KEMAKHLUKAN AL-QURAN

AMINAH BINTI HAJI ALBANI

PENGANTAR ILMU KALAM

DIPLOMA USULUDDIN

SEMESTER 6

DISEDIAKAN UNTUK :USTAZ NASIR BIN MOHD TAP

ISI KANDUNGAN

1

Pendahuluan

Pengenalan

Kemakhlukan al-Quran

Al-Quran menurut pandangan

- Muktazilah- Asy’ariyah- Golongan Salaf- Maturidiyyah- Ibn Hanbali

Kesimpulan

Bibliografi

PENDAHULUAN

2

Ilmu Kalam merupakan salah ilmu yang sangat penting untuk diketahui. Ilmu kalam banyak

membicarakan berkenaan dengan kewujudan tuhan (Allah) yang esa. Diterangkan berkenaan

dengan sifat-sifat yang wujud, mustahil dan yang mungkin ada padaNya. Ilmu Kalam

merupakan ilmu yang berpaksikan kepada ketauhidan kepada tuhan (Allah). Selain daripada

itu, Ilmu Kalam juga merupakan Ilmu yang membicarakan tentang Rasul-Rasul utusan tuhan

(Allah).

Terdapat beberapa tokoh yang memberi pandangan berkenaan dengan Ilamu Kalam. Salah

satu daripadanya ialah ibnu Khaldun. Salah seorang tokoh yang terkenal dengan karya

agungnya, al-Mukaddimah. Beliau berpendapat bahawa Ilmu Kalam ialah ilmu yang

membicarakan tentang hujah-hujah yang digunakan oleh umat islam bagi mempertahankan

iman dengan menggunakan dalil aqli bagi mematahkan sebarang hujah yang berbentuk

penyelewengan. Di dalam ilmu kalam. Diterangkan banyak perkara yang menerangkan dalil-

dalil naqli dalam bentuk yang logik supaya dapat memberi keyakinan dan kekukuhan iman

umat islam daripada rapuh dipatahkan oleh golongan-golongan yang cuba mencemarkan

minda umat Islam.

Di dalam tugasan pada kali ini, penulis akan cuba mengupas berkenaan dengan

“Kemakhlukan al-Quran”. Di dalam tugasan ini akan diselitkan beberapa perkara yang

sememangnya penting untuk kita ketahui. Antaranya ialah sejarah penurunan al-Quran, al-

Quran menurut pandangan Muktazilah, Salafiyyah, Wahabiyyah, As’Ariyah, Maturidiyah, Ibn

Hanbali dan Ibn Rusyd.dan pandangan-pandangan ini akan dirumus mengikut pandangan Ahli

Sunnah wal Jamaah. Pandangan- pandangan yang berbeza dari setiap aliran memberikan

pelbagai huraian dan fahaman. Dengan fenomena seperti ini, pandangan-pandangan yang

dibawa dapat memberi ruang kepada minda pembaca untuk sama-sama berfikir sebab dan

alasan mengapa di setiap aliran-aliran ini mempunyai pandangan dan fahaman yang berbeza

berkenaan dengan al-Quran. Fenomena aliran yang mengatakan al-Quran ini makhluk

ataupun Qadim akan kita ketahui di dalam tugasan ini.

PENGENALAN

3

Al-Quran merupakan kalam Allah yang diturunkan kepada nabi Muhammad s.a.w dengan

pengantara malaikat Jibril. Al-Quran diturunkan dengan cara mutawattir bagi memberi

kemudahan kepada Rasulullah untuk menghafalnya. Membaca al-Quran merupakan salah satu

dari furu’ ibadah. Di dalam al-Quran terkandung 30 Juzuk al-Quran beserta yang terdiri

daripada 114 buah surah.

Sesungguhnya Kamilah Yang menurunkan Al-Quran, dan Kamilah Yang memelihara dan menjaganya.( surah al-Hijr ayat 9)1

Dari segi etimologi, al-quran berasal dari perkataan -yansg bermaksud bacaan. Al القراءة

Quran menurut pengertian bahasa ialah bacaan yang berasal daripada perkataanbahasa Arab.

