analisis statistik penggunaan pangkalan data komersil: kajian kes perpustakaan ukm

ANALISIS STATISTIK PENGGUNAAN

PANGKALAN DATA KOMERSIL:

KAJIAN KES PERPUSTAKAAN UKM

Abu Bakar Maidin1, Hazmir Hj. Zainal1, Nor Hamsiah Ahmad Hosaini1, Shamsudin Ibrahim1, Sharifah Hashim2

1Perpustakaan Tun Seri Lanang2Pusat Teknologi Maklumat

Universiti Kebangsaan Malaysia

SEMINAR KEBANGSAAN PERPUSTAKAAN AKADEMIK

HOTEL RIVER VIEW

KOTA BHARU KELANTAN

6-7 JULAI 2011

PENYATAAN MASALAH

1. Jutaan ringgit dibelanjakan oleh UKM dan seluruh InstitusiPengajian Tinggi di Malaysia setiap tahun bagi melanggan PDK.

PERPUN melaporkan sekitar RM58 juta (2010).

2. Ia menuntut supaya perpustakaan melakukan kajian terperinci& memantau sama ada PDK digunakan secara optimum olehpenyelidik dan ahli akademik universiti.

3. Kaedah penilaian langganan PDK yang biasa dilakukan olehPerpustakaan adalah menganalisis statistik penggunaan di peringkatPDK, manakala analisis secara mikro tidak atau jarang dilakukan. (soalan Auditor SIRIM mengenai prosedur langgananPDK; apakah nilai statistik yang dianggap tinggi atau rendahpenggunaanya?)

OBJEKTIF KAJIAN

1. Menganalisis statistik penggunaan PDK berdasarkanformat pengumpulan data yang diperakui olehstandard antarabangsa

2. Menilai prestasi dan populariti e-jurnal berdasarkanstatistik muat turun teks penuh

3. Mengenalpasti adakah standard @ KPI statistikpenggunaan e-jurnal mengikut subjek bolehdibangunkan?

SENARIO STATISTIK PDK?

TUJUAN KAJIAN

1. Menilai tahap penggunaan e-jurnal teks penuh

berdasarkan format dan subjek yang seragam

2. Membangunkan KPI (standard) penggunaan e-jurnal

teks penuh sebagai penandaarasan dan

pengukuran prestasi

RASIONAL KAJIAN1. Kos langganan jurnal terus meningkat dari masa ke semasa

dan ini menuntut supaya Perpustakaan menjadi lebihselektif, kreatif dan inovatif dalam melanggan jurnalyang berprestij.

2. Justeru, Perpustakaan perlu melakukan analisis PDK secaramikro iaitu ke peringkat mengenalpasti e-jurnalberimpak tinggi berdasarkan statistik penggunaan.

RASIONAL KEPERLUAN ANALISIS PDK SECARA MIKRO

2.64

2.92

2.44

2.83

2.6

2.2

2.3

2.4

2.5

2.6

2.7

2.8

2.9

3

2006 2007 2008 2009 2010

Har

ga lan

ggan

an -

Juta

(R

M)

Harga langganan ScienceDirect (2006-2010)

1. Harga langganan dalam USD atau RM juga berbeza setiap tahun

(faktor pertukaran mata wang asing, % kenaikan harga)

2. Kos langganan per judul. (Contoh : 2010 – RM1300)


Jumlah Muat TurunTeks Penuh ScienceDirect

(Perpustakaan UKM 2006-2010)

577,197

735,248

928,774

1,198,054 1,200,694

0

200,000

400,000

600,000

800,000

1,000,000

1,200,000

1,400,000

2006 2007 2008 2009 2010

Kenaikan 2010 vs 2009 hanya 0.2%

Kenaikan 2006 vs 2010 ialah 108%


4.58

3.98

2.642.36 2.17

0

0.5

1

1.5

2

2.5

3

3.5

4

4.5

5

2006 2007 2008 2009 2010

Kos Per Teks Penuh ScienceDirect

(2006-2010)

