BAB DUA

PENGENALAN KEPADA UNDANG-UNDANG KONTRAK DI MALAYSIA

Setelah mengikuti pelajaran ini, para pelajar diharap dapat:

• Memahami tentang undang-undang kontrak di Malaysia.

• Menyatakan definisi kontrak.

• Mengetahui elemen-elemen penting kontrak.

• Membezakan jenis-jenis kontrak.

• Menyatakan bentuk-bentuk kontrak.

- 31 -

2.0 PENGENALAN

Undang-undang kontrak di Malaysia adalah ditadbirkan mengikut Akta Kontrak 1950

(semakan 1974). Akta ini dipadankan daripada Akta Kontrak India 1872 yang

mencontohi undang-undang Inggeris dengan diubahsuai dalam perkara-perkara tertentu

mengikut keperluan setempat di Malaysia. Sebelum ini ianya dikenali sebagai Ordinan

Kontrak 1950 yang juga merangkumi peruntukan berkaitan dengan undang-undang

perkongsian tetapi selepas semakan yang berkuatkuasa pada 1 Julai 1974 peruntukan

berkaitan undang-undang perkongsian telah dimansuhkan dan undang-undang

perkongsian telah ditadbir oleh statut yang berasingan iaitu Akta Perkongsian 1961.

Definisi Kontrak

Secara amnya kontrak ialah suatu perjanjian yang mengikat di antara dua pihak atau

lebih. Seksyen 2(h) Akta Kontrak 1950 memberikan takrifan kontrak sebagai ‘suatu

perjanjian yang boleh dikuatkuasakan oleh undang-undang’. Ini bermaksud semua

kontrak adalah perjanjian manakala tidak semua perjanjian adalah merupakan kontrak

jika ianya tidak memenuhi elemen-elemen penting kontrak seperti yang dinyatakan oleh

Seksyen 10(1) ‘Semua perjanjian adalah kontrak jika dibuat atas kerelaan bebas

pihak-pihak yang layak membuat kontrak untuk sesuatu balasan yang sah dan

dengan sesuatu tujuan yang sah, dan tidak ditetapkan dengan nyata di bawah

peruntukan Akta ini bahawa ianya batal’. Oleh itu adalah jelas bahawa sesuatu

perjanjian hanya boleh dirujuk sebagai kontrak apabila ianya boleh dikuatkuasakan oleh

undang-undang. Sesuatu perjanjian itu pula hanya boleh dikuatkuasakan di sisi

undang-undang sekiranya ia memenuhi elemen-elemen penting kontrak. Sesuatu

perjanjian yang tidak memenuhi elemen-elemen penting kontrak bukanlah merupakan

suatu yang mengikat pihak-pihak tersebut di sisi undang-undang.

Elemen-elemen Penting Kontrak

(i) Cadangan

(ii) Penerimaan

(iii) Balasan

(iv) Niat

- 32 -

(v) Keupayaan

(vi) Ketentuan

(vii)Kerelaan bebas

(viii) Tujuan yang sah

Perbincangan yang lebih lanjut berkaitan dengan elemen-elemen kontrak akan kita ikuti

dalam pelajaran-pelajaran yang akan datang.

Jenis-jenis Kontrak

(i) Kontrak Bilateral - Kontrak yang dibuat di antara dua atau lebih pihak yang

mana pihak-pihak kepada kontrak tersebut boleh

dikenalpasti dan ditentukan identitinya. Contohnya kontrak

jual beli kereta di antara Syarikat ABC Bhd. dengan En.

Abu, no. kad pengenalan: 123456-11-2221.

(ii) Kontrak Unilateral - Kontrak yang dibuat oleh satu pihak yang boleh dikenal

pasti dan ditentukan identitinya dengan pihak umum yang

belum lagi boleh dikenal pasti dan ditentukan identitinya.

Contohnya seperti dalam kes Carlill v Carbolic Smoke Ball

Co. (1893) 1. Q.B.256.

Bentuk-bentuk Kontrak

(i) Lisan - Kontrak boleh terdapat dalam bentuk lisan iaitu perkataan-

perkataan di antara pembuat cadangan dan penerima cadangan

tersebut. Walau bagiamanapun jika berlaku kemungkiran atau

pecah kontrak, adalah sukar untuk membuktikan secara terperinci

butiran-butiran kontrak yang dibuat kerana tiada rekod bertulis

mengenainya.

(ii) Kelakuan - Kontrak boleh wujud melalui kelakuan pihak-pihak yang terlibat

iaitu melalui pentafsiran dari kelakuan seperti mengangguk sebagai

menandakan persetujuan dan sebagainya.

- 33 -

(iii) Bertulis - Kontrak bentuk ini memang banyak diamalkan pada masa kini. Ia

memudahkan pihak-pihak yang terlibat untuk merujuk kepada

syarat dan terma kontrak. Juga mudah untuk pihak-pihak terbabit

jika berlakunya pecah kontrak atau kemungkiran kerana segala

butiran perjanjian terdapat dalam bentuk bertulis.

Walau bagaimanapun, kontrak-kontrak berikut adalah wajib dibuat dalam bentuk bertulis

iaitu:

(a) pindah milik saham dalam syarikat berhad.

(b) jualan atau penyerahan kepentingan dalam syarikat

(c) bil-bil pertukaran dan cek.

(d) kontrak-kontrak kredit pengguna.

2.1 CADANGAN

Setelah menamatkan pelajaran ini, para pelajar akan berupaya:

• Menerangkan apakah itu cadangan?

• Mengetahui kepada siapa cadangan boleh dibuat.

• Menerangkan perbezaan di antara cadangan dan pelawaan untuk membuat

cadangan.

• Mengetahui mengapa perlunya cadangan dikomunikasikan?

• Mengetahui apakah yang dikatakan sebagai cadangan balas?

• Menghuraikan bagaimana pembatalan dan penamatan cadangan boleh

dilaksanakan?

APAKAH ITU CADANGAN?

Cadangan atau juga dipanggil tawaran merupakan satu janji yang dibuat oleh orang

yang membuat cadangan kepada satu pihak yang lain dengan niat untuk mewujudkan

perhubungan di sisi undang-undang serta kesediaannya untuk terikat dengan cadangan

tersebut apabila ianya diterima oleh pihak yang mana cadangan itu dibuat.

- 34 -

Seksyen 2(a) Akta Kontrak 1950 telah mentakrifkan cadangan sebagai ‘apabila

seseorang menyatakan kesediaannya kepada seorang yang lain untuk melakukan

atau menahan diri dari melakukan sesuatu dengan maksud untuk memperolehi

persetujuan orang itu untuk berbuat sesuatu atau menahan diri dari berbuat

sesuatu, maka bolehlah dikatakan bahawa orang itu membuat cadangan’.

Seksyen 2(a) ini membawa maksud bahawa cadangan wujud apabila satu pihak

menyatakan kepada pihak yang lain bahawa beliau berjanji akan membuat atau tidak

membuat sesuatu perkara jika pihak yang lain itu bersetuju dengan beliau untuk

mematuhi segala syarat yang ditetapkan dalam perjanjian.

Seksyen 2(c) Akta Kontrak 1950 menyatakan ‘Orang yang membuat cadangan

adalah dipanggil ‘pembuat janji’ manakala orang yang menerima cadangan

dipanggil ‘penerima janji’.’

Pembuat janji mestilah menyatakan kesediaannya untuk memikul tanggungjawab

mengikut terma-terma dan syarat-syarat yang ditetapkan dan memberikan pilihan

kepada pihak yang mana cadangan atau tawaran tersebut dibuat sama ada untuk

menerima atau menolak cadangan atau tawaran tersebut.

Sesuatu cadangan atau tawaran itu mestilah jelas, lengkap dan muktamad. Cadangan

atau tawaran yang tidak jelas, kabur atau tergantung maksudnya tidak akan mengikat si

penerima tawaran di sisi undang-undang. Perkara ini dibuktikan oleh kes berikut:

(i) Guthing v Lynn (1831) 2B. & AD. 232

Dalam kes ini defendan (Lynn) telah membeli seekor kuda daripada plaintif (Guthing).

Defendan menyatakan kepada plaintif bahawa beliau akan membuat bayaran tambahan

sebanyak GBP5 sekiranya kuda tersebut mendatangkan nasib yang baik kepada beliau.

Plaintif menyaman defendan di Mahkamah untuk mendapatkan bayaran tambahan

sebanyak GBP5 seperti yang dijanjikan. Mahkamah telah membuat keputusan bahawa

cadangan tersebut (jika kuda mendatangkan nasib yang baik kepada defendan) adalah

kabur dan tidak wujud suatu kontrak yang sah di sisi undang-undang.

- 35 -

Kepada Siapa Cadangan Boleh Dibuat?

Sesuatu cadangan boleh dibuat kepada:

(a) Mana-mana orang yang tertentu atau khusus dan orang yang tersebut

sahaja yang boleh menerima cadangan tersebut.

(b) Sekumpulan orang yang tertentu dan mana-mana orang dari kumpulan

tersebut berhak untuk menerima cadangan.

(c) Pihak masyarakat umum iaitu sesiapa sahaja dari kalangan masyarakat

umum boleh menerima cadangan asalkan memenuhi kriteria yang disyaratkan

oleh pembuat cadangan.

