a

b

i

E-PERUBATAN UNTUK DOKTOR DAN SENSEI

TAY MING WAI

Laporan projek ini dikemukakan

sebagai memenuhi sebahagian daripada syarat

penganugerahan Ijazah Sarjana Muda Sains Komputer

Fakulti Sains Komputer dan Sistem Maklumat

Universiti Teknologi Malaysia

APRIL 2008

ii

iii

Untuk ayah dan ibu tersayang.

iv

PENGHARGAAN

Saya ingin mengambil kesempatan ini untuk merakamkan setinggi-tinggi

penghargaan dan ribuan terima kasih kepada penyelia saya, Dr. Norafida Bte Ithnin.

Beliau telah banyak mengorbankan masa dan tenaga dalam memberikan bimbingan

dan tunjuk ajar kepada saya untuk membantu saya menyiapkan projek ini.

Tidak lupa juga ucapan terima kasih kepada semua rakan-rakan seperjuangan

yang telah banyak memberi sokongan moral dan sumbungan bagi menjayakan projek

ini.

Akhir sekali, ribuan terima kasih kepada keluarga saya yang telah banyak

memberi dorongan dan kasih sayang kepada saya.

v

ABSTRAK

Dewasa ini, kerajaan Malaysia menggalakkan doktor menggunakan cara

perubatan tradisional keatas pesakit mereka. Terdapat pandangan daripada doktor

bahawa sesetengah penyakit dapat diatasi dengan lebih cepat dan efektif jika

menggunakan cara perubatan tradisional ataupun gabungan kedua-dua cara

perubatan moden dan juga perubatan tradisional. Melalui kajian yang telah

dijalankan didapati doktor menghadapi masalah dalam penggunaan perubatan

tradisional. Doktor hanya akan menggunakan perubatan moden keatas pesakitnya

tetapi jika doktor ingin menggunakan cara perubatan tradisional, doktor tidak tahu

bagaimana caranya untuk menggunakan perubatan tradisional. Masalah yang

dihadapi oleh sensei pula ialah sensei tidak dapat mengingati semua jenis ubat

tradisional terutamanya fungsi herba tradisional. Oleh itu, E-Perubatan Untuk Doktor

Dan Sensei dibangunkan untuk membantu doktor dan sensei untuk mendapatkan

maklumat mengenai ubat tradisional dengan lebih efektif. Dengan kewujudan sistem

ini, doktor dan sensei akan dapat mencari maklumat mengenai ubat tradsional

dengan lebih mudah dan cepat. Sistem ini dibangunkan untuk doktor, sensei dan

juga pengurus sistem sahaja. Sistem ini dibangunkan mengikut langkah-langkah

berdasarkan metodologi Model Prototaip Evolusi. Sistem ini dibangunkan

menggunakan perisian Microsoft Visual Studio .NET. Microsoft SQL Server 2005

akan digunakan sebagai pangkalan data bagi sistem ini. Diharapkan sistem ini dapat

membenarkan doktor dan sensei berkongsi maklumat dengan lebih efektif.

vi

ABSTRACT

Nowadays, Malaysia’s government encourages doctor to apply traditional

medication to their patient. Certain doctors believe that a combination of both

modern and traditional medication will be better compared to only using either one

medication. Through research, we noticed that doctor faced a problem in applying

traditional medication. Doctors will give modern medication to their patient but

when doctors would like to use traditional medication, they do not know how to

apply it. Meanwhile problem faced by the sensei is, they do not remember all the

traditional herbs especially the function of the traditional herbs. Therefore, e-

Perubatan Untuk Doktor Dan Sensei is a system that can help doctors and sensei to

get more information regarding traditional medication such as the function of

traditional herbs. By using this system, doctors and sensei can get information

regarding traditional herbs more easily. This system was developed only for doctor,

sensei and system administrator. The selected methodology that used in system

development is Evolution Prototype Model. This system was develop using

Microsoft Visual Studio .NET and Microsoft Server 2005. It is hope that the system

developed will let doctor and sensei share information more effectively.

