bab ii hubungan stres dengan beban kerja pada mahasiswa program profesi

7/26/2019 BAB II Hubungan stres dengan beban kerja pada mahasiswa program profesi

1/21

8

II. TINJAUAN PUSTAKA

2.1 BEBAN KERJA

2.1.1 Definisi Beban Kerja

Menurut Manuaba (2000), beban kerja adalah kemampuan tubuh

pekerja dalam menerma pekerjaan. !erda"arkan "udut pandan#

er#$n$m, "etap beban kerja %an# dterma "e"e$ran# haru" "e"ua

dan "emban# terhadap kemampuan &"k maupun p"k$l$#"

pekerja %an# menerma beban kerja ter"ebut. !eban kerja dapat

berupa beban kerja &"k dan beban kerja p"k$l$#". !eban kerja

&"k dapat berupa beratn%a pekerjaan "epert men#an#kat,

mera'at, mend$r$n# "edan#kan beban kerja p"k$l$#" dapat

berupa "ejauh mana tn#kat keahlan dan pre"ta" kerja %an#

dmlk nddu den#an nddu lann%a (Tar'aka, 200).

*ard + Staeland menul"kan beban kerja "eba#a hubun#an

antara "ejumlah kapa"ta" pr$"e" mental, pemkran atau "umber

da%a den#an "ejumlah tu#a" %an# dbutuhkan.


2/21

9

h$per + -$nhn menjela"kan beban kerja "eba#a "uatu

perbedaan antara kapa"ta" ""tem %an# mempr$"e" n&$rma" %an#

dbutuhkan untuk men#erjakan tu#a" "e"ua harapan dan kapa"ta"

%an# ter"eda pada "aat tu (T%a", 200/).

eb"ter dalam 1%"a#ht (/3/) men#emukakan "udut pandan#

%an# berbeda dalam mende&n"kan beban kerja. eb"ter

men#emukakan beban kerja "eba#a jumlah pekerjaan atau 'aktu

bekerja %an# dharapkan kepada pekerja dan t$tal jumlah pekerjaan

%an# haru" d"ele"akan $leh "uatu departemen atau kel$mp$k

pekerja dalam "uatu per$de 'aktu tertentu. !eban kerja adalah

beban la%ak pekerjaan %an# berlebhan %an# dbedakan menjad

dua beban la%ak, %atu beban la%ak kuanttat& dan beban la%ak

kualtat&. !eban la%ak kuanttat& %atu beban %an# terlalu ban%ak

untuk dkerjakan atau tdak ukup 'aktu untuk men%ele"akan

"uatu pekerjaan "edan#kan beban la%ak kualtat& %atu nddu

mera"a kuran# memlk kemampuan men%ele"akan "uatu

pekerjaan karena "tandar %an# terlalu tn## (Su'ant$, 200).

!erda"arkan de&n"4de&n" data" dapat d"mpulkan bah'a

beban kerja adalah "ejumlah ke#atan atau tu#a" %an# haru"

d"ele"akan $leh pekerja dalam jan#ka 'aktu tertentu %an# mana

dalam pelak"anaann%a menuntut kemampuan "e$ran# nddu

bak dar "e# kuanttat& maupun "e# kualtat&.


3/21

10

2.1.2Jenis Beban Kerja

2.1.2.1 Beban berlebih kuantitatif

!eban berlebh "eara &"k ataupun mental, %atu nddu

haru" melakukan terlalu ban%ak hal dalam pekerjaan%a dan

dapat memun#knkan menjad "umber "tre" pekerjaan.

Un"ur lan %an# menmbulkan beban berlebh kuanttat& n

adalah de"akan 'aktu. Pada "aat atau k$nd" tertentu

'aktu akhr (dead lne) dapat menjad "tmulu" untuk

men#ha"lkan pre"ta" kerja %an# bak,, namun bla tekanan

'aktu ter"ebut menmbulkan ban%ak ke"alahan dalam

pekerjaan atau men%ebabkan #an##uan ke"ehatan pada

nddu maka n menermnkan adan%a beban kerja

berlebh kuanttat&.

