bab 2 pengurusan risiko

8/16/2019 Bab 2 Pengurusan Risiko

1/35

Book Manuscript

Prinsip Pengurusan Risiko dan Insurans (2nd edition)

Hendon Redzuan & Rubayah Yakob

Bab 2

PENGURUSAN RISIKO

Objektif Pembelajaran

Selepas mempelajari bab ini, anda patut boleh:

Menerangkan langkah-langkah dalam proses pengurusan risiko

Menerangkan semua teknik kawalan risiko dan pembiayaan risiko

Menerangkan kaedah untuk mengenalpasti risiko

Membeza dan menerangkan semua kaedah penilaian risiko

Membincangkan kaedah untuk memilih teknik pengurusan risiko yang

sesuai.

isiko yang dihadapi oleh organisasi perlu diuruskan bagi mengelak organisasi

daripada mengalami kerugian tenat yang bukan saja boleh menjejaskan aset

dan perolehan, malahan boleh menyebabkan kebankrapan. Terdapat satu

pendekatan sistematik untuk menguruskan risiko yang dihadapi oleh individu

atau organisasi bagi meminimumkan kesan kewangan akibat sesuatu kerugian

yang berlaku. Kaedah ini dipanggil pengurusan risiko.

Pengurusan risiko merupakan satu pendekatan saintifik kepada masalah

risiko tulen. Objektifnya adalah untuk menghapuskan atau mengurangkan risiko

tulen yang dihadapi oleh individu dan firma perniagaan. Walaupun istilah

R


2/35

BAB 2 • PENGURUSAN RISIKO 2

pengurusan risiko merupakan fenomena yang baru, namun sebenarnya ia sudah

dipraktikkan seawal pemeradaban lagi. Di negara kita, konsep pengurusan risiko

masih lagi diperingkat infancy. Kebanyakan organisasi masih tidak begitumemahami konsep ini, walaupun mereka sebenarnya telah melaksanakan

pengurusan risiko dalam organisasi mereka. Kebanyakan organisasi beranggapan

bahawa pengurusan risiko adalah sama dengan insurans. Pengurusan risiko tidak

sepatutnya dikelirukan dengan pengurusan insurans. Pengurusan risiko

merangkumi konsep yang lebih meluas dengan melibatkan berbagai-bagai teknik

untuk mengendalikan pendedahan kerugian. Insurans adalah salah satu daripada

teknik yang boleh dilaksanakan, tetapi bukanlah satu-satunya teknik

menguruskan risiko.

Walaupun boleh dilakukan oleh individu, pengurusan risiko lazimnya

dilaksanakan oleh organisasi, terutamanya sektor pembuatan, pengangkutan danpembinaan. Biasanya dalam sesebuah organisasi yang besar, pelaksanaan proses

ini menjadi tanggungjawab jabatan pengurusan risiko yang diketuai oleh

pengurus risiko (risk manager).

Definisi Pengurusan Risiko

Pengurusan risiko boleh ditakrifkan sebagai satu proses mengenalpasti

pendedahan kerugian yang dihadapi oleh sesebuah organisasi dan memilih teknik

yang paling sesuai untuk menguruskan pendedahan tersebut. Program pengurusan risiko adalah pendekatan sistematik untuk

menguruskan risiko tulen yang dihadapi oleh organisasi, dengan meramal

kerugian luar kawal yang mungkin berlaku dan mereka-bentuk serta

melaksanakan prosedur yang sesuai dengan tujuan meminimumkan bilangan

kerugian atau kesan kewangan daripada kerugian yang berlaku. Program ini

melibatkan proses pengenalpastiani pendedahan kerugian yang dihadapi oleh

organisasi dan pemilihan teknik yang paling sesuai untuk mengendalikan

pendedahan-pendedahan kerugian yang boleh menjejaskan aset dan perolehan

organisasi.

Objektif Pengurusan Risiko

Sebelum program pengurusan risiko dilaksanakan, organisasi perlu perlu

memutus dan menentukan dengan tepat apakah yang diharapkan oleh organisasi

untuk dicapai melalui program pengurusan risiko yang akan dilaksanakannya.

Objektif ini akan menjadi garis panduan utama kepada pengurus risiko dan

pasukannya dalam melaksanakan tugas mereka.


3/35


Objektif utama rancangan pengurusan risiko bagi kebanyakan organisasi

adalah ketahanan (survival), iaitu keupayaan organisasi untuk bertahan daripada

kerugian serta memastikan organisasi boleh meneruskan operasi selepas sesuatukerugian berlaku. Objektif ini merujuk kepada pengelakan terhadap kerugian

katastrofi yang boleh menyebabkan organisasi bankrup atau terhalang daripada

menjalankan fungsinya. Seterusnya, ketahanan juga bermaksud memelihara

keberkesanan operasi demi memastikan organisasi tidak terhalang daripada

mencapai matlamatnya oleh risiko tulen atau kerugian yang timbul daripada

risiko tersebut. Sebagai contoh, jika sesebuah organisasi disaman oleh pengguna,

organsisasi diharapkan masih boleh meneruskan perniagaan walaupun mungkin

terpaksa membayar sejumlah pampasan yang besar kepada pengguna tersebut.

Atau katalah sebuah organisasi mengalami kebakaran yang mungkin

memusnahkan sebahagian besar premisnya. Melalui proses pengurusan risiko,kesan kebakaran boleh diminimumkan, dengan itu operasi syarikat masih boleh

diteruskan .

Selain objektif ketahanan yang paling utama, banyak lagi objektif lain

program pengurusan risiko yang boleh dipilih oleh sesebuah organisasi. Pada

umumnya, objektif pengurusan risiko boleh dikategorikan sebagai objektif

sebelum kerugian ( pre-loss) dan objektif selepas kerugian ( post-loss). Objektif-

objektif yang disarankan adalah seperti yang berikut.

Objektif Sebelum Kerugian:

(1) Ekonomi

Objektif ini bermaksud sesebuah organisasi perlu membuat persediaan

untuk menghadapi kerugian berpotensi secara yang paling ekonomik.

Persediaan ini melibatkan analisis kos program keselamatan, premium

insurans dan kos untuk pelbagai teknik mengendalikan kerugian. Objektif

ekonomi juga bertujuan memastikan keberkesanan penggunaan sumber

secara yang paling optima.

(2) Pengurangan Kebimbangan

Pendedahan kerugian boleh menyebabkan kebimbangan kepada pihak

pengurusan dan juga pengurus risiko. Misalnya, ancaman tuntutan

mahkamah daripada pengguna akibat produk rosak, ataupun kemungkinan

berlakunya bencana alam seperti gempa bumi atau taufan yang boleh

menyebabkan kemusnahan teruk terhadap premis perniagaan. Program

pengurusan risiko diharapkan dapat mengurangkan kebimbangan yang

wujud supaya semua pihak dapat melakukan tugas dalam keadaan tenteram

dan yakin.


4/35


(3) Memenuhi Obligasi Undang-undang

Undang-undang menghendaki sesebuah firma melindungi pekerja daripada

kecederaan atau kematian akibat tugas dengan memastikan tempat bekerjaadalah selamat dan selesa, peralatan dan material yang digunakan juga

adalah selamat dan berfungsi dengan baik, pakaian keselamatan khas

disediakan bagi bidang tugas yang berisiko tinggi. Selain itu, firma juga

dikehendaki memasang peralatan keselamatan, misalnya alat pencegahan

kebakaran, membuang bahan buangan berbahaya seperti toksid secara

selamat, dan meletakkan label pada produk secara yang wajar. Kesemua ini

adalah antara obligasi undang-undang yang perlu dipenuhi oleh firma

sebelum berlakunya kerugian.

Objektif Selepas Kerugian:

(1) Ketahanan

Seperti yang telah dibincangkan, ketahanan bermaksud selepas berlakunya

kerugian, firma boleh menyambung operasinya walaupun mungkin

sebahagian sahaja, dalam tempoh masa yang wajar.

(2) Penerusan Operasi

Bagi sesetengah jenis perniagaan, keupayaan untuk meneruskan operasi

selepas berlaku kerugian sangat penting, supaya pelanggan dapat terusmenerima perkhidmatan yang diperlukan dan tidak berpindah kepada

pesaing. Organisasi seperti syarikat telefon, bank, dan firma-firma lain yang

berdaya saing perlu meneruskan operasi selepas berlakunya kerugian bagi

menjaga kepentingan pelanggan.

(3) Kestabilan Perolehan

Perolehan per sher perlu dipelihara bagi menjaga kepentingan pemegang

saham. Hal ini boleh dicapai jika organisasi meneruskan operasi selepas

kerugian berlaku walaupun mungkin terpaksa menimbulkan belanja

tambahan yang besar kerana organisasi mungkin terpaksa beroperasi di

lokasi yang lain atau menyewa mesin untuk operasi.

(4) Pertumbuhan Berterusan

Sesebuah firma boleh tumbuh melalui pengeluaran produk dan pasaran

baru, atau melalui pemerolehan (acquisition) atau percantuman (merger).

Oleh itu, pengurus risiko perlu mempertimbangkan kesan kerugian atas

keupayaan organisasi untuk tumbuh. Untuk terus tumbuh, firma misalnya

perlu berupaya mengeluarkan produk baru walaupun menghadapi sesuatu

kerugian.


5/35


(5) Tanggungjawab Sosial

Objektif ini bertujuan meminimumkan kesan kerugian terhadap orang lain

dan juga masyarakat. Kerugian yang tenat yang dialami oleh organisasi bolehmemberi kesan buruk kepada pekerja, pembekal, penghutang dan

pengguna pada amnya. Oleh itu, perancangan perlu dibuat supaya walaupun

kerugian tenat dialami oleh organisasi, namun hubungan awam yang baik

dapat dipelihara.

Apabila objektif-objektif program pengurusan risiko firma sudah dikenal pasti,

mereka patut diakui secara formal dalam polisi pengurusan risiko korporat

(corporate risk management policy). Dokumen ini memberikan garis panduan

untuk mencapai program pengurusan risiko yang berkesan dan konsisten dengan

memberikan maklumat terperinci mengenai matlamat program yang hendakdilaksanakan dan cara pelaksanaannya.

