gpp pemuliharaan dan pembangunan ksas warisan semulajadi dan antikuiti

Warisan Semulajadi dan Antikuiti

DRAF 29/4/2011

GARIS PANDUAN PERANCANGAN

PEMULIHARAAN DAN PEMBANGUNAN KSAS WARISAN SEMULAJADI DAN ANTIKUITI

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

JABATAN PERANCANGAN BANDAR DAN DESA SEMENANJUNG MALAYSIA KEMENTERIAN PERUMAHAN DAN KERAJAAN TEMPATAN

2010

Warisan Semulajadi dan Antikuiti


Cetakan Pertama 2010

Hakcipta Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia

Kementerian Perumahan dan Kerajaan Tempatan

Hakcipta terpelihara

Mana-mana bahagian dalam laporan ini tidak boleh diterbitkan semula, disimpan dalam cara yang boleh dipergunakan lagi, ataupun

dipindahkan dalam sebarang bentuk cara, sama ada dengan cara

elektronik, gambar rakaman dan sebagainya tanpa kebenaran bertulis daripada Penerbit terlebih dahulu.

978-983-2773-98-6

Diterbitkan di Malaysia oleh

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa

Semenanjung Malaysia Kementerian Perumahan dan Kerajaan Tempatan

Tel: 03-2081 6000 Faks: 03-2094 1170




Pemberitahuan

GP ini mengandungi 10 GP yang perlu dibaca secara bersama iaitu-

Kawasan Pesisiran Pantai;

Dataran Banjir, Tanah Lembap, Bekas Lombong, Tasik Dan Sungai;

Tadahan Air dan Sumber Air Tanah; Simpanan Mineral dan Bencana Geologi; Bekas dan Tapak Pelupusan Sisa Pepejal dan Sisa Toksid;

Pertanian Makanan; Warisan Semulajadi dan Antikuiti;

Rizab Hidupan Liar; Hutan Simpanan Kekal; dan Bukit dan Tanah Tinggi.

GP ini hendaklah dibaca bersama undang-undang, dasar Persekutuan

dan Negeri, serta GP Perancangan Pembangunan Di Kawasan Bukit dan Tanah Tinggi yang telah diluluskan oleh Mesyuarat Jemaah Menteri pada

12 Ogos 2009 dan MNKT Ke 62 pada 17 September 2009, serta lain-lain keperluan pelbagai agensi teknikal berkaitan.

GP ini juga disediakan untuk menyokong GP sedia ada jabatan-jabatan kerajaan dan agensi-agensi lain.

29 April 2011


KAWASAN WARISAN SEMULAJADI DAN ANTIKUITI

Bahagian ini menyentuh kawasan yang dikenalpasti mempunyai nilai

warisan kebudayaan dan warisan semulajadi berdasarkan definisi yang terkandung di dalam Akta Warisan Kebangsaan 2005 (AWK) iaitu:

Jenis Warisan

Huraian

Warisan Kebudayaan

Merupakan bentuk ketara struktur atau artifak kebudayaan dan boleh termasuk perkara, objek, butiran, artifak, struktur pembentukan yang penting kepada cara hidup rakyat di Malaysia

dari segi sejarah atau semasa, di atas atau di dalam tanah atau warisan kebudayaan di bawah air bagi bentuk ketara tetapi tidak termasuk warisan semulajadi.

• Monumen

• Tapak Warisan

• Rizab Arkeologi

Warisan Semulajadi

Merupakan kawasan bercirikan semulajadi yang terdiri daripada

pembentukan tanah secara fizikal atau biologi atau kumpulan pembentukan itu, ciri-ciri geologi atau fisiografi, gunung, sungai, anak sungai, pembentukan batu, pesisir laut atau mana-mana tapak semulajadi yang mempunyai nilai-nilai yang menonjol dari pandangan semulajadi, sains, pemuliharaan sejarah atau keindahan semulajadi termasuk flora dan fauna Malaysia.

Contohnya:-

• Aktif seismik

• Berfosil

• Manifestasi geothermal (antaranya mata air panas)

• Kawasan batu kapur

• Air terjun

• Mata Air Panas

• Koridor Pemandangan Menarik

•




ISI KANDUNGAN MUKASURAT

A. KAWASAN TAPAK ARKEOLOGI

1. SKOP 1 1.1 Definisi Kawasan Tapak Arkeologi 1 1.2 Kawasan Tapak Arkeologi Sebagai KSAS 2

1.3 Kategori Kawasan Tapak Arkeologi 2

2. PRINSIP-PRINSIP PERANCANGAN 2 2.1 Prinsip-prinsip Umum Pemuliharaan dan

Pembangunan Kawasan Tapak Arkeologi 2

3. DASAR DAN PERUNDANGAN SEMASA 3 3.1 Dasar Sedia Ada 3 3.2 Akta / Perundangan Berkaitan 3

4. GARIS PANDUAN UMUM 3

4.1 Kawasan Monumen Lama dan Tapak Tanah Bersejarah 3

4.2 Zon Penampan 4

5. GARIS PANDUAN KHUSUS 5 5.1 Garis Panduan Khusus Pembangunan

Kawasan Arkeologi 5

SENARAI FOTO Foto 1 : Candi sebagai rizab arkeologi 2

i


B. MONUMEN GEOLOGI & TAPAK WARISAN GEOLOGI

1. SKOP 6 1.1 Definisi Kawasan Monumen Geologi dan Tapak Warisan Geologi Sebagai KSAS 6 1.2 Kawasan Monumen Geologi dan Tapak Warisan

Geologi dalam Konteks KSAS 8 1.3 Kategori Kawasan Monumen Geologi dan

Tapak Warisan Geologi 8

2. PRINSIP-PRINSIP PERANCANGAN 8 2.1 Prinsip-prinsip Umum Pemeliharaan dan Pembangunan Kawasan Monumen Geologi

Dan Tapak Warisan Geologi 8

3. DASAR DAN PERUNDANGAN SEMASA 8 3.1 Akta / Perundangan Berkaitan 8

4. GARIS PANDUAN UMUM PEMULIHARAAN 9

4.1 Kawasan Monumen Geologi/Khazanah Geologi/ Tapak Warisan Geologi 9

4.2 Zon Penampan 10

5. GARIS PANDUAN KHUSUS 5.1 Garis Panduan Khusus Pengurusan

11 5.2 Garis Panduan Khusus Pembangunan

13




SENARAI FOTO Foto 2 : Kawasan gua batu kapur sebagai tapak warisan geologi 6 Foto 3 : Gua Cengkerik, Paradise Valley,