vii

KANDUNGAN

BAB PERKARA MUKA SURAT

JUDUL i

PENGAKUAN ii

DEDIKASI iii

PENGHARGAAN iv

ABSTRAK v

ABSTRACT vi

KANDUNGAN vii

SENARAI RAJAH xiii

SENARAI JADUAL xv

SENARAI SINGKATAN xvii

SENARAI ISTILAH xviii

SENARAI LAMPIRAN xix

BAB 1 PENGENALAN

1.1 Pengenalan 1

1.2 Latar Belakang Masalah 2

viii

1.3 Matlamat 3

1.4 Penyataan Masalah 3

1.5 Objektif Projek 4

1.6 Skop Projek 4

1.7 Kepentingan Projek 5

1.8 Rumusan 5

BAB 2 KAJIAN LITERATUR

2.1 Pengenalan 6

2.2 Perubatan (Medication) 7

2.3 E-Perubatan (e-Medication) 7

2.4 Kajian Ke Atas Sistem Sedia Ada 8

2.4.1 Kajian kes 1 – e-Medical Pharmacy

Online System 8

2.4.2 Kajian kes 2 – Laman Web

Eu Yang Sang International 10

2.4.3 Kajian Kes 3 – Laman Web Hai-O e-Store 12

2.4.4 Kajian Kes 4 – Temujanji dengan

Tang Weng Seng Sensei 14

2.4.5 Kajian Kes 5 – Temujanji Dengan

Dr. Teoh Wei Choon 15

2.4.6 Perbandingan Sistem Yang Sedia Ada 16

2.5 Kajian Ke Atas Teknologi Yang Digunakan 18

2.5.1 Internet 19

2.5.2 World Wide Web (WWW) 19

2.5.3 ASP.NET 20

2.5.4 Microsoft SQL Server 2005 21

ix

2.5.5 Personal Digital Assistant (PDA) 22

2.6 Rumusan 23

BAB 3 METODOLOGI PROJEK

3.1 Pengenalan 24

3.2 Metodologi Prototaip Evolusi 25

3.3 Metodologi Pembangunan Sistem 26

3.3.1 Fasa Perancangan 27

3.3.2 Fasa Analisis 27

3.3.3 Fasa Rekabentuk 28

3.3.3.1 Unified Modeling Language 29

3.3.4 Fasa Pembangunan 29

3.3.5 Fasa Pengujian Dan Penilaian Prototaip 30

3.4 Justifikasi Pemilihan Metodologi Secara Prototaip 31

3.5 Analisis Keperluan Sistem 32

3.5.1 Spesifikasi Dan Justifikasi Perkakasan 32

3.5.2 Spesifikasi Dan Justifikasi Perisian 33

3.6 Rumusan 34

BAB 4 REKABENTUK

4.1 Pengenalan 35

4.2 Rekabentuk Senibina Sistem 36

4.3 Rekabentuk Umum 37

x

4.3.1 Rekabentuk Modul Sensei 37

4.3.2 Rekabentuk Modul Doktor 39

4.3.3 Rekabentuk Modul Pentadbir 40

4.3.4 Rekabentuk Modul Pengguna Biasa 41

4.4 Rekabentuk Kes Guna Sistem 42

4.5 Rekabentuk Rajah Jujukan Bagi Sensei 45

4.5.1 Rajah Jujukan Login Bagi Sensei 45

4.5.2 Rajah Jujukan Chinese Herbs Bagi Sensei 46

4.5.3 Rajah Jujukan Traditional Herbal Remedies

Bagi Sensei 47

4.5.4 Rajah Jujukan Forum Bagi Sensei 48

4.5.5 Rajah Jujukan Pengurusan Maklumat

Bagi Sensei 49

4.6 Rekabentuk Rajah Jujukan bagi Doktor 50

4.6.1 Rajah Jujukan Login Bagi Doktor 51

4.6.2 Rajah Jujukan Modern Remedies Bagi

Doktor 52

4.6.3 Rajah Jujukan Forum Bagi Doktor 53

4.6.4 Rajah Jujukan Pengurusan Maklumat

Bagi Doktor 53

4.7 Rekabentuk Rajah Jujukan bagi Pentadbir 54

4.7.1 Rajah Jujukan Login Bagi Pentadbir 55

4.7.2 Rajah Jujukan Pengurusan Maklumat

Bagi Pentadbir 56

4.7.3 Rajah Jujukan Forum Bagi Pentadbir 57

4.8 Rekabentuk Rajah Jujukan bagi Pengguna Biasa 57

4.8.1 Rajah Jujukan e-Perpustakaan

Bagi Pengguna Biasa 58

4.8.2 Rajah Jujukan Forum Bagi Pengguna Biasa 59

4.9 Antaramuka Pengguna 59

4.10 Rekabentuk Pangkalan Data 62

xi

4.11 Rumusan 64

BAB 5 IMPLEMENTASI DAN PENGUJIAN

5.1 Pengenalan 65

5.2 Implementasi Sistem 66

5.3 Persekitaran Pembangunan 68

5.4 Pemasangan Pangkalan Data 69

