fakulti pendidikan dan bahasa semester mei /...

HBML1203SMP

FONETIK DAN FONOLOGI BAHASA MELAYU Zainun Salleh (720315115394)

FAKULTI PENDIDIKAN DAN BAHASA

SEMESTER MEI / 2012

HBML1203SMP

FONETIK DAN FONOLOGI BAHASA MELAYU(SMP)

NO. MATRIKULASI : 720315115394001

NO. KAD PENGNEALAN : 720315115394

NO. TELEFON : 0179305265

E-MEL : [email protected]

PUSAT PEMBELAJARAN : TERENGGANU LEARNING CENTRE

ZAINUN SALLEH(720315115394) HBML1203 FONETIK DAN FONOLOGI B.MELAYU

1

1. PENGENALAN.

Bahasa merupakan alat komunikasi yang penting bagi manusia. Alat pertuturan ini

sememangnya kompleks, tetapi teratur dengan menggunakan kod-kod tertentu. Asmah Hj

Omar (1986) mengatakan; bahasa yang digunakan oleh manusia adalah menggunakan

alat-alat ujaran yang terdapat dalam tubuh badan manusia itu sendiri. Contohnya bibir,

lidah, lelangit dan pita suara. Menurut Haji Sabran (1984) dalam buku berjudul ’Kajian

Bahasa Untuk Pelatih Maktab Perguruan menyatakan bahawa fonetik ialah kajian tentang

fenomena bunyi atau pertuturan manusia sejagat. Bagi Arbak Othman (1983), fonetik

adalah kajian tentang bunyi-bunyi ujar. Sebagai ilmu, fonetik berusaha menemukan

kebenaran-kebenaran umum dan memfomulasikan hukum-hukum umum tentang bunyi-

bunyi itu dan pengucapannya, manakala sebagai kemahiran, fonetik memakai data

deskriptif dasar daripada fonetik ilmiah bagi memberi kemungkinan pengenalan dan

pengucapan bunyi-bunyi ujar itu.Selain itu, fonetik boleh didefinisikan sebagai

mempelajari segala bunyi yang diucapkan melalui mulut manusia, baik bunyi manusia,

bukan bunyi bahasa, maupun bunyi-bunyi marginal, dan memberikan simbol fonetik

untuk setiap bunyi, menurut Dr. Lufti Abas (1985). Daripada pendapat beberapa tokoh di

atas, jelaslah bahawa fonetik merupakan fenomena yang menghasilkan bunyi-bunyi

bahasa melalui fungsi organ-organ sebutan manusia.

1.1 Konsep fonetik dan fonologi.

Maksud dan definisi fonetik menurut Kamus Dewan (1996:354), fonetik ialah ilmu

bahasa (linguistik) yang berkaitan dengan penyebutan kata dan lambang yang

menunjukkan sebutannya. Bunyi-bunyi yang seakan- akan bunyi bahasa atau bunyi-bunyi

lain ataupun bunyi-bunyi selain bunyi bahasa yang dihasilkan oleh bukan manusia tetapi

menyerupai bunyi bahasa manusia, bahkan bunyi yang dihasilkan oleh manusia yang

bukan daripada organ-organ sebutan manusia ataupun bunyi-bunyi lain yang cara

penghasilannya bukan diucapkan oleh alat pertuturan manusia ataupun bunyi mungkin

dihasilkan oleh alat artikulasi tetapi tidak digunakan dalam pertuturan, misalnya bunyi

batuk, bunyi siulan, bunyi berdehem, bunyi dengkuran, sendawa dan yang seakan


2

dengannya bukanlah dalam penelitian fonetik. Justeru itu, fonetik bermaksud meneliti

bunyi-bunyi bahasa yang dihasilkan oleh organ sebutan manusia dalam pertuturan

mengikut cara pengeluarannya, daerah pengeluarannya dan alat-alat pengucapan yang

terlibat untuk menghasilkan bunyi bahasa. Fonetik juga merangkumi penyampaian dan