Proses Pengurusan Risiko

Proses pengurusan risiko melibatkan lima langkah yang perlu dilaksanakan oleh

organisasi dalam menguruskan risiko yang dihadapinya. Langkah-langkah dalam

proses pengurangan risiko adalah seperti berikut:

1. Mengenal pasti risiko Mengenalpasti sebanyak mungkin pendedahan kerugian dan kerugian

berpotensi yang dihadapi oleh organisasi

2. Menilai risiko

Mengukur dan menganalisa pendedahan kerugian, dan menganggarkan

kekerapan serta saiz kerugian berpotensi yang dihadapi oleh organisasi.

3. Memilih teknik-teknik pengurusan risiko yang sesuai

Mempertimbangkan teknik-teknik pengurusan risiko yang boleh

dilaksanakan dan memilih gabungan teknik yang paling sesuai untukmenguruskan pendedahan kerugian.

4. Melaksana teknik-teknik yang dipilih

Melaksanakan program pengurusan risiko berdasarkan gabungan kaedah

yang telah dipertimbangkan dan dipilih.

5. Memantau dan mengkaji semula program pengurusan risiko

Memantau dan menilai hasil pelaksanaan, mengkaji semula program

pengurusan risiko yang dilaksanakan.


6/35


Setiap langkah dalam proses pengurusan risiko akan dibincangkan dengan

mendalam dalam bab ini. Proses pengurusan risiko boleh digambarkan sepertidalam Paparan 2.1 berikut.

Pengenalpastian Risiko

Sebelum sebarang langkah diambil untuk menguruskan risiko, risiko itu perlu

dikenal pasti terlebih dahulu. Untuk tujuan ini, pengurus risiko perlu benar-benar

mengenali organisasinya dan memahami kesemua aspek yang berkaitan dengan

operasinya. Dalam proses ini, pengurus risiko perlu cuba mengenal pasti seberapa

banyak risiko yang boleh dihadapi oleh organisasinya, sama ada yang melibatkan

pendedahan kerugian yang besar mahupun yang kecil. Proses ini sememangnya

agak sukar, kerana ia perlu dijalankan secara berterusan dan bukanlah satu

perkara mudah untuk mengetahui kesemua risiko yang dihadapi. Sesetengah

jenis risiko mungkin dihadapi oleh sebahagian besar organisasi, manakala

sesetengah yang lain adalah unik kepada organisasi tertentu kerana setiap

organisasi mempunyai ciri-ciri tersendiri dari segi fungsi dan operasi.

Pemantauan dan kajian semula program pengurusan risiko

Pelaksanaan teknik yang dipilih

Pemilihan teknik yang sesuai untuk menguruskan risiko

Penilaian Risiko

Pengenalpastian Risiko

PROSES PENGURUSAN RISIKO

Paparan 2.1

Lan kah-lan kah Dalam Proses Pen urusan Risiko


7/35


Pendedahan Kerugian Yang Lazim Bagi Kebanyakan Organisasi

Antara pendedahan kerugian yang lazim dihadapi oleh kebanyakan organisasiadalah seperti berikut:

1. Pendedahan Kerugian Harta

Bangunan, loji, struktur

Perabot, peralatan, bekalan

Peralatan pemprosesan data elektronik, software komputer

Akaun boleh terima, kertas berharga, rekod

Kenderaan milik firma

2. Pendedahan Kerugian Liabiliti Liabiliti produk

Pencemaran alam sekitar

Diskriminasi terhadap pekerja, pemecatan salah (wrongful

dismissal)

Liabiliti awam

Liabiliti pemilik tanah dan premis

Liabiliti majikan

Liabiliti profesional

Liabiliti salah amalan

Liabiliti pemilik kenderaan

3. Pendedahan Kerugian Pendapatan Perniagaan

Kehilangan pendapatan akibat kerugian

Perbelanjaan berterusan selepas kerugian

Perbelanjaan tambahan

Kerugian pendapatan perniagaan kontinjen

4. Pendedahan Kerugian Sumber Manusia

Kematian atau hilang upaya pekerja mahir

Persaraan atau pengangguran

Kecederaan industri

Penyakit pekerjaan (occupational disease)

5. Pendedahan Kerugian Jenayah

Rompakan, kecurian

Sikap tidak amanah pekerja

Penipuan dan penggelapan wang

Pendedahan jenayah internet dan komputer


8/35


6. Pendedahan Kerugian Faedah Pekerja

Kegagalan memenuhi peraturan kerajaan

Pendedahan pelan insurans kumpulan hayat, kesihatan danpersaraan

Kegagalan membayar faedah yang dijanjikan.

7. Pendedahan Kerugian Asing

Keganasan

Risiko mata wang asing

Risiko politik

Sumber Maklumat Untuk Mengenalpasti Risiko

Langkah pertama dalam pengenalpastian risiko ialah untuk cuba mendapatkan

sebanyak maklumat yang boleh mengenai organisasi, matlamat, fungsi dan

operasinya. Kefahaman yang mendalam mengenai organisasi serta operasinya, di

samping penggunaan sumber maklumat yang sesuai untuk mengenalpasti risiko

boleh menjamin pendedahan risiko yang penting tidak terlepas daripada

perhatian pengurus risiko. Antara sumber maklumat yang boleh digunakan adalah

soal selidik analisa risiko (risk analysis questionnaires), senarai semak

pendedahan (exposure checklists) dan penyata kewangan (financial statements).

Selain daripada itu, sumber-sumber lain yang boleh membantu pengurus risikomengecam pendedahan risiko yang dihadapi oleh organisasi adalahcarta aliran

(flow charts), pemeriksaan fizikal ( physical inspection atau site-inspection),

pengalaman kerugian lampau (historical loss data), komunikasi dengan jabatan-

jabatan lain dan analisa rekod serta dokumen.

(a) Soal Selidik Analisa Risiko

Soal selidik analisa risiko memerlukan pengurus risiko untuk menjawab pelbagai

soalan yang boleh membantu untuk mengenal pasti pendedahan-pendedahnkerugian yang besar dan kecil. Biasanya soal selidik ini mengemukakan soalan-

soalan yang mendalam dan bersifat penetrating, yakni jawapan yang diberikan

akan memberi penunjuk kepada kehadiran hazad dan keadaan yang boleh

menimbulkan risiko. Soal selidik analisa risiko biasanya direka untuk mengenal

pasti risiko yang boleh diinsuranskan dan juga yang tidak boleh diinsuranskan.

(b) Senarai Semak Pendedahan

Senarai semak yang tersedia boleh diperoleh dari konsultan pengurusan risiko

dan syarikat insurans. Senarai semak pendedahan biasanya menyenaraikan


9/35


pelbagai sumber kerugian berpotensi, dari kemusnahan aset fizikal dan tidak

ketara (intangible) hinggalah kepada liabiliti undang-undang. Oleh kerana

senarai kerugian yang dinyatakan dalam senarai tersebut adalah umum, makapengurus risiko yang menggunakan senarai ini perlu meneliti setiap kerugian

berpotensi yang di senaraikan dan mempertimbangkan sama ada kerugian

tersebut relevan dengan organisasinya. Bagi setiap butiran yang disenaraikan, dia

perlu menjawab soalan berikut “Adakah sumber kerugian berpotensi ini boleh

dihadapi oleh organisasi saya?”. Dengan menjawab soalan ini, proses

penyingkiran (elimination) dapat dilakukan terhadap pendedahan yang tidak

berkaitan dengan organisasi pengurus risiko tersebut dan akhirnya pengurus

risiko akan dapat mengumpul kesemua pendedahan yang relevan kepada

organisasinya.

(c) Penyata Kewangan

Analisa penyata kewangan syarikat banyak boleh membantu dalam proses

pengenalpastian risiko. Contoh kunci kira-kira Syarikat Ceria Beauty diberikan di

bawah. Senarai aset dalam kunci kira-kira misalnya, boleh memberi ingatan

kepada pengurus risiko mengenai aset-aset yang dimiliki oleh syarikat. Jika tidak,

ia mungkin boleh terlepas daripada perhatian pengurus risiko.

Pengurus risiko boleh menganalisis setiap butiran yang dinyatakan dalam

penyata kewangan dan cuba menganalisis risiko berpotensi yang dihadapinya.

Sebagai contoh, pengurus risiko boleh mengkaji butiran akaun belum terima.Antara kerugian berpotensi yang boleh dihadapi di bawah butiran ini ialah

kegagalan memungut akaun daripada pembeli yang enggan membayar, atau

daripada pembeli yang meninggal dunia, atau daripada pembeli yang mengalami

kemerosotan kesihatan, atau daripada yang mengalami kemerosotan perniagaan

akibat peril yang menimpa seperti kemalangan atau kebakaran premis. Boleh jadi

juga berlaku kemusnahan terhadap rekod-rekod akaun belum terima yang

mengakibatkan hutang tidak dapat dikutip sepenuhnya daripada penghutang-

penghutang.


10/35


Syarikat Ceria Beauty

Kunci Kira-kira pada 31 Disember 2014

Asset semasa

Tunai

Pelaburan jangka pendek

Akaun belum terima

Inventori

Liabiliti semasa

Akaun belum bayar

Cukai

Liabiliti jangka panjang

Bon

Aset tetap Tanah

Kilang & peralatan

Modal dan lebihan Saham modal

Rezab

Untung tertahan

(d) Carta Aliran

Kaedah lain yang boleh digunakan untuk mendapatkan maklumat syarikat adalah

melalui carta aliran. Carta aliran operasi dalaman menggambarkan sesebuah

firma itu sebagai satu unit pemprosesan. Melalui carta ini, apa-apa kontingensiyang boleh mengganggu kelicinan proses boleh dikenal pasti.

Di bawah kaedah ini, carta aliran sesebuah organisasi diteliti dan bagi setiap

peringkat aliran, kerugian berpotensi dikenal pasti. Kaedah carta aliran biasanya

berguna kepada organisasi perniagaan dalam mengenal pasti sumber risiko

dalam proses pengeluaran produk. Soalan berikut boleh ditanya dalam proses

mengenal pasti kerugian “Apakah peristiwa atau kejadian yang boleh menganggu

kesinambungan aliran proses pengeluaran daripada peringkat bahan mentah

sehingga peringkat barang siap?”.