Cadangan Kepada Orang Yang Tertentu (Khusus)

Suatu cadangan yang dibuat oleh pembuat cadangan kepada individu yang khusus

dan jelas identitinya. Penerimaan terhadap cadangan ini hanya boleh dibuat oleh

individu tersebut sahaja. Penerimaan oleh pihak lain selain daripada individu di

mana cadangan itu ditujukan adalah tidak sah. Contohnya: En. Ali membuat

cadangan untuk menjualkan kereta Proton Wira kepunyaannya kepada jirannya En.

Lim dengan harga RM30,000. Maka cadangan telah dibuat oleh En. Ali kepada

individu yang tertentu atau khusus iaitu jirannya En. Lim. Hanya En. Lim sahaja

yang berhak untuk membuat penerimaan terhadap cadangan tersebut. Sekiranya

ada pihak lain, katakan En. Samy iaitu rakan En. Lim yang mendapat tahu tentang

perkara tersebut dan menyatakan penerimaan ke atas cadangan yang dibuat oleh

En. Ali, maka penerimaan oleh En. Samy adalah tidak sah dan tidak akan

mewujudkan kontrak kerana cadangan yang dibuat oleh En. Ali hanya ditujukan

kepada En. Lim sahaja dan bukan kepada orang lain.

Cadangan Kepada Sekumpulan Orang Yang Tertentu

Suatu cadangan yang dibuat oleh pembuat cadangan terhadap sekumpulan orang yang

tertentu di mana penerimaan hanya boleh dibuat oleh mana-mana individu atau

beberapa individu dari kumpulan tersebut sahaja. Penerimaan oleh individu yang bukan

- 36 -

dari kumpulan tersebut adalah tidak sah. Contohnya: Seorang Pensyarah membuat

cadangan (tawaran) kepada pelajar-pelajar di dalam kelas JTW 103 bahawa beliau akan

memberikan wang sebanyak RM100 kepada pelajar yang mendapat markah tertinggi

dalam peperiksaan akhir bagi kursus JTW 103. Maka, cadangan yang dibuat oleh

pensyarah tersebut hanyalah sah dan terbuka kepada semua pelajar dalam kelas JTW

103 sahaja. Jadi, mana-mana pelajar yang mengambil kursus JTW 103 adalah berhak

untuk berusaha belajar dengan tekun demi menerima cadangan yang dibuat oleh

pensyarah mereka. Pelajar-pelajar selain dari kumpulan pelajar dalam kursus JTW 103

adalah tidak berhak untuk membuat penerimaan ke atas cadangan tersebut.

Cadangan Kepada Masyarakat Umum

Cadangan dibuat kepada sesiapa sahaja dari kalangan masyarakat umum. Sesiapa

sahaja boleh menerima cadangan tersebut asalkan memenuhi syarat-syarat yang

ditetapkan oleh pembuat cadangan. Contohnya dalam kes Carlill v Carbolic Smoke

Ball Co. (1893) 1 QB 256. Defendan (Carbolic Smoke Ball Co.) telah membuat

cadangan melalui iklan dalam surat khabar bahawa mereka menawarkan hadiah

sebanyak GBP100 kepada sesiapa sahaja yang masih mendapat selsema setelah

menggunakan ubat yang dijual oleh mereka dengan mengikut arahan-arahan yang

ditentukan. Plaintif (Carlill) yang membaca iklan tersebut telah membeli dan

menggunakan ubat mengikut arahan-arahan yang telah ditetapkan. Walau

bagaimanapun plaintif masih mendapat selsema. Plaintif telah membuat tuntutan

daripada defendan untuk wang berjumlah GBP100 sebagaimana yang telah

dicadangkan (ditawarkan) oleh defendan dalam iklan. Pihak defendan tidak ingin

menjelaskan tuntutan plaintif atas alasan cadangan atau tawaran yang dibuat oleh

mereka ditujukan kepada sesiapa sahaja (tidak tertentu atau khusus) di kalangan

masyarakat umum adalah tidak sah. Walau bagaimanapun Mahkamah Rayuan telah

memutuskan bahawa sesuatu cadangan atau tawaran itu tidak semestinya ditujukan

kepada individu tertentu sahaja malahan ia boleh ditujukan kepada masyarakat umum

atau dunia luas. Iklan yang dibuat oleh defendan itu merupakan cadangan atau tawaran

kepada dunia luar dan sesiapa sahaja yang membacanya dan sanggup mematuhi

arahan-arahan serta syarat-syarat yang ditetapkan adalah dianggap sebagai telah

membuat penerimaan yang lengkap terhadap cadangan atau tawaran tersebut.

- 37 -

CADANGAN DAN PELAWAAN UNTUK MEMBUAT CADANGAN

Cadangan mestilah dibezakan daripada pelawaan untuk membuat cadangan. Ini adalah

kerana apabila seseorang itu menawarkan sesuatu perkara kepada pihak lain, ia tidak

semestinya merupakan satu cadangan dalam erti kata sebenar. Ia boleh jadi satu

pelawaan terhadap pihak yang lain itu untuk membuat cadangan. Contoh-contoh

pelawaan untuk membuat cadangan ini ialah seperti:-

(i) pameran barang-barang di kedai layan diri

(ii) lelongan

(iii) pengiklanan

(i) Pameran Barang-barang Di Kedai Layan Diri

Pameran barang-barang di kedai-kedai layan diri seperti pasaraya, kedai farmasi dan

sebagainya merupakan suatu pelawaan daripada tuan punya pasaraya atau kedai-kedai

tersebut kepada pelanggan-pelanggan mereka untuk membuat cadangan. Pihak

pelanggan sebenarnya yang membuat cadangan untuk membeli barang-barang yang

dipamerkan tersebut apabila mereka mengambilnya dari rak-rak pameran dan

membawanya ke kaunter juruwang untuk pembayaran di mana pasaraya atau kedai-

kedai tersebut masih boleh menerima atau menolak cadangan pembelian oleh

pelanggan-pelanggan mereka. Situasi ini boleh diperjelaskan melalui kes

Pharmaceutical Society of Great Britain V Boots Cash Chemist Ltd. (1953) 1 Q.B.

410. Dalam kes ini pihak defenden (Boots Cash Chemist Ltd.) telah didakwa di bawah

Akta Farmasi dan Racun UK. 1933 yang melarang penjualan ubatan dan racun tertentu

tanpa penyeliaan ahli farmasi bertauliah. Persoalan dalam kes ini ialah sama ada jualan

telah berlaku apabila pelanggan memilih dan meletakkan ke dalam bakul barang-barang

yang hendak dibelinya. Mahkamah memutuskan bahawa perbuatan mempamerkan

ubat di rak pameran dalam kedai merupakan pelawaan untuk membuat cadangan

sahaja. Cadangan hanya wujud apabila pelanggan meletakkan ubat di kaunter

pembayaran. Cadangan ini kemudiannya boleh diterima atau ditolak oleh ahli farmasi

yang membuat penyeliaan di kaunter pembayaran. Kontrak hanya berlaku di kaunter

pembayaran apabila ahli farmasi menerima cadangan pelanggan untuk membeli ubat

tersebut. Oleh itu defendan dalam kes ini tidak melakukan jualan yang dilarang oleh

- 38 -

Akta Farmasi dan Racun UK 1933. Begitu juga dalam kes Fisher v Bell (1960) 3. All

E.R. 731, mahkamah memutuskan bahawa perbuatan mempamerkan pisau lipat untuk

jualan tidak bertentangan dengan Akta Sekatan Senjata Merbahaya 1959 kerana ia

hanya merupakan pelawaan kepada pembeli untuk membuat cadangan bagi membeli.

(ii) Lelongan

Apabila jurulelong mengemukakan tender untuk lelongan barang-barang, beliau

hanyalah membuat pelawaan kepada orang ramai untuk membuat cadangan bagi

membeli barang-barang atau harta benda yang dilelong tersebut. Apabila mana-mana

individu mengemukakan satu harga untuk membeli barang yang dilelong, terpulanglah

kepada jurulelong sama ada hendak menerima atau menolak cadangan tersebut. Hal

ini diperjelaskan oleh Seksyen 10 Enakmen Jualan Lelong Bab 81, Negeri-negeri

Melayu Bersekutu yang menyatakan ‘Jualan Lelong awam akan sempurna apabila

pelelong mengumumkan penyempurnaannya (penerimaannya) dengan

menjatuhkan tukul kayu …’ Contohnya dalam kes Harris v Nickerson (1873) LR &

QB 286. Dalam kes ini defendan (Nickerson) iaitu seorang pelelong telah mengiklankan

bahawa ia akan menjual barang-barang tertentu termasuk peralatan pejabat pada satu

tarikh dan tempat yang telah ditetapkan. Plaintif (Harris) telah hadir pada hari tersebut

dengan tujuan untuk membeli beberapa peralatan pejabat tetapi pelelong telah menarik

balik barang-barang tersebut dari senarai barang-barang lelongan. Plaintif mendakwa

telah wujud suatu kontrak yang mana menurutnya iklan yang disiarkan oleh pelelong

merupakan satu cadangan dan beliau telah membuat penerimaan dengan menghadiri

lelongan tersebut. Mahkamah telah memutuskan bahawa tidak wujud kontrak kerana

iklan yang disiarkan oleh pelelong hanyalah satu pelawaan kepada orang ramai untuk

hadir satu jualan lelong dan bukan satu cadangan yang boleh dijadikan satu kontrak

yang mengikat apabila ianya diterima.

