ýý--#a. 88 4000ýJ051

PENGEKSTRAKAN RNA DARIPADA BUAii PISANG (A1u. sa sp. ) MATANG

HASNORITA BT ABDUL RAHMAN

DISERTASI YANG DIKEMUKAKAN UNTUK MEMENUHI SEBAIIAGIAN

DARIPADA SYARAT MEMPEROI. I: III IJAZAH SARJANA MUDA SAINS

DENGAN KEPUJIAN

rlkPUSTAr. mA; l UMIVERSITI MALAYSIA SABAH

PROGRAM BIOTEKNOLOGI

SEKOLAH SAINS DAN TEKNOLOGI

UNIVERSITI MALAYSIA SABAH

MAC 2004

PERPUSTAKAAN UMS 1111 III

ý"iý., ý .r -ý 't :. ý .ý

I

PENGAKUAN

Saya akui karya ini adalah hasil kerja saya scndiri kecuali nukilan dan ringkasan yang setiap satunya telah dijelaskan sumbcrnya.

7 Mac 2004 ý` v``ý

HASNORITA AßD. RAIIMAN

11S2000/4174

III

DIPERAKUKAN OLEII

1. PENYELIA

(DR. LEE PING CHIN)

TANDATANGAN

r-1 2. PEMERIKSA I

(MISS TEOH PEIK LIN) ` ý'ý

3. PEMERIKSA 2

(DR. V1JAY KUMAR)

4. DEKAN

(MISS TEOH PEIK LIN) -- -A--

(PROF. MADYA DR. AMRAN AHMED)

n

PENGIIAR(: AAN

Alhamdulillah syukur saya kehadrat Ilahi kerana dcngan limpah dan kurnianya

dapatlah saya menyiapkan projck tahun akhir saya ini. Saya berasa amat bcrbesar hati dan

gcmbira kerana sctclah mcngalami pclbagai rintangan akhirnya projek ini dapat disiapkan

juga.

Terlebih dahulu saya ingin mcrakamkan ucapan jutaan tcrima kasih buat penyclia

saya iaitu Dr. Lee Ping Chin yang tclah banyak mcmbcri tunjuk ajar kcpada saya dalam

mcnyiapkan tcsis im. ßcliau tidak pernah jemu untuk mencgur kcsilapan yang telah saya

lakukan. Tak lupa juga ucapan terima kasih saya buat pelajar pascasiswazah iaitu kak

Jagdish yang tclah banyak mcmbantu saya walaupun bcliau agak sibuk dengan tugasan

bcliau.

Di sini juga saya ingin mengambil kcscmpatan untuk mengucapkan terima kasih

buat ibu-bapa dan kcluarga yang turut mcmbcri saya dorongan. Tidak lupa juga kepada

pcnsyarah-pcnsyarah lain, pcmbantu makmal, staf perpustakaan dan kawan-kawan yang

telah memberi pertolongan kcpada saya. Tanpa bantuan dan dorongan anda scmua,

agaklah sukar untuk saya menyiapkan projck ini.

Sekian terima kasih.

V

ABSTRAK

Pengckstrakan RNA yang berkualiti tinggi daripada tisu buah pisang matang agak sukar

kerana ia mengandungi kuantiti polisakarida yang tinggi dan kandungan bahan lain yang

bolch mcngganggu RNA mclalui kaedah yang biasa digunakan untuk pcngckstrakan

RNA. Bahan tersebut bukan sahaja mcnycbabkan kuantiti RNA yang dipcrolchi sedikit

malah ia mempengaruhi kualiti dan kctulenan RNA. RNA juga agak mudah mengalami

degradasi olch ribonuklcasc. Dalam kajian ini, dua kaedah yang scsuai untuk

pengekstrakan RNA bagi buah pisang telah dipilih iaitu kaedah CTAB/NaCI dan kacdah

fcnol/klorofom/isoamilalkohol. Kcdua-dua kacdah ini telah dibuat perbandingan untuk

memastikan kacdah yang lebih optimum dalam pengekstrakan RNA daripada buah

pisang matang. Melalui analisa kuantitatif dan kualitatif dengan mcnggunakan

spcktrofotometcr dan elektroforesis gel agaros, perbandingan antara kedua-dua kacdah

