bab pengurusan kewangan

1

PENGENALAN KEPADA PENGURUSAN KEWANGAN DI

SEKTOR AWAM

PENCERAMAH:

MD. AZHAN BIN SAMAT

KEMENTERIAN SUMBER ASLI DAN ALAM SEKITAR (NRE)

2

RANGKA CERAMAH

1) Definisi Pengurusan Kewangan

2) Kenapa Pentingnya Pengurusan Kewangan

3) Kumpulan Wang Disatukan

4) Undang-undang & Peraturan Mengenai

Pengurusan Kewangan Sektor Awam

(Persekutuan)

5) Pihak Berkuasa Dalam Pengurusan

Kewangan

Sektor Awam

6) Siapa Bertanggungjawab Mengenai

Pengurusan

Kewangan Sektor Awam

3

7) Bidang-bidang utama dalam Pengurusan Kewangan Sektor Awam

8) Prinsip Utama Pengurusan Kewangan Sektor Awam

9) Kawalan Pengurusan Kewangan Sektor Awam

10) Kelemahan-kelemahan Dalam Pengurusan Kewangan Sektor Awam

4

DEFINISI PENGURUSAN KEWANGAN

Pengurusan Kewangan adalah proses yangmelibatkan jentera pentadbiran dan kaedah-kaedah di mana dana untuk membiayai perbelanjaan awam diperolehi, dibelanja dan diperakaunkan.

Termasuklah proses-proses yang melibatkan perancangan, pembentukan dan pelaksanaan dasar-dasar mengenai pencukaian, belanjawan, perbelanjaan, perolehan, perakaunan dan lain-lain yang berkaitan dengannya.

5

KOMPONEN PENGURUSAN KEWANGAN

• Perancangan

• Pelaksanaan

• Penyelarasan

• Kawalan

• Penilaian

6

KENAPA PENTINGNYA PENGURUSAN KEWANGAN

Sumber-sumber (manusia, wang, bahan-bahan dan masa) adalah terhad;

Permintaan terhadap sumber-sumber tersebut tidak terhad;

Terdapat alternatif dalam memperolehi dan menggunakan sumber-sumber tersebut;

7

Pengurusan kewangan adalah nadi bagi sesuatu organisasi;

Sumber-sumber ekonomi tidak dapat digerakkan tanpa pengurusan kewangan yang teratur.

8

KUMPULAN WANG DISATUKAN;

Satu Kumpulan Wang dimana semua hasil kerajaan yang diperolehi, kecuali wang berkaitan dengan Agama Islam dimasuk dan diperakaunkan di dalamnya. Wang dalam Kumpulan Wang Disatukan ini tidak boleh dikeluarkan tanpa diluluskan oleh sesuatu undang-undang.

Mengikut Akta Acara Kewangan 1957, tiga(3) Akaun berasingan disenggarakan di bawah Kumpulan Wang Disatukan:

Akaun Hasil Disatukan;

Akaun Amanah Disatukan; dan

Akaun Pinjaman Disatukan.

9

HASILDepositAmanahTerimaan Balik Pendahuluan Pinjaman

Pinjaman Dalam NegeriPinjaman Luar Negeri

KUMPULAN WANG YANG DISATUKAN

AKAUN HASIL AKAUN AMANAH AKAUN PINJAMAN

Bayaran Balik Pinjaman

DEPOSIT

KUMP.WANG AMANAH AWAM

KUMP.WANG AMANAH K’JAAN

KUMP.WANG PINJAMAN P’MAHAN

KUMP.WANG PEMBANGUNAN

TerimaBalik

Pinj. Kpd Agensi K’jaan

PERBELANJAANPEMBANGUNAN

Perbelanjaan Langsung

KUMP.WANG PENJELASCaruman

PERBELANJAANBEKALAN

Caruman

Caruman

Caruman

PERBELANJAANTANGGUNGAN

EmolumenP’matan & BekalanPemilikan Harta ModalPemberian dan Kenaan Tetap

Peruntukan DirajaPencen, Pampasan & GanjaranPerbelanjaan Kerana Hutang NegaraBayaran Atas Perintah Mahkamah

Bayaran BalikPinjaman

CARTA 1: Hubungan Antara Akaun Kumpulan Wang Yang Disatukan

10

UNDANG–UNDANG & PERATURANMENGENAI PENGURUSAN KEWANGAN

AWAM ( PERSEKUTUAN )

Perlembagaan Persekutuan;

Akta Acara Kewangan 1957;

Arahan Perbendaharaan;

Pekeliling Perbendaharaan;

Surat Pekeliling Perbendaharaan; dan

Akta Audit 1957.

