HALAMAN JUDUL

KERJA KURSUS BERASASKAN ILMU (KKBI)SAINS POLITIK

DASAR-DASAR LUAR NEGARA MALAYSIA

JABATAN KAJIAN SOSIALINSTITUT PERGURUAN SULTAN MIZAN,

22200 BESUT, TERENGGANU

i

HALAMAN PENGAKUAN

“Saya akui karya ini adalah hasil kerja saya sendiri kecuali nukilan dan ringkasan yang tiap-tiap satunya telah saya jelaskan sumbernya”.

Tandatangan :

Nama Penulis : SITI KHATIJAH BINTI ARIS

Tarikh :

Tandatangan :

Nama Penulis :

Tarikh :

ii

PENGHARGAAN

Assalamu’alaikum wbt

Syukur ke hadrat ALLAH s.w.t kerana dengan limpah dan kurnianya kami, Siti

Khatijah binti Aris dan Anonymous dapat menyempurnakan kerja kursus Sains

Politik ini pada waktu yang ditetapkan.

Pertama sekali kami ingin mengucapkan jutaan terima kasih kepada

pensyarah subjek Sains Politik kami iaitu Encik Sulizi bin Che Awang yang telah

banyak membantu serta memberi dorongan dan tunjuk ajar kepada kami dalam

proses kami melaksanakan tugasan ini. Tanpa bimbingan daripada beliau,

mustahil kami dapat menyelesaikan setiap proses dalam tugasan ini dengan

sempurna.

Di samping itu, kami mahu mengambil kesempatan in untuk memberi

penghargaan kami kepada ibu bapa kami yang telah memberi bantuan sama ada

daripada segi kewangan, dan sokongan moral kepada kami. Mereka berperanan

sebagai pembakar semangat kami dan mungkin tanpa bantuan daripada

mereka, kami tidak dapat menghasilkan kerja kursus yang baik.

Selain itu, ribuan terima kasih kepada rakan-rakan seperjuangan kami yang

telah bersama-sama membantu kami dari awal kerja kursus ini dimulakan,

hinggalah akhirnya kami selesai menyiapkannya. Kami saling bertukar pendapat

antara rakan sekelas serta memberi idea untuk menghasilkan kerja yang lebih

baik dan menyelesaikan kerja ini dengan lebih efektif.

iii

Akhir kata, sekali lagi kami ingin menghadiahkan setinggi-tinggi penghargaan

dan ucapan terima kasih kepada semua pihak yang telah banyak membantu

kami sama ada secara langsung atau tidak langsung dalam menyiapkan kerja

kursus ini. Jika tiada bantuan daripada semua pihak, mustahil kami dapat

menyiapkan kerja kursus ini.

Sekian, terima kasih.

ISI KANDUNGAN

MUKA SURAT

HALAMAN JUDUL i

HALAMAN PENGAKUAN ii

PENGHARGAAN iii

SENARAI KANDUNGAN iv

1.0 PENDAHULUAN 1

2.0 DASAR LUAR MALAYSIA

2.1 Definisi Dasar Luar Malaysia 2

2.2 Objektif-objektif Utama Dasar Luar Malaysia 3

2.3 Prinsip Dasar Luar Malaysia 4

2.4 Faktor-faktor penting dalam Pembentukan Dasar Luar 5

Malaysia

2.5 Dasar Luar Malaysia sejak Merdeka Hingga Kini 10

2.6 Penglibatan Malaysia 17

2.6.1 Bidang Politik 21

2.6.2 Bidang Ekonomi dan Sosial 23

2.6.3 Isu Alam Sekitar 26

3.0 REFLEKSI 28

BIBLIOGRAFI

LAMPIRAN

PENDAHULUAN

Apakah yang dimaksudkan dengan Dasar Luar Negara? Dasar luar

Negara bermaksud dasar kerajaan terhadap negara-negara lain. Negara juga

boleh diibaratkan sebagai seorang manusia. Oleh itu, sesebuah negara perlulah

menjaga keselamatannya. Kita semua ingin menjalankan tugas rutin harian

tanpa diganggu atau diancam oleh pihak-pihak tertentu. Begitu juga sesebuah

negara perlu mengekalkan kedaulatannya serta menjamin keselamatannya

daripada serangan musuh.

Hal ini lebih diutamakan bagi sesebuah negara yang kecil seperti

Malaysia. Kadangkala negara-negara kecil ini terpaksa mencari perlindungan

daripada kuasa-kuasa besar, atau bekerjasama dengan negara lain untuk

mempertahankan kepentingan bersama. Keperluan asas negara yang berikutnya

ialah mencari sumber pendapatan. Berdasarkan hal ini, sesebuah negara

perlulah menjamin kepentingan ekonomi perdagangan yang menjadi punca

pendapatannya.

Negara-negara yang bergantung kepada perdagangan tentu akan

memelihara hubungan yang baik dengan negara-negara lain bagi memasarkan

barangannya atau bagi mendapatkan bahan mentah yang diperlukannya. Oleh

itu, sekiranya kita ingin memahami dasar luar sesebuah negara, kita mesti

mengetahui keperluan asas negara itu dari segi keselamatan ekonomi dan

politik. Di samping itu pula, kita mesti mengetahui tentang latar belakang sejarah

dan kebudayaan masyarakat tersebut.

1

DEFINISI DASAR LUAR NEGARA

Dasar luar dapat didefinisikan sebagai matlamat, rancangan dan tindakan

yang dijalankan oleh sesebuah negara dalam usaha untuk berhubung dengan

sesebuah negara yang lain dalam pengertian yang terhad, dasar luar negara

hanya mementingkan aspek tindakan yang diambil oleh sesebuah negara bagi

mempengaruhi keadaan-keadaan yang berada di luar bidang kuasanya. Bagi

menjaga kepentingan, keamanan dan keselamatan sesebuah negara, hubungan

di antara sebuah negara dengan sesebuah negara yang lain adalah perlu dan

penting. Hal ini demikian kerana kebanyakan negara bergantung antara satu

sama lain dalam pelbagai aspek seperti politik, ekonomi, teknologi dan

keselamatan. Negara maju perlu mengadakan hubungan dengan negara

membangun khususnya dalam bidang perdagangan.