telah dibuat. Kedua-dua kaedah ini berjaya dalam pcngckstrakan RNA daripada buah

pisang matang. Walaubagaimanapun kacdah yang lebih optimum adalah kacdah

CTAB/NaCI. Ini kerana amaun RNA yang dipcrolchi mclalui kacdah CTAB/NaCI ialah

8.25 µg/g tisu sampel berbanding dengan kacdah fcnoVklorofom/isoamilalkohol yang

mcmpcrolchi amaun RNA sebanyak 3.18 µg/g tisu sampel. RNA yang dipcrolchi

daripada kaedah CTAB/NaCI juga mempunyai ketulenan yang lebih balk berbanding

dengan kaedah fenoVklorofom/isoamilalkohol. Sampel RNA daripada kaedah

CTAB/NaCI mempunyai nilai 2.0 pada nisbah bacaan 260nm/280nm manakala 1.7 bagi

kaedah fenol/klorofom/isoamilalkohol.

VI

ISOLATION OF TOTAL RNA FROM RIPENING BANANA FRUIT.

ABSTRACT

Isolation of high quality RNA from mature banana fruit tissue is difficult due to high

levels of polysaccharides and other substances that interfere when using conventional

procedures for RNA isolation. These substances do not only decrease the yield but the

quality of RNA is almost unusable. Isolation of RNA is very easy to contaminate by

ribonuclease. Two methods had been used in my research were CTAB/NaCI method and

phcnol/chloroform/isoamylalcohol. These methods were suitable for isolation RNA from

ripening banana fruit. To compare which is more suitable, the measurement by

spectrophotometer and analysis of gel electrophoresis had been carried out. The

CTAB/NaCI method is more effective procedure because it yielded 8.25 µg of total RNA

per g tissue, while phenol/chloroform/isoamylalcohol method yielded 3.18 pg of total

RNA per g tissue. The integrity of the RNA which obtained from CTAB/NaCI method is

also better than phenoUchloroform/isoamylalcohol method. The A2SA280 ratio for RNA

sample from CTAB/NaCI method is 2.0 while 1.7 for phenoUchloroform/isoamylalcohol

method.

Vii

SENARAIKANDUNGAN

TAJUK: MUKASIJRAT:

PENGAKUAN

PENGESAHAN

PENGHARGAAN

ABSTRAK

ABSTRACT

SENARAI KANDUNGAN

SENARAI JADUAL

SENARAI GAMBARAJAH

SENARAI GRAF

SENARAI SIMBOL DAN SINGKATAN

BAB 1: PENGENALAN

1.1 Latar Belakang Kajian

1.2 Objektif Kajian

ii

iii

iv

V

vi

vii

IX

X

XI

xii

I

I

4

BAB 2: ULASAN PERPUSTAKAAN 5

2.1 Sejarah Awal 5

2.2 Pengenalan dan Pcngkelasan Pisang 6

2.3 Asid Nuklcik 11

2.4 Pengekstrakan dan Penulcnan Asid Nuklcik 14

2.5 Elektroforesis 15

2.6 Spektrofotometer 17

2.7 Langkah Penyimpanan RNA 17

BAB 3: METODOLOGI

3.1 Pcnycdiaan Sampel

19

19

viii

3.2 Pengekstrakan RNA

3.3 Kaedah Pengukuran

3.4 Langkah Berjaga-jaga

BAB 4: KEPUTUSAN

4.1 Kaedah Spcktrofotometer

4.2 Kacdah Elektroforesis Gel Agaros

4.3 Kuantitatif RNA

BAB 5: PERBINCANGAN

BAB 6: KESIMPULAN

RUJUKAN

LAMPIRAN

21

24

26

29

29

38

39

40

46

48

51

Ix

SENARAI JADUAI.

Muka surat:

2.1 Taksonomi pcngkelasan pisang dan plantain. 8

4.1 Bacaan pada A260 dan A280 kaedah CTAB/NaCI 29

4.2 Bacaan pada A260 dan A2so kacdah fcnol/klorofom/ 30

Isoamilalkohol

4.3 Perbandingan bacaan A26o/A2go bagi kcdua-dua kaedah 31

4.4 Perbandingan kuantiti RNA antara kaedah CTAB/NaCI 39

dan kaedah fenol/klorofom/isoamilalkohol

5.1 Perbandingan antara kaedah CTAB/NaCI dan kaedah 45

fcnol/klorofom/isoamilalkohol

x

SENARAI CAN1ßARAJAII

2.1 Struktur DNA dan RNA

2.2 Struktur RNA

4.1 Elcktroforesis Gel Agaros

Mukasurat:

12

13

38

XI

SENARAI GRAF

4.1 Bacaan spcktrofotomctcr sampel C1

4.2 Bacaan spektrofotometer sampel C2

4.3 Bacaan spcktrofotometer sampel C3

4.4 Bacaan spektrofotomctcr sampel F1

4.5 Bacaan spcktrofotomctcr sampel F2

4.6 Bacaan spcktrofotomctcr sampel F3

Mukasurat:

32

33

34

35

36

37

x11

SENARAI SIl11BOL DAN SINGKATAN

A260 kcscrapan pada 260nm

A280 kcscrapan pada 280nm

CTAB 'cetyltrimethyl ammonium bromide'

DEPC 'diethyl pyrocarbonate'

DNA asid dcoksiribonuklcik

EDTA 'ethylene diaminc tctraacctic acid'

EtBr ctidium bromida

EtOH etanol

HCI asid hidroklorik

LiCI litium klorida

MW berat molekul

NaAc natrium asctat

NaCl natrium klorida

NaOH natrium hidroksida

PVP 'polyvinylpyrrolidonc'

RNA asid nbonukleik

RNasc ribonuklcasc

SDS 'sodium dodecyl sulphate'

TBE penimbal 'Tris/Boratc/EDTA'

Tris 'tris (hydroxymethyl) aminometane'

Tris-CI tris hidroklorida

UV ultraviolet

% peratus

u) atau

X kali

G gram °C darjah celsius

cm scntimcter

X111

L

M

P9

µl

µM

ml

mm

pH

rpm S

v v/v

W/V

liter

molar

mikrogram

mikroliter

mikromolar

mililiter

milimeter

darjah keasidan

'revolution per minute'

unit Svedbcrg

volt

isipadu per isipadu

jisim per isipadu

BAB I

PENGENALAN

1.1 LATAR BELAKANG KAJIAN

Pengekstrakan RNA yang berkualiti tinggi daripada buah pisang matang sukar dilakukan

kerana ia mempunyai kandungan polisakarida dan polifenol yang tinggi. Kehadiran

bahan tersebut memberi kesan kepada kualiti dan kuantiti RNA yang diekstrak.

Polisakarida dan polifenol botch bcrinteraksi dengan asid nukleik bagi membentuk

kompleks yang tidak larut.

Kajian yang akan dijalankan adalah untuk mengekstrak RNA daripada buah

pisang matang. la mclibatkan penggunaan dua kacdah yang berlainan bagi mcmbuat

perbandingan antara kaedah-kaedah tersebut. Kaedah pertama ialah kacdah CTAß/NaCI

manakala kacdah yang kcdua pula ialah kacdah fcnol/klorofom/isoamilalkohol iaitu 'non-

guanidium-based'(melibatkan pcngckstrakan fenol dan pemendakan potassium asetat).

2

Kuantiti, kualiti dan ketulenan RNA seterusnya akan diukur dengan menggunakan

spektrofotometer UV dan clektroforesis gel. Dengan menggunakan spektrofotometer UV,

kuantiti RNA dapat ditentukan manakala elcktroforesis gcl digunakan untuk menentukan

kualiti scrta ketulenan RNA. Kualiti dan ketulenan ini ditentukan untuk menentukan

sama ada terdapat sebarang kontaminasi oleh RNasc, protein, DNA dan lain-lain

komponen.

Oleh kerana kajian ini juga bcrtujuan untuk membuat perbandingan antara dua

kaedah, adalah penting untuk memastikan bahawa sampel tisu yang digunakan mestilah

sama ciri-cirinya sama ada secara fizikal atau kimia bagi kedua-dua kacdah. Setiap

kacdah juga hcndaklah diulang sehingga tiga kali untuk mendapatkan keputusan yang

tcpat. Olch kcrana kcdua-dua kaedah mestilah dilakukan sebanyak tiga kali, sampel tisu

mestilah disediakan secukupnya dan ia dipastikan sentiasa segar ('fresh'). Pcnimbal

pengekstrakan juga perlulah disediakan pada kuantiti yang secukupnya. Ini adalah untuk

mengelakkan sebarang perbezaan sama ada kuantiti atau kandungan bagi penimbal

pcngckstrakan. la amat penting untuk mengelakkan sebarang ralat. Oleh itu, pcrancangan

yang teliti dan teratur amat penting sebclum mcnjalankan kajian ini.

