7/29/2019 BAB 4 SLIDE

1/38

BAB 4

NASIONALISME

7/29/2019 BAB 4 SLIDE

2/38

PENGENALAN

Hans Kahn - gerakan untuk menbentukmasyarakat yang lebih terbuka, bagi menjaminkemerdekaan warganegara dan membebaskanakal dan fikiran.

R. S. Chavan - sebagai sentimen, loyalty ofsympathy.

Juga disebut sebagai fahaman kebangsaan -pemikiran dan tindakan yang menunjukkancinta kepada bangsa dan negara.

7/29/2019 BAB 4 SLIDE

3/38

Bermula di Eropah pada abad ke-18, selepas

Revolusi Perancis pada 1789.

Asia Tenggara - wujud dalam abad ke-20.

Orang Melayu

perjuangan untuk mendapatkan kembali

kedudukan unggul dalam negaranya sendiriseperti sebelum kedatangan penjajah.

7/29/2019 BAB 4 SLIDE

4/38

Tujuan

membebaskan diri daripada cengkaman kuasaasing. Melahirkan perasaan bersatu padu di antararakyat yang dijajah.

Selepas merdeka

perjuangan mempertahankan maruah danmartabat serta kedaulatan negara.

7/29/2019 BAB 4 SLIDE

5/38

BENTUK DAN PERKEMBANGAN NASIONALISME

Perkembangan nasionalisme di Tanah Melayudari sudut masyarakat peribumi (Melayu) danmasyarakat imigran.

Peribumi - dua bentuk perkembangan;

gerakan radikal (bersenjata),

sederhana (tidak bersenjata) - melalui pertubuhandan desakan media massa.

7/29/2019 BAB 4 SLIDE

6/38

GERAKAN NASIONALISME BERSENJATA

Bermula Melayu Melaka menentang Portugis dan Belanda, Melayu

Kedah menentang Siam.

Penentangan terhadap Inggeris Sosio ekonomi - pengutipan cukai. Kepimpinan - di lihat sebagai mencabar kewibawaan

pembesar Melayu sebagai pemimpin tradisi tempatan. Campur tangan dalam hal ehwal agama dan adat-adat

Melayu.

Gerakan nasionalisme bersenjata berlaku di hampirkebanyakan negeri di Tanah Melayu dan juga diSabah.

7/29/2019 BAB 4 SLIDE

7/38

Gagal kerana tiada jaringan yang kukuh di kalanganpenduduk di Tanah Melayu dalam menentangpenjajah. berbentuk setempat, sementara dan bergerak secara kecil-

kecilan.

Tidak wujud perpaduan dan rasa kekitaan dikalangan penduduk.

7/29/2019 BAB 4 SLIDE

8/38

Peristiwa penentangan penjajah;

Sultan Kedah untuk menduduki kembali PulauPinang pada tahun 1789,

Pemberontakan Dol Said di Naning (1831),

Pembunuhan J.W.W. Birch (1875),

Pemberontakan Datuk Bahaman di Pahang (1895),

Pemberontakan Tok Janggut di Pasir Putih (1915),

Penentangan Haji Abdul Rahman Limbong diTerengganu (1928).

7/29/2019 BAB 4 SLIDE

9/38

Dol Said

Campur tangan dalam pentadbiran Naning

Menghalang menyelesaikan kes jenayah di Naning

Kuatkuasa undang-undang seperti di Melaka

Menghalang hubungan Naning Belanda Melancarkan pemberontakan terhadap British. (1831

sehingga 1833).

Kalah dan menyerah diri pada 4 Februari 1833.

7/29/2019 BAB 4 SLIDE

10/38

Tok Janggut (Haji Mat Hassan)

Berlaku di Pasir Putih, Kelantan

Membakar Pejabat Daerah, kebun-kebun, dankediaman milik pegawai-pegawai British.

Penasihat British Kelantan dengan bantuan pasukanpolis dari Singapura - Perang Tok Janggut.

Dibunuh mayatnya diarak di Pasir Putih dan Kota Bharu

digantung di Padang Merdeka selama beberapa ketika

sebelum dikebumikan di Pasir Pekan.

7/29/2019 BAB 4 SLIDE

11/38

SEMANGAT NASIONALISME BUKAN BERSENJATA

Tokoh intelektual tempatan membawa perubahan

minda melalui media massa, madrasah, sekolah dan

pusat-pusat pengajian.

perkembangan pertubuhan Melayu yang bersifat bukan

politik, separa politik dan yang bersifat politik.

pengetahuan dan pengalaman mengenai perkembangan

politik luar negeri.

perkembangan pertubuhan-pertubuhan kaum bukan

Melayu - Cina dan India.