Contoh carta aliran ringkas bagi sebuah kilang pemasangan kereta

ditunjukkan di bawah ini. Misalnya, apakah langkah keselamatan yang diambil

keatas bahagian dan bahan sewaktu pemunggahan dilakukan dalam Peringkat 1?

Di manakah cat dan bahan solven disimpan bagi aktiviti Peringkat ke-2? Adakah

langkah-langkah yang sewajarnya telah diambil untuk melindungi bahan-bahan

ini daripada kebakaran? Adakah lantai dibersihkan dan dipastikan bebas daripada

sebarang pelincir? Apakah langkah-langkah keselamatan yang diambil untuk

melindungi pekerja di sepanjang peringkat proses pengeluaran? Adakah apa-apa

bahaya yang boleh mengancam penyimpanan produk siap? Pelbagai lagi soalan

boleh ditanyakan oleh pengurus risiko. Hanya melalui pemeriksaan rapi terhadap

keseluruhan proses pengeluaran dapat memberikan gambaran penuh

pendedahan kerugian yang dihadapi.

Paparan 2.2

Contoh Penyata Kewangan Bagi Pengenalpastian Risiko


11/35


(e) Pemeriksaan Fizikal

Pemeriksaan fizikal keatas premis dan operasi organisasi dapat mengenalpastipelbagai pendedahan kerugian. Maklumat kerugian berpotensi yang penting

boleh diperolehi melalui pemeriksaan tapak atau pemeriksaan bahagian-

bahagian di dalam ppremis perniagaan. Pengurus risiko boleh meneliti situasi di

tempat-tempat berkenaan. Perbincangan dengan penyelia di sesuatu bahagian

boleh membantu mendapatkan gambaran yang lebih terperinci mengenai

operasi bahagian tersebut dan seterusnya mengenal pasti kerugian berpotensi

yang di hadapinya.

(f) Data Kerugian lampau

Pengalaman kerugian yang pernah dialami oleh sesebuah organisasi amat

berguna untuk membantu pengurus risiko mengenalpasti kerugian berpotensi

yang dihadapi oleh organisasinya. Jika organisasi pernah mengalami sesuatu

kerugian, misalnya kebakaran, maka adalah jelas bahagian tanpa program

pengurusan risiko yang efektif, kerugian yang sama mungkin boleh berlaku lagi

dimasa depan. Pengalaman kerugian lampau organisasi lain yang operasinya

serupa juga boleh membantu untuk mengenalpasti kerugian berpotensi yang

mungkin berlaku.

Peringkat 1

Bahan danbahagian

dihantar ke kilangmemproses

Peringkat 2

Mengecat,memproses dan

mengering

Peringkat 3

Pemasanganbahagian di main

assembly floor

Peringkat 4

Ujian produk siap

Peringkat 5

Penyimpananproduk siap di

gudang.

Paparan 2.3

Contoh Carta Aliran Proses Pengeluaran Sebuah Syarikat

Pemasan an Kereta


12/35


Data kerugian lampau juga boleh membantu pengurus risiko menentukan

skop dan tahap kerugian yang mungkin dialami oleh sesebuah organisasinya.

Sebagai contoh, jika sesebuah organisasi pernah mengalami kebakaran, kerugianyang jelas adalah kerosakan kepada bangunan dan harta dalam bangunan

tersebut. Tetapi terdapat juga kerosakan lain yang perlu diambil kira, misalnya

kerosakan akibat air dan asap, kerosakan hartabenda atau kecederaan kepada

pekerja atau pelanggan, kehilangan perniagaan atau kehilangan pelanggan

sewaktu pembaikan dijalankan kepada premis perniagaan dan kehilangan kekal

pelanggan kepada pesaing. Data kerugian lampau boleh membantu pengurus

risiko mengenalpasti berbagai kerugian langsung atau tidak langsung akibat

daripada sesuatu peril yang berlaku.

(g) Interaksi Dengan Jabatan Lain

Komunikasi antara jabatan boleh memberi kesedaran kepada semua pihak yang

terlibat mengenai kehadiran risiko. Dan keduanya, ia dapat membantu pengurus

risiko mengetahui perkara yang sedang berlaku di organisasinya. Penyelia dan

pekerja di setiap jabatan lebih mahir mengenai risiko yang dihadapi di jabatan

masing-masing, oleh itu input daripada mereka sangat penting bagi membantu

proses pengenalpstian risiko. Selain membantu mengenalpasti risiko, penyelia

setiap jabatan juga boleh memberitahu pengurus risiko jika terdapat sebarang

perubahan dalam aktiviti, proses, harta, produk atau perkhidmatan yang

berkaitan dengan jabatannya. Maklumat ini boleh membantu pengurus risiko

mengenal pasti risiko baru yang mungkin timbul daripada perubahan yang

berlaku.

(h) Analisa Rekod dan Dokumen

Sejarah organisasi dan operasi semasanya dikandung di dalam berbagai-bagai

rekod. Rekod-rekod ini merupakan asas sumber maklumat yang diperlukan untuk

analisa risiko dan pengenalpastian pendedahan. Dokumen utama yang dianalisis

biasanya adalah penyata kewangan yang terdiri daripada penyata pendapatan

dan kunci kira-kira seperti yang telah dibincangkan diatas. Dokumen dan rekod

lain yang boleh digunakan adalah pajakan, jadual aset, rekod inventori, laporan

penilaian dan persetujuan jual-beli. Kesemua dokumen ini mengandungi banyak

maklumat mengenai sejarah organisasi, operasi, kedudukan kewangan , risiko dan

kerugian berpotensi yang dihadapi.


13/35


Penilaian Risiko

Selepas risiko dikenalpasti, langkah seterusnya melibatkan proses untuk menilaiatau mengukur risiko yang dihadapi oleh organisasi. Adalah penting untuk

mengukur serta menilai pendedahan kerugian supaya ianya boleh diuruskan

dengan baik. Dua aspek risiko dan pendedahan kerugian perlu diteliti, iaitu

kekerapan kerugian (loss frequency) dan ketenatan kerugian (loss severity).

(1) Kekerapan kerugian merujuk kepada bilangan kerugian yang mungkin

berlaku dalam tempoh masa tertentu, atau kebarangkalian berlakunya

sesuatu kerugian dalam tempoh masa tersebut.

(2) Ketenatan kerugian merujuk kepada saiz kerugian yang mungkin berlakudalam tempoh tertentu.

Proses penilaian risiko melibatkan anggaran kekerapan dan ketenatan kerugian

yang mungkin berlaku.

Ukuran Ketenatan Kerugian

Walaupun pengurus risiko perlu menimbangkan kedua-dua kekerapan dan

ketenatan kerugian, namun ketenatan kerugian patut diberikan lebih perhatiankerana satu kerugian katastrofi yang berlaku mungkin boleh memusnahkan terus

sesebuah firma perniagaan. Oleh itu, bagi setiap kerugian berpotensi, pengurus

risiko perlu menganggarkan dua ukuran ketenatan, iaitu kerugian maksimum

munasabah (maximum possible loss) dan kerugian maksimum mungkin

(probable maximum loss).

(a) Kerugian maksimum munasabah adalah kerugian paling besar yang

boleh berlaku kepada organisasi di sepanjang kewujudannya, di bawah

kombinasi keadaan yang paling teruk.

(b) Kerugian maksimum mungkin merujuk kepada kerugian paling besar

yang mungkin dihadapi oleh organisasi, di bawah keadaan biasa.

Sebagai contoh, katalah sebuah bangunan 10 tingkat bernilai RM10 juta.

Kebarangkalian untuk bangunan tersebut musnah sepenuhnya akibat kebakaran

boleh dikatakan hampir sifar. Hal ini kerana bangunan tersebut dilengkapi dengan

alat pencegahan kebakaran seperti penggera kebakaran, pengesan asap dan

sistem perenjis air. Sistem pencegahan kebakaran disambungkan ke balai bomba

berdekatan, jadi sebarang aktiviti kepada alat pencegahan akan dikesan oleh

pihak bomba yang akan memberikan respons dengan segera. Katalah berlaku


14/35


kegagalan tenaga (power failure) yang menyebabkan semua alat pencegahan

tidak berfungsi. Sistem sokongan (back up system) yang sepatutnya membantu

alat pencegahan berfungsi sewaktu ketiadaan tenaga mengalami masalahteknikal yang menjadikannya tidak berfungsi.

Katalah kebakaran berlaku akibat litar pintar sewaktu tenaga mengalami

masalah. Bomba mungkin dapat dihubungi melalui telefon oleh orangramai,

tetapi pada masa yang sama berlaku gangguan bekalan air yang teruk di seluruh

kawasan berhampiran yang menyebabkan bomba tidak dapat memadamkan api

dengan air. Di bawah kombinasi keadaan paling teruk seperti yang digambarkan,

kemungkinan bangunan tadi untuk musnah sepenuhnya akibat kebakaran bukan

lagi hampir sifar. Oleh itu, bagi contoh ini, kerugian maksimum munasabah bagi

kerosakan fizikal bangunan adalah RM10 juta.

Namun, dalam keadaan biasa, alat pencegahan kebakaran masih berfungsi dibawah sistem sokongan jika berlaku kegagalan tenaga. Pasukan bomba juga

berupaya untuk membantu mengawal kebakaran. Oleh itu, pengurus risiko

menganggarkan jika berlaku kebakaran, kemungkinan besar hanya 40 peratus

daripada bangunan itu akan musnah. Jadi, kerugian maksimum mungkin keatas

bangunan tersebut akibat peril kebakaran adalah RM4 juta.