penerimaan bunyi bahasa. Fonetik merangkumi tiga aspek iaitu penelitian penghasilan

bunyi bahasa yang diucapkan oleh alat-alat pertuturan manusia atau lebih dikenali

sebagai fonetik artikulasi. Aspek yang kedua ialah penelitian penyampaian bunyi bahasa

atau juga dikenali sebagai fonetik akustik. Aspek yang ketiga ialah penerimaan bunyi

bahasa dalam proses pendengaran, termasuk nada, kelantangan, kepanjangan dan kualiti

bunyi serta tindak balas pendengar untuk mengetahui rangsangan fizikal yang

didengarinya yang juga dikenali sebagai fonetik auditori.

1.2 Bunyi Bahasa.

Bunyi boleh ditakrifkan sebagai gelombang-gelombang udara yang digetarkan pertama

sekali oleh pita suara, dan diubah dalam tenggorokan, rongga mulut, dan rongga hidung.

Gelombang-gelombang udara ini seterusnya menyentuh gegendang telinga pendengar,

sebagaimana dinyatkan oleh Lutfi Abas (1985; 46) Manakala bunyi bahasa ialah bunyi

yang terdapat di dalam apa juga bahasa di dunia ini , bunyi bahasa ialah bunyi yang

berfungsi dalam pertuturan. Bunyi-bunyi bukan bahasa ialah bunyi-bunyi bukan bahasa

seperti batuk, bunyi orang berdehem, bunyi siulan, peniruan kepada bunyi-bunyi

binatang, sendawa, mendengkur, bunyi orang menggigil dan sebagainya. Bunyi bersuara

dan tidak bersuara ada kaitannya dengan keadaan pita suara.

2.0 PENGHASILAN BUNYI KONSONAN DAN VOKAL.

Alat-alat yang berkaitan dengan penghasilan bunyi dapat dibahagikan kepada tiga

bahagian iaitu alat bahagian dalam tubuh, alat artikulasi dan daerah artikulasi. Bahagian

yang memulakan gerakan udara seperti paru-paru trakea, kotak suara, pita suara, epiglotis

dan farinks merupakan bahagian dalam tubuh.


3

2.1 Penghasilan bunyi vokal .

Bunyi vokal ialah bunyi-bunyi bahasa yang bersuara, iaitu ketika menghasilkan bunyi

tersebut, pita suara digetarkan. Terdapat lapan bunyi vokal iaitu enam vokal asli

[a,e,i,o,dan u]. Dua vokal yang terdapat dalam kebanyakkan dialek [ɛ dan ɔ]. Terdapat

empat vokal depan [i], [e][ɛ], dan[a], satu vokal tengah [ɚ], dan tiga vokal belakang[ u],

[o] dan [ɔ]. Kata depan, tengah, dan belakang merujuk kepada bahagian pada lidah.

2.1.1 ciri-ciri bunyi vokal

Ciri-ciri bunyi vokal ialah bersuara, udara keluar dari paru-paru berterusan, dan udara

keluar tanpa sekatan.Penghasilan bunyi-bunyi vokal pula ditentukan oleh beberapa ciri

tertentu iaitu, keadaan bibir sama ada dihamparkan atau dibundarkan, bahagian lidah

yang terlibat sama ada depan lidah atau belakang lidah, turun naik lidah sama ada

dinaikkan setinggi-tingginya, dinaikkan sedikit atau diturunkan, keadaan lelangit lembut,

sama ada dinaikkan dan udara dari paru -paru keluar melalui rongga mulut sahaja (

menghasilkan bunyi-bunyi vokal atau oral) atau dinaikkan tetapi tidak rapat sehingga

udara dari paru-paru keluar melalui rongga mulut dan juga rongga hidung ( menghasilkan

bunyi-bunyi vokal yang disengaukan) dan keadaan glotis dirapatkan dan semasa udara

keluar dari paru-paru pita suara bergetar.