1. Adakah setiap teks penuh berharga RM2.17 (2010)?

2. Adakah semua e-jurnal digunakan secara ‘optimum’

(apakah e-jurnal yang mungkin hanya ‘menumpang’)


2,982

23,289

40,675

46,942

10,155

7,754

10,674

5,743

0

5,000

10,000

15,000

20,000

25,000

30,000

35,000

40,000

45,000

50,000

2007 2008 2009 2010

Bil

. M

uat

Tu

run

Tek

s P

enu

h

Statistik Muat Turun Teks Penuh

Wiley Blackwell & EBSCO PsycArticles 2007-2010

Wiley

EBSCO Psyc.

1. Adakah memadai menilai langganan PDK berdasarkan kenaikan

atau penurunan ketara dalam statistik tahunan?

2. Bagaimanakah statistik Wiley pada 2007 boleh meningkat

dengan mendadak daripada 2,982 kepada 23,289 pada 2008 dan

40,675 pada 2009?


SIGNIFIKAN KAJIAN

1. Membantu Perpustakaan menilai semula langganan e-

jurnal melalui proses pertukaran (swap title) atau

pembatalan judul

2. Membantu Perpustakaan merangka strategi promosi

e-jurnal yang rendah statistik muat turun teks

penuhnya.

3. Dapatan kajian juga boleh digunakan oleh penyelidik

yang berminat untuk meneruskan kajian

perbandingan secara akademik.

PERSOALAN KAJIAN

1. Apakah peratusan e-jurnal yang menyumbang

kepada majoriti muat turun jurnal teks penuh?

2. Adakah KPI (standard) bagi muat turun jurnal teks

penuh adalah sama mengikut subjek?

KAJIAN LITERASI

1. Statistik PDK sangat penting & boleh memberi input

kepada keputusan jawatankuasa perpustakaan bagi

memulakan, meneruskan atau membatalkan

langganan PDK (Tucker, 2009).

2. Peter T. Shepherd (2004), perpustakaan sentiasa

menghadapi masalah dalam mengumpulkan

statistik PDK daripada pembekal disebabkan oleh

format PDK yang berbeza.

3. Bollen et.al (2009) menegaskan, statistik penggunaan

adalah indikator paling kukuh bagi mengenalpasti

jurnal yang berprestij.

KAJIAN LITERASI…(samb.)

4. Analisis pareto dengan formula 80/20 ada menegaskan

bagaimana hanya sekitar 20% daripada keseluruhan

e-jurnal yang dilanggan oleh perpustakaan menyumbang

kepada 80% statistik penggunaan PDK. Nisonger

(2008) mendapati nisbah 80/20 ini tidak tepat dan

berbeza mengikut bidang perkara.

5. Berdasarkan kajian literasi, tiada sebarang standard

yang boleh digunakan bagi mengenalpasti apakah

jumlah statistik penggunaan muat turun teks penuh

yang dikatakan tinggi atau rendah. (how high is high

and how low is low)?

16

Survei

di peringkat

Kebangsaan

17

Survei

di peringkat

Penerbit Jurnal

18

Survei

di peringkat

antarabangsa

METODOLOGI KAJIAN 3 langkah utama;

(A) Pengumpulan statistik PDK

1. Mengikut kaedah yang seragam – COUNTER Journal Report 1(Jumlah muat turun teks penuhmengikut jurnal pada tahun 2010)

2. 12 PDK sebagai populasi kajian meliputi ; ACM Digital Library, Brill Online, EBSCO Academic Search Premier, EBSCO Business Source Complete, EBSCO Medical, Emerald, IEEE, JSTOR, OVID, ScienceDirect, Springer dan Wiley Blackwell. (popular dan meliputi semuasubjek)

3. Statistik dimuat turun mengikut format Microsoft Excel daripada akaun pentadbir setiap PDK.

CONTOH COUNTER JR1 – SCIENCEDIRECT 2010

METODOLOGI KAJIAN…(samb.) 3 langkah utama;

(B) Pengkelasan e-jurnal mengikut bidang Scopus

1. Analisis statistik tidak setara/tepat jika pengindeksanmengikut subjek yang sama tidak dilakukan (apple to apple comparison). Perbandingan mengikut subjek tidakrealistik.