Gunung Rapat, Lembah Kinta, Perak 7 Foto 4 : Monumen Geologi yang terdiri daripada

spleotem merah di Gunung Rapat, Lembah Kinta, Perak 7 Foto 5 : Bukit Batu Kapur Gunung Rapat,

Lembah Kinta, Perak 7 Foto 6 : Daun muda Monofilia sp. berfloresen

di batu kapur, Goldfish Wang, Lembah Kinta, Perak 7 Foto 7 : Monumen berpandangan indah

“Batu Jarum” Gunung Rapat, Lembah Kinta, Perak 7

Foto 8 : Puncak yang terdiri daripada kuarzit di Banjaran Mat Chincang, Langkawi 7 Foto 9 : Stalaktit (jenis „straw) dan stalagmit

kecil dalam gua „Snow Cave‟, Paradise Valley, Lembah Kinta, Perak 12

Foto 10: Hablur halus (kiri) dan hablur jenis „straw‟ (kanan) dalam Gua Kwong

Fook Ngean, Kinta, Perak 12


C. TAPAK EKOPELANCONGAN / TAMAN ALAM

1. SKOP 14 1.1 Definisi Ekopelancongan / Taman Alam 14 1.2 Kawasan Tapak Ekopelancongan / Taman Alam

Dalam Konteks KSAS 14 1.3 Kategori Kawasan Tapak Ekopelancongan /

Taman Alam 14

2. PRINSIP-PRINSIP PERANCANGAN

15 2.1 Prinsip-prinsip Umum Pemeliharaan dan

Pembangunan Kawasan Tapak Ekopelancongan/ Taman Alam 15

3. DASAR DAN PERUNDANGAN SEMASA 16 3.1 Dasar Sedia ada 16

3.2 Akta / Perundangan Berkaitan 16

4. GARIS PANDUAN UMUM 17

4.1 Perancangan dan Pelaksanaan Projek Ekopelancongan 17 4.2 Zon Penampan 17

4.3 Garis Panduan Pembangunan di Sekitar Bukit Batu Kapur dan Gua 18

4.4 Garis Panduan Perancangan dan Penubuhan Tapak Perkhemahan 19

5. GARIS PANDUAN KHUSUS 20 5.1 Garis Panduan Khusus Pembangunan 20

SENARAI FOTO Foto 11 : Kawasan paya sebagai komponen ekopelancongan 14

GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN DAN PEMBANGUNAN KSAS

WARISAN SEMULAJADI DAN ANTIKUITI


A . KAWASAN TAPAK

ARKEOLOGI




1. SKOP

1.1 Definisi Kawasan Tapak Arkeologi

Definisi Di Bawah Seksyen 2 , Akta

Warisan Kebangsaan, 2005

Monumen Kerja senibina, kerja membuat arca dan mengecat monumen,

elemen atau struktur daripada jenis arkeologi,

inskripsi, penghunian gua dan gabungan ciri, yang mempunyai nilai sejagat

yang menonjol dari pandangan sejarah, seni

atau sains

Objek

Warisan

Sesuatu objek yang

diisytiharkan di bawah s49 atau yang didaftarkan di bawah seksyen 51

sebagai objek warisan

Tapak

Warisan

Sesuatu tapak

termasuklah mana-mana kawasan, tempat, zon,

warisan semulajadi, monumen atau bangunan di atas tanah, rizab

arkeologi dan mana-mana tanah dengan bangunan,

taman, pokok atau rizab arkeologi yang ditetapkan sebagai tapak warisan di

bawah seksyen 24

Rizab

Arkeologi

Suatu kawasan yang di

dalamnya relik arkeologi terletak

Relik Arkeologi

Mana-mana mendapan arkeologi atau artifak,

peninggalan atau keterangan matan yang

dikaitkan dengan mendapan arkeologi dan berusia lima puluh tahun

atau lebih.

1.2 Kawasan Tapak Arkeologi Sebagai KSAS

Tapak Arkeologi mempunyai peninggalan

sejarah purba yang mempunyai nilai warisan yang tinggi. Kebanyakan tapak arkeologi mudah terganggu oleh faktor

alam seperti iklim dan aktiviti pembangunan. Maka adalah penting

supaya tapak arkeologi ini dipulihara dan diintegrasi dengan pembangunan.

1.3 Kategori Tapak Arkeologi Sebagai Bernilai Warisan

Foto 1 : Candi sebagai rizab arkeologi

1


2. PRINSIP-PRINSIP

PERANCANGAN

2.1 Prinsip-prinsip Umum Pemuliharaan dan Pembangunan

Kawasan Tapak Arkeologi Tapak arkeologi perlu dilihat sebagai :-

i. entiti yang kekal; ii. tidak boleh diperbaharui; iii. bernilai tinggi; dan iv. amat sensitif. Apabila tapak penting arkeologi negara ini

dan persekitarannya diancam oleh kesan pembangunan, keutamaan dan

kepentingan hendaklah memihak kepada pengekalan bentuk fizikal tapak tersebut.

3. DASAR DAN PERUNDANGAN

SEMASA

3.1 Dasar sedia ada

Dasar Pengekalan Warisan Negara menyatakan bahawa “Semua bahan

warisan sama ada mudah alih atau tidak mudah alih yang telah menepati kriteria kepentingan sejarah atau seni bina mesti

dilindungi dari kepupusan”.

