1

BAB 3: METODOLOGI KAJIAN

3. 0 Pendahuluan

Metodologi kajian adalah penting supaya penyelidikan yang dijalankan mempunyai

kaedah yang paling sesuai dan berkesan dalam menjawab permasalahan kajian. Oleh

itu, kaedah kajian yang dirangka adalah melibatkan reka bentuk kajian, subjek atau

sampel kajian, prosedur kajian, prosedur pengambilan data serta prosedur

penganalisisan data.

3. 2 Reka Bentuk Kajian

Kajian ini menggunakan kaedah penyelidikan eksperimental benar bagi

membandingkan kumpulan-kumpulan yang paling baik. Kaedah eksperimental ini

dikaitkan benar kerana pengagihan responden-responden adalah secara rawak ke dalam

kedua-dua kumpulan berdasarkan pemilihan iaitu responden memiliki peluang yang

sama untuk memasuki mana-mana kumpulan dan bukan ditentukan oleh penulis (Chua,

2010). Hal ini dilakukan dengan memilih pelajar berdasarkan senarai nama yang

diberikan pihak sekolah di mana semua pelajar memiliki kemungkinan yang sama untuk

memasuki salah satu kumpulan. Demikian juga, persoalan tentang kelebihan membaca

dan mengulang kaji atau sebaliknya dalam mana-mana kumpulan responden tidak akan

timbul lagi. Juga yang membezakannya dengan eksperimen kuasi ialah kajian

eksperimen kuasi tidak menggunakan kaedah pemilihan rawak seperti eksperimen

benar.

2

Menurut Ahmad Rushdi, (2010) secara amnya, kajian seumpama ini mencantumkan

dua jenis asas penyelidikan untuk menghasilkan hasil kajian yang lebih berkualiti. Jenis

asas penyelidikan yang dimaksudkan ialah kajian kepustakaan (library research) dan

kajian di lapangan (field research). Cantuman kedua jenis penyelidikan ini amat sesuai

dengan penyelidikan zaman sekarang yang mementingkan kedua-dua unsur tersebut.

Kajian kepustakaan dalam kajian ini di jalankan di Universiti Malaya iaitu di

Perpustakaan Fakulti Bahasa, Perpustakaan Utama dan Perpustakaan Za’ba, namun

tidak diabaikan kajian di perpustakaan lain seperti di UITM, UKM dan UIAM.

Manakala kajian lapangan dalam kajian ini adalah berdasarkan pandangan Asmah Omar

(2002) iaitu merujuk kepada tempat sesuatu fenomena yang hendak dikaji yang

menyediakan maklumat kajian untuk ditafsir berdasarkan objektif kajian. Dalam kajian

ini ia merujuk kepada sekolah SABK yang merupakan tempat penyelidikan

dilaksanakan dan juga tempat pengambilan data secara keseluruhannya.

Seterusnya, data dalam kajian ini seperti yang telah diterangkan sebelum ini ia

berbentuk data kuantitatif dan kualitatif. Data kuantitatif ialah daripada hasil ujian dan

soal selidik serta data kualitatif daripada hasil temu bual. Data-data ini dipungut melalui

soalan ujian pasca, soal selidik pelajar dan temubual semi struktur guru.

Hasil ujian pasca akan menentukan jarak perbezaan di antara responden kumpulan

rawatan dan kawalan. Kaedah seperti ini dipilih untuk mengelak berlakunya ralat dalam

ujian post test design.(sebab dan bukti). Rekabentuk kajian ini dijalankan adalah untuk:

1. Mengenal pasti persepsi pelajar terhadap pembelajaran BA secara am dan komik

secara khas.

3

2. Mengetahui persepsi guru mengenai masalah pelajar dalam pembelajaran BA

dan penggunaan komik dalam pembelajaran BA dalam kalangan pelajar.

3. Mengetahui keberkesanan pembelajaran BA menggunakan komik berbanding

kaedah tradisonal (biasa).

Berikut merupakan gambarajah mengenai rekabentuk kajian yang dijalankan:-

Rajah 3. 1 : Rekabentuk Instrumen Kajian

3. 2. 1 Kajian Kuantitatif Atau Gabungan

Secara dasarnya kuantatif adalah daripada perkataan kuantiti (Kamus DBP) iaitu jumlah

atau bilangan. Chua (2006) mengatakan kuantitatif dikaitkan dengan data numerika dan

ketepatan, yang mana berdasarkan penyelidikan inkuiri positivis yang menggunakan

kajian eksperimental dan data numerika untuk dianalisis dengan ujian statistik. Diantara

Instrumen

ujian kefahaman

kosa kata

kertas temubual

semi struktur

soal selidik

terbuka

tertutup

modul argumentasi

(komik)

4

jenis-jenis kajian kuantitatif ialah kajian deskriptif, kajian korelasi, causal comparative,

dan kajian eksperimental.

Manakala kajian kualitatif adalah kajian yang tidak dapat dijelaskan dengan data

numerika, yang mana terdapat perkara-perkara tertentu yang memerlukan pemerhatian

yang teliti terutamanya yang berunsur emosi, motivasi, dan empati (memahami orang

lain) yang berkait dengan manusia, kumpulan tertentu atau keadaan semualajadi (Chua,

2006).

Data kualitatif pula diperoleh dengan cara pemerhatian, temu bual, analisis dokumen

atau apa-apa cara untuk mendapatkan data yang lengkap. Antara kajian ini ialah kajian

tindakan, kajian kes, kajian lapangan, dan analisis dokumen.

Kajian gabungan pula merupakan kajian yang menggabungkan kaedah kuantitatif dan

kualitatif. Menurut Creswell & Clark (2011), data yang diperoleh juga menggunakan

data kuantitatif dan data kualitatif yang merupakan kombinasi kaedah, falsafah, dan

haluan rekabentuk penyelidikan yang merangkumi :-

1) Mengumpul dan analisis data kualitatif dan kuantitatif secara teliti dan menyakinkan.

2) Menggabungkan atau menghubungkan dua jenis data secara serentak dengan cara

menggabungkan secara berturutan atau menerapkan salah satu ke dalam yang lain.

3) Memberikan kepentingan kepada salah satu atau kedua bentuk data (berdasarkan

kepada penekanan dalam penyelidikan).

4) Menggunakan prosedur ini dalam satu kajian atau mengikut beberapa fasa.

5) Merangka prosedur mengikut pandangan falsafah atau pandangan teori.

