bincangkan faktor bn mampu bertahan sebagai pemerintah di malaysia sejak merdeka

8/9/2019 Bincangkan Faktor BN Mampu Bertahan Sebagai Pemerintah Di Malaysia Sejak Merdeka

http://slidepdf.com/reader/full/bincangkan-faktor-bn-mampu-bertahan-sebagai-pemerintah-di-malaysia-sejak-merdeka 1/17

BINCANGKAN FAKTOR BNMAMPU BERTAHAN SEBAGAIPARTI PEMERINTAH DI MALAYSIASEJAK MERDEKA TEORI POLITIK MALAYSIASKSJ6083

PENSYARAH:PROF MADYA DR MOHAMMAD AGUS YUSOFF

PENULIS:KAMARUL BAHARI B MOHD SALLEHP53711



Pendahuluan

Barisan Nasional (BN) telah memerintah Malaysia sejak daripada awal

kemerdekaannya lagi dan BN merupakan parti pemerintah yang begitu berkuasa di

Malaysia. Ini amat jelas dan dipersetujui oleh ramai sarjana politik sama ada dari dalam

ataupun luar negeri. Sejarah BN bermula daripada kerjasama antara parti UMNO dan

MCA yang mewakili kaum masing-masing(Mohd Fuad Mat Jali et al.2004) dalam

pilihanraya di bawah nama Perikatan. Kemudian Parti Perikatan disertai oleh MIC dan

sehingga ke hari ini sebanyak 14 buah parti telah bergabung di bawah BN, ini

termasuklah parti-parti politik yang terdapat di Sabah dan Sarawak.

Sejak daripada kejayaan pertama BN menguasai kerajaan, sehingga ke hari ini

pelbagai rintangan dan dugaan yang telah dilalui oleh BN. Ada di antara arti-parti yang

telah keluar pakatan, ada juga yang baru masuk dan ada yang keluar kemudian masuk

kembali ke dalam BN. Namun setiap rintangan yang dihadapi oleh BNtelah dapat di

atasi dan akhirnya keadaan akan kembali pulih seperti sediakala. Pengalaman-

pengalaman inilah yang mematangkan BN dalam percaturan politik Malaysia.

Sepanjang pemerintahan BN, pendekatan yang diambil adalah dengan menjadi sebuah

kerajaan yang perihatin dengan masalah yang dihadapi oleh rakyat. Keperihatinan yang

ditunjukkan oleh BN telah berjaya menarik sokongan rakyat Malaysia untuk terus

memberikan undi kepada BN. Dasar-dasar pembangunan(Zaini Othman 2003. 30:43)

yang dibawakan oleh BN telah menjadikan BN sebagai Kerajaan yang mampu memberi

dan membawa kemakmuran serta kesenangan dalam hidup rakyat Malaysia. Walaupun

2



ada ketikanya dalam pemerintahan BN terdapat beberapa isu yang mengaitkan BN

dengan masalah moral namun ianya tidak berjaya menumbangkan BN selaku

pemerintah. Isu-isu rasuah, penyalahgunaan kuasa, kroni, nepotisme dan lain-lain isu

yang menyelubugi BN telah berjaya diselesaikan oleh BN dan meneruskan sokongan

Masyarakat kepada BN.

Faktor pemuafakat an dan pembahagian kuasa dalam BN.

Konsep demokrasi permuafakatan yang diperkenalkan oleh Arend Lijphart (1968)

mengambarkan situasi dimana parti-parti politik etnik dalam sesuatu pakatan menikmati

kuasa setara berasaskan tawar-menawar dan kompromi, saling hormat menghormati,

autonomi budaya yang cukup tinggi dan kebolehan memveto sesama sendiri demi

persetujuan sebulat suara(P.Ramasamy 2002, 29:79). Pada peringkat awal penubuhan

Barisan Nasional (BN), ciri-ciri permuafakan memang jelas kelihatan. Pelbagai parti

berasaskan etnik bergabung membentuk satu pakatan. Setiap parti mempunyai

kemampuan untuk tawar-menawar dan berkompromi antara satu sama lain. Sejarah BN

bermula dengan tertubuhnya parti perikatan (sebelum ditukar menjadi BN), ia adalah

hasil daripada Majlis Perhubungan Masyarakat (CLC) yang ditubuhkan pada Febuari

1949 apabila kerajaan British menjemput ketua-ketua kaum Melayu, Cina dan India

untuk berunding mengenai masa depan Tanah Melayu(Utusan Malaysia 2003)