2.1.2 Daerah artikulasi

Daerah artikulasi ialah kawasan tempat sentuhan alat artikulasi semasa menghasilkan

bunyi. Pelbagai bunyi bahasa dapat dihasilkan apabila daerah sebutan dan alat sebutan

dimanipulasi. Alat artikulasi yang sama menghasilkan bunyi bahasa yang berlainan

apabila menyentuh daerah artikulasi yang berlainan. Penamaan bunyi-bunyi bahasa

adalah berdasarkan kepada cara sesuatu bunyi itu dihasilkan. Ini melibatkan alat dan

daerah yang disentuh oleh alat artikulasi tersebut. Sebagai contoh, jika hujung lidah

menyentuh bahagian belakang atas gusi dan lelangit lembut pula menyentuh rongga

belakang tekak, maka bunyi yang dihasilkan adalah bunyi [t]. Bunyi ini dilabelkan

sebagai letupan gusi tak bersuara kerana udara yang tersekat di belakang lidah dilepaskan

secara serta merta dengan tidak menggetarkan pita suara. Dalam hal ini, pita suara

menentukan sama ada bunyi yang dihasilkan itu diklasifikasikan sebagai bersuara


4

sebaliknya pula jika tidak bergetar, maka bunyi yang dihasilkan itu dinamakan sebagai

tidak bersuara.

2.2 ALAT-ALAT ARTIKULASI

Alat-alat yang berkaitan dengan penghasilan bunyi ini boleh dipecahkan kepada tiga

bahagian iaitu alat bahagian dalam tubuh, alat artikulasi dan daerah artikulasi. Alat tutur

atau alat artikulasi merupakan alat-alat yang memainkan peranan amat penting dalam

mengeluarkan atau menghasilkan bunyi bahasa. Alat-alat ini adalah terdiri daripada bibir

atas dan bibir bawah, hujung lidah, hadapan lidah, belakang lidah, gusi, batas gusi,

lelangit keras, lelangit lembut dan pita suara.

ALAT-ALAT ARTIKULASI

1. Bibir atas 11. Tengah lidah

2. Bibir bawah 12. Belakang lidah

3. Gigi atas 13. Akar lidah

4. Gigi bawah 14. Epiglotis

5. Gusi 15. Pita suara

6. Lelangit keras 16. Rongga tekak


5

Dipetik daripada Sumber : www.tutor.com.my/tutor/cetakarkib2002.asp?

2.3 PENGHASILAN BUNYI VOKAL DAN KONSONAN BAHASA MELAYU.

2.3.1 Penghasilan Bunyi Vokal

Vokal merupakan bunyi bersuara iaitu ketika dihasilkan udara dari paru- paru keluar

berterusan melalui rongga tekak dan rongga mulut tanpa sebarang gangguan. Vokal

boleh dibahagikan kepada tiga bahagian iaitu:

i Vokal hadapan

ii Vokal tengah

iii Vokal belakang

Kedudukan vokal ditunjukkan seperti rajah di bawah

Rajah di atas menunjukkan kedudukan vokal dalam bahasa Melayu.

Dipetik daripada sumber : http://digitaleprints.um.edu.my/2718/9/b6.pdf

7. Lelangit lembut 17. Rongga Hidung

8. Anak tekak 18. Rongga mulut

9. Hujung lidah 19. Rahang

10. Hadapan lidah 20. Tenggorok

http://www.tutor.com.my/tutor/cetakarkib2002.asp

http://digitaleprints.um.edu.my/2718/9/b6.pdf


6

Berdasarkan kepada gambar rajah di atas dapat digambarkan kedudukan lidah mengikut

bahagian-bahagiannya. Bahagian di sebelah kiri terdiri daripada bahagian hadapan lidah,

bahagian sebelah kanan merupakan bahagian belakang lidah manakala bahagian tengah

merupakan bahagian tengah lidah. Jelas bahawa lidah merupakan alat artikulasi yang

berfungsi dalam penghasilan bunyi-bunyi vokal dan dalam pembahagian bunyi-bunyi

vokal. Kedudukan tinggi dan rendah lidah semasa menghasilkan bunyi-bunyi vokal

ditunjukkan dalam gambar rajah di bawah:

Sumber dipetik daripada : http://digitaleprints.um.edu.my/2718/9/b6.pdf

Gambar rajah di atas menunjukkan kedudukan lidah semasa menghasilkan bunyi-bunyi

vokal. Berdasarkan gambar rajah di atas jelaslah bahawa lidah berfungsi dalam

pembahagian jenis-jenis bunyi vokal. Selain itu, kedudukan lidah mempunyai hubungan

dengan bunyi vokal yang akan dibunyikan. Selain itu, bibir juga memainkan peranan

yang tersendiri dalam penghasilan bunyi vokal. Menurut Adul Hamid Mahmood (1996)

keadaan bibir boleh berbentuk seperti berikut:

• Hampar

• Separuh hampar

• Bundar

• Separuh bundar akan menghasilkan vokal hampar, separuh hampar atau bundar dan

separuh bundar.



7

Menurut Abdul Hamid Mahmood (1996) keadaan bibir semasa menghasilkan jenis-jenis

vokal adalah seperti berikut:


Gambar rajah di atas menunjukkan keadaan kedudukan bibir semasa.

2.3.2 Penghasilan Bunyi Konsonan

Konsonan ialah bunyi selain daripada bunyi vokal. Konsonan terhasil apabila terdapat

gangguan atau halangan oleh alat artikulasi terhadap udara dari peparu. Konsonan terdiri

daripada konsonan bersuara dan konsonan tidak bersuara. Konsonan bersuara bermaksud

konsonan yang terhasil apabila tekanan udara yang keluar dari peparu menggetarkan pita

suara manakala konsonan tidak bersuara adalah konsonan yang terhasil apabila udara dari

peparu tidak menggetarkan pita suara dalam bahasa melayu konsonan terbahagi kepada 2

iaitu konsonan asli dan konsonan pinjaman. Konsonan asli bahasa melayu merupakan

konsonan yang sedia ada dan diguna oleh penutur bahasa melayu tanpa sebarang

perlakuan adaptasi oleh penutur. Dalam bahasa Melayu terdapat 9 jenis konsonan iaitu :

dua konsonan letupan dua bibir bersuara dan tidak bersuara ( p, b ).

dua konsonan letupan gusi bersuara dan tidak bersuara ( t, d ).

dua konsonan letupan lelangit lembut bersuara dan tidak bersuara ( k, g ).

satu konsonan hentian glo tis. ( ? )

dua konsonan letusan bersuara dan tidak bersuara ( c, j )



8

dua konsonan geseran tidak bersuara, iaitu geseran gusi tidak bersuara ( s ) dan

geseran glotis bersuara ( h ).

satu konsonan getaran bersuara ( r ).

satu konsonan sisian bersuara ( I ).

empat konsonan sengauan bersuara (m, n, ŋ , n )

dua konsonan separuh vokal bersuara, iaitu ( I ) dan separuh vokal dua

bibir bersuara ( w ).

satu konsonan separuh vokal lelangit keras bersuara ( j ).

Penghasilan konsonan-konsonan tersebut melibatkan daerah-daerah artikulasi seperti dua

bibir,gusi,lelangit keras,lelangit lembut,pita suara,glotis dan rongga hidung.

3.0 FONEM DAN ALOFON DALAM BAHASA MELAYU

Fonem Fonem ialah unit bahasa terkecil yang berfungsi. Satu unit ujaran yang bermakna,

atau perkataan, terdiri daripada beberapa unit bunyi, misalnya kata palu. Kata ini terdiri

daripada empat unit bunyi, iaitu p, a, l, u. Unit-unit bunyi ini dipanggil fonem, iaitu unit

terkecil yang berfungsi. Jika p diganti dengan m, maka palu akan bertukar menjadi malu.