2.1.2.2 Beban berlebih kualitatif

!eban kerja kualtat& adalah pada nddu akbat tuntutan

pekerjaan %an# lebh tn## dar bata" kemampuan k$#nt&

dan tekn" nddu. Pada bata"an tertentu, beban kerja

ter"ebut men%ebabkan pekerjaan menjad tdak pr$dukt&

dan menjad de"trukt& ba# nddu pekerja. !la

berkelanjutan akan tmbul kelelahan mental dan dapat

tampl dalam bentuk reak" em$"$nal dan p"k$m$t$r

"eara pat$l$#" (Munandar, 200).

2.1.3 Dampak beban kerja


4/21

11

-ampak beban kerja %an# berlebh akan menmbulkan kelelahan

&"k atau menta atau keduan%a dan tampl dalam bentuk reak"

em$"$nal (Manuaba, 200). Salah "atu pen%ebab "tre" dar luar

nddu adalah beban kerja, %akn keadaan nddu mendapatkan

tekanan berat akbat tuntutan dan de"akkan %an# terkat den#an

pekerjaan.

2.2 Program pendidikan profesi dokter

Pr$#ram penddkan pr$&e" d$kter merupakan kelanjutan Penddkan

Sarjana Ked$kteran d 5akulta" Ked$kteran Uner"ta" 1ampun#. Pada

tahap n maha""'a "udah mema"uk tahapan pr$&e" atau keteramplan

klnk d rumah "akt atau tempat pela%anan ke"ehatan lann%a. Maha""'a

dharapkan mampu menerapkan pen#etahuan, keteramplan dan

pr$&e"$nal lebh lanjut terhadap lmu %an# ddapat pada tahap "arjana

dalam men#ata" ma"alah atau pen%akt d rumah "akt dba'ah bmbn#an

supervisor. Maha""'a haru" mampu melakukan anamne"", pemerk"aan

&"k, pemerk"aan penunjan# dan penatalak"anaan pen%akt "e"ua den#an

k$mpeten" %an# dharapkan d ba'ah bmbn#an supervisor

(Panduan

pr$#ram Stud Penddkan -$kter Uner"ta" 1ampun#, 20).

Kurkulum Penddkan Ked$kteran d 5akulta" Ked$kteran Unla dba#

dalam 6 "eme"ter untuk pr$#ram Sarjana Ked$kteran den#an jumlah SKS

73 SKS dan 8 "eme"ter untuk pr$#ram penddkan pr$&e" d$kter den#an


5/21

12

jumlah SKS "eban%ak 0 SKS (32 mn##u) (Panduan pr$#ram Stud

Penddkan -$kter Uner"ta" 1ampun#, 20).

Tabel . Kurkulum Pr$#ram Penddkan Pr$&e" -$kter

NO M! K"#$% M$N&&" 'K' !empat

A Ilmu Pen%akt -alam 0 7

9SU-4AM

2 Ilmu Ke"ehatan Anak 0 7

8 :b"tetr nek$l$# 0 7

Ilmu !edah 0 7

7 Ilmu Ke"ehatan Mata 2

; Ilmu T*T 2

6 S%ara& 2

3 Kult Kelamn 2

/ Ane"te" 2

0 5$ren"k 2

9ad$l$# 2

2 J'a 2 9SJ-8 Ilmu Ked$kteran

K$munta"

3 Pu"ke"ma"

T$tal 30 0

2.2.1 Kepaniteraan Klinik Bagian $lmu Kesehatan nak

Kepanteraan klnk d ba#an lmu ke"ehatan anak djalankan "elama

0 mn##u. Melalu kepanteraan klnk, maha""'a dharapkan

mampu menan##ulan# pen%akt 4 pen%akt umum pada anak,

m"aln%a radan# paru 4 paru, dare, pen%akt 4 pen%akt n&ek"

lann%a dan dapat men#enal dan men#etahu bata"an merujuk ka"u"


6/21

13

"pe"al"tk anak, m"aln%a leukema, kelanan jantun# dan #an##uan

#njal. (!uku Panduan Pen%elen##araan Pr$#ram Sarjana

Ked$kterann Uner"ta" 1ampun#, 200).