Namun begitu maksud sebenar ialah yang dibaca bukan bacaan.2 Sebagaimana firman Allah

s.w.t:

Sesungguhnya Kamilah Yang berkuasa mengumpulkan Al-Quran itu (dalam dadamu), dan

menetapkan bacaannya (pada lidahmu);17oleh itu, apabila Kami telah menyempurnakan

bacaannya (kepadamu, Dengan perantaraan Jibril), maka bacalah menurut bacaannya itu;18

(surah al-Qiyamah ayat 17 dan 18)3

Para ulama Tauhid dengan rancak berbicara berkenaan dengan maksud bagi sifat kalam.

Kalam Allah dan kalam manusia adalah sangat berbeza. Kalam manusia mempunyai huruf

dan susunan yang tertentu. Manakala kalam Allah tidak mempunyai permulaan dan

pengakhiran.

KEMAKHLUKAN AL-QURAN

1 Al-Quran, surah al-Hijr ayat 92 Rosmawati bt.Ali@Mat Zin, Pengantar Ulum al-Qur’an, Pustaka Salam hlm:24 dan 253 Al-Quran surah al-Qiyamah ayat 17 dan 18

4

Al-quran merupakan kitab suci yang diturunkan kepada nabi Muhammad untuk sekalian

makhluk. Namun, terdapat perbezaan pendapat berkenaan dengan status al-Quran. Semua

umat Islam mengakui bahawa kitab suci al-Quran merupakan kalam daripada Allah. Namun

di dalam agama Islam, terdapat pelbagai pandangan dan perbahasan berkaitan dengan al-

Quran. Ada yang berpendapat al-Quran adalah Qadim. Kekal sehingga ke hari akhirat dan ada

juga yang berpandapat bahawa al-Quran adalah makhuk. Maksudnya ia tidak akan kekal

selamanya. Golongan yang lebih mengangkat darjat akal berbanding nas-nas lebih cenderung

menafsirkan al-Quran sebagai makhluk.

Perbezaan pendapat menimbulkan perbahasan yang begitu hebat. Pada abad ke tiga hijrah,

berlaku pertempuran yang besar sehingga ramai dikalangan umat Islam yang terbunuh.

Persoalan berkaitan dengan “apakah firman Allah itu qadim sepertimana qadimnya tuhan

sendiri?” di dalam bahasa mudahnya, adakah kata-kata dari Allah akan kekal sepertimana

Allah kekal tiada pengakhirnya.

Kemakhlukan al-Quran menjadi salah satu topik yang hangat dibicarakan di dalam beberapa

aliran Islam. Sehinggakan topi ini menjadi isu dari sudut penakrifan kedudukan al-Quran.

Terdapat beberapa pihak yang memperbahaskan berkaitan dengan kemakhlukan al-Quran.

Antaranya ialah Muktazilah, Ays-ariyah, Maturidiyah, Salafiyyah, Ibn Hanbali dan Ibn

Rusyd. Kesemua aliran ini memiliki pandangan dan hujah yang tersendiri. 4

AL-QURAN MENURUT PANDANGAN MUKTAZILAH

4 Ahmad Hanafi M.A, Theologi Islam Ilmu Kalam, Thinkers Library

5

Muktazilah merupakan aliran yang mana mengangkat darjat akal sebagai petunjuk yang baik

berbanding nas-nas yang Qat’ie. Aliran Muktazilah ialah salah satu aliran yang sangat

ekstrem sehinggakan aliran ini menimbulkan pelbagai kontroversi antaranya ialah berkenaan

dengan kemakhlukan al-Quran. Aliran Muktazilah berpendapat bahawa al-Quran merupakan

kitab suci yang mana mengandungi huruf-huruf dan bunyi. Masalah berkenaan dengan

kemakhlukan al-Quran sebenarnya telah muncul sebelum kelahiran aliran Muktazilah lagi.

Pada pemerintahan bani ‘Abbas, mereka yang terdiri daripada golongan Muktazilah bertindak

memaksa golongan ulama Fiqh dan ahli Hadith untuk mengikuti pandangan mereka.menurut

pandangan Muktazilah, sifat al-Quran bukanlah bersifat zat. Tetapi ianya bersifat perbuatan.