(iii) Pengiklanan

Iklan juga boleh merupakan pelawaan untuk membuat cadangan. Contohnya iklan

jawatan kosong yang menawarkan kepada pihak yang layak dan memenuhi syarat-

syarat yang ditetapkan untuk memohon jawatan di syarikat-syarikat swasta atau

jabatan-jabatan kerajaan. Walau bagaimanapun untuk menentukan sama ada sesuatu

- 39 -

iklan itu merupakan cadangan atau hanya pelawaan untuk membuat cadangan adalah

bergantung kepada niat pihak-pihak yang terlibat dalam setiap kes. Mahkamah telah

menetapkan bahawa iklan-iklan yang berbentuk kontrak bilateral adalah bukan satu

cadangan. Hanya iklan-iklan yang berbentuk kontrak unilateral sahaja yang boleh

ditakrifkan sebagai satu cadangan. Contohnya dalam kes Majumder v Attorney

General of Sarawak (1967) 1 MLJ 101 (Kontrak Bilateral), Mahkamah Persekutuan

memutuskan bahawa suatu iklan di surat khabar untuk jawatan sebagai doktor

hanyalah merupakan pelawaan untuk membuat cadangan. Begitu juga dalam kes

Coelho v The Public Service Commission (1984) MLJ 12. Namun begitu dalam kes

Carlill v Carbolic Smoke Ball Co. (1893) 1. Q.B. 256 (Kontrak Unilateral), mahkamah

telah memutuskan bahawa iklan yang disiarkan oleh defendan merupakan suatu

cadangan kepada masyarakat umum.

KOMUNIKASI CADANGAN

Untuk menjadikan sesuatu cadangan itu sah dan boleh mengikat pihak-pihak yang

terlibat dalam satu kontrak, ianya hendaklah disampaikan atau dikomunikasikan oleh

pembuat cadangan kepada penerima cadangan. Pihak yang mana cadangan itu dibuat

mestilah mengetahui tentang kewujudan cadangan tersebut barulah penerimaan

terhadap cadangan boleh dibuat dan suatu kontrak yang mengikat di antara mereka

akan terbentuk. Seksyen 4(1) Akta Kontrak 1950 memperuntukkan bahawa

‘Komunikasi cadangan adalah lengkap apabila cadangan itu sampai kepada

pengetahuan pihak kepada siapa cadangan itu dibuat.’

Untuk memperjelaskan situasi ini, kita lihat misalan berikut: En. Lim telah kehilangan

beg yang mengandungi dokumen-dokumen penting. Beliau telah mengiklankan di

dalam surat khabar untuk memberikan wang sebanyak RM100 kepada sesiapa yang

menjumpai dan memulangkan beg tersebut kepadanya. En. Hamid telah menjumpai

beg tersebut dan melalui nama dan alamat yang terdapat pada dokumen-dokumen di

dalam beg, beliau telah memulangkan beg tersebut kepada En. Lim tanpa mengetahui

tentang cadangan En. Lim yang disiarkan melalui iklan di surat khabar. Maka En.

Hamid tidak berhak menuntut wang RM100 seeperti yang ditawarkan oleh En. Lim

kerana beliau tidak mengetahui tentang kewujudan cadangan tersebut sebelum

- 40 -

memulangkan beg yang dijumpainya kepada En. Lim. Komunikasi dan pengetahuan

berkenaan dengan kewujudan cadangan adalah penting untuk membolehkan pihak

yang mana cadangan itu dibuat membuat penerimaan terhadap cadangan dan

seterusnya mewujudkan kontrak yang mengikat.

Dalam kes R v Clarke (1927) 40 C.L.R 227, Kerajaan Australia Barat menawarkan

ganjaran bagi maklumat yang boleh membawa kepada penangkapan dan penghukuman

ke atas orang yang bertanggungjawab membunuh dua orang pegawai polis. Clarke

telah ditangkap bersama seorang lain (Mr. X) dan didakwa melakukan pembunuhan

tersebut. Clarke kemudiannya memberi maklumat yang membawa kepada

penangkapan seorang yang lain lagi (Mr. Y). Mr X dan Mr. Y kemudiannya didapati

bersalah melakukan pembunuhan tersebut. Clarke yang tidak bersalah telah menuntut

ganjaran yang ditawarkan. Hakim telah memutuskan bahawa Clarke tidak berhak ke

atas ganjaran yang ditawarkan kerana Clarke semasa memberikan maklumat yang

dikehendaki, telah tidak memberikan pertimbangan kepada cadangan atau tawaran

tersebut tetapi lebih kepada untuk membersihkan nama dan melepaskan diri dari

pertuduhan. Seterusnya Hakim menyatakan “Tiada penerimaan boleh dibuat tanpa

mengetahui tentang cadangan; dan pengabaian terhadap cadangan atau tawaran

adalah merupakan perkara yang sama.”

CADANGAN BALAS

Cadangan balas adalah terbentuk apabila pihak yang mana cadangan asal itu dibuat

telah tidak menerima cadangan asal tersebut secara mutlak dan tidak bersyarat

sebaliknya ingin menerima cadangan asal itu dengan syarat-syarat lain yang mereka

tetapkan sendiri. Bila ini berlaku maka cadangan asal adalah terbatal dengan sendiri

dan cadangan balas yang dibuat oleh pihak yang mana cadangan asal itu ditujukan

adalah terbentuk dan terpulanglah kepada pihak yang satu lagi (Pembuat cadangan

asal) sama ada ingin menerima atau menolak cadangan balas tersebut.

Seksyen 7(a) Akta Kontrak 1950 menyatakan ‘Untuk menukarkan cadangan

menjadi janji, penerimaan mestilah dibuat secara mutlak dan tidak bersyarat’.

Apa-apa pengubahsuaian atau perletakkan syarat untuk penerimaan ke atas cadangan

- 41 -

asal tidak menjadikannya penerimaan tetapi merupakan cadangan balas. Cadangan

balas dianggap sebagai penolakkan kepada cadangan asal.

Prinsip cadangan balas ini telah diputuskan dalam kes Hyde v Wrench (1840) 3 Beav.

334. Dalam kes ini defendan (Wrench) telah menawarkan untuk menjualkan hartanya

kepada plaintif (Hyde) pada 6 Jun dengan harga GBP1000. Pada 8 Jun, plaintif telah

menyatakan kesediaannya untuk membeli harta tersebut pada harga GBP950.

Defendan enggan menjualkan hartanya pada harga GBP950 seperti yang diminta oleh

plaintif. Pada 27 Jun, plaintif telah menulis semula kepada defendan menyatakan

persetujuannya untuk membeli harta tersebut seperti cadangan asal iaitu GBP1000.

Mahkamah telah memutuskan bahawa tidak wujud penerimaan kerana surat plaintif

pada 8 Jun merupakan cadangan balas dan telah menyebabkan cadangan asal terbatal

dan tidak lagi wujud untuk dibuat penerimaan semula.

PENAMATAN CADANGAN

Seksyen 6 Akta Kontrak 1950 menggariskan kaedah-kaedah berkaitan dengan

penamatan cadangan. Seksyen ini memperuntukkan bahawa:-

Seksyen 6; suatu cadangan adalah ditamatkan:-

(a) melalui komunikasi notis pembatalan oleh pembuat cadangan kepada pihak yang

lain itu;

(b) apabila luputnya masa yang ditetapkan dalam cadangan berkaitan penerimaannya

atau jika tiada tempoh masa dinyatakan, dengan luputnya tempoh masa yang

munasabah, tanpa ada komunikasi penerimaan dibuat;

(c) atas kegagalan penerima memenuhi syarat-syarat untuk penerimaan; atau

(d) dengan kematian atau sakit otak pembuat cadangan, jika fakta kematian atau sakit

otak itu diketahui oleh penerima sebelum penerimaan dibuat.

- 42 -

(a) Melalui Notis Pembatalan Oleh Pembuat Cadangan

Seksyen 5(1) Akta Kontrak 1950 memperruntukkan bahawa ‘suatu cadangan boleh

dibatalkan pada bila-bila masa sebelum komunikasi penerimaan adalah lengkap

terhadap pembuat cadangan tetapi tidak selepasnya’.

Untuk memahami implikasi Seksyen 5(1) di atas berkaitan dengan hak untuk

membatalkan cadangan, kita perlu terlebih dahulu mengetahui bilakah komunikasi

penerimaan ini adalah lengkap dan mengikat pembuat cadangan. Ianya diperjelaskan

oleh Seksyen 4(2)(a) yang menyatakan ‘Komunikasi penerimaan adalah lengkap

terhadap pembuat cadangan apabila ianya dimasukkan ke dalam perjalanan

pengiriman kepada beliau dan berada di luar kuasa pihak penerima’.

Walau bagaimanapun untuk menentukan bilakah pembatalan cadangan adalah lengkap

dan sah terhadap orang yang membuat pembatalan cadangan dan orang yang mana

pembatalan cadangan itu dibuat, kita perlu merujuk kepada Seksyen 4(3) yang

menyatakan bahawa:-

Seksyen 4(3) komunikasi pembatalan adalah lengkap:-

(a) terhadap orang yang membuat pembatalan apabila notis pembatalan

dimasukkan ke dalam perjalanan pengiriman kepada siapa pembatalan itu

dibuat, di mana ianya berada di luar kuasa orang yang membuatnya;

(b) terhadap orang yang mana ianya dibuat, apabila pembatalan itu sampai ke

pengetahuannya.