5.5 Pembangunan Antaramuka 69

5.6 Pengaturcaraan Modul 69

5.6.1 Fungsi Login 70

5.6.2 Fungsi Kemasukan Data 73

5.6.3 Fungsi Paparan Maklumat 74

5.6.4 Fungsi Kemaskini 76

5.6.5 Fungsi Hapus Data 78

5.7 Pengujian 80

5.7.1 Pengujian Kotak Hitam 95

5.8 Kesimpulan 96

BAB 6 PERBINCANGAN DAN KESIMPULAN

6.1 Pengenalan 97

6.2 Hasil Dan Pencapaian Sistem 98

6.3 Kelebihan Sistem 98

6.4 Kelemahan Dan Masalah Sistem 99

xii

6.5 Cadangan Pembaikan Dan Peningkatan 100

6.6 Kesimpulan 101

BIBLIOGRAFI 103

RUJUKAN 104

LAMPIRAN A 106

LAMPIRAN B 108

LAMPIRAN C 110

LAMPIRAN D 114

xiii

SENARAI RAJAH

NO. RAJAH TAJUK MUKA SURAT

3.1 Fasa-fasa Prototaip Evolusi 26

4.1 Rajah Senibina Sistem 36

4.2 Modul Umum 37

4.3 Modul Sensei 38

4.4 Modul Doktor 39

4.5 Modul Pentadbir 40

4.6 Modul Pengguna Biasa 41

4.7 Gambar Rajah Kes Guna Bagi Sensei 42

4.8 Gambar Rajah Kes Guna Bagi Doktor 43

4.9 Gambar Rajah Kes Guna Bagi Pentadbir 44

4.10 Gambar Rajah Kes Guna Bagi Pengguna Biasa 45

4.11 Rajah Jujukan Login Bagi Sensei 46

4.12 Rajah Jujukan Chinese Herbs Bagi Sensei 47

4.13 Rajah Jujukan Traditional Herbal Remedies

Bagi Sensei 48

4.14 Rajah Jujukan Forum Bagi Sensei 49

4.15 Rajah Jujukan Pengurusan Maklumat Bagi Sensei 50

4.16 Rajah Jujukan Login Bagi Doktor 51

4.17 Rajah Jujukan Modern Remedies Bagi Doktor 52

4.18 Rajah Jujukan Forum Bagi Doktor 53

4.19 Rajah Jujukan Pengurusan Maklumat Bagi Doktor 54

4.20 Rajah Jujukan Login Bagi Pentadbir 55

4.21 Rajah Jujukan Pengurusan Maklumat

Bagi Pentadbir 56

xiv

4.22 Rajah Jujukan Forum Bagi Pentadbir 57

4.23 Rajah Jujukan e-Perpustakaan Bagi

Pengguna Biasa 58

4.24 Rajah Jujukan Forum Bagi Pengguna Biasa 59

4.25 Antaramuka Utama Pada Laman Web 60

4.26 Paparan Login Pengguna Pada PDA 61

4.27 Rekabentuk Pangkalan Data 62

4.28 Rekabentuk Table Bagi Chinese Herbs 63

4.29 Rekabentuk Table Bagi Member 64

5.1 Implementasi Sistem

E-Perubatan Untuk Doktor Dan Sensei 68

5.2 Keratan Aturcara Bagi Fungsi Login 71

5.3 Antaramuka Login 72

5.4 Antaramuka Login Bagi PDA 72

5.5 Keratan Aturcara Bagi Fungsi Kemasukkan Data 73

5.6 Antaramuka Chinese Herbs 74

5.7 Keratan Aturcara Bagi Fungsi Paparan Data 75

5.8 Antaramuka Traditional Herbal Remedies 75

5.9 Antaramuka Traditional Herbal Remedies Bagi

PDA 76

5.10 Keratan Aturcara Bagi Fungsi Kemaskini 77

5.11 Antaramuka Kemaskini Maklumat Chinese Herbs 78

5.12 Keratan Aturcara Bagi Fungsi Hapus Data 79

5.13 Antaramuka Hapus Maklumat Chinese Herbs 80

xv

SENARAI JADUAL

NO. JADUAL TAJUK MUKA SURAT

2.1 Jadual Perbandingan Tiga Sistem Yang Dikaji 17

3.1 Jadual Spesifikasi Perkakasan 32

5.1 Jenis Perisian Yang Digunakan 68

5.2 Pengujian Modul Login 81

5.3 Pengujian Modul Chinese Herbs Bagi Sensei 82

5.4 Pengujian Modul Chinese Herbs Bagi doktor 83

5.5 Pengujian Modul Chinese Herbs Bagi

Pengguna Biasa 83

5.6 Pengujian Modul Chinese Herbs Bagi pentadbir 84

5.7 Pengujian Modul Traditional Herbal Remedies

Bagi Sensei 85

5.8 Pengujian Modul Traditional Herbal Remedies

Bagi Doktor 86