Unit Kerugian

Satu lagi ukuran ketenatan kerugian dipanggil unit kerugian (loss unit). Unit

kerugian merujuk kepada jumlah semua kerugian kewangan yang bolehditimbulkan oleh sesuatu kejadian tertentu. Jumlah ini termasuk kerugian

langsung harta, kerugian turutan, kehilangan pendapatan, kerugian diri dan

kerugian liabiliti akibat berlakunya sesuatu kejadian, contohnya kebakaran atau

bencana alam. Untuk menentukan nilai unit kerugian, kerugian maksimum

munasabah bagi setiap pendedahan perlu dikira terlebih dahulu. Dan kemudian,

kerugian maksimum munasabah bagi semua pendedahan dijumlahkan untuk

memperoleh nilai unit kerugian. Organisasi mungkin boleh menanggung kerugian

maksimum munasabah daripada mana-mana satu pendedahan, tetapi tiada

jaminan kerugian akan hanya berlaku secara individu. Unit kerugian adalah cara

untuk memberi peringatan kepada pihak pengurusan mengenai potensi kerugian

katastrofi yang boleh dihadapi oleh organisasinya di bawah keadaan yang paling

teruk, iaitu jika beberapa kerugian yang tenat berlaku serentak.

Penilaian Risiko Menggunakan Penarafan

Setelah pengurus risiko menganggarkan kekerapan dan ketenatan kerugian bagi

setiap jenis pendedahan kerugian, pendedahan-pendedahan ini boleh dibariskan

berdasarkan kepentingan relatifnya. Sebagai contoh, pendedahan kerugian yang

boleh menyebabkan firma menjadi bankrap adalah jauh lebih penting untuk


15/35


ditangani di dalam program pengurusan risiko berbanding dengan pendedahan

dengan kerugian berpotensi yang rendah.

Satu kaedah penilaian yang biasa digunakan adalah penarafan risikoberdasarkan tahap kegentingannya (ranking of risk based on criticality ).

Sesetengah risiko bersifat kritikal dan perlu diuruskan secepat mungkin sebelum

menjadi terlalu merugikan. Aspek penting yang patut dipertimbangkan dalam

membentuk kriteria penarafan ialah ketenatan kerugian berpotensi dan

kekerapan atau kebarangkalian kerugian berpotensi. Dua penarafan keutamaan

( priority ranking) boleh dibentuk, satu berasaskan kepada ketenatan dan satu lagi

berasaskan kekerapan kerugian atau kebarangkalian berlakunya kerugian.

(a) Penarafan Keutamaan Berdasarkan Ketenatan

Di bawah penarafan keutamaan, kriteria utama yang digunakan memberi

tumpuan kepada kesan kewangan yang ditimbulkan oleh risiko. Oleh itu,

penarafan ini biasanya dibentuk berdasarkan ketenatan kerugian berpotensi.

Memandangkan julat saiz kerugian yang boleh berlaku amat besar, maka

sangatlah wajar risiko dan pendedahan ditarafkan berdasarkan kegentingannya.

Sesetengah risiko mungkin mengakibatkan ketenatan kerugian yang tinggi yang

boleh menjejaskan syarikat, oleh itu ia memerlukan perhatian segera berbanding

dengan risiko yang lain.

Kategori penarafan keutamaan berdasarkan ketenatan yang biasa digunakan

dalam industri insurans digambarkan seperti di bawah ini.

(i) Risiko kritikal (critical risks)

- semua pendedahan terhadap kerugian yang magnitudnya boleh

menyebabkan kebankrapan.

(ii) Risiko penting (important risks)

– semua pendedahan dengan kerugian berpotensi yang mungkin tidak

menyebabkan kebankrapan, tetapi menyebabkan firma perlu

mendapatkan sumber dana daripada luar, misalnya melalui

pinjaman, untuk meneruskan operasi.

(iii) Risiko tidak penting (unimportant risks)

– semua pendedahan yang kerugiannya boleh dibiayai oleh aset atau

pendapatan semasa tanpa menimbulkan beban kewangan yang

keterlaluan.

Pengagihan pendedahan kerugian ke dalam salah satu kategori penarafan di atas

memerlukan pengurus risiko menganggarkan amaun kerugian berpotensi yang

boleh ditimbulkan oleh pendedahan tersebut.


16/35


Sebagai contoh, risiko tuntutan liabiliti yang dihadapi oleh sesebuah firma

merupakan risiko kritikal. Hal ini sedemikian kerana risiko ini boleh membawa

kepada kerugian yang tidak terhad amaunnya. Risiko kebakaran misalnya adalahrisiko penting. Kebakaran boleh membawa kepada gangguan operasi yang boleh

menyebabkan kehilangan pendapatan kepada firma. Risiko bahan mentah rosak

sebelum diproses merupakan contoh risiko tidak penting.

(b) Penarafan Keutamaan Berdasarkan Kekerapan

Walaupun ketenatan kerugian merupakan faktor utama dalam penilaian risiko,

faktor kekerapan atau kebarangkalian kerugian perlu juga diberi perhatian,

terutamanya untuk membezakan kalangan pendedahan yang mempunyai

ketenatan berpotensi yang hampir serupa. Jika perkara-perkara lain ditetapkan,pendedahan yang bercirikan kekerapan yang tinggi wajar diberi lebih perhatian

berbanding pendedahan dengan kekerapan yang rendah.

Kriteria pengkelasan penarafan berdasarkan kekerapan yang sering

digunakan adalah seperti berikut:

(i) Hampir kosong (almost nil)

– pada pendapat pengurus risiko, kejadian / peril / kerugian mungkin

tidak akan berlaku.

(ii) Sedikit (slight)

– kejadian mungkin boleh berlaku, namun ia belum pernah berlaku dan

dijangka tidak berlaku pada masa depan.

(iii) Sederhana (moderate)

– kejadian pernah berlaku sekali sekala pada masa lepas, dan dijangka

akan berlaku dimasa depan.

(iv) Pasti (definite)

– kejadian memang sering berlaku dimasa lepas dan dijangka akan

berlaku lagi pada masa depan.

Sebagai contoh, risiko kemusnahan bangunan dan premis akibat ribut salji

mempunyai kebarangkalian hampir kosong untuk berlaku di negara kita. Risiko

gempa bumi berlaku di negara kita mempunyai kebarangkalian sedikit. Risiko

tuntutan liabiliti pengguna bagi sebuah organisasi mungkin dalam kategori

sederhana dan risiko kerosakan fizikal kepada kereta dan lori milik organisasi

adalah dalam kategori pasti.

Selain kaedah penarafan, risiko boleh juga diukur menggunakan taburan

kebarangkalian statistik dan analisis kuantitatif. Sebenarnya kaedah ini adalah


17/35


kaedah yang lebih tepat untuk mengukur kekerapan dan ketenatan pendedahan

kerugian. Bagi pembaca yang berminat, topik ini dibincangkan secara ringkas di

dalam Appendiks 2.1 diakhir bab ini. Pengurus risiko perlu menganggarkan kekerapan dan ketenatan kerugian

bagi melihat kepentingan relatifnya seperti yang telah dibincangkan di atas. Dan

lagi, kekerapan dan ketenatan setiap pendedahan kerugian perlu dianggarkan

supaya pengurus risiko boleh memilih teknik-teknik pengurusan risiko yang paling

sesuai untuk menangani setiap pendedahan kerugian. Teknik-teknik ini akan

dibincangkan di bawah ini.

Teknik Pengurusan Risiko

Proses pengurusan risiko menangani risiko dengan mereka-bentuk dan

melaksanakan prosedur yang meminimumkan kerugian atau kesan kewangan

akibat pendedahan kerugian yang timbul. Prosedur ini dipanggil teknik atau

kaedah pengurusan risiko.

Teknik-teknik untuk menangani risiko boleh dikelaskan kepada dua

pendekatan, iaitu pendekatan kawalan risiko (risk control) dan pembiayaan

risiko (risk financing).

(1) Kawalan risiko merujuk kepada teknik-teknik yang mengurangkan kekerapan

dan ketenatan kerugian.

(2) Pembiayaanr risiko merujuk kepada teknik-teknik yang menyediakan

peruntukan bagi menampung kerugian.

Kawalan Risiko

Seperti yang dinyatakan di atas, kawalan risiko menggambarkan teknik atau

kaedah yang digunakan oleh organisasi untuk mengurangkan kekerapan atau

ketenatan kerugian. Kawalan risiko memberi fokus kepada meminimumkan risiko

kerugian yang dihadapi oleh organisasi. Teknik kawalan risiko yang utama terdiri

daripada

(a) Pengelakan risiko

(b) Pencegahan kerugian

(c) Pengurangan kerugian

Kesemua teknik kawalan risiko akan dibincangkan satu persatu di bawah ini.


18/35


(a) Pengelakan Risiko

Pengelakan (avoidance) bermaksud firma tidak akan terlibat dengan pendedahankerugian tertentu, dan andainya sudah terlibat, pendedahan kerugian tersebut

akan ditinggalkan.

Secara teknikalnya, pengelakan berlaku bila keputusan dibuat untuk

menghalang risiko daripada wujud langsung. Risiko perlu dielakkan andainya

organisasi enggan menerimanya. Sesebuah organisasi boleh mengelak daripada

terlibat dengan sesuatu risiko dengan cara tidak terlibat langsung dengan aktiviti-

aktiviti yang berisiko, atau memberhentikan (abandon) aktiviti berisiko yang

sedang dilaksanakan.

Contoh pengelakan risiko oleh firma perniagaan adalah keputusan untuk

tidak mengeluarkan sesuatu produk tertentu yang mungkin memberikan kesanberbahaya kepada pengguna. Jika produk tersebut telah dikeluarkan,

pengeluarannya dihentikan. Keputusan ini diambil kerana wujudnya risiko liabiliti

tuntutan pengguna andainya pengguna mendapat kecederaan daripada

penggunaan produk tersebut. Satu lagi contoh, katalah Bank Amanah sedang

dalam perundingan untuk bergabung dengan Bank Tawakal yang sedang

mengalami masalah kewangan yang tenat. Amanah boleh mengelakkan diri

daripada terlibat dengan risiko masalah kewangan Tawakal dengan cara

membatalkan rancangan penggabungan.