2

OBJEKTIF-OBJEKTIF UTAMA DASAR LUAR MALAYSIA

Objektif asas dan utama Dasar Luar Malaysia adalah bertujuan untuk

melindungi kepentingan nasional di arena antarabangsa sekaligus di pentas

dunia. Menurut pernyataan mantan Menteri Luar Negeri, Dato’ Seri Syed Hamid

Albar, antara objektif-objektif paling utama dasar luar negara Malaysia adalah

menjaga, mempertahankan dan memajukan kepentingan-kepentingan Malaysia

di peringkat global. Selain itu, dasar ini turut menjaga dan mempertahankan

kemerdekaan, kedaulatan dan keselamatan Malaysia seterusnya

mempertahankan prinsip menghormati kemerdekaan dan kedaulatan sesebuah

wilayah melalui dasar tidak campur tangan dalam hal ehwal dan masalah

dalaman negara lain. Tambahan lagi, objektif seterusnya adalah untuk

menangani perkembangan dan cabaran politik, ekonomi, keselamatan dan sosial

di pentas dunia. Dasar ini juga dapat memupuk hubungan baik serta dapat

mengeratkan kerjasama dengan negar-negara lain. Selain itu, pendirian serta

kepentingan negara-negara membangun dapat dipertahankan di peringkat

antarabangsa.

3

PRINSIP DASAR LUAR MALAYSIA

Salah satu prinsip Malaysia ialah ′menyelesaikan masalah menerusi

rundingan'. Malaysia mengamalkan prinsip pendekatan berbaik-baik dengan

negara-negara lain di samping bersedia menjalinkan hubungan diplomatik

dengan mana-mana negara yang sudi bekerjasama dengan negara. Malaysia

memilih untuk menyelesaikan masalah antara negara lain melalui perundingan

atau meja bulat dan menolak sekeras kerasnya pendebataan apatah lagi secara

kekerasan dan paksaan.

Seterusnya, Malaysia mengamalkan prinsip hidup bersama secara aman

dan harmoni. Malaysia sentiasa memperjuangkan hak untuk setiap negara

supaya menyelesaikan masalah dalamannya tanpa campur tangan dari pihak

luar. Di samping itu, Malaysia yakin bahawa setiap rakyat di setiap negara tahu

apa yang terbaik untuk negara mereka dan lebih memahami apa yang

diperlukan. Oleh itu, Malaysia menyokong secara tidak langsung perjuangan-

perjuangan Pertubuhan Pembebasan Palestin, Kerajaan Campuran Demokratik

Kampuchea dan pejuang-pejuang Mujahidin Afghanistan.

4

FAKTOR-FAKTOR PERTIMBANGAN DALAM PEMBENTUKAN

DASAR LUAR MALAYSIA

Faktor pertama yang dipertimbangkan dalam penentuan dasar luar

Malaysia ialah kepentingan nasional, iaitu keselamatan dan kesejahteraan

ekonomi dan lain-lain kepentingan negara. Sebagai sebuah negara kecil yang

terdapat pelbagai kuasa besar dan pengaruh, Malaysia sentiasa berhati-hati

dengan hubungan luarnya. Dari segi keselamatan, Malaysia seboleh-bolehnya

mahu mengelakkan sebarang jenis ancaman mahupun serangan dari negara-

negara luar terutamanya negara yang mempunyai kuasa veto.

Bagi memastikan keadaan ini terjamin, Malaysia sentiasa menjaga

haluan dasar luarnya supaya tidak berteraskan kekerasan. Malaysia merupakan

negara yang kaya dengan sumber pertanian dan galian. Oleh itu, dari aspek

ekonomi, Malaysia bergantung kepada perdagangan antarabangsa. Hal ini

adalah kerana ekonomi Malaysia berorientasikan eksport. Malaysia sentiasa

berusaha memperluaskan pasaran hasil eksportnya serta meningkatkan

pelaburan modal asing ke dalam ekonomi negara.

Malaysia memerlukan perluasan pasaran yang menyeluruh di perigkat

antarabangsa. Oleh itu, Malaysia sentiasa mengharapkan rakan perdagangan di

seluruh dunia untuk memasarkan keluaran bahan-bahan mentah dan barangan

pembuatan. Malaysia dapat meningkatkan hasil eksportnya dan menjadi salah

sebuah destinasi pelabuhan yang utama di dunia jika usaha itu memperoleh

kejayaan. Justeru itu, Malaysia memerlukan banyak negara sahabat di kalangan

pelbagai negara di seluruh dunia dan mengadakan hubungan yang erat dengan

semua negara termasuk negara-negara komunis seperti Soviet Union, China dan

negara-negara Eropah Timur serta turut memperjuangkan prinsip perdagangan

bebas dan pasaran terbuka.

5

Faktor seterusnya ialah berdasarkan Piagam Pertubuhan Bangsa-bangsa

Bersatu. Malaysia telah menjadi ahli kepada Pertubuhan Bangsa-bangsa

Bersatu (PBB) sejak kita mencapai kemerdekaan pada tahun 1957. Malaysia

merupakan penyokong utama Pertubuhan Bangsa-bangsa Bersatu (PBB) yang

merupakan pelindung negara-negara kecil dan mundur serta penggalak

keamanan dan keharmonian dunia.

Di samping itu, Malaysia berpegang teguh kepada prinsip-prinsip Piagam

PBB seperti memelihara keamanan dunia, melindungi hak asasi manusia,

menegakkan keadilan dan kewibawaan undang-undang, serta menggalakkan

perkembangan ekonomi dan sosial (INTAN, 1991). Malaysia turut menganggotai

agensi-agensi PBB yang lain seperti United Nations Educational, Scientific and

Cultural Organization (UNESCO) dan United Nation Conference on Trade and

Development (UNCTAD) bagi merealisasikan hasrat dunia untuk aman dan

harmoni. Malaysia juga turut berperanan dan membantu PBB dalam menjamin

keamanan dunia dengan menghantar unit perkhidmatannya.

Malaysia turut terlibat dalam pasukan pengaman PBB di Somalia, Bosnia,

Congo dan Kemboja. Malaysia juga pernah memainkan peranannya dengan

menduduki sebuah kerusi dalam Majlis Keselamatan Pertubuhan Bangsa-

bangsa Bersatu (PBB).

Persekitaran geostrategik turut menyumbang kepada pembentukan dasar

luar Malaysia. Seperti yang kita tahu, Malaysia terletak di rantau Asia Tenggara

yang telah mengalami masalah ketidakstabilan politik sejak Perang Dunia

Kedua. Sementara itu, kewujudan Malaysia sebagai sebuah negara berdaulat

bergantung kepada kejadian-kejadian yang berlaku Asia Tenggara. Malaysia

yang terletak di persimpangan dua jalan laut yang penting iaitu Lautan Hindi dan

Lautan Pasifik merupakan sebuah wilayah yang penting sejak beribu tahun

dahulu.

