SEJARAH TINGKATAN 3

BAB 6

PERUBAHAN PENTADBIRAN KE ARAH BERKERAJAAN SENDIRI DI

SARAWAK & SABAH

ROSLAILAWATI IBRAHIM

OBJEKTIF PEMBELAJARAN Pada akhir bab, murid dapat: Memerihalkan Pentadbiran Tentera British

di Sarawak & Sabah selepas kekalahan Jepun

Menerangkan faktor penyerahan Sarawak & Sabah kepada kerajaan British

Menceritakan Gerakan Antipenyerahan Sarawak

Menjelaskan langkah ke arah berkerajaan sendiri di Sarawak & Sabah

Mengumpul maklumat tentang penubuhan paarti politik di Sarawak & Sabah

6.1 PERUBAHAN PENTADBIRAN KE ARAH BERKERAJAAN SENDIRI DI SARAWAK

Januari 1941, Charles Vyner Brooke memperkenalkan Perlembagaan 100 Tahun Pengambilan Sarawak.namun tidak dapat dilaksanakan kerana Jepun menyerang.

SARAWAK SELEPAS KEKALAHAN JEPUN British memperkenalkan Pentadbiran

Tentera British pada 10 Sept 1945 -1 Julai 1946 untuk mengembalikan:

Ketenteraman Pemulihan ekonomi & Mengemaskini pentadbiran

FAKTOR SARAWAK DI SERAHKAN KEPADA BRITISH Desakan Kerajaan British-untuk

menjamin pelaburan mereka. Pertikaian keluarga- Vyner Brooke sudah

tua & uzur serta tiada pengganti Masalah kewangan-Selepas perang,

banyak kemusnahan & Vyner Brooke tiada wang yang cukup untuk membangunkan Sarawak

CHARLES VYNER BROOKE TELAH MENGHANTAR WAKILNYA, GERALD T. MACBRYAN MENDAPATKAN TANDA TANGAN KETUA BUMIPUTERA & PEMIMPIN TEMPATAN DLM MAJLIS TERTINGGI SARAWAK.

8 FEB 1946,VYNER BROOKE MENGISYTIHARKAN KEPUTUSAN MAJLIS TERTINGGI NAMUN, MENDAPAT BANTAHAN DRP PELBAGAI PIHAK TERUTAMANYA ORG MELAYU & IBAN.

AKIBATNYA:

1.PEJ TANAH JAJAHAN MINTA VYNER BROOKE MDPT PERSETUJUAN SECARA PERUNDANGAN & DEMOKRASI

2.MAJLIS NEGERI MELULUSKAN RANG UNDANG-UNDANG PENYERAHAN SARAWAK @ CESSION BILL (18 UNDI MENYOKONG & 16 UNDI MENENTANG) 3.1 JULAI 1946, SARAWAK DIISYTIHARKAN SEBAGAI JAJAHAN MAHKOTA BRITISH4. SIR CHARLES ARDEN CLARKE DILANTIK GABENOR BRITISH PERTAMA

GERAKAN ANTIPENYERAHAN SARAWAK Maksud: “Gerakan menentang penyerahan

negeri Sarawak kepada British yang berlaku dari 1946- 1949”

GERAKAN INI DISERTAI OLEH: Orang Melayu-Datu Patinggi Abang Hj

Abdillah bin Datu Patinggi Hj Mohamad Kassim

Persatuan Kebangsaan Melayu Sarawak (PKMS)

Barisan Pemuda Melayu Sibu(BPM) Barisan Pemuda Sarawak (BPS) Persatuan Dayak Sarawak (PDS)

FAKTOR GERAKAN ANTIPENYERAHAN SARAWAK Perlembagaan 1941 -Usaha untuk

mendapat kemerdekaan menjadi sukar apabila diserah kepada British.

Tipu Muslihat -Vyner Brooke membuat keputusan sendiri, tanpa berunding (ketua bumiputera & pemimpin tempatan)

Anthony Brooke tidak dilantik sebagai Rajah Sarawak -BPM mahu Anthony Brooke ditabal sebagai Raja Sarawak yang baru agar mudah menuntut kemerdekaan.

PENENTANGAN & REAKSI BRITISH

Golongan antipenyerahan hantar surat bantahan, kawat & telegram kpd British, namun tidak diendahkan.