Kedua-dua kaedah yang dipilih telah dipastikan kcscsuaiannya untuk mengckstrak

RNA daripada buah pisang matang yang mengandungi polisakarida dan polifenolik

dalam kuantiti yang tinggi. Tujuan pcrbandingan dibuat antara kcdua-dua kacdah ini

adalah untuk mengetahui kaedah mana yang terbaik digunakan untuk pcngckstrakan

3

RNA daripada buah pisang matang. la dinilai berpandukan kuantiti dan kualiti atau

ketulenan RNA yang dihasilkan.

Sepertimana kajian yang terdahulu, didapati beberapa masalah yang timbul dalam

pengekstrakan RNA. Kontaminasi oleh ribonuklease (RNase) begitu mudah berlaku pada

RNA. Ini kerana is wujud dimana-mana sahaja. RNA juga lcbih mudah musnah

('degradasi') berbanding dengan DNA kerana struktumya yang kurang stabil. Selain itu

RNA juga bolch dikontaminasi oleh protein, DNA dan bahan-bahan lain.

Dalam pengekstrakan RNA daripada buah pisang matang, RNA sentiasa terdedah

kepada kontaminasi oleh polisakarida dan polifenolik. Kompleks ini sukar diasingkan

daripada RNA. Dalam pcngckstrakan RNA juga wujudnya komplcks RNA-protein

(ribonukleoprotein atau RNP) seperti ribosom dan poliribosom. Untuk mengatasi masalah

terscbut, pclbagai langkah telah diambil.

-3

1.2. ()13.11": KTIH' KAMAN

13erikut adalah objektif yang telah dicapai melalui kajian yang dijalankan:

1) Uua kaedah pengckstrakan RNA daripada buah pisang matang tclah dipelajari

iaitu kaedah ('TAB/NaC'I (Ian kaedah fenol/Iclorofom/isoamolalkohol.

2) I'erbandingan antara kedua-dua kaedah terschut holeh dilakukan.

3) Kaedah yang paling sesuai untuk pengekstrakan RNA daripada huah pisang

matang telah diketahui.

4) "I-eknik menganalisis sampel RNA melalui kaedah spektrotiotonuter dan

elektroforesis gel agaros telah dipelajari.

5) Kuantitatif clan kualitatif RNA boleh diketahui.

BA l3 2

ULASAN PERPUSTAKAAN

2.1. SEJARAII AWAL

Mengikut fakta sejarah awal pisang, nama Musa diperolehi daripada pcrkataan Arab

"mouz". Di Eropah pula, pada kurun ke-10 pisang dikcnali scbagai "figs". Nama ini

masih kekal di kawasan Barat India schingga ke hari ini. Nama "banana- diperkenalkan

daripada Afrika Barat oleh orang Portugis manakala orang Spanish menggunakan nama

"platano" yang mana istilah "plantain" dipcrolehi (Simmonds, 1982).

Pada akhir kurun ke-16, tanaman pisang tclah disebarkan schingga kc scluruh

kawasan tropika. la mula dieksport di kawasan Tropika Amcrika pada kurun kc-19.

Pcmbiakbakaan pisang pula telah bermula di Trinidad dan Jamaica pada awal tahun

1920-an (Simmonds, 1982).

Pengeluar dan pengeksport utama pisang di dunia adalah negara-negara Amerika

Latin, Pulau-Pulau Caribbean dan bebcrapa buah negara di Asia. Negara yang banyak

6

mengeluarkan pisang di Asia Tenggara ialah Filipina, India, Thailand, Indonesia dan

termasuklah Malaysia (Simmonds, 1982).

2.2 PENGENALAN DAN PENGKELASAN PISANG

Pisang dan plantain harf ini terdapat di kcbanyakan kawasan beriklim tropika dan

mcrupakan tumbuhan yang keempat tcrbcsar bilangannya di dunia. Pisang (Musa spp. )

adalah sejenis tumbuhan herba pcrenial yang bcrasal dari Asia Tcnggara. la dikatakan

tumbuhan herba kcrana selepas mengeluarkan buah, ia akan mati dan ia juga tidak

mcmpunyai komponcn bcrkayu. Ia dikatakan pcrcnial pula kerana anak pokok baru akan

tumbuh untuk menggantikan pokok induk yang mati. la juga merupakan tumbuhan yang

tidak bermusim ( Robinson, 1996).