Demokrasi permuafakatan di Malaysia adalah berkait dengan gabungan parti-parti

berasaskan kaum dan pembahagian kuasa adalah melibatkan persetujuan daripada

semua pihak(P.Ramasamy 2002, 29:79). Kesemua parti yang bergabung di bawah BN

3



diberikah hak-hak mereka yang tertentu seperti nisbah perwakilan dalam pilihanraya. Di

samping itu, Demokrasi permuafakatan seringkali membantu BN menguruskan konflik

dengan mendorong para pemimpin kumpulan etnik dalam parti menyelesaikan masalah

secara bersama. Dasar perkongsian kuasa dan keputusan sebulat suara yang

dipegang oleh BN dalam menangani sesuatu masalah negara atau polemik dalaman

anggota komponen ternyata amat baik bagi Negara ini, selain BN bernasib baik

mempunyai parti-parti politik tidak extreme(Utusan Malaysia 2003).

Perwakilan berkadar dan keupayaan untuk memveto antara satu sama lain sangat

berjaya dalam menarik sokongan masyarakat pelbagai kaum terhadap BN. Melaluinya,

kepentingan sesuatu kaum dapat dipertahankan. Sebagai contoh pengekalan budaya

dalam masyarakat dan kaum tertentu menunjukkan kejayaan BN dalam

memperjuangkan kepentingan bersama. Pengekalan sekolah-sekolah jenis

kebangsaan juga mmperlihatkan tolak ansur sesama anggota komponen BN(Utusan

Malaysia 2003)..

Politik permuafakatan melibatkan pembahagian kuasa eksekutif di antara semua kaum

yang terlibat. Penyelesaian masalah yang melibatkan konflik perkauman dapat

diselesaikan melalui rundingan antara wakil-wakil kaum dalam BN. Akibat daripada itu,

masyarakat Malaysia merasa selesa dengan pencapaian yang diperolehi. BN juga

menjamin keselamatan dan kestabilan dalam politik, ekonomi dan sosial yang telah

menarik sokongan daripada rakyat Malaysia. Akibat daripada faktor ini telah

memberikan BN kelebihan untuk menguasai kerajaan bagi tempoh yang lama.

4



Kaedah permuafakatan ini tidak ada dalam gabungan pakatan pembangkang. Parti-

parti pembangkang walaupun bersatu tapi hakikat sebenarnya membawa peranan dan

ideologi masing-masing. DAP dengan ideology Malaysian-malaysia, PAS dengan

Negara Islamnya dan PKR dengan keadilan kepada Anuar. Gabungan pakatan

pembangkang hanyalah untuk menjatuhkan BN. Inilah perbezaan nyata dari segi

perjuangan BN dengan pembangkang dan inilah salah satu sebabnya BN terus

berkuasa.

Faktor penyebaran idealisme patronaged democracy

Pemerintah Barisan Nasional telah menguruskan Negara dan masyarakat sama ada

dalam aspek ekonomi, politik dan sosial. Barisan Nasional telah mempromosikan

idealisme patronaged democracy (Mohd Fuad Mat Jali et al). Patronaged Democracy

merupakan satu jenis demokrasi yang memperlihatkan satu kumpulan manusia

menaungi satu kumpulan yang lain. Sebenarnya demokrasi jenis ini adalah merupakan

gabungan daripada budaya politik feudal(Zaini Othman 2003, 30:54) yang telah sekian

lama wujud dalam norma politik masyarakt melayu dan diadun dengan idea penjajah

yang berasaskan demokrasi. Orientasi politik ini telah menyebabkan masyarakat

Malaysia terutamanya kaum melayu menerima dengan mudah konsep demokrasi

naungan ini dan sekaligus ianya dapat mengekalkan kekuasaan BN di Malaysia.

Idea parti vanguard diserlahkan dalam konteks orientasi politik masyarakat

Malaysia(Zaini Othman 2003, 30:47). Di mana dalam BN setiap parti yang bergabung

sememangnya mengamalkan konsep atau mempraktikkan idea ini. UNMO, MCA, MIC,

5



GERAKAN, dan lain-lain parti telah mempraktikkan idea ini dalam konteks orientasi

budaya politik masyarakat yang diwakilinya. Usaha parti komponen BN dalam

memperolehi sokongan politik masyarakat yang diwakilinya meletakkan kepentingan

masyarakat yang diwakilinya sebagai kepentingan parti. Dalam erti kata lain, bahawa

keselamatan, kesejahteraan, pembangunan ekonomi, politik dan sosial serta penjagaan

kepentingan kaum-kaum tersebut adalah bergantung kepada sokongan mereka

terhadap BN.

