

Korkma Pelvan! Kpek ksmn hrsz iin beslerler. Ama bounadr.Hrsz tanktan korkar, kpek dersen azsz, dilsiz bir yaratk... Bilbakalm, u bizim Yamren'de ka tane akll adam oturur? ki tane... BiriHocalarn Hakk, tekisi Kulakszn Yakup... Bunlar kaplarnda kpekbeslemezler. -Kpek sesleri avludan avluya geerek gittike yaklat iinbelli belirsiz telland-: Gidelim Pelvan, sen bu zenaati bir gecede ezberinealamazsn.22

Balarm zenaatinden rezil. Ben ne dnmekteyim, ben Murat aaydnmekteyim.

Murat aay hi dnme. Murat'a yalan sylerken gzlerini hievirmeyeceksin. Yalanc adam gzlerini mmkn yok dik tutamaz diye bir lafrenmi. Herhal Kurunlu'nun retmenli okulundan rendii bir laf...Gzlerini dikersin de yemini basarsn. Hadi imdi ayrlalm. Bizi bir aradagrmesinler. Var-git selmetle... adye ablaya selm syle...Avlu kapsnda ayrldlar.


8/198

smail, ikibklm, szlayan bacaa svp saya>-rak kendi avlusuna girdi1. Fakatekin uvaln ahrdaki gizli yere koymak frsatn bulamad. Duvarn glgesinesindi. Ayak sesleri tam stne geliyor. Hem de iki kii varlar. Aman, adiyeorospusunun kahpe oyununa m dtk arkada? Aman uval ahra... T allahbeln vere, uval ulan... Korkudan soluu kesilmiti. Mahpusluu hisevmiyordu. Grlt Sardere'yi geince ban uzatp bakt. nlerinde bir

eek... Nelyin nesi yahu? Birini Kulakszn Murat aaya benzetmiti ama tekisikim ola? Kafasnda silindir apka... Memurdan bir adam' desek... Geceninyarsnda memur efendinin Kulaksz Yakup'la ii ne?Meraklandndan meydandaki ekin uvaln filn unuttu. Grlt etmemeyealarak uzaktan uzaa artlarna takld. Biri Murat aa, hi phem kalmad.Lkin tekisi? Boyu ksa bir herif... Bakalm!Bunlar Yakup aann avlusuna girip merdiven kapsn yumrukladlar.Neden sonra, Yakup aann sesi duyuldu:

Kimsin? A. Ulan kimsin? Murat sen misin? Benim ben... unu aversinler. Ulan gecenin bir saati... -Yakup aa pencereye gelmiti. Kadnlara

bard-: Kz gelin! Kz kosana eek! -Darya sordu-: Ne var Murat, birey mi oldu?23

Ne olur... Olun geldi. Mustafa m? Aman Murat... Mustafa... Hadi kapy an...Topal smail, grnp grnmemeyi bir an tasarladktan sonra elektrik feneriniparlatt:

Aman Mustafa, ho geldin birader. Merhaba Murat aa! Bu Mustafa nerden ktbylece?

kt ite... -Murat gld-: Sen nerden ktn bakalm? Genler odasnda kat oynadk. Eve geldim. Soyunurken kpekler yukardanparlad. -Bir taraftan da Mustafa'y gzden geiriyordu. amt-: EeeMutala, naslsn bakalm arkada?

iyiyiz. Grdn gibi...Eer smail'in grd gibiyse... amas da bundan ya... Bana ehir yerinintekerlek apkasn geirmi ama giyim kuam ktden de kt...

Bu ne hal .arkada? Hangisi? Eei sordum! Sen Ankara'dan buraya eekle mi geldin? Eekle elbet. Trenle herkes gelir. Oras da doru ya...Kadnlar koarak inmiler, eein ykn zen Murat'a k tutmulard.Mustafa'nn st ba yrtk-yamalyd ama hayvana sarl yejl stanbulsandn ne yapmal? Bunda bir i var smail efendi, hele yarn ola hayr ola.Anlarz. smail daha fazla durmay uygun grmedi, kadnlara: Yorgan yavahaa... inde takmlar sanl. Biri kayboldu mu keyfinize... diye kumanda verenMustafa'nn omuzuna vurdu:

Bana izin arkada, sabahleyin konuuruz. Olur".Mustafa, Pelvan Vahit'i soracakt. smail sakat bacan sryerek yryncevazgeti.Yukarda, sand orta yere koyduklar zaman Yakup aa plak ay(ak!anylebir kere evresinde24dolamt. Sa eli bir tuhaf titriyordu. Nerdeyse hayvan satn alrken besiliolup olmadn anlamak iin yapld gibi kapa svazlayacakt. Alayan birsesle burnunu ekti.Kars Binnaz kapnn kenarnda kalakalmt.Mustafa sklyor, eei ahra ekmek iin aada kalm olan aabeyi Muratgelince bu skntnn daha da artacandan korkuyordu. Gurbetten kye dntrende dnd gibi kmamt. Babasnn elini pmediini hatrlayarak


9/198

davrand: Destur baba, elini pelim. te sonunda kye kavutuk.Yakup aa, Mustafa'nn omuzu zerinden karsna gz krpt:

Elini penler ok olsun! Nasl kz, Mustafa olun bym m? Bym elbet. Allah balasn.Murat ieri girince Yakup aa sedire oturdu, byk oluna yannda yer gsterdi.

Mustafa ellerini gbeine balam, ayakta kalmt.Feride, kaynnn eline vardktan sonra kaynanasnn arkasna geti:Ya.kup aa sordu:

Ne var, ne yok Ankara'da? yilik... Ankara iyi... Mektubu aldn m? Aldm. Murat aan yazverdiydi. yi yazrm m? Eksik olmasn, iyi yazm. Bir de yazmasn m? Aferin, sandk, gzel bir sandk... Ankara sand...Kaa bu bylece?

Cemal usta nmze dt de ucuza aldk. Hep ucuza dersiniz... Ah bu benim oullarm... Bakalm ucuz mu? Hele a

unu.Mustafa anahtar analna uzatt. Anahtar kilidin iinde dnnce bir ngraktt. Binnaz kapa kaldrrken durdu:

Aferin Mustafa! kilidi ngrakl imi, safi-d beendim. Beendinse pekl! Sana verdim. st-ba25koyarsn. Cemal usta biraz daha iyisini arad ama ne mmkn! Bulamadk.

Elverir.Kapak alnca sandn bu kadar dolu olabileceini ummadklarndan Yakup aaile kars baktlar. Binnaz yaklaan geline emretti:

Kz, uradan byk lambay yak getir. Mustafa: Hayle... Adam olun!diye glmsedi.Yakup aa soyunuk olduunu unutmu gibi, karnna, kalalarna vurarak tabakasnaramaa balamt. Murat'tan cgara istedi. Mustafa bo bulunup elini arkacebine gtrd, ama karp cgara vermeyi gze alamad.Lamba gelince anal en stte duran siyah paltoyu kaldrp a tuttu:

Babana m bu? yi bildin babama... Daha kuak var, &!var, mintan var, yelek var, mest-lastik var.Yakup aa toparland:

Ulan mestle lastik mi getirdin? -Murat'n kolunu drtt-: Bizi diptendorua donatt, grdn m sen?Mustafa, gzleri sandkta, ar ar konutu:

Baba, vaktiyle srtmalk ettiini artk unutacaksn! unlar hepgiyin, kyde gez salnarak:Kulaksz Yakup aa byk olu Murat'n her zaman syledii bir sz, birazdargn, biraz fkeli tekrarlad:

Giyim kuam, adami .adam etmez. Srtma olduumuzu biz ne kadar unutsakYamren bilir. Doru muyum Murat?

Dorusun. Srtmalk ayp deil, sonradan grmelik ayp...Kadnlar paketleri, toplar hr hr ayorlar, a tutup keyfleseyrediyorlard. Oday keskin bir iri kokusu kaplamt. teberi alp etrafayaylnca kadnlar uneack bir sandn bu kada\r mal nasl aldna atlar.Binnaz kda sarl byk bir paketi havada tutarak, sordu:26

Neyin nesi bu?Mustafa daha fazla dayanamad, sandn yanna meldi:

inde apkalar var. Brak, ts bozulur... Birini aama, birini babamaaldk. Biri de benim. Murat aama fatzlad,an bir de yelek olacak. Ankara'dakaldysa... T ulan Cemal usta! -Sandn iini biraz kartrd-: te!Cemal usta hi unutur mu canm? Aferin! -Yelei geline uzatt-: Al! DmeleriyaJandan tutturulmutur. Kuvvetlendirirsin. Size yemeni de olacak.


10/198

Kartrmsnz. -Analnn hl skma ipeklileriyle uramasna fkelendi-:Brak unlar... Allah allah! -Yemeni paketini Binnaz' in kucana att-: kisisenin ikisi gelinin... -Aas Murat'a bakp gld-: Gazocag da getirdim.Markas bir ho... En iyi marka...Yakup aa burnundan kl koparmaa urat iin elini hzla aa ekti:

Ocak ksmnn yiidi tren gibi ses verecek.. Yak bakalm, horlanmas nasl?

Horlamas yaman... Horlamas muhtar odasndan duyulmazsa krar savuurum.Mustafa kapnn yanna braklm eski yorgan ortaya ekti. pleri zmeyeurarken yol yorgunluu sz halinde bel kemiine yapt, yreindekitedirginliini bsbtn arttrd. Smcak'tan buraya kadar Murat aas pekkonumutu. Aferin Mustafa, beni utandrdn, bir de, Senden bu kadarnbeklemezdim aferin! ite hepsi bu... Mustafa, zlmemek iin domuz gibi inateden dme kzd:. una bak! Ulan seni ben demir iviyle mi perinledim,namussuz? Murat aam bizden bu kadarn beklemezmi. Yahu bizi bu kyl nebellemi hey allah!Murat esnedi, bir ey grnmedii halde pencereden darya bakt.Yakup aa lastikleri evirip eviriyor, burunlarn skyor, birisinin zerindekibeyaz lekeyi parmar n tkrkleyerek silmeye alyordu.Kadnlar, bu kadar eyann sahici olmasna bir

27trl inanamamlar gjbi hepsini tekrardan ellemee balamlard.Mustafa iindeki garipsemenin Ankara'y zlemekten geldiini ararak anlad.imdicik Cemal Ustann Bendderesi'ndeki odasnda gzlerini aver-se, Oh! diyesoluunun genileyeceine dini gibi emindi. uncack zamanda bizi bunlartemelli unutmular arkada! Ky bizden vazgemi diye yreini szlatan bireyler dnd. te belli biey... Analm Binnaz alayverdi mi? Hele rezilkahpe, erez ktlarn yrtacak! Yorgan neden atn unutmu gitmiti.Gazocana gazya koymak zere tenekeyi alacana takm torbasn Murataasnn ayaklar dibine boaltt:

te bizim velinimetler! -Bu sz Cemal Ustannd-: te bizim tatakmlar...

Bilirim. Smcak istasyonu da tatan yapld. Talk iyidir. yi olmaz m? te mucarta, una madrga derler, una da mur... imdibir ta olsa dakkada yonar karm. Kalem, gnye, otomatik metre bizde heptamam...Ceplerini acele arayp kk, yuvarlak bir kutuya hapsedilmi elik metreyiaasna uzatt. Murat bunu rrak diye aarak kadnlar korkuttu:. Bakn bakalm! Hani masalda kl varm, gvura ekince uzarm. tetlsml kl bu... Yeil sandn iindekileri hep bunun sayesinde kazand,Mustafa.!Mustafa bu laf ok beendi.Gazya tenekesini amak iin bir ivi istedii zaman, gece vakti bundanvazgemesini sylediler.