Oleh sebab itu Muktazilah berpendapat bahawa al-Quran merupakan makhluk.5 Terdapat 2

alasan yang dikemukakan oleh golongan Muktazilah iaitu dari bentuk dalil naqli dan dalil

aqli.

Dalil Naqli:

Sesungguhnya Kami jadikan Kitab itu sebagai Quran Yang diturunkan Dengan bahasa Arab, supaya kamu (menggunakan akal) memahaminya.( Surah Zukhruf 3 )6

Alif, Laam, Raa'. Al-Quran sebuah Kitab Yang tersusun ayat-ayatNya Dengan tetap teguh, kemudian dijelaskan pula kandungannya satu persatu. (Susunan dan penjelasan itu) adalah dari sisi Allah Yang Maha Bijaksana, lagi Maha mendalam pengetahuanNya. ( Surah Huud 1)7

Ayat ini menunjukkan bahawa al-Quran diturunkan secara berturut-turut. Tiap-tiap ayat yang

diturunkan adalah bersifat baru dan kerana itu Muktazilah bertegas mengatakan bahawa al-

Quran adalah makhluk.

AL-QURAN MENURUT PANDANGAN AL-ASY’ARIYYAH

5 Prof.Dr.Imam Muhammad Abu Zahrah, Aliran Politik dan Akidah dalam Islam, edaran Kalam, hlm:175

6 Al-Quran surah Zukhruf ayat 3

7 Al-Quran surah Huud ayat 1

6

Al-Asy’ariyyah merupakan golongan yang mengangkat nas al-Quran sebagai dalil utama. Al-

Asy’ariyyah merupakan pembahas kepad pendapat yang dikemukakan oleh Muktazilah.

Golongan al-Asy’ariyyah berpendapat bahawa al-Quran merupakan kalam Allah yang Qadim.

Al-Quran bukanlah makhluk seperti mana yang di dakwa oleh golongan Muktazilah. Menurut

al-Asy’ariyyah, jika al-Quran diciptakan seperti makhluk lain bermaksud al-Quran kenalah

dicipta dengan memerlukan perkataan “ kun”. Seperti yang terkandung di dalam surah

an-Nahl ayat ke 40 yang bermaksud:-

Sesungguhnya perkataan Kami kepada sesuatu apabila Kami kehendaki, hanyalah Kami

berkata kepadanya: "Jadilah engkau! ", maka menjadilah ia. ( an-Nahl ayat 40 )

Sekiranya al-Quran memerlukan perkataan “kun” ini bermaksud perkataan “ kun” ini juga

memerlukan perkataan “kun” yang lain. Dan ini membawa maksud bahawa al-Quran adalah

Qadim kerana sekiranya ianya makhluk bermaksud al-Quran diciptakan dengan perkataan

“kun” yang dicipta oleh perkataan “ kun” yang lain. Jika al-Quran dianggap sebagai makhluk

ini bermaksud al-Quran memiliki sifat lemah.

AL-QURAN MENURUT PANDANGAN ALIRAN SALAFIYYAH

Salafiyyah ialah salah satu aliran agama Islam yang mengajarkan tentang syariat islam

secara murni iaitu tanpa melibatkan pertambahan atau penolakkan. Menurut pandangan

golongan Salafiyyah, al-Quran merupakan kalamullah. Allah berbicara dengan menurunkan

wahyu melalui al-Quran kepada para rasulNya. Ibn Taimiyyah berpendapat bahawa tiada

hubungan kemakhlukan al-Quran dengan keqadimannya.

7

Golongan ini sepakat mengatakan bahawa al-Quran merupakan firman Allah dan bukan

makhluk tanpa memutuskan bahawa ia qadim. golongan salaf sepakat mengatakan Al-Quran

itu bukan merupakan sifat Kalam yang qadim (yang berdiri sendiri pada zat-Nya). Kalam

Allah adalah qadim ketika Ia berbicara dengan kehendak dan kekuasaan-Nya, namun ketika

dikatakan bahwa Allah memanggil dan berbicara dengan suara, maka tidak bermaksud suara

itu qadim. Dengan demikian dapatlah disimpulkan di sini bahawa menurut kaum salafiyyah,

sifat kalam itu qadim, dan kalam Allah yang digunakan untuk berbicara dengan makhluk-Nya

seperti al-Quran, Taurat dan Injil, adalah bukan makhluk-Nya, tetapi bukan pula qadim.