5.9 Pengujian Modul Traditional Herbal Remedies

Bagi Pengguna Biasa 86

5.10 Pengujian Modul Traditional Herbal Remedies

Bagi Pentadbir 87

5.11 Pengujian Modul Modern Remedies Bagi Sensei 88

5.12 Pengujian Modul Modern Remedies Bagi Doktor 89

5.13 Pengujian Modul Modern Remedies Bagi

Pengguna Biasa 90

5.14 Pengujian Modul Modern Remedies Bagi

xvi

Pentadbir 91

5.15 Pengujian Modul Forum Bagi Pentadbir 92

5.16 Pengujian Modul Forum Bagi Sensei 93

5.17 Pengujian Modul Forum Bagi Doktor 94

5.18 Pengujian Modul Forum Bagi Pengguna Biasa 95

xvii

SENARAI SINGKATAN

SINGKATAN NAMA PENUH

HTTP HyperText Transfer Protocol

PDA Personal Digital Assistant

ROM Read Only Memory

RAM Random Access Memory

SQL Server Query Language

UML Unified Modeling Language

Wi-Fi Wireless Fidelity

xviii

SENARAI ISTILAH

BAHASA MELAYU BAHASA INGGERIS

Antaramuka Interface

Kata laluan Password

Muat Naik Upload

Muat Turun Download

Nama Pengguna Username

Perkakasan Hardware

Pelayar Browser

Pelayan Server

Penyulitan Encryption

Penyahsulitan Decryption

Perisian Software

Rajah Jujukan Sequence Diagram

Rajah Kes Guna Use Case Diagram

Tanpa Wayar Wireless

xix

SENARAI LAMPIRAN

LAMPIRAN TAJUK MUKA SURAT

A Carta Gantt Projek Sarjana Muda 1 106

B Carta Gantt Projek Sarjana Muda 2 108

C Gambar Rajah Sistem Sedia Ada 110

D Manual Pengguna 114

1

BAB 1

PENGENALAN

1.0 Pengenalan

Perubatan boleh dibahagikan kepada dua jenis iaitu perubatan moden dan juga

perubatan tradisional. Dalam bidang perubatan moden terdapat doktor, jururawat, ahli

farmasi dan sebagainya. Ubat-ubat yang digunakan dalam perubatan moden kebanyakan

adalah dalam bentuk pil dan cecair. Perubatan tradisional adalah berbeza dengan

perubatan moden. Dalam bidang perubatan tradisional, orang yang merawat pesakit

dinamakan sebagai sensei. Ubat-ubat yang digunakan dalam perubatan tradisional

kebanyakan menggunakan herba.

Terdapat pelbagai sistem berasaskan web yang berkaitan dengan bidang

perubatan. Contoh laman web yang berkaitan dengan perubatan moden mahupun dalam

perubatan tradisional. Contoh URL yang berkaitan dengan perubatan moden adalah

seperti http://www.ehealth-bg.org. Contoh URL yang berkaitan dengan perubatan

tradisonal pula adalah seperti http://www.euyansang.com.my.

2

Melalui laman web perubatan, doktor mahupun sensei atau pengguna biasa boleh

mendapat maklumat mengenai perubatan dengan lebih mudah. Laman web yang

menggabungkan kedua-dua perubatan moden dan tradisional dibangunkan dengan

tujuan meningkatkan mutu kualiti kedua-dua bidang perubatan.

1.2 Latar Belakang Masalah

Terdapat pandangan daripada doktor bahawa sesetengah penyakit dapat diatasi

dengan lebih cepat dan efektif jika menggunakan cara perubatan tradisional ataupun

gabungan kedua-dua cara perubatan moden dan juga perubatan tradisional. Contohnya

seperti Acupuncture dan juga herba tradisional Cina seperti red dates. Ini juga telah

dikaji secara sainstifik bahawa herba tradisional mempunyai fungsi perubatan yang

efektif pada penyakit tertentu.