5

6) Menggabungkan prosedur ke dalam rekabentuk kajian yang spesifik yang

akan memberi halatuju untuk melaksanakan kajian.

Berdasarkan pendapat di atas, jelaslah bahawa kajian ini menggunakan kaedah

penyelidikan berbentuk campuran yang menekankan lebih kepada kaedah kuantitatif

iaitu melalui ujian dan soal selidik dan untuk kaedah kualitatif ialah dengan hanya

menggunakan kaedah temubual.

3. 2. 2 Kajian Eksperimental

Reka bentuk kajian eksperimental dilakukan untuk mengetahui hubungan sebab dan

akibat antara variabel. Ini bermakna, perubahan(akibat) yang berlaku pada variabel

bersandar iaitu skor yang tertinggi adalah disebabkan(sebab) perubahan yang diberikan

kepada variabel bebas iaitu pembelajaran menggunakan komik. Hal ini sekaligus

menjelaskan hubungan antara variabel bebas dan variabel bersandar. Sila rujuk jadual di

bawah:

Kumpulan

Kajian

Variabel

dimanipulasi

Kesan perubahan

variable bersandar

(hipotesis)

Hasil

Kajian(hipotesis)

Kumpulan

Rawatan

Ya

Pembelajaran

menggunakan

Komik

Ya

Skor yang lebih tinggi

berbanding kumpulan

kawalan

Pembelajaran

menggunakan

komik adalah

berkesan untuk

meningkatkan

prestasi pelajar Kumpulan

Kawalan

Tidak

Pembelajaran

menggunakan

kaedah tradisional

Tidak

Skor yang rendah

berbanding kumpulan

rawatan

Jadual 3. 1: Hubungan Antara Variabel

6

Kajian eksperimental dalam kajian ini ialah berbentuk eksperimental benar. Secara

kasarnya, kajian eksperimental ini boleh digambarkan seperti jadual 3. 2 dan

gambarajah 3. 2 di bawah:

Kumpulan Jenis pembelajaran Ujian Pos

Kumpulan Rawatan Komik bahasa Arab U1

Kumpulan Kawalan Kaedah Tradisional U1

Jadual 3. 2: Kajian Eksperimental Benar

Rajah 3. 2 : Konsep Eksperimental Kajian

Kumpulan Rawatan Kumpulan Kawalan

Keberkesanan pembelajaran kaedah komik (variabel bersandar) Komik(rawatan)

Keberkesanan pembelajaran kaedah tradisional (variabel bersandar) Teks

perbualan(Kawalan)

Ujian Pasca sebagai pengukuran

(variabel bersandar)

Ujian Pasca sebagai pengukuran

(variabel bersandar)

Keputusan Ujian Yang berbeza

7

3. 2. 4 Kerangka Teori Kajian

Teori yang digunakan dalam kaedah pembelajaran komik kajian ini ialah pendekatan

Konstruktivisme dalam komik iaitu teori kontruktivisme yang digunakan berdasarkan

buku Cognitive Comics: A Constructivist Approach To Sequential Art oleh Donald

Jackson(2009). Berdasarkan teori ini rancangan pengajaran akan mengikut sepertimana

formula yang diterangkan dalam Navigating the Teaching of Art oleh Michael Parks

dan John Siskar(2009) serta daripada praktikal moden dalam Konstruktivisme.

Dalam praktikal moden teori kontruktivisme, persekitaran pembelajaran seperti

menggunakan komik merupakan cara yang sesuai untuk menarik minat pelajar dalam

pembelajaran agar pelajar mudah mengingati konsep dan mengaitkan dengan input

yang baru dalam keadaan yang gembira. Seperti yang telah dijelaskan sebelum ini,

salah satu daripada prinsip panduan dalam konstruktivisme termasuk belajar untuk

mengetahui maksud sesuatu. Pelajar akan membina maksud daripada mana-mana

bahagian ekspresi makna dalam seni lukisan. Ini bermakna, kaedah kajian ini yang

menggunakan komik sebagai instrumen kajian menepati prinsip kontruktivisme secara

dasarnya yang mana pelajar harus membina maksud daripada ekspresi makna dalam

lukisan.

Manakala mengikut aspek metakognitif dalam konstruktivisme ialah pelajar

mengenalpasti cara mereka sendiri dalam melihat dunia, kepercayaan, nilai dan

membina budaya di mana mereka mencipta makna. Bertepatan dengan kaedah kajian

ini yang menyediakan ruang untuk pelajar meluahkan pendapat mereka tentang

bagaimana mereka melihat kaedah pendidikan yang mereka inginkan dan minat mereka

8

melalui soal selidik kajian yang memfokuskan masalah dalam pembelajaran BA dan

persepsi mereka tentang pembelajaran menggunakan komik.

Seterusnya teori kedua yang digunakan penulis ialah teori bahasa visual oleh Neil Cohn

(2012). Bahasa penglihatan (visual language), ialah istilah yang dicipta dan disokong

oleh Cohn sebagai definisi yang berguna untuk pendidik dalam menyelidik hubungan

seni yang berterusan dengan perkembangan kognitif. Oleh itu, teori bahasa visual

merupakan teori yang bertepatan kerana komik ditulis menggunakan bahasa visual.

Secara sedar ataupun tidak, mana-mana kajian yang mengkaji komik telah

menggunakan teori ini. Dalam teori ini, bercakap dan melukis adalah sebenarnya

mempunyai struktur, proses dan berkembang dengan cara yang sama.

Seterusnya Dual Coding Theory oleh Allan Pavio yang digunakan dalam kajian ini

adalah dalam aspek pemilihan bahan pembelajaran (komik) dan modul pembelajaran

iaitu dengan menggunakan jenis strip komik yang mana menurut teori ini yang

mengatakan bahawa untuk membolehkan seseorang mengingat apa yang dibaca bukan

sahaja dengan kata-kata tetapi juga menggunakan gambaran grafik secara bertulis.

Begitu juga bahawa pemahaman yang sebenar ialah apabila melalui kedua-dua kaedah

iaitu melalui bahasa verbal dan bukan verbal iaitu visual “lukisan” yang mana menepati

ciri komik yang mempunyai lukisan dan percakapan.

9

3. 2. 5 Modul Komik

Seperti yang telah diterangkan sebelum ini, modul yang digunakan dalam sesi

pembelajaran dalam kajian ini adalah berbentuk komik. Modul komik ini diadaptasi

daripada petikan BA dalam buku BA Tingkatan Tiga yang bertajuk “al ijtihad asas al-

najah”. Dari segi kesahan, modul komik ini telah disahkan oleh seorang pensyarah

kanan yang merupakan pensyarah BA di FBL, UM.