Pada lmu ke"ehatan anak maha""'a pr$#ram penddkan pr$&e"

akan mempelajar mata kulah %an# melput anamne"" dan

pemerk"aan &"k, pernat$l$#, neur$pedatr, #a"tr$enteter$4

hepat$l$#, pen%akt n&ek", tr$p", ""tem perna&a"an, tumbuh

kemban# (pedatrk "$"al), nutr" dan metab$lk, mun$l$#,

end$krn$l$#, ne&r$l$#, kard$l$#, pedatr #a'at darurat

(Ped$man pen%elen##araan penddkan 5akulta" Ked$kteran

Uner"ta" Padjajaran, 200).

Ilmu ke"ehatan anak munul "eba#a kekhu"u"an dalam menan##ap

menn#katn%a ke"adaran bah'a pr$blem ke"ehatan anak berbeda

den#an $ran# de'a"a dan bah'a re"p$n" anak terhadap "akt dan

"tre" berbeda4beda "e"ua den#an umur.

Penn#katan perhatan ju#a telah dberkan pada a"pek "$"al dan

tn#kah laku ke"ehatan anak, berk"ar dar pemerk"aan ulan#

praktek pen#a"uhan anak "ampa pada pembentukan pr$#ram utama

%an# dtunjukkan pada pene#ahan dan manajemen ba# ba% dan

anak (!ehrman, Kle#man + Arn, 2000).


7/21

14

2.3 '!()'

2.3.1 Definisi stres

Stre" adalah u"aha pen%e"uaan dr terhadap perubahan &"$l$#",

p"k$l$#" dan "$"al bla nddu tdak dapat men#ata"n%a

den#an bak, maka akan munul #an##uan ja"man, perlaku tdak

"ehat ataupun #an##uan j'a. Stre" memau nddu untuk

beru"aha kera", tetap "emua ada bata"n%a ter#antun# pada

kekuatan atau da%a tahan "tre" "e"e$ran# (Maram" + Maram",

200/).

Stre" merupakan bentuk nterak" antara nddu den#an

ln#kun#an , apabla %an# dnla nddu "eba#a %an#

membeban atau melampau kemampuan %an# dmlk, "erta

men#anam ke"ejahteraan d"ebut "eba#a d"tre" (


8/21

15

"ebuah hambatan dan menn#katkan per&$rma, "tre" ter"ebut

ber"&at p$"t&, "ehat, dan menantan# (J$%e , 2002)

- "" lan, d"tre", adalah "tre" pat$l$#" ha"l dar re"p$n

terhadap "tre""$r %an# ber"&at tdak "ehat, ne#at&, dan de"trukt&.

-"tre" adalah "emua bentuk "tre" %an# melebh kemampuan

nddu untuk men#ata"n%a, membeban tubuh, dan men%ebabkan

ma"alah &"k atau p"k$l$#" ketka nddu men#alam d"tre",

maka enderun# akan bereak" "eara berlebhan, ema", dan tdak

dapat berper&$rma "eara mak"mal (J$%e, 2002)

!erda"arkan de&n"4de&n" data" dapat d"mpulkan bah'a "tre"

pat$l$#" (distress) merupakan "uatu keadaan %an# menekan dr

nddu. Stre" merupakan mekan"me %an# k$mplek" dan

men#ha"lkan re"p$n %an# "aln# terkat bak &"$l$#", p"k$l$#",

maupun perlaku pada nddu %an# men#alamn%a, dmana

mekan"me ter"ebut ber"&at nddual %an# "&atn%a berbeda antara

"atu nddu den#an lann%a.

2.3.2 &ejala stres

Stre" dapat men#ha"lkan berba#a re"p$n. !erba#a penelt telah

menul"kan bah'a re"p$n" ter"ebut dapat d#unakan "eba#a

ndkat$r terjadn%a "tre" pada nddu, dan menentukan tn#katan


9/21

16

"tre" %an# dalam nddu. 9e"p$n "tre" dapat terlhat dalam

berba#a a"pek, %atu ?