Oleh itu, p dan m adalah unit terkecil yang berfungsi kerana unit itu membezakan

maksud ujaran.

Alofon ialah terdiri daripada anggota fonem yang dipanggil alofon. Misalnya fonem p

dalam palu, lupa dan luap. Bunyi p dalam palu dan lupa diujarkan sebagai letupan bibir

yang sempurna , tetapi dalam luap, bunyi p diujarkan sebagai letupan bibir yang tidak

sempurna, yakni tidak diletupkan. Dengan itu, daripada ketiga-tiga contoh kata di atas,

fonem p mempunyai dua alofon.

3.1 Fonem Vokal

Terdapat enam vokal dalam bahasa Melayu standard, iaitu /a/ , /e/ , /i/ , /o/ , /u/ , dan /ә/

dan penyebarannya adalah seperti yang berikut:

Huruf

Fonem

Penggunaan Fonem Vokal


9

Awal Tengah Akhir

a /a/ /awa?/

/aku/

/cakap/

/gagap/

/mana/

/pula/

e /e/ /ena?/

/ekor/

/leher/

telen

/tauge/

/ole-ole/

i /i/ /ikat/

/iman/

/pilih/

/gigih/

/tuli/

/tari/

o /o/ /oleh/

/oraŋ/

/bohoŋ/

/toloŋ/

//pidato/

/solo/

u /u/ /ubat/

/ular/

/bulat/

/pulut/

/sudu/

/palu/

e /ә/ /әmak/

/әmpat/

/pәnat/

/tәpat/

/nasionalismә/

/mekanismә/

3.1.1 Vokal Hadapan Sempit atau Tinggi [ i ]

Hadapan lidah dinaikkan setinggi mungkin ke arah lelangit keras tetapi tidak membuat

sekatan kepada arus udara manakala bibir dalam keadaan dihamparkan. Lelangit lembut

dan anak tekak dinaikkan untuk menutup bahagian rongga untuk membuat sekatan,

halangan atau sempitan. Pita suara kemudiannya dirapatkan dan digetarkan. Sebagai

contoh:

Awalan pertengahan akhiran

[ijab] [minum] [beli]

[insan] [kilang] [cari]


10


Gambar rajah di atas menunjukkan penghasilan vokal hadapan

sempit atau tinggi [ i ].

3.1.2 Vokal Hadapan Separuh Sempit atau Separuh Tinggi [ e ]

Bagi menghasilkan bunyi vokal /e/ pula, bahagian bibir atas dan bibir bawah hendaklah

dihamparkan. Kemudian, hadapan lidah pula dinaikkan separuh tinggi iaitu rendah sedikit

sahaja daripada bunyi vokal /i/. Manakala lelangit lembut dan anak tekak pula dinaikkan

dengan menutup bahagian rongga hidung.Udara dari paru-paru disalurkan keluar ke

rongga mulut tanpa menerima sebarang gangguan. Bersamaan dengan itu juga, bahagian

pita suara dirapatkan serta digetarkan. Sebagai contoh:

awalan pertengahan akhiran

[ekor] [kekok] [kole]

[enak] [belok] [tauge]



11



separuh sempit atau separuh tinggi [ e ].

3.1.3 Vokal Hadapan Separuh Luas atau Separuh Rendah [ ε ]

Bunyi vokal /ε/ dapat dihasilkan melalui hadapan lidah yang dinaikkan separuh rendah ke

daerah lelangit keras, iaitu rendah sedikit daripada cara menghasilkan bunyi vokal /e/.

Kemudian, lelangit lembut dan anak tekak dinaikkan untuk menutup rongga hidung.

Udara dari paru-paru disalurkan keluar ke bahagian rongga mulut dan pita suara

digetarkan. Manakala bibir pula adalah berada dalam keadaan dihamparkan. Vokal ini

juga dikenali juga sebagai vokal depan lampau separuh rendah.