3. 3 Sampel Kajian

Populasi kajian terdiri daripada lima belas buah SM Agama (SABK) dan 4 SMK

Agama yang terdapat di Kedah. Oleh kerana melibatkan populasi yang besar, maka

persampelan perlu dilakukan. Persampelan yang dilakukan menggunakan persampelan

kebarangkalian kerana kajian ini adalah kajian eksperimental. Ini adalah untuk

memastikan setiap subjek mempunyai peluang yang sama untuk dipilih sebagai

responden kajian.Tetapi hasil dalam kajian ini tidak akan digeneralisasikan mewakili

semua sekolah agama.

Persampelan dalam kajian ini menggunakan rawak mudah kepada pelajar tingkatan 3

negeri Kedah yang mengambil subjek bahasa Arab. Kajian ini hanya melibatkan sebuah

Sekolah Menegah Agama SABK di luar bandar. Sampel terdiri daripada 60 orang

pelajar tingkatan tiga iaitu untuk kumpulan kawalan 30 orang dan 30 orang juga untuk

kumpulan rawatan, serta tiga orang guru bahasa Arab di sekolah berkenaan. Sampel ini

terdiri daripada campuran lelaki dan perempuan daripada sekolah berkenaan. Pelajar ini

telah mempelajari bahasa Arab selama tiga tahun tanpa termasuk subjek BA asas,

10

mereka juga telah mempelajari sebelas lagi subjek agama yang menggunakan buku teks

berbahasa Arab sukatan Al Azhar Mesir.

Sekolah Agama SABK ini mempunyai pelajar yang agak cemerlang jika dibandingkan

dengan sekolah menengah biasa. Hal ini kerana syarat kemasukan ke sekolah SABK

yang telah ditetapkan adalah minimumnya memperolehi dua A dalam UPSR dan lulus

ujian bacaan al-quran.

Salah satu sebab mengapa pelajar tingkatan tiga dipilih adalah kerana pengalaman dan

ilmu BA selama tiga mereka belajar di sana berbanding tingkatan satu dan dua. Sebab

yang lain ialah supaya kajian ini boleh mengetahui keputusan ujian terbaru mereka,dan

untuk pengetahuan umum, kajian ini dijalankan selepas peperiksaan umum iaitu PMR

dijalankan kepada pelajar. Hal ini supaya kajian ini tidak menganggu tumpuan mereka

kepada PMR dan menjadi variabel gangguan terhadap kajian.

Kebiasaannya, pelajar menengah rendah di SABK ini mempelajari BA ialah dalam

tempoh 35 minit untuk satu masa dan 4 kali seminggu. Ini bermakna mereka

mempelajari BA sebanyak 16 kali dalam sebulan. Hal ini menguatkan lagi sebab untuk

memilih sekolah SABK sebagai sumber data kajian.

3. 3. 1 Lokasi Kajian

Lokasi kajian lapangan yang dijalankan dalam kajian ini ialah di Sekolah Menengah

Agama (Arab) An Najah, Kedah. Sekolah ini merupakan salah satu daripada 15 buah

Sekolah Menengah (SABK) yang terdapat di negeri Kedah. Sila rujuk jadual di bawah

untuk pengesahan bilangan sekolah menengah di Kedah:

11

Jenis Sekolah Bil. Sekolah Bil. Kelas

SMK 151 5464

SM Vokasional 4 99

SM Teknik 1 26

SMK Agama 4 121

SM Berasrama Penuh 5 123

SM + SR (Model Khas) 2 53

SM Agama (SABK) 15 170

Kolej Vokasional 1 13

JUMLAH 183 6,069

Jadual 3. 3: Peringkat Menengah

Sumber: Portal Rasmi Jabatan Pendidikan Negeri Kedah (JPN) Statatistik 2013

3. 3. 1. 1 Latar Belakang Sekolah Agama (SABK)

Sekolah Menengah Agama di Kedah ialah Sekolah Menengah Agama (SMK Agama),

Sekolah Agama Bantuan Kerajaan (SABK) dan Sekolah Agama Rakyat (SAR). Oleh

kerana kajian ini dijalankan di Sekolah Agama Bantuan Kerajaan (SABK) maka SABK

ini sahaja akan dibincangkan dengan lebih lanjut dalam kajian ini.

Pada asalnya SABK ini adalah Sekolah Agama Rakyat SAR. SAR pada asalnya ialah

sekolah yang ditubuhkan seperti penubuhan masjid, surau dan balai-balai sah yang

diusahakan oleh jawatankuasa penduduk di atas permintaan dan keperluan setempat.

(Azizi & Supyan, 2009). Sekolah ini kemudian didaftarkan di bawah Majlis Agama

Islam Negeri. Bagaimanapu apabila sekolah ini menandatangani MoU pendaftaran

dengan kerajaan, sekolah agama SAR ini dinamakan sebagai Sekolah Agama Bantuan

Kerajaan SABK.

12

Langkah Pendaftaran SAR merupakan langkah besar Kementerian Pelajaran untuk

mengangkat martabat sekolah agama bersama-sama dengan institusi pendidikan yang

lain. Namun ia tidak disambut seratus peratus oleh pihak yang terlibat ……….Proses

membangunkan SAR di seluruh Malaysia bukanlah baru kerana sebelum ini ia telah

diserahkan kepada Jabatan Kemajuan Islam JAKIM untuk menyelaraskannya

berdasarkan pengalamannya dalam menguruskan institusi-institusi agama di peringkat

negeri. Dalam struktur pengurusan JAKIM, satu bahagian telah diwujudkan iaitu

Bahagian Pembangunan Pendidikan Islam. Bahagian ini telah dijadikan urusetia kepada

Lembaga Bahagian Penyelarasan Pembangunan Pendidikan dan Pendidikan Islam

(LEPAI) untuk menguruskan semua SAR di Malaysia. Penyelarasan ini dengan

harapan ia tidak banyak menimbulkan konflik. Bagaimanapun, pergerakannya agak

perlahan dan tidak menyelesaikan banyak masalah dalam tempoh yang diberi.

(Mahmood Zuhdi, 2008).