3.2 Akta/Perundangan Berkaitan

Perundangan Agensi

Pelaksana

1. Perlembagaan Persekutuan

Agensi

Kerajaan yang berkaitan

2. Akta Warisan

Kebangsaan 2005

Jabatan Warisan

Negara

3. Kanun Tanah Negara 1965

Pejabat Tanah dan Daerah

4. Akta Perhutanan Negara 1984

Jabatan Perhutanan

5. Akta Pengambilan Tanah 1960

Pejabat Tanah dan Daerah

6. Akta Kerajaan Tempatan 1976

Pihak Berkuasa Tempatan

(PBT)

7. Akta Perancangan

Bandar dan Desa 1976

PBPT

8. Akta Penyiasatan

Kaji Bumi 1974

Jabatan Mineral dan

Geosains

KSAS

Bernilai Warisan

Fungsi utama

Tapak arkeologi mempunyai kesan aktiviti manusia di masa lampau yang

tidak boleh diganti. Ia termasuk rumah ibadat, tanah perkuburan, medan pertempuran, kubu pertahanan, gua,

ladang pertanian dan monumen. Jika kesan ini hilang atau dibiarkan lenyap

oleh aktiviti pembangunan, maka kita akan hilang peluang untuk mengetahui

sejarah dan aktiviti manusia di masa lampau.

2




4. GARIS PANDUAN UMUM 4.1 Kawasan Monumen Lama dan

Tapak Tanah Bersejarah

Tapak warisan kebudayaan ketara

(termasuk kawasan, monumen dan bangunan) perlu berdasarkan kepada Daftar Warisan Kebangsaan yang

disediakan oleh Jabatan Warisan Negara.

Semua monumen Lama, Tapak Tanah

Bersejarah dan Rizab Arkeologi perlu

diwartakan.

Penyediaan Rancangan Pemajuan (Rancangan Struktur, Rancangan Tempatan atau Rancangan Kawasan

Khas) perlu mengambilkira tapak warisan kebudayaan ketara dan tapak

warisan semulajadi mengikut Akta Warisan Kebangsaan 2005.

Kerja-kerja di atas tapak monumen atau berhampiran monumen perlu

mengikut peraturan-peraturan yang ditetapkan oleh Jabatan Warisan

Negara.

Pemohon perlu mendapatkan

persetujuan Pesuruhjaya Warisan mengenai tapak warisan sebelum

memohon Kebenaran Merancang daripada PBPT.

Pemeliharaan dan pemuliharaan tapak warisan perlu mengikut pelan

pengurusan pemuliharaan yang disediakan.

Semua aktiviti menggali atau excravation perlu mendapat kelulusan

Jabatan Warisan Negara.

Monumen mempunyai kepentingan

nasional dan perlu dikekalkan di tempat asal.

4.2 Zon Penampan

Penyediaan zon penampan perlu untuk mengasingkan kawasan warisan

daripada aktiviti yang tidak sesuai. Zon penampan boleh dalam bentuk

seperti jalan raya, kawasan lapang atau bangunan.

Bangunan di dalam zon penampan perlu diambilkira dari segi merit dan

hanya akan dibenarkan jika pembangunan tersebut bersesuaian dengan bangunan sekeliling dan

keseluruhan bandar secara amnya.

Penguatkuasaan yang tegas ke atas pembangunan baru di dalam zon penampan hendaklah dilaksanakan

untuk mengekalkan vista yang signifikan dan pemandangan sekitar

kawasan warisan.

Pembangunan fizikal di dalam zon

penampan hendaklah bersesuaian dengan bangunan sediada di dalam

kawasan warisan.

3

4




5. GARIS PANDUAN KHUSUS

5.1 Garis Panduan Khusus Pembangunan Kawasan Arkeologi

KSAS/ Kategori

Tahap Kesensi-

tifan

Aktiviti Dibenarkan

Aktiviti Dibenarkan dengan syarat Aktiviti tidak

dibenarkan Catatan / Garispanduan

Aktiviti Syarat

Monumen Lama, Tapak

Tanah Bersejarah dan Rizab Arkeologi

1

Aktiviti pemuliharaan

dan penyelidikan

Tiada sebarang aktiviti pembangunan

dibenarkan di dalam atau di sempadan

kecuali dengan kebenaran Pesuruhjaya Jabatan Warisan Negara

Tertakluk kepada Akta Warisan Kebangsaan 2005.

Pengenalpastian zon penampan di sekeliling tapak perlu disediakan mengikut ketetapan Jabatan Warisan Negara.

Tapak

Warisan (Zon

Warisan)

2

Aktiviti

penyelidikan Kawasan

lapang

Sebarang aktiviti tidak

dibenarkan tanpa kebenaran Pesuruhjaya

Jabatan Warisan Negara.

Tertakluk kepada Akta Warisan Kebangsaan 2005.

Pengenalpastian zon penampan di sekeliling tapak perlu disediakan mengikut ketetapan oleh Jabatan Warisan Negara.

Nasihat Jabatan Warisan Negara harus didapati sebelum Kebenaran Merancang diberi.

Bangunan Bersejarah

dan Senibina tradisi

3 Perdagangan

terutama galeri dan pejabat

Kediaman Institusi

Kemudahan

Masyarakat

Untuk kediaman

single family unit Mematuhi

garis panduan ICOMOS

Kegunaan Industri

Bangunan di senaraikan sebagai „listed buildings‟ di bawah Rancangan Tempatan.

Tidak dibenarkan apa jua pembangunan, pengubahsuaian dan perobohan bangunan tanpa

kebenaran. daripada pihak PBPT.

Kebenaran merancang hanya diberi setelah mendapat nasihat daripada pihak Jabatan Warisan Negara.

Nota: Tahap Kesensitifan: 1 = Tiada pembangunan kecuali aktiviti penyelidikan 2 = Aktiviti berimpak rendah dibenarkan tanpa pertukaran gunatanah

3 = Pembangunan terkawal (dengan syarat-syarat tertentu)

5




1. S 2.

B. MONUMEN GEOLOGI &

TAPAK WARISAN

GEOLOGI

GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN DAN PEMBANGUNAN KSAS WARISAN SEMULAJADI DAN ANTIKUITI


1. SKOP

1.1 Definisi Monumen Geologi dan

Tapak Warisan Geologi

Kategori Penerangan

Taman Geologi

Taman geologi mesti

mempunyai gabungan beberapa sistem geologi atau

landskap yang bernilai warisan

tinggi dan secara keseluruhan menunjukkan

keunikan tabii yang luar biasa. Taman

Geologi biasanya akan mengandungi beberapa geotop

atau geo-tapak.