2.3.2.1 9e"p$n &"$l$#", dapat dtanda den#an menn#katn%a

tekanan darah, detak jantun#, detak nad, dan ""tem

pernapa"an

2.3.2.2 9e"p$n k$#nt&, dapat terlhat le'at ter#an##un%a pr$"e"

k$#nt& nddu, "epert pkran menjad kaau,

menurunn%a da%a k$n"entra", pkran berulan#, dan pkran

tdak 'ajar.2.3.2.3 9e"p$n em$", dapat munul "an#at lua", men%an#kut

em$" %an# mun#kn dalam nddu, "epert takut, ema",

malu, marah, dan "eba#an%a.

2.3.2.* 9e"p$n tn#kah laku, dapat dbedakan menjadfight, %atu

mela'an "tua" %an# menekan, dan flight, %atu

men#hndar "tua" %an# menekan (Parka + Ia$a,

20).

Adapun #ejala4#ejala p"k$l$#" %an# tmbul akbat d"tre" adalah

keema"an, kete#an#an, kebn#un#an dan mudah ter"n##un#,

pera"aan &ru"tra", ra"a marah, dan dendam (kebenan), "en"t&

dan hyperreactivity, memendam pera"aan, penarkan dr depre",

pera"aan terkul dan tera"n#, keb$"anan dan ketdakpua"an kerja,

kelelahan mental, penurunan &un#" ntelektual, kehlan#an

k$n"entra", kehlan#an "p$ntanta" dan kreatta" "erta

menurunn%a ra"a pera%a dr.


10/21

17

ejala4#ejala &"$l$#" utama dar d"tre" adalah? menn#katn%a

den%ut jantun#, tekanan darah, dan keenderun#an men#alam

pen%akt kard$a"kular, menn#katn%a "ekre" dar h$rm$n "tre"

($nt$h? adrenaln dan n$radrenaln), #an##uan #a"tr$nte"tnal

(m"aln%a #an##uan lambun#), menn#katn%a kemun#knan

&rekuen" dar luka &"k dan keelakaan, kelelahan "eara &"k dan

kemun#knan men#alam "ndr$m kelelahan %an# kr$n" (chronic

fatigue syndrome), #an##uan pernapa"an, terma"uk #an##uan dar

k$nd" %an# ada, #an##uan pada kult, "akt kepala, "akt pada

pun##un# ba#an ba'ah, kete#an#an $t$t, #an##uan tdur, ru"akn%a

&un#" mun tubuh, terma"uk r"k$ tn## kemun#knan terkena

kanker.

Tamplan #ejala4#ejala perlaku dar d"tre" adalah? menunda

ataumen#hndar pekerjaan,ab"en dar pekerjaan, menurunn%a

pre"ta" (performance) dan pr$duktta", menn#katn%a pen##unaan

mnuman kera" dan $bat4$batan, perlaku "ab$ta"e dalam pekerjaan,

perlaku makan %an# tdak n$rmal (keban%akan) %an# men#arah

ke#emukan, perlaku makan %an# tdak n$rmal (kekuran#an) "eba#a

bentuk penarkan dr dan kehlan#an berat badan "eara tba4tba,

kemun#knan berk$mbna" den#an tanda4tanda depre",

menn#katn%a keenderun#an berperlaku bere"k$ tn##, "epert

men%etr den#an tdak hat4hat dan berjud, menn#katn%a

a#re"ta", andal"me, krmnalta", menurunn%a kualta" hubun#an


11/21

18

nterper"$nal den#an keluar#a dan teman "erta keenderun#an untuk

melakukan bunuh dr (!eehr + Ne'man, 200;).

2.3.3 +aktor,faktor -ang men-ebabkan stres

Stre" dapat d"ebabkan $leh ban%ak &akt$r dan d"ebut den#an

"tre""$r. Stre""$r merupakan "tmulu" %an# men#a'al atau

menetu"kan perubahan. Stre""$r menunjukkan "uatu kebutuhan

%an# tdak terpenuh dan kebutuhan ter"ebut b"a "aja kebutuhan

&"$l$#", p"k$l$#", "$"al, ln#kun#an, perkemban#an, "prtual,

atau kebutuhan kultural. Stre""$r "eara umum dapat

dkla"&ka"kan "eba#a "tre""$r nternal dan "tre""$r ek"ternal.