Menurut Azizi Usman dan Supyan Hussain (2009), proses pendaftaran SAR telah

dilaksanakan atas persetujuan dan arahan YAB Perdana Menteri pada masa itu ialah

YAB Dato’ Seri Abdullah Ahmad Badawi. Persetujuan itu telah menerima syor

daripada Laporan Jawatankuasa Khas Mengkaji Isu Pendidikan Islam, Peranan Sekolah

Agama Rakyat dan Memperkasa Sekolah Kebangsaan Khususnya Berkaitan

Pendidikan Islam. Laporan ini juga dikenali sebagai Jawatankuasa Tan Sri Murad yang

mengesyorkan agar SAR berdaftar dengan Kementerian Pelajaran bagi membolehkan

bantuan yang lebih baik diberikan. Langkah ini bertujuan untuk meningkatkan kualiti

pendidikan bagi sekolah tersebut. Langkah tersebut bermaksud mendaftar SAR seluruh

negara dan menjadikannya institusi pendidikan bantuan kerajaan berdasarkan seksyen

16 (b). Kategori (a) ialah institusi pendidikan kerajaan, manakala kategori yang ketiga

13

atau (c) ialah institusi pendidikan swasta. Dalam akta tersebut juga menjelaskan

maksud sekolah bantuan kerajaan iaitu:-

“institusi pendidikan yang menerima sumbangan modal dan sumbangan bantuan

penuh”,

Sumbangan tersebut dijelaskan lagi; “apa-apa bayaran dari wang awam, selain

daripada sumbangan modal”. Manakala maksud sumbangan modal pula, “bayaran

daripada wang awam kepada sesuatu institusi pendidikan bagi (Akta Pendidikan

1996):

(a) Mengadakan bangunan

(b) Mengubah atau menambah premis yang sedia ada

(c) Mengadakan perabot atau kelengkapan bagi premis yang baru, diubah atau

ditambah

(d) Apa-apa maksud lain selain ditetapkan.

Adapun pada laman Kementerian Pelajaran Malaysia (KPM), pada bahagian SABK

menengah dan rendah, SABK ialah:

(a) Berdaftar dengan Kementerian Pelajaran Malaysia (KPM)

(b) Ditadbir oleh KPM

(c) Pemilikan tanah dan bangunan dikekalkan

(d) Kurikulum agama negeri dikekalkan

(e) Menerima pelbagai kemudahan

MoU ini adalah bertujuan mempertingkatkan kualiti pengurusan pentadbiran,

mempertingkatkan kualiti pengajaran dan pembelajaran, mempertingkatkan kualiti

14

pengurusan sumber manusia, dan juga mempertingkatkan kualiti prasarana dan

kemudahan.

Selain itu, SABK ini mempunyai kelebihan kepada sekolah, guru serta kakitangan dan

murid. SABK akan menerima bantuan sumbangan bagi urusan pentadbiran sekolah,

menerima bantuan modal bagi menampung keperluan pembangunan fizikal sekolah,

meneriama bantuan isentif (SAR sahaja) setelah Memorandum Persefahaman (MoU)

ditandatangani, menerima guru terlatih sekiranya guru sedia ada tidak mencukupi, dan

juga akhirnya kurikulum agama dan pelaksanaan Sijil Tinggi Agama (STAM)

dikekalkan. Untuk guru dan kakitangan pula, mereka berpeluang diserap ke dalam

perkhidmatan kerajaan, berpeluang menikmati gaji dan elaun yang setaraf dengan

kelayakan, berpeluang mendapat kenaikan pangkat, berpeluang mendapat kemudahan

kerajaan, berpeluang mengikuti kursus ikhtisas, berpeluang melanjutkan pelajaran, dan

juga berpeluang untuk ikut serta dalam aktiviti KPM. Akhir sekali kepada murid,

mereka akan berpeluang mendapat bantuan, bersaing dengan murid-murid aliran

perdana, berpeluang untuk ikut serta dalam aktiviti anjuran KPM, melanjutkan

pelajaran ke sekolah-sekolah KPM yang terbaik, dan juga mendapat pendidikan yang

lebih berkualiti (Portal Rasmi Kementerian Pelajaran Malaysia KPM Bahagian Sekolah

Menengah SABK dan SMKA, 7 Januari 2014).

3. 3. 1. 2 Sistem Pengajian di Sekolah Agama An Najah

Sekolah Menengah Agama An Najah mempunyai dua jenis kurikulum, iaitu Kurikulum

KBSM dan Kurikulum Majlis Agama Islam Negeri. Kurikulum KBSM merupakan

kurikulum Kementerian Pelajaran Malaysia manakala kurikulum kedua ialah daripada

Majlis Agama Islam Negeri (JPN, 2013).

15

Seterusnya, sistem persekolahan di SMA An Najah adalah seperti sistem persekolahan

Kementerian Pendidikan Malaysia, bezanya di SMA An Najah ialah beberapa perkara

diberikan penekanan iaitu penekanan dalam mata pelajaran Bahasa Arab ‘kurikulum

Azhari’, penggunaan bahasa Arab bagi mata pelajaran agama dan adanya peperiksaan

“Syahadah Nihaiyah’ (Sijil Tinggi Agama atau STA) itu banyak memberi bantuan

kepada kesempurnaan mengikuti peperiksaan Sijil Tinggi Agama Malaysia STAM

yang merupakan sijil kelayakan yang diiktiraf oleh kerajaan untuk menyambung

pelajaran di universiti-universiti dalam dan luar Negara di Timur Tengah (Sekolah

Agama, Bahagian Pendidikan JHEAIK, 2014).

Kurikulum KBSM pula, ialah seperti sekolah-sekolah kerajaan yang lain yang

mempunyai beberapa peperiksaan daripada Lembaga Peperiksaan Malaysia iaitu PMR

untuk menengah rendah dan SPM, … dan STAM untuk menengah tinggi (JPN, 2013).