7/29/2019 BAB 4 SLIDE

12/38

Golongan Agama

Kesedaran nasionalisme berkait rapat dengan gerakan

pembaharuan / islah Islam yang sedang berkembang di

Asia Barat

Syed Jamaluddin Al-Afghani, Syeikh Muhammad Abduh, dan

Rashid Ridha. Idea pembaharuan dimuatkan dalam majalah-

majalah yang seperti Al-Manar dan Al-Urwatuk Wuthqa.

Pelajar-pelajar Melayu di Universiti Al-Azhar menubuhkan

persatuan kebajikan Al Jamiah Al Khariah untuk menjaga

kebajikan pelajar-pelajar dan menyatukan mereka.

7/29/2019 BAB 4 SLIDE

13/38

Kerjasama dalam persatuan Perkumpulan Pemuda

Indonesia-Malaya (PERPINDO)

persamaan dari segi rumpun bangsa, agama dan bahasa serta

keturunan.

Idea reformasi (islah) yang berkembang di Asia Barat

dibawa ke Tanah Melayu oleh pelajar lepasan universiti diTimur Tengah seperti Syeikh Mohd Tahir Jalaluddin, Haji

Abas Mohammad Taha, dan Syed Syeikh Al-Hadi.

Pandangan reformis - dalam Majalah Al-Iman(1906), Al-Ikhwan (1926) di Singapura, di Pulau

Pinang Idaran Zaman (1925) dan Saudara (1928)

7/29/2019 BAB 4 SLIDE

14/38

Guna media untuk mengkritik bangsa Melayu

yang masih mengamalkan adat-adat lama dan kolot serta

bertentangan dengan ajaran Islam.

Berlaku pertentangan nilai antara Golongan reformis (Kaum

Muda) dengan (Kaum Tua).

Kaum Muda di lihat sebagai golongan anti-establishment danmembawakan gerakan pembaharuan Islam

Reformis Islam

golongan yang tidak puas hati dengan keadaan masyarakat Islamtelah jauh ketinggalan.

umat Islam sendiri tidak mengamalkan ajaran Islam dengan

betul sebagaimana terkandung dalam al-Quran dan hadis.

7/29/2019 BAB 4 SLIDE

15/38

Kaum Muda melihat ilmu sains dan sistem pendidikan Barat

lebih efisien untuk kehidupan moden.

Menubuhkan Pertubuhan Melayo-Muslim sebagai usaha dan

mengasaskan lebih banyak sekolah moden

Belajar Bahasa Inggeris, asas matematik, mantik (logik),ekonomi dan perdagangan.

Sekolah Agama Al-Diniah di Kampung Lalang, Sungai Rengas,

Perak (1924), diasaskan oleh Syeikh Al-Junid dari Sumatera. Murid-murid didedahkan dengan mata pelajaran perdagangan dari

segi teori dan amali di kedai-kedai menjual getah dan kedai-kedai

runcit.

7/29/2019 BAB 4 SLIDE

16/38

Madrasah juga melahirkan pengusaha-pengusaha Muslimdengan mengeluarkan barangan harian seperti kicap dan

sabun.

Haji Wan Mahmud bin Haji Wan Daud (1929)

salah seorang pengasas Madrasah Muhammadiah, Kota

Bharu

menulis buku bahasa Melayu pertama bidang perdagangan Siasah Perniagaan.

7/29/2019 BAB 4 SLIDE

17/38

Golongan Menengah Melayu

MPSI (1922) - melahirkan pemikir Melayu yang menjadi

pelopor kepada gerakan kebangsaan tanah air.

Harun Amminurashid, Abdul Hadi Husin, Ibrahim Yaakub, Abdul

Ghafar Baba, Senu Ab. Rahman, Syed Nasir, Pak Sako, Buyong Adil.

Guru-guru dari MPSI mendapat banyak idea perjuangan

daripada perkembangan semangat kebangsaan di Indonesia

- menentang Belanda.

Boedi Utomo, Sarekat Islam, Partai Komunis Indonesia,Muhammadiah, Partai Nasional Indonesia.