Monumen Geologi

Monumen atau tugu

geologi ditakrifkan sebagai tapak atau

kawasan yang mempunyai satu sistem geologi atau

landskap bernilai warisan unggul,

khusus untuk nilai saintifik atau estetik. Monumen

geologi boleh mengandungi

beberapa geotop di dalamnya.

Tapak Terpelihara

Tapak terpelihara

geologi adalah yang mengandungi satu atau beberapa fitur

geologi atau landskap yang

bernilai warisan unggul. Lazimnya mengandungi satu

geotop.

Landskap Berpandangan Indah

Kawasan landskap

berpandangan indah adalah kawasan

atau tapak yang menunjukkan ciri-ciri geomorfologi

cantik, bernilai estetik tinggi dan

sesuai untuk tujuan rekreasi. Ia boleh mengandungi satu

atau beberapa geotop.

Tugu geologi terdiri daripada marmar yang

mengalami pelarutan, digunakan dalam kelandar Persatuan Geologi Malaysia (2002), Gunung Rapat, Kinta Perak.

Tugu geologi terdiri daripada marmar yang

mengalami pelarutan, digunakan dalam kelandar Persatuan Geologi Malaysia (2002), Gunung Rapat, Kinta Perak.

Foto 2: Kawasan gua batu kapur sebagai tapak warisan geologi

6

6




Monumen berpandangan indah bukit

batukapur, yang dinamakan sebagai ‘Batu Jarum’ Gunung Rapat, Kinta, Perak.

Monumen berpandangan indah bukit

batukapur, yang dinamakan sebagai ‘Batu Jarum’ Gunung Rapat, Kinta, Perak.

Foto 3 : Gua Cengkerik, Paradise Valley,

Gunung Rapat, Lembah Kinta, Perak

Foto 4 : Monumen Geologi Yang Terdiri Daripada Spleotem Merah Di Gunung

Rapat, Lembah Kinta, Perak

Foto 5 : Bukit Batu Kapur Gunung Rapat,

Lembah Kinta, Perak

Foto 6 : Daun muda Monofilia sp.

berfloresen di batu kapur, Goldfish Wang, Lembah Kinta, Perak

Foto 7 : Monumen berpandangan indah

“Batu Jarum” Gunung Rapat,

Lembah Kinta, Perak.

Foto 8 : Puncak yang terdiri daripada

kuarzit di Banjaran Mat Cinchang,

Langkawi.

7



1.2 Kawasan Monumen Geologi Dan

Tapak Warisan Geologi dalam

Konteks KSAS

Kepentingan khazanah geologi sebagai warisan adalah sangat penting kerana pemusnahan sesuatu biotop boleh dibaik

pulih melalui tanaman semula atau dengan penyuburan (nurturing) biotop

tersebut. Pemusnahan geotop merupakan lambang dan rekod sejarah serta peristiwa detik geologi kuno tidak boleh

diganti atau dipulihkan semula.

Jika fitur geotop tersebut adalah satu-satunya bagi meneruskan proses geologi sejak beberapa ribu atau juta tahun

dahulu, maka pemeliharaan dan pemeliharaan fitur ini adalah amat

penting.

1.3 Kategori Kawasan Monumen

Geologi Dan Tapak Warisan Geologi

KSAS Bernilai Warisan KSAS

Berisiko Bencana

Fungsi Utama Fungsi Sampingan

Mempunyai kepentingan dan nilai tinggi untuk

dipelihara. Sistem geologi yang

unggul, khususnya untuk nilai saintifik dan estetik.

2. PRINSIP-PRINSIP

PERANCANGAN 2.1 Prinsip-prinsip Umum

Pemeliharaan dan Pembangunan

Kawasan Monumen Geologi Dan Tapak Warisan Geologi

Tapak arkeologi perlu dilihat

sebagai:-

i. entiti yang kekal

ii. tidak boleh diperbaharui; iii. bernilai tinggi; dan

iv. amat sensitif.

3. DASAR DAN PERUNDANGAN

SEMASA 3.1 Akta / Perundangan Berkaitan

Senarai perundangan yang mempunyai kaitan dengan warisan semulajadi dan

antikuiti adalah :-

Perundangan Agensi

Pelaksana

1. Akta Warisan

Kebangsaan 2005

Jabatan Warisan

Negara

2. Perlembagaan

Persekutuan

Semua Agensi

Kerajaan

3. Kanun Tanah Negara

1965

Pejabat Tanah

dan Daerah

4. Akta Perhutanan

Negara 1984

Jabatan

Perhutanan

5. Akta Pengambilan

Tanah 1960

Pejabat Tanah

dan Daerah

6. Akta Kerajaan

Tempatan 1976

Pihak Berkuasa

Tempatan

8



PEMULIHARAAN DAN PEMBANGUNAN KSAS


Perundangan Agensi

Pelaksana

7. Akta Perancangan

Bandar dan Desa

1976

PBPT

8. Akta Penyiasatan

Kaji Bumi 1974

Jabatan Mineral

dan Geosains

(JMG)

9. Akta Pembangunan

Mineral JMG

10. Akta Perikanan 1985 Jabatan

Perikanan

11. Akta Kualiti Alam

Sekeliling 1974

(Pindaan) 1985

Jabatan Alam

Sekitar

12. Akta Perlindungan

Hidupan Liar 1972

(Pindaan) 1988

Jabatan

PERHILITAN

13. Akta Taman Negara

1980 (Pindaan)

1983

Jabatan

Perhutanan

Jabatan

PERHILITAN

14. Akta Pemuliharaan

Tanah 1960

KPTG

PTG

15. Kaedah-kaedah

Kuari Selangor 2003 JMG

4. GARIS PANDUAN UMUM PEMULIHARAAN

Garis panduan umum kawasan monumen geologi dan tapak warisan monumen adalah seperti berikut:

4.1 Kawasan Monumen Geologi /

Khazanah Geologi / Tapak Warisan Geologi

Menyediakan laporan kajian terperinci

yang disahkan oleh Jabatan Warisan

Negara mengenai jenis khazanah

geologi dan kepentingan tahap nilai khazanah yang perlu dipelihara.