Babama kajhve piirirdik. Aam da ierdi. Halisinden Ankara kahvesigetirdik.

stemez. Kahve de neymi, misafir olmaynca? yleyse yemi yersiniz. Ana, bir tabak ver de erez koyalm!\Kese ktlarn acele acele at. Hepsinden birer avu karp babasnagsterdikten sonra, geli-28nin kucana koyuyordu. Anal bir kocaman bakr sahan koturunca can skld.u kar milleti boaz dedin mi gece mee dinlemez. Dn kalburu mu kyorrezil!

Ana! Buyur. Benim ekmeee nerde? Dolaptadr. Lzm m? Lzm. Gelin versin. Anahtar yannda m?


11/198

Yok... stnde...Halbuki gurbete giderken anahtar analna teslim etmi, Ben gelinceye kadarkimse kurcalamasn diye sklamt.Gelinin getirdii kk ekmecenin kapan fkeyle at. ocukluundan berieline ne getiyse buna doldurmutu. Elektrik fenerlerinin minimini bozukempulleri, boalm piller, anahtarlar kaybolmu esma kilit, bir tornavida,

bir duvarc malas, hi sap tak.lmam yeni bir keser, zincir paralar,dmeler, pasl iviler, pasl cvatalar, somunlar, krk eeler... Hepsini yeredkt. Yere vurarak ekmecenin tozunu, topran silkeledi. erez ktlarn,boncuk, ayna, sakz, koku ielerinin paketlerini iine yerletirdi. Kilitleyipanahtar cebine koydu Bu ii yaparken eline sert bir ey demi, geldiindenberi ilk defa tabancasn hatrlamt. Silh yerde bulmu gibi sevindi. Ayaakalkt, yeleinin altndan kemeri zp olduu gibi babasna uzatt:

Bir de silh aldk, bak bakalm... Ne silh alak? -Yakup aa suratn ast-: Silh da neymi? Dolu mu bu? Dolu... Lkin emniyeti Kapal... Olsun. BoaJt da ver.Mustafa biraz duvara dnd, yayna basarak arjr ald, srgy ekip namludakifiei yere drd:

Al! Belika tabancas... Beylik mal! Otuz29mi bir de fiei... klf caba...

Otuz lira m? -Yakup aa kemer bir elinde, tabatnca teki elinde kalakald-:Otuz... Vay benim avanak olum!

Otuz ama imdi krk verseler satmam. Cemal Ustadan aldm. Ahbaplk hatrnaucuz verdi.

Git hadi! Otuz liraya bu nasl bir silh? Tuu, Cemal Usta her kimise rezilin biri imi. Seni gzelce aldatm hay Mustafa'm!Mustafa suratn ast:

Laf m u? Cemal Usta beni bir vakit aldatmaz. Cemal Usta kimseyi aldatmaz.Cemal Usta, aam tand... Kurunlu'dan Cemal Usta... Tal Cemal Ustaretti bize... Silha bakmazsnz, Aldatm dersiniz.Yakup aa silhtan pek anlamyordu. Genliinde bir defa Karada lveri elegeirmi, bir zaman belinde gezdirdikten sonra sandn dibine aiti-vermiti-.Ky yerinde fkara ksmna silh ne lzm? Koruyacak mal yok, nam-namusuyok! Hali-vakti dzeldikten sonra da, aalk sevdasna yeniden yeniye Oullargelip yerletikten buyana dr mt. Ne fayda ki Yamren bir vakitlersrtma-lk eden Kulaksz Yakup'u ileri gelenlerden daha, saymyor bile...Murat tabancay ald, a tutup bir zaman bakt:

Eh, otuz lira eder etmesine... Bunlara; galiba broving diyorlar. Tutuklukyapmazsa iyi...

Tutukluk ne azna! Yz fiek yakaan tkanmaz bunlar. Beylik silh nk...Cemal Ustada yalan yoktur. Gvur bunlar zel yapm, yzbalar iin...

Heves etmes-en daha iyiydi kopuk. Silh ksm azgn ata benzer.Sen onu gezdiremedin mi bakarsn o seni alm u tarafa gtrm.Yakup aa sze karmad. Otuz lirafya acyp yand, suratndan belliydi.Azna att zmleri fkeyle iniyor da sakalnn duvardaki glgesi Karagzgibi oynuyor. \30

Nedir o? Haaa... Bizim lacivert takm... Gmlein tsnbozdunuzsa keyfinize... Brakn paketi sedire... Yarn giyince grrsnz!-Elini ortadaki yna doru sallad-: Kaldrn unlar, allah allah!Yakup a;a iini ekti:

Epey para dkm, ne dersin Murat? Bana palto hi alnmayacakt. Knky yerinde ceket elverir. Muhtar Hseyin rezili gibi palto mu giyilecek,tbe?Mustafa, babas Yakup aann umduu kadar sevinmediini birdenbire anlad. Paragetirmedik sa,nd herif... Paray sen bilir misin? Para, dnyann ivisi...Fazladan, bize gvenmedii meydanda... Ankara dkknclar bizi hesapasoymular.

Bouna dkm... Sana dedim Murat?


12/198

Bana sorarsan, Mustafa olun iyi etmi. MaJa verilen para kalr.Palto isterdi.Mustafa babasn bsbtn kzdrmak iin cebinden bir kk paket kard.Babasna, aabeyi-sine birer azlk verdi. ncsn hayaya kaldrd:

Gnln ekerse bunu al baba, hangisini beenirsen!..Yakup aa kukulu kukulu bakp sordu:

Bir azlk fazladan alnm. Getir uraya... Ttne mi baladn yoksarezil? Ttne balanr m? Arkadama aldm. Kime? Pelvan Vahit'e...Babasnn ters bir ey sylemesine meydan vermemek iin Murat araya girdi:

yi etmi. Arkade^ ksmn dnmek iyidir. yidir, ben de bilirim... Surdan bir cgara ver. Azln siftahsenden... -Murat'a elini uzatt-: yidir ama... Ah benim oullarm para daiyidir1.Must,afa artk dayanamad, kendisini korumak iin silh ekiyormu gibi,davrand. Tabancasn nasl boaltmsa ylece duvara dnd. Trende ba-31

dandan karp uzatt: Buyur, bu da parann st yan...Yakup aa aknlkla badatan dizstne kalkt:

Para m? Para da getirmi... Aferin ulan! -Yere iniverdi-: Tbehey allan, aferin! Ne kadar bu bylece, krk kayma var m benim rezil olum?

Yetmi be... Yetmi be mi? Aman Mustafa! -Murat'a dnd:- Say bakalm unlar...Grdn m? Durur bakarsn. Say ki hele bir... Tahk retmenlikten iyiimi, yarglktan bile iyi zenaat... Allann bir hikmeti canm...Murat glmseyerek yava yava saymaa balad. Mustafa, aasnn byle aralmasna memnun oidu. Yakup aa bir yandan kalasn kayp bir yandan, Helerezil! Hele alak! diyerek yalanyordu. Karlarn gzleri de u kadar u kadaralmt. Hep tek lira yaptrdmz iyi. ok grnr.

Yetmi ... yetmi drt... te yetmi be... -Murat para destesini,babasna uzatt-: Tamam, yetmi be lira. Buyur.Desteyi alrken Yakup aann elleri titriyor, gzleri lamba nda slak slakparlyordu. Paralar grmeden Mustafa'nn adam olduuna; inanamamt. Paralareli titreyerek ald:

Allah uzun mr versin! Allah tuttuunu... -Birden cotu-: Grdn m kar,grdn m? Buna ite para elemiler. Mustafa olun kazand. Gzn a! They dnya! -Paralar kuana koyacak gibi yapt-: Biz bu gnleri de grdk.mrnze bereket, ben ikinizden de honudum evltlarm. Artk, olur olmazfrtnaya yklmam ben...Geline bakarak gld, kurnaz kurnaz gz klrp-t. Mustafa: Hele yarabbi, ihtiyarksmnn sevinmesi, alamasndan farksz... diye dnerek ban keyifleevirdi. Geldi geleli duyduu yabanclk birdenbire kaybolmu, yreini skantedirginlik dalmt. Murat'n alay edeceini bildii halde, kendini tutamad,nd:32uvy iv/;.. i_m*_ #-\ i rvtSen Yamren'i bilir misin? Paltoyu srtndan karmayacaksn. -Farkna varmadanemrediyordu-: Ayanda mest-latik... Ssl gez. ocukluunda fukara olduunuyerli yersiz syleme. Ayptr.Trende babas iin hazrlad laflar ,aklna gelmeyince, hele, Murat'nglmsediini grnce elini kabaday kabaday sallad:

Anladn m baba? Sen bu Yamren'de kimseye bakmayacaksn, anladn m? Negzel, ssl gez.Yakup aa, Murat'n yzndeki alayl glmsemeye kprd:

Gezilmez mi? Eliniz ekmek tuttu1. Murat'm altr, sen alrsn.Ankara gurbetinden yetmi lira getirmek... Bir ift kz paras...

Yetmi be... Tbe yetmi be... Sylesene kar, Mustafa oluna mjdeyi versene! ki


13/198

tosun aldjk, boyundurua altrdk. nmzdeki bahar biz de, iki iftkouyoruz. Dmanlarmz atlasn. Mustafa'n iin istemezler ne dediler?Navlun parasn burdan salmaynca kye gelebilemez! dedrer. te bak, parayAnkara'nn toprandan krekle toplad benim olum, ilk gurbetinde...

Ankara toprandan krekle para toplanmaz. Ankara'da bizim nelerektiimizi hi sorar m?

Nesini sormal? -Yakup aa glverdi-: Zordur gurbetlik...stesinden gelene aferin! nce t;a ocana amele yazldk biz! Bildi-diin kara amele... Vajiitsylemedi mi? Ali bey: Kksn, ta oca iini sen hakedemezsin diyerekelimize birka kuru verdi de bizi kodu, anladn m, kkmz biz...Yakup aa bu kk lafna para destesinden dahja ok at.

Kk m? Ne demek! Koca babayiite kk m denirmi! Ali bey her kimserezilin biri imi, ha Murat?

Ali bey hakl. Kk derler. Elbet kk... u da laf m imdicik? Ah u benim Murat35daki olan, nerenin k yahu!

ehir yerinde kk saylr.

Kadnlar bu meseleye Yakup aadan fazla amlard. Ali beye bir azdan bedduaediyorlard: Da gibi babayiit... uncack bebe mi? Boyu devrilesi Ali bey... Telli kurunlara' gelesi... Murat ar ar anlatt: ehir yerinde Mustafa kadar oouk, babasndan, anasndan harlk ajr,okula gider. Benim dediim, memur ocuu... Fukara ksm orgda da elbetalr. Lkin alalm Yamren'i: Biz on iki yanda sabann sapntutarz. Babamn grd ileri, gcm yetince ben de grrm. Bu sebeple15 yandaki olan ky yerinde erkek saylr, evlenir. yle ya babas gibi birerkek de o...