Perkembangan idea parti vanguard ini juga telah diperluaskan dalam konteks orientasi

pembangunan ekonomi(Wan Abd Rahman 2003, 30:5). Dengan bersandarkan kepada

strategi kestabilan dan keharmonian kaum, pemerintah BN khususnya selepas 13 Mei

1969 telah memperkenalkan dasar pembangunan ekonomi yang dikenal sebagai Dasar

Ekonomi Baru(DEB) (Mohd Fuad Mat Jali et al, 2004). DEB yang diperkenalkan oleh

pemerintah mempunyai dua matlamat utama atau dikenali juga sebagai serampang dua

mata. Matlamat utamanya adalah membasmi kemiskinan dan mengurangkan jurang

perbezaan kelas antara masyarakat, dan kedua adalah untuk menyusun semula

masyarakat mengikut kadar imbangan ekonomi yang telah diperkenalkan oleh kerajaan

BN. Pengenalan DEB ini telah melahirkan lebih ramai golongan pertengahan

masyarakat melayu yang mendapat faedah secara langsung daripada pemerintah.

Pendekatan pemerintah yang berorientasikan pembangunan telah memainkan peranan

yang penting dalam membangunankan Negara. Melalui kejayaan yang dicapai ini telah

menyebabkan sokongan kepada BN semakin bertambah dari masa ke semasa.

Penubuhan institusi-institusi pembangunan ekonomi seperti Lembaga Pembangunan

Tanah Persekutuan(FELDA), Lembaga Pemasaran Pertanian Persekutuan(FAMA),

6



Lembaga Industri Pekebun Kecil Getah Malaysia(RISDA), Lembaga Kemajuan

Wilayah(LKW) dan lain-lain institusi pembangunan ekonomi. Institusi-institusi ini bukan

sahaja memainkan peranan dalam membangunkan ekonomi masyarakat malahan

ianya memberikan kesan kepada sosio-politik masyarakat yang terlibat(Mohd Fuad Mat

Jali et al). Segala kemudahan yang diberikan oleh pemerintah ini telah meningkatkan

sokongan kepada BN kerana anggapan bahawa BN sebagai parti yang menaungi

kemajuan tersebut telah memberikan kesejahteraan kepada masyarakat Malaysia.

Sehubungan dengan itu, golongan ini akan memberikan sokongan yang tidak berbelah

bagi kepada BN apabila tiba waktunya sokongan mereka diperlukan. Ini adalah kerana

di atas keyakinan mereka bahawa hanya BN yang mampu membawa kebaikan dan ini

telahpun terbukti dengan apa yang mereka nikmati. Mereka tidak sanggup untuk

menggadaikan kesenangan yang mereka miliki dengan menyokong pembangkang.

Faktor Penguasaan Badan eksekutif ke atas badan kehakiman dan perundangan.

Walaupun secara asasnya badan eksekutif dan badan kehakiman dipisahkan

pentadbirannya namun satu hal yang perlu difahami bahawa perlantikan Ketua Hakim

Negara adalah dipilih oleh Perdana Menteri dan diluluskan oleh YDP Agong. Keadaan

ini menunjukkan dengan jelas penguasaan Perdana Menteri dalam perlantikan Ketua

Hakim Negara. Kuasa yang dimiliki oleh Perdana Menteri yang juga merupakan ketua

Bagi BN telah memberikan kelebihan kepada BN itu sendiri. Perdana Menteri akan

hanya memilih ketua hakim yang menurut pandangan Perdana Menteri tidak

bercanggah dengan kepentingan Parti. Oleh itu, sebarang usaha untuk menjatuhkan

7



BN selaku pemerintah akan berakhir dengan kegagalan. Kejayaan-kejayaan yang

dicapai oleh BN di dalam mahkamah akan meningkatkan moral dan sekaligus dapat

meningkatkan sokongan masyarakat yang berterusan.

Penguasaan Perdana Menteri selaku Ketua Badan Eksekutif mempunyai kuasa yang

besar dalam menentukan perjalanan Badan Kehakiman, Perdana Menteri juga

menguasai majority ahli parlimen yang merupakan Badan Perundangan Negara. Oleh

sebab itu, Perdana Menteri mempunyai kuasa mutlak dalam ketiga-tiga badan tersebut.