Stre""$r nternal bera"al dar dalam dr "e"e$ran# m"aln%a k$nd"

&"k, atau "uatu keadaan em$". Stre""$r ek"ternal bera"al dar luar

dr "e"e$ran# m"aln%a perubahan ln#kun#an "ektar, keluar#a

dan "$"al buda%a (5unnell, K$ut$ukd" + 1a'rene, 2003).

Umur adalah "alah "atu &akt$r pentn# %an# menjad pen%ebab

"tre", "emakn bertambah umur nddu, "emakn mudah

men#alam "tre". *al n antara lan d"ebabkan $leh &akt$r

&"$l$#" den#an bertambahn%a u"a pada nddu anak mula

men#alam kemunduran dalam berba#a kemampuan "epert

kemampuan "ual, berpkr, men#n#at dan menden#ar (M.


12/21

19

abba% et al, 20) "elan tu terdapat &akt$r4&akt$r lan "epert

dukun#an "$"al, har#a dr, #a%a hdup dan ju#a tpe keprbadan.

Tdak "emua $ran# %an# men#alam "tre""$r p"k$"$"al %an# "ama

akan men#alam "tre", ter#antun# pada tpe keprbadan %an#

dmlk $leh nddu. Ada dua tpe keprbadan %atu ?

2.3.3.1 Tpe keprbadan A (A type Personality)

Tpe keprbadan A merupakan tpe keprbadan %an#

bere"k$ tn## terkena "tre". Tpe keprbadan n memlk

perlaku "eba#a berkut?

a. !erbara epat dan k$n"tan

b. erakan4#erakan dan ara makan %an# epat

. Menunjukkan ketdak"abaran "eara terbuka bla "e"uatu

berjalan perlahan menurut pendapatn%a@ teru" meneru"

mera"a terburu4buru

d. !erpkr tentan# dan melakukan beberapa hal "eara

berkelanjutan

e. Seara "en#aja beru"aha men#endalkan pembaraan,

menentukan bahan pembaraan dan "buk den#an

pkrann%a "endr "ementara $ran# lan berbara

&. Kemampuan men#endalkan 'aktu "trahat atau 'aktu

bekerja %an# buruk

#. Keprhatnan %an# berlebhan untuk memper$leh "e"uatu

%an# bernla tdak mempun%a 'aktu untuk menjad

$ran# %an# bernla

h. Tdak memlk empat terhadap $ran# lan %an#

mempun%a ju#a keprbadan jen" A


13/21

20

. P"k$m$t$r ke arah an"eta", "epert tk (tarkan4tarkan

$t$t) pada muka, kepala atau len#an, men##en##am tnju

dan rahan#, memukul meja, men##ertakan ##.

2.3.3.2 Tpe keprbadan ! (! type personality)

Tpe keprbadan ! adalah kebalkan dar tpe keprbadan

A, perlaku tpe keprbadan ! adalah "eba#a berkut?

a. Tdak djumpa "emua r keprbadan jen" Ab. Tdak mera"a terburu4buru

. Tdak ada ra"a bermu"uhan %an# men#amban#

d. Tdak mempun%a kebutuhan untuk memamerkan atau

membarakan keberha"lan dan pre"ta"n%a, keual bla

dtuntut $leh keadaan

e. Pera%a bah'a berman adalah untuk "anta dan

ber#embra, bukan untuk memamerkan keun##ulan

&. -apat ber"anta tanpa pera"aan ber"alah dan dapat

bekerja tanpa ber#ej$lak (Maram", 200/).

2.3.* (eaksi terhadap stres

2.3.*.1 A"pek 5"$l$#"

Stre""$r %an# teru" meneru" munul akan men#akbatkan

terjad "uatu tahapan %an# dtul"ka *an" Sel%e den#an

"tlah General Adaptation Syndrome (GAS) %an# terdr

ata" ran#kaan tahapan reak" &"$l$#" terhadap "tre""$r

%atu?