Elbet... adam on be yanda babayiit erkektir. Sana gre yle, ehirliye gre deil. Yakup aa inanmad. Mustafa'nnyzne imdat ister gibi bakt:

Eee sonra?... Herif seni kodu ama sonund,a kendisi utanmtr. Evet! Tala girdik. Ankara milleti bize Mustafa usta demeyebaladf. Uzatmayajm, kye geliyoruz. Cemal usta razlk vermez: Ulandiyor, urada bir ay daha diini sk, diyor, sen benim elim, ayamsn.Koca inaatn ii aksar. -naat denince Mustafa, Gurbeti mer'ihatrlad. Sz ksa kesti-: Dinlemedim, bastm geldim. Gurbetinasl? Stmas geti mi?

Brak Gurbeti'yi... olum, bak ustan ne gzel yalvarm, Gitmediini sk demi. Gelmemeli imisin, eyvah! Ustasnn lafn Ejdam dinlemezmi hay olum?Murat gld:

Kabahat senin... u olana mektup yollamayalm. dedim. Yedi liraygrnce dayanamadn1. Deliye ta andrlr m? Kyl adamna, Sla szedilmeyecek...34 ^din yazdn.Mustafa, aabeysini dorulad:

Essah! Mektup gelene kadar, ky aklmda yoktu. Himmet avuun damadRecep, kd elime verdi. Bir akam st... ta yonmaktaym bir bama...-Kelimeleri bulmak iin biraz durdu. Eliyle yavaa gsne vurarak yerebakt-: urama bir ey takld baba, ky gresim geldi birden: Ankara'nnyz karard. Ne olsa d,a imdi kyde olsam dedim. Durmak ne mmkn!Hocalarn Hasan reziline kzdm. Ama nasl!... Hasan'n bana yapt yetticanm! Cemal usta bile at. Tuuu... ben Hasa;n' byle bilmezdim.dedi. Bu dnyada,! Hasan gibi namussuz aramayacaksn.Yakup aa, kesik kulan ekitirmekten vazgeip gzlerini tellakrptrd:

Ne yapt ulan? Paran m ard?


14/198


15/198

uyumak iin duvara dnd.Gzlerini aar amaz Mustafa'nn ilk ii giyim paketine bakmak olmutu. Birisi,kd yrtm, ceketini, pantolonunu ellemi... fkeyle yataktan frlad.Donunu, gmleini acele giydi. Hele reziller, hele reziller! biiminibozacaklar..!, una bak... tsn bozacaklar! diye syleniyordu. SofadaMurat'n kars Feride'ye rastlad:

Kz...Gelin, iini brakp dorulduu halde, Buyur demiyordu. Kz, sna sylyoruz! Bizim giyimleri kim kurcalad? Sylesene, lafsoruluyor*. Allah allah!37DU lld dlldliyi DIIIICZ. IIICIUIVCIIUGII l^ll\u,

Kalktn m Mustafa? Epi uyudun, nerdeyse le ezan okunac.ak. Okunsun... elbisemi kartrmlar. ts bozulur. Siz t bilirmisiniz?

Dn gece gstermedin. Baban merak etti. Bakt da, Olan kendisine yirmiliralk takm alm dedi.

Yirmi lirajk m? Hey benim babam!... otuz be liradan fazla verdik. Kzmarka lcivert... -Feri-de'nin gelinlik ettii iin kendisine cevap vermediini

hatrlayarak yumuad-: Anladn m, otuz be lira... , yi imi... ben grmedim. Yakup ,aa yi dedi. Giyersen grrm. Ba|bam, paltosunu, mest-lastiini giydi mi? Giymedi. Giyinmez ne mmkn! Zor emri olmaynca ldm allan giymez. Tosunlar boyundurua altryor. Tarlada m giysin! -Gelinednd-: Durur da, bakar: Yu-murta piireyim, kaynm yesin demez.Mustafa odaya dnd. Pencereden Topal smail'in evi grnyordu. Bacadan kanincecik duman gkyzne ekilip dalmakta... Bu duman ksm bylece, ba-yukar nerelere gider? Dn gece orta|/a bir smail kmt. Doru bir laf!Gecelerin uyumaz kuu!Yeni yn oraplarn, yeni mintann giydi. Kunduralarn gcrdaypgcrdamadn anlamak iin birka adm yrd, Gr... gr... gr gr...diye kendisi de tekrarlad. Pantolon biraz uzun gelmiti. Tabancasn belinebaladktan sonra eilip paalarna bakt: Yksek sesle, Tamam birader! neresiuzun? dedi. Kuan smsk sard. Yelein arkasndaki tokay taktrmak iinGelini arsam m? diye bir an dnd. Elinden gelmez, hem de utanrfukara!Anal kk bir tepsi iinde yada yumur-tau peynir, pestil hoaf getirdi:38stersen, sen de gidersin.

N'olacak? Ky gezmeyelim m|i? -Mustafa dardaki sesleri dinledi-:N'oluyor? Neyin nesi bu grlt?

Dibek. Kimin?... Hocalarn Hakk'nn. Aam nerde? i varm. Merkebi SmcaVa gtrd, -iyi.Mustafa yemei acele yedi. Cep aynasnda gs mendilinin iyi durup durmadnabakt. zerine soktuu kalem biimi kk aky dzeltti.Kalarna, byk yerlerine koku srd.Anal bu hazrfa glnce ban pencereye evirdi:

Hep glersiniz. una bak... Sabahleyin kimse gelmedi mi? Vahit geldi, uVandrmadk. Topal smail? Gelmedi. Aa mahallenin adam hep dibek banda... Git de karlar elbisenebaksn!Mustafa'nn da niyeti buydu ama analnn szyle nedense fikrinideitirivermiti. Avluda bir zaman ne yapacan dnrken dibek tokmaklarnngrlts birdenbire kesildi. Yemee oturdular. Gitmek geti bsbtn!Hocalarn Hakk'nn ekmeini lsem yemem. diyerek yere tkrd. Srd koku dahani kokularn padiah! Aferin Ankara kokusu!... Koku canm!... Karlar


16/198

elbisemize bakarlarm, bakmayversinler.Elleri pantolonunun ceplerinde, pantolon paalarnn ayakkaplarnn zerindesavrulmasna bakarak Himmet avuun genler odasna doru yrd.Sardere'yi geince muhtar Hseyin efendi ile karlat. Ellerini ceplerindenkarp kuann zerinde kavuturdu.

Dur hele... Mustafa sen misin?

Benim efendi aa.39 Hobulciuk. Dn gece mi geldin? Dn gece. Ankara'daki ilerini duyduk, aferin!... Adamlk byle olacak. meranlatt. Kopukluu brakrsn artk... Kpek mpek baklamazsm.Mustafa utanarak ban edi. u bizim muhtarmz Hseyin efendi iyi bir adem.Ktlk bizde...Caminin nndeki dut aacnn yapraklar dklm, kaJanlar da sararmt.ocuklar, iki kedi tutmular, bara ara, oyuncak bir kannn boyunduruunakomaa urayorlard. Mustafa, Kyl ocuunun oyunu da bir kyllk. diyegld.

Suya giden bir kadn bakralar yere brakp nnde durdu: Hogeldin Mustafa! Hobulduk abla... Dur hele... Bu nasl koku? Ankara kokusu mu? Ankara kokusu, iyi bildin. Elbiseleri de kokuya uydurmusun. Tahsildara dnmsn rezil. Hele yr!...Mustafa, Himmet avuun odasna gelince ie-, ri girmedi, arkaya dolanp diamakt. Buradan btn ky grnyordu.unca zamandr Yamren hi deimemi. Ky eskisi gibi. Ekin ekme zamanolduundan erkekler ortada! yok...Aa mahalle harmanlarnda kimlerin bulunduunu fark etmee ait. Tokmaksesleri yeniden balad iin yemek yemediklerini anlam, oraya gitmediinepiman olmutu.Srd kokuyu derin derin koklad. Topal ismail, imdi gelse koku isterbizden... Parman uzatr. Topal bulmal... kyde neler olmu, renmeli!Pire zplasa bilir domuz! undan alr, una satar. Ky telll ka para...apkasnn glgesi bile, damn zerinde gzel40lad. Efelenerek avucuna ksurau. u Yamoren kendi adamn neden sevmez heyallah! Ta ustas olup ve de gurbetten gelip... namertler! Pel-van'da akl mvar? Sabahleyin uradn. Bizi neden uyarmazsn? Saatine bakt. Can konumakistiyordu. Eve gelip kendisini dibek yerine zorla gtrmedikleri iin btnYamrenlilere kzarak tokmak seslerini dinledi. Bu yenilerle yere kmek olmaz.Bizi iskemleye buyur etmeli Hocann Hakk!... Byle dnnce uraya kvermekistei duydu. Gne srtn stmt iyice... Dibee gitmek varm. Karorada... Kocasnn danesini dvyor!Gzlerini ksarak drt yanna bakt: Yamren yerli yerinde... Lkin Ayektlemitir yzdeyz... Ankara'daki amarc Nazl hanm, Bendderesi'nde-kikt kanlar hatrlad. Hele kahpeler! diye suratn ast.Bu sra candarma Nail evinden kt, Mustafa zorlad ama yanndaki karnnGldane mi, yoksa ilk kars m olduunu seemedi. Nail kadna, Ykl! dergibi elini sallam, -tembel tembel gerin-miti. Baltay omuzlayp yrd.Mustafa az kalsn, Nail aa! diiye seslenecekti. Dur oium! Alr tarlaya,koruya gtrr. diye dnerek vazgeti.Nail odann nne gelinceye kadar Mustafa'y grmemiti. ard:

Ulan Mustafa!... Merhaba Nail aa! Ulan geldin mi? Dam banda iin ne rezil? Ky zlemiim!... Sen nereye byle balta omuzda? Bover...Nail baltay duvara dayad. Arkadan dolap dama kt1.

Geldin ha, ta ustas...


17/198

Geldik!41- ----------vjy nu^cn nyu..... w r,Kundurasyla, apkasyla?

Otuz lira... apka, kundura baka... Mustafa cgara verdi.

Buyur! Ne demiler bizim iin kyde? Kopuk, ipsiz! Adam olmaz, ne mmkn!dediler yle ya? Dediler. Yamren'i bilmez misin? Bir amarc kar laf etti Hasan birara... Kar yamanm. Adamn yreini yakan bir kar...

Kulak verme! Ad Nazl hanm.-. Hasan' soydu ama bize digeiremedi.

Aferin! Hasan syleyince korktum. ehir yerinde k^r fendi...bizim Mustafa dersen cahil ocuk, eyvah! dedim.

Aldrma... Hasan imdi nerde? Dibektedir. Hadi gidelim... Soyulmadmz anlasn. Yrei rahatlasn. Derdimizdenhasta olur fukara...

aka ettim. Hasan Yamren'de yok! ankr'ya yeni nastane yaplyor. Oraya>

tala gitti. Haberin var m? Analar ld. Hakk'yla tarlalarbltler. yi olmu... Demek ankr'ya gitti'. Gitsin. Orada elbet, bir avubakkal bulur. Lkin Musta^ fa gibi Ymrenli bulamaz.

Ne var? Bakkala ne olmu? Ulan iki laf etmez misin? Trke konurezil.

Brak Nail aa... Eve on lira gnderdimdi. Babama; yedisini getirmi. Hocalarn Hasan'a para m verilir ahmak? Verdik naslsa... Bize yapt bir ey deil! Cemal ustadan gizli, Ankarabakkalna u kadar bor brakm son gn... Geliyoruz. Gazocanagjazya alacam, vardm bakkala... Ankara bakkal balad laf dokundurmaa...Ymrenli deil misiniz, dolandrc olursunuz. demez mi? drt kiiuradan buradan topland bamza, Kim dolandrc olur allasen? diyerek,anladn m?