6

Kebanyakan perdagangan di antara Timur Jauh dan Timur Tengah seta

India menggunakan perairan Selat Melaka sebagai laluan utama. Kedudukan

strategik ini berjaya menarik minat kuasa-kuasa luar untuk menguatkan

pengaruh masing-masing di rantau Asia Tenggara. Berdasarkan kedudukan ini,

Malaysia telah berpegang teguh dengan pendirian yang bebas dan berkecuali

sebagai keutamaan dalam menggubal dasar luarnya dan berusaha untuk

menjadikan rantau Asia Tenggara sebagai sebuah kawasan yang aman dan

terhindar dari sebarang pengaruh luar.

Sebagai sebuah negara yang pernah dijajah, Malaysia sedar akan

keadaannya yang sensitif terutamanya dalam konteks antarabangsa pada hari

ini. Keadaan diburukkan lagi dengan ketidakstabilan politik dengan kehadiran

kuasa komunisme di Indo China dan juga masalah seperti pelarian Kemboja dan

Vietnam. Malaysia seperti negar-negara jiran yang lain bimbang jika isu ini

berterusan kerana bimbang kedaulatan negara masing-masing akan terancam.

Oleh yang demikian, Malaysia mengutamakan hubungan yang positif

dengan negara-negara Asia Tenggara. Malaysia juga berhasrat menjadikan Asia

Tenggara satu kawasan yang aman, bebas dan berkecuali.

Islam merupakan agama persekutuan Malaysia. Kekukuhan dan kekuatan

Islam dalam kehidupan masyarakat negara ini menjadikannya sebagai salah

satu elemen paling utama dalam Perlembagaan Persekutuan. Berikutan dengan

itu, Islam turut menjadi pencetus dalam pembentukan dasar luar Malaysia. Bagi

mencapai maksud ini, Malaysia berperanan aktif dalam pertubuhan kerjasama

antarabangsa Malaysia amat menitikberatkan hubungan yang baik dengan

negara-negara Islam.

7

Antara penglibatan yang mengukuhkan lagi faktor ini ialah dengan

penyertaan Malaysia sebagai negara perintis kepada penubuhan Pertubuhan

Persidangan Negara-negara Islam (OIC). Tunku Abdul Rahman Putra Al-Haj

Malaysia turut diberi penghormatan untuk menjadi tuan rumah dan pengerusi

pertubuhan ini. Malaysia turut terlibat secara langsung dalam Persidangan

Negara-negara Berkecuali (NAM). Di samping itu, Malaysia turut serta dalam

menyokong projek-projek tertentu seperti Bank Pembangunan Islam.

Sebagai salah satu daripada bekas negara jajahan British, Malaysia

menjadi anggota negara-negara Komanwel. Malaysia turut menjaga hubungan

dengan Britain dan kerajaan-kerajaan Komanwel yang lain seperti Australia dan

New Zealand.

Seterusnya, Malaysia merupakan negara yang mengamalkan dasar

berkecuali iaitu ingin mengadakan hubungan rapat dengan semua negara yang

mengamalkan dasar aman dan persahabatan tanpa mengira ideologi mereka.

Malaysia mengamalkan dasar ini sejak tahun 1970 lagi.

Faktor prinsip hidup bersama yang diamalkan Malaysia turut menjadi

penentu dalam pembentukan dasar luar Malaysia. Malaysia berpegang teguh

kepada prinsip hidup bersama secara aman dan damai. Malaysia berpendirian

bahawa rakyat sesebuah negara perlulah menentukan nasib mereka sendiri.

Malaysia juga berpendapat bahawa negara-negara luar sesekali tidak boleh

mencampuri hal ehwal sesebuah negara yang lain. Oleh yang demikian,

Malaysia adalah antara penyokong kuat perjuangan Pertubuhan Pembebasan

Palestin, Kerajaan Campuran Demokratik Kemboja (Kampuchea) dan Pejuang-

pejuang Mujahidin Afghanistan.

8

Faktor seterusnya ialah struktur demografik. Malaysia mengamalkan

dasar luar yang mementingkan prinsip-prinsip perpaduan antara manusia

dengan prinsip menghormati hak asasi manusia. Hal ini seiring dengan suasana

Malaysia yang terdiri daripada rakyat yang berbilang kaum. Oleh itu, sejak dari

dahulu lagi Malaysia menentang dasar perbezaan warna kulit, iaitu dasar

apartheid seperti yang pernah berlaku di Afrika Selatan semasa negara itu

berada di bawah penjajahan British. Selain itu, Malaysia berpendapat dasar itu

bertentangan dengan hak asasi manusia dan amalan perpaduan kaum yang

sedia ada di negara ini.

9

DASAR LUAR MALAYSIA SEMENJAK MERDEKA HINGGA KINI

Jangka masa 1957-1969 (Era Pentadbiran Tunku Abdul Rahman)

1. Dasar Pro Barat

Tahap di mana Tanah Melayu baru sahaja memperoleh kemerdekaan

daripada British. Dasar luar Malaysia pada tahap ini memperlihatkan dasar pro-

Barat yang antikomunis serta dasar berbaik-baik dengan negara jiran dan

Komanwel. Dasar luar ini dilancarkan oleh Tunku Abdul Rahman Putra

disebabkan faktor politik, ekonomi dan sosial. Masalah utama yang dihadapi oleh

Tanah Melayu pada ketika itu ialah bagaimana Tanah Melayu mampu

menggubal satu dasar luar yang benar-benar merdeka, terutama sekali dalam

soal keselamatan negara (Johan Saravanamuttu, 1983:262).

Tanah Melayu pada masa itu seperti bayi yang baru belajar berjalan

kerana Tanah Melayu negara yang baru memperoleh kemerdekaan amat

mengharapkan bantuan, kerjasama dan hubungan yang erat dengan Britain.

Pada waktu itu, Tanah Melayu hanya menjalinkan hubungan persahabatan

dengan negara-negara Komanwel. Britain dianggap seperti "bapa” yang harus

dihormati. Hal ini kerana kesemua negara yang membentuk Komanwel terdiri

daripada negara bekas jajahan British. Kebanyakan negara-negara ini mendapat

kemerdekaan dengan "restu " kerajaan Britain. Justeru itu, hubungan erat

dengan Britain perlu dijaga dalam kalangan negara-negara Komanwel.

Berdasarkan hal ini, Tanah Melayu akhirnya memilih dasar luar yang pro-Barat.

Dalam soal keselamatan pertahanan negara, melalui satu perjanjian

pertahanan yang ditandatangani pada tahun 1957, Tanah Melayu meletakkan

tanggungjawab pertahanan kepada Britain. Perjanjian ini dikenali sebagai

Perjanjian Anglo-Malaya (AMDA) dan memberi jaminan kepada Tanah Melayu

10

bahawa jika ada berlaku ancaman atau pencerobohan dari luar, kerajaan Britain

akan memberi bantuan ketenteraan. Syarat-syarat lain dalam perjanjian ini

termasuklah jikalau wilayah masing-masing terancam atau berlaku permusuhan

yang melibatkan kedua-dua pihak di mana-mana negara di dunia, maka kedua-

dua haruslah saling berunding.