2. Pengkelasan Scopus dipilih kerana ia merupakan indeks petikan jurnal ilmiah terbesar di dunia dan digunakan dalam penarafan universiti oleh KPT dan QS Top Universities.

3. Senarai e-jurnal dalam Microsoft Excel dipadankan dengan senarai e-jurnal dalam 12 PDK.

4. 4 subjek utama Scopus digunakan iaitu Life Sciences, Health Sciences, Physical Sciences dan Social Sciences.

METODOLOGI KAJIAN…(samb.)

3 langkah utama;

(A) Pengkelasan e-jurnal mengikut bidang Scopus

4. Pengkelasan subjek dalam Scopus bermaksud hanya e-

jurnal yang diindeks oleh Scopus akan dijadikan

sebagai sampel dalam kajian ini.

5. Senarai e-jurnal yang telah dikelaskan mengikut subjek

Scopus disusun mengikut bilangan muat turun yang

tertinggi hingga yang terendah (descending order,

Z-A)


3 langkah utama;

(C) Penarafan mengikut Quartile muat turun teks

penuh

1. Konsep Quartile (Q) digunakan oleh Thomson Reuters –

Journal Citation Reports dalam membuat penarafan jurnal

mengikut Impact Factor dan subjek.

2. Q bermaksud ¼ atau 0.25 daripada nilai keseluruhan.

Sebagai contoh; ¼ daripada 100 ialah 25 bagi setiap Q.

3. Jika setahun, ¼ = 3 bulan. Setiap 1 Q mempunyai 3 bulan

23

Quartile Q1 Q2 Q3 Q4

Liputan Jan-Mac Apr-Jun Jul-Sep Okt-Dis


3 langkah utama;

(C) Penarafan mengikut Quartile muat turun teks

penuh

4. Bagi JCR Impact Factor, Q diperolehi setelah jurnal

dalam bidang yang sama, disusun mengikut nilai Impact

Factor tertinggi hingga terendah (descending)

5. Dalam kajian ini, Q diperolehi setelah senarai judul

dalam setiap PDK dan subjek disusun mengikut jumlah

muat turun teks penuh tertinggi hingga terendah

(descending)

6. KPI e-jurnal ditetapkan bagi jumlah muat turun teks

penuh terkecil/terakhir dalam Q1

Jana statistik &

gabung senarai e

jurnal

Pengkelasan

subjek Scopus

Penarafan

mengikut

Quartile (Q) &

Penetapan KPI

RINGKASAN METODOLOGI KAJIAN

Statistik dikumpul daripada

sistem admin 12 PDK. Senarai

dalam format MS Excel

digabungkan (senarai induk)

4 subjek utama Scopus

digunakan untuk pengkelasan

subjek.

Senarai disusun mengikut

descending order (Z-A) &

dibahagi mengikut 4 Quartile.

Pemilihan KPI bagi jurnal

dalam Q1 terendah

25

Jumlah makalah

teks penuh dimuat

turun bagi 12 PDK

ini ialah 1,772,579

Pengkelasan

4 subjek utama

Scopus

melibatkan 16,871

e-jurnal

12 PDK

tersenarai

dalam column

PLATFORM

ANALISIS DATA

1. Menggunakan perisian Microsoft Excel, analisis data

secara deskriptif dilaporkan dalam peratusan.

2. Jumlah e-jurnal bagi 12 PDK adalah 16,871

(populasi) dengan 1,772,579 muat turun teks

direkodkan.

3. Dapatan kajian menunjukkan, e-jurnal yang berada

dalam Quartile 1 (top 25%) telah menyumbang lebih

89% daripada keseluruhan statistik muat turun teks

penuh ;

Life Sciences (92.7%), Health Sciences (89.6%), Physical

Sciences (93.8%) dan Social Sciences (91%).