Pengelakan risiko patut digunakan andainya kerugian yang mungkin berlaku

berpotensi menuju kearah katastrofi, dan juga risiko yang wujud tidak bolehdikurangkan atau dipindahkan. Biasanya keadaan ini wujud bagi risiko yang

mempunyai kekerapan dan ketenatan kerugian yang tinggi. Sebagai contoh,

tuntutan liabiliti daripada pengguna yang mengalami kecederaan akibat

penggunaan sesuatu produk boleh jadi banyak bilangannya dan besar amaun

setiap satunya. Walau bagaimana pun, teknik ini biasanya digunakan sebagai

langkah terakhir, hanya apabila tiada alternatif lain yang sesuai digunakan. Untuk

memajukan diri dan perniagaan, risiko perlu diambil. Jika pengelakan digunakan

secara ekstensif, ada kemungkinan sesebuah firma akan gagal mencapai

objektifnya. Sebagai contoh, sebuah syarikat pengeluar yang dinamik dan inovatif

perlu bersedia mengeluarkan produk baru. Mereka tidak sepatutnya sentiasa

mengelak daripada risiko produk liabiliti kerana jika itu berlaku, syarikat akan

kehilangan daya saing.

(b) Pencegahan Kerugian

Pencegahan kerugian (loss prevention) merujuk kepada langkah-langkah yang

boleh mengurangkan kekerapan berlakunya sesuatu kerugian.

Program pencegahan kerugian menumpukan kepada usaha untuk mencegah

kerugian daripada berlaku. Program ini melibatkan aktiviti-aktiviti yang boleh


19/35


mengurangkan kebarangkalian atau kekerapan berlakunya kerugian. Pencegahan

kerugian bertujuan mengurangkan bilangan atau kekerapan kerugian yang

berlaku.Sebagai contoh, untuk mencegah kebakaran di sebuah premis perniagaan,

pemiliknya boleh memasang beberapa alat pencegah kebakaran seperti alat

pengesan asap dan dinding kalis api. Untuk mencegah pekerja daripada mendapat

kemalangan di tempat kerja, pihak pengurusan boleh memastikan tempat bekerja

adalah selamat, pencahayaan yang cukup, lantai yang tidak licin, mesin-mesin

yang berfungsi dengan sempurna, tanda-tanda amaran di tempat-tempat

tertentu yang memerlukan pekerja lebih berhati-hati, bahan-bahan kimia dan

radiasi yang disimpan dengan cermat dan lain-lain lagi. Kaedah yang boleh

mengurangkan kemalangan kenderaan antaranya adalah latihan untuk pemandu,

toleransi sifar terhadap penggunaan alkohol dan dadah semasa memandu,penguatkuasaan undang-undang keselamatan jalanraya yang ketat.

Kaedah pencegahan patut dilaksanakan selagi kos pelaksanaan lebih rendah

daripada faedah yang akan diperoleh. Keadaan ini sesuai bagi kerugian

berpotensi dengan kekerapan tinggi dan ketenatan rendah, contohnya

kemalangan pekerja di tapak pembinaan.

(c) Pengurangan Kerugian

Pengurangan kerugian (loss reduction) merujuk kepada langkah-langkah untukmengurangkan ketenatan kerugian selepas ia berlaku.

Kadangkala, walaupun aktiviti pencegahan telah dilakukan, kerugian masih

juga berlaku. Oleh itu, program kawalan kerugian boleh dilaksanakan dengan

tujuan meminimumkan ketenatan dan kesan kewangan daripada kerugian yang

benar-benar berlaku. Ia melibatkan aktiviti-aktiviti yang boleh mengurangkan

ketenatan kerugian berpotensi.

Sebagai contoh, bagi mengurangkan kesan kebakaran, syarikat boleh

memasang beberapa peralatan seperti perenjis air automatik, alat pemadam api

dan penggera kebakaran pada premisnya. Untuk mengurangkan kesan

kemalangan jalanraya, pemandu kereta perlu memasang tali pinggang keledar,manakala pemandu motosikal menggunakan topi keledar. Di tempat kerja,

contohnya di kilang pengeluaran atau tapak pembinaan, pekerja perlulah

mengenakan pakaian yang sesuai, misalnya memakai topi keselamatan, sarung

tangan, kasut boot dan lain-lain.

Sesetengah aktiviti pencegahan kerugian juga merupakan aktiviti

pengurangan kerugian. Katalah berlaku kemalangan ke atas seorang pemandu

yang memakai tali pinggang keledar. Jika kemalangan itu melibatkan hentakan

yang tidak begitu kuat, penggunaan tali keledar mungkin boleh mencegah

pemandu daripada mendapat kecederaan. Jika hentakan yang berlaku adalah


20/35


kuat, pemandu mungkin akan cedera, tetapi tali keledar itu boleh menghalang

daripada kecederaan yang lebih serius.

Di samping kaedah pengurangan kerugian, terdapat beberapa kaedah lainyang boleh digunakan untuk mengawal ketenatan kerugian yang berlaku. Mereka

terdiri daripada kaedah pengasingan (segregation) dan penyelamatan (salvage).

Pengasingan

Pengasingan atau penyebaran aset boleh menghadkan ketenatan berpotensi

kerugian yang berlaku. Sebagai contoh, sebuah firma menyimpan barangan

siapnya sebelum diekspot di dalam tiga buah gudang yang terletak di lokasi yang

berbeza. Jika salah sebuah gudang terbakar, kerosakan terhad pada barangan

yang diletakkan di gudang yang tersebut sahaja. Andainya firma ini menyimpan

kesemua barang siapnya di dalam satu gudang sahaja, maka ketenatan kerugianyang dialami pastinya akan lebih besar kalau berlaku kebakaran di gudang yang

tersebut.

Penyelamatan

Operasi penyelamatan selepas berlakunya kerugian boleh mengurangkan kos

kerugian. Sebagai contoh, jika berlaku kebakaran sesebuah rumah, mungkin ada

antara perabut atau perkakas yang terselamat. Maka barang yang tidak musnah

harus dipindahkan ke tempat lain yang selamat untuk mengelakkan barangan itu

daripada rosak akibat pendedahan kepada cuaca atau akibat peril tertentu seperti

kecurian.

Pembiayaan Risiko

Pembiayaan risiko merupakan teknik-teknik yang menyediakan peruntukan bagi

pembayaran kerugian selepas ia berlaku. Teknik-teknik ini memberi fokus kepada

persediaan yang dibuat bagi memastikan adanya dana yang mencukupi untuk

menampung kerugian yang benar-benar berlaku. Pembiayaan risiko

menumpukan kepada penyediaan dan penggunaan dana untuk menghadapi

kerugian yang ditimbulkan oleh risiko yang masih wujud selepas teknik kawalanrisiko dijalankan.

Teknik pembiayaan risiko yang utama adalah:

(a) Bendungan

(b) Pindahan bukan-insurans

(c) Pindahan insurans

Kaedah-kaedah pembiayaan risiko akan dibincangkan satu persatu seperti

berikut.


21/35


(a) Bendungan Risiko

Bendungan (retention) bermaksud organisasi akan menanggung ataumembendung sebahagian atau keseluruhan daripada kerugian yang berlaku

daripada sesuatu pendedahan kerugian.

Di bawah kaedah ini, risiko akan ditanggung sendiri oleh organisasi. Risiko

kerugian tidak dielak, tidak dicegah, juga tidak dikurangkan. Jika berlaku kerugian,

kos kerugian akan dibiayai menggunakan dana yang ada. Kaedah ini sebenarnya

merupakan kaedah utama menguruskan risiko bagi kebanyakan organisasi

perniagaan. Organisasi perniagaan menghadapi risiko yang tidak terhad

bilangannya. Dalam kebanyakan kes, tiada apa yang dilakukan untuk

menguruskan risiko tersebut. Ini bermaksud risiko tersebut dibendung oleh

organisasi. Namun sebenarnya kaedah bendungan hanya sesuai untuk kerugianberpotensi dengan kekerapan dan ketenatan yang rendah.

Kaedah bendungan boleh berbentuk aktif atau pasif. Bendungan aktif

bermaksud bendungan yang dirancang, iaitu pengurus risiko telah

mempertimbangkan kaedah-kaedah pengurusan risiko yang ada dan

memutuskan untuk membendung sesuatu risiko tertentu. Bendungan aktif

bermaksud kaedah ini dilakukan secara disedari (conscious) dan sengaja. Mana-

mana risiko yang dengan sengaja tidak dielak, tidak dicegah atau tidak dipindah

maka ianya akan dibendung. Misalnya kerugian kecil akibat pencopetan

(shoplifting) yang biasa berlaku di gedung membeli belah selalunya ditanggung

sendiri oleh pihak pengurusan gedung terbabit.Bendungan pasif pula adalah bendungan yang tidak dirancang. Ia boleh

terjadi jika organisasi tidak menyedari bahawa ia terdedah kepada sesuatu risiko,

atau anggaran kekerapan atau magnitud kerugian lebih kecil daripada yang

sepatutnya. Sebagai contoh, sebelum kejadian tsunami di Pulau Pinang pada

Disember 2004, organisasi di sekitar tempat kejadian mungkin tidak menyangka

bahawa mereka terdedah kepada peril tsunami. Bendungan ini berlaku tanpa

disedari atau tanpa sengaja. Ia biasanya melibatkan risiko yang tidak dikenalpasti.

Kerugian yang dibendung tanpa dirancang boleh dibiayai menggunakan dana

yang ada.

Satu lagi pengkelasan bendungan adalah antara bendungan bertabung

( funded retention) dengan bendungan tidak bertabung (unfunded retention).

Dalam program bendungan bertabung, firma memperuntukkan aset untuk

menampung kerugian yang dibendung jika ia berlaku. Aset ini biasanya dipegang

dalam instrumen yang mudah dicairkan. Sesengah firma pula mempunyai

program bendungan yang disertakan dengan peruntukan belanjawan untuk

membiayai kerugian yang dibendung.

Selain itu, sesetengah firma yang besar menggunakan pelan insurans-sendiri

dan syarikat insurans kaptif untuk membiayai dan menguruskan risiko yang

dibendung.


22/35


Insurans-Sendiri

Insurans sendiri (self-insurance) adalah satu program yang boleh dilaksanakanoleh organisasi untuk membiayai kerugian yang dibendung. Ia melibatkan

perancangan kewangan untuk menampung kerugian berpotensi yang biasanya

tidak dapat dipastikan saiz dan kekerapannya. Di bawah program ini, organisasi

melakukan fungsi-fungsi tertentu syarikat insurans terhadap kerugian yang

dibendung itu. Antaranya ialah membuat ramalan saiz dan kekerapan kerugian

yang mungkin, menyediakan dana bagi membiayai kerugian yang berlaku dan

mengendalikan tuntutan yang berkaitan dengan kerugian yang dibendung itu.