Tindakan Tanah Melayu menandatangani Perjanjian AMDA antara sebab

lainnya adalah didorong oleh bentenb pertahanan yang tidak kuat. Pada ketika

itu, Tanah Melayu hanya mempunyai satu pasukan Rejimen Melayu Diraja dan

tidak mempunya angkatan tentera laut dan udara. Tanah Melayu tidak mungkin

dapat menghadapi serangan dan ancaman dari pihak luar. Tambahan lagi pada

waktu itu, pergolakan politik serantau terutamanya di Indo-China amat

membimbangkan Tanah Melayu. Tunku Abdul Rahman merasakan fahaman

komunis di Asia Tenggara merupakan ancaman yang sangat bahaya kepada

keselamatan Tanah Melayu. Demi tulang belakang keselamatan Tanah Melayu

dari segi pertahanan, perjanjian AMDA telah ditandatangani.

Namun begitu, perjanjian AMDA tidak mendapat sokongan padu dari

semua pihak. Ada di antara ahli-ahli UMNO, parti-parti pembangkang, pemimpin

kesatuan sekerja dan tokoh-tokoh awam membantah keputusan kerajaan

menandatangani perjanjian ini. Contohnya, Tajuddin Ali, seorang ahli UMNO

mengecam perjanjian AMDA sebagai 'menjejaskan kemerdekaan Tanah Melayu’'

(Dalton, 1967:66-9). Pemuda UMNO Johor mendakwa bahawa perjanjian AMDA

secara tidak langsung melibatkan Tanah Melayu ke dalam SEATO (Southeast

Asia Treaty Organisation) yang dianjurkan oleh kuasa-kuasa barat. Bagi

membincangkan pembabitan Tanah Melayu dalam perjanjian ini, UMNO Kedah

menyeru supaya diadakan satu mesyuarat tergempar.

11

Namun, Tunku Abdul Rahman tidak melayan dan menolak segala

bantahan dan kecaman ini. Tunku akhirnya berjaya memperoleh sokongan

sebulat suara dalam persidangan Majlis Undangan Persekutuan berhubung

dengan perjanjian AMDA dan menegaskan bahawa perjanjian AMDA sangat

diperlukan. Menurut Tunku,

.......let us face the facts, and the facts are that we have at our command

and army of less than one division in strength; we have no air force, not even a

single plane or a single man, we have no navy, not even a single sailor and we

have not even a single sea-going craft. With the revenue at our command we can

never be able to build our forces to the strength which we would require for the

defence our country.

Dari segi hubungan luar, dasar luar sepanjang tahap 1957-1963

memperlihatkan Tanah Melayu lebih menumpukan hubungan luar dengan

negara-negara barat yang mempunyai sistem pemerintahan dan ideologi yang

sealiran dengannya. Tunku yang bertanggungjawab dalam mengemudikan dasar

luar negara ketika itu memang dikenali dengan sifat beliau yang sangat anti

komunis. Tunku tidak mahu mengadakan sebarang hubungan dengan Russia

atau negara China dan beliau juga tidak bersedia untuk bertolak ansur dengan

pihak komunis.

Manakala hubungan luar Tanah Melayu hanya dihadkan dalam kalangan

negara-negara yang mengamalkan sistem demokrasi dan bukan komunis seperti

Amerika Syarikat, Britain, Australia, Thailand dan Filipina. Pendirian am Tanah

Melayu yang bercorak antikomunis juga amat ketara di bawah pimpinan Tunku.

Tunku telah mengisytiharkan pendirian Tanah Melayu yang tidak berkecuali

dalam soal-soal Perang Dingin atau perbalahan di antara pihak Timur dan Barat.

Pada tahun 1958, dalam satu sidang parlimen, Tunku telah menegaskan bahawa

12

“There is no question whatsoever of our adopting a neutral policy while

Malaya is at war with the communists. Only when we are certain that people here

have become truly Malayan-minded and have set their minds on making Malaya

their only home can the government declare our policy of neutrality…let me tell

you that there are no such things as local communists. Communism is an

international organisation which aims for world domination, not by aggression if

they can avoid it, but by the use of tactics and methods among the sons of the

country to overthrow democracy and to set up in its place a government after the

pattern of all communist countries” (Johan Saravanamutthu, 1983:26)

Di samping soal keselamatan negara, dasar luar yang pro-Barat ini juga

didorong oleh kepentingan ekonomi Tanah Melayu. Tanah Melayu kemudiannya

melibatkan kerjasama-kerjasama yang berasaskan perekonomian bebas.

Perjanjian-perjanjian pelaburan telah ditandatangani dengan negara-negara

Jerman Barat, Amerika Syarikat dan Jepun. Tanah Melayu turut menyokong

usaha-usaha di peringkat antarabangsa dalam pelbagai bidang. Antaranya

adalah seperti mengawal harga barang-barang mentah. Dalam hal ini, sokongan

Malaysia dapat dilihat melalui penyertaan Malaysia dalam Perjanjian

Antarabangsa Bijih Timah, Pertubuhan Negara-Negara Pengeluar Getah

Antarabangsa dan lain-lain.

Jangka Masa 1970-1980 (Era Pentadbiran Tun Abdul Razak dan Tun

Hussien Onn)

Tunku Abdul Rahman meletakkan jawatan pada tahun 1971 iaitu selapas

berlakunya Tragedi 13 Mei 1969 dan tempat beliau telah diambil alih oleh Tun

Abdul Razak.Berlaku sedikit sebanyak perubahan dalam dasar luar Malaysia

berikutan dengan perambilalihan kuasa tersebut. Tun Abdul Razak telah

13

mengetuai proses pentadbiran Majlis Gerakan Negara (MAGERAN) pada tahun

1970 dan sewaktu itu Malaysia telah menghadiri Persidangan Negara-Negara

Berkecuali (NAM) di Lusaka, Zambia di mana Tun Abdul Razak mengisytiharkan

dasar utama Malaysia dalam hubungan antarabangsanya sebagai berkecuali

dan tidak akan sesekali menyebelahi mana-mana blok dalam pertikaian Perang

Dingin. Malaysia yang juga masih lagi berhadapan dengan ancaman komunis

sudah mula lebih terbuka dalam dasarnya terhadap negara-negara komunis.

Pemberontakan komunis yang masih bergerak aktif di Malaysia pada ketika itu

diharap dapat diakhiri dengan jalan perundingan tanpa perlu mengorbankan

nyawa.