Untuk pengetahuan anda, peruntukan Seksyen 4(3) hanyalah terpakai kepada

komunikasi melalui pos, telegram dan seumpamanya. Ia tidak terpakai untuk

komunikasi pembatalan cadangan atau penerimaan yang dibuat melalui kaedah

komunikasi serta merta seperti lisan bersemuka, atau teleks.

Untuk memahami dengan lebih jelas berkaitan dengan isu pembatalan cadangan ini, sila

beri perhatian kepada ilustrasi berikut:-

- 43 -

A membuat cadangan melalui surat kepada B untuk menjualkan rumahnya pada satu

harga tertentu. B menerima cadangan A dan menghantarkan surat penerimaan juga

melalui pos. Komunikasi penerimaan adalah lengkap terhadap A (pembuat cadangan)

apabila B (penerima cadangan) memasukkan surat penerimaan tersebut ke dalam peti

surat di mana ianya telah berada di luar kuasa B. Jadi untuk membuat pembatalan

cadangan, A hendaklah melakukannya sebelum B memasukkan surat penerimaan ke

dalam peti surat dan tidak selepas itu. Walau bagaimanapun untuk memastikan sama

ada pembatalan cadangan itu lengkap dan sah di sisi undang-undang terhadap A dan B,

ketetapan Seksyen 4(3)(a) dan (b) mestilah dipenuhi.

Dalam kes Byrne v Van Tienhoven (1880) 5 CPD 344, defendan (Van Tienhoven) telah

mengirim surat tawaran untuk menjual 1000 kotak bersadur timah kepada plaintif

(Byrne) pada 1 Oktober. Pada 8 Oktober defendan mengirimkan surat pembatalan

tawaran kepada plaintif. Pada 11 Oktober plaintif menerima surat tawaran (yang

diposkan oleh defendan pada 1 Oktober) dan pada hari yang sama plaintif menyatakan

penerimaan melalui telegram yang diikuti dengan surat penerimaan pada 15 Oktober.

Plaintif menerima surat pembatalan tawaran (yang diposkan oleh defendan pada 8

Oktober) pada 20 Oktober.

Isu utama dalam kes ini ialah bilakah notis pembatalan cadangan yang dibuat oleh

defendan menjadi lengkap terhadap plaintif?

Mahkamah memutuskan bahawa komunikasi pembatalan adalah lengkap terhadap

plaintif pada 20 Oktober iaitu apabila notis pembatalan sampai ke pengetahuannya.

Oleh itu pembatalan cadangan oleh defendan tidak terlaksana kerana ia hanya lengkap

terhadap plaintif pada 20 Oktober [Seksyen 4(3)(b)] sedangkan kontrak telah wujud dan

mengikat defendan apabila plaintif menghantarkan penerimaan melalui telegram pada

11 Oktober di mana komunikasi penerimaan adalah lengkap terhadap defendan

[Seksyen 4(2)(a)].

(b) Apabila Luputnya Masa Yang Ditetapkan

- 44 -

Suatu cadangan akan tamat dengan sendirinya apabila luputnya waktu penerimaan

seperti yang ditetapkan dalam cadangan. Jika tiada tempoh masa ditetapkan oleh

pembuat cadangan untuk penerima cadangan membuat penerimaan, maka satu tempoh

masa yang munasabah akan diambil kira.

Dalam kes Ramsgate Victoria Hotel Co’ Ltd. V Montefiore (1866) LR1ExCh 109,

defendan (Moutefiore) telah menghantar surat cadangan untuk membeli saham dalam

syarikat plaintif (Ramsgate Victoria Hotel Co’ Ltd.) pada 8 Jun. Plaintif telah membuat

penerimaan pada 23 November dan sejumlah saham telah diperuntukkan kepada

defendan. Defendan enggan menerima saham-saham tersebut atas alasan bahawa

beliau tidak lagi memerlukan saham-saham tersebut.

Mahkamah telah memutuskan bahawa defendan tidak terikat dengan penerimaan

plaintif kerana cadangan itu telah luput waktu kerana penerimaan telah tidak dibuat

dalam tempoh waktu yang munasabah.

(c) Kegagalan Memenuhi Syarat-syarat Penerimaan

Apabila pembuat cadangan menetapkan syarat-syarat tertentu yang perlu dipenuhi oleh

penerima cadangan dalam membuat penerimaan, penerima mestilah mengikut syarat-

syarat yang telah ditetapkan itu secara mutlak dan tidak boleh membuat penerimaan

bersyarat. Sekiranya penerima cadangan hanya bersetuju untuk menerima sebahagian

sahaja daripada syarat-syarat yang telah ditetapkan dalam cadangan atau meletakkan

syarat-syaratnya sendiri sebagai penerimaan ke atas cadangan, maka akan wujud pula

cadangan balas dan dengan itu cadangan asal akan terbatal dengan sendiri akibat

kegagalan penerima untuk memenuhi syarat-syarat cadangan secara mutlak.

Sila lihat kes Hyde v Wrench (1940) 49 ER 132 seperti yang diterangkan sebelum ini

untuk memahami dengan lebih jelas berkaitan dengan isu ini.

(d) Dengan Kematian Atau Sakit Otak Pembuat Cadangan

- 45 -

Suatu cadangan akan terbatal atau tamat dengan sendirinya apabila pembuat cadangan

meninggal dunia atau mengalami sakit otak dan keadaan ini mestilah diketahui oleh

penerima cadangan sebelum beliau membuat penerimaan cadangan.

Dalam kes Bradbury v Morgan (1862) 1 H&C 249 mahkamah memutuskan bahawa

sekiranya fakta mengenai kematian pembuat cadangan tidak diketahui oleh penerima,

maka penerimaan adalah sah dan boleh dikuatkuasakan.

RUMUSAN

Cadangan atau tawaran merupakan salah satu elemen penting kontrak. Tanpa adanya

cadangan atau kegagalan cadangan dikomunikasikan kepada pihak penerima akan

menyebabkan tiada penerimaan boleh dilakukan, maka tidak wujudlah perjanjian yang

akan mengikat pihak-pihak yang terlibat. Para pelajar semestinya sudah jelas tentang

objektif utama pelajaran ini yang telah saya gariskan di permulaan perbincangan

pelajaran ini.

2.2 PENERIMAAN

Setelah menamatkan pelajaran ini, para pelajar akan berupaya untuk:-

• Memahami apakah itu penerimaan?

• Menjelaskan bagaimanakah caranya untuk menjadikan suatu penerimaan itu sah

di sisi undang-undang?

• Memahami kaedah penerimaan melalui pos.

• Mengetahui bila dan bagaimanakah pembatalan penerimaan boleh berlaku?

APAKAH ITU PENERIMAAN?

Penerimaan merupakan antara elemen penting kontrak. Ini adalah kerana cadangan

yang dibuat tanpa disertai dengan penerimaan tidak akan mewujudkan satu kontrak

yang mengikat di sisi undang-undang. Takrifan berkaitan dengan apa yang dikatakan

sebagai penerimaan dinyatakan oleh Seksyen 2(b) Akta Kontrak 1950, iaitu: ‘Apabila

orang kepada siapa cadangan itu dibuat menyatakan persetujuan terhadap

- 46 -

cadangan tersebut, maka bolehlah dikatakan bahawa cadangan telah diterima:

suatu cadangan apabila diterima, adalah menjadi janji’.

Oleh itu jelas di sini bahawa penerimaan itu berlaku apabila penerima cadangan

menyatakan persetujuannya terhadap cadangan yang dibuat oleh pembuat cadangan

kepadanya.

Walau bagaimanapun untuk mewujudkan suatu penerimaan yang sempurna di sisi

undang-undang, banyak lagi syarat-syarat yang perlu dipenuhi yang mana akan kita

huraikan dalam perbincangan seterusnya dalam pelajaran ini.

SYARAT-SYARAT SAH PENERIMAAN

Untuk mewujudkan penerimaan yang sah yang berupaya menukarkan cadangan

menjadi janji yang mengikat pembuat cadangan dalam suatu kontrak yang boleh

dikuatkuasakan oleh undang-undang, penerimaan mestilah:

(i) mutlak dan tidak bersyarat.

(ii) dinyatakan secara biasa dan munasabah atau mengikut seperti yang telah

ditetapkan oleh pembuat cadangan.

(iii) dikomunikasi kepada pembuat cadangan.

(iv) dibuat dalam jangka waktu yang ditetapkan atau munasabah.

Penerimaan Mesti Mutlak dan Tidak Bersyarat

Seksyen 7(a) Akta Kontrak 1950 menyatakan bahawa ‘Untuk menukarkan sesuatu

cadangan itu menjadi suatu janji, penerimaan mestilah mutlak dan tidak

bersyarat’.

Penerimaan secara mutlak bermaksud bahawa penerima cadangan mestilah menerima

sepenuhnya syarat-syarat yang ditetapkan oleh pembuat cadangan. Penerima

cadangan tidak boleh hanya bersetuju dengan sebahagian sahaja dari syarat-syarat

yang ditetapkan.

- 47 -

Penerimaan secara tidak bersyarat pula bererti penerima cadangan tidak boleh

mengenakan syarat-syarat lain kepada pembuat cadangan dalam persetujuannya untuk

menerima cadangan tersebut. Jika penerima cadangan meletak syarat-syarat lain

dalam persetujuan penerimaannya maka beliau dikatakan membuat cadangan balas.