Kawasan pemuliharaan perlu

ditandakan di atas pelan. Kajian sempadan perlu dibuat jika kawasan ini akan diisytiharkan atau diwartakan

oleh pihak kerajaan.

Tujuan pemuliharaan hendaklah mengikut kategori pemuliharaan kawasan tersebut (contohnya sebagai

Taman Geologi, Tugu / Monumen Geologi, Tapak Geologi atau sebagai

Kawasan Berpandangan Indah).

Permohonan untuk pemuliharaan perlu

dikemukakan kepada PBT atau Pejabat Daerah. JMG Negeri atau Persekutuan

mesti dirujuk sebelum permohonan diluluskan.

Pengisytiharan kawasan sebagai

khazanah geologi akan dilakukan oleh

Pesuruhjaya Warisan Kebangsaan.

Jika kawasan tersebut didapati di dalam hutan simpan kekal, pemuliharaan boleh dibuat melalui Akta

Perhutanan (Hutan Lipur dan lain-lain).

Pemuliharaan kawasan Khazanah Geologi dalam hutan simpan kekal boleh dibuat melalui Akta Perhutanan

manakala pemuliharaan khazanah geologi di pulau boleh dibuat melalui

Akta Perikanan atau Akta Perhutanan.

9




10

Pemuliharaan khazanah geologi di tanah lapang atau tanah milik orang

ramai boleh dibuat di bawah Akta Warisan Kebangsaan 2005.

Pemuliharaan bertujuan pendidikan

mestilah memberi maklumat

secukupnya sebagai terbitan, risalah dan brosur.

Penyelidik mesti mendapat kebenaran

bertulis untuk memasuki ke kawasan

tersebut.

Kemudahan asas untuk aktiviti ekopelancongan yang mampan dan berimpak rendah boleh disediakan

untuk pengunjung seperti di kawasan Taman Geologi.

Jika kawasan pembangunan didapati

mengandungi tapak atau kawasan berciri warisan geologi, kajian perlu dilakukan oleh perunding geologi yang

bertauliah.

Penilaian tentang kepentingan tapak bagi kawasan yang mempunyai nilai luar biasa atau tinggi permohonan

untuk diisytiharkan sebagai geotapak atau khazanah geologi boleh dibuat di

bawah Akta Warisan Kebangsaan.

Pihak Berkuasa Tempatan boleh

mengisytiharkan tapak atau kawasan sebagai kawasan khazanah geologi,

monumen geologi, geotapak atau geotop dengan kerjasama dari pihak JMG, LESTARI dan ahli geologi yang

bertauliah di bawah Akta Warisan Kebangsaan, Akta Perancangan Bandar

dan Desa, Akta Perikanan Negeri (jika meliputi sebahagian pantai) atau Akta

Perhutanan Negara (Hutan Lipur).

Kawasan khazanah geologi yang luas dan mengandungi beberapa geotapak atau geotop di dalamnya boleh

diisytiharkan sebagai Taman Geologi Negeri, Taman Geologi Negara, Taman

Laut atau Taman Negara di bawah Akta Warisan Kebangsaan, Akta Perhutanan Negara, Akta Perancangan Bandar dan

Desa atau Akta Perikanan Negara.

4.2 Zon Penampan Zon penampan perlu diadakan

mengelilingi Taman dan Monumen Geologi. Hanya pembangunan intensiti

rendah dibenarkan di dalam zon penampan.

Jika monumen atau tapak geologi

terdiri dari bukit batu kapur, zon

penampan hendaklah 2 kali ganda jarak cerun tegak atau tebing tegak

bukit batu kapur pada sempadan tersebut. Semua jenis pembangunan tidak dibenarkan di zon tampan seperti

ini.

Bagi kawasan geotapak (geological site), zon penampan tidak diperlukan bagi kawasan yang pemuliharaan amat

kecil seperti tapak spesifik kehadiran fosil.





11

5. GARIS PANDUAN KHUSUS

5.1 Garis Panduan Khusus Pengurusan

Garis Panduan Agensi

Pelaksana Kawalan Pemusnahan Fitur Geologi, Grafiti dan Vandalisme

Kawasan tapak geologi yang diisytiharkan sebagai khazanah geologi mesti dipagar. Yuran kemasukan yang rendah dicadang dikutip untuk pembiayaan kerja-kerja pemuliharaan tersebut.

Syarat mesti dipatuhi oleh pelawat semasa dalam kawasan khazanah geologi:

a) Pelawat tidak dibenarkan mengutip sebarang sampel bahan bumi mahupun fosil, mineral, serpihan batuan, pasir, kelikir, tanah dan lain-lain (termasuk bunga, pokok dan bahagian tumbuh-tumbuhan) kecuali dengan kebenaran bertulis dari pegawai / pengurus taman / geo-monumen/geotapak;

b) Pelawat dilarang menconteng di permukaan batuan atau dalam gua atau sebarang permukaan batuan mahupun pokok dan tumbuh-tumbuhan yang ada pada taman/geo-monumen dan geotapak.;

c) Orang ramai dilarang menjalankan penjelajahan (prospecting), mendulang, mengorek lubang di dalam kawasan taman geologi / geo-monumen / geotapak atau dalam kawasan zon penampan;

d) Sesiapa yang melanggar peraturan tersebut akan dikenakan penalti denda.

Jabatan Warisan Negara

JMG PBT

Kawalan Pengkuarian Bawah Permukaan

Permohonan pengkuarian mesti mendapat kelulusan dan cadangan yang sewajarnya daripada JMG Negeri.

Kajian EIA diperlukan sebelum menjalani pengkuarian di sesuatu tempat.

Satu pernyata alam sekitar (Environmental Statement) diperlukan juga untuk mengetahui kawasan tersebut samada mengandungi fitur geologi atau tidak.

Kawasan yang mengandungi fitur geologi atau gua yang berpotensi dijadikan khazanah geologi dilarang menjalani aktiviti pengkuarian.