Pada tahun 1971, Malaysia telah mengundi negara China untuk diterima

masuk ke dalam PBB dan seterusnya Malaysia mengorak langkah yang lebih

jauh dengan mengadakan hubungan dengan negara-negar komunis. Sekitar

tahun 1972-1973, Malaysia mula mewujudkankan hubungan yang lebih sihat

dengan mengadakan hubungan diplomatik dengan Vietnam Utara, Korea Utara

dan Jerman Timur. Pada 1974 pula, Tun Abdul Razak ingin mengasaskan

hubungan diplomatik dengan mengadakan lawatan ke negara China. Selain

daripada hubungan dengan negara-negara Komunis, Malaysia turut mengambil

berat dan mengeratkan hubungan sedia ada dengan negara pro demokrasi yang

lain. Hal ini dapat dilihat semasa era pemerintahan Tun Abdul Razak yang

sentiasa menguatkan lagi kerjasama serantau dan hubungan Malaysia dengan

negara-negara Islam dan Afrika. Malaysia turut berperanan aktif dalam ASEAN,

OIC, NAM dan juga Pertubuhan Negara-Negara Komanwel.

Dasar luar Malaysia telah diteruskan oleh Tun Hussein Onn selepas

kematian Tun Abdul Razak pada 14 Januari 1976 tetapi hanya untuk masa lebih

kurang lima tahun sahaja. Beliau dalam dasar luarnya telah mengeratkan lagi

kerjasama serantau dan hubungan dengan negara-negara Islam serta dengan

negara-negara Dunia Ketiga.

14

Jangka masa 1980-2000 ( Era Tun Dr Mahathir Mohamad)

Tun Dr Mahathir Mohamad telah dilantik menjadi Perdana Menteri pada

tanggal 16 Julai 1981 bagi menggantikan Tun Hussien Onn. Dasar luar Malaysia

tidak mengalami perubahan dari segi asas utamanya semasa awal peralihan

pentadbiran tampuk negara ini. Malaysia yang berkecuali mendapat keutamaan

selain pengukuhan hubungan kerjasam serantau, hubungan dengan Negara-

negara Islam, Negara-negara Berkecuali dan Negara-negara Komanwel. Berlaku

penambahan dari sudut penambahan penekanan Malaysia dalam hubungan luar

yang memberi keutamaan atau berteraskan ekonomi berbanding hal-hal politik

dan keselamatan. Wisma Putra disusun semula supaya menjadi kementerian

luar negeri yang berorientasikan ekonomi.

Malaysia mula berperanan aktif dengan serius dalam isu-isu

antarabangsa seperti sekatan-sekatan perdagangan yang dikenakan oleh

negara-negara maju terhadap kemasukan barangan Dunia Ketiga. Tepat pada

masa ini jugalah Tun Dr Mahathir mula muncul dengan memperjuangkan hak-

hak kemanfaatan ekonomi untuk negara Dunia Ketiga dalam forum-forum

antarabangsa.

Tun Dr Mahathir turut memperluas hubungan luar Malaysia dengan

mengadakan hubungan dengan negara-negara kecil Pasifik Selatan seperti Fuji

dan Tonga dalam usaha untuk mempereratkan lagi hubungan ekonomi. Melalui

Rancangan Kerjasama Teknikal atau Malaysian Technical Cooperation

Programme, Malaysia memberi bantuan teknik kepada negara-negara Pasifik

Selatan, Afrika serta Asia Selatan dan juga Asia Barat. Malaysia amat

menitikberatkan kerjasama Selatan-selatan dan hal ini dibuktikan melalui

penganjuran Persidangan Selatan-selatan Kedua di Kuala Lumpur pada 1986.

15

Tun Dr Mahathir berperanan penting dalam penubuhan Suruhanjaya Selatan-

selatan yang ditugaskan untuk memperinci langkah-langkah bagi meningkatkan

kerjasama dalam pelbagai bidang dalam kalangan Dunia Ketiga (Ranjit Singh

Malhi, 1989).

Di bawah pentadbiran Tun Dr Mahathir, Malaysia turut meluaskan dasar

luarnya dengan menyertai Persidangan Alam Sekitar di Rio de Jeneiro pada

tahun 1992 dalam usaha untuk memperjuangkan hak alam sekitar negara-

negara membangun. ASEAN pada masa ini juga telah berkembang lebih besar

dan turut dianggotai oleh lebih banyak negara. Pada masa kini, negara-negara

ASEAN turut dianggotai oleh sepuluh buah negara Asia Tenggara iaitu

Malaysia, Thailand, Indonesia, Filipina, Singapura, Myanmar, Laos, Kemboja,

Vietnam dan Brunei Darussalam.

16

PENGLIBATAN MALAYSIA

Setelah Malaysia mencapai kemerdekaan yang diperjuangkan selama ini,

pada tahun 1957, Malaysia telah bergiat secara aktif dan menyertai beberapa

pertubuhan antarabangsa seperti, Pertubuhan Bangsa-bangsa Bersatu (PBB),

Pergerakan Negara-negara Berkecuali (NAM), Komanwel dan Pertubuhan

Persidangan Islam (OIC).

Komanwel

Pertubuhan Komanwel dibentuk pada tahun 1931 dan terdiri daripada negara-

negara yang pernah dijajah oleh Britain dan telah memperoleh kemerdekaan

daripada Britain. Pertubuhan ini terdiri daripada 54 buah negara maju dan juga

negara sedang membangun. Pada tahun 1965, Sekretariat Komanwel telah

ditubuhkan dan beribu pejabat di London.

Objektif-objektif penubuhan Komanwel adalah untuk membina semangat

setiakawan di kalangan negara anggota dan mewujudkan kerjasama dalam

pelbagai bidang. Setelah negara mencapai kemerdekaan, negara-negara

Komanwel telah membantu negara dalam mempertahankan negara, memelihara

keamanan dan kedaulatan negara. Misalnya, Komanwel memainkan peranan

dalam bentuk menyekat perjuangan Parti Komunis Malaya. Perjanjian

pertahanan antara Malaysia dengan Britain, Australia dan New Zealand

menjanjikan bantuan daripada mereka sekiranya Malaysia diserang oleh mana-

mana pihak semasa Indonesia melancarkan dasar konfrontasi ke atas Malaysia.

Selain itu, sebagai salah satu negara anggota Komanwel, Malaysia telah

mendapat banyak manfaat antaranya termasuklah kerjasama pertahanan.