Anladm, rezillik... Rezillik ki, nasl! kardm, paray verdim.42ynv-v iv. ,----T_Vermem derse bel tter!

Vermem demez. yle oldu da, byle oldu da... borcumdur, derim der.Ben kabilemi bilirim.

stne alnma, Hocalar kabilesinin senden gayrisi yumuak dikendir. Haklsn. Hoca demek ne demek? Cimri, muskac... te sizin Reithoca...Nail iin alayndayd. Mustafa da Ankara bakkalna bor deme iinin kendisinieskisi kadar fkelendirmediini farkederek at. Ankara'nn bakkal varsn nederse desin. Dnyann bir ahma sen misin? Mendilini dzeltti.

Mendilin zerindeki ne? Kalem mi, bak rrt? Bak. Mendilli tutsun diye aldk. iyi, koku da yaman koku... Kzlar yakacaksn bu gidile sen!Mustafa koku iesini karp Nail'in avucuna, srd:

Evlenmisin Nail aa... Sonunda Gldane'yi almsn. Aldk. Vahit'le aranz nasl? yi. Pelvan ksmnn akl ayanda olma;!!... Ankara'da ayana tadnce akl bana geld/.

Ne yapsn. Kye perian dndnden... yi bildin, st kesildi. O zaman bu zamandr, lafn etmez oldu,Gldane'nin...

Kary unutmutur. Biz de Aye'yi unuttuk. Kpr ksmm adam ,kolayunutur. Gurbet, iyi bir icat canm... -Nail'in evine bakarak gld-:Ablam, sen Gldtane'yi alnca ne dedi? Alamtr. Kar ksmn adam,


18/198

kolay unutur. Gurbet, iyi bir kit... yle... Alad bir zaman... Alad gezdi. imdi alt. Zor almtr. Zor-kolay alt. Bir bizim bamzda m? ki kanl herif ok...43lenmez!

Kulak verme... Tatsz... Eve girdin mi birinin yzne bakmayacaksn.Ban yere eip, Bana ekmek getirin diyeceksin! Ban yere emezsen, Vay,ekmei ondan istedi diye kzar birinden biri... aret ettin sanr. nnegeleni yiyeceksin. in istemez de yemezsen, Benim elimden olduu iin... haybenim kara bahtm! der, alar. Suyu hangisi verirse ieceksin, yzlerinebakmak yok...

Zor meseleymi... tuu... Zor olmaz m? D seni yakar, ii beni hesab... imdi tarlayagidildi, szgelimi, ekin biilecek. Birinin yanna geip durmamal1. kisiarar snai girip sallayacaksn trpan, tutacaksn ora... Onlar da oraklarsenin nne tutarlar ki, az yo-ruiasn! Bak bir bu iyilii var. Tarlada leekmeinden sonra yanlarna yatmayacaksn.

Yatmak yasak m yahu?

Uzakta bir glgeye, tek bana yatlacak. Onlar bir yerde, sen biryerde. Uyku hali bu... Birisi dokunur, srnr, teki kzar. Birgn ne oldu? Benim yeni kar, uyuduum yere gelmi, kafam dizine koymu,balam sirke krmaa!... teki domuza dnd. kindi st yeniden oraagirilecek... Eski kar, yarm sra bieceine, bizi brakt, tarlann stbana geti. Varsn gesin, aldrmadm. Cehennemin dibine... lkinkylye kar ajyp... El adam ne demez? Bak hele... u Nail ikitavuu gdememi. der.

El ne derse desin, ablam hakl. Neden ulan? Gidane gelip, senin ban dizine koymu, sirke krmaa balam. Senuyanmadn m?

Sus. Uyanmaz olur muyum? Baktm gz ucuyla... Gldane'yi grnce, Allahbir, gzm geri yumdum vesselam...

Gzm yumdum iyi,.. Sonundaki tatszl ne yapaJm! Sorma... baktm ki aramza ayrlk, gayrlk girdi. Zaten akam dayaklam. kisini birden eve44T|r. Eski kar, olan anas olduuna gveniyor. Yenisi yreimi yaktnagveniyor. Susun ulan! dedim, susmazlar. Eski kar, laf bsbtn uzatt.stne yrdm. Niyetim dmek deil. Analm falan nme geer, diye gsterieparladm. Reziller aradan ekiliverdi. Bam derde girecek de sevinecekler.Ablana bir tekme attm. Bumu st devrildi ocaa... Azndan sapsar kpkyrd. ld! diye bartlar, alp anas evine gtrdler. On gn sonra iyioldu geldi.

Olmam Nail aa... Ablama vurulmayacakt. Lkin... evde on gn, yenikaryla yalnz... -Mustafa gld-: yi vakit geirdiniz mutlaka...

Brak... bilmediinden glersin. Yeni karyla yalnzlk iyi ,ama... ekinbimeyi n'apalm? Orak beni ldrd.

Ablann cn ald, desene Gidane... Sra gecelerinde de patrd kmaktam?

Yok! Meselenin iinde teki i olduundan, kavga karmaa utanrlar daseslenmezler. En kolay bu... Karlar srasn bilir. Sen odalarna giri-giriverirsin. Eh, bana izin... Geldin ya, daha ok konuuruz.

Dur yahu!.. Sen eskiden almazdn pek... Balta neyin nesi? Sorma... artk almazsam olmaz. rp kesilecek... Kes bakalm... ocan ttsm.. Dur hele... birer aara daha ierdik... Yok! te Vahit geliyor. Biz iki evlilii anlattk, bekrln derdinide Pelvan ala yansn!Nail damdan aa jndi. Gene eskisi gibi kollarn kabarta kabarma yryorduama, elbisesi iyice ktlemi, kilotu be ayda drt yerden yamanm-t.


19/198

Kunduralar da amur iindeydi.Vahit, koca admlarla yaklat. Nail'e asker gibi selm verdi. Hitopallamyordu. Biraz semirmi-il1sini yoklayarak hazrland.

Nerdesin arkada? mi bu? Sabahleyin uradk da, Dibek yerinegelsin diye haber braktk ya...Mustafa, byk bir sevgiyle kollarn at. Kucaklap ptler. Biraz smskdurdular. Sonra Pelvan Vahit bir adm geri ekildi:

Geldin ha... iyi ettin... Hey ulan Mustafa, lcivertler de gnete ayna gibiparlyor. Dur hele, Tosya- kua m bu? apka da iyi yaram). Durbakalm... kunduralar beendim. Her ey dengesinde olum!... -Mustafa daVahit'le beraber stne bakyordu. Gltler. Pelvan omuzuyle Nail'in gittiiyan gsterdi-: N konuuyordunuz?

Hi... iki evlilik zor... Acdm Nail aaya... Oh olsun!... daha ekecek... ah yerde kalr m? Yoksa Gldane'de gzn m var daha? Tbe yarabbi... o. pise kim bakar? Hadi dibee gidelim'.

Dur yahu, Yamren'i bir dolamayalm m? Brak Yamren'i. Asl yavru dibekte... -Vahit gz krpt-: Aye dibekte... Olsun. Olsun ne demek? Hele rezl! Aye'yi grmeyince lyordun. imdi bylemi?

Byle! Demek geti mi artk? Sen Gldane'ye Pis dedin ya... Tbe.. aman tbe... Aye'ye pis denebile-mez! Benimki evleninceuyuz eee dnd; ama senin Aye'ye evlenmek yarad, hay Mustafa, kar birgzelse, be gzel oldu. Aye gibi kar dnyada bulunmaz.

Bover! Bizden geti!... nanmam. Geti. -Mustafa, arkadann Vzne dik dik bakt-: Bir sorum var: dorusyleyeceksin! Gerekten Gldane'yi boladn m?Vahit'in, tombul yz hi deimedi:46

Sen boladnsa, ben de boaam a(rKaaa;?|... Ankara'da hi aklna gelir miydi? Hi... trene biner binmez unuttum Pelvan... kary sildim attmyreimden... Getim Aye'den! -Glerek elini sallad-: Senin aklna Ankara'caGl-dane gelir miydi?

jlk zamanlar hi gelmedi. Hastaneye girdik. Ayak iti. Kye gitmekte bakakar yok. ime bir ac kt. Rezillikle, perianlkla kyegidilecek. -Kederle gld-: Sen de Aye'yi nce aklna getirmedinelbet... Sonra paralan kazandn. Kye gitsem, karya gsteri olsa,..demedin mi? Doru syle.,.Mustafa, ban evirerek gzlerini saklad. u Pelvan aklland m yahu? Kokuiesine davrand:

Hele sr bakalm, Ankara kokusu1.. Eyvallah... -Koklad-: Ooo!.. Ne gzel! Karlar yakarsnMustafa!...

Brak... Murat aam imdi olsa... Kokuya aldana-cak kz herkes yakar: Akll,Karya dmeli. derdi.

Murat aamda laf oktur. Cebimize mendili tutsun diye unu ajdk. Murataam alay etti: Bildim, bildim, kalemle aran iyi deildir. Kalem olsa kaleme dyazk, sana da yazk Elbet ak olacak diye gld. -Biraz dnd-: Nail'igrnce Murat aarna hak verdim. ki kar bir adam hrpar lar. demez mi benimaam? Nail'i paralamlar... Eski hz kalmam. Pantolon y,amal,kunduralar patlak...

t gibi almas da caba... Bugn dibek banda olmal deil miydi?


20/198

Yallah! rp kesmeye... hele biraz srnsn... jmdi sra bizde hay Mustafa... Sra, bizde mi? Kimin arkasndan imdilerde? Sorma... Sabriye vard, bildin mi? Hangi Sabriye? Sabriye dediin daha bebek! Sen ardn m arkada?47

BeDeKlTlI!... UM .im uyc vaaa


21/198

Aklm ermez!Glerek hzl hzl yrdler. nsanlar seilecek kadar yaklanca Mustafa,apkasn, yeleini, saatinin boncuktan pskln dzeltti. Yrei gmbr gmbrvurmaa balamt.Aye ile Meryem'den baka iki kar daha vard. Be alt da; erkek...Mustafa, tabancas olduunu kylye bildirme-mek iin ceketini karmamaa,

y(ani, dibek dme-mee karar verdi.Hocalarn Hakk, tokma, kundurasnn burnuna dayayp gelenlere bakt: Hogeldin Mustafa! Hobulduk Hjakk aa. Dn gece gelmisin. Dn gece geldik. -Mustafa, pantolonunun ceplerindeki ellerini, koyacakyer bulamam gibi tella ekip kard-: Bereketli olsun!

Eyvallah1....Kadnlara bakmyordu ama, onlarn kendisini seyrettiklerini biliyordu. Aye'denok, mer'in kars Meryem'den sklmasna at. Bereket, bu srada, kayannglgesinde oturan Gurbeti mer, sopasn sallayarak barmt:

Hey Mustafa!., hey gelsene ulan... gel yanma...Mustafa yrynce, arkasndan Meryem gld:

una bak! Mustafa gelince, dibei koku sard. Neyin nesi?Selim'in kars aziye kalarn biraz atp Va-hit'e bakt: Ankara kokusu, belli bir ey... Ankara'dan gelenler bi-ho, kzMeryem... oyunbaz bunlar...