Buah pisang bolch dimakan segar, dimasak atau diproscs bergantung kepada jenis

kultivar pisang tersebut. Terdapat pclbagai warna kulit pisang yang matang dan ia juga

bergantung kepada jenis kultivar. Terdapat kira-kira 70 kultivar pisang di Malaysia

namun beberapa sahaja yang ditanam secara komcrsil.

Pisang tcrgolong dalam genus Musa yang botch dibahagikan kcpada empat

bahagian iaitu Australiamusa, Callimusa, Eumusa dan Rhodochlamys. Pcrbczaan antara

bahagian-bahagian ini ialah dari scgi bilangan kromosom asas iaitu Australiamusa dan

7

Callimusa mcmpunyai 10 bilangan kromosom manakala Eumusa dan Rhodochlamys

mempunyai II kromosom (Simmonds, 1992).

Australimusa merupakan herba monokarpik yang tidak mcnghasilkan buah yang

bolch dimakan. Manakala Eumusa mcnghasilkan buah yang bolch dimakan.

Rhodochlamys dan Callimusa pula hanya scsuai dalam industri pokok hiasan.

Kultivar pisang dan plantain dihasilkan olch kacukan semulajadi antara dua spcsis

iaitu M. acuminala (merupakan genom A) dan M. balbisiana (mcrupakan genom B).

Kebanyakan pisang dan plantain adalah triploid (2n = 3x = 33 kromosom). Pisang dan

plantain merupakan tumbuhan monokotiledon (Riffle, 1998).

Pisang yang boleh dimakan iaitu kultivar daripada Eumusa mcmpunyai bilangan

kromosom sebanyak 22,33 dan 44. Nombor asas dalam bahagian Eumusa ialah n=11,

maka kultivar-kultivar dari bahagian Eumusa adalah diploid, triploid dan tctraploid.

Hampir kcseluruhan pisang adalah triploid (2n=3x=33) iaitu mcmpunyai tiga set

kromosom. Kultivar ini menghasilkan buah yang lebih bcsar bcrbanding kultivar diploid.

la juga tidak mcmpunyai biji dan pcrtumbuhannya adalah ccpat. Contoh kultivar triploid

ialah pisang Saba' (BBB), pisang Rajah (AAB), pisang Nangka (AAB), pisang Tanduk

(AAB), pisang Awak (AAB), pisang Abu Nipah (BBB), pisang Rastali (AAB) dan pisang

Embon (AAA).

8

Jadual 2.1: Taksonomi pcngkelasan pisang dan plantain. ý- --- -- ---------

Kingdom Plantae

Kelas Liliopsida

Order Zingiberaics

Famili Musaceae

Genus Musa

Spcsis M. acuminata (AA)

M. balbisiana (BB)

(Othman et a/., 1995).

Pisang merupakan tumbuhan yang cepat bertumbuh daripada rizom di bawah

tanah. Pokok pisang membesar dalam masa yang singkat iaitu ia bolch mcncapai

kctinggian lebih dari 3 meter dalam masa setahun. Pokok pisang akan mcnghasilkan buah

selepas 15-18 bulan ia ditanam. la hanya akan berbuah sekali sahaja kerana selepas ia

berbunga dan menghasilkan buah, bahagian alas pada pokok pisang akan mati. Namun,

pokok pisang yang lain akan tumbuh bagi menggantikan pokok pisang yang mati

daripada akar pokok yang sama.

'Corm' merupakan stem yang sebenar bagi pokok pisang. la tumbuh di bawah

tanah dan kadang-kala dikenali sebagai 'bulb' atau rizom. Empat bulan selepas ditanam,

'corm' akan menunjukkan perubahan. 'Corm' yang baru akan bcrkcmbang pada

kepanjangan yang sama dengan 'corm' yang scdia ada. Kcdua-dua 'corm' adalah

bcrhubungan.

y

Stem berasal daripada corm bawah tanah yang tumbuh secara mcnegak ke atas.,

dan is keluar daripada bahagian tengah batang selepas 10-15 bulan is ditanam.