Setiap dua tahun, Mesyuarat Ketua-Ketua Kerajaan Komanwel atau

Commonwealth Head of Governments Meeting (CHOGM) akan diadakan dalam

17

kalangan negara anggota. Di samping itu, mesyuarat ini menyediakan ruang bagi

pertemuan ketua-ketua kerajaan untuk membincangkan hal-hal kepentingan

bersama. Mesyuarat CHOGM di Malaysia pada tahun 1989 telah

mengisytiharkan Deklarasi Langkawi. Deklarasi Langkawi ialah persetujuan yang

ditandatangani di Langkawi berhubung dengan tanggungjawab negara-negara

Komanwel dalam mengawal dan mengatasi masalah pencemaran.

Malaysia juga lantang menentang dasar aparteid di Afrika Selatan yang

menyalahgunakan hak asasi manusia. Manakala dari segi perdagangan, eksport

Malaysia ke negara-negara Komanwel terutamanya Britain dikenakan cukai yang

rendah. Namun demikian, keistimewaan ini telah dihakis selepas Britain menjadi

anggota pertubuhan Kesatuan Eropah (EU). Rancangan Colombo pula

menyediakan bantuan teknikaldan Biasiswa dalam bidang pendidikan, Dalam

bidang sukan pula, Malaysia telah berjaya menganjurkan Sukan Komanwel

secara gilang-gemilangnya pada tahun 1998.

Pertubuhan Bangsa-Bangsa Bersatu (PBB)

PBB ditubuhkan dengan rasminya pada tahun 1945, iaitu selepas Perang

Dunia Kedua setelah Liga Bangsa dibubarkan kerana gagal menghalang

berlakunya Perang Dunia Kedua. Ibu pejabat asalnya di San Francisco tetapi

berpindah ke New York pada tahun 1946. Pada awalnya, PBB hanya dianggotai

oleh 51 buah negara sahaja tetapi sehingga tahun 2002 keanggotaannya

meningkat kepada 189 buah negara. Malaysia menjadi ahli PBB pada tahun

1957 setelah negara mengecapi kemerdekaan.

18

Negara-negara yang menganggotai PBB harus akur dengan Piagam PBB

di mana satu perjanjian antarabangsa yang menggalurkan prinsip-prinsip asas

hubungan antarabangsa. Terdapat empat matlamat Piagam PBB iaitu yang

pertama, menjamin keamanan dan keselamatan dunia. Kedua, menggalakkan

hubungan berbaik-baik antara negara anggota. Ketiga, bekerjasama dalam

menyelesaikan masalah antarabangsa dan melindungi hak asasi manusia tanpa

mengira bangsa, agama dan warna kulit. Keempat, menjadi pusat bagi

mengharmonikan antara negara-negara anggota.

Malaysia juga memainkan peranan yang penting dalam PBB semasa

membantu menyelesaikan konflik antarabangsa. Sejak tahun 1960, Malaysia

telah dipilih untuk menyertai pasukan pendamai di bawah panji-panji PBB untuk

menamatkan perang saudara di Congo (sekarang dikenali sebagai Zaire). Pada

tahun 1989, Malaysia sekali lagi dipilih untuk mewakili pasukan pengaman PBB

ke Namibia bagi membantu negara itu mencapai kemerdekaan. Pada tahun

1990-an, Malaysia telah menghantar pasukan pemerhati ke sempadan Iran-Iraq

dan Kampuchea serta menghantar pasukan pengaman ke Bosnia.

Manakala dari segi ekonomi, Malaysia juga menjadi ahli Bank Dunia, iaitu

bank antarabangsa yang ditubuhkan oleh PBB pada bulan Disember 1945.

Objektif penubuhan Bank Dunia ini adalah untuk memberi bantuan kepada

negera-negera ahli yang sedang membangun terutama dari segi kewangan

dalam menyusun semula dan memajukan ekonomi negara-negara tersebut.

Kemasukan pelabur-pelabur asing membolehkan Malaysia memperoleh faedah

yang diharap dapat membasmi kemiskinan di luar bandar dan juga menyediakan

peluang pekerjaan. Malaysia menjayakan rancangan Lembaga Kemajuan Tanah

19

Persekutuan (FELDA) dan membangunkan prasarana pendidikan dan

penyelidikan dengan menggunakan bantuan daripada Bank Dunia.

Malaysia juga berpendirian tetap dan menyokong usaha menentang

masalah penyalahgunaan dadah. Satu persidangan antarabangsa diadakan di

Viennna, Austria pada bulan Jun 1987 hasil daripada usul Malaysia. Dalam

persidangan ini, Perdana Menteri Malaysia telah diberikan penghormatan untuk

menjada Yang Dipertua persidangan tersebut.

Malaysia juga berganding bahu dan menyertai beberapa agensi di bawah

PBB. Contohnya, kerjasama dalam bidang pengeluaran makanan di bawah

agensi Pertubuhan Makanan dan Pertanian atau Food and Agricultural

Organization (FAO). Malaysia turut menjalankan kerjasama dalam bidang

kesihatan dan perubatan melalui Pertubuhan Kesihatan Dunia atau World Health

Organization (WHO). Dalam bidang sains dan teknologi pula, kerjasama telah

dijalinkan melalui Pertubuhan Pendidikan, Saintifik dan Budaya Bangsa-bangsa

Bersatu atau United Nation for Educational, Scientific and Cultural Organization

(UNESCO).

Malaysia juga pernah dipilih menjadi ahli Majlis Keselamatan PBB pada

tahun 1965, 1989 dan 1999. Tan Sri Razali Ismail (wakil Malaysia ke PBB) telah

menjadi Pengerusi Perhimpunan Agung PBB dan beliau turut dilantik menjadi

wakil khas PBB dalam penyelesaian konflik politik negara Myanmar. Malaysia

berpendirian teguh dalam mendesak PBB bagi menyelesaikan masalah Palestin

melalui penganjuran Persidangan Antarabangsa tentang Palestin di Kuala

Lumpur.

20

BIDANG POLITIK

Pentadbiran Pertubuhan Komanwel di jalankan oleh sebuah badan

secretariat yang dipimpin oleh Setiausaha Agung Komanwel. Malaysia telah

menjadi anggota Komanwel sejak tahun 1957, semenjak itu banyak faedah yang

telah dinikmati oleh Negara kita hasil daripada penyertaan Malaysia dengan

Pertubuhan Komanwel. Antara faedah yang diperolehi ialah dalam bidang

pertahanan, perdagangan dan pendidikan.

Pada tahun yang sama juga Malaysia telah menandatangani Perjanjian

Pertahanan Britian-Malaya. Hasil daripada perjanjian ini Kerajaan Biritian telah

menghantar sekumpulan pasukan tenteranye ke Tanah Melayu bagi mengawasi

ancaman komunis terutama semasa wujudnya masalah diantara Malaysia dan

Indonesia. Iaitu dimana Indonesia telah melancarkan konfrantasi terhadap Tanah

Melayu.