Penguasaan mutlak Perdana Menteri ke atas ketiga-tiga badan ini telah memberikan

kelebihan kepada parti BN. Campurtangan BN dalam bidang kehakiman dapat dilihat

dalam Krisis Perlembagaan Malaysia 1998.

Krisis Perlembagaan Malaysia bermula daripada pemilihan UMNO pada 1987 yang

berakhir dengan pemecatan Tun Salleh Abbas selaku Ketua Hakim Negara. Pemecatan

Tun Salleh Abbas dikatakan tidak sah mengikut perlembagaan(Wikipedia Online). Krisis

ini memperlihatkan bagaimana Perdana Menteri ketika itu mengarahkan pemecatan

dan perubahan kedudukan hakim-hakim di Malaysia. Dan dalam masa yang sama satu

pindaan perlembagaan telah dilakukan di mana pindaan dilakukan ke atas kenyataan

yang menyebut bahawa keputusan mahkamah adalah berdasarkan kepada keperluan

Parlimen bukan tafsiran hakim sendiri(Wikipedia:online). Penguasaan BN ke atas

badan kehakiman telah memberi kelebihan kepada BN untuk terus menguasai politik

Malaysia.

8



Faktor Penguasaan Jabatan dan Agensi Kerajaan

Penguasaan ke atas Jabatan dan agensi kerajaan(Zaini Othman 2003.30:47) seperti

Jabatan Hal Ehwal Khas, Jabatan Penerangan, Perpaduan, Biro Tatanegara,

suruhanjaya Pilihanraya, dan juga pasukan Keselamatan telah memberi kelebihan

kepada BN. Mereka akan menggunakan semua platform yang disediakan oleh Jabatan

dan agensi untuk kepentingan Parti. Jabatan dan agensi kerajaan akan melaksanakan

pelbagai program ketika pilihanraya bagi tujuan menarik sokongan orang ramai kepada

parti BN. Contohnya ketika pilihanraya berlakunya pemberian sumbangan kepada

penduduk setempat dan pengistiharan dasar dan program pembangunan kerajaan

(Zaini Othman 2003.30:50) digunakan sebagai ‘platform’ telah dilihat oleh rakyat

sebagai program parti BN. Contoh yang boleh diambil adalah ketika pilihanraya DUN

Indera Kayangan pada 19 Januari 2002 dimana pelbagai bentuk pengistiharan telah

dibuat oleh BN seperti tambahan peruntukan RM 100juta kepada Majlis Perbandaran

Kangar, Pembukaan university aliran Tamil dan sebagainya. Melalui pengistiharan

seperti itu telah berjaya menarik sokongan yang lebih banyak kepada BN. Parti

pembangkang tidak mempunyai kesempatan atau tiada kemampuan untuk

mendapatkan sokongan daripada pihak berkuasa, sekalipun PAS di Kelantan selaku

parti pemerintah telah gagal menggunakan agensi kerajaan negeri akibat daripada

kekurangan dana/peruntukan.

10



Faktor penguasaan ke atas media

William L.Rivers dan kawan-kawannya (Rivers 2003:ix) menyatakan bahawa media

massa di pengaruhi oleh keadaan dunia dan media massa juga mempengaruhi

keadaan dunia. Ini adalah kerana manusia dan media adalah saling bergantungan

antara satu sama lain. Media massa memerlukan berita dan maklumat yang akan

digunakan untuk kepentingan individu atau institusi lain. Penggunaan media massa

adalah cara yang paling cepat dan berkesan bagi berjumpa dengan para pengundi

secara langsung dengan meyebarkan berita dari masa ke semasa. Mengikut kajian

Clack bahawa 60% masyarakat mengatakan bahawa televisyen merupakan sumber

maklumat yang terpenting(Clack 2000:36). Oleh itu, BN telah mengambil kesempatan

ini untuk melaksanakan kempennya melalui media massa.

Penguasaan BN ke atas media bermula dengan penguasaan UMNO ke atas akhbar

utusan Melayu yang bukan bertujuan perniagaan tetapi sebagai kawalan Media (Gomez

1990:34) Kawalan ke atas media telah memberi kelebihan kepada BN untuk

memanipulasi berita dan menyekat penyebaran berita-berita yang tidak disukai atau

yang boleh menjatuhkannya. Banyak berita-berita tentang keburukan BN dapat disekat

daripada disiarkan kepada orang ramai. Orang ramai hanya akan didedahkan dengan

berita-berita yang dapat meningkatkan sokongan orang ramai terhadap BN. Oleh itu

bagi memastikan kawalan yang berterusan dapat dilakukan BN telah memperkenalkan

akta penerbitan dan mesin cetak serta akta suruhanjaya multimedia yang berupaya

menyekat berita-berita yang dapat mengugat penguasaan BN dalam politk Malaysia.