Masih ingatkah anda apa yang dimaksudkan sebagai cadangan balas? Sila rujuk

semula kepada perbincangan kita yang terdahulu berkaitan dengan cadangan balas.

Juga sila rujuk kes yang berkaitan iaitu Hyde v Wrench (1840) ER 132 untuk lebih

memahami isu ini.

Penerimaan Mestilah Dinyatakan Secara Biasa Dan Munasabah Atau Mengikut

Seperti Yang Ditetapkan Oleh Pembuat Cadangan.

Seksyen 7(b) Akta Kontrak 1950 memperuntukkan bahawa ‘Untuk menukarkan

sesuatu cadangan itu menjadi suatu janji, penerimaan mestilah dinyatakan secara

biasa dan munasabah melainkan cadangan menetapkan cara bagaimana

penerimaan perlu dilakukan. Jika cadangan menetapkan cara penerimaan dan

penerimaan telah tidak dibuat secara yang demikian, pembuat cadangan boleh,

dalam jangka waktu yang munasabah selepas penerimaan dikomunikasikan

kepadanya, menegaskan bahawa cadangannya hendaklah diterima mengikut cara

yang telah ditetapkan, dan bukan secara lain; tetapi, jika beliau gagal berbuat

demikian, maka beliau menerima penerimaan tersebut’.

Seksyen ini membawa maksud bahawa penerima cadangan hendaklah menyatakan

penerimaanya terhadap cadangan secara biasa dan munasabah sesuai dengan amalan

biasa dan boleh diterima sebagai munasabah oleh masyarakat ramai. Namun

demikian, jika cadangan telah menetapkan cara tertentu untuk membuat penerimaan,

maka penerima cadangan adalah berkewajipan untuk membuat penerimaan mengikut

cara tersebut. Jika penerima cadangan membuat penerimaan dengan cara selain

daripada yang telah ditetapkan oleh pembuat cadangan, maka dalam tempoh waktu

yang munasabah pembuat cadangan boleh menegaskan kepada penerima cadangan

agar melakukan penerimaan mengikut seperti cara yang telah ditetapkan. Jika pembuat

cadangan gagal bertindak memaklumkan kepada penerima cadangan supaya

- 48 -

melakukan penerimaan mengikut cara yang beliau tetapkan, maka beliau dianggap

bersetuju dengan penerimaan yang telah dibuat dengan secara lain itu.

Penerimaan Mesti Dikomunikasikan

Penerimaan akan hanya berkesan selepas ianya dikomunikasikan kepada pembuat

cadangan. Pembuat cadangan mestilah diberitahu mengenai penerimaan terhadap

cadangan beliau. Penerimaan boleh dikomunikasikan secara perbuatan, lisan atau

bertulis tetapi tidak secara berdiam diri. Begitu juga seorang pembuat cadangan tidak

boleh menetapkan ‘berdiam diri’ oleh pihak penerima sebagai syarat penerimaan

cadangannya. Perkara ini diperjelaskan oleh kes Felthouse v Bindley (1862) 142 ER

1037. Dalam kes ini defendan (Bindley) merupakan seorang pelelong yang ditugaskan

oleh anak saudara plaintif (Felthouse) untuk menjualkan sebahagian harta dan ternakan

ladangnya termasuk seekor kuda yang mana plaintif berminat untuk membelinya.

Plaintif mengirimkan surat cadangan kepada anak saudaranya yang bernama John

menyatakan bahawa beliau bersedia membeli kuda itu dengan harga £30. Di dalam

surat kepada anak saudaranya plaintif menyatakan “Jika saya tidak mendengar apa-apa

berita daripada anda mengenai kuda itu, saya menganggap ia adalah milik saya pada

harga £30.15.” Anak saudara plaintif tidak membalas surat tersebut walaupun pada

dasarnya beliau bersetuju dengan cadangan bapa saudaranya apabila beliau

mengarahkan defendan menarik balik pelelongan ke atas kudanya. Namun demikian,

kesilapan telah berlaku dan kuda tersebut telah dijual oleh defendan. Plaintif telah

menyaman defendan untuk menuntut haknya ke atas kuda tersebut. Mahkamah telah

memutuskan bahawa tidak wujud kontrak di antara plaintif dan anak saudaranya kerana

pembuat cadangan tidak boleh meletakkan syarat berdiam diri sebagai cara

penerimaan. Sikap berdiam diri anak saudaranya dengan tidak membalas surat tidak

boleh dianggap sebagai persetujuan penerimaan kepada cadangan beliau.

Daripada perbincangan di atas dapat disimpulkan bahawa sikap berdiam diri bukan

menandakan penerimaan.

Walau bagaimanapun terdapat pengecualian kepada prinsip umum ini bergantung

kepada fakta-fakta dalam setiap kes. Sebagai contoh, penerima cadangan sendiri boleh

- 49 -

menyatakan bahawa sikap berdiam dirinya adalah menandakan penerimaan. Atau

dalam situasi cadangan balas, berdiam diri akan dianggap sebagai penerimaan kepada

cadangan balas tersebut. Berdiam diri juga boleh dianggapkan sebagai penerimaan jika

perbuatan dan tingkah laku penerima menunjukkan beliau menerima cadangan. Juga

dalam keadaan di mana penerima telah tidak menerima cadangan mengikut cara yang

telah ditetapkan, pembuat cadangan yang berdiam diri tanpa membantah adalah

dianggap menerima penerimaan yang dibuat dengan cara yang berlainan itu seperti

yang dinyatakan oleh Seksyen 7(b) Akta Kontrak 1950. Demikian juga bagi kontrak

yang berbentuk Unilateral iaitu cadangan yang ditujukan kepada masyarakat umum,

penerimaan tidak perlu dikomunikasikan kepada pembuat cadangan. Perkara ini jelas

dinyatakan oleh Seksyen 8 Akta Kontrak 1950 iaitu ‘Perlaksanaan syarat-syarat

sesuatu cadangan, atau penerimaan apa-apa balasan untuk suatu saling janji

yang ditawarkan dengan suatu cadangan, adalah merupakan satu penerimaan

terhadap cadangan’. Seksyen ini membawa maksud bahawa jika pembuat cadangan

menawarkan sesuatu kepada sesiapa di kalangan masyarakat umum yang melakukan

suatu perkara mengikut syarat dalam cadangan mereka, maka sesiapa sahaja dari

kalangan masyarakat umum yang melaksanakan syarat-syarat tersebut dikira membuat

penerimaan tanpa perlu mengkomunikasikannya kepada pembuat cadangan. Anda

boleh merujuk kepada kes Carlill v Carbolic Smoke Ball Co’ Ltd. (1892) 2. Q.B. 484

untuk lebih memahami berkaitan perkara ini.

Penerimaan Mesti Dibuat Dalam Jangka Waktu Yang Ditetapkan Atau Munasabah

Penerimaan mestilah dibuat dalam tempoh waktu yang ditetapkan dalam cadangan atau

jika tempoh waktu penerimaan tidak ditetapkan, maka penerimaan mestilah dibuat

dalam jangka waktu yang munasabah setelah cadangan dibuat.

Isu di sini adalah sama dengan perbincangan kita yang terdahulu berkaitan dengan

penamatan cadangan seperti yang diperuntukkan oleh Seksyen 6(b) Akta Kontrak

1950. Seksyen ini memberi dua implikasi kepada penerimaan iaitu:-

1. Penerimaan mestilah dibuat dalam tempoh masa yang telah ditetapkan oleh

cadangan.

- 50 -

2. jika tiada tempoh masa ditetapkan oleh cadangan untuk suatu penerimaan, maka

penerimaan mestilah dibuat dalam suatu tempoh masa yang dikira munasabah

mengikut kesesuaian fakta kes.

Anda boleh rujuk kepada kes Ramsgate Victoria Hotel Co. v Montefiore (1866) L.R. 1

Ex.Ch.109 yang telah kita bincangkan sebelum ini dalam topik berkaitan Penamatan

Cadangan untuk lebih memahami isu ini.

KAEDAH PENERIMAAN MELALUI POS

Mengikut prinsip umum, penerimaan adalah lengkap apabila dikomunikasikan dan

sampai ke pengetahuan pembuat cadangan. Walau bagaimanapun terdapat

pengecualian kepada prinsip umum tersebut bagi kaedah penerimaan melalui pos.

Perkara ini dinyatakan oleh Seksyen 4(2) Akta Kontrak 1950 yang memperuntukkan:

Seksyen 4 (2) Komunikasi penerimaan adalah lengkap:-

(a) Terhadap pembuat cadangan apabila ianya dimasukkan ke dalam perjalanan

pengiriman kepada beliau dan berada di luar kuasa pihak penerima; dan

(b) Terhadap penerima cadangan, apabila ianya sampai ke pengetahuan

pembuat cadangan.

Sebagai contoh, B menerima cadangan A melalui surat yang dihantar melalui pos.

Komunikasi penerimaan adalah lengkap terhadap:-

A, apabila surat penerimaan itu diposkan oleh B.

B, apabila surat penerimaan itu diterima oleh A.

Pembuat cadangan adalah terikat dengan penerimaan apabila penerima cadangan

mengirimkan surat penerimaan walaupun surat tersebut masih belum sampai ke tangan

beliau dan masih belum mengetahui tentang penerimaan itu. Apabila surat dimasukkan

dalam perjalanan penghantaran, penerima tidak lagi mempunyai kuasa ke atas surat

tersebut, dan pada saat itu penerimaan telah mengikat pembuat cadangan tanpa

mengira apa-apa kelewatan atau kehilangan surat dalam perjalanan penghantaran itu.