Sewaktu tercetusnya konfrantasi tersebut Malaysia telah mendapat

bantuan ketenteraan daripada negara-negara anggota komanwel yang lain

seperti Britian, Australia, New Zealand dan Fiji. Malah sewaktu darurat malasia

juga mendapat bantuan ketenteraan dari negara-negara Komanwel seperti Fiji

dan Nepal bertujuan menentang pengganas komunis.

Tanggal tahun 1968, kerajaan Britian memutuskan untuk mengundurkan

tenteranya dari timur Suez termasuk di negara Malaysia sendiri. Lanjutan

21

daripada hal ini satu perjanjian baru telah dihasilkan kerana pada ketika itu

Malaysia masih memerlukan bantuan ketenteraan dari segi pertahanan daripada

pihak Britian. Pada tahun 1971 satu perjanjian telah ditandatangani antara

Malaysia, Singapura, Britian, Australia dan New Zealand. Perjanjian ini dikenali

sebagai Perjanjian Pertahanan Lima Kuasa. Hasil daripada perjanjian ini

Britian, Australia dan New Zealand akan memberi bantuan ketenteraan jika

Malaysia dan Singapura diserang oleh kuasa-kuasa besar.

Pada tahun 1970-an Malaysia telah kurang memberi perhatian terhadap

Pertubuhan Komanwel kerana pertubuhan ini dianggap tidak mampu untuk

menyelesaikan masalah antarabangsa. Dato’ Hussein Onn pernah melahirkan

rasa kecewa terhadap keupayaan Pertubuhan ini yang hanya disifatkan sebagai

sebuah pertubuhan yang hanya bersifat sebuah kelab sosial sahaja.

22

BIDANG EKONOMI DAN SOSIAL

Pada tahun 1950, rancangan Colombo telah diwujudkan di Sri Lanka.

Rancangan ini mempunyai beberapa matlamat utama iaitu menyediakan

bantuan kewangan, pendidikan serta latihan teknikal kepada para ahli anggota

pertubuhan Komanwel. Negara Malaysia salah sebuah negara yang menerima

bantuan daripada rancangan Colombo, dimana para-para pelajar Malaysia diberi

bantuan dari segi biasiswa untuk melanjutkan pembelajaran dan latihan teknikal

mereka di negara-negara maju. Terdapat beberapa projek Malaysia yang

dibiayai rancangan ini iaitu :

° Lebuh Raya Timur-Barat

° Beberapa jalan raya dan jambatan di Sabah dan Sarawak

° Beberapa buah institusi pendidikan di Sabah dan Sarawak

Sebagai pertukaran Malaysia pula menyediakan kemudahan penyelidikan

kepada mana-mana negara anggota Komanwel yang ingin menjalankan tentang

penyelidikan getah, sejarah dan bahasa di bawah satu rancangan yang dikenali

sebagai Program Kerjasama Teknikal Malaysia ( PKTM ).

Perkembangan Komanwel pada tahun 1970-an dan 1980-an

menampakkan beberapa masalah. Dasar dikenakan pada negara Komanwel,

Dasar Perdagangan, memihak kepada negara-negara maju. Hubungan Malaysia

dengan Komanwel (Britain) menjadi renggang sejak 1982 apabila bekas Perdana

23

Menteri Malaysia, Tun Dr Mahathir Mohamad lantang mengkritik perjalanan

pertubuhan Komanwel itu di samping tindakan ekonomi “ Buy British Last”. 1982-

1984, Malaysia tidak puas hati Komanwel kerana Kanada dan Britain enggan

mengadakan sekatan ekonomi terhadap Afrika Selatan kerana Dasar Aparteid.

Malaysia aktif semula selepas CHOGM di Van couver, Kanada, 1987.

Pada mesyurat ini beberapa ketetapan telah dititik beratkan seperti mengadakan

dasar perlindungan dan mengulangi pendirian bagi mewujudkan system

perdagangan yang lebih adil, berikrar mengukuhkan Perjanjian Am Perdagangan

dan Tarif ( GATT ), dan menyokong Pusingan Uruguay berhubung dengan hal

rundingan pelbagai hala.

Malaysia telah dipilih menjadi tuan rumah bagi sukan yang paling

berprestij iaitu sukan Komanwel 98 atau lebih dikenali sebagi SUKOM 98, telah

berlansung di Stadium Bukit Jalil, Kuala Lumpur melaluai temasya sukan ini

secara tidak lansung berlakunya peningkatan terhadap ekonomi di Malaysia di

mana banyak berlakunya pertukaran mata wang asing pada ketika itu. Melaluai

pengajuran sukan ini Malaysia banyak mendapat bantuan kewangan contonya :

API Sponsorship sebuah syarikat pemasaran sukan terkemuka dunia

dilantik bagi membantu rancangan pemasaran dan hal penyiaran.

Syarikat Contech Technologies Sdn Bhd ditugaskan mengatasi masalah

teknologi seni bina sukan. RM 310 juta ringgit berjaya diraih melalui rakan

niaga pemasaran.

Hak penyiaran diberikan kepada Nine Network Australia, Television New

Zealand, Perbadanan Penyiaran Afrika Selatan, STAR TV dan stesen

24

Astro. Selain itu, Television Twelve Singapore, Perbadanan Penyiaran

Kanada, Sri Langka Rupavahine, dan lain-lain turut membayar untuk

mendapatkan hak penyiaran. Hak penyiaran ini merupakan 25% daripada

keseluruhan pendapatan SUKOM.

Antara syarikat tempatan yang menjadi penaja ialah Telekom Malaysia,

Syarikat Penerbangan Malaysia, Petronas, dan Bank Bumiputra.

Seterusnya Canon, Pepsi, Nestle, Pro-Specs, Mastercard, Kodak,

Pensonic, Mayban Insurance, DRB Hicom Berhad dan Cycle & Carriage.

Syarikat Siemen turut membekalkan komputer. Swatch membekalkan

peralatan waktu. Syarikat-syarikat ini menyumbang 45% kepada

pendapatan SUKOM.

Rakan kongsi turut ditubuhkan dengan melibatkan Resort World, Tenaga

Nasional Berhad, Sime Darby dan BP Malaysia.

Penjualan nombor plat kenderaan dan penjualan wang kertas terhad

menghasilkan 26 % pendapatan SUKOM.

Jualan kemeja-T, topi, kasut, logo, lencana, dan patung mascot 'Wira'

menjana pendapatan RM5 juta.

Jualan tiket diuruskan oleh Ticket Express.

Tempahan hotel sebanyak RM 10 juta. Urusan penginapan antarabangsa

dikendalikan oleh Byrom Consultants Ltd.