Melalui program ini, pindahan risiko dan agihan kos kerugian berlaku di dalam

organisasi sendiri.

Elemen yang perlu ada pada organisasi yang hendak menjalankan program

ini adalah:

Kewujudan sekumpulan pendedahan yang cukup besar yang terdedah kepada

risiko kerugian yang hendak dibendung. Ini bagi membolehkan ramalan yang

baik terhadap kerugian dapat dibuat. Rekod-rekod kerugian lepas juga perlu

ada bagi membantu anggaran kerugian dibuat.

Organisasi mestilah mempunyai keupayaan untuk menyediakan dana bagi

menampung kerugian terjangka.

Organisasi perlu bersedia melaksanakan keperluan rancangan insurans-

sendiri, antaranya ialah pelaburan dana, penyimpanan rekod, pengurusan

tuntutan, aktiviti pencegahan kerugian dan analisa pendedahan kerugian.

Sebagai contoh, sebuah hospital swasta boleh membentuk program

insurans-sendiri bagi membendung risiko liabiliti profesional, iaitu apabila pesakit

menyaman hospital atas alasan kecuaian yang dilakukan oleh pakar perubatan

atau sebab-sebab lain.

Syarikat Insurans Kaptif

Selain pelan insurans sendiri seperti yang diterangkan di atas, terdapat satu lagi

kaedah insurans sendiri yang melibatkan penubuhan sebuah anak syarikat yang

dipanggil syarikat insurans kaptif (captive insurer).

Syarikat kaptif ditubuhkan dan dimiliki oleh sebuah syarikat induk. Tujuan

syarikat kaptif ditubuhkan adalah untuk mengeluarkan perlindungan insurans

kepada syarikat induknya. Risiko syarikat induk yang dipindahkan kepada kaptif

tersebut boleh ditanggung sepenuhnya oleh kaptif, atau boleh di reinsuranskan

sebahagiannya di dalam pasaran reinsurans. Syarikat kaptif sangat popular di

negara-negara seperti Amerika dan England, yang tujuan utama penubuhannya

ialah untuk memberikan perlindungan bagi sesetengah jenis insurans yang sukar

diperoleh, misalnya insurans liabiliti. Selain berupaya menginsuranskan risiko


23/35


syarikat induknya, perbelanjaan pentadbiran syarikat kaptif mendapat

pengecualian cukai. Dan lagi, pembelian insurans daripada syarikat insurans

melibatkan kos melepas (opportunity cost) kerana premium perlu dibayar terlebihdahulu. Melalui pembentukan kaptif, syarikat induk boleh menggunakan dana

secara lebih produktif sehinggalah kerugian timbul.

(b) Pindahan Bukan Insurans

Pindahan risiko bukan insurans melibatkan proses pemindahan risiko kepada

pihak lain, sama ada syarikat insurans atau bukan syarikat insurans. Berbeza

dengan pindahan insurans, risiko tidak dikurangkan melalui proses pindahan itu.

Satu contoh pindahan risiko bukan insurans adalah proses lindung nilai

(hedging), yakni individu mengelak daripada risiko perubahan harga dalamsesuatu aset dengan membeli atau menjual satu aset lain yang harganya berubah

dalam arah yang mengimbangkannya. Lindung nilai adalah satu teknik untuk

memindahkan risiko turun naik harga yang tidak menyenangkan kepada

spekulator dengan membeli dan menjual kontrak depan di bursa teratur,

misalnya di Bursa Derivatif Malaysia. Sebagai contoh, pasaran depan telah

dibentuk untuk membolehkan peladang melindungi diri mereka daripada

perubahan harga tanaman dari waktu menanam hingga waktu menuai.

Seseorang peladang boleh menjual kontrak depan, yang sebenarnya merupakan

janji untuk menghantar pesanan pada harga tetap di masa depan. Jika nilai

tanaman peladang merosot, nilai kontrak depan akan meningkat untukmengimbangi kerugian yang dialami.

Pindahan risiko boleh juga berbentuk aturan berkontrak, contohnya hold-

harmless agreement . Di bawah persetujuan ini, seorang individu secara sukarela

bersetuju untuk menanggung kemungkinan kerugian seorang yang lain. Sebagai

contoh, seorang penyewa bersetuju untuk bertanggungjawab atas kerosakan

yang dialami oleh premis yang disewanya seperti yang dinyatakan di bawah terma

pajakan (lease). Contoh lain, katalah Syarikat Biskut Tweety meminta Syarikat

Jalan Tom&Jerry membina jalan raya menghubungkan premisnya dengan jalan

besar. Tom&Jerry bersedia untuk melaksanakan pembinaan hanya jika Tweety

bersetuju untuk menanggung liabiliti jika Tom&Jerry disaman oleh pihak lainakibat pembinaan jalan tersebut. Dalam kes ini, risiko liabiliti yang sepatutnya

ditanggung oleh Tom&Jerry dipindahkan kepada Tweety.

Risiko boleh juga dipindahkan kepada syarikat insurans, tetapi pindahan ini

dipanggil pindahan bukan insurans jika ia tidak memenuhi ciri insurans, iaitu risiko

tidak dikurangkan. Seperti yang akan kita lihat dalam bab seterusnya, salah satu

ciri insurans adalah pengurangan risiko yang boleh dicapai melalui pengunaan

Hukum Bilangan Besar. Namun hukum ini hanya boleh diaplikasikan jika terdapat

bilangan pendedahan yang besar.

Misalnya, seorang pembeli gaun Puteri Diana mungkin mahu

menginsuranskan koleksinya. Ia boleh membeli perlindungan insurans dari


24/35


syarikat insurans. Walau pun insurer boleh menawarkan perlindungan, tetapi

oleh kerana bilangan pendedahan adalah kecil, hukum bilangan besar tidak dapat

digunakan, dan dengan itu risiko tidak dikurangkan. Contoh lain ialah modelterkemuka seperti Claudia Schiffer yang menginsuranskan anggota badannya dan

pemain bolasepak Wayne Rooney yang menginsuranskan kakinya. Sekali lagi,

walaupun perlindungan insurans diberikan oleh syarikat insurans, tetapi risiko

tidak dikurangkan. Oleh itu, pindahan risiko ini dikatakan pindahan bukan

insurans.

(c) Pindahan Insurans

Pembelian insurans merupakan teknik pengurusan risiko yang paling utama dandilaksanakan dengan meluas oleh organisasi perniagaan. Sistem insurans

melibatkan pemindahan risiko dan kesan kewangan akibat kerugian yang

dihadapi oleh organisasi atau individu kepada syarikat insurans. Kontrak insurans

dibentuk di antara syarikat insurans, dikenali juga sebagai insurer, dengan

pembeli insurans, atau insured. Di bawah kontrak insurans, insurer memberi

jaminan untuk membayar ganti rugi bagi kerugian yang dilindungi, sebagai

balasan kepada bayaran premium yang dibuat oleh insured.. Intipati insurans

adalah perkongsian kerugian (loss sharing) dan pengurangan risiko (risk

reduction).

Perkongsian kerugian

Sistem insurans membolehkan syarikat insurans meramalkan kerugian yang

berpotensi dialaminya. Berdasarkan kerugian yang dijangka, kos untuk

menampung kerugian diagih-agihkan di kalangan ahli-ahli sesuatu kumpulan

insurans secara adil dan saksama melalui kutipan premium. Oleh itu, ahli-ahli

kumpulan yang besar bilangannya sama-sama berkongsi kerugian dengan

menyumbang untuk membentuk dana bagi membayar ganti rugi kepada

beberapa ahli kumpulan yang ditimpa bencana yang diinsuranskan.

Pengurangan risiko

Bilangan pendedahan yang besar yang terdedah kepada risiko tertentu

dikumpulkan. Kerugian terjangka kemudiannya dianggarkan. Berdasarkan

hukum bilangan besar , semakin besar bilangan pendedahan yang diperhatikan,

semakin hampir jumlah kerugian sebenar kepada jumlah kerugian terjangka. Oleh

itu, semakin besar pendedahan, anggaran kerugian sebenar semakin tepat. Jika

anggaran kerugian semakin tepat, maka ketidakpastian terhadap kerugian

semakin berkurangan. Hal ini sedemikian kerana insurer dapat menjangkakan

jumlah kerugian yang akan berlaku, dan dengan itu dapat menyediakan dana yang


25/35


mencukupi untuk membiayai kerugian tersebut. Apabila ketidakpastian

berkurangan, maka risiko juga berkurangan. (Ingat bahawa risiko merujuk

kepada ketidakpastian terhadap kerugian.) Hukum bilangan besar akandibincangkan dengan lebih lanjut dalam bab akan datang.

Ringkasan Teknik Pengurusan Risiko

Kesemua teknik pengurusan risiko yang telah dibincangkan di atas boleh

digambarkan seperti dalam Paparan 2.4 berikut.

TEKNIK PENGURUSAN RISIKO

Kawalan Risiko

Pengelakan

PencegahanKerugian

PenguranganKerugian

Pembiayaan Risiko

Bendungan

Pindahan BukanInsurans

Insurance

Paparan 2.4

Teknik Pen urusan Risiko


26/35


Pemilihan Teknik Pengurusan Risiko

Selepas risiko dikenalpasti dan dinilai, langkah seterusnya adalah

mempertimbangkan semua alternatif yang boleh digunakan untuk menangani

risiko yang wujud dan seterusnya memilih kaedah yang paling sesuai untuk

dilaksanakan.

Pemilihan kaedah melibatkan pembuatan keputusan mengenai teknik mana

yang akan digunakan bagi menguruskan sesuatu risiko. Bagi sesetengah

organisasi, polisi pengurusan risiko korporatnya memberikan garis panduan

mengenai kriteria yang boleh digunakan dalam memilih teknik yang paling sesuai.