- 51 -

Manakala penerimaan akan hanya lengkap dan mengikat penerima cadangan apabila

surat penerimaan diterima oleh pembuat cadangan.

Dalam kes Ignatius v Bell (1913) 2 FMSLR 115, defendan (Bell) telah membuat

cadangan untuk menjual sebidang tanah kepada plaintif (Ignatius). Dalam cadangannya

defendan menyatakan penerimaan mestilah dibuat secara bertulis dan hendaklah

diserahkan ke alamatnya di Ladang Lapan Utan, Kuala Selangor pada atau sebelum 20

Ogos 1912. Plaintif telah menghantar notis penerimaan melalui surat berdaftar pada 16

Ogos 1912. Surat tersebut tidak diserahkan ke alamat defendan sebaliknya terus

berada di pejabat pos Kuala Selangor. Apabila defendan pergi ke pejabat pos pada 25

Ogos 1912 beliau mendapati surat tersebut adalah untuk beliau. Sementara itu pada 23

Ogos 1912 defendan telah berunding dengan Mohamad Kassim untuk menjual tanah

tersebut pada harga RM5000. Plaintif menuntut perlaksanaan khas oleh Mahkamah

berkaitan urusniaga ini.

Mahkamah dengan merujuk kepada Seksyen 4(2)(a) telah memutuskan bahawa

penerimaan telah dilaksanakan sepenuhnya oleh plaintif apabila notis penerimaan di

poskan pada 16 Ogos 1912. Walaupun defendan tidak mengetahui bahawa

penerimaan telah dibuat oleh plaintif.

Hakim Lindley dalam kes Byrne v Van Tienhoven (1880) 5 CPD 344 menyatakan

bahawa “… apabila suatu cadangan dibuat dan diterima secara surat menyurat

yang dihantar melalui pos, kontrak adalah sempurna terbentuk sebaik sahaja

surat penerimaan cadangan itu diposkan walaupun surat itu tidak sampai ke

destinasinya”.

PEMBATALAN PENERIMAAN

Penerimaan masih boleh dibatalkan sebelum ianya lengkap dan mengikat penerima

cadangan. Pembatalan penerimaan hanya boleh dilakukan dalam urusniaga yang

melibatkan kaedah komunikasi melalui pos sahaja kerana terdapat perbezaan masa di

mana penerimaan lengkap terhadap pembuat cadangan dan penerima cadangan

[Rujuk Seksyen 4(2)(a) dan (b)]. Manakala dalam urusniaga yang melibatkan

- 52 -

komunikasi serta merta seperti lisan, telex, fax, telefon dan seumpamanya pembatalan

penerimaan tidak boleh dilakukan.

Perkara pembatalan penerimaan ini ditetapkan oleh Seksyen 5(2) Akta Kontrak 1950

yang menyatakan:

‘Suatu penerimaan boleh dibatalkan pada bila-bila masa sebelum

komunikasi penerimaan itu adalah lengkap terhadap penerima,

tetapi tidak selepasnya’.

Selepas anda memahami maksud Seksyen 5(2) dan Seksyen 4(2)(b), anda

seharusnya jelas mengenai bilakah pembatalan penerimaan itu boleh dibuat. Untuk

membantu anda memahami isu ini, rujuk kepada contoh berikut:-

• A membuat cadangan melalui surat yang dikirim secara pos, untuk menjual

rumahnya kepada B. B menerima cadangan itu melalui surat yang dihantar

secara pos kepada A.

• B boleh membatalkan penerimaannya pada bila-bila masa sebelum surat

penerimaan diterima oleh A.

Maknanya jika B ingin membatalkan penerimaan yang diposkan kepada A, beliau

hendaklah mengkomunikasikan pembatalannya secepat mungkin dengan menggunakan

komunikasi serta merta seperti lisan, serahan tangan, telefon, fax dan seumpamanya

sebelum surat penerimaan yang dihantar melalui pos sampai ke tangan A.

Komunikasi Pembatalan Penerimaan

Komunikasi pembatalan penerimaan ini ialah sama caranya dengan komunikasi

pembatalan cadangan yang telah kita bincangkan sebelum ini dan Seksyen yang sama

iaitu Seksyen 4(3)(a) dan (b) berkaitan dengan bilakah lengkapnya komunikasi

pembatalan terhadap orang yang membuat pembatalan dan terhadap orang yang mana

pembatalan dibuat adalah terpakai. Kita perhatikan sekali lagi peruntukkan Seksyen-

Seksyen tersebut:-

- 53 -

Seksyen 4(3) komunikasi pembatalan adalah lengkap:-

(a) terhadap orang yang membuat pembatalan apabila notis pembatalan

dimasukkan ke dalam perjalanan pengiriman kepada siapa pembatalan itu

dibuat, di mana ianya berada di luar kuasa orang yang membuatnya;

(b) terhadap orang yang mana ianya dibuat, apabila pembatalan itu sampai ke

pengetahuannya.

Anda semua harus ingat, terdapat perbezaan jelas di antara bilakah lengkapnya

komunikasi penerimaan cadangan terhadap pembuat cadangan dengan komunikasi

pembatalan penerimaan terhadap pembuat cadangan. Bagi komunikasi penerimaan, ia

adalah lengkap terhadap pembuat cadangan apabila surat diposkan oleh penerima,

manakala bagi pembatalan penerimaan ia hanya lengkap terhadap pembuat cadangan

apabila notis pembatalan tersebut diterima oleh beliau.

Anda boleh rujuk kepada kes Bryne v Van Tienhoven (1850) 5. CPD 344 yang telah

kita bincangkan terdahulu untuk lebih memahami tentang perkara ini.

2.3 BALASAN

Untuk mewujudkan suatu kontrak yang sah, selain tawaran (cadangan) dan penerimaan

ianya juga mesti disertai dengan balasan. Balasan ialah suatu perbuatan atau nilai yang

berharga yang diberikan oleh satu pihak sebagai balasan ke atas janji atau perbuatan

(atau juga penahanan diri dari berbuat sesuatu) pihak yang satu lagi. Seksyen 26 Akta

Kontrak 1950 memperuntukkan bahawa ‘Perjanjian tanpa balasan adalah tidak sah’

melainkan jika ianya termasuk dalam pengecualian mengikut sub-Seksyen a, b, dan c.

Balasan ditakrifkan oleh Seksyen 2(d) Akta Kontrak 1950 iaitu: ‘apabila, mengikut

kehendak pembuat janji, penerima janji atau mana-mana orang telah membuat atau

telah menahan diri dari membuat sesuatu, atau membuat atau menahan diri dari

membuat atau berjanji untuk membuat atau menahan diri dari membuat, sesuatu

perbuatan atau penahanan diri atau janji tersebut adalah dipanggil sebagai suatu

balasan kepada janji.’

- 54 -

Balasan ialah umpama harga yang dibayar oleh satu pihak untuk janji, perbuatan atau

penahanan diri dari melakukan perbuatan oleh pihak yang satu lagi. Hakim Lush dalam

kes Currie v Misa (1875) L.R.10 Ex. 153 menyatakan bahawa balasan itu ialah sebagai

harga yang dibayar oleh satu pihak kepada pihak yang lain. Mengikut pengertian

undang-undang, balasan boleh berbentuk hak kepentingan, keuntungan atau faedah

kepada satu pihak atau juga mungkin suatu pengorbanan, mudarat, kerugian,

kehilangan yang dibebani, dialami atau ditanggung oleh satu pihak.

Contohnya: A menyatakan kepada B jika anda dapat mencari dan menangkap ular

tedung yang ada dalam rumah saya, saya akan berikan anda RM1000.00. Maka jika B

menerima cadangan A, balasan yang perlu diberikan oleh B ialah dengan

membahayakan dirinya mencari dan menangkap ular tedung tersebut. Jika beliau

berjaya mencari dan menangkap ular tersebut, maka A terikat untuk membayar

sebanyak RM1000.00 kepada B sebagai balasan seperti yang telah dijanjikannya.

Jenis-jenis Balasan

Balasan boleh dibahagikan kepada tiga iaitu balasan eksekutori, tersempurna dan

lampau.

Balasan eksekutori ialah apabila satu janji dibuat sebagai balasan untuk janji yang lain.

Ia juga dikenali sebagai janji timbal balas (reciprocity). Contohnya A bersetuju untuk

menjual keretanya kepada B dengan harga RM40,000. Maka janji B untuk membayar

RM40,00 kepada A merupakan balasan beliau kepada A yang berjanji untuk menjualkan

keretanya. Manakala janji A untuk jualkan keretanya merupakan balasan terhadap

kesediaan B untuk membayar RM40,000. Kedua-dua balasan dari kedua-dua belah

pihak dipanggil balasan eksekutori untuk janji saling balasan di antara mereka.

Balasan tersempurna ialah apabila suatu pihak menyempurnakan perbuatan seperti

yang disyaratkan dalam janji oleh pihak yang membuat janji. Contohnya A menawarkan

RM50 kepada sesiapa yaang menjumpai dan memulangkan dokumen pentingnya yang

tercicir. B menjumpai dan memulangkan dokumen tersebut kepada A. Dalam keadaan

ini balasan B terhadap A dikatakan tersempurna dan yang tinggal kini cuma balasan A

terhadap B untuk memberikan RM50 seperti yang dijanjikan.