Bilmem, benim mer, eski oyunlarn da unuttu. Bu da Allah'n birii...Mustafa buradan sonrasn iitemedi. Meryem bize laf dokundurmakta hey Allah!en:

Siz vurun. Benim Mustafa'ya iki ift lafm var.Mustafa, mer'in yanna meldi:

iyi syledin aa... hele imanszlar!... bu klkta bizi dibee srecekler... Aldrma, Pelvan senin yerine dsn! Elbet... Eee, anlat bakalm mer aa, hastalk nasl?... Savuturdun muaz-biraz?...mer sopasn yere vurdu:

Domuz, beni bildiin gibi sallamad... Elden gitmemize ok bi-ey kalmammeer . hay Mustafa! Kalktk ya tatsz...

Ama Ankara'dakine bakarak hamdolsun!... Mustafa dibek denleri birazseyretti. Rahatszrahatsz ksnd:

Ankara'da aklma geldi, gldm. Meryem abla, seni yle grnce...tbe yarabbi! -Gittike tellanyordu-: Ne dedi bakalm..-.Soluunu keserek kekeledi Tuuu... Meryem, rezillii una sylediyse:mer ksre ksre anlatt:

Ne diyecek. Kar miletifi bilmez misin, lyorum desen, Hani banaalvarlk getirmedin. diye alar. Kapda, beni titrer, ksrr grmesiyle,Aman herif, sen, yoksa mer misin? demez mi Meryem? Balad rpnmaya...Vay bama... vay bam.a... ben bu kadar ekimi bieyim, harman kai-draym,davan, mavar saymdan karaym... kun-durai beklerken... giyimlikbeklerken... herif bVle perian geldi, komular... vay bama!diyerek rpnd, alamay tutturdu. Baktm, kar bizi eve sokmayacak,amara davrandm!

iyidir Meryem abla. Seni marazlanm grnce yrei kabarmtr. Baka bi-ey demedi mi, baka bi-ey?

Ne diyecek? Dedirir mi Gurbeti... Hs dememle d yarlayazd.Alt giderek... Senin Aye meselesini at bize... yidir benim kar,yiittir.5- kisi de dibekten yana baktlar.Kaplarla erkekler, karlkl durmular, vuruyorlard. Mustafa Aye'yle,Meryem'in yzlerini iyice farkediyordu. kisinin de yanaklar kzarm, terdenparlamt. Tokmaklar kaldrp indirirken, gsleri titriyordu. Aye hi


22/198

deimedii halde, Mustafa'ya ilk grd yabanc bir kadn gibi, bir yabancgeldi. Artk ne boaz kuruyor, ne yrei arpyor, ne de srt rperiyordu.Silip karmz yreimizden kahpeyi. diye gld. Adam terkledii karygrd m, domuz grme dnermi... Doru!Meryem'in, olup bitenleri kocasna aclatmas tehlikesini mer'in yanna gelincehatrlamt. imdi rahatlad iin karya bol bol bakabiliyordu. Meryem de

gzeldi. Uzun boylu, tkz... Evet, Atatrk'n atl heykelindeki t,atan oymakarya benzemekte bir i!m!Kendisini tutmasa, bunu mer'e syleyecekti. Cgara paketini acele kard:

Yak bitane mer aa!... Yakalm m? Hadi yakalm... yakalm da keyfimize bakalm... Ankarainaatnda Rfat efendi sylerdi, kulaklar nlasn! -Sesini alaltt-:Senin haberin yok, Rfat efendji keyifi herifti, jbadet de gizli kabahat degizli diyerek akamlar arab yuvarlard. Rfat efendinin benden gizlisiyoktur. Allah selmet versin... cgaray yakarken Bir yakmal, bir Bkmal,bir de gzele bakmal hay mer! derdi.

Doru! Doru olmaz m? u Aye'ye bak!... unu Hakk reziline kaptrr m, adam? Aman mer sus, duyan olur, tuuu... Brak, bylesi daha iyi...

Duysunlar. Yalan m? Ben doru sylerim Mustafa)... eker gibi kz,ayya kaptrdnz.Bu sra, Aye yzn silmek iin durdu. Meryem'le babaa verip bir eylerkonutular. Meryem Mustafa'ya doru ban saJlad. Glyordu.Mustafa: Dn gecesi koynuna girdiimizi Meryem abla farketmedi mutlaka!diye dnd.52d halde, akama kadar oradan ayrlamad iin Hocalarn Hakk, dibektealanlarla berajber yemee arnca da gitmemezlik edemedi.Yamren'de, kanlar amar S,ardere ile Der-vez'in birletii yerde ykar.Burada bir deirmen yk, oktandr l gmlmeyen bir mezarlk, iki selviaacyla birisi kurumu iki st vardr. Sularn birletii dirsek kk birgle benzer. Yatnren delikanllar arada bir bu ukurda dinamitle balk avlar.amar talar, yaz k suyu kesilmeyen Der-vez'in kysndadr. Yamren'in enihtiyar kars bile, bu dmdz, kocamian apak talarn oraya kyller-ce mikonulduunu, yoksa allahtan m, yle Kar ksm amar ykasn diyeyaratldn bilemez.amarlar, bu talarn zerinde tepinerek,.tokmaklanarak ykanr.Mustafa ile Pelvan Vahit'in uzandklar yerden, kadnlarn, ellerini bellerinekoyarak nasl tepindik-leri, ya da algya uyar gibi nasl tokmak salladklargzelce grnyordu.O gn, amara Yukar mahalleden drt ev gelmiti. Biraz geride iki kazankaynyor, st dallarna, brtlen allarna, serilen amarlar gneteparlyordu1. Kazanlar, amarlar, odunlar, yiyecekler, bir atla bir eeeykletilerek getirilmiti. Bun|ar mezarlkta otluyor, geen k, kzlarn fer-fene yedikleri gece Vahit'in vurduu kpek, bai n ayaklarnn zerindeUyuyordu.En by on , en k be yadnda alt, yedi kz ocuu atein nnemelmiler, hepsi de amar ykayan kadnlar gibi entarilerinin eteklerinialvarlarnn iine sokmulard. Kollar, bacaklar svalyd.Vahit'in sevgilisi Sabriye, gizlice dnp bakn-55dia; Mustafa, arkadann brne dirseiyie dokundu:

Seninki yaman!Vahit elindeki denekle yeri Kazyordu. Duymam gibi konutu:

Kz ksmn adam kardan ok sever. -T-krd-: Karya bakma! Neden? Dedim ya... mzklanmas, cilve gstermesi de botur karnn... Uzaktanmal sanrsn. Yrein titrer. Oldu mu, bi-kez o i... -Tkrd-: pis...Mustafa, Ankara'da amarc Nazl hanmn kendisini, azndan ptnhatrlad. Bunu Va-hit'e bir trl syleyemiyor, utanyordu, Vahit gibi o dayere tkrd:


23/198

Pis, evet.... Herkes, kz olan kz ailmak ister, neden? nk dul karmetelik etmez. Dnya lak canm. -Sabiye gene bakt-. Senin Sabri-ye'nin gz hep burda. Hele orospu! -Mustafa istemeyerek iini ekti-; Aferin,gzel bir kz...

Gzel olmaz m? -Mustafa bir daha i ekince Vahit at-: Kz laf olurolmaz demirci kr gibi i ekmektesin. yleyken on gndr bunca kzdan

birisini beenemedin. Beenmek kolay m yahu? Bakyoruz. Hepsi bir baka eit.Vahit denekle Mustafa'nn srtna vurdu:

Olum, sana karde d: Ya Sadiye'yi seeceksin ya Cemile'yi... Cemile'yi brak... Etsiz... Ky iini hak edemez. Tbe!.... Ulan kz ksm, hep etsiz olur nceleri, demedik mi? Besleyipsemirteceksin avucun-da yedirerek...Kzlardan biri, alrp toplamak iin S,arde-re'nin kuru yatana girdi.Uzandklar yerin nnden geinceye kadar sustular. Dnemete, gzden kaybolurolmaz Vahit fsldad:

Nasl bu? Sar Sadiye... dediim gibi, yakc gzel, deil mi?-yi...54

lyyacr, avauaipra! Dikil nne! Kz buralarda senin iin ne? diyerek bileine yap... Olmaz, ne mmkn! Aklnda m? Aye'nin de yolunu kestikti. amar korkusuyleVarrm sana dediydi. Yol kesmek bize uursuz... Bu kez zm, incir, sakzmakz yollanacak nce...

Kalk yahu! zm, incir sonrann ii. Yrsene ajlak! Kz ksm adam yemez.Benim Sabriye Bu ne? demedi bile... Bu yln yeni yetmeleri merakl. Ayerezildir anm! Hepsi Aye'ye benzese delikanl ksm dayanamaz, lr.

Aye rezildi, evet... -Mustafa bir zaman sustu-: Ulan Vahit. Ne var? Ne var dersin. Sadiye barrsa... B,armaz, vallah billh barmaz. Bu kzlarda barmak huyu hiyok... Balk gibi bunlar... Ankara'dan yeni geldin. Giyim kuam yerinde...Yac kutusu kokmaktasn! Daha ne ister orospu? Belsn m?Mustafa kalkmak iin davrand:

Kzlarn ii belli olmaz. Bard m yandk. Babasn bilirsin! Kzmnnne gemi senin Mustafa olun... Namustur bu... ille alacaksn diyerekMurat aam evirirse Bekir avu.?

Demek Sadiye'yi gzn kesmedi. Ulan Mustafa, elini abuk tutmazsan,beendiin kz, gelecek bahara Hocalarn Hakk alr.

Orasn bilmem!... ekya yamas m bu? Hakk denilen rezil, bu kfydehi mi kz brajkma-yacak?

Dnlerde dolarsn boha kolunda... To-pai herifin tlsml kemiinekalr iin, yanarsn!Gltler.Biraz sonra Sadiye, bir kucak kuru dikenle nlerinden geti. Gne sarglerini altn gibi parlatyordu. Mustafa'nn dedii kadar da etsiz deil-dYa da entarisinin eteklerini alvarna soktuundan, belinden aas kalngrnyordu. Vahit kzd:55unune ymuaz. m ouiium ,ay ^y...Hay eek! Adam unu, Sardere'nin ukurunda bastrmaz m? Ul|an, kz,kprarm ben geldim! Aman Mustafa! Ulan kz! hazr ol saatine! AmanMustafa bir gren olur. Anam grr! imdi byle sakndna aklanmayacaksn.Ku gibi yere ker;. Gjmdili bas harften koluna, Uf canm yaktn! desintGzleri ossaat yaarr. Ellerin krlsn emi? diye balar alamaa... heyeek...

Sus ulan, sus da bir cgara yak!... Sabriye'yi sevdinse Selim'in tvbekarolmu karsn niin batan kardn?

una. bak! -Vahit somurttu-: Hep Batan kardn dersin. Ka kezsyledik, 'yemin ettik. Val-iah billh aklmda yle ktlk yoktu. Topaln hal-tetmesi... gnah domuzun. Ula;n olmaz! dedim. Olmaz, ne demek! dedi,


24/198

Ulan olmaz, git! Olur Pelvan, sen ii bana brak, Hadi braktm allahbeln vere! Yarn akam kar senin! -Vahit biraz dnd-: Mustafa, bamageldiinden, ben bu iin ustasym! Adam bir kz sever, te yandan rezillii debrakmaz.

Sus laf nereye getireceini arladm. Yam-ren'de, gece vakti, kpekleruyudu mu, yallah aziye ablann koynuna... Sabahleyin, Yukar mahallede

Sabriye'lerin avlusu. Ulan hepiniz rezilsiniz. Ben bunu Sabriye'ye sylemezmiyim? art olsun sylerim. Derim ki: Mesele byle, bVle... Sen Pel-van'agvenme! derim. Hem de sylerim.