Seterusnya terminal inflorescence akan berkembang yang mana buah akan dihasilkan

kemudian. Setiap tangkai inflorescence menghasilkan satu jantung (bunga pisang).

2.2.1 KITAR PERTUMBUIIAN PISANG

Kitar pcrtumbuhan pokok pisang tcrdiri daripada 2 fasa:

Fasa vegetatif: Fasa vegetatif (atau 'shooting') bermula dengan pcnghasilan daun olch

tunas pokok, dan berakhir apabila inflorescence muncul pada bahagian atas tumbuhan.

Fasa reproduktif: Fasa reproduktif bcrmula dengan perubahan mcristcm vegetatif

kepada 'floral shoot'. Fasa pcmbahagian berlaku, dan ia mcngambil masa bcbcrapa

minggu sebelum inflorescence muncul pada bahagian atas pokok pisang. Fasa ini juga

meliputi penghasilan bunga dan seterusnya buah schinggalah ia mati. Semasa kitar

pertumbuhan, tiga komponen penting yang akan hcrkembang ialah:

- 'corm' bawah tanah, menghasilkan tunas dan akar.

- pseudostem berkcmbang kepada inflorescence.

- inflorcsccncc mcngandungi bunga akan bcrkcmbang kcpada buah.

I()

Jangka masa kitar pcrtumbuhan bcrgantung kcpada kultivar. Kultivar bcsar

mcmpunyai banyak daun dan bunga berbanding dcngan kultivar yang bcrsaiz biasa.

Kultivar kecil berbunga Icbih ccpat dan mengandungi kurang folik.

2.2.2 FISIOLOGI PEMATANGAN BUAII PISANG

Tisu buah pisang menjadi scmakin Icmbut dimana kanji ditukarkan kepada gula (pada

kedua-dua kulit dan isi buah). Kepckatan polisakarida, asid uronik dan aktiviti cnr. im

akan meningkat. Warna kulit buah juga turut berubah kcpada hijau cerah dan sctcrusnya

menjadi kuning disebabkan oleh pemecahan klorofil. Scmasa pcrubahan warna, isi buah

mcnjadi bcrtambah lcmbut dan menjadi Icbih manis disebabkan kadar gula mcningkat

dan aroma turut dihasilkan. Pelbagai enzim yang terlibat dalam pcrubahan tcrsebut.

Air mcrupakan komposisi yang paling tinggi kandungannya dalam buah pisang

matang. Kandungan air meningkat dalam bush pisang semasa proses kematangan kcrana

kadar respirators mcmusnahkan kanji dan pcrgcrakan osmotik air daripada kulit kepada

isi. Air juga hilang daripada kulit melalui proses transpirasi sehingga proses pematangan

memusnahkan tisu kulit bagi mengatasi kehilangan air. Buah pisang yang cukup matang

mengandungi 75% air daripada jisim isi. la juga mengandungi potassium yang tinggi dan

kandungan kalsium(Ca), fosforus (P), magnesium(Mg), dan sulfur(S) dalam kuantiti yang

scdikit ( Guarino et al., 1995).

II

2.3 ASID NUKLEIK

Scmua sel dalam organisma hidup mengandungi asid ribonuklcik (RNA) dan asid

dcoksiribonukleik (DNA). la merupakan bahan gcnctik yang penting dalam pewarisan.

Bahan gcnctik im menjalankan fungsi penting iaitu menyimpan maklumat gcnctik dan

memindahkan kepada progeni, mcngawal perkembangan fcnotik organisma dan bahan

genetik mestilah botch berubah (mutasi) supaya organisma dapat mcnyesuaikan din

dengan perubahan persckitaran.

DNA tcrdapat dalam kromosom manakala RNA terdapat dalam sitoplasma.

Struktur DNA lebih stabil daripada RNA kcrana rantai DNA terdiri daripada rangkaian

helik ganda dua tetapi rantai RNA terdiri daripada rangkaian tunggal. Kedua-dua molekul

tersebut adalah polimcr nukleotida. Nukleotida RNA dan DNA terdiri daripada tiga

komponen iaitu karbohidrat (gula pen(osa), kumpulan fosfat dan bes. Gula pentosa dalam

RNA ialah ribosa manakala dioksiribosa dalam DNA. Tcrdapat lima jcnis bcs dalam asid

nuklcik iaitu 'adenine'(A), 'guaninc'(G), 'cytosine'(C), 'uracil'(Li) dan 'thyminc'(T).