Dalam memutuskan mengenai teknik yang patut digunakan terhadap risiko

tertentu, pengurus risiko patut mempertimbangkan saiz kerugian berpotensi,

kebarangkalian ia berlaku, objektif dan visi organisasi, jumlah dana yang

diperuntukan bagi program pengurusan risiko, dan yang terpenting ialah

kebijaksanaan dan pertimbangan pengurus risiko itu sendiri. Faedah yang boleh

diperolehi dan kos yang ditimbulkan oleh setiap teknik yang dipertimbangkan

perlu dianggarkan. Dan kemudian, berdasarkan maklumat terbaik yang diperoleh

dan berpandukan polisi pengurusan risiko korporat syarikat, keputusan boleh

dibuat mengenai teknik yang patut dipilih untuk dilaksanakan bagi setiap risiko.

Lazimnya, gabungan beberapa teknik dijalankan serentak bagi sesuatu risiko.

Dua contoh berikut menunjukkan gabungan beberapa teknik pengurusan risiko

yang dipilih bagi menangani risiko kebakaran dan risiko kemalangan pekerja yang

dihadapi oleh sebuah organisasi.

Contoh 1: Risiko kebakaran premis perniagaan

Pasangkan alat pengesan asap (pencegahan kerugian)

Pasang alat perenjis automatik (pengurangan kerugian)

Beli insurans kebakaran berjumlah RM500,000 dengan had bendungan

RM10,000 (insurans dan bendungan).

Contoh 2: Risiko kemalangan pekerja di tapak pembinaan bangunan

Pastikan tapak pembinaan adalah selamat serta mematuhi Occupational

Safety & Health Act . Pastikan pekerja memakai pakaian keselamatan sewaktu

bekerja. (pencegahan dan pengurangan kerugian)

Beli insurans pampasan pekerja yang melindungi pekerja yang cedera atau

meninggal sewaktu bekerja (insurans)

Sediakan dana yang akan membayar pampasan kepada keluarga pekerja yang

meninggal sewaktu diluar tugas (insurans sendiri atau bendungan)


27/35


Pada umumnya, pengurus risiko boleh menjadikan Matriks Pengurusan Risiko

seperti dalam Paparan 2.5 sebagai panduan asas bagi memilih teknik yang sesuai.Walau bagaimanapun, pertimbangan yang saksama serta pengalaman pengurus

risiko memainkan peranan penting dalam proses pemilihan teknik pengurusan

risiko.

KekerapanKerugian

KetenatanKerugian

Teknik Pengurusan Risiko YangSesuai

Rendah Rendah Bendungan

Tinggi RendahPencegahan Kerugian dan

Bendungan

Rendah Tinggi Insurans

Tinggi Tinggi Pengelakan

Di samping kepakaran dan pertimbangan pengurus risiko dalam memilih teknik

yang sesuai, terdapat kaedah matematik yang boleh digunakan untuk membantu

pengurus risiko membuat keputusan. Namun kaedah matematik ini agak teknikal

dan di luar skop buku ini.

Pelaksanaan Teknik Yang Dipilih

Selepas pemilihan dibuat, pengurus risiko perlu menghebahkan maklumat

berkaitan kaedah yang dipilih dan cara pelaksanaannya kepada pihak yangterbabit supaya tindakan lanjutan dapat diambil. Jika keputusan dibuat untuk

membendung risiko tertentu, maka prosedur pentadbiran yang sewajarnya perlu

dilaksanakan bagi penyediaan dana untuk membiayai kerugian yang berlaku. Jika

kaedah pencegahan dipilih misalnya, maka program pencegahan kerugian yang

sesuai perlu dibentuk dan dilaksanakan. Keputusan untuk memindahkan risiko

kepada syarikat insurans perlu diikuti dengan pemilihan polisi yang sesuai dan

pemilihan syarikat insurans yang efisien dan reliable.

Paparan 2.5

Matriks Pengurusan Risiko


28/35


Penilaian Dan Kajian Semula Program Pengurusan

RisikoLangkah ini sangat penting untuk memastikan keberkesanan program yang

dilaksanakan. Ini adalah kerana risiko yang dihadapi oleh organisasi boleh

berubah. Teknik yang sesuai digunakan tahun lalu mungkin tidak lagi sesuai untuk

tahun ini kerana risiko yang berubah. Dan lagi, kesilapan didalam memilih teknik

juga boleh berlaku. Sesuatu kaedah yang telah dipilih untuk menguruskan

sesuatu risiko mungkin bukan merupakan kaedah yang terbaik untuk digunakan.

Penilaian dan kajian semula membolehkan pengurus risiko mengkaji keputusan

dan mengesan sebarang kesilapan yang telah dibuat.

Kajian semula program boleh dilakukan oleh pengurus risiko denganmengulangi setiap langkah dalam proses pengurusan risiko untuk menentukan

sama ada keputusan lepas masih lagi sesuai dengan keadaan semasa dan adakah

keputusan telah dilaksanakan dengan sebaiknya. Untuk itu, pengurus risiko perlu

mengkaji semula objektif program, mengulangi proses pengenalpastian, menilai

semula risiko yang telah dikenal pasti, dan mengesahkan kesesuaian teknik yang

telah dipilih. Akhir sekali, pelaksanaan teknik yang dipilih perlu dipantau untuk

memastikan keberkesanan dan kejayaan program pengurusan risiko yang

dilaksanakan.

Evolusi Proses Pengurusan Risiko

Secara tradisinya, program pengurusan risiko yang dijalankan oleh organisasi

adalah terhad kepada menangani risiko tulen seperti risiko harta, risiko liabiliti

dan risiko pekerja. Namun demikian, sejak kebelakangan ini, banyak organisasi

perniagaan mula meluaskan skop pengurusan risiko dengan mengambilkira risiko

kewangan spekulatif disamping risiko tulen. Pengurusan risiko kewangan

(financial risk management) merujuk kepada pengenalpastian, analisis dan

kaedah untuk menangani risiko kewangan spekulatif. Risiko-risiko ini antaranya

termasuk risiko kadar faedah, risiko harga komoditi dan risiko kadar pertukaran

mata wang.Didorong oleh kejayaan pengurusan risiko kewangan, banyak organisasi telah

mengembangkan program pengurusan risiko mereka untuk merangkumi lebih

banyak risiko yang dihadapi oleh organisasi. Evolusi kepada proses pengurusan

risiko menyebabkan organisasi mula mempertimbangkan bukan saja risiko tulen,

malahan semua risiko yang dihadapi oleh organisasi untuk diuruskan dalam satu

program pengurusan risiko. Program pengurusan risiko yang menguruskan semua

risiko yang dihadapi oleh organisasi dipanggil pengurusan risiko enterprais

(enterprise risk management) atau ERM. Pengurusan risiko enterprais adalah

program pengurusan risiko yang komprehensif yang menangani risiko tulen, risiko

spekulatif, risiko strategik, risiko operasi, risiko kewangan dan lain-lain risiko yang


29/35


dihadapi oleh organisasi. Dengan menggabungkan semua risiko utama dalam satu

program pengurusan risiko bersepadu, firma perniagaan boleh mengimbangi

risiko terhadap satu sama lain. Hasilnya, risiko keseluruhan yang dihadapi olehfirma boleh dikurangkan. Program pengurusan risiko enterprais juga dikenali

sebagai pengurusan risiko korporat (corporate risk management) atau

pengurusan risiko bersepadu (integrated risk management).

Rujukan

1. Black, K. & Skipper, H.D. 2000. Life and Health Insurance. 13th edition.

Prentice-Hall, New Jersey, USA.

2. Dorfman, M. S. & Cather, D. A. 2013. Introduction to Risk Management &

Insurance. 10th edition. Pearson Education Limited. New Jersey, USA.

3. Hendon Redzuan, Rubayah Yakob & Mohamad Abdul Hamid. 2006. Prinsip

Pengurusan Risiko dan Insurans. Pearson Prentice-Hall. Kuala Lumpur.

4. Redja, G. E. & McNamara, M. J. 2014. Principles of Risk Management &

Insurance. 12th

edition. Pearson Education Limited. Global Edition.

5. Vaughan, E.J & Vaughan, T. 2003. Fundamentals of Risk and Insurance. 9th

edition. John Wiley & Sons, Inc, USA.

6. Zuriah Abdul Rahman & Hendon Redzuan. 2009. Takaful: The 21st Century

Insurance Innovation. McGraw-Hill. Kuala Lumpur.


30/35


Appendiks 2.1

Penilaian Risiko: Kaedah Taburan Kebarangkalian Statistik

Di bawah kaedah ini, pengurus risiko akan cuba menganggar taburan kekerapan

dan kebarangkalian. Taburan kekerapan merujuk kepada bilangan kerugian

setahun daripada pendedahan tertentu, manakala taburan ketenatan merujuk

kepada taburan nilai ringgit yang hilang apabila kerugian berlaku. Selalunya,

matlamat pengurus risiko adalah untuk menggabungkan kedua-dua taburan ini

untuk mendapat taburan jumlah kerugian tahunan. Taburan jumlah kerugian

bergantung kepada bilangan kerugian dan ketenatan setiap kerugian yang

berlaku. Pengetahuan mengenai ketiga-tiga taburan ini berguna dalam

membantu pengurus risiko membuat pemilihan teknik pengurusan risiko yangsesuai. Seperti yang akan kita lihat, pembentukan taburan kerugian bukanlah

satu perkara mudah. Banyak andaian yang perlu dibuat di sepanjang proses

pemerolehan. Oleh yang demikian, hasil yang diperoleh perlu diinterpretasi

dengan berhati-hati.

Model Kebarangkalian Untuk Pengurusan Risiko

Pengurus risiko selalunya berminat kepada tiga pemboleh ubah rawak (random

variables) yang menggambarkan sifat risiko yang dihadapi oleh sesebuah

organisasi. Pemboleh ubah rawak ini adalah bilangan kerugian, nilai ringgit mana-mana satu kerugian, dan jumlah nilai ringgit bagi semua kerugian.

Dalam buku ini kita akan gunakan pemboleh ubah rawak N, L dan T seperti

berikut:

(a) N mewakili bilangan kerugian yang akan berlaku dalam tempoh masa

tertentu, biasanya satu tahun.