Aman Mustafa! . Tuu... kz, yzn eer, tbe, dehler bizi...Gltler.Mustafa bugn klot pantolonunu giymiti. Uzun koniu yn orabn dzeltti.Vahit, elini vuracak gibi kaldrd:

Mzevirlii Ankara'da m rendin? Dur bakalm, ka gndr aacam daunutmaktaym! Sen yoksa, Aye'yi mi sevmektesin?

Hangi Ayeyi? -Mustafa sert sert bakt-: Hakk'nn karsn m? Hakk'nn karsn... Sen tutkunsun Aye'ye56de, neden elli evlik koca kyde kz beenemedin? Yreine sor bakalm... Adam,

sever de, sevdiini her zaman farketmezmi. Nail byle dedi. Yok canm... -Mustafa kederle gld-: u da laf m? Adam, sevdiinibilmez miymi? -Somurttu-: Kary ilk geldiim gn dibekte grdm ya!Hakk bizi akam yemeine gtrd. Yemekte Aye hizmet etti. Sen farknavarmadn. Baktm karya gizliden... Domuz grmtm gibi iim buland. Kzbeenmediimiz Aye yznden deil... beeneceiz, ama yava yava...Bu srada, Aye'nin kz kardei Fadik, kabanlarn nnde Sadiys'nin getirdiirplardan biraz almak istedi. Sadiye ince bir sopa ile eline vurdu.Fadik bir eyler syledikten sonra Sardere'ye doru kotu.Vahit gld:

Kzlar, ocaklar blm;! Sadiye u Fadik'e bir tutam al vermedi. Kzksm da, demek, karlar gibi cimri olurmu. Ne dersin!Mustafa omuzunu sallad.Fadik dere yatanda ba rtsn savurarak kouyordu. nce-uzun, Aye gibiyanaklar krmz, salar karayd. Kalar da ablas gibi atk... Aralarndabir fark var: Aye'nin dudaklar kaln; her zaman kabark. Bunun az ince,sanki hep glyor bu orospu, on iki yanda var-yok ama cilveli mi cilveli...Mustafa kz bir zaman yalanarak izledi. Sonra birdenbire drt el zerine geidi.Vahit ard:

Hayrola arkada? te bunun nne kacam! Kimin? Fadik'in mi? Fadik'in elbet!...Mustafa, brtlen kmelerine siperlenerek emeklemee balad. Dere yataukurda olduu iin kz grmeden bir zaman gitti. Durup kulak veriyor, kuruallarn tr tr krldn duyuyordu. Eilerek yaklat. Kz allarkoparyor, arada srada, ayayle sazlar, sararm yapraklar kartra-57rak denek paralarn topluyordu. Must,ara bir hayvan gzetleyen avclarnhrsyla tabancasn yoklad.Radik toplad rplar kk bir kme halinde orta yerde brakarak kayalarnarkasna geti. Mustafa grlt etmemee alarak yumuak topraktan dereyatana kayd. rp kme'sinin yannda durup kzn kaybolduu dnemece bakt.Ayaklarn ayrm, yumruklarn beline dayamt. Gzlerini g|venle ufaltyor,una bak! Koca Yamren'de en kt kzn ardna dtk! diye dnyordu.Fadik'i hem kk hem de irkin saydndan, vaktiyle ablas Aye'nin nnegetii srada duyduu tela kaplmt.Fadik, kayay bklr bklmez: Uy ana!... diye hafiften bard. Mustafakalarn att.

Sst!.. Kz beri bak! Buyur! -Fadik bir eliyle yzn kapatt-: Buyur aa! Kz, burada bir bana ne halt etmektesin rezil?


25/198

al topladm. al nelye lzm? Ate yaklacak. Ulan, Allahn danda ate de neymi? Anam amar yumakta... Nerde? Aada m?

Dere boyunda. Sen de mi amar ykamaktasn? alvar, adjam gibi, ekmisin... ektim.Kzn ilk korkusu yava yava gzlerinden gitmiti. Gzleri de inadna kara...Hemi de yal takmr gibi... Mustafa yaland. Fadik'in yakc gzel olduunufark ederek sevinmiti.Fadik, yaklap al kme'sine eildi. Mustafa; gideceini anlaynca sertleti:

Dur kz... Hemen mi giderler!.. Bak sana bir ift lafm var! Neymi lafn? -Fadik rplar kucaklayp doruldu-: Syle... Ayeablamn stneyse, geti...58

Aye aoann mr -mustaa un an yv..-. . Haberin var m demek...-Kendisini toplad-: Neden olacakm Ayte'nin stne? Ulap sen... -Yutkundu.

fkelenmi gibi yapt-: Ulan braksana unlar eek'... tbe yarabbil... Bak Mustafa, ben senin niyetini anladm. Neymi bakalm bendeki niyet? Ben anladm. Vahitle bir saattir Sabriye'yi gzlemektesiniz... Demek sen bizim burada olduumuzu bildin mi? te o kadar. Ben anladm. Vallah billh anama derim! mer amcama derim.Mustafa dere iinde nme kt derim.

Utanmadan dersin he mi? Vallaha derim... una bak... Kz dur... dinle ki bir... ekil yolumdan... barrm... -Mustafa'nn yanndan geti-: Sana buakllar Pelvan retti yle ya...

Kz dur... Ulan, sana Ankara'dan ayna, boncuk getirdik. Koku ya getirdik.Daha neler geldi! -Fadik dural.ad-: Dursana eek:.' sakz, zm, incir., sanaevvelden beri yanmaktayz ra gibi... Bizi ldrecek misin engi?

Tuu utanmaz...Fadik byle syleyerek yere tkrd. Kucandaki rplar ne kadar meyda


26/198

Sylemi... ardm. Eekten dme dndm.Vahit, amar ykayanlara bakt:

Dur arkada, bunda bir i var. Aman, nah seninki de burasn gzlemekte...te gld. Bunda bir i var.

Brak!.. Huyu yle besbelli... Dere ukurunda bize de gld. Demek olurolmaz yere glver-mekte bu kz!

Ulan gldn sylesene... yolunda... Mjdemi isterim... Kzgnll... Aye'nin sende gnl yoktu, Gldane'nin bende gnl yoktu;hi gldler mi? Hayr glmediler1.

Aman essah m Vahit! Essah ki ne kad)ar. Fadik iini oldu bil! Yarn zm, inciri mendile sar,yolla...

Anasna derse... Demez! Dese imdi derdi. Bak kazann altna rp atmakta ve de ban ikiyana keyifle sallamakta... Tbe olsun, trkye balamtr. Kz ke-60Aldn m ocuu? Bunlar Selim'n azyeden ygt!

Gerek... Derede bana ne dese iyi? Ben senin niyetini anladm. dedi. Grdn m? Sen yeni yetimeleri bilir misin, tbe yarabbi! eytann

yatt yeri, Reit Hocadan evvel bunlara soracaksn. -Mustafa'nn omuzu-na,neyle vurdu-: imdi bir sorum var: Demin sen gidince geldi aklma...Cemile'yi zebun diye beenmedin. Fadik, semiz mi?

Su sende olum! -Mustafa akadan kt-: Bunca gzel kz brak da, usska Fadik'e d! Ylk bir kz, fazladan edepsiz... Ankara'dan geldim, durdurak yok! Aye'yi unuttun mu?, Unuttuk, Hele yreine bir dan!,Sevmiyoruz yahu! nanan kim? Kary sevmesem kzlardapn birini beenirdin!Ulan Pelvan! smail'in dedii gibi bir adamsn. te birini beendik.Hem de hocalarn kabilesine bacanak olmacasna... imdi inantn mAye'yi sevmediimize?Vahit, keyifli keyifli glyordu. Mustafa elindeki denekle bir iaretyapt:

Gl bakalm... hepsi gler. Kz imdi anasna demeli ki... Muhtarferrsa, art olsun, Muhtar aa, derim, benim aklmda ktlk yoktu.Su Vahit'in... derim.

Korkma sylemezi. Bu yana bakmaktan boynu kopacak kahpenin... Na|hSabriye'nin kulana bir ey dedi. Onlar da dertli demek... -Havac kok-lad-: Tamam... Msrlar piti. Davran Mustafa, birer tane msr kebabisteyelim.

El kars adama msr verir mi? -allarn arasndan bakt-: Hey Allah!amarlar braktlar da msr yemee oturdular. Karlara Kak dmanderler ya, doru...

Karlara ne sylesen dorudur. Kuru zm, kuru incir, leblebi gndermeyi kimbulmusa, iyi bulmu. Kar milletinin pisboazlna bakp da bulmu.

Bir de, GideMm, msr isteyelim dersin. Bizi taa tutarlar.61ru.

Gel peimden... Ne haddine... hepsini sopaya ekerim. Sabriye'nin anas,benim kaynanam olup da... msr vermeyip... yahu biz erkek deil miyiz?

Ya bizi grnce, Fadik meseleyi anasna derse... Brak dinini seversenPelvan...Byle dedii halde Mustafa da kalkmt. amar ykandndan haberleriyokmu gibi yaklatlar. Vahit, arm gibi durdu:

Kolay gele ablalar! Fadik'in anas karlk verdi: Hogeldiniz... Topal smail geti mi burdan? Grmedik'. Dur hele... bu yanndakini bilemedim. retmeni! okulayeni retmen gelecekmi, bu olmasn!

yi bildin. Ankara'dan geldi. Karlar okuta-cakm. Bir msr kebabnaokuturmu. Reit Hoca gibi deil. Gz tok bir retmen...Karlar; bacaklar plak olduundan meldik-leri yerden kmldamyorlard.Kzlar yer vermek iin ocan nnden kalktlar. Ya>lnz yedi yalarnda bir


27/198

kk kz ateteki msrlar eviriyordu. Vahit, onu yayle drtt: Kz uradan bir msr ver! Vermem. Ver dedim. Vermem. ldrrm seni... -Eilip iki tane ald-: iyi piirmisin, aferin!

Kzn kfretmesine aldrmayarak birini Mustafa'ya uzatt. Kendi msrn glereksrd. Mustafa ke sordu: Gnln yoksa brakalm... Brak... Ulan bir msr bize ok mu grdn? Bahelerden koparm. Kendi msrnz kendiniz piirin... Doru bir sz. Al bakalm... Kz deil, h-62yu, e iane eKiyay onune Katarsn...Mustafa msr yere brakt. Vahit kfr kesmeyen kn zerine yrd:

Kes sesini ulan!.. inerim seni rezil!.. Hele alak! Sus ulan! Bir msrfazla yiyecek de abuk byyecek... una bak...Bu srada Fadik ie kart, kk kzn nne melip onu susturdu. Sonra

aadan yukarya, Mustafa'nn yzne bakt. Yere braklan msr alp uzatt: Buyur, Mustafa aa!.. stemez... Hele buyur. Bu senin ksmetin. Eyvallah... -Yz kpkrmz olmutu. Kk kz ban sallad-: Grdn m?Dnyada iyi adamlar da var.Bahelerin arasndan kye dnerlerken, Vahit, koan var gcyle havaya att:

Kk kzn edepsizlenmesi akl ermediinden hay Mustafa! Akl erenigrdn m? Bir de Fadik'e bak! Anasnn yannda hovardasna msr ikrameden kz ben Ankara'da grmedim.

Ne dedi? Bu senin ksmetin dedi. Byle bir laf bizim topal ismaildzeltemez. Hem de gzelmi orospu... Bir daha baktm da soluum tutuldu.irkin diyerek gnahn aldk. Aman Vahit... aman Pelvan... buna bir are!-.