Pengkuarian batu kapur bawah permukaan adalah digalakkan. Kawasan batu kapur jenis ini adalah lebih sesuai bagi mengendalikan kuari untuk menghasilkan agregat atau bahan mentah bagi kegunaan industri.

JMG JAS Jabatan

Warisan Negara

PBT




12

Contoh-Contoh Fitur Geologi

Foto 9 : Stalaktit (jenis „straw‟) dan

stalagmit kecil dalam gua „Snow Cave‟,

Paradise Valley, Kinta, Perak.

Foto 10 : Hablur halus (kiri) dan

hablur jenis „straw‟ (kanan) dalam Gua Kwong Fook Ngean, Kinta, Perak




WARISAN SEMULAJADI DAN ANTIKUITI 13

5.2 Garis Panduan Khusus Pembangunan

Kategori Khazanah Geologi T

ah

ap

Kesen

sit

ifan

Aktiviti Dibenarkan

Aktiviti Dibenarkan dengan syarat

Aktiviti tidak dibenarkan

Catatan / Garis panduan

Aktiviti Syarat

Taman Geologi

1

Penyelidikan Pendidikan Tadahan air

Rekreasi menggunakan sumber semula jadi

Ekopelancongan menggunakan sumber semula jadi

Kemudahan asas seperti bekalan air dan elektrik

Tiada sebarang aktiviti dibenarkan selain yang disenaraikan.

Menara Komunikasi tidak dibenarkan

Pembangunan kemudahan

tanpa penukaran penggunaan tanah selain daripada kegunaan taman geologi.

Pelan Eko Pelancongan Negara.

Monumen Geologi

1



Ekopelancongan menggunakan sumber semula jadi.



Menara Komunikasi tidak dibenarkan.




Tapak Geologi

1


Ekopelancongan menggunakan sumber geologi yang ada.




Pembangunan kemudahan tanpa penukaran penggunaan tanah selain daripada kegunaan taman geologi.


Berpandangan

Indah

2



Ekopelancongan menggunakan sumber semula jadi









C. TAPAK EKOPELANCONGAN /

TAMAN ALAM





14

1. SKOP 1.1 Definisi Ekopelancongan/Taman

Alam

Definisi Ekopelancongan yang digunakan di dalam Pelan Ekopelancongan Kebangsaan Malaysia adalah:

“Lawatan dan perjalanan yang

dibuat ke kawasan-kawasan alam semula jadi yang belum tercemar,

dengan tujuan untuk menikmati dan menghargai alam sekitar (juga melibatkan kawasan yang

mempunyai ciri-ciri kebudayaan lampau dan masa kini) iaitu

kawasan-kawasan yang menggalakkan pemuliharaan, mempunyai impak pelawat yang

rendah dan turut menyediakan penglibatan penduduk tempatan

secara aktif dari segi sosioekonomi”.

Komponen-komponen ekopelancongan adalah seperti berikut:-

Taman-taman Marin dan Pulau-pulau Taman-taman Negara, Hutan Simpan

dan hutan-hutan lain

Kawasan Paya Bakau Kawasan Hutan Simpan Rekreasi

Bukit Batu Kapur dan Kawasan Gua Sungai-sungai, Air Terjun dan Tasik-

tasik

Kawasan Pantai Kawasan„Montane‟

1.2 Kawasan Tapak

Ekopelancongan/ Taman Alam dalam konteks KSAS

Kawasan Tapak Ekopelancongan dan

Taman Alam merupakan sebahagian daripada kawasan semulajadi dan sensitif terhadap pembangunan. Tapak

ekopelancongan dan Taman Alam mempunyai kekayaan sumber

kepelbagaian biologi tropika lembap. Kawasan ini juga kaya dengan nilai warisan flora dan fauna yang tinggi.

Foto 11 : Kawasan paya sebagai komponen ekopelancongan




15

1.3 Kategori Kawasan Tapak

Ekopelancongan/Taman Alam

Kepentingan Tapak Ekopelancongan/

Taman Alam Sebagai KSAS

KSAS Bernilai

Warisan

KSAS

Berisiko

Bencana

Fungsi utama Fungsi

sampingan

Mempunyai nilai penting dari

perspektif persekitaran ekosistemnya, kepentingan

bagi tujuan rekreasi dan perlu dipelihara secara semulajadi.

2. PRINSIP-PRINSIP PERANCANGAN

2.1 Prinsip-Prinsip Umum

Pemeliharaan dan Pembangunan Kawasan Tapak Ekopelancongan

/ Taman Alam

National Conservation Strategy (NCS)

WWF telah menggariskan 10 prinsip bagi memastikan ekopelancongan

dibangunkan secara mampan, iaitu:-

a) Pemuliharaan dan penggunaan

sumber-sumber alam semula jadi, sosial dan budaya secara mampan;

b) Mengurangkan penggunaan yang

berlebihan dan sisa buangan dapat

mengelakkan kos memulihkan alam sekitar yang musnah di samping dapat

menyumbang ke arah sektor pelancongan yang berkualiti;

c) Mengekal dan mempromosi sumber

alam semula jadi, sosial dan budaya yang pelbagai adalah penting bagi

memastikan pelancongan yang mampan dalam jangka masa yang panjang;

d) Pembangunan pelancongan yang

diintegrasikan kepada rangka perancangan strategik bagi negara dan tempatan serta menjalankan penilaian

impak alam sekitar dapat meningkatkan jangka masa panjang

bagi sektor pelancongan;

e) Industri pelancongan yang menyokong

pelbagai aktiviti ekonomi tempatan dan yang mengambil kira harga dan

nilai alam sekitar;

f) Penglibatan sepenuhnya masyarakat tempatan dalam sektor pelancongan.

g) Rundingan di antara pengusaha industri pelancongan dengan

masyarakat tempatan, organisasi dan institusi yang berkenaan adalah perlu;

h) Kursus latihan yang berkenaan ekopelancongan kepada penduduk

tempatan;

i) Program promosi dan pemasaran perlu

menyediakan maklumat yang lengkap untuk kawasan ekopelancongan;

j) Penyelidikan dan pengawasan yang

berterusan untuk memelihara warisan

semulajadi masa ini dan hadapan.