Adenine, guanine dan cytosine terdapat dalam kedua-dua RNA dan DNA. Uracil hanya

tcrdapat dalam RNA dan thymine hanya dalam DNA. Adenine dan guanine adalah bcs

purina manakala uracil, thymine dan cytosine adalah bes pirimidina.

48

RUJUKAN

Becker, J. M., Caldwell, G. A., & Zachgo, E. A., 1990. Biotechnology Laboratory Course.

2nd edition. Acedemic Press Inc, California.

Brown, T. A., 1992. Genetics a Molecular Approach. 2"d edition. Chapman & Ball,

London.

Brown, T. A., 1999. Gcnomes. John Wiley & Sons, New York.

Butterworth-Heinemann, 1994. Tecniyues For Engineering Genes. University of

Greenwich, UK.

Callow, J. A., Ford-Lloyd, B. V., & Nowbury, H. T., 1997. Biotechnology and Plant

Genentic Resources: Conservation & Use. CAB International, New York.

Foster, G. D., & Twell, D., 1996. Plant Gene Isolation. Principle and Practice. John

Wiley & Sons, New York.

Fred Ausubel, Roger Brent, Kingston, R. E., Moore, J. G., Seidmen, Smith, J. A., & Kevin

Struke, 1995. Short Protocols in Molecular Biology. Yd edition. John Wiley &

Sons Inc, Kanada.

Galbraith, D. W., Bohnert, H. J., & Bourque, D. P., 1995. Methods in Plant Cell Biology

Part A. Vol. 49. Acedcmic Press Inc, USA.

Guarino, L., Rao, V. R., & Reid, R., 1995. Collecting Plant Genetic Diversity: Technica

Guidelines. CAB International, United Kingdom.

49

Hammerschlag, F. A., & Litz, R. E., 1992. Biotechnology of Perennial Fruit Crops. CAB

International, UK.

Holme, D. J., & Hazclpeck, 1998. Analytical Biochemistry. 3`a edition. Prentice Hall,

London.

Huges, M. A., 1996. Plant Molecular Genetics. Longman, England.

International Society for Plant Molecular Biology, 2000. Plant Molecular Riologv

Reporter, Canada. http: //pubs. nrc-cnrc. gc. ca/ispmb/ispmb 18/rOO-020. pdf. html.

Jun, J. L., Chong, J. G., Chiang, S. L., Pei, L., & Eng, C. P., 1998. Plant Molecular Biology

Reporter. A Method for Isolation of Total RNA from Fruit Tissues of Banana 16,

1-6.

Kleinsmith, L. J., & Kish, V. M., 1995. Principles of Cell and Molecular Biology. 2od

edition. Hapercollins College Publishers, USA.

Kluwer Acedcmic Publisher, 1998. Plant Molecular Biology Reporter, Netherlands.

http: //pubs. nrc-cnrc. gc. ca/ispmb/ispmb 16/16087- l . pdf. html.

Lopez, O. P., 1999. Molecular Biotechnology for Plant Food Production. Technomic

Publication, USA.

Mehar, H. A., Punect, D., & Pravendra, N., 2000. Plant Molecular Biology Reporter.

Simple Procedure for the Isolation of High Quality RNA from Ripening Banan

Fruit 18,109-115.

Miesfield, R. L., 1999. Applied Molecular Genetics. Wiley Liss, USA.

50

Othman, W. M., Sijam, K., Ahmad, S. H., & Nik Hassan, N. M., 1995. Comercial

Production of Fruits, Vegetahles and Flowers. UPM Serdang, Selangor.

Quah, S. C., Kiew, R., Bujang, L., Kusnan, M., liaq, N., & Groot, P. D., 1996.

Underutilized Tropical Plant Genetic Resources: Conservation & Utilisation.

UPM Scrdang, Kuala Lumpur.

Riffle, R. L., 1998. The Tropical Look: Plants and llorticultures. Thomas and Hudson

Ltd, London.

Robinson, J. C., 1996. Crop Production Science in Horticulture, Bananas and Plantains.

CAB International, UK.

Simmonds, N. W., 1982. Bananas. Longman, New York.

T. Ando, K. Kujita, T. Mae, H. Matsumoto, S. Mori, & J. Sekiya., 1997. Plant Nutrition,

Kluwer Acedemic Publishers, Netherlands.