Ferah ol Mustafa... Dnyann aresi tken-se, bu senin Fadik, bir kynkarsna yetecek areyi bulur karr.Sardere'yi gemeden Mustafa durdu:

Sen odaya git, ben gelirim. mer'e uramak lzm. Hangi mer'e? -Pelvan yzn buruturdu-: Brak... u rezilden ne hslolur! Bizim iimiz var olum... Yarn hediye mendilini Fadik'e kim gt-63bunlar dnelim!

mer'e gitmemi olmaz. Neden? Gurbeti mer! Gurbeti mer! derlerdi, adam sanrdm. Gevezeninbiri imi.Mustafa biraz dnd:

Vahit! Buyur! mer'e gitmek iyidir. Fadik iine baladk m, balanmadk m!.. mer,Fadik'in amcas... gn olur ie yarar.

Tbe... mer'de i ne arasn hay Mustafa! Meryem abla dersen... Eh, onaszm yok!

Daha iyi dedin ya... Meryem arm! Urar gelirim.Vahit ayrlnca Mustafa apkasn dzeltip mer'in evine doru yrd.obandan gelen hayvanlarn, ar ar, tok tok bartklar iitiliyordu.Gne mee korusunun arkasn,a ekilmiti. Rzgr olmadndan, bacalarnduman, evlerin zerinde, sis gibi duruyordu.Kye geldi geleli, ka kez ardklar halde mer'in evine gitmemiti. Fadikmeselesi olmasa, gene de gitmeyecekti.Murat'n dnnde koynuna girdiini Meryem' n farkedip etmediini bir trlanlayamamt. Kimseye alamad iin o gecryi dndke akl karyordu.Karnn, mer'e bir ey demedii belliydi, o kadar... Aye bizi deli etmimeerse... El karsnn koynuna girilir mi hrpadak? Tuu... Bir halt ettik


28/198

ki...Meryem, sundurmann altnda olu ihsan'la konuuyordu:

Sakn kimseye deme! Baban kemiklerini krar. -Mustafa'ya dnd-: Geldin miMustafa?

Geldim!.. mer aa m ard bizi? ard. k yukar... yatyor, ksana...

Ne var? Bitmem, kendisine sorarsn!Mustafa merdiven ayanda kunduralarn -64uzun ksrd duyuluyordu. Kapy itti:

Merhaba. mer aa... Buyur Mustafa... -mer biraz doruldu-: Buyur. Nerdesin yahu? Dibekgnnden beri gremedik.Yznn yarsna k vurmutu. O kadjar zebun grnyordu ki yataktaoturabilmesine amamak elde deildi. Mustafa yatan ayak ucur\a iliti:

Naslsn? Suratn iyi... Bakma!.. Kurtulamadk arkada... Benim derdim: dizde derman yok. iimekmek istemez. Sopasz gezememekteyiz!

Derman yava yava gelir. Yumurta i! Topal smail, Yumurta ok yarayl.diyor. iy i-meliymi...mer, ieriye giren karsna bard:

Kz nerdesin? Misafir mi geldi demezsiniz! Kahve piirem demezsiniz! Piirilmez mi? Zahmet etme abla... Kahve kalsn! Meryem dolab at: ekerli mi? istemez. Vallah istemez... Ben misafir miyim?mer, hem ksrmeye, hem glmeye benzeyen bir ses kard:

Evet, Mustaf misafir deildir. Brak kahveyi. Yemin verdi. Gneri... Kavurgakar. Birer ikier yeriz de konuuruz.Meryem bir tabaa msr kebab koyup getirdi. Sonra kapnn dibine meldi.Msrlar yeni kavrulmutu. Pamuk gibi ak, pamuk gibi yumuak, pamuk gibihafifti. Die dokunduu belli bellisiz... Bu msr ksmnda, eker var, ekerolmiasa byle ak olmaz. Ak demek, eker demek.Mustafa odajy gzden geirdi. Bir gece tlsml kemii gstermek iin burayagirmiti. Yatak urada, ocan nne seriliydi. Kolunu tutunca Mer-65UUCsUl^l ai\llliavuw uu M!t. Oysa herif, Mustafa'nn Ankara'da kendisin yapt iyilii anlatmaa, taustaln meye balar mt. Laf dndrp naata getirdi:

Fayans nedir, sen bilir misin Kar? Bilmezsin. Fayans kiremit demektir.st cill bir kiremit... Yeni kundura gibi parlar. Hastalk bizi ykma-sayd,fayans iini biz alsaydk, sana demir karyola geliyordu, alak!., demirkaryola... Ankara karlarna benzerdin. stnde gcr gcr yat... Keyfinebak!..Meryem, glerek omuzlarn sallad.Mustafa, karyola szyle Cemal ustann portatif karyolasn hatrlamt. u dabir sz m? Meryem yz okka gelir. Bir titremee balarsa buna karyola nasldayansn!..Ortalk kararmt. Meryem lambay yakt, mer sordu:

Gaz bitti mi kar? Bitti demektir. Bitsin bakalm... Hey Hocalarn Hakk... hey rezil!.. Bu devran hep sana mkalacak Hocalarn Hakk?Mustafa, neden arldn daha anlayamamt. Lamba yannca gitmek iindavrand:

Bana izin arkada, yemek zaman... Olmaz, hele otur... iki laf edelim!.. Oturmasna otururum ya, babam huylar karm, akam namaznda herkes sofrabana gelecek de sofrada enlik olacak... -Gld-: Haberin var m mer aa?


29/198

Babam bizim gelini de sofraya oturtmakta... yleymi... Yakup aann ii Ankara'nn memur ii... ehir yerinde yledir.Meryem syledK Feride, Kaynatam beni ekmek yemee oturtmakta. diyesalnmaktaym... Hakl... Hele orospu!.. Feride'nin bahtna ne dersin?Murat aan iyidir, baban Yakup aa iyidir, analn Binnaz da iyidir.Meryem'e parman sallad-: Ulan kar sen yok musun! Senin kafan ezmeli,

kafan... Bizim kz yaktnz reziller. Aye kza yazk ettiniz. Ulan, ben Ol-nutJacMustafa, kalkacakken, lakrdnn buraya gelmesi zerine vazgeti. mer'inkucana bir cgara att:

Hele yak unu, yak!.. Oldu bikez... Oldu bikez... oldu bikezmi. Ulan Mustafa, sanai da kzdm. Dnrken kanbama sramakta;... -Cgaray derin derin ektii iin bir zaman k-srd-:Yazk, alp kaamadn... On para etmezsin, delikanl gibi, delikanldeilmisin.Mustafa, birok eyleri karmakark dnd iin hemen karlk vermedi.Meryem anlatyordu:

Olana kzma... ok urat. Sirkat hayvanlar beklerken meenin bandanindire mi bildik? Dnler gzne grnmedi. Ama n'apsan bo! Ksmet oraya

bikez yazlm.Meryem, karma iine neden girilmediini de syledi. Mustafa iini ekti: Dorusu bu... Murat aam dn yapmb dndar... Ellerden utandk! Brak... Benim burada olacak zamanm imi... El szne ben kulakm asardm hay Mustar fa? imdi nasl, Vay, eyvah! dye dizini dvmesindenyle ya?.. -Mustafa'nn yzne kurnaz kurnaz bakt-: Bug,n, akama kadarnerdeydin? Ben yatarm ama, uan kutan haber alrm. Karlarn amarykad yeri kollamsn. Doru s'yle, Anas amara gitti, belkiAye de gider. diye oralarda dolamadn m?Mustafa utand:

Tbe... vallah blh mer aa;... una bak.. -Az kalsn Fadik meselesiniaacakt, kendisini toplad-: Dere boyuna yolumuz urad. Yorulduk, birazoturduk. Allasen kim syledi?Belli bir ey! Fadik orospusu anasna yle yle diye alam. Kar da mer'edavac gelmi! Bir y(a!an hazrlamaa alyor, kr eytan, aklna hibireyde gelmiyordu. Dpedz inkr etti:

Yalan art olsun yalan... Kim syledi? Kim sylediyse syledi. Bana kim derler? Biz Gurbeti mer'iz. Kocainaatta her eyden kur67gibi haberimiz yok muydu benim? Yamorenae senin nasl gezdiini bilmezsem yufbar\a... -Biraz ksrd, ban pencereye evirdi-: Bu kadar iyiliini grdkMustafa., Ankara'dan sana borlu geldik. Ka aydr parjan stmzde. Lafnetmedin!

Brak bunlar mer aa... hep komuyuz... Allah allan! Komuyuz, ama bu dnyada akrabadan bile hayr yok. Senin yourt ayrannitim, ekmeini yedim. yilik bir vakit unutulmaz. Sen yabanc deilsin Mustafa,dinle: uraya, demin, Hocalarn Hakkm ardm. lira lzm. ki lira dabizde var. Bir teneke gazya, teberi alacaz. Hakk, enitemiz olursun,bana lira. Aman! dedim. Yok dedi Vermedi grdn m?Mustafa, birdenbire yle sevindi ki, imdi lira1 deil on liria istenseverecekti. Fadik bizi dememi... Am:9.|n iyi! Ulan Gurbeti... rezil!fkelenmi gibi kajarn att:

Brak mer! Vallah billh arkada deilsin. -Artk Ankara'da eline bakanmer'le nasl konuuyorsa: yle rahatlamt. Czdana davrand-: T-beolsun, gcendim. Hakk'y sen bilmez misin? Biz dururken, adam para m ister oalaktan yahu?

Meryem abl,an da byle dedi. Brak u rezili. Varsa, Mustafa'dan alrz.dedi. Eski borcumuzu veremediimden utandm.

Bak mer, bir daha borcun lafn edersen... Hastasn. Kalknca alrm. Birdaha sen Hakk'd|n bir ey istersen, art olsun, ne selm, ne merhaba!-Czdann kard-: lira m lzm? Daha fazla istersen ekinme. Bende


30/198

para var! Sa ol... Biz bu hastal defedemedik. -mer, sesi titredii iinksryor gibi eliyle azm tkapatt-: Eski borcumuz be lira. de bu,sekiz'. Kalkarsam, kolay, veririm. Kalkamazsam harmana, ablan der.

deme lafn aradan kar. -Yutkundu-: Bizim de bir iimiz olsa, elbet, sende onu grrsn.

mer, yorgann zerine braklan kt paraflar okad:sin. Ulan kar grdn m? -Mustafa'ya glp gzn krpt-: te Meryem ablandja burada. Bir iirv olur da bana sylemezsen, bak, sonrasna; karmam.Mustafa czdann cebine koymamt. 'Meryem'in, dizi zerinden sarktt gmyzkl kocaman eline bakarak kendisini de artan bir cmertlikle sordu:

inizi bu kadar para grr m? ekinme mer! Daha ister misin? Benim paramok... Ky yerinde adama psra yar olmaz, ,ahbap yar olur!mer, aknlkla alm gzlerini Mustafa'dan karsna, karsndan Mustafa'ya,evirdi... Daha fazla istemediine piman olmaa balamt:

T... Grdn m kar? Hay Mustafa, hay Mustafa! -imdi czdanda ka liraolduunu kestirmeye alyordu-: Paran ok demek... Ky yerinde para okolmal... Kz Meryem, cjaha lazmsa, hi bakma syle... Mustafa yabanc deil!

imdilik yeter. Allah raz olsun! isteriz gerekirse.