Tampal poster Demonstrasi oleh kaum wanita(cikgu Lily

Eberwein, Syarifah Hjh Sipah, Dyg Fauziah & Cikgu Ajibah Abol)

Tunjuk perasaan membantah pelantikan Gabenor Sarawak pertama

REAKSI BRITISH:MENGELUARKAN NOTIS PEKELILING NO 9 KERANA GERAKAN INI DISERTAI OLEH KAKITANGAN KERAJAAN (GURU MELAYU)

PEKELILING NO 9 IALAH SEBAGAI AMARAN KEPADA KAKITANGAN KERAJAAN SUPAYA TIDAK TERLIBAT DLM GERAKAN ANTIPENYERAHAN

KESANNYA: Pekeliling ini mendapat bantahan. 2 April 1947, 338 orang kakitangan

kerajaan (guru melayu) letak jawatan. 22 buah sekolah terpaksa ditutup 56 pelajar maktab perguruan Melayu

Sarawak tamatkan pengajian sbg bantahan.

GERAKAN PENENTANGAN SEMAKIN HEBAT APABILA BPM SIBU MENGADAKAN PERHIMPUNAN DIWAKILI 250 PERWAKILAN BUMIPUTERA SELURUH CAWANGAN.

BRITISH CUBA MELEMAHKAN GERAKAN ANTIPENYERAHAN DGN MEMECAHBELAHKAN PERPADUAN KAUM

PROPAGANDA BRITISH MENGEKANG GERAKAN ANTIPENYERAHAN:

British cuba melemahkan gerakan antipenyerahan dgn memecahbelahkan perpaduan kaum.

Menggalakkan penubuhan Young Malay Association (YMA)

Melaga-lagakan orang Melayu dengan orang dayak supaya bertelagah

KESAN DARIPADA PROPAGANDA BRITISH: Gerakan antipenyerahan semakin

lemah. Golongan muda dalam BPM

menubuhkan Rukun Tigabelas. Dianggotai oleh ahli BPM yang

radikal. Bersumpah menghapuskan pegawai

Eropah & pemimpin Melayu bersubahat menyokong British

Rosli Dhobi ditugaskan membunuh Sir Duncan Steward (Gabenor Sarawak kedua) semasa lawatan ke Sibu

AKIBATNYA:

1.BRITISH MENGGUNAKAN KEKERASAN UNTUK MELUMPUHKAN ANTIPENYERAHAN.

2. DIJATUHI HUKUMAN GANTUNG SAMPAI MATI.

3. MENGHARAMKAN PERSATUAN MELAYU SARAWAK

4. MELUMPUHKAN GERAKAN ANTIPENYERAHAN

5.MENGUKUHKAN KEDUDUKANNYA DI SARAWAK SEHINGGA 1963.

LANGKAH KE ARAH BERKERAJAAN SENDIRI DI SARAWAK 1946-Sarawak dibahagi kepada 5

bahagian yang diketuai oleh Residen,Setiap bahagian dibahagi kepada beberapa daerah diketuai oleh Pegawai Daerah.

1947-Majlis Tempatan dibentuk unt memberi peluang kepada ahli mengambil bahagian dlm pentadbiran tempatan.

1956- Pindaan keahlian Majlis Negeri & Ahli Majlis Tertinggi dalam Perlembagaan Negeri Sarawak berkuatkuasa April 1957 menjadi 10 orang.

PENUBUHAN PARTI POLITIK DI SARAWAK Parti Negara Sarawak (PANAS) 9 April 1960 Datu Patinggi Abang Hj Mustapha Matlamat: Wujudkan keharmonian kaum Pendidikan Percuma sek rendah Pertingkatkan politik, ekonomi & sosial

bumiputera

PARTI BERSATU RAKYAT SARAWAK (SUPP) 12 Jun 1959 Ong Kee Hui & Stephen Young Matlamat: Wujudkan perpaduan & kesetiaan Satupadukan kaum

PERSATUAN CINA SARAWAK (SCA) Julai 1962 William Tan Matlamat: Ke arah perpaduan org Cina

PARTI KEBANGSAAN SARAWAK (SNAP) 10 April 1961 Stephen Kalong Ningkang Matlamat: Perjuangkan hak & kepentingan orang

Iban Mendapatkan kemerdekaan Sarawak

PARTI PESAKA ANAK SARAWAK (PESAKA) Ogos1962 Temenggung Jugah Matlamat: Bantu orang Dayak mencapai

perpaduan & menjamin hak mereka dalam perlembagaan

NOV 1962, PERIKATAN SARAWAK DIBENTUK BAGI MENGHADAPI PILIHANRAYA TAHUN 1963 DENGAN MEMENANGI 138 KERUSI.