3. 3. 1. 3 Subjek Atau Mata Pelajaran Di Sekolah Menengah Agama An Najah

Subjek yang di ajar di SMA (Arab) An Najah terbahagi kepada dua bahagian utama,

iaitu daripada KPM dan subjek-subjek Azhari. Mata pelajaran daripada KPM untuk

menengah rendah berjumlah 11 subjek KBSM dan subjek Azhari juga berjumlah 11

subjek. Jadi, kesemuanya yang wajib di pelajari oleh pelajar menengah rendah ialah 22

subjek. Untuk menengah tinggi pula, jumlah subjek KBSM ialah 12 subjek, manakala

bagi subjek Azhari pula berjumlah 13 subjek. Bermakna, untuk menengah tinggi

jumlah subjek yang perlu dipelajari oleh pelajar ialah sebanyak 25 kesemuanya. Sila

rujuk jadual 3. 4 dan 3. 5 di bawah untuk maklumat lanjut:

16

MENENGAH RENDAH

KBSM AZHARI

1 1. B. Melayu 1 Nahu Sarf

2 B. Inggeris 2 . Insyak

3 B. Arab 3 Mutolaah

4 Matematik 4 Al-Quran

5 Sains 5 Fiqh

6 Sejarah 6 Tauhid

7 Geografi 7 Tafsir

8 KHB 8 Hadis

9 Pend Islam 9 Sirah

10 PJK 10 Imlak

11 Pend Sivik 11 Khot/Jawi

Jadual 3.4: Jumlah Subjek Bagi Menengah Rendah di SABK

MENENGAH TINGGI

KBSM AZHARI

1 B. Melayu 1 Nahu Sarf

2 B. Inggeris 2 Insyak

3 B. ArabTinggi 3 Mutolaah

4 Matematik 4 Al-Quran

5 Sains 5 Fiqh Faraidh

6 Sejarah 6 Tauhid Mantiq

7 Ekonomi 7 Tafsir Wa Ulum

8 P. Akaun 8 Hadis Mustolah

9 PQS 9 Balaghah

10 P Syariah 10 Adab Nusus

11 KHB 11 Tarikh Islam

12 PJK 12 Arudh Qafiah

13 13 Usul Fiqh

Jadual 3. 5: Jumlah Subjek Bagi Menengah Tinggi di SABK

17

3. 3. 1. 4 Sukatan Pelajaran Subjek Bahasa Arab Tingkatan Tiga (KBSM) di

Sekolah Menengah Agama An Najah

Silibus bagi pengajian bahasa Arab Tingkatan Tiga (KBSM) mempunyai sepuluh bab

berdasarkan tajuk-tajuk tertentu. Sepuluh bab ini dibahagikan kepada lima bahagian

yang penting iaitu al mehwar, al qira’h al mukaththafah, qira’h muwassach, al qawa‘d

al nahwiyyah wassorfiyyah, al huqmu wal amthal ataupun wal abyat asysyi‘riyyah dan

akhir sekali al arqam wal acdad ataupun al a

cdad al tarbawi (Irma et al, 2010).

Dalam kajian yang dijalankan, bahan modul komik di ambil daripada pelajaran yang

ketiga iaitu bahagian qira’h al mukaththafah yang bertajuk al ijtihad asas al najah.

Bahagian ini ialah bahagian pengkayaan bahasa daripada pembacaan karangan. Hal ini

adalah bertepatan dengan fokus pembelajaran komik ini dijalankan agar mempunyai

kaedah yang menarik untuk meningkatkan kekayaan kosa kata dan kefahaman bahasa

Arab pelajar.

3. 4 Pengumpulan Data

Bagi pengumpulan data, kajian ini menggunakan dua kaedah dalam pengumpulan data

iaitu data primer dan data sekunder. Data primer adalah merujuk kepada data yang

dikumpulkan sendiri oleh penyelidik menerusi soalan ujian pelajar, set soal selidik

pelajar dan borang temubual guru. Manakala pengumpulan data sekunder pula adalah

lebih mengutamakan penyelidikan perpustakaan dan data tersebut telah dikumpul

daripada kajian-kajian berkaitan yang dilakukan sebelum ini oleh penyelidik lain sama

ada dalam bentuk artikel, artikel jurnal, tesis, buku, majalah, kertas seminar dan

18

sebagainya. Adapun data primer dalam kajian ini ialah instrumen yang digunakan dalam

kajian ini.

3. 4. 1 Instrumen Kajian

Tiga instrumen kajian yang digunakan dalam kajian ini ialah kertas ujian pelajar, kertas

soal selidik dan kertas soalan temubual semi struktur guru.

3. 4. 1. 1 Kertas Soalan Ujian Pasca

Menurut Hamimi et al (2008) penilaian dalam pengajaran dan pembelajaran adalah satu

kaedah dalam mengetahui pencapaian pelajar dalam pembelajaran. Terdapat dua jenis

penilaian secara umumnya iaitu berasaskan masa (penilaian formatif) dan penilaian

berasaskan tujuan pelaksanaan (penilaian sumatif). Beza di antara keduanya ialah

penilaian formatif bermaksud penilaian secara berterusan yang dibuat sepanjang

berlangsung proses pengajaran dan pembelajaran untuk menilai keberkesanannya.

Manakala penilaian sumatif ialah penilaian di akhir sesuatu tempoh dalam proses

pengajaran dan pembelajaran untuk menilai pencapaian pelajar.

Dalam kajian ini, penilaian yang digunakan ialah berbentuk penilaian sumatif yang

bertujuan untuk menilai pencapaian pelajar selepas pembelajaran berlangsung samada

pelajar memahami pembelajaran yang diajar dan memahami bahan pembelajaran itu

sendiri.

Menurut Norsyida (2012), penilaian bukan sahaja sekadar memberi gred kepada pelajar

malah ia juga untuk mengumpul maklumat yang bertujuan untuk membuat keputusan

dalam pembelajaran pelajar. Apabila penilaian yang digunakan bersesuaian dengan

19

pelajar ia bukan sahaja membantu guru malah dapat membantu pelajar dalam aktiviti

pembelajarannya.

Oleh sebab itu, kajian ini telah menggunakan ujian yang mengandungi 2 bahagian

soalan iaitu satu bahagian soalan kefahaman dan kosa kata. Soalan kefahaman yang

diberikan ialah dalam bentuk petikan iaitu kedua-dua kumpulan responden mempunyai

soalan ujian yang sama. Markah untuk bahagian ini ialah 30% sahaja. Bagaimanapun ia

akan dikira sebagai 100% untuk memudahkan analisis dijalankan. Ujian pasca ini

adalah berdasarkan modul komik yang telah disediakan untuk responden. Kedua-dua

kumpulan kawalan dan rawatan menerima soalan ujian yang sama. Soalan bahagian satu

dan dua adalah seperti berikut:

Soalan Kefahaman Petikan

Soalan kefahaman ini menggunakan karangan dialog berbentuk eksposisi yang di ambil

daripada buku teks tingkatan BA tingkatan tiga. Karangan dialog ini bertajuk " ijtihad

asasun al najah" yang mempunyai 10 soalan kefahaman. Jelasnya, karangan ini

merupakan karangan yang sama yang telah diajar kepada pelajar-pelajar kumpulan

kawalan menggunakan kaedah biasa dan kumpulan rawatan menggunakan kaedah

komik. Berikut adalah bentuk soalan kefahaman yang telah diberi kepada pelajar:-

Soalan Pertama:

Soalan Kedua:

Soalan Ketiga:

Soalan Keempat:

20

Soalan Kelima:

Soalan Keenam:

Soalan Ketujuh:

Soalan Kelapan:

Soalan Kesembilan:

Soalan Kesepuluh:

Soalan Kosa Kata

Soalan kosa kata dalam kertas ujian ini mengandungi 10 soalan, iaitu 5 soalan tentang

perkataan seerti dan 5 soalan tentang perkataan berlawanan. Kesemua jawapan tentang

soalan yang dikemukakan terdapat di dalam petikan dialog sebelumnya. Soalan ini

memerlukan kepekaan pelajar terhadap makna perkataan dan kefahaman yang

mendalam tentang petikan yang telah diberikan. Berikut adalah di antara soalan

bahagian kosa kata yang telah diberikan kepada pelajar:-

Soalan 1:

Soalan 2:

21

3. 4. 1. 2 Borang Soal Selidik

Borang soal selidik digunakan untuk mengetahui persepsi pelajar terhadap BA,

pembelajaran BA, dan pembelajaran BA menggunakan komik. Soal selidik ini dibina

berdasarkan hasil pemerhatian daripada kajian-kajian lepas. Kandungannya amat

ringkas dan tidak membebankan pelajar untuk menjawabnya.

Soal selidik ini terbahagi kepada 4 bahagian, iaitu latar belakang pelajar, persepsi

pelajar terhadap subjek BA, persepsi pelajar terhadap kaedah pembelajaran BA dan

persepsi pelajar terhadap pembelajaran BA menggunakan komik.

Soal selidik ini mengandungi 35 item soalan yang bersifat terbuka dan tertutup. Pelajar

diminta supaya menjawab semua soalan yang dikemukakan.

Bahagian A

Bahagian ini mengenai maklumat demografi atau butiran peribadi responden. Soalan

bahagian ini mengandungi lima soalan berbentuk subjektif iaitu jantina, umur,

keputusan ujian terbaru, pekerjaan bapa, dan pilihan kemasukan ke sekolah agama.

Bahagian B

Manakala di bahagian ini pula adalah mengenai masalah yang dihadapi pelajar dalam

pembelajaran BA. Item-item dalam bahagian ini adalah berkisarkan tentang kefahaman,

kesusahan, sifat lupa, masalah hafalan, kaedah mengulangkaji, membuat nota dan lain-

lain lagi yang berkaitan dengan kaedah dalam pembelajaran BA. Jenis skala likert yang

digunakan ialah Rensis Likert (1932) dalam Chua (2010) yang mencadangkan bahawa

indeks seharusnya dibina dengan menambahkan item-item yang berkaitan dengan

sesuatu konsep. Skala likert dalam bahagian ini menggunakan skala likert 5 skala, iaitu:-

22

1) …..Sangat Setuju

2) …..Setuju

3) …..Tidak Pasti

4) …..Tidak setuju

5) …..Sangat Tidak setuju

Bahagian C

Kemudian, bahagian C yang merupakan bahagian ketiga dalam soal selidik ini. Item

dalam bahagian ini adalah berkenaan persepsi pelajar terhadap pembelajaran BA iaitu

seperti kaedah pengajaran guru, kaedah belajar, dan lain-lain lagi. Kaedah menjawab

soalan juga menggunakan skala likert yang sama seperti bahagian B.

Bahagian D

Seterusnya bahagian soal selidik yang terakhir ialah bahagian D. Item dalam bahagian

ini adalah berkenaan persepsi pelajar terhadap pembelajaran BA menggunakan komik.

Di antara itemnya seperti pemahaman komik, komik sebagai bahan tambahan

pembelajaran, komik yang santai, menarik, mengelakkan daripada tekanan dan banyak

lagi pernyataan andaian tentang minat terhadap komik. Skala Likert dalam bahagian ini

juga menggunakan skala yang sama seperti di bahagian B dan C.

3. 4. 1. 3 Kertas Temubual Guru

Menurut Patton (1990) dalam Othman (2009), temubual adalah kerana penyelidik ingin

mengetahui apa yang terdapat dalam minda seseorang, beliau mengatakan:-

23

“We interview people to find out from them those things we cannot directly

observe…We cannot observe feeling, thoughts, and intentions. We cannot

observe behaviours that took place at some previous point in time. We

cannot observe situations that preclude the presence of an observer. We

cannot observe how people have organized the world and the meanings they

attach to what goes in the world. We have to ask people question about

those things. The purpose of interviewing, then, is to allow us enter into the

other person’s perspective” (hal.196)

Othman (2009) berpendapat temu bual perlu apabila kita tidak boleh memerhatikan

perlakuan, perasaan atau bagaimana manusia mentafsir dunia sekeliling mereka, juga

apabila kita berminat untuk mengetahui peristiwa lalu yang sukar untuk ditiru

semula…bentuk temu bual akan ditentukan oleh soalan kajian dan perkembangan

kajian.

Dalam kajian ini, temubual ini bertujuan untuk mengetahui pandangan atau pendapat

oleh guru-guru yang mengajar subjek bahasa Arab kepada pelajar-pelajar menengah

rendah. Data ini penting untuk menyumbang kepada kajian kerana gurulah yang akan

mengajar pelajar tentang pembelajaran dan pendapat guru mestilah juga dititikberatkan

dalam apa jua tindakan penambahbaikan yang berlaku di sekolah. Oleh itu, inisiatif ini

di ambil supaya kajian ini dapat menbentangkan apakah masalah dan pendapat guru

terhadap kaedah pembelajaran yang sedia ada dan pandangan mereka terhadap

pembelajaran menggunakan komik yang cuba dibangunkan oleh kajian ini.

Seterusnya bentuk temu bual yang dipilih dalam kajian ini ialah temu bual semi

struktur. Bagi Schensul et al.(1999), temu bual semi berstruktur adalah yang terbaik

untuk meneroka dan menjelaskan faktor-faktor dan subfaktor-subfaktor dalam

kajian…dan temu bual jenis ini boleh digunakan untuk tujuan-tujuan seperti

menjelaskan lebih lanjut domain utama dan faktor-faktor dalam kajian, mengoperasikan

faktor-faktor pemboleh ubah dan lain-lain lagi.

