BAB 6

SEJARAH TINGKATAN 3

BAB 6

PERUBAHAN PENTADBIRAN KE ARAH BERKERAJAAN SENDIRI DI SARAWAK & SABAHROSLAILAWATI IBRAHIM1Objektif PembelajaranPada akhir bab, murid dapat:Memerihalkan Pentadbiran Tentera British di Sarawak & Sabah selepas kekalahan JepunMenerangkan faktor penyerahan Sarawak & Sabah kepada kerajaan BritishMenceritakan Gerakan Antipenyerahan SarawakMenjelaskan langkah ke arah berkerajaan sendiri di Sarawak & SabahMengumpul maklumat tentang penubuhan paarti politik di Sarawak & Sabah6.1 Perubahan Pentadbiran ke Arah Berkerajaan Sendiri di SarawakJanuari 1941, Charles Vyner Brooke memperkenalkan Perlembagaan 100 Tahun Pengambilan Sarawak.namun tidak dapat dilaksanakan kerana Jepun menyerang.Sarawak selepas kekalahan JepunBritish memperkenalkan Pentadbiran Tentera British pada 10 Sept 1945 -1 Julai 1946 untuk mengembalikan: KetenteramanPemulihan ekonomi &Mengemaskini pentadbiran

Faktor Sarawak di serahkan kepada BritishDesakan Kerajaan British-untuk menjamin pelaburan mereka.Pertikaian keluarga- Vyner Brooke sudah tua & uzur serta tiada penggantiMasalah kewangan-Selepas perang, banyak kemusnahan & Vyner Brooke tiada wang yang cukup untuk membangunkan SarawakCharles Vyner Brooke telah menghantar wakilnya, Gerald T. MacBryan mendapatkan tanda tangan ketua bumiputera & pemimpin tempatan dlm Majlis Tertinggi Sarawak.8 Feb 1946,Vyner Brooke mengisytiharkan keputusan Majlis Tertinggi namun, mendapat bantahan drp pelbagai pihak terutamanya org Melayu & Iban.Akibatnya:

1.Pej Tanah Jajahan minta Vyner Brooke mdpt persetujuan secara perundangan & demokrasi

2.Majlis Negeri meluluskan Rang Undang-undang Penyerahan Sarawak @ Cession Bill (18 undi menyokong & 16 undi menentang) 3.1 Julai 1946, Sarawak diisytiharkan sebagai Jajahan Mahkota British4. Sir Charles Arden Clarke dilantik Gabenor british pertamaGerakan Antipenyerahan SarawakMaksud:Gerakan menentang penyerahan negeri Sarawak kepada British yang berlaku dari 1946- 1949Gerakan ini disertai oleh:Orang Melayu-Datu Patinggi Abang Hj Abdillah bin Datu Patinggi Hj Mohamad KassimPersatuan Kebangsaan Melayu Sarawak (PKMS)Barisan Pemuda Melayu Sibu(BPM)Barisan Pemuda Sarawak (BPS)Persatuan Dayak Sarawak (PDS)

Faktor Gerakan Antipenyerahan SarawakPerlembagaan 1941 -Usaha untuk mendapat kemerdekaan menjadi sukar apabila diserah kepada British.Tipu Muslihat -Vyner Brooke membuat keputusan sendiri, tanpa berunding (ketua bumiputera & pemimpin tempatan)Anthony Brooke tidak dilantik sebagai Rajah Sarawak -BPM mahu Anthony Brooke ditabal sebagai Raja Sarawak yang baru agar mudah menuntut kemerdekaan.Penentangan & reaksi BritishGolongan antipenyerahan hantar surat bantahan, kawat & telegram kpd British, namun tidak diendahkan.Tampal posterDemonstrasi oleh kaum wanita(cikgu Lily Eberwein, Syarifah Hjh Sipah, Dyg Fauziah & Cikgu Ajibah Abol)Tunjuk perasaan membantah pelantikan Gabenor Sarawak pertama

Reaksi British:Mengeluarkan notis Pekeliling no 9 kerana gerakan ini disertai oleh kakitangan kerajaan (guru melayu)

Pekeliling no 9 ialah sebagai amaran kepada kakitangan kerajaan supaya tidak terlibat dlm gerakan antipenyerahan

Kesannya:Pekeliling ini mendapat bantahan.2 April 1947, 338 orang kakitangan kerajaan (guru melayu) letak jawatan.22 buah sekolah terpaksa ditutup56 pelajar maktab perguruan Melayu Sarawak tamatkan pengajian sbg bantahan.Gerakan penentangan semakin hebat apabila BPM Sibu mengadakan perhimpunan diwakili 250 perwakilan bumiputera seluruh cawangan.

British cuba melemahkan gerakan antipenyerahan dgn memecahbelahkan perpaduan kaumPropaganda British mengekang gerakan antipenyerahan:British cuba melemahkan gerakan antipenyerahan dgn memecahbelahkan perpaduan kaum.Menggalakkan penubuhan Young Malay Association (YMA)Melaga-lagakan orang Melayu dengan orang dayak supaya bertelagahKesan daripada propaganda British:Gerakan antipenyerahan semakin lemah.Golongan muda dalam BPM menubuhkan Rukun Tigabelas.Dianggotai oleh ahli BPM yang radikal.Bersumpah menghapuskan pegawai Eropah & pemimpin Melayu bersubahat menyokong BritishRosli Dhobi ditugaskan membunuh Sir Duncan Steward (Gabenor Sarawak kedua) semasa lawatan ke Sibu

Akibatnya:

1.British menggunakan kekerasan untuk melumpuhkan antipenyerahan.