Elbet... Biz bu Mustafa'ya; .dua etmeniyiz. Bunun tuttuu ta, altnolmal. Bak Mustafa, sen de bir zora der de: Aman mer! diye gelmezsennmertsin, ite bu kadar... -Paralar katlayp karsnn, nne att-: Alunlar... Kaybetme... Grdn m? Arkada dediin byle olacak. yi arkada,akrabadan ileridir. Doru! Biz de yeri gelince, gayri adaletimizi gsteririz.Meryem gznn ucuyle bakp Mustafa'ya gld. Bu Meryem, belli bir ey, kurnazbir kan ama nasl, domuzuna...Mustafa, czdann cebine soktu:

Bana izin mer aa! Dediim gibi... Bir ey lzm olursa olan yollarsn. Hadi gle gle... Ik tut ablas.Mustafa merdiven banda kunduralarn balamak iin eildi. Yannda duranMeryem'in krmzr alvarn rzgr kmldatyordu. Delie bir trl gemeyenbaa kfretti. Kar yaklatrd:69taraf?

Ufa bak! Hep Aye'yi dersiniz. -Aadan yukarya gld-: Doru syle abla,Fadik mi syledi yunakta olduumuzu?

Yok canm! Bizim olan grm. Mustafa aamla. Vahit aam, karlangzlediler. dedi.

Vay akl... Vay akl... Yahu bizde akl kalmam abla... Neden? Kalmam... Sleyman orada yok. T... Kim syledi, hey allan, kimsyledi? diyerek bir saattir kvranmaktaym! Grdn m ii?. Bundan byle,yumruk kadar olanlardan da saknmal...

Elbet saknmal... Bu ilerde rzgrdan hile sezeceksin. Canm abla, hep t verirsin. -Ayaa kalkt: Bktm sizden kar milleti... una bak!.. Hi kardan bklr m? Hadi gle gle... Aradja srada gel emi? Gelirim, olur. -Kendini denemek iin Meryem'in gzlerine dimdik bakt-:Sen de mer'e il ediver de abuk dirilsin.

Ben ne il edeyim! Amcan Reit Hoca stmasn balad ite... -Kz gibiutanp ban e:-virdk Benim ilcm onu temelli ldrr, hay Mus-tafajki gn sonra, Himmet avuun damnda, Mustafa, kuandaki hediye mendiliniFadik'e kiminle gndereceini dnyordu. ki gnden beri, Pel-van Vahit'leenini boyunu dndkleri halde bir t are bulamamlard. , sonunda, Topalsmail'e danmaa kalmt.Mustafa, muhtar odasna doru sallna salna yryen smail'e seslendi:

ismail efendi!.. Hey ismail efendi! Ne var? Gel hele arkada...70yi...

Brak imdi Reit Hocay... Gel dedim.


31/198

Topal smail lahavle anlamnda ban sallayarak dnd. Nazl nazl damnmerdivenlerini kt:

Merhaba ta ustas!.. Bize efendi demenden anladm, zordasn!yle ya, nasl bildim. -Sesini alaltt-: Yarasa kemii lazmsa vereyim. f

Yahu sen nasl adamsn, Hzr peygamber gibi bir adamsn. Zora dmdostu uzaktan nasl da bildin.

Bilirim. Uzaktan seni grdm. Bizim ta ustas dert rmana dalm.Hayrola! dedim. Yarasa kemii, lzm demek. Bu kemikte ok i var canm! Brak imdi kemii...Tam meseleyi aaca zaman, dama Yukar mahalle delikanllarndan birisi rkt:

Gelin aalar kt oynayalm! Mustafa somurttu: Sabah sabah ne oyunu?.. Biz buradia ismail'in bacana il dnyoruz!-Topal ismail, yeni gelenin kolunu tuttu. Mustafa'ya inat bacaktan konumaabalad:

Anladn m? Bu bacaa bir il dnyoruz. Bacak iyi... Dzeleceineinandm. Hele bak! -Oynak yeri gittike sertleip bklmez olan solbacan biraz ileri uzatt-: Baksana i azald. Zb-kanni altnda eskisikadar belli deil! -Oysa bacak hi farketmemiti. Bunu kendisi de biliyordu-:Nasl? Ulan eek, neye sustun? Evet diyeceksin. Siz, her gn hurdasnz,

farkedemezsiniz, ama Reit Hoca kye mi geldi. u kadar ay bizigrmediinden, dn sabah: Topall braktn artk, aferin! dedi. ReitHocann sz hak!... Reit Hocadan bakas benim derdimi anlayamaz.-Mustafa'nn somurttuunu grdke keyifleniyordu-: Rabbim dert ** veripderman aratmasn... Reit Hoca kye geldi ya., Artk yreim ferah!Hocay bir saat grmesem duramyorum. Akl verdike yreim ferahlyor!71crd-: Ak adam alatr, dert adam syletir. demiler. Hep konusam ubacaktan konuurum. Bir saat, be saat bacak laf... Aklm, fikrim bacakta. Hepbacaktan konutuum iin Yamren'in adam kulak asmaz oldu. Allah saklasn,bacak dzelmez-se, tarla sremem, ekin biemem, deil mi Mustfa?

Tamam... Bir duyan olsa, Bunlar yapar diyecek. Sus, tembel herif!...-Artk Mustafa da fr kelenmiti-: Yumurta brakmamsn koca kyde...

E, imdi senin bu szn doru mu ta ustajs? Bu bacakbyieyken, adamna gre vallah brllh cierini alarm.

almam dersen, inanan olur mu?Yukar mahallenin delikanls keyifli keyifli g-lfyor, o gldke derdine aresoramad iin Mustafa somurtuyordu. i ciddye vurursa ismlajil'in merhametegeleceini zannederek sordu:- ismail efendi, bu yaz, biz Ankara'dayken gne banyosunu neyaptn?

Gne banyosu art... -ismail elinin tersini gnee tuttu-: K vakti,gnein kuvvetine kulak verme. K gnei hzl hzl parlar ama keyfinealdanmayacaksn. Bu gne: eek donduran g-nej. Yazn olacak banyo gayreti.Netye gldnz ulan alaklar? Doru bir laf oldu mu, bu Yamren'in adam glerallah, gler. Srtma ta ustas... Hani Pelvan? Yedike istasyon kprsnebenzedi.

Nerdeyse gelir. Gelir de sana1 haddini bildirir. Brak Pelvan... Arkadalk andmz nasld? Her saat banda hanibir cgara verecektin, sabahlar bir kahve ikram edecektin. Gece yatma-dan ncede bir kahve...

Cgara kolay... Yak bakalm... Ben bunun acsn senden karrm.ismail cgaray yaktktan sonra stste geir-dh

Oooh! Safra bu... Gvdemin zehirler?... Senin amcan Reit Hoca, anladn m,hoca ama akl-72rta, yarad!

Ne syledi Reit amcam? Dedi ki: Sabahlar birer fincan zeytinya i! dedi. Zeytinyandan ne olurmu? Sabahlar bir finan zeytinya imek ok yararl arkada. Mideyitemizler, adam semirtir.


32/198

yleyse i baikalm!..Topal smail cgaray ar bir lezzeti iiyor, Mustafa'nn telandan sankikeyifleniyordu.Yukar mahallenin delikanls gidecee benzemiyordu. .Mustafa dayanamad, kt:

Ulan smail... Vallah billh arkada deilsin...

smail am grnd: Ben mi akada deilim? Tbe Yarabbi! Neden? Hem fessatsn, hem imansz... Ne olmu efendi? Dman szdr, iftiradr. Ben seni severim .Ankara'yagittiniz. Vahit kt geldi. Gurbeti mer kt geldi. Hocalarn Har san, seniniin, O da kt gelir. dedi. Odada sesim kt kada,r bardm.Mustafa bamzda Cumhurreisi olsa, ilim sayesinde muharebe etmeden zaferkazanrd. Milletin yzn gldrrd. dedim. Bunlar m fesatlk? tearkandan byle dedim. Bir de trk syledim. Ankara tal zerine:Ankara'nn tana bak/Gzlerimin yana bak! havas... -Gzlerini ksarakSardere'ye doru bakt. Telland-: Aman Pelvan geliyor. una bak! Ayan nesrrsn, kervanc, katr gibi rezil?

Yukar mahallenin delikanls sordu: Kt oynamayacak msnz, demek? Mustafa'nn artk sabr tkenmi. Olantersledi:

Ne kd yahu! Senin iin mi yok? Olan gidince smail'in stne yrd: Alak, imdi seni ben inesem hak deil mi?73sallad:

Nerdesin Vahit efendi? Seni gremeyince kyl amakta, Vahit tarlaya,baheye almaya m gitti, sakn? diye rkmekte.... Senin alman kyametbelirtisi imi. Tbe YarabilPelvan Vahit, aada durup ismal'in szlerini sonuna kadar dinledikten sonradamn stne kt:

Ulan, ben senin gibi hrsz topal deilim! - Elbet .tarlaya da giderim,baheye de...Topal smail, kederli kederli gld:

Duydun mu Mustafa? Pelvan bize hep topal demekte... Desin!... Aferin Vahit. una hep topal diyelim...Pelvan Vahit, Topal smail'in stne yrd:

Ulan topal herif! Nedir bu Yamren'in senden ektii? Yalan deil Vahit efendi, ok ekmede biz-dert bu ky... Ama ky brakalmda, Kulakszn Mustafa'nn derdine gelelim!

Neymi? Ankara kokularn srnd srneli azndan laf kyor mu? Kemal Paagibi hep Mecliste konuuyor. Yksekte... Artk, bu Mustafa'nn laflarndilerinden dinamitle, kaya gibi skeceksin., Kendi bilir. Derdini demeyen dermann bu-lamaz!

Duydun mu Pelvann lafn ta ustas? Doru! Sabahtan beri sormaktaym!Neden style-memeli yahu?Mustafa, apkasn dzelterek sanki kavgaya hazrland:

Vahit, kardeim, sen bu ismail'in namertliini bilir misin? Dertli olduumuzudomuz gibi anlar ya, dermann sylemez. -smail'e hmla dnd-: Ulan, seninboboazlndan aman m bulabildik rezil!___Topal ismail, salam baca stnde ilerl-geri salland:74Vahit, aniden smail'in ensesine ar u>va a9-ketti:

Aferin ulan topa.1 aa!... Cinci gibi herifsin. - Vurma, keyfimi karyorsun ay... -ismail ensesini kad-:: Biz Naldemeden mh anlarz. Bu > atev Aye atei deil mi?Mustafa gld:


33/198

Hele ahma,k! Nal demeden mh anlarm... Olum, Aye'nin atei snelibu kadar ay ofcfu. Biz imdi Fadik'in yoluna dtk.

Aman hangi Fadik? Aye'nin bacs m? l-lei o kabileden mi olacak?Olsun! Gnln bilir. Yarasa* kemii lzm, demek! Bugn srersin, yarn kzyanmaa balar, Kerem'in arpa tarlas gibi. Ca- < yr cayr...

Brak u kemik lafn... Kemiinden balar rm. erez mendili gidecek...

Kiminle gnderelim? demekteyiz!jsmail, kalarn atarak biraz dnd. Sonra yz keyifle ald:'

Adamn salt Pelvan aptal olmaz, Ankara'nn ta ustas da aptal! -Parmanhavaya kaldrd-: Fadik'e hi zm gnderiimez.Vahit'le Mustafa meraklandlar:

Ya? Ulan topal aa?... Fadik okula yazld. Mustafa da yazlsn. Bir hocann rencisiolurlar. Kitapta yeri vardr. Leyl kitabn

kemal-tahir-korduğum

Documents