11

Struktur Kuasa Dalam Pengurusan Kewangan Sektor Awam

YDP Agong

JWKA Parlimen Jemaah Menteri

Menteri Kewangan

12

PIHAK BERKUASA MENGENAIPENGURUSAN KEWANGAN SEKTOR

AWAM:

PERKARA 39, Perlembagaan:

Kuasa Pemerintah Persekutuan adalah terletak pada Yang Di

Pertuan Agong dan kuasa itu boleh dijalankan oleh mana-

mana Menteri yang diberikuasa oleh Jemaah Menteri, tetapi

Parlimen boleh dengan undang-undang memberi tugas-tugas

pemerintah kepada orang-orang lain.

13

Seksyen 6(1), Akta Tatacara Kewangan 1957 :

Berhubung dengan pengurusan kewangan awam, Yang Di Pertuan Agong bertindak menurut nasihat Jemaah Menteri melalui Menteri Kewangan yang telah diberikuasa eksekutif oleh Badan Perundangan

14

SIAPA BERTANGGUNGJAWAB MENGENAI PENGURUSAN KEWANGAN

SEKTOR AWAM:

Menteri Kewangan adalah bertanggungjawab secara keseluruhan ke atas Pengurusan Kewangan Kerajaan Persekutuan.

Seksyen 6(1), Akta Acara Kewangan 1957 (dipinda 1972) menyatakan :

“ Pengurusan Kumpulan Wang Disatukan dan kawalan dan arahan bagi semua perkara berhubung dengan hal ehwal Kewangan Persekutuan … terletak hak pada Menteri.”

15

Mengikut Seksyen 15(A)1, Akta Acara Kewangan - Menteri

Kewangan dibenarkan untuk menurunkan kuasanya

kepada Pegawai Pengawal yang juga menjadi Ketua Pegawai

Perakaunan bagi agensi-agensi di bawah kawalannya untuk

melaksanakan tugas pengurusan kewangan di Agensi

masing-masing.

16

Pegawai Pengawal pula secara bertulis boleh

melantik pegawai-pegawai di bawah jagaannya

untuk melaksanakan tugas dan tanggungjawab tersebut.

Namun, Pegawai Pengawal tidak boleh melepaskan diri

dari tanggungjawab tersebut.

17

Pegawai Pengawal – Pegawai Perakaunan

Pegawai Pengawal : Pegawai yang dilantik oleh

Menteri Kewangan atau Menteri Besar di bawah

Sek.15A(1) ATK 1957 yang bertanggungjawab dalam

pengurusan wang awam dan juga sebagai Ketua

Pegawai Perakaunan bagi agensi di bawah kawalannya.

18

Pegawai Perakaunan : Pegawai yang ditugaskan berkenaan

dengan apa-apa wang atau barang-barang awam.

Mengikut Akta Acara Kewangan 1957 :

“Pegawai Perakaunan” termasuklah tiap-tiap

pegawai awam yang dipertanggungjawabkan

dengan tugas-tugas berikut :

19

a) Memungut, menerima atau mengakaun wang

awam;

b) Membayar atau membelanjakan wang awam;

dan

c) menerima, menyimpan atau melupus

barang-barang awam.

20

BIDANG-BIDANG UTAMA DALAM PENGURUSAN KEWANGAN SEKTOR AWAM

1) Pengurusan Belanjawan;

2) Pengurusan Hasil;

3) Pengurusan Perolehan;

4) Pengurusan Perbelanjaan;

5) Pengurusan Perakaunan; dan

6) Pengurusan Aset.