24

Mengikut penerangan tadi, temu bual dalam kajian ini adalah bertujuan untuk

menjelaskan lagi domain utama iaitu pembelajaran komik dengan menjelaskan

bagaimana penerimaan guru-guru tentang pembelajaran menggunakan komik. Berkisar

tentang ini, temubual ini mempunyai soalan yang telah disediakan iaitu berstruktur dan

jika perlu, beberapa soalan tambahan untuk guru akan dikemukakan secara spontan. Ini

bertepatan dengan kaedah temubual ini sendiri yang semi struktur iaitu mengandungi

soalan asas dan soalan tambahan untuk tujuan memahami dengan lebih mendalam

jawapan responden.

Guru-guru yang dipilih sebagai responden bagi temubual ini adalah dua orang pengajar

subjek BA tingkatan tiga sendiri yang terdiri daripada dua orang lelaki dan seorang

perempuan yang juga merupakan guru BA sekolah tersebut. Kertas temu bual yang

dijalankan ini terbahagi kepada 2 bahagian. Bahagian pertama adalah mengenai soalan

tentang latarbelakang responden dan bahagian kedua pula adalah tentang pendapat

responden tentang masalah dalam pembelajaran BA pelajar dan pendapat guru tentang

penggunaan komik dalam pembelajaran BA.

3. 4. 2 Kesahan Dan Kebolehpercayaan Instrumen Kajian

3. 4. 2. 1 Borang Soal Selidik

Menurut Chua (2010) kesahan merujuk kepada kebolehan sesuatu pengukuran dalam

mengukur nilai sebenar konsep dalam hipotesis kajian, kesahan dikatakan tinggi jika ia

benar-benar berkeupayaan untuk mengukur konsep yang dinyatakan dalam hipotesis.

Oleh kerana borang soal selidik merupakan elemen tambahan dalam tujuan kajian bagi

25

melengkapkan kajian ini, objektif soal selidik tidak boleh dikonseptualkan dalam bentuk

hipotesis. Ia hanya boleh terangkan secara operasional sahaja iaitu bagaimana soal

selidik mengukur salah satu objektif salam kajian ini. Tujuan soal selidik adalah untuk

mengetahui pendapat masalah tentang masalah yang mereka hadapi dalam pembelajaran

BA dan minat mereka dengan pembelajaran BA menggunakan komik. Jadi, kesahan

yang sesuai untuk soal selidik yang dijalankan ialah kesahan muka iaitu sejauh mana

pengukuran yang dibuat dapat mengukur nilai sebenar yang ingin diukur.

Bagi mengesahkan borang soal selidik, penulis telah mendapat pengesahan daripada

seorang pensyarah kanan BA di Fakulti Bahasa dan Linguistik, UM sendiri.

3. 4. 2. 2 Soalan Pengujian

Kesahan merujuk kepada kesesuaian dan kekuatan interpretasi markah ujian dan lain-

lain keputusan penilaian dengan merujuk kepada kegunaan tertentu alat ukur tersebut.

Kesahan boleh dibuktikan melalui beberapa kaedah seperti kesahan isi (content

validity), kesahan telahan (predictive validity), kesahan serentak (concurrent validity)

dan kesahan gagasan (construct validity) (Fraenkel & Wallen, 1996).

Dalam bahagian ini, soalan ujian adalah mengikut kaedah soalan pengujian biasa di

sekolah agama dan soalan ini hanya melibatkan bahagian kefahaman yang merangkumi

hanya 30 markah dalam skema pemarkahan peperiksaaan. Soal ujian ini telah disemak

oleh seorang pensyarah BA Universiti Malaya dan kaedah pemarkahannya juga

melibatkan pemeriksa yang berpengalaman iaitu guru sekolah itu sendiri yang mengajar

subjek BA. Kesahan dalam ujian ini dikategorikan sebagai kesahan isi kerana

melibatkan kandungan yang mana jawapan kepada soalan ujian disemak oleh pemeriksa

yang selayaknya.

26

3. 4. 2. 3 Temu Bual Semi Struktur

Untuk temubual semistruktur, satu kaedah bagi mengelakkan persoalan dalam

kebolehpercayaan dalam kajian kualitatif mengikut Chua, (2010) telah dilakukan.

Menurutnya, strategi yang boleh dilakukan ialah dengan beberapa cara tertentu tetapi

dalam kajian ini, stategi yang dipilih ialah strategi yang keempat iaitu dengan

menggunakan alat pencatat sebagai bukti, seperti borang temu bual yang digunakan

sebagai bukti kebolehpercayaan kajian.

Dalam kajian ini, borang temu bual digunakan untuk menemubual guru-guru BA dan ia

merupakan alat kebolehpercayaan dalam temu bual kajian ini. Campbell (1955)

mencadangkan untuk menyelesaikan masalah kesahan pada data kualitatif

khususnya temu bual ialah dengan menggunakan teknik morale ballot. Morale

Ballot bermaksud; menggunakan informant (pemberitahu) sebagai alat kajian untuk

mendapatkan kesahan data yang dibuat secara membuat perbezaan dan membandingkan

dua garisan informan melalui beberapa pengertian yang sama maknanya. Alat kajian

yang digunakan dalam temu bual ini ialah borang soal selidik yang digunakan oleh

penulis untuk mencatat maklumat yang diberikan oleh responden.

Manakala kesahan kriteria dalam temu bual dicapai melalui menemu bual individu yang

benar-benar memiliki pengetahuan dan maklumat terhadap bidang kajian Coleman

(1958). Berdasarkan pendapat Colemen, penulis berpendapat temu bual ini juga

mempunyai kesahan kriteria kerana guru merupakan individu yang benar-benar

mengetahui masalah pembelajaran pelajar.

27

3. 4. 3 Prosedur Kajian

Kajian ini dijalankan setelah mendapat kebenaran daripada pihak sekolah dan hasil

perbincangan dengan guru-guru yang terlibat. Prosedurnya, kedua-dua kumpulan diajar

subjek BA yang dibentuk daripada sukatan buku teks BA tingkatan tiga yang bertajuk

"ijtihad asasun najah" oleh penulis. Pengajajaran ini dilakukan oleh seorang guru BA

yang mengajar subjek BA tingkatan Tiga sendiri. Kedua-dua kumpulan rawatan dan

kawalan diajar oleh guru yang sama, tetapi menggunakan kaedah pengajaran dan

pembelajaran yang berlainan yang mana kumpulan rawatan diajar subjek BA

menggunakan bahan pembelajaran berbentuk gambar komik manakala kumpulan

kawalan diajar menggunakan kaedah petikan dialog iaitu kaedah tradisional yang biasa

digunakan. Masa pembelajaran bagi kedua-dua kumpulan untuk sesi yang pertama

kajian adalah selama 35 minit iaitu tempoh biasa pengajaran harian di sekolah.