Sebagai contoh:


[εsok] [kεk] [sorε]

[εnak] [bεlok] [olε-olε]



12


Gambar rajah di atas menunjukkan penghasilan vokal hadapan separuh luas atau

separuh rendah [ ε ].

3.1.4 Vokal Hadapan Luas atau Rendah [ a ]

Turut dikenali juga sebagai vokal hadapan lampau rendah. Untuk menghasilkan bunyi

vokal tersebut, hadapan lidah hendaklah diturunkan serendah yang mungkin. Kemudian

lelangit lembut dan anak tekak dinaikkan untuk menutup bahagian nasal. Seterusnya

udara dari paru-paru disalurkan keluar ke bahagian rongga mulut sambil menggetarkan

pita suara. Walau bagaimanapun,udara yang keluar ini tidak mengalami sebarang

halangan. Sebaliknya, bibir pada ketika ini adalah dalam keadaan yang melampau dan

bunyi yang dihasilkan pula ialah bunyi [a].

Sebagai contoh:


[angsa] [rapi] [lupa]

[alis] [palam] [kena]



13



luas atau rendah [ a ].

Fonem-fonem konsonan asli /p/, /t/, /d/, /s/, /h/, /l/, /r/, /m/, /n/ dan // boleh hadir

dalam semua lingkungan kata dalam kata BM. Sebaliknya, fonem letupan tidak bersuara

/k/ dan fonem separuh vokal /w/ dan /j/ boleh hadir dalam lingkungan awal dan tengah

kata sahaja. Pada lingkungan akhir kata, fonem /k/ diganti oleh fonem hentian glotis //.

Fonem-fonem /b/, /g/, /ʧ/, /d/, dan // pula hanya hadir pada lingkungan awal dan

tengah

kata dalam kata asli BM. Fonem-fonem ini dapat hadir pada lingkungan akhir kata hanya

dalam kata pinjaman sahaja.

Fonem Lingkungan

Awal Tengah Akhir

/p/ /pasa/ /lapa/ /tәtap/

/b/ /bawә/ /bebas/ -

/t/ /tali/ /litar/ /kәtat /

/d/ /dagu/ /dadu/ /had /

4.0 CIRI-CIRI SUPRASEGMENTAL

1. Tekanan

Tekanan menunjukkan kelantangan sesuatu suku kata yang menandakan keras atau

lembutnya penyebutan sesuatu suku kata tersebut. Lambang yang digunakan untuk



14

tekanan ialah /’/. Lambing ini diletakkan di atas suku kata yang menerima tekanan itu

misalnya /buda?/. dalam bahasa Melayu, tekanan tidak membezakan makna.

2. Nada

Nada ialah kadar meninggi atau menurun pengucapan sesuatu suku kata atau perkataan.

Nada ditandai oleh nombor-nombor 1 (rendah), 2 (biasa), 3 (tinggi), 4 (tinggi sekali).

Ayat penyata biasanya dimulakan dengan nada 2; kemudian nada itu menaik bila ada

tekanan dan turun hingga 1.

Contoh : 2 saya hendak 3 balik.

3. Jeda

Jeda disebut sebagai persendian. Unsur ini digunakan untuk memisahkan elemen-elemen

linguistik seperti perkataan, rangkai kata atau ayat. Dalam ujaran, jeda digunakan sebagai

hentian sebentar. Lambang jeda ialah [#] dan apabila digunakan jeda boleh membawa

makna yang berbeza. Lambang jeda yang digunakan bagi menunjukkan pemisahan antara

4. Kepanjangan

Mora atau panjang pendek ialah kadar sesuatu bunyi itu diucapkan. Konsepnya sama

dengan harakat dalam bahasa Arab. Lambang yang digunakan untuk menandakan

panjang pendek itu ilah [:] dan disebut mora. Lambang [::] bermaksud dua mora

manakala [.] bermaksud setengah mora.

