4.1 KEPELBAGAIAN SUMBER DI BUMIBAB 4KEPELBAGAIAN SUMBER DI BUMI

SUMBER YANG MENYOKONG KESINAMBUNGAN HIDUPSumber semulajadi tidak boleh dihasilkan oleh manusia.Ia terbentuk secara semulajadi.Sumber semulajadi yang diperlukan untuk menyokong kesinambungan hidup ialah: - Air- Udara- Tanah

SUMBER YAN DIGUNAKAN DALAM KEHIDUPAN SEHARIAN MANUSIAMineralBahan api fosilHidupan - terdiri daripada haiwan dan tumbuhan

KEGUNAAN SUMBER DI BUMIAIR70% dari permukaan Bumi terdiri daripada airUntuk pengangkutan nutrien dan oksigen dalam tumbuhan, haiwan dan manusia.Diperlukan oleh tumbuhan hijau semasa menjalankan pross fotosintesis.Diperlukan untuk mengeluarkan bahan-bahan terbuang daripada badan

UDARATerdiri daripada oksigen, karbon dioksida, nitrogen, gas nadir dan wap air.Oksigen diperlukan untuk respirasi dalam semua benda hidupOksigen diperlukan dalam proses pembakaranKarbon dioksida diperlukan oleh tumbuhan hijau semasa menjalankan proses fotosintesis.

KEGUNAAN SUMBER DI BUMI

Tanah dan mineralTanah (soil) yang meliputi kebanyakan permukaan tanah bumi dipanggil kerak (crust). Tanah adalah suatu campuran zarah mineral danbatu, tinggalan organisma mati, air dan udara

KEGUNAAN SUMBER DI BUMI

Bahan api fosilBahan api fosil (fossil fuels) terdiri daripada fosil tumbuhan dan haiwan berusia ratusan juta tahun. Bahan api fosil terdiridaripada petroleum (minyak), gas asli dan arang batu.Produk petroleum (seperti petrol dan diesel) digunakan pada kereta, bas, keretapi, dan kapal terbang.Arang batu digunakan dalam loji janakuasa untuk menghasilkan elektrik.Gas asli digunakan dalam industri pembuatan, untuk memanas, memasak, atau sebagai bahan api kenderaan.

KEGUNAAN SUMBER DI BUMI

Benda-benda hidupBenda-benda hidup/hidupan (living things) seperti haiwan dan tumbuhan adalah sumber yang penting bagi manusia untuk mendapatkan makanan, bahanpakaian dan bangunan, dan bahan api.Sumber makanan yang diperolehi daripada ayam dan makanan laut dan sayur-sayuran dan buah-buahan.Sumber bahan untuk pakaian diperolehi daripada kulit haiwan (seperti biri-biri, ulat sutera, dan buaya) dan tumbuhan (sepertikapas, pokok getah).Sumber bahan binaan diperoleh dari kayu, rotan, casuarina, nibung, dll.Sumber bahan api diperolehi daripada minyak sawit dan pokok getah

KEGUNAAN SUMBER DI BUMI

JIRIM WUJUD DALAM 3 BENTUK:

UNSUR

SEBATIAN

CAMPURAN

UNSURElemen (element) atau unsur adalahbahan yang paling ringkas/mudah(simplest substance). Ianya tidak boleh dipisahkan dengan menggunakan kaedah kimia kepada apa-apa komponen yang lebih ringkas/mudah lagi. Semua unsur (element) adalah terdiri daripadahanya satu jenis atom sahaja.

Terdapat beberapa unsur yang mempunyai atom dari jenis yang sama, yang bergabung untuk membentuk molekul. Terdapat112 jenisunsur. Daripada jumlah tersebut, 92 jenis unsur adalah terjadi secara semulajadi di bumi, manakala 20 dicipta oleh para saintis.

Contoh-contoh unsur:Emas (gold).Zink (zinc).Besi (iron).Oksigen (oxygen).Karbon (carbon).Nitrogen.Hidrogen (hydrogen).Aluminium

Unsur-unsur boleh dikelaskan kepadalogam(metal) danbukan logam(non-metal).

LOGAMContoh-contoh logam: Kalium (potassium)Kalsium (calsium)MagnesiumMerkuri/raksa (mercury)Natrium (sodium)Perak (silver)Kuprum/tembaga (copper)PlatinumEmas (gold)

BUKAN LOGAMContoh-contoh bukan logam: Hidrogen (hydrogen)Oksigen (oxygen)Fluorin (fluorine)Klorin (chlorine)Karbon (carbon)Fosforus (phosphorus)Bromin (bromine)Iodin (iodine)NitrogenSulfur (sulphur)

Kebanyakan bukan logam wujud dalam bentuk gas pada suhu bilik (room temperature). Tetapi, terdapat juga beberapa bukan logam yang wujud sebagai pepejal dan cecair. Contoh-contohbentuk bukan logampada keadaansuhu bilik: Pepejal(cth: karbon, sulfur, iodin, selenium, fosforus)Cecair(cth: bromin)Gas(cth: hidrogen, helium, oksigen, fluorin, neon, klorin, argon, krypton, xenon, radon)

SEBATIANSebatian (compounds) terbentuk apabila dua atau lebih jenis unsur (element) bergabung secara kimia (combine chemically). Zarah terkecil dalam suatu sebatian adalah molekul (molecule). Contoh: Air (water) adalah suatu sebatian. Molekul air terdiri daripada dua atom hidrogen dan satu atom oksigen yang bergabung secara kimia.