- 55 -

Balasan lampau ialah balasan yang dilakukan sebelum janji dibuat. Contohnya A

meletakkan keretanya di suatu tempat. Tanpa disuruh oleh A, B telah mencuci kereta

tersebut. A kemudian berjanji membayar RM10 kepada B. Tindakan B yang mencuci

kereta A adalah merupakan balasan lampau. Balasan lampau selalunya tidak dikira

sebagai balasan yang boleh mewujudkan suatu kontrak seperti dalam kes Roscorla v

Thomas (1842) 3 Q.B. 234 dan Re Mc Ardle (1951) CH. 669. Namun demikian terdapat

pengecualian kepada keadaan ini seperti yang dinyatakan oleh S. 26(a), (b) dan (c).

Dalam kes Roscorla v Thomas (1842) 3. Q.B. 324, defendan (Thomas) membuat

pernyataan sebagai pertimbangan kepada pembeli (Roscorla iaitu yang juga plaintif)

yang telah membeli kuda daripadanya pada harga tertentu, maka beliau (Thomas)

menyatakan kepada plaintif bahawa ‘Kuda yang dibelinya adalah sihat dan bebas dari

sifat buruk’. Selepas itu plaintif mendapati kuda tersebut tidak seperti yang dijanjikan.

Plaintif menyaman defendan atas alasan memungkiri janji. Mahkamah memutuskan

bahawa:-

1. Penjualan bukanlah jaminan bahawa kuda tersebut sihat dan tidak bebas dari sifat

buruk.

2. Pernyataan janji yang dibuat oleh defendan ialah selepas urusan jual beli selesai.

Mahkamah seterusnya menyatakan bahawa plaintif tidak dapat membuktikan apa-apa.

Mahkamah menganggap pembelian (pembayaran harga kuda) yang merupakan balasan

yang dibuat oleh plaintif dilakukan sebelum defendan mengeluarkan janji beliau

tersebut. Ianya adalah balasan lampau, oleh itu tuntutan plaintif adalah gagal.

Manakala dalam kes Re Mc Ardle (1951) Ch. 669 pula, beberapa orang anak, menurut

wasiat yang telah ditinggalkan oleh bapa mereka telah diberikan hak ke atas sebuah

rumah apabila ibu mereka meninggal dunia. Semasa ibu mereka masih hidup, salah

seorang daripada mereka dengan isterinya telah tinggal di rumah tersebut bersama ibu

mereka. Si isteri telah membuat beberapa pembaikan dan pengubahsuaian ke atas

rumah tersebut. Beberapa lama kemudian, kesemua adik beradik telah membuat surat

yang ditujukan kepada beliau (si isteri yang membuat pengubahsuaian) menyatakan

‘sebagai pertimbangan kepada beberapa pembaikan dan pengubahsuaian ke atas

rumah yang telah dibuat oleh anda, kami dengan ini bersetuju bahawa pemegang

- 56 -

amanah akan membayar kepada anda daripada harta, apabila dibahagikan, sejumlah

£488 sebagai menjelaskan jumlah yang telah dibelanjakan ke atas pengubahsuaian dan

pembaikan’.

Mahkamah Rayuan telah memutuskan bahawa disebabkan oleh kerja-kerja pembaikan

dan pengubahsuaian telah disempurnakan sebelum daripada dokumen janji

ditandatangani, maka ianya merupakan suatu kes balasan lampau dan dengan itu

dokumen tersebut tidak boleh digunakan sebagai kontrak yang mengikat pembuat-

pembuat janji untuk melaksanakan janji-janji mereka.

Untuk memahami dengan lebih jelas tantang prinsip balasan lampau ini, anda boleh

juga merujuk kepada kes Kepong Prospecting Ltd. V Schmidt (1968) 1 MLJ 170.

Pengecualian Kepada Prinsip Am Suatu perjanjian atau kontrak tanpa balasan adalah tidak sah dan tidak dapat

dikuatkuasakan. Walau bagaimanapun terdapat pengecualian untuk keadaan ini di

mana perjanjian atau kontrak tanpa balasan atau dengan balasan lampau masih tetap

sah di sisi undang-undang. Pengecualian ini diberikan oleh Seksyen 26 Akta Kontrak

1950, yang menyatakan ‘Perjanjian tanpa balasan adalah batal kecuali:

(a) ianya dalam bentuk bertulis dan didaftarkan;

ianya dinyatakan secara bertulis dan didaftarkan di bawah undang-undang (jika

ada) yang pada masa tersebut berkuatkuasa untuk pendaftaran dokumen-

dokumen tersebut, dan dibuat atas dasar perasaan kasih sayang semula jadi di

antara pihak-pihak yang mempunyai pertalian rapat antara mereka; atau

(b) ianya suatu janji untuk memberi pampasan ke atas sesuatu yang telah

dilakukan terlebih dahulu; ianya adalah suatu janji untuk membayar pampasan,

secara keseluruhan atau sebahagian kepada seseorang yang telah secara

sukarela berbuat sesuatu untuk pembuat janji, atau sesuatu yang pembuat janji

bertanggungjawab untuk melakukannya di sisi undang-undang; atau

- 57 -

(c) suatu janji untuk membayar hutang yang telah disekat oleh undang-

undang limitasi; ianya adalah janji, dibuat secara bertulis dan ditandatangani oleh

orang yang menanggungnya atau oleh ejennya yang diberikan kuasa secara am

atau khusus untuk maksud itu, untuk membayar keseluruhan atau sebahagian

hutang yang mana pemiutang berkemungkinan menguatkuasakan tuntutannya jika

sekiranya tidak dihalang oleh limitasi saman.

Pengecualian balasan untuk perjanjian atas dasar kasih sayang semulajadi mengikut

Seksyen 26(a) mestilah:-

dinyatakan secara bertulis

(ii) didaftarkan menurut undang-undang (jika ada) pada masa

itu

(iii) dibuat berdasarkan kasih sayang semulajadi di antara pihak-pihak yang

mempunyai perhubungan yang rapat di antara mereka

Walau bagaimanapun takrif perhubungan yang rapat itu boleh berubah-ubah dalam

setiap kumpulan masyarakat bergantung kepada adat kebudayaan masing-masing.

Dalam kes Tan Soh Sim, Deceased, Re, Chan Lam Keong v Tan Saw Keong (1951)

MLJ 21, suatu perjanjian telah dibuat oleh waris mendiang Puan Tan Soh Sim bahawa

harta peninggalan beliau hendaklah dibahagikan di antara dua anak angkat perempuan

dan dua anak angkat lelakinya sebagai memenuhi hasrat mendiang Puan Tan Soh Sim.

Isu utama dalam kes ini ialah adakah anak lelaki angkat mempunyai hubungan yang

rapat dengan ayah angkat atau ibu angkatnya?

Mahkamah memutuskan isu tersebut berdasarkan adat resam masyarakat Cina iaitu

anak angkat lelaki mempunyai hubungan rapat dengan ayah angkatnya sahaja dan

bukan dengan keluarga ibu angkatnya. Oleh yang demikian dalam kes ini didapati tidak

wujudnya hubungan yang rapat di antara pihak-pihak yang berjanji, maka dengan

ketiadaan balasan serta tiadanya hubungan yang rapat, mahkamah memutuskan

perjanjian di antara mereka adalah tidak sah.

- 58 -

Pengecualian kedua dinyatakan oleh Seksyen 26(b) iaitu janji untuk memberi

pampasan keseluruhan atau sebahagian kepada seseorang yang telah berbuat sesuatu

secara sukarela untuk pembuat janji. Perbuatan itu mestilah dilakukan secara sukarela

dan bukan atas kehendak atau permintaan pembuat janji. Perkara ini dijelaskan oleh kes

J.M Wotherspoon & Co. Ltd v Henry Agency House (1962) MLJ 86. Kedua-dua plaintif

dan defendan telah bertindak sebagai ejen bagi pelbagai barangan. Plaintif merupakan

firma dari England telah menyaman defendan iaitu firma dari Malaysia menuntut

bayaran ganti rugi akibat pembeli di Malaysia yang tidak membuat bayaran. Mahkamah

Tinggi mendapati bahawa terdapat janji oleh firma Malaysia (defendan) kepada firma

England (plaintif) untuk membayar ganti rugi tetapi telah tidak disokong oleh balasan

yang membolehkan mereka menguatkuasakannya di sisi undang-undang. Jadi, isu

yang timbul dalam kes ini ialah sama ada tindakan yang dibuat lebih awal oleh firma

plaintif iaitu membekalkan barangan dari England kepada firma defendan di Malaysia

adalah merupakan suatu yang dilakukan secara sukarela?

Mahkamah telah memutuskan bahawa plaintif bertindak mengikut cadangan defendan.

Oleh itu tindakannya bukanlah sesuatu yang dilakukan secara sukarela. Maka, janji

yang dibuat oleh firma defendan untuk membayar ganti rugi kepada firma plaintif tidak

dapat dikuatkuasakan mengikut pengecualian Seksyen 26(b) kerana tindakan firma

plaintif yang membekalkan barangan daripada England kepada firma defendan tidak

dibuat secara sukarela tetapi adalah atas permintaan firma defendan.