BIL JUDUL

PDK

BIL.

E-JBIL. E-JURNAL DIINDEKS SCOPUS &

MUAT TURUN TEKS PENUH LIFE

SCIENCES

HEALTH

SCIENCES

PHYSICAL

SCIENCES

SOCIAL

SCIENCES

1 ACM-

DL

129 2 337 3 8 62 3,205 7 248

2 Brill

Online

6 - - - - - - 6 2,318

3 EBSCO

ASP

2,708 250 1,217 572 5,491 409 2,831 1,048 15,270

4 EBSCO

BSC

1,873 14 62 40 218 156 1,399 578 9,539

5 EBSCO

Med.

5,544 470 11,346 1,343 55,195 542 5,000 1,659 51,737

6 Emerald

FT

288 3 1,441 14 2,073 39 8,723 117 49,636

7 IEEE 415 6 31 9 372 263 23,591 14 952

8 JSTOR 290 7 3,215 8 1,417 35 9,883 222 63,942

9 OVID 447 55 3,267 383 39,459 7 100 24 630

10 Science

Direct

2,126 605 410,670 765 278,732 819 603,504 372 206,679

11 Springer

e-J

1,886 415 36,390 408 26,628 780 83,726 396 22,099

12 Wiley

Blackwell

1,159 330 13,108 428 29,064 269 5,948 315 7,362

Jumlah 16,871 2,157 480,747 3,973 438,649 3,381 744,705 4,758 430,412

KPI Life Sciences (Q1=129)Indikator Jumlah

Bilangan judul e-jurnal 2157

Jumlah Muat Turun Teks Penuh (U) 481,084

Bilangan Judul setiap Quartile (T/4=V) 539

Penarafan

(usage ranking)

Q1 Q2 Q3 Q4 Jumlah

Liputan judul (range)

setiap Quartile

1-

539

540-

1079

1080-

1618

1619-

2157

2157

Jumlah TYTD

setiap Quartile (Y)

446,021 30,039 4,155 869 481,084

Peratus mengikut Q

(Y/U x 100) = Z

92.7 6.2 0.9 0.2 100

Muat turun terendah

setiap Quartile

129 17 3 0

KPI * bilangan muat turun teks penuh bagi e-jurnal

terendah/terakhir dalam Q1 = 129

KPI Health Sciences (Q1=75)Indikator Jumlah




Penarafan

(usage ranking)

Q1 Q2 Q3 Q4 Jumlah


setiap Quartile

1-993 994-

1985

1986-

2978

2979-

3973

3973

Jumlah TYTD setiap

Quartile (Y)

393,067 36,185 7,640 1,765 438,657

Peratus mengikut Q

(Y/U x 100) = Z

89.6 8.3 1.7 0.4 100

Muat turun terendah

setiap Quartile

75 14 4 0

KPI * bilangan muat turun teks penuh bagi e-jurnal terendah/terakhir

dalam Q1 = 75

KPI Physical Sciences (Q1=104)Indikator Jumlah




Penarafan

(usage ranking)

Q1 Q2 Q3 Q4 Jumlah


setiap Quartile

1-845 846-

1690

1691-

2535

2536-

3381

3381

Jumlah TYTD setiap

Quartile (Y)

702,161 38,311 6,164 1,274 747,910

Peratus mengikut Q

(Y/U x 100) = Z

93.8 5.1 0.8 0.2 100

Muat turun terendah

setiap Quartile

104 14 3 0


dalam Q1 = 104

KPI Social Sciences (Q1=48)Indikator Jumlah




Penarafan

(usage ranking)

Q1 Q2 Q3 Q4 Jumlah


setiap Quartile

1-1190 1191-

2380

2381-

3570

3571-

4758

4758

Jumlah TYTD setiap

Quartile (Y)

391,611 28,492 8060 2069 430,232

Peratus mengikut Q

(Y/U x 100) = Z

91 6.6 1.9 0.5 100

Muat turun terendah

setiap Quartile

48 12 3 0


dalam Q1 = 48

1. Dengan memilih statisitik terendah dalam Q1 sebagai

KPI, lebih 89% jurnal telah mencapai standard (KPI).