21

(1) PENGURUSAN BELANJAWAN

DEFINASI :

‘‘Belanjawan merupakan satu pernyataan hasil

dan perbelanjaan bagi masa hadapan yang

digunakan sebagai alat perancangan sumber

ekonomi bagi memenuhi keperluan negara/

rakyat’’

22

Faedah-faedah pengurusan belanjawan berkesan :

a) Membolehkan Jabatan merancang hasil dan perbelanjaan jangka pendek dan jangka panjang;

b) Menentukan pengagihan sumber-sumber kewangan mengikut keutamaan; dan

c) Sesuatu dasar yang dirancang akan dapat dicapai.

(1) PENGURUSAN BELANJAWAN

23

EXPENDITURE BUDGET CYCLE 2005-2006EXPENDITURE BUDGET CYCLE 2005-2006

FEDERAL TREASURY(BUDGET MANAGEMENT DIVISION) NOVEMBER 2004

Determination of ET by Treasury

JANUARY 2005 Circular

For New YearEstimates

MARCH 2005Receive

submissionsand BRO makesIndividual Study

APRIL 2005Preliminary

Hearing

AUGUST-SEPT. 2005Approval of New Year

Estimates by the Minister of Finance and Cabinet

OCTOBER 2005Budget Document

Printed and submittedto Parliament

OCT. - DEC. 2005Parliament Debates and Approves

New Year Budget

END OF DECEMBER 2005Minister of Finance issuesWarrant of Expenditure

JANUARY 2006Budget Execution

by Agencies

JAN. - FEB. 2005Agencies Prepareand Submit NewYear Estimates

MAY-JULYBudget-Hearing

24

(2) PENGURUSAN HASIL

DEFINASI :

Hasil merupakan semua jenis pendapatan yang

diterima oleh Kerajaan. Hasil terbahagi kepada 2,

iaitu :

a) Hasil cukai; dan

b) Hasil bukan cukai.

25

Jenis-jenis Hasil :-

a) Hasil Cukai :

i. Langsung (cth: Cukai

Pendapatan)

ii. Tak Langsung (cth: Duti Eksais,

Duti Import)

b) Hasil Bukan Cukai :

Contoh - Lesen, denda, sewaan,

bayaran

perkhidmatan

(2) PENGURUSAN HASIL

26

(2) PENGURUSAN HASIL

Perkara-perkara yang diberi perhatian dalam

pengurusan hasil yang baik :-

a) Semua bayaran yang dipungut hendaklah

sentiasa disemak dan dikemaskini;

b) Tindakan hendaklah diambil bagi memungut

tunggakan hasil;

c) Resit rasmi hendaklah dikeluarkan segera

bagi semua terimaan wang;

27

(2) PENGURUSAN HASIL

d) Semua buku resit, lesen dan dokumen

seumpamanya disimpan di tempat yang selamat;

e) Semua terimaan hasil dimasukkan ke dalam bank

dengan seberapa segera; dan

f) Satu penyata pungutan hasil hendaklah

disediakan dan dikemaskini.

28

(3) PENGURUSAN PEROLEHAN

DEFINASI :

Satu proses untuk memperolehi input-input yang

diperlukan oleh sesebuah organisasi dengan cekap

pada kos yang paling menguntungkan dan

memenuhi keperluan pelanggan. Terdapat 3 jenis,

iaitu:

a) Bekalan; b) Perkhidmatan; danc) Kerja.

29

(3) PENGURUSAN PEROLEHAN

Terdapat beberapa kaedah perolehan, antaranya

seperti berikut :

a) Panjar Wang Runcit (< RM500); b) Pembelian Terus(>RM500 – RM50,000); c) Sebutharga (>RM50,000 – RM200,000);d) Tender(>RM200,000);e) Rundingan Terus (Tiada had); f) Gotong royong (< RM100,000); g) Kontrak Pusat; dan h) Pembelian Darurat (Tiada had).

30

(4) PENGURUSAN PERBELANJAAN

DEFINASI :

Wang yang dibelanjakan selaras dengan semua

undang-undang dan peraturan yang telah ditetapkan.

Perbelanjaan terbahagi kepada 3, iaitu :

a) Mengurus; b) Pembangunan; danc) Amanah.