7/29/2019 BAB 4 SLIDE

18/38

Tokoh MPSI seperti Zainal Abidin Ahmad, Buyong Adil, Ibrahim

Yaakub dan lain-lain lagi telah menubuhkan dua buah

persatuan;

(i) Ikatan Pemuda Semenanjung (1929)

(ii) Ikatan Semenanjung Borneo (1930)

ditubuhkan secara sulit dan bekerjasama dengan beberapa

pertubuhan politik Indonesia seperti Partai Nasional

Indonesia yang dipimpin oleh Sukarno.

7/29/2019 BAB 4 SLIDE

19/38

Pengetua MPSI, O.T. Dussek,

banyak memberi dorongan kepada pelajar-pelajar

mengenai kepentingan kemajuan dan pendidikan.

Sedar dan prihatin terhadap kemunduran bangsa Melayu

terutamanya dalam pendidikan. Bersimpati terhadap cabaran-cabaran yang terpaksa

dihadapi oleh bangsa Melayu.

Memberi kelonggaran kepada guru-guru di maktab untuk

mengembangkan idea-idea politik Berminat dan cenderung terhadap kebudayaan dan

bahasa Melayu.

7/29/2019 BAB 4 SLIDE

20/38

Gerakan nasionalisme di MPSI tidak berkekalan;

Kerajaan British menempatkan tokoh-tokoh pendidik muda

ke kawasan berlainan dan sukar untuk berhubung antara

satu sama lain.

1927, Abdul Hadi Husin ditukarkan ke Kelantan dandiberikan jawatan sebagai Nazir.

1936, O.T. Dussek dipencenkan dan kembali ke England.

1939, Harun Aminurrashid dinaikkan pangkat sebagai

Pengarah Pelajaran Melayu dan ditugaskan ke Brunei.

7/29/2019 BAB 4 SLIDE

21/38

Menyebarkan semangat nasionalisme akhbar seperti

Warta Malaya dan Majlis.

1938 - menubuhkan parti politik Melayu pertama,

Kesatuan Melayu Muda (KMM) diasaskan oleh Ibrahim Yaakub.

Dilabel sebagai radikal oleh British dan dianggap sebagai parti

berhaluan kiri.

Menuntut kemerdekaan dari Inggeris dan menubuhkan

Kesatuan Malaya Raya - menggabungkan Tanah Melayu

dengan Indonesia.

7/29/2019 BAB 4 SLIDE

22/38

Ogos 1939, Kongres Melayu di Kuala Lumpur.

Tertubuhnya Persatuan Melayu SeMalaya - langkah

pertama untuk menyatukan semua orang Melayu.

British mengesyaki ahli-ahli KMM telah bekerjasamadengan Jepun.

1940 KMM diharamkan.

Ibrahim Yaakub dan 150 ahli telah ditangkap

7/29/2019 BAB 4 SLIDE

23/38

4.4.3 Golongan Bangsawan Melayu

Kolej Melayu Kuala Kangsar (1905),

dibina khusus bagi menempatkan anak-anak pembesar-pembesar

Melayu Tujuan utama - memberikan latihan kepada anak-anak golongan

bangsawan Melayu untuk mengisi jawatan-jawatan penting dalam

pentadbiran Inggeris.

Melahirkan tenaga birokrat Melayu yang akan melaksanakan dasar-

dasar British. Simbol kebanggaan yang bersifat elit.

Simbol status bagi pembesar-pembesar Melayu.

7/29/2019 BAB 4 SLIDE

24/38

Tokoh penting MCKK Dato Onn Jaafar

Raja Chulan Raja Abdullah

Muhammad Eunos Abdullah

merupakan golongan yang menyokong British

mempunyai pemikiran yang lebih terbuka dan di lihat oleh

British sebagai lebih liberal, agak sederhana dan bolehdibawa berunding.

7/29/2019 BAB 4 SLIDE

25/38

Walaupun pro British, mengemukakan banyak

tuntutan terhadap British

Mengambil lebih banyak langkah untuk memperbaiki taraf

hidup orang Melayu,

Memberikan peluang pekerjaan yang lebih banyak kepada

orang Melayu di dalam jabatan kerajaan.

Melanjutkan pelajaran ke universiti-universiti termasuk ke

Oxford dan Cambrigde.

Mengkritikan British mengenai kemasukan masyarakat

imigran secara berleluasa ke Tanah Melayu - akan

mengancam peluang-peluang yang sepatutnya dikecapi

oleh orang Melayu. Kritikan disalurkan melalui akhbar

seperti Warta Malaya.