4.1 KEPENTINGAN DALAM PENGAJARAN KEMAHIRAN LISAN

Kepentingan Kemahiran Lisan

Manusia mencipta lambang-lambang pertuturan sebelum mencipta lambang-lambang

tulisan. Dengan ini kita harus mengutamakan gerak kerja lisan sebelum mengajar kanak-

kanak membaca dan menulis.

Perkembangan bahasa kanak-kanak menunjukkan bahawa kanak-kanak mula mendengar,

mengajuk dan seterusnya bercakap. Apabila mereka sudah biasa dengan bahasa itu


15

barulah diperkenalkan lambang-lambang tulisan supaya mudah mereka

menginterpretasikan lambang-lambang pertuturan.

Kanak-kanak yang telah menguasai bahasa lisan akan mudah melahirkan perasaan dan

mengeluarkan pendapat atau buah fikiran. Dengan itu mereka akan lebih berani, sikap

dan rajin bergaul dengan kanak-kanak lain.

Teori psikologi mengesahkan bahawa adanya perhubungan antara bahasa dengan

pemikiran. Pemikiran melibatkan lambang-lambang tertentu, dengan demikian jika

seseorang itu tidak menguasai perbendaharaan kata yang luas, sewajarnya ia tidak dapat

mengeluarkan pendapat dengan jelas.

Bahasa Melayu khususnya berbeza dari segi pengucapan, intonasi dan tekanan suara.

Kebiasaannya penggunaan bahasa lisan menguntungkan pembinaan bahasa yang baik.

Struktur ayat, pembinaan ayat dan aspek-aspek nahu dalam satu-satu bahasa adalah

dipelajari secara tidak langsung. Kebiasaannya penggunaan nahu yang betul secara lisan

akan membina asas bahasa yang kukuh.

Pada prinsipnya guru dikehendaki memperbanyakkan kegiatan lisan di peringkat awal

persekolahan. Melalui kegiatan lisan yang banyak di peringkat awal akan menambahkan

dan memperkayakan perbendaharaaan kata kanak-kanak. Maka dengan ini memudahkan

kanak-kanak pemulihan untuk belajar.

Guru boleh mengesan kelemahan murid dengan mengamati setiap sebutan dan intonasi

pertuturan mereka ketika menjalankan gerakerja / aktiviti lisan. Guru boleh membuat

pengesanan khusus dengan merangka, membina serta melaksanakan ujian lisan yang

antara lain akan menguji keupayaan murid untuk:

· Mengamati bunyi-bunyi bukan bahasa

· Mengamati bunyi-bunyi bahasa dan lain-lain elemen linguistik bahasa.

· Memahami konsep dan maksud perkataan / ayat.

· Melakukan ”auding” yang merangkumi aspek-aspek pengamatan pendengaran.


16

· Mendengar secara kritikal.

5.0 Kesimpulan

Guru adalah pemain peranan yang penting untuk memastikan kejayaan murid-murid

menguasai kemahiran lisan. Guru mesti faham, sedar dan pandai menggunakan

pendekatan, kaedah dan teknik pengajaran dan pembelajaran kemahiran lisan

berlandaskan prinsip-prinsip tertentu.


17

Rujukan:

Ali bin Mahmood et al. (2010). Fonetik dan Fonologi Bahasa Melayu.Modul Open

University Malaysia.

Indirawati bt Zahid dan Mardian Shah bt Omar. (2006). Fonetik dan Fonologi. PTS

Profesional Publishing Sdn. Bhd.

Siti Hajar bt Abdul Aziz. (2008). Bahasa Melayu 1. Oxford Fajar Sdn. Bhd.

http://www.scribd.com/doc/54476764/fonem-suprasegmental


http://cikgunoorsgi.blogspot.com/2010/10/fonologi-penfenalan.html

http://www.scribd.com/doc/54476764/fonem-suprasegmental


http://cikgunoorsgi.blogspot.com/2010/10/fonologi-penfenalan.html

fakulti pendidikan dan bahasa semester mei /...

Documents