31

a) Belanja Mengurus terbahagi kepada 2, iaitu

:

i) Perbelanjaan Tanggungan (T); dan

ii) Perbelanjaan Bekalan (B).

(4) PENGURUSAN PERBELANJAAN

32

i) PERBELANJAAN TANGGUNGAN :

Perbelanjaan berkaitan dengan Perkara 98

Perlembagaan Persekutuan yang dipertanggungkan

terus kepada Kumpulan Wang Disatukan oleh

Perlembagaan. Peruntukan menggunakan Kod

Perbelanjaan ‘T’ dan diikuti kod angka

Kementerian/Jabatan. (Contoh : T08 – JPA)

(4) PENGURUSAN PERBELANJAAN

33

ii) PERBELANJAAN BEKALAN :

Semua jenis perbelanjaan untuk membiayai kegiatan/

aktiviti jabatan dalam menyediakan perkhidmatan

kepada rakyat. Peruntukan menggunakan Kod

Perbelanjaan ‘B’ dan diikuti kod angka Kementerian/

Jabatan. (Contoh : B43 – NRE)

(4) PENGURUSAN PERBELANJAAN

34

b) Belanja Pembangunan :

Merupakan perbelanjaan berbentuk modal yang

biasanya tidak berulang dan ia mendatangkan

faedah dalam jangka panjang. Peruntukan

menggunakan Kod Perbelanjaan ‘P’ dan diikuti kod

angka Kementerian/Jabatan (Contoh : P43 – NRE)

(4) PENGURUSAN PERBELANJAAN

35

Ciri-ciri Belanja Pembangunan :

Melibatkan peruntukan yang besar (5 tahun);

Aliran tunai berjangka panjang;

Memerlukan penyeliaan dan penyelenggaraan;

dan

Dibiayai dari sumber pinjaman.

(4) PENGURUSAN PERBELANJAAN

36

c) PERBELANJAAN AMANAH :

Wang Amanah yang diterima daripada pihak-pihak

tertentu untuk perbelanjaan bagi sesuatu tujuan.

Kebiasaannya diberi melalui geran tahunan dan

kawalan perlu dilakukan serta laporan dikemukakan

kepada pihak yang memberi.

(4) PENGURUSAN PERBELANJAAN

37

DEFINASI :

Urusan yang melibatkan pembayaran,

penyelenggaraan akaun kerajaan dan penyediaan

penyata kewangan kerajaan berlandaskan undang-

undang/ peraturan semasa.

(5) PENGURUSAN PERAKAUNAN

38

(5) PENGURUSAN PERAKAUNAN

Rekod-rekod dan daftar yang perlu

diselenggara dan dikemaskinikan ialah :-

a) Buku Vot;

b) Daftar Bil;

c) Daftar Baucer;

d) Daftar Bayaran; dan

e) Daftar Cek Terbatal.

39

DEFINASI :

Proses menjaga, mengawal, memelihara,

mengendali dan menyelenggara harta berbentuk

fizikal yang mempunyai nilai dan diperolehi sama

ada untuk digunakan terus atau pada masa akan

datang. Ia bermula sejak aset diperolehi sehingga

ia dilupuskan atau dihapuskira.

(6) PENGURUSAN ASET

40

KATEGORI ASET KERAJAAN :

a) Tetap (Tak Alih) :

i. Tanah (di bawah bidang kuasa

JKPTG)

ii. Bangunan (bidang kuasa JKR)

b) Alih :

i. Harta Modal

ii. Inventori

iii. Bekalan Pejabat

iv. Stok dalam stor

(6) PENGURUSAN ASET

41

PENGURUSAN ASET MELIPUTI :

a) Perolehan

b) Pendaftaran

c) Pemeriksaan

d) Penyelenggaraan

e) Pelupusan

f) Kehilangan dan hapuskira

(6) PENGURUSAN ASET

42

PRINSIP PENGURUSAN KEWANGAN

1) LEGALITI

Bermaksud pengurusan kewangan mestilah mematuhi semua undang-undang dan peraturan yang digubal untuknya

2) AKAUNTABILITI

Bermaksud memikul amanah untuk menjalankan aktiviti yang ditentukan secara bertanggungjawab ke atas kejayaan ataupun kegagalannya