Kemudian, bagi sesi yang kedua, kesemua pelajar iaitu kumpulan rawatan dan kawalan

diberikan soalan ujian sebaik selesai sesi pembelajaran. Ujian ini diadakan di bawah

pengawasan guru bahasa Arab yang mengajar kelas berkenaan. Masa yang

diperuntukkan untuk ujian ialah 1 jam. Seterusnya, sesi yang ketiga ialah pelajar

diedarkan kertas soal selidik. Masa untuk pelajar menjawab soal selidik tidak

diperuntukkan. Pelajar diberikan kebebasan masa untuk menjawab soal selidik dan

menghantarnya kepada guru yang terbabit. Bagaimanapun, pelajar tidak mengambil

masa yang lama untuk menjawab soal selidik tersebut. Kertas soal selidik dapat

dikumpul oleh ketua kumpulan masing-masing pada hari yang sama pembelajaran dan

ujian dijalankan.

Seterusnya, untuk temu bual guru, penulis berhasil membuat temu janji dengan guru

setelah selesai semua pungutan data yang melibatkan pelajar. Hal ini supaya guru dapat

28

melihat kesan pembelajaran samada melibatkan komik mahupun kaedah biasa yang

diberikan kepada pelajar. Masa temu bual dijalankan adalah mengikut keselesaan guru

terbabit dan tempoh temu bual juga tidak ditetapkan.

3. 5 Penganalisisan Data

Sebelum penulis menjelaskan lebih lanjut mengenai kaedah penganalisisan data, jadual

di bawah adalah kaedah yang digunakan dalam kajian ini yang berdasarkan objektif

kajian yang boleh dilihat seperti dalam jadual di bawah:

OBJEKTIF METODOLOGI

1.Mengenal pasti persepsi pelajar terhadap

pembelajaran BA secara am dan komik

secara khas.

• Soal selidik

• SPSS

2.Mengetahui persepsi guru mengenai

masalah pelajar dan penggunaan komik

dalam pembelajaran bahasa Arab

• Temu bual

• analisis deskriptif (huraian)

berbentuk kualitatif

3.Mengetahui keberkesanan pembelajaran

bahasa Arab menggunakan komik, sama

ada terdapat perbezaan skor antara pelajar

yang diajar dengan menggunakan komik

dengan pelajar yang menggunakan kaedah

tradisional.

• Ujian

• Ujian-t Indenpendent Sampel T-

Test

Jadual 3. 6: Jadual Metodologi Berdasarkan Objektif Kajian

Berdasarkan jadual 3. 6 di atas, prosedur penganalisisan data adalah berdasarkan

objektif dan begitu juga persoalan kajian yang telah ditetapkan. Untuk mengetahui

dengan lebih lanjut, kajian ini menggunakan tiga kaedah analisis data seperti berikut:

29

i- Analisis Soalan Ujian

Ujian pasca pelajar akan dianalisis menggunakan Ujian-t Indenpendent Sampel T-Test.

Oleh sebab data daripada soalan ujian adalah data nisbah dalam bentuk skor, kaedah

analisis data yang boleh digunakan ialah ujian –t yang menggunakan skor min sebagai

asas pengiraan dan untuk menentukan jika terdapat perbezaan yang signifikan secara

statistik antara dua kumpulan data.

Jenis ujian –t yang dipilih ialah ujian –t untuk sampel-sampel bebas. Kumpulan kawalan

dan rawatan adalah sampel yang dimaksudkan. Hal ini kerana kedua-kedua kumpulan

ini adalah berasingan iaitu tidak bergantung antara satu sama lain. Dengan ini ia

dipanggil sampel-sampel bebas (Chua, 2012). Kaedah analisis ujian –t bagi soal selidik

ini dilakukan menggunakan SPSS versi 18.0.

Berikut ialah gred markah bagi sekolah menengah rendah yang di ambil daripada laman

moe.gov.my dan tafsiran pencapaian diambil daripada laman jpn.moe.gov.my.

Markah Gred

0 TH

1-39 E

40-49 D

50-64 C

65-79 B

80-100 A

Jadual 3. 7 :Gred Bagi Menengah Rendah (Ting 1-Ting 3)

PERATUS PENCAPAIAN TARAF PENCAPAIAN

A (80%) Cemerlang

B (60%) Kepujian

C (50%) Baik

D (40%) Mencapai Tahap Penguasaan Minimum

E Tidak Mencapai Tahap Penguasaan

Minimum

T Tidak Hadir

Jadual 3. 8: Tafsiran Pencapaian

30

ii- Analisis Soal Selidik Pelajar

Seterusnya, soal selidik pelajar pula akan dianalisis secara statistik menggunakan

Statistical Package for Social Sciences (SPSS) versi 18.0. dengan menggunakan

prosedur statistik frekuensi dan peratusan, kerana menurut Chua, (2010) bagi

menganalisis perbezaan antara kumpulan-kumpulan responden, boleh menggunakan

ujian bukan parametrik(parameter) seperti….analisis deskriptif boleh menggunakan

frekuensi dan peratusan kerana nilai skala likert adalah skala ordinal. Berikut

merupakan prosedur analisis data yang terdapat dalam SPSS:

Rajah 3. 3: Prosedur analisis menggunakan SPSS

iii- Analisis Tembual Guru

Temubual pula akan dianalisis menggunakan analisis deskriptif (huraian) berbentuk

kualitatif.

3. 6 Penutup

Secara keseluruhannya, dalam bab ini telah dijelaskan secara terperinci kedah

metodologi yang digunakan dalam kajian yang melibatkan reka bentuk kajian, subjek

atau sampel kajian, prosedur pengambilan data, instrumen dan kesahan serta

kebolehpercayaannya, prosedur kajian, serta prosedur penganalisisan data.

Data dikumpul daripada responden kajian

Data dimasukkan ke dalam SPSS Data Editor

Data dianalisis menggunakan prosedur statistik tertentu

Hasil analisis dipamerkan dalam SPSS Output Navigator

31