Karbon dioksida (Carbon dioxide)Komponen: Satu atom karbon, dua atom oksigen.

Natrium klorida (Sodium chloride)Komponen: Satu atom natrium, satu atom klorin.

Benzena (Benzene)Komponen: Enam atom karbon, enam atom hidrogen

Metana (Methane)Komponen: Satu atom karbon, empat atom hidrogen

AmmoniaKomponen: Satu atom nitrogen, tiga atom hidrogen

AIRKomponen: Satu atom oksigen, dua atom hidrogen

Komponen-komponen sebatian tersebut tidak boleh dipisahkan secara fizikal (cannot be physically separated). Komponen-komponen dalam suatu sebatian hanya boleh dipisahkan secara kimia, sebagai contoh, dengan menggunakanhaba yang tinggi (pemanasan)ataumenggunakan tenaga elektrik (elektrolisis)

Memecahkan (breaking down) sebatian dengan pemanasanMemecahkan sebatian gula (sugar) Satu sudu gula dimasukkan ke dalam tabung uji yang kering dan dipanaskan dengan kuat (heated strongly). Pemerhatian: 1. Gula berwarna putih sebelum pemanasan. 2. Semasa pemanasan pepejal hitam (karbon) terbentuk. 3. Selepas pemanasan dan dibiarkan sejuk, titisan air terpeluwap (condense) pada dinding tabung uji. Kesimpulan: Gula dipecahkan kepada karbon (unsur) dan air (sebatian) apabila dipanaskan.

Memecahkan sebatian merkuri oksida (mercury oxide)Sedikit merkuri oksida (mercury oxide) dimasukkan ke dalam tabung uji yang kering dan dipanaskan. Pemerhatian: 1. Merkuri oksida berwarna kuning sebelum pemanasan. 2. Semasa pemanasan, gas yang dilepaskan didapati boleh menyalakan kayu uji berbara. 2. Merkuri berwarna perak (silver) terbentuk pada dinding tabung uji. Kesimpulan: Merkuri oksida dipecahkan kepada merkuri (unsur) dan oksigen (unsur) apabila dipanaskan.

Memecahkan (breaking down) sebatian dengan elektrolisisMemecahkan sebatian air tulen (pure water)Pemerhatian: Gas tidak berwarna dikumpulkan ke dalam kedua-dua tabung uji, P dan Q. Gas dalam P menyalakan kayu uji berbara, manakala gas dalam Q menghasilkan bunyi 'pop' apabila diuji dengan kayu uji yang menyala. Kesimpulan: Air adalah sebatian daripada unsur oksigen dan unsur hidrogen. Pemecahan air oleh arus elektrolisis menghasilkan gas oksigen dalam P tiub dan gas hidrogen dalam tiub Q.

Memecahkan sebatian kuprum (II) klorida (copper (II) chloride)Pemerhatian: Gas berwarna kuning kehijauan (greenish-yellow) dan berbau sengit (pungent smell) dikeluarkan pada elektrod positif. Mendakan kuprum berwarna perang kemerahan (reddish brown copper precipitate) didapati terhasil pada elektrod negatif. Kesimpulan: Sebatian kuprum (II) klorida dipisahkan kepada unsur-unsurnya, iaitu klorin (gas berwarna kuning kehijauan) dan kuprum (pepejal berwarna perang kemerahan) apabila arus elektrik melaluinya.

CampuranCampuran (mixtures) adalah terdiri daripada dua atau lebih bahan (substances) yang digabungkan secara fizikal (combined physically), contohnya, dengan mengacau (stirring).

Bahan-bahan di dalam campuran tidak bersatu (do not unite) oleh tindak balas kimia. Jadi, komponen-komponen di dalam campuran boleh dipisahkan dengan secara fizikal (physical means). Campuran homogen(homogenous mixture) terbentuk apabila bahan dicampur dengan sama rata dan identiti setiap bahan tidak dapat dikenal pasti dengan mudah. Contohnya, larutan garam biasa dan minuman ringan. Campuran heterogen(heterogenous mixture) terbentuk apabila bahan boleh dikenal pasti dengan mudah. Contohnya, udara.

Keterangan di bawah menunjukkan beberapa jeniscampuran serta komponennya.Udara Komponen: Nitrogen, oksigen, karbon dioksida, gas lengai (inert gas), habuk, mikroorganisma, wap air. Tanah Komponen: Air, pasir, tanah liat, tanah gambut, kerikil, humus. Air laut Komponen: Natrium klorida, air, magnesium, kalsium, oksigen.

Air limau Komponen: Garam, gula, limau. Jeruk buah-buahan Komponen: Buah-buahan, garam, gula, cuka air. Kari Komponen: Santan kelapa, gula, garam, rempah, serbuk cili. Makanan ringan Komponen: Garam, gula, perisa, pewarna, pengawet. Darah Komponen: Hormon, sel darah, nutrien, mineral, air, plasma, oksigen.

Bahan yang terdapat di dalam suatu campuranboleh dipisahkan secara fizikal dengan menggunakanproses-proses berikut:Penurasan (Filtration)Pengayakan (Sieving)Penyejatan (Evaporation)Penyulingan (Distillation)Kromatografi (Chromatography)Pengekstrakan (Extraction)Menggunakan magnet (Using a magnet)Pemendakan (Precipitation)

Campuran boleh bertukar kepada suatu sebatian dengan cara pemanasan (heating). Sebagai contoh, serbuk besi (ferum) dan sulfur membentuk suatu sebatian yang dipanggil ferum (II) sulfida apabila ianya dipanaskan.