7/29/2019 BAB 4 SLIDE

26/38

1926, Kesatuan Melayu Singapura (KMS) ditubuhkan

oleh Eunos Abdullah.

Membimbing masyarakat Melayu Singapura untuk

memajukan diri dalam lapangan politik, ekonomi,

pendidikan, dan kemasyarakatan.

1935, Kesatuan Melayu Selangor ditubuhkan Raja Sir

Uda dan Tengku Ismail.

Negeri-negeri lain turut menubuhkan parti politik.

bersifat elit dan tidak menyeluruh.

7/29/2019 BAB 4 SLIDE

27/38

4.5 PERKEMBANGAN NASIONALISME DI ZAMAN

PENDUDUKAN JEPUN

Pendudukan Jepun selama lebih tiga tahun (1942-1945)

Layanan kaum yang berbeza-beza melahirkan semangatnasionalisme yang berbeza di kalangan mereka.

Anak Melayu berpeluang menceburi bidang pentadbiran

memberikan keyakinan mengenai keupayaan untuk mentadbir tanahair sendiri.

peluang ini tidak diperolehi semasa pemerintahan Inggeris dahulu.

7/29/2019 BAB 4 SLIDE

28/38

Ahli-ahli KMM yang ditahan British dibebaskan.

KMM membantu Jepun sebelum kemasukan mereka ke negara ini.

Ibrahim Yaakub dilantik sebagai ketua KMM dan diberikan

jawatan penting dalam pentadbiran.

Jepun mengharamkan KMM

Konsep Melayu Raya dan hubunngan KMM dengan Malayan People

Anti-Japanese Army (MPAJA)

Pejuang Melayu yang selama ini kagum dan menyokong Jepun kecewa

dan mula sedar bahawa mereka tersilap langkah kerana penyokongJepun.

Jepun sebenarnya tidak jujur terhadap orang-orang Melayu

7/29/2019 BAB 4 SLIDE

29/38

Semangat kebangsaan kaum Cina sebelum perang

banyak tertumpu kepada tanah asal mereka.

kurang berminat dalam politik tempatan - motif utama

penghijrahan kerana kepentingan ekonomi dan tidak

bercadang untuk menetap di Tanah Melayu.

memperlihatkan minat terhadap fahaman komunis

semakin meluas - menubuhkan kongsi-kongsi gelap dan

parti-parti politik seperti Kuomintang dan Parti Komunis

yang sealiran dengan perkembangan politik di China

sendiri.

7/29/2019 BAB 4 SLIDE

30/38

Fahaman komunis di Tanah Melayu

pengaruh dari Parti Komunis China (Communist Party of

China CPC)

arahan dari Biro Komunis Antarabangsa Bagi Timur Jauh

(Comintern).

bergerak selari dengan Parti Komunis China. bermula

(1923) mlalui sekolah-sekolah Cina di Tanah Melayu.

Main School (Sekolah Utama) yang ditubuhkan di sekitar

tahun-tahun 1926 hingga 1927merupakan badan

eksekutif terpenting dalam perkembangan ideologi

komunis di Tanah Melayu.

7/29/2019 BAB 4 SLIDE

31/38

30 April 1930, Parti Komunis Malaya ditubuhkan

gabungan dua pertubuhan Cina yang terkenal di Tanah

Melayu, iaitu Parti Komunis Nanyang dan Kesatuan

Sekerja Nanyang (Nanyang General Labour Union).

dikendalikan secara langsung oleh Comintern dan bukan

lagi oleh China.

Sokongan kuat masyarakat Cina terhadap PKM

tidak puas hati mereka terhadap kerajaan pada masa itu.

sering beranggapan bahawa mereka perlu mendapat

peluang lebih daripada apa yang mereka telah perolehi

akan mendapat keutamaan sekiranya PKM memerintah

negara ini.

7/29/2019 BAB 4 SLIDE

32/38

PKM

bercita-cita menegakkan sebuah Kerajaan Republik Soviet

Malaya

melancar pemberontakan bersenjata

British tolak Perlembagaan Rakyat oleh barisan parti politik

kiri All Malayan Council of Joint Action (AMCJA) dan Pusat

Tenaga Rakyat (PUTERA) yang di dalangi oleh PKM.