14/21

21

a. 5a"e reak" %an# men#ejutkan ( alarm reaction )

Pada &a"e n nddu "eara &"$l$#" mera"akan

adan%a ketdakbere"an "epert jantun#n%a berde#up,

keluar kern#at dn#n, muka puat, leher te#an#,

nad ber#erak epat dan "eba#an%a. 5a"e n

merupakan pertanda a'al nddu terpapar "tre".

b. 5a"e perla'anan (Stage of Resistence )

Pada &a"e n tubuh membuat mekan"me perla'anan

terhadap "tre""$r pada tahapan tertentu, "tre" akan

membaha%akan. Stre""$r %an# berkelanjutan akan

mne#akbatkan tubuh dapat men#alam d"&un#".

Selama ma"a perla'anan ter"ebut, tubuh haru" ukup

ter"upla $leh # %an# "emban#, karena tubuh

"edan# melakukan upa%a kera"

. 5a"e Kelethan ( Stage of Exhaustion )

5a"e d"aat $ran# "udah tak mampu la# melakukan

perla'anan. Akbat terberat bla nddu "ampa

pada &a"e n adalah dapat terjadn%a (Sab$ +

lan, 200;).

Seara &"$l$#, "tre""$r dapat men#akta" hp$talamu"

%an# "elanjutn%a men#endalkan dua ""tem


15/21

22

neur$end$krn, %akn ""tem "mpat" dan ""tem k$rtek"

adrenal. S"tem "ara& "mpatk bere"p$n" terhadap mpul"

"ara& dar hp$talamu" %atu den#an men#akta"

berba#a $r#an dan $t$t p$l$" %an# berada d ba'ah

pen#endalann%a. Seba#a $nt$hn%a, den#an

menn#katkan keepatan den%ut jantun# dan mendlata"

pupl. S"tem "ara& "mpat" ju#a member "n%al ke

medula adrenal untuk melepa"kan epne&rn dan

n$repne&rn ke alran darah. S"tem k$rtek" adrenal

dakta" jka hp$talamu" men"ekre"kan corticoropin

releasing hormone(&ek k$mbna"

berba#a h$rm$n "tre" %an# dba'a melalu alran darah

dtambah aktta" neural aban# "mpatk dar ""tem

"ara& $t$n$mk berperan dalam re"p$n" fight or flight

(1$all$, 207).


16/21

23

9eak" p"k$l$#" terhadap "tre""$r melput?

a. K$#n"

Stre" dapat mempen#aruh &un#" mem$r dan aten"

dalam akt&ta" k$#nt&

b. >m$"

Sua"ana pera"aan nddu "ern# dpen#aruh "tre""$r.

Sua"ana pera"aan %an# ter"ern# tampl pada "tua"

d"tre" adalah ema", "edh, bn#un#, marah, takut dan

lann%a.

. Perlaku S$"al

Stre" dapat men#ubah perlaku nddu terhadap

nddu lann%a. Prlaku %an# dtamplkan dapat p$"t&

atau ne#at&. Stre" %an# dkut den#an ra"a marah

men%ebabkan perlaku "$"al ne#at& enderun#

menn#kat "ehn##a dapat menmbulkan perlaku a#re"&

dan mpul"& (-$nner"ten + l"$n, 200;).

2.* 'urei Diagnosis 'tres /'D'0

Sure -a#n$"" Stre" (S-S) dd"an $leh J$hn M. Ianeh dan

Mhael T. Matte"$n. S-S dranan# untuk men#ukur per"ep" "tre".


17/21

24

M$del a'al dar "kala n pertama kal dkemban#kan tahun /6;.

(Ianeh + Matte"$n, /3).

- Ind$ne"a, kue"$ner Sure -a#n$"tk Stre" S-S "udah dalda" $leh

1tban# !adan Peneltan dan Pen#emban#an -epartemen Ke"ehatan 9I.

Kue"$ner n terdr dar 80 pertan%aan %an# menakup pen#ukuran

beberapa maam "tre"$r kerja, %atu ketak"aan peran, k$n&lk peran, beban

kerja kualtat& berlebh, beban kerja kuanttat& berlebh, pen#emban#an

karer, dan tan##un# ja'ab (I"andar, //2). Pertan%aan S-S n$m$r

8,/,7, 2, 26 untuk menla beban kerja berlebh kuanttat&, pertan%aan

S-S n$m$r ,0,;, 22, 23 untuk menla beban kerja berlebh kualtat&,

pertan%aan S-S n$m$r ;,2,3,2,80 untuk menla tan##un# ja'ab,

pertan%aan n$m$r ,6,8,/,27 menla ketak"aan peran, pertan%aan

n$m$r 23,,20,2; menla k$n&lk peran dan pertan%aan n$m$r

7,,6,28,2/ menla pen#emban#an karr.