Terbahagi kepada 2, iaitu :

43

PRINSIP-PRINSIP LEGALITITERBAHAGI KEPADA 5 PERINGKAT UTAMA:-

i. TERIMAAN WANG AWAM

ii. SIMPANAN WANG AWAM (CUSTODY)

iii. PENGELUARAN WANG AWAM

iv. BAYARAN WANG AWAM

v. PERAKAUNAN WANG AWAM

44

i. LEGALITI TERIMAAN WANG AWAM

• Tiada apa-apa cukai boleh dikenakan tanpa undang-undang

• Kutipan hasil (cukai/yuran) hanya boleh dibuat berasaskan akta (Perkara 96 Perlembagaan Persekutuan)

• Pinjaman kewangan hanya boleh dibuat di bawah kuasa Undang-Undang Persekutuan (Perkara III Perlembagaan)

45

ii. LEGALITI SIMPANAN WANG AWAM (CUSTODY)

Semua hasil yang dikutip mestilah

dimasukkan dalam Kumpulan Wang Disatukan

(Perkara 97 Perlembagaan) – kecuali

hasil kutipan berkaitan Agama Islam seperti zakat,

fitrah dan lain-lain.

46

iii.LEGALITI PERBELANJAANWANG AWAM

Tiada apa-apa perbelanjaan/pembayaran boleh

dibuat daripada Kumpulan Wang Disatukan

kecuali apabila peruntukan yang ditetapkan bagi

sesuatu maksud perbelanjaan telah dibenarkan

dari segi undang-undang.

47

AKAUNTABILITI

“ Akauntabiliti ialah obligasi seseorang untuk

memberi jawapan dan penjelasan mengenai

tindakan dan prestasinya kepada pihak yang

berhak untuk mendapatkan jawapan dan

penjelasan mengenai sesuatu yang

dipertanggungjawabkan keatasnya’’

48

INSTRUMEN-INSTRUMEN AKAUNTABILITI

AKAUNTABILITI FISKAL

AKAUNTABILITI PENGURUSAN

AKAUNTABILITI PROGRAM

49

AKAUNTABILITI FISKAL

Dari segi Integriti Kewangan, maklumat

(disclosure) pematuhan kepada

undang-undang dan peraturan

pentadbiran awam

50

AKAUNTABILITI PENGURUSAN

Dari segi penggunaan tenaga manusia

dan sumber-sumber lain secara cekap

dan ekonomik

51

AKAUNTABILITI PROGRAM

Dari segi impak program, iaitu sama ada

sesuatu program mencapai objektif yang

dirancangkan, dan opsyen yang terbaik

telah dipilih untuk mencapai objektif

berkenaan dengan mengambilkira jumlah

kos dan output

52

KAWALAN PENGURUSAN KEWANGANSEKTOR AWAM

i. KAWALAN PARLIMEN

- Parlimen

- J/kuasa Kira-Kira Awam (PAC)

- Ketua Audit Negara

ii. PERBENDAHARAAN

iii. KEMENTERIAN/JABATAN

53

KELEMAHAN DALAM PENGURUSANKEWANGAN SEKTOR AWAM

PENYEDIAAN PERUNTUKAN BELANJAWAN YANG MELEBIHI DARIPADA KEPERLUAN;

PERUNTUKAN-PERUNTUKAN TAMBAHAN YANG TIDAK DIBELANJAKAN;

PERBELANJAAN YANG MELEBIHI PERUNTUKAN;

BUKU VOT TIDAK DISELENGGARAKAN DENGAN LENGKAP DAN KEMASKINI;

54

BAUCER BAYARAN TIDAK DISOKONG DENGAN LENGKAP DAN DISAHKAN DENGAN SEWAJARNYA;

KELEMAHAN DALAM PENGURUSAN HARTA/STOR KERAJAAN;

KELEMAHAN DALAM SISTEM KAWALAN DALAMAN BAGI KUTIPAN HASIL

KELEMAHAN DARI SEGI PERANCANGAN

KELEMAHAN PENGURUSAN PEROLEHAN DAN KONTRAK DLL.

55

SEKIANTERIMA KASIH