3. DASAR DAN PERUNDANGAN SEMASA

3.1 Dasar sedia ada

Dasar Penerangan

Strategi

Pemuliharaan

Negara

National

Conservation

Strategy (NCS)

Perlu dihadkan bilangan

pelawat mengikut

keupayaan daya

tampung.

Had bagi jenis kegiatan

yang dibenarkan perlu

ditetapkan untuk

memastikan

penggunaan sumber

adalah mampan

manakala kawasan dan

aktiviti di dalam

kawasan tersebut

hendaklah dizonkan.

Setiap kawasan

ekopelancongan di

kawasan yang dilindungi

seperti taman negara

dan hutan simpan

haruslah mempunyai

pelan pembangunan dan

pengurusannya yang

tersendiri.

Suatu dokumen

berasingan mengenai

pelan pembangunan dan

pengurusan perlu

disediakan bagi setiap

tapak ekopelancongan

kerana terdapatnya

perbezaan di dalam

kemudahan

infrastruktur, bilangan

pelawat, dan keadaan

semula jadi alam sekitar

bagi setiap kawasan.

3.2 Akta/Perundangan Berkaitan

Perundangan Agensi Pelaksana

1. Akta Kualiti Alam

Sekeliling, 1974,

Perintah Kualiti

Alam Sekeliling

(Aktiviti Yang

Ditetapkan)

(Penilaian Kesan

Kepada Alam

Sekeliling) 1987

Jabatan Alam Sekitar

2. Akta Kerajaan

Tempatan 1976 PBT

3. Kanun Tanah

Negara 1960

Pejabat Tanah dan

Daerah

4. Akta Perikanan

1984

Jabatan Perikanan

Jabatan Taman Laut

Malaysia

5. Akta Taman Laut

2004

Jabatan Taman Laut

Malaysia

6. Akta Perhutanan

Negara Jabatan Perhutanan

7. Akta Warisan

Kebangsaan 2005

Jabatan Warisan

Negara

8. Akta Perancangan

Bandar dan Desa

1976

PBPT

9. Akta Perlindungan

Hidupan Liar 1972

(Pindaan) 1988

Jabatan PERHILITAN

10. Akta Taman Negara

1980 (Pindaan)

1983

Jabatan Perhutanan

Jabatan PERHILITAN

Jabatan Taman Laut

Malaysia

11. Akta Pemuliharaan

Tanah 1960

KPTG

PTG




17

4. GARIS PANDUAN UMUM 4.1 Perancangan dan Pelaksanaan

Projek Ekopelancongan

Kawasan semulajadi yang dikhaskan mestilah mempunyai Pelan Pembangunan dan Pengurusan yang

disediakan oleh pihak berkuasa yang berkaitan;

Setiap hotel, restoran dan rangkaian

kedai perlu ditempatkan di luar

kawasan taman dan pengunjung hanya dibenarkan memasuki kawasan

taman pada waktu siang sahaja;

Kaedah pembinaan dan bahan binaan

yang digunakan hendaklah berimpak rendah terhadap alam sekitar.

Pembinaan bangunan hendaklah menggunakan kayu yang telah dirawat dan boleh mempunyai asas,

tapak dan sokongan struktur konkrit sekiranya perlu;

Bangunan yang didirikan mestilah

lebih rendah daripada kanopi pokok

dan ketinggiannya dihadkan kepada satu atau dua tingkat sahaja;

Laluan “boardwalk” yang berstruktur,

bermutu dan mempunyai papan arah digalakkan supaya tidak mengganggu ekosistem semulajadi;

Pencahayaan di kawasan

ekopelancongan / taman alam hendaklah direka khas supaya tidak memberi kesan negatif terhadap flora

dan fauna.

4.2 Zon Penampan

Zon penampan perlu diadakan di

sekitar kawasan taman negara atau

kawasan yang diwartakan sebagai kawasan yang dilindungi dan tidak

boleh ditukarkan guna tanahnya kepada kawasan pertanian.

Pembangunan kemudahan fizikal hendaklah dibuat berdasarkan pelan

tapak. Setiap pembangunan hendaklah bersesuaian dengan persekitarannya dan harmoni dengan

fungsi taman negara dan kawasan pelancongan alam yang lain.





4.3 Garis Panduan Pembangunan di

Sekitar Bukit Batu Kapur dan Gua

Hanya pemandu pelancong yang berkelayakan sahaja dibenarkan untuk melakukan aktiviti meneroka gua bagi

memastikan keselamatan para pengunjung di samping mengamalkan

pemuliharaan gua.

Pelan pengurusan serta langkah ketika

berhadapan kecemasan dan keselamatan di dalam gua perlu

disediakan oleh pihak pengurusan untuk melindungi pengunjung daripada sebarang bahaya.

Sebarang aktiviti, struktur, tempat

letak kenderaan dan gangguan pemandangan adalah dilarang di

kawasan sekitar pintu masuk.

Pengunjung perlulah mematuhi

arahan dan hanya dibenarkan menggunakan laluan yang disediakan

dan dilengkapi dengan selusur jalan.

Setiap pemasangan alatan hendaklah

pada kadar yang minimum dan penggunaan barangan dari sumber

alam sahaja bagi mengurangkan impak ke atas visual dan alam sekitar.

Sebarang peralatan yang akan dipasang kekal seperti penyusur

tangan keselamatan (safety hand rail), tangga dan pencacak tali mestilah diperbuat daripada besi

tahan karat.

Sekiranya papan pejalan kaki tidak

dapat dibina, laluan pejalan kaki harus diperbaiki di kawasan yang diperlukan

sahaja. Penggunaan asfat (asphalt), tar dan minyak adalah dilarang sama ada di dalam atau pun di sekitar gua.

Jumlah bilangan pengunjung di dalam

sesebuah kumpulan ditetapkan untuk memudahkan kawalan ke atas pengunjung dan mengurangkan

kerosakan yang mungkin berlaku serta memelihara nilai estetika gua.

Apa-apa pembangunan hendaklah

dibina di luar zon penampan dan jauh

dari pintu masuk gua. Hanya pembangunan asas yang tidak

memberi kesan negatif kepada kawasan batu kapur.