PERIKATAN SARAWAK TERDIRI DARIPADA SNAP, SCA, BERJASA, PANAS & PESAKA..

6.2 PERUBAHAN PENTADBIRAN KE ARAH BERKERAJAAN SENDIRI DI SABAH

Selepas Perang Dunia Kedua, Sabah ditadbir oleh Pentadbiran Tentera British untuk mengembalikan keamanan & ketenteraman sehingga 15 Julai 1946.

SABAH DISERAHKAN KEPADA KERAJAAN BRITISH Pada 26 Jun 1946 Kerajaan British

menandatangani perjanjian dengan Syarikat Borneo Utara British (SBUB) menyebabkan Borneo Utara secara rasmi menjadi tanah jajahan British pada 15 Julai 1946.

FAKTOR SABAH DI SERAH KEPADA BRITISH Desakan Pelabur & Pemodal Eropah-

melindungi pelaburan di Sabah. Mengeksploitasi Sumber Bahan Mentah-

Pembekal bahan mentah & tempat bagi pasaran barangan Britain.

Menjamin Kedudukan & Keselamatan- kerana terletak di tengah jalan perdagangan ant. Spura dan HKong.

LANGKAH KE ARAH BERKERAJAAN SENDIRI DI SABAH Tahun 1950 British memperkenalkan perlembagaan

baru. Majlis kerja & Majlis Undangan

ditubuhkan Buka peluang Wakil-wakli anak negeri

melibatkan diri dalam pemerentahan negeri

Melatih penduduk tempatan menjadi pemimpin

TAHUN 1952 Pilihanraya Majlis Tempatan diadakan

untuk memilih perwakilan secara demokrasi

TAHUN 1960 British meminda Perlembagaan untuk

menambah jumlah bilangan pemimpin kaum bumiputera sebagai ahli tidak rasmi dalam Majlis Undangan.

Semua ahli dilantik oleh Gabenor British 1962- British memperkenalkan Pilihan

Raya Majlis Undangan

PARTI POLITIK DI SABAH SEHINGGA 1963 Pertubuhan Kebangsaan Kadazan

Bersatu (UNKO) Ogos 1961 Donald Stephen Matlamat: Menjaga kepentingan &

memelihara hak orang Kadazan Dusun

PERTUBUHAN KEBANGSAAN SABAH BERSATU (USNO) 23 Disember 1961 Pengasas: Tun Datu Mustapha b Datu

Harun Matlamat: Perjuangkan hak bumiputera muslim Menjadikan B Melayu – Bahasa

Kebangsaan Agama islam- agama rasmi Tukar nama Borneo Utara kepada

Sabah

PASOK MOMOGUN Januari 1962 Pengasas: Orang Kaya-kaya Sedomo &

GS Sundang Matlamat: Lindungi kepentingan

penduduk kawasan pedalaman Sabah

PERSATUAN CINA SABAH (SCA) GABUNGAN PARTI BERSATU DAN PARTI DEMOKRATIK

Oktober 1962 Pengasas: Khoo Siak Chiew & Peter Chin Matlamat: Melindungi hak orang Cina

BARISAN RAKYAT JATI SARAWAK (BERJASA) 4 Dis 1961 Datu Tuanku Hj Bujang bin Tuanku

Othman Matlamat: Tuntut hak istimewa & Pertingkat

taraf hidup Bumiputera Wujudkan keharmonian rakyat Mengelakkan rakyat terpengaruh

dengan fahaman komunis Bahasa Melayu dijadikan Bahasa

Kebangsaan

PERIKATAN SABAH DITUBUHKAN UNTUK MENGAMBIL BAHAGIAN DALAM PILIHANRAYA 1962.PARTI POLITIK YANG MENGANGGOTAI PERIKATAN IALAH USNO,UNKO, PASOK MOMOGUN & SCA.

RUMUSAN Banyak berlaku perubahan di Sabah &

Sarawak Pembunuhan Duncan steward

merupakan kemuncak kebencian penduduk tempatan terhadap British.

Pertubuhan bersifat politik, ekonomi & sosial ditubuhkan.

Di Sabah, gerakan kebangsaan agak perlahan.

SEKIAN…