Peristiwa Darurat 1948

titik tolak penting dalam perkembangan politik masyarakat

Cina di Tanah Melayu.

perkembangan ideologi komunis di Tanah Melayu berkait

secara langsung dengan soal perkauman.

7/29/2019 BAB 4 SLIDE

33/38

Jawatan Kuasa Perhubungan Kaum

Ditubuhkan bagi mengalihkan tumpuan dan sokongan

masyarakat Cina terhadap PKM yang disifatkan sebagai

parti orang Cina,

British telah menggalakkan pemimpin-pemimpin Cina

menubuhkan parti politik Cina yang sah.

Februari 1949, Malayan Chinese Association (MCA) telah

ditubuhkan dan diketuai oleh Tan Cheng Lock.

Parti alternatif bagi orang Cina bagi mengurangkan

sokongan masyarakat ini terhadap PKM.

Saluran bagi mengemukakan tuntutan dan kepentingan

mereka terhadap British.

7/29/2019 BAB 4 SLIDE

34/38

Semangat nasionalisme orang India juga mengikut

pergerakan politik di negara asal mereka, India.

Mahatma Ghandhi - mempengaruhi pemikiran masyarakat

India di Tanah Melayu - agak berpelajaran.

Semasa pendudukan Jepun Indian National Army (INA) ditubuhkan - kerjasama Jepun

dengan Subhas Chandra Bose.

membenarkan Tanah Melayu dijadikan pusat gerakan bagi

INA. kerjasama ini lebih berupa sokongan kuat Jepun terhadap

rakyat India - membebaskan negara mereka daripada

British.

7/29/2019 BAB 4 SLIDE

35/38

Jepun telah mengeksploitasi dan memperalatkan

pemimpin-pemimpin India

Subhas Chandra Bose menekankan bahawa tujuan utama

gerakan INA adalah untuk membebaskan India daripada

British. Gunakan cogankata ChaloDelhi (Pergi ke Delhi)

untuk menaikkan semangat nasionalisme di kalanganburuh India.

INA dengan kerjasama Indian Independence Leagua telah

membentuk kerajaan sementara.

sukarelawan INA mencapai jumlah 16,000 orang.

penubuhan pasukan tentera wanita India - The Rani of Jhenshi.

7/29/2019 BAB 4 SLIDE

36/38

Perang Dunia Kedua tamat

kaum India terus memperjuangkan kepentingan politik mereka

selari dengan perkembangan politik di India yang sedangmenuntut kemerdekaan dari British.

bermatlamatkan kemenangan bagi perjuangan kebangsaan di

India dan menjaga kepentingan masyarakat India di TanahMelayu. Di samping itu, mereka juga turut bersama-sama

memperjuangkan kepentingan politik dengan kaum-kaum lain di

negara ini.

Dengan sokongan dan dorongan daripada pemimpin di India

sendiri - Ogos 1949, Kongres India Tanah Melayu atau Malayan

Indian Congress (MIC) ditubuhkan - John A. Thivy sebagai Yang

Dipertua Kongres pertama.

7/29/2019 BAB 4 SLIDE

37/38

PENUBUHAN PARTI PERTUBUHAN MELAYU BERSATU (UMNO)

Orang Melayu bersatu menentang cadangan Malayan Union

pada tahun 1945.

1 Mac 1946, persidangan pertubuhan Melayu di Kelab Sultan

Sulaiman Kampung Baru.

selama tiga hari dan dihadiri oleh semua persatuan di tanah air

termasuklah Persatuan Orang Asli.

bersetuju bergabung - Kongres Melayu Se-Malaya yang

dipengerusikan oleh Dato Onn bin Jaafar.

11 Mei 1946 Kebangsaan Melayu Bersatu (PEKEMBAR) atau United Malays

National Organisation (UMNO) ditubuhkan.

7/29/2019 BAB 4 SLIDE

38/38

KESIMPULAN

Semangat nasionalisme di Tanah Melayu agak perlahan

berbanding negara-negara lain di Asia Tenggara.

Faktor pelbagai bangsa, agama, dan adat resam menyebabkan

proses pembentukan dan penyatuan kesedaran politik lambat

berlaku.

KMM tidak mampu bertahan lama kerana tekanan British.

UMNO berjaya menyatukan orang Melayu, bekerjasama dengan

Inggeris dan parti-parti bukan Melayu.

Nasionalisme merupakan satu proses untuk membentuk dan

memperkukuhkan identiti sebuah negara dan bangsa yang bebas

merdeka.