11



Kesemua media arus perdana berada dalam kawalan BN sama ada secara langsung

atau tidak. Bagi syarikat seperti Media Prima yang tersenarai di Bursa Saham, BN akan

memastikan pegangan majoriti saham adalah ditangan mereka yang boleh dipercayai.

Ini akan membantu BN mengawal berita yang akan dikeluarkan. Walaupun BN

mengatakan bahawa akhbar adalah bebas tetapi banyak pihak yang terbabit

mengambil tanggungjawab sendiri dengan menapis berita-berita yang akan disiarkan

bagi memastikan keamanan dan kesejahteraan dapat berterusan. Hakikat sebenarnya

banyak syarikat penerbitan yang terpaksa berbuat demikian bagi memastikan

perniagaan mereka tidak diganggu. Beberapa permit penerbitan pernah dibatalkan Ini

berlaku pada 1987 apabila permit The Star, The Sunday Star, Sin Chew Jit Po dan

Watan dibatalkan ketika Operasi Lalang dilancarkan. Oleh itu, kawalan terhadap akhbar

merupakan satu langkah yang diambil oleh BN bagi memastikan mereka akan terus

menjadi parti pemerintah di Negara ini.

Pada hari ini, parti-parti politik dibenarkan mempunyai akhbar sendiri, namun reality

sebenarnya banyak sekatan dan tapisan yang dihadapi oleh mereka. Di samping itu,

syarat yang dikenakan sangat ketat dan pengawasan yang rapi dikenakan ke atasnya.

Kekerapan pengeluaran akhbar itu juga dihadkan hanya kepada 2 kali sebulan dan

kandungannya hanya berkisar berkaitan dengan kegiatan atau aktiviti dalaman parti

sahaja. Keadaan in tidak dapat member gambaran sebenar tentang perjuangan parti

pembangkang dan ini telah member kelebihan kepada BN.

12



Faktor penguasaa n rangkaian perniagaan strategik

Penguasaan rangkaian perniagaan strategik adalah merujuk kepada perniagaan yang

dijalankan oleh BN selaku parti pemerintah. Dalam konteks politik Malaysia, perniagaan

di kalangan parti politik bukanlah satu perkara asing. Misalnya MCA dan MIC pada

asalnya merupakan satu pertubuhan yang berperanan dalam menjalankan pernigaan

untuk kepentingan parti dan keperluan sebahagian elit politik (Jamaie 2002.29:49).

Pada peringkat awal, BN tidak terlibat dengan perniagaan menyebabkan UMNO ketika

pilihanraya pertama pada 1957 telah dibiayai sepenuhnya oleh MCA (Jamaie

2002.29:58) . Segala perbelanjaan yang dikeluarkan bagi tujuan tersebut ditanggung

oleh para taipan cina. Oleh itu, UMNO dan BN merasakan perlu bagi parti mempunyai

sumber kewangan ini adalah kerana bagi mengekalkan keutuhan dan survival, maka

parti politik haruslah berdikari dan berusaha sendiri terutamanya dari segi kewangan

bagi menampung aktiviti politik. Ini adalah kerana parti tidak boleh selamanya

bergantung kepada bantuan daripada orang luar. Ini adalah kerana setiap bantuan pasti

ada maksud yang tersirat(Jamaie 2002.29:58). Oleh itu, sangat penting bagi BN

mempunyai sumber kewangan sendiri.

Selain daripada keperluan terhadap sumber kewangan bagi tujuan melaksanakan

aktiviti, perniagaan bagi BN juga adalah sangat penting dalam menarik sokongan

daripada masyarakat. Penglibatan BN dalam perniagaan telah membantu kerajaan

dalam mewujudkan peluang-peluang pekerjaan kepada masyarakat dan juga dengan

sumber kewangan yang diperolehi hasil daripada perniagaan itu juga telah dapat

membantu meningkatkan taraf hidup orang melayu terutamnya di luar Bandar. Dari segi

politik bantuan dengan cara ini sangat releven dan perlu untuk mengekalkan undi

13



melayu terhadap UMNO(Jamaie 2002.29:54). Bantuan yang diberikan oleh parti sangat

penting dalam menunjukkan keperihatinan BN terhadap kesusahan yang dialami oleh

masyarakat. Keperihatinan ini lebih menyentuh perasaan dan akan lebih dapat

mengekalkan sokongan terhadap BN.