2. Dijatuhi hukuman gantung sampai mati.

3. Mengharamkan Persatuan Melayu Sarawak

4. Melumpuhkan Gerakan antipenyerahan

5.Mengukuhkan kedudukannya di Sarawak sehingga 1963.

Langkah ke arah berkerajaan sendiri di Sarawak1946-Sarawak dibahagi kepada 5 bahagian yang diketuai oleh Residen,Setiap bahagian dibahagi kepada beberapa daerah diketuai oleh Pegawai Daerah.1947-Majlis Tempatan dibentuk unt memberi peluang kepada ahli mengambil bahagian dlm pentadbiran tempatan.1956- Pindaan keahlian Majlis Negeri & Ahli Majlis Tertinggi dalam Perlembagaan Negeri Sarawak berkuatkuasa April 1957 menjadi 10 orang.Penubuhan Parti Politik di SarawakParti Negara Sarawak (PANAS)9 April 1960Datu Patinggi Abang Hj MustaphaMatlamat:Wujudkan keharmonian kaumPendidikan Percuma sek rendahPertingkatkan politik, ekonomi & sosial bumiputeraParti Bersatu Rakyat Sarawak (SUPP) 12 Jun 1959Ong Kee Hui & Stephen YoungMatlamat:Wujudkan perpaduan & kesetiaan Satupadukan kaumPersatuan Cina Sarawak (SCA)Julai 1962William TanMatlamat:Ke arah perpaduan org CinaParti Kebangsaan Sarawak (SNAP)10 April 1961Stephen Kalong NingkangMatlamat:Perjuangkan hak & kepentingan orang Iban Mendapatkan kemerdekaan SarawakParti Pesaka Anak Sarawak (PESAKA)Ogos1962Temenggung JugahMatlamat:Bantu orang Dayak mencapai perpaduan & menjamin hak mereka dalam perlembagaan

Nov 1962, Perikatan Sarawak dibentuk bagi menghadapi pilihanraya tahun 1963 dengan memenangi 138 kerusi.

Perikatan Sarawak terdiri daripada SNAP, SCA, BERJASA, PANAS & PESAKA..6.2 Perubahan Pentadbiran ke arah Berkerajaan Sendiri di SabahSelepas Perang Dunia Kedua, Sabah ditadbir oleh Pentadbiran Tentera British untuk mengembalikan keamanan & ketenteraman sehingga 15 Julai 1946.Sabah diserahkan kepada kerajaan BritishPada 26 Jun 1946 Kerajaan British menandatangani perjanjian dengan Syarikat Borneo Utara British (SBUB) menyebabkan Borneo Utara secara rasmi menjadi tanah jajahan British pada 15 Julai 1946.

Faktor Sabah di serah kepada BritishDesakan Pelabur & Pemodal Eropah-melindungi pelaburan di Sabah.Mengeksploitasi Sumber Bahan Mentah-Pembekal bahan mentah & tempat bagi pasaran barangan Britain.Menjamin Kedudukan & Keselamatan- kerana terletak di tengah jalan perdagangan ant. Spura dan HKong.Langkah ke arah berkerajaan sendiri di SabahTahun 1950British memperkenalkan perlembagaan baru.Majlis kerja & Majlis Undangan ditubuhkanBuka peluang Wakil-wakli anak negeri melibatkan diri dalam pemerentahan negeriMelatih penduduk tempatan menjadi pemimpin

Tahun 1952Pilihanraya Majlis Tempatan diadakan untuk memilih perwakilan secara demokrasi

Tahun 1960British meminda Perlembagaan untuk menambah jumlah bilangan pemimpin kaum bumiputera sebagai ahli tidak rasmi dalam Majlis Undangan.Semua ahli dilantik oleh Gabenor British1962- British memperkenalkan Pilihan Raya Majlis UndanganParti politik di Sabah sehingga 1963Pertubuhan Kebangsaan Kadazan Bersatu (UNKO)Ogos 1961Donald StephenMatlamat: Menjaga kepentingan & memelihara hak orang Kadazan DusunPertubuhan Kebangsaan Sabah Bersatu (USNO)23 Disember 1961Pengasas: Tun Datu Mustapha b Datu HarunMatlamat: Perjuangkan hak bumiputera muslimMenjadikan B Melayu Bahasa KebangsaanAgama islam- agama rasmiTukar nama Borneo Utara kepada Sabah Pasok MomogunJanuari 1962Pengasas: Orang Kaya-kaya Sedomo & GS SundangMatlamat: Lindungi kepentingan penduduk kawasan pedalaman SabahPersatuan Cina Sabah (SCA) Gabungan Parti Bersatu dan Parti DemokratikOktober 1962Pengasas: Khoo Siak Chiew & Peter ChinMatlamat:Melindungi hak orang CinaBarisan Rakyat Jati Sarawak (BERJASA)4 Dis 1961Datu Tuanku Hj Bujang bin Tuanku OthmanMatlamat:Tuntut hak istimewa & Pertingkat taraf hidup BumiputeraWujudkan keharmonian rakyatMengelakkan rakyat terpengaruh dengan fahaman komunisBahasa Melayu dijadikan Bahasa KebangsaanPerikatan Sabah ditubuhkan untuk mengambil bahagian dalam pilihanraya 1962.Parti politik yang menganggotai Perikatan ialah USNO,UNKO, Pasok Momogun & SCA.RumusanBanyak berlaku perubahan di Sabah & Sarawak Pembunuhan Duncan steward merupakan kemuncak kebencian penduduk tempatan terhadap British.Pertubuhan bersifat politik, ekonomi & sosial ditubuhkan.Di Sabah, gerakan kebangsaan agak perlahan.SEKIAN