Golongan ini lebih selesa untuk mengambil jalan tengah berbanding memperbahaskan tentang

kemakhlukan al-Quran seperti golongan Muktazilah. 8

AL-QURAN MENURUT PANDANGAN ALIRAN MATURIDIYAH

Golongan Maturidiyyah merupakan sebuah aliran yang telah diasaskan oleh Abu Mansur al-

Maturidi. Aliran ini cenderung kepada pemikiran Muktazilah yang mana mengangkat darjat

akal sebagai pemberi dalil yang baik. Akan tetapi aliran Maturidiyyah tidaklah terlalu ekstrem

dalam mengangkat akal sebagai sumber dalil.

Aliran ini juga turut mengangkat al-Quran dan Sunnah sebagai dalil. Aliran ini memiliki

pandangan yang sama dengan aliran al-Asyariyyah. Mereka mengambil jalan tengah. Dan

berpendapat bahawa aliran Muktazilaha dalah salah kerana dalam persoalan kalam, golongan

Muktazilah menyamakan antara kalam tuhan dan kalam manusia. mereka [ golongan

Muktazilah] melanggar sendiri pendirian mereka iaitu tidak menyamakan alam ghaib dan

alam nyata.9

AL-QURAN MENURUT PANDANGAN IBN HANBALI

Imam Hanbali merupakan pelopor kepada fahaman yang mengatakan bahawa al-Quran adalah

qadim. Walupun mendapat kecaman dari golongan pemerintah sewaktu itu. namun Imam

Hanbali bersama pengikutnya tetap berpegang kepada pendirian mereka yang mengatakan

bahawa al-Quran adalah qadim. Imam Hanbali bersama pengikutnya berpendapat bahawa al-8 www: http://www.inilahjalanku.com/aliran-kalam/9 Ahmad Hanafi M.A, Theologi Islam Ilmu Kalam, Thinkers Library hlm: 127

8

Quran adalah Qadim termasuk huruf, maksud dan lafaz yang terkandung di dalamnya. Dan

ada juga sebahagian golongan pelampau dikalangan mereka yang berpendapat bahawa kertas

yang terdapat pada al-Quran juga pada hakikatnya merupakan qadim.

KESIMPULAN

Kesimpulannya, pelbagai pandangan yang dikemukakan berkenaan dengan al-Quran. Ada

pihak yang mengatakan ianya adalah qadim dan ada juga yang mengatakan bahawa ianya

adalah makhluk. Dengan membawa hujah mengatakan jika al-Quran adalah qadim bermaksud

yang qadim akan berbilang-bilang. Namun kita seharusnya menyakini bahawa al-Quran

adalah qadim.bukannya makhluk kerana ianya tidak sama dengan makhluk.

Di dalam ilmu kalam, terdapat pelbagai persoalan yang ditimbulkan. Ilmu kalam merupakan

ilmu penyucian ilmu-ilmu falsafah yang kebanyakannya menggunakan akal sehingga

membelakangi nas-nas yang benar. Semoga perkongsian ini dapat dimanfaatkan untuk

pengetahuan bersama.

BIBLIOGRAFI

Al-Quran, surah al-Hijr ayat 9

Rosmawati bt.Ali@Mat Zin, Pengantar Ulum al-Qur’an, Pustaka Salam hlm:24 dan 25

Al-Quran surah al-Qiyamah ayat 17 dan 18hmad Hanafi M.A, Theologi Islam Ilmu Kalam,

Thinkers Library

Prof.Dr.Imam Muhammad Abu Zahrah, Aliran Politik dan Akidah dalam Islam, edaran

Kalam, hlm:17

Al-Quran surah Zukhruf ayat 3

Al-Quran surah Huud ayat 1

9

www: http://www.inilahjalanku.com/aliran-kalam/

10