Papan tanda yang disediakan

hendaklah kecil, tidak menonjol dan

mudah dialihkan. Kaedah pemasangan papan tanda tidak boleh

merosakkan batu gua dan dilarang dipasang pada formasi batu yang lembut.

Tiada kemudahan tempat

pembuangan sampah dibenarkan di dalam gua. Semua pembuangan sampah di dalam gua adalah dilarang

dan pengunjung dikehendaki membawa keluar sampah tersebut.

Operator gua ekopelancongan

mestilah berpengetahuan luas dalam

bidang pengoperasian gua, penerokaan gua, latihan pertolongan




19

cemas, berkepimpinan, pemuliharaan gua serta berpengetahuan dalam

menghadapi kecemasan yang berlaku di dalam gua.

Semua pemandu penerokaan gua

mestilah menjalani latihan praktikal

dengan badan kerajaan seperti Taman Negara dan Jabatan PERHILITAN serta

Badan Bukan Kerajaan (NGOs) seperti Persatuan Pencinta Alam Malaysia atau “Malaysian Nature Society

(MNS)”.

4.4 Garis Panduan Perancangan dan

Penubuhan Tapak Perkhemahan

Tapak perkhemahan perlu direka agar

tidak mengganggu persekitaran. Pembinaan tapak perkhemahan

perlulah mematuhi semua peraturan keselamatan dan menjaga persekitaran alam sekitar.

Menyediakan kemudahan

perkhemahan termasuk Pusat Penerangan dan Kawalan.

Setiap tapak perkhemahan perlu dilengkapkan dengan peralatan asas

perubatan dan keperluan memasak.

Unggun api hanya boleh dinyalakan di

tempat yang dikhaskan seperti di “fireplace” ataupun di tempat

memanggang.

Kemudahan pembuangan dan rawatan sisa buangan pepejal dan organik

perlu diteliti supaya tidak memberi impak kepada alam sekitar.

Kemudahan tandas hendaklah dibina

dengan jarak minimum 50m dari

sumber air dan tapak perkhemahan, serta diletakkan di kawasan yang lebih

rendah.

Sistem lampu dan pencahayaan

hendaklah direka khas supaya tidak memberi kesan negatif kepada flora

dan fauna.

Peraturan untuk berkhemah dan

mengembara hendaklah disediakan bagi menyenaraikan aktiviti yang

boleh dan tidak boleh dilakukan.





20

5. GARIS PANDUAN KHUSUS 5.1 Garis Panduan Khusus Pembangunan

KSAS/ Kategori

Tah

ap

Kesen

si

tifa

n

Aktiviti Dibenarkan

Aktiviti Dibenarkan

dengan syarat

Aktiviti tidak dibenarkan

Catatan/Garis panduan

Aktiviti Syarat

Tanah

Lembap/ Bakau/ Inter-Tidal Mudflats

1 Penyelidikan

Ekopelancongan

Berkayak

Rekreasi Memancing

Mengembara berjalan kaki

Berkelah

Menaiki bot enjin

Jet ski

Mengumpul cangkerang dan crustaceans

Pembangunan struktur kekal

Pembalakan

Pertanian

Akuakultur

Struktur binaan untuk aktiviti ekopelancongan adalah

terhad kepada pembinaan boardwalk atau bangunan kayu di atas air.

Taman Negara, kawasan hutan yang dilindungi, dan hutan yang digunakan untuk tujuan pelancongan mestilah dizonkan berdasarkan kepada jenis dan intensiti guna tanah.

Pembangunan kemudahan fizikal mestilah berdasarkan kepada pelan tapak.

Hotel, restoran dan kedai mestilah dibina di luar kawasan taman.

Kaedah dan bahan pembinaan yang digunakan mesti bertujuan meminimumkan kesan ke atas alam sekitar.

Hutan Simpan, Taman Negara, Hutan Simpan Rekreasi, Kawasan Pergunungan

Bukit Batu Kapur, Gua

1 Pemuliharaan Kawasan Hutan

Penyelidikan

Ekopelancongan

Memerhati burung

Fotografi

Mendaki

Berkhemah

Berkayak

Berakit

Memetik tumbuhan dan mengumpul haiwan sebagai cenderamata

Memotong kayu api dan perkhemahan

Pembuangan sampah

Industri

Perumahan

Tiada Penukaran Penggunaan tanah selain untuk kegunaan perhutanan.

Kawasan paya bakau hendaklah dizonkan sebagai kawasan pemeliharan keselamatan.

Laluan masuk pelancong menggunakan bot atau boardwalk .

Pembinaan bangunan hendaklah dihadkan di tebing kawasan paya bakau yang kering dengan ketinggian tidak melebihi kanopi pokok.

Garis panduan kesihatan dan keselamatan hendaklah diutamakan.

(Rujukan : Pelan Eko Pelancongan Negara)

Taman Laut, Pulau dan Pantai

Sungai, Air Terjun, Tasik

3 Penyelidikan

Ekopelancongan

Berenang

Menyelam

Snorkel

Sukan pantai

Terkawal dan tidak merosakkan alam sekitar

Jet ski

Ski air

Bot enjin

Bonfires

Kenderaan bermotor tidak dibenarkan di tepi pantai, kecuali untuk keperluan membaik pulih pantai.

Sumber pencahayaan, seperti lampu neon mestilah dielakkan atau dikurangkan.

Bangunan yang dibina hendaklah terdiri daripada bangunan satu tingkat atau ½ tingkat atau bertiang.

(Rujukan : Pelan Eko Pelancongan Negara)



Sebarang pertanyaan sila hubungi:

Pengarah Bahagian Penyelidikan dan Pembangunan Jabatan Perancangan Bandar dan Desa

Semenanjung Malaysia

Tel: 03-2081 6000 Faks: 03-2094 1170

Email: [email protected]

Laman web: http://www.townplan.gov.my





Kementerian Perumahan dan Kerajaan Tempatan

Jalan Chenderasari, 50646 Kuala Lumpur

gpp pemuliharaan dan pembangunan ksas warisan semulajadi dan antikuiti

Documents