Melalui bantuan kewangan ini secara tidak langsung ia juga telah

menyumbang kepada peningkatan ekonomi Malaysia. Selain itu sumber

pendapatan rakyat negara ini turut meningkat. Ia juga membuka peluang

peniagaan kepada rakyat negara ini semasa sukan tersebut berlangsung.

25

ISU ALAM SEKITAR

Pada 1989, Malaysia telah di beri penghormatan untuk menjadi tuan

rumah bagi mesyuarat Ketua-Ketua Kerajaan Komanwel atau lebih di kenali

sebagai Mesyuarat CHOGAM. Mesyuarat ini diadakan setiap dua tahun sekali.

Mesyuarat ini bertujuan untuk membincangkan hal-hal kepentingan bersama

dikalangan negara-negara anggota Komanwel.

. Dalam persidangan ini, selain daripada membincangkan isu apartheid,

kemerdekaan Namibia, masalah dadah, kebuluran dan kemiskinan di Afrika,

ekonomi antarabangsa, konflik Asia Barat, konflik Afghanistan dan Kambodia.

Terdapat set isu yang telah menarik pandangan negara dunia ialah tentang isu

alam sekitar. Ekoran daripada kemerosotan dan pencemaran alam sekitar,

Ketua-ketua Negara Komanwel telah menggariskan beberapa rancangan atau

tindakan yang merangkumi :

1. Penubuhan tabung antarabangsa untuk pemeliharaan alam sekitar

2. Pemgurusan perhutanan dan pertanian di negara-negara maju dan sedang

membangun

3. Pengurangan pencemaran laut

4. Mengatasi masalah penipisan lapisan ozon

Hasil daripada mesyuarat ini satu deklarasi juga telah diwujudkan iaitu

Deklari Langkawi yang bersepakat mengawal dan mengatasi masalah

pencemaran. Jelas disini isu alam sekitar amat dititik beratkan ini jelas kelihatan

kerana setiap kali Mesyuarat CHOGM berlansung isu mengenai alam sekitar

sentiasa di bankitkan contohnya : Sidang CHOGM 1991 Harare, Zimbabwe.

Perisytiharan Harare berikrar:

26

# Mempertingkat pembangunan dan menghapuskan negara anggota

# Memperjuang hak asasi manusia dan kesamarataan bagi kaum wanita

# Melindungi alam sekitar

# Melindungi and mengembangkan prinsip-prinsip demokrasi

# Mewujudkan badan kehakiman yang bebas dan adil

# Mempergiat usaha-usaha membanteras pengedaran dadah.

JADUAL MESYUARAT CHOGM Tahun Tarikh Negara Bandar Pengerusi1971 14-22 Januari Singapura Singapura Lee Kuan Yew1973 2-10 Ogos Kanada Ottawa Pierre Trudeau1975 29 April-6 Mei Jamaika Kingston Michael Manley1977 8-15 Jun United Kingdom London James Callaghan1979 1-7 Ogos Zambia Lusaka Kenneth Kaunda

198130 September-7 Oktober

Australia Melbourne Malcolm Fraser

1983 23-29 November India New Delhi Indira Gandhi1985 16-22 Oktober Bahamas Nassau Lynden Pindling1986 3-5 Ogos United Kingdom London Margaret Thatcher1987 13-17 Oktober Kanada Vancouver Brian Mulroney

1989 18-24 Oktober Malaysia Kuala LumpurMahathir bin Mohamad

1991 16-21 Oktober Zimbabwe Harare Robert Mugabe1993 21-25 Oktober Cyprus Limassol George Vasiliou1995 10-13 November New Zealand Auckland Jim Bolger1997 24-27 Oktober United Kingdom Edinburgh Tony Blair1999 12-14 November Afrika Selatan Durban Thabo Mbeki2002 2-5 Mac Australia Coolum John Howard

2003 5-8 Disember Nigeria Abuja Olusegun Obasanjo2005 25-27 November Malta Valletta Lawrence Gonzi2007 23-25 November Uganda Kampala Yoweri Museveni

2009 Akan diumumkanTrinidad dan Tobago

Port of Spain Akan diumumkan

27

REFLEKSI

Pertama sekali, Alhamdulillah dan bersyukur ke hadrat ilahi kerana kami

dapat menyiapkan tugasan ini dengan jayanya dalam masa yang telah

ditetapkan iaitu selama dua minggu.

Pelbagai rintangan dan cabaran yang kami hadapi dalam usaha untuk

menyiapkan tugasan ini terutamanya dari segi kekangan masa. Hal ini adalah

kerana terdapat banyak lagi tugasan yang perlu disiapkan dan dihantar dalam

waktu yang sama. Namun, berkat usaha dan rasa tanggungjawab yang tinggi,

kami berjaya menyelesaikannya dengan baik. Tambahan pula, kami juga sibuk

kerana terlibat dengan sambutan Hari Kemerdekaan. Masa yang ada terpaksa

kami korbankan demi cinta kami seluruh jiwa dan raga kepada tanah tumpahnya

darahku.

Sepanjang menyiapkan tugasan ini, pelbagai benda baru dapat kami

pelajari terutamanya berkenaan. Kami membuat rujukan dari pelbagai sumber

dalam usaha untuk mencari maklumat yang tepat dan bermutu. Artikel dari

majalah dan internet serta buku rujukan di perpustakaan menjadi bahan utama

dalam penghasilan tugasan kami. Kami amat menitikberatkan kualiti sumber

rujukan termasuklah kredibiliti pengarang bagi memastikan maklumat yang

disiarkan adalah benar-benar terbukti keberkesanannya.

28

Sebagai konklusinya, dapatlah disimpulkan bahawa, tugasan ini memberi

kesan mendalam kepada kami terutamanya dalam menerapkan unsur-unsur

patriotisme dalam diri kami sebagai anak pasca merdeka.

Sekian, terima kasih.

29

BIBLIOGRAFI

Asrar Omar dan Zulhilmi Paidi (2003), Hubungan Luar Antarabangsa, PTS

Publications.

K.K Leong (2001), Pengajian Am (Kenegaraan Malaysia), Federal

Publications Sdn Bhd.

K.Ramanathan (2002), Asas Sains Politik (Edisi Kedua), Penerbit Fajar Bakti

Sdn Bhd.

Mahdi Shuid & Mohd Fauzi Yunus (2002), Pengajian Malaysia, Longman

Ranjit Singh Malhi (November 1989), Pengajian Am STPM (Kenegaraan

Malaysia), Federal Publications Sdn Bhd.

Zulhilmi Paidi & Rohani Abdul Ghani (2005), Pendidikan Negara Bangsa,

PTS Publications & Distributors Sdn Bhd.

30

LAMPIRAN