Pada umumnya, doktor di hospital menggunakan cara perubatan moden pada

pesakitnya. Disebabkan kepakaran doktor adalah dalam bidang perubatan moden, jadi,

doktor tidak mempunyai maklumat yang mencukupi tentang perubatan tradisional

supaya dapat dicadangkan kepada pesakitnya. Sebagai contoh, jika seorang doktor ingin

mencadangkan pesakitnya makan ubat tradisional tetapi doktor tidak tahu apakah herba

yang sesuai digunakan pada pesakitnya.

Masalah yang dihadapi oleh sensei pula adalah sensei tidak dapat mengingatkan

semua jenis dan fungsi ubat tradisional. Ini adalah kerana terdapat terlalu banyak jenis

herba yang digunakan dalam perubatan tradisional. Biasanya sensei akan merujuk

kepada buku rujukan ubat tradisional jika ingin mengetahui fungsi ubat tradisional.

3

Dengan kewujudan sistem ini, ia bukan saja menyelesaikan masalah bagi doktor

dan juga sensei, ia juga dapat menawarkan satu platform bagi kedua-dua pihak untuk

menukar maklumat dan berinteraksi.

1.3 Matlamat

Matlamat pembangunan sistem ini adalah untuk menawarkan satu platform bagi

doktor dan sensei dari bidang perubatan yang berlainan untuk berkomunikasi, menukar

maklumat dan juga berinteraksi untuk meningkatkan mutu kualiti kedua-dua bidang

perubatan.

1.4 Penyataan Masalah

Dalam kajian yang dijalankan, beberapa masalah telah dikenalpasti. Justeru itu,

satu persoalan utama diutarakan. Persoalan ini ialah ”Bagaimanakah menghasilkan satu

sistem yang dapat menggabungkan perubatan moden dan perubatan tradisional bagi

menangani masalah perkongsian maklumat yang wujud antara doktor dan sensei dan

seterusnya meningkatkan mutu kualiti kedua-dua bidang perubatan? ”

4

1.5 Objektif Projek

Objektif bagi projek ini adalah seperti berikut:

i. Mengkaji dan menganalisis sistem perubatan yang sedia ada dan teknik

keselamatan yang digunakan dalam sistem perubatan moden dan juga sistem

perubatan tradisional.

ii. Merekabentuk dan membangunkan sistem perubatan altenatif yang

menggabungkan bidang perubatan moden dan juga perubatan tradisional.

iii. Mengimplementasi sistem perubatan alternatif dengan menggunakan teknik

keselamatan dan teknologi tanpa wayar (Wireless).

1.6 Skop Projek

Berikut merupakan skop bagi projek ini:

i. Kajian kes melibatkan doktor, sensei dalam bidang rawatan biasa dan juga sensei

yang pakar dengan penggunaan herba tradisional.

ii. Sistem ini dibangunkan dengan menggunkan bahasa .NET dan pangkalan data

dibangunkan dengan menggunakan Microsoft SQL Server 2005.

iii. Capaian maklumat terhadap sistem ini boleh dilakukan dengan menggunakan

teknologi PDA dan komputer peribadi sahaja.

5

1.7 Kepentingan Projek

Terdapat beberapa kepentingan dalam pembangunan projek ini iaitu melalui

pembangunan sistem ini ia dapat meningkatkan mutu kualiti kedua-dua bidang

perubatan. Selain daripada itu, ia juga memberi output yang berguna kepada pengguna

sistem seperti mengetahui maklumat-maklumat tentang ubat tradisional dan juga ubat

moden.

1.8 Rumusan

Secara keseluruhannya, sistem yang akan dibangunkan ini adalah untuk

kegunaan doktor dari perubatan moden dan juga sensei dari perubatan tradisional sahaja.

Sistem yang mengimplementasikan teknologi tanpa wayar ini dibangunkan setelah

mengenalpasti setiap masalah yang timbul berikutan daripada pemerhatian, keperluan

dan juga kajian yang dijalankan. Ini adalah bagi memastikan sistem yang dibangunkan

ini mempunyai objektif dan matlamat yang jelas. Sistem ini diharapkan dapat memberi

manfaat kepada pengguna dan dapat menangani masalah komunikasi antara doktor dan

sensei dari bidang perubatan yang berlainan.