Manakala baki kurang 11% jurnal tidak mencapai KPI

yang disasarkan.

2. Secara tidak langsung, ia hampir menyamai analisis

pareto 80/20.

RUMUSAN

CONTOH APLIKASI E-JURNAL & KPI –

ANALISIS MIKRO E-Jurnal nuklear dalam PDK yang tidak mencapai KPI 4 bidang

utama Scopus

Bil PDK Judul Jurnal ISSN Bidang/

Subjek

Muat

Turun

KPI Jurang

1 Springer Atomic Energy 1063-

4258

Physical

Sciences

72 104 -32

2 Springer Journal of

Nuclear

Cardiology

1071-

3581

Health

Sciences

19 75 -56

3 Science

Direct

Atomic Data and

Nuclear Data

Tables

0092-

640X

Social

Sciences

21 48 -27

Q1 = Jurnal pada

kedudukan 1 bagi

Category Phyiscs,

Atomic, Molecular &

Chemical

Apakah yang

menyebabkan ia hanya

dimuat turun sebanyak

41 rekod pada 2010?

Jurnal ini diindeks dalam

LIFE SCIENCES &

PHYSCIAL SCIENCES

dalam Scopus


ANALISIS MIKRO

Kategori

FTE

Program Sains

Nuklear

Fakulti Sains &

Teknologi

Peratus

(%)

Ahli

Akademik

10 267 3.74

Pasca

Siswazah

24 1524 1.57

Pra Siswazah 127 3096 4.10

Berikut merupakan FTE 2010, Program Sains Nuklear, Pusat Pengajian Fizik

Gunaan, Fakulti Sains dan Teknologi, UKM.

Bilangan FTE Program Sains Nuklear yang kecil amat signifikan dengan

bilanganYTD jurnal bidang nuklear.


ANALISIS MIKRO

Senario dunia

ketika ini (krisis

nuklear di Jepun)

Statistik loji nuklear di dunia (2011)

FTE bidang

nuklear di

Malaysia masih

rendah


ANALISIS MIKRO

RUMUSAN…(samb)

1. KPI yang dibangunkan bersesuaian dengan senario

statisik penggunaan PDK di Perpustakaan UKM

2. Pengujian KPI menunjukkan subjek Social Sciences di

UKM mempunyai KPI yang rendah berbanding Life

Sciences, Physical Sciences dan Health Sciences.

3. Empat PDK berjaya melepasi KPI subjek masing-

masing iaitu Brill Online (100%), Emerald Fulltext

(96%), JSTOR (86%) dan ScienceDirect (92%).

4. KPI ini boleh diuji semula jika IPTA/S dapat

menghasilkan senarai induk statistik e-jurnal yang

dilanggan.

39

KESIMPULAN1. Penggunaan metodologi kajian berdasarkan konsep quartile dan

analisis pareto dalam kajian ini telah berjaya menghasilkan metrik baru dalam menilai prestasi e-jurnal berdasarkan statistik penggunaan.

2. Secara positif, Perpustakaan boleh mengerakkan aktiviti promosi dan penilaian semula langganan terhadap e-jurnal di bawah KPI.

3. Adalah diharapkan, kajian ini dapat dikembangkan oleh penyelidik dan ahli akademik yang berminat terutama pada metodologi pengumpulan data dan pengkelasan subjek.

4. Di antara kajian lanjutan yang boleh dilakukan termasuklah pengumpulan data log transaksi ezproxy. Kajian ini mungkin boleh mengemukakan penemuan yang berbeza dan tidak bias kepada sumber statistik penerbit atau pembekal semata-mata.

40

SEKIANTERIMA KASIH

41

analisis statistik penggunaan pangkalan data komersil: kajian kes perpustakaan ukm

Education