Kesimpulan

Secara rumusannya BN kekal berkuasa dalam politik Malaysia adalah disebabkan oleh

faktor-faktor di atas. Walau bagaimanapun kemenangan BN setiap kali pilihanraya

diadakan adalah atas sebab sokongan yang tidak berbelah bagi penyokong setia. Para

penyokong yang sentiasa menyokong ini adalah terdiri daripada mereka yang

mendapat faedah daripada kemenangan BN dalam setiap pilihanraya. Sebagai contoh

masyarakat generasi pertama yang di felda-felda seluruh Malaysia sentiasa akan

menyokong BN. Bagi mereka BN merupakan kerajaan yang perihatin dalam membantu

mereka keluar daripada kepompong kemiskinan.

Politik pembangunan yang dibawa oleh BN juga merupakan antara faktor yang

memastikan kemenangan BN dalam setiap pilihanraya yang disertai. Pembangunan

fizikal Malaysia umpamanya daripada lebuhraya yang bagus hinggalah ke bangunan

tertinggi di dunia. Kerajaan di bawah penguasaan BN telah mampu melaksanakannya.

Dan bukti ini sangat jelas dapat dilihat dan disentuh oleh orang ramai. Maka tidak

hairanlah jika sokongan terhadap BN kekal sehingga ke hari ini.

Kemanangan BN juga adalah akibat daripada kelemahan parti pembangkang itu

sendiri. Parti pembangkang seperti DAP dilihat terlalu bersikap perkauman, PAS dilihat

14



hanya memperjuangkan Negara islam tanpa mengambilkira perasaan lain-lain agama

dan PKR tidak jelas hala perjuangan. PKR dilihat lebih kepada untuk membalas

dendam kepada UMNO dan BN akibat daripada penyingkiran Anuar Ibrahim. Pakatan

pembangkang tidak ada pelan yang jelas bagi pembangunan Negara terutamanya

dalam jangkamasa panjang. Ini telah menyebabkan Rakyat Malaysia lebih suka memilih

BN yang telah terbukti dalam pembangunan Negara.

15



RUJUKAN

Clack. George(ed), 2000. United States Elections 2000, US Department State, Office of

International Information Programs.

Ghazali Mayudin dan Nidzam Sulaiman. 2003. Politik Cina Dalam Pilihanraya Sarawak

2001. JEBAT 30 65-76.

Jamaie Bin Haji Hamil.2002. Politik Perniagaan: Responsif Awal UMNO terhadap

Rekonstruksi Sosio-Ekonomi Melayu Dan Kepentingan Parti. JEBAT 29:49-67

Mohd Ayop Abd Razid.2009. Pertahan Nikmat Perpaduan. Utusan Malaysia 28.

Disember.

Mohd Fuad Mat Jali, Hanapi Dollah, Ahmad Nidzammuddin Sulaiman, Zaini Othman

dan Suzana Isa. 2004. Barisan Nasional Dan Hegemoni Dalam Politik Malaysia.

http://digitalibrary.my/dmdocuments/malaysiakini/

Nisrul Irawati Se.2004. Kepimpinan Efektif, Kepimpinan Yang Mampu Mengambil

Keputusan Tepat. USU Digital Library.

P.Ramasamy.2002. Sistem Perwakilan Politik Yang Hegemonik: Politik Perwakilan

Masyarakat India di Malaysia. JEBAT 29:79-108.

River, William L, Jay W.Jensen, Theodore Peterson. 2003. Media Massa dan

Masyarakat Modern. Edisi Kedua, Jakarta. Kencana.

Utusan Malaysia. 2003. 50 tahun kongsi Kuasa. Kejayaan Malaysia Menjamin BN

Pilihan Rakyat Malaysia. 20, September.

16





Wan Abdul Rahman Wan Abdul Latif. 2003. Pilihanraya DUN Sarawak: Satu Analisis.

JEBAT 30: 1-22.

Zaini Othman.2003.Pilihanraya Dan Hegemoni Politik: Satu Analisis Pilihanraya DUN

Sarawak 2001. JEBAT 30:43-63.

17

bincangkan faktor bn mampu bertahan sebagai pemerintah di malaysia sejak merdeka

Documents