9e"p$nden menja'ab pertan%aan den#an "kala 46, "e"ua den#an

an##apann%a %an# paln# "e"ua dalam menla k$nd" ter"ebut "eba#a

"umber "tre". Penlaan "tre" kerja dper$leh den#an ara menjumlahkan

nla ma"n#4ma"n# "tre"$r kerja. Stre"$r kerja dkla"&ka"kan menjad

t#a kel$mp$k?a. 9n#an bla "k$r antara B0

b. Sedan# bla "k$r antara 0420

. !erat bla "k$r lebh dar C20

(Set%a'an, Amr + S$"r$"umharj$, 2003).

2. 'elf (eporting uestinnaire /'(,20


18/21

25

Self Reporting Questionnaire(S9=420) adalah n"trumen untuk men#ukur

"tre" "e"e$ran#. S9=420 d#unakan $leh *: dan telah dad$p" d

berba#a ne#ara ($rld *ealth :r#anat$n, //). - Ind$ne"a uj

alda" terhadap S9=420 dlakukakn pada tahun //7 $leh *art$n$,

"e$ran# penelt !adan Peneltan dan Pen#emban#an Ke"ehatan. !elau

melakukan uj alda" terhadap pen##unaan S9=420 den#an nla bata"

p"ah 7D;, pada peneltan ter"ebut "en"tta" S9=420 33E dan

"pe"&"ta" 3E %an# kemudan d#unakan pada 9"ke"da" 2006. -

dalam 9"ke"da" dtetapkan 7D; "eba#a nla bata" p"ah, artn%a

re"p$nden menja'ab F; ja'aban G%aG dar 20 pertan%aan %an# dajukan

maka re"p$nden ter"ebut dndka"kan men#alam #an##uan mental

em$"$nal atau d"tre" ("tre" ne#at&) %an# memlk p$ten" adan%a

#an##uan j'a apabla dperk"a lebh lanjut $leh p"kater (Idaan et al,

200/).

Pertan%aan S9=420 n$m$r ;,/,0,,7,;,6 men#arah pada #an##uan

neur$"" dan #ejala depre". N$m$r 8,,7 men#arahkan pada #ejala ema".

N$m$r ,2,6,/ men#arahkan pada #ejala "$matk. N$m$r 3,2,8

men#arahkan pada #ejala k$#nt& dan n$m$r 3,,2,8,3,20

men#arahkan pada #ejala penurunan ener# (Hana, 200).

1 Kerangka !eori


19/21

26

ambar . Keran#ka Te$r Kejadan Stre" Pada Maha""'a Pr$#ram Penddkan Pr$&e"

-$kter


20/21

27

2.* Kerangka Konsep

ambar 2. Keran#ka K$n"ep *ubun#an !eban Kerja Kepanteraan Klnk Ilmu

Ke"ehatan Anak pada Maha""'a Pr$#ram Penddkan Pr$&e" -$kter den#an

Stre"

2. %ipotesis

!erda"arkan keran#ka te$r dan keran#ka k$n"ep ter"ebut, maka

penelt men##unakan rumu" hp$te"" kerja (*a) dalam peneltan

%atu?

. Ada hubun#an antara hubun#an beban kerja berlebh kualtat&

pada maha""'a pr$#ram penddkan pr$&e" d$kter pada

kepanteraan klnk ba#an lmu ke"ehatan anak den#an "tre" d

9SU- Abdul M$el$ek !andar 1ampun#

2. Ada hubun#an antara hubun#an beban kerja berlebh kuanttat&

pada maha""'a pr$#ram penddkan pr$&e" d$kter pada


21/21

28

kepanteraan klnk ba#an lmu ke"ehatan anak den#an "tre" d

9SU- Abdul M$el$ek !andarlampun#.

bab ii hubungan stres dengan beban kerja pada mahasiswa program profesi

Documents