(b) L mewakili nilai ringgit bagi mana-mana satu kerugian yang berlaku

(c) T mewakili jumlah nilai ringgit bagi semua kerugian yang berlaku dalamtempoh tertentu, biasanya satu tahun.

Pemboleh ubah N berkait dengan kekerapan kerugian, manakala L berkaitan

dengan ketenatan kerugian. Jika L1 mewakili ketenatan bagi kerugian pertama

yang berlaku dalam tahun tertentu, L2 mewakili ketenatan bagi kerugian kedua

yang berlaku dalam tahun tersebut dan seterusnya, maka

T = L1 + L2 + L3 + … + LN


31/35


Dua model yang berguna untuk menggambarkan ciri kekerapan kerugian

adalah taburan binomial dan taburan Poisson. Kedua-duanya akan dibincangkan

di bawah nanti. Untuk menggunakan model-model ini, beberapa paremeter akandianggarkan menggunakan data lepas. Model yang disarankan untuk

menggambarkan sifat ketenatan kerugian adalah taburan normal, lognormal,

exponential dan Pareto. Oleh kerana kekompleksan model-model ini, hanya

taburan normal akan dibincangkan secara ringkas dalam bab ini.

Model Binomial

Taburan Binomial pada amnya digunakan sebagai model untuk menggambarkan

jumlah bilangan kerugian yang mungkin berlaku daripada sejumlah pendedahan

terhadap kerugian, dengan kebarangkalian P mana-mana satu pendedahan akanmengalami kerugian dalam tempoh masa satu tahun. Model ini boleh digunakan

bila kita mempunyai bilangan pendedahan tertentu yang diwakili oleh n. Model

ini mengandaikan bahawa setiap pendedahan boleh mengalami 1 kerugian sahaja

atau 0 kerugian dalam sesuatu tahun. Dan lagi, setiap pendedahan mempunyai

kebarangkalian P yang sama untuk menjana kerugian. Setiap pendedahan

dianggapkan tidak bersandar (independent) antara satu sama lain.

Di bawah andaian yang dinyatakan, fungsi taburan kebarangkalian binomial

bagi jumlah bilangan kerugian yang mungkin di alami di berikan oleh formula

berikut:

P(N=x) = . n px (1-p)n-x

x (n-x) x = 0,1,2,3,...,n

dimana,

N = Pemboleh ubah rawak yang mewakili bilangan kerugian

x = Bilangan kerugian yang mungkin berlaku dalam sesuatu tahun

n = Bilangan pendedahan kerugian

p = Kebarangkalian kerugian yang dijanakan oleh setiap pendedahan.

Nilai terjangka bilangan kerugian diwakili oleh E[N] = np dan variasi bilangan

kerugian diwakili oleh Var [N] = np (1-p ). Bagi menggunakan model Binomial,

parameter p perlu dianggarkan, biasanya dengan cara melihat pengalaman lepas

yang dialami oleh pendedahan-pendedahan yang sedang dinilai dan pendedahan

lain yang homogeneous.

Sebagai contoh, katalah terdapat 100 buah rumah yang diinsuranskan di

bawah insurans kebakaran oleh Insurer ABC. Anggapkan setiap rumah

mempunyai kebarangkalian p yang sama untuk terbakar sekali dalam tahun yang

akan datang, dan kebarangkalian 1-p untuk tidak terbakar. Katalah berdasarkan


32/35


rekod kebakaran lepas, dianggarkan nilai p = 0.0001. Oleh kerana terdapat 100

buah rumah, maka n = 100. Sekarang kita boleh membuat pengiraan berikut:

Kebarangkalian tiada kerugian berlaku dalam tempoh yang ditetapkan:

P(N=0) = . 100 (0.0001)0 (0.9999)100 = 0.990049

0 100

Kebarangkalian jumlah bilangan kerugian adalah 1:

P(N=1) = . 100 (0.0001)1 (0.9999)99 = 0.009901

1 99

Kebarangkalian jumlah bilangan kerugian adalah 2:

P(N=2) = . 100 (0.0001)2 (0.9999)98 = 0.000049

2 98

Nilai terjangka bagi bilangan rumah yang akan terbakar adalah np = 100(0.0001)

= 0.01 dan variasi di bawah model ini adalah np(1-p) = 100(0.0001)(0.9999) =

0.009999.

Model Poisson

Taburan kebarangkalian Poisson digunakan untuk menganggarkann

kebarangkalian sesebuah organisasi akan mengalami bilangan kerugian tertentu

dalam tempoh masa satu tahun. Model ini boleh diaplikasikan jika kita

mengambil kira bahawa setiap detik masa yang berlalu merupakan pendedahan

kepada kerugian. Ini bermakna, di bawah model ini, kerugian boleh berlaku pada

setiap ketika atau detik masa. Oleh itu, organisasi menghadapi pendedahan

kerugian yang tidak terhad bilangannya dalam sesuatu tahun. Di bawah model

Poisson, tempoh masa antara kerugian dikatakan mempunyai sifat “memoryless”.

Ini bermaksud, jumlah masa yang akan berlalu sebelum kerugian akan datang

berlaku tidak bergantung kepada jumlah masa yang telah berlalu selepas kerugian

yang lepas berlaku.

Jika kita menganggapkan setiap detik masa yang berlalu mempunyai

kebarangkalian yang sama untuk menjana kerugian, dan setiap detik tidak

bersandar antara satu dengan lain, maka taburan kebarangkalian Poisson bagi

bilangan kerugian yang boleh berlaku dalam tempoh masa tertentu dinyatakan

oleh formula berikut:


33/35


P(N=x) = e- x

x! x = 0,1,2,....

di mana,

N = Pemboleh ubah rawak yang mewakili bilangan kerugian

= Purata kerugian yang dialami dalam sesuatu tahun (dianggarkan

daripada pengalaman kerugian lepas)

Nilai terjangka diwakili oleh E[N] = dan sisihan piawai diwakili oleh SD[N] = .

Sebagai contoh, katalah untuk tempoh lima tahun yang lepas, sebuahsyarikat pengeluaran telah mengalami 1 kerugian liabiliti pengguna pada tahun

pertama, 2 kerugian pada tahun ke-2, 0 kerugian dalam tahun ke-3, 1 kerugian

dalam tahun ke-4 dan 0 kerugian dalam tahun ke-5. Mula-mula kita perlu

menganggarkan nilai terjangka bilangan kerugian yang diwakili oleh E[N] = .

Berdasarkan data diatas, = (1+2+0+1+0)/5 = 0.8. Sekarang kita boleh membuat

pengiraan berikut:

Kebarangkalian tiada kerugian berlaku dalam tempoh yang ditentukan:

P(N=0) = e

-0.8

0.8

0

= 0.4493

0!

Kebarangkalian bilangan kerugian yang berlaku adalah 1:

P(N=1) = e-0.8 0.81 = 0.0359

1!

Kebarangkalian bilangan kerugian adalah 2:

P(N=2) = e-0.8 0.82 = 0.0014.

2!

Anda boleh cuba mengira sendiri kebarangkalian bagi bilangan kerugian

seterusnya.

Model Normal

Taburan kebarangkalian Normal boleh digunakan untuk menganggarkan

ketenatan kerugian. Ia boleh digunakan untuk menganggar kebarangkalian nilai

ringgit kerugian dalam sesuatu tahun akan menyamai atau melebihi amaun


34/35


tertentu. Nilai ringgit kerugian merujuk kepada saiz kewangan kerugian yang

berlaku. Katalah pemboleh ubah rawak L mewakili nilai ringgit (saiz) kerugian dan

ia merupakan pemboleh ubah yang tidak bersandar (independent). Jika Lmempunyai taburan normal dengan min dan varians 2, maka kebarangkalian L

menyamai atau melebihi sesuatu nilai boleh dianggarkan menggunakan fungsi

densiti kebarangkalian bagi taburan normal. (Sila rujuk buku statistik bagi fungsi

ini). Anggaran kebarangkalian menggunakan fungsi ini memang rumit, kerana ia

akan melibatkan proses pengamiran (integration).

Namun demikian, pakar statistik telah menyediakan cara yang lebih mudah

untuk menggunakan taburan normal, iaitu melalui taburan normal piawai

(standard normal). Pemboleh ubah normal piawai mempunyai min 0 dan varians

1. Andainya kita hendak mengira Kebarangkalian (L > nilai tertentu), maka kita

boleh merujuk kepada Jadual Taburan Normal Piawai. Jadual ini boleh didapatidaripada buku-buku statistiks. Untuk menggunakan jadual ini, kita perlu menukar

pemboleh ubah normal kepada pemboleh ubah normal piawai.

Katalah X adalah pemboleh ubah normal dengan min dan sisihan piawai .

Dan katalah Z adalah pemboleh ubah normal piawai dengan min 0 dan sisihan

piawai 1.

Maka,

z = x -

Sebagai contoh, andaikan Syarikat Herba Raya mempunyai pengalaman kerugian

berkaitan kecederaan industri yang bertaburan normal, dengan min RM30,000

dan sisihan piawai RM15,000. Sila jawab soalan berikut:

(1) Katalah kerugian akibat kemalangan industri sebanyak RM70,000 atau lebih

setahun dianggapkan sebagai kerugian kewangan yang tenat. Apakah

kebarangkalian syarikat ini akan mengalami kerugian tenat dalam sesuatu

tahun?

Penyelesaian:

Katalah X mewakili saiz kerugian bertaburan normal dan Z mewakili saiz kerugian

bertaburan normal piawai. Maka,

X = 70,000

Z = 70,000 - 30,000 = 2.67

15,000

Kebarangkalian (X > 70,000) = Kebarangkalian (Z > 2.67)

= 0 .0038.


35/35


Nilai kebarangkalian di atas diperoleh daripada jadual taburan normal piawai.

(2) Apakah kebarangkalian saiz kerugian yang akan dialami dalam tahun ini

berada dalam lingkungan 1 sisihan piawai?

Penyelesaian:

Kebarangkalian (X berada diantara

Kebarangkalian X

Kebarangkalian (-1

bab 2 pengurusan risiko

Documents