Pengecualian ketiga juga dinyatakan oleh Seksyen 64(b) iaitu janji untuk membayar

pampasan kepada seseorang yang telah melakukan sesuatu yang pembuat janji

bertanggungjawab dari segi undang-undang untuk melakukannya. Perkara ini dijelaskan

oleh ilustrasi (d) dalam Seksyen 26 Akta Kontrak 1950 iaitu ‘A menanggung anak B. B

berjanji akan membayar balik semua perbelanjaan A dalam memelihara anak B. Ini

merupakan kontrak’. Ilustrasi ini menunjukkan bahawa A telah melakukan sesuatu yang

merupakan tanggungjawab B dari segi undang-undang iaitu memelihara dan menjaga

anak B yang sepatutnya dilakukan oleh B sendiri. Maka janji B untuk membayar A atas

setiap sen yang telah dikeluarkannya merupakan janji yang sah dan mengikat dari segi

undang-undang mengikut Seksyen 64(b) ini.

- 59 -

Pengecualian keempat dinyatakan oleh Seksyen 64(c) iaitu berkaitan dengan janji

orang yang berhutang untuk membayar hutang yang telah pun luput masa untuk

membuat tuntutan oleh orang yang memberi hutang (pemiutang). Jika si berhutang atau

ejennya membuat perakuan secara bertulis untuk membayar keseluruhan atau

sebahagian dari hutang yang telah luput masa untuk dibuat tuntutan oleh pemiutang,

maka janji tersebut adalah sah dan boleh dikuatkuasakan di sisi undang-undang

walaupun tanpa ada balasan daripada pemiutang.

Balasan Yang Setimpal

Balasan dengan nilai yang setimpal adalah tidak penting. Perkara ini dibuktikan oleh

Penjelasan 2 dalam Seksyen 26 yang menyatakan ‘Suatu perjanjian di mana

persetujuan pembuat janji telah diberi secara sukarela tidak akan terbatal hanya kerana

balasan adalah tidak mencukupi, akan tetapi ketidakcukupan balasan akan diambilkira

oleh mahkamah dalam menentukan persoalan sama ada persetujuan pembuat janji

telah diberikan dengan rela’. Perkara ini diperjelaskan oleh ilustrasi (f) dalam seksyen

yang sama yang memberikan contoh berikut: ‘A bersetuju untuk menjual kudanya yang

bernilai RM1000 pada harga cuma RM10. Persetujuan A kepada perjanjian telah

diberikan dengan sukarela. Perjanjian tersebut merupakan kontrak yang sah sekalipun

balasan yang diberikan tidak setimpal’.

Dalam kes Phang Swee Kim v Beh I Hock (1964) MLJ 383, respondan (Beh) bersetuju

untuk melakukan pindah milik sekeping tanah kepada perayu (Phang) dengan bayaran

RM500 apabila tanah itu dipecah bahagi walaupun sebenarnya tanah tersebut

mempunyai nilai yang lebih tinggi. Responden kemudiannya telah memungkiri janji

dengan mengatakan bahawa perjanjian tersebut tidak boleh dikuatkuasakan. Mahkamah

yang lebih rendah telah membuat keputusan yang menyebelahi responden apabila

menyatakan perjanjian itu tidak sah kerana balasan tidak setimpal. Perayu telah

membawa kes ini ke Mahkamah Persekutuan yang kemudiannya telah memansuhkan

keputusan yang dibuat oleh mahkamah yang lebih rendah dengan menggunakan

Penerangan 2 dan ilustrasi (f) Seksyen 26 Akta Kontrak 1950. Dalam penghakimannya,

hakim Mahkamah Persekutuan menyatakan persetujuannya dengan kenyataan yang

dibuat oleh Ketua Hakim Westropp dalam kes dari India iaitu Kedari bin Ranu v

- 60 -

Atmarambat (1965-67) 3 BHCR II, 18, 19 yang menyatakan ‘Balasan tidak setimpal

apabila didapati bersama-sama dengan keadaan lain seperti penyembunyian nilai harta,

salah nyata, fraud, kejutan, penindasan, keperluan segera wang, kelemahan

persefahaman, ataupun kejahilan adalah faktor yang diambil kira oleh Mahkamah Ekuiti

dalam memutuskan sama ada ia patut mengenepikan kontrak, atau enggan

memerintahkan perlaksanaan spesifik kepada mereka’. Dengan itu perayu telah

memenangi kes ini apabila Mahkamah Persekutuan membuat keputusan

menyebelahinya dengan menyatakan bahawa balasan yang tidak mencukupi bukanlah

alasan untuk menjadikan suatu perjanjian itu batal. Ketidakcukupan nilai balasan

mestilah disertakan dengan keadaan-keadaan lain bagi membuktikan tiadanya kerelaan

bebas dalam persetujuan oleh pembuat janji.

Balasan Tidak Semestinya Datang Daripada Penerima Janji

Berlainan dengan undang-undang Common Law England yang memerlukan balasan

dibuat oleh penerima janji, undang-undang di Malaysia tidak menetapkan balasan perlu

dibuat oleh penerima janji. Mana-mana pihak boleh melaksanakan balasan bagi pihak

penerima janji. Ini dijelaskan oleh Seksyen 2(d) Akta Kontrak 1950 yang antara lain

memperuntukkan bahawa ‘Menurut kehendak pembuat janji, apabila penerima janji

atau sesiapa sahaja yang telah membuat atau telah menahan diri dari membuat

sesuatu maka perbuatan atau penahanan diri atau janji itu adalah disebut balasan

untuk janji itu’.

Perkara ini diperjelaskan oleh sebuah kes dari India iaitu Venkata Chinnaya v

Verikatara’ma’ya (1881) I.L.R. 4 Mad 137 di mana dalam kes ini, seorang kakak telah

bersetuju membayar anuiti sebanyak 653 rupee kepada adik beradik lelakinya yang

tidak memberikan apa-apa balasan pada janji itu. Bagaimanapun, emak mereka telah

memberikan beberapa bidang tanah dengan syarat si kakak mesti membayar anuiti

kepada adik beradik lelakinya. Apabila si kakak gagal bayar anuiti, adik beradik lelakinya

telah mendakwanya. Mahkamah memutuskan bahawa si kakak bertanggungjawab ke

atas perjanjian tersebut dengan alasan terdapat balasan yang sah bagi janji itu

walaupun ia datang dari pihak lain.

- 61 -

Pengetepian Pelaksanaan

Seksyen 64 Akta Kontrak 1950 menyatakan ‘setiap penerima janji boleh mengetepikan

atau mengurangkan keseluruhan atau sebahagian daripada pelaksanaan janji yang

dibuat kepadanya, atau boleh melanjutkan masa bagi pelaksanaan tersebut atau boleh

menerima sebagai ganti sebarang perkara lain yang memuaskannya yang pada

fikirannya adalah berpatutan’. Seksyen ini memberikan tiga implikasi iaitu:-

(i) penerima janji boleh membebaskan atau mengurangkan sebahagian atau

keseluruhan daripada pelaksanaan janji.

(ii) penerima janji boleh melanjutkan masa untuk pelaksanaan janji.

(iii) penerima janji boleh menerima sebagai ‘ganti’ sebarang bentuk pemenuhan janji

yang dia fikir berpatutan.

Kes yang berkaitan ialah Karpa Singh v Bariam Singh (1966) 1 MLJ 38. Defendan

(Bariam) berhutang kepada plaintif sebanyak RM8869.94. Anak lelaki defendan menulis

surat kepada plaintif menawarkan RM4000 sebagai penyelesaian sepenuhnya ke atas

hutang bapanya. Beliau telah mengirimkan cek dalam jumlah tersebut kepada plaintif

dan mensyaratkan jikalau tidak bersetuju, plaintif dikehendaki memulangkan cek

tersebut. Peguam plaintif telah menunaikan cek dan memegang wang tersebut.

Seterusnya peguam plaintif cuba mendapatkan baki hutang tersebut dengan

mengeluarkan notis kebankrapan terhadap defendan. Mahkamah Persekutuan telah

memutuskan bahawa penerimaan cek daripada anak defendan merupakan

penyelesaian sepenuhnya hutang yang menghalang plaintif daripada menuntut baki

hutang tersebut daripada defendan. Keputusan hakim ini dibuat dengan bersandarkan

kepada Seksyen 64 serta ilustrasi (c) dalam seksyen yang sama, para pelajar disyorkan

supaya memahami ilustrasi-ilustrasi yang disertakan dalam akta agar mendapat

pemahaman yang lebih jelas.

2.4 NIAT UNTUK MEWUJUDKAN HUBUNGAN DI SISI UNDANG-UNDANG

Apakah niat?

- 62 -

Niat merupakan suatu yang sukar untuk ditentukan. Kita tidak berupaya untuk kenal

pasti niat sebenar seorang individu sama ada melalui kata-katanya mahupun melalui

perbuatannya. Akta Kontrak 1950 juga tidak mempunyai peruntukan jelas mengenai

keperluan elemen ‘niat’ dalam mewujudkan suatu kontrak yang sah. Walau

bagaimanapun jika kita perhatikan dalam Seksyen 2(a) terdapat keadaan ‘dengan

maksud’ manakala dalam Seksyen 2(d) pula mengandungi perkataan ‘kehendak’,

kedua-dua seksyen tersebut secara amnya menekankan eleman niat perlu ada dalam

mewujudkan kontrak yang mengikat.

Oleh itu untuk menentukan sama ada terdapat niat untuk mewujudkan hubungan di sisi

undang-undang di kalangan pihak-pihak yang berkontrak, mahkamah selalunya akan

melihat kepada bentuk perjanjian sama ada ianya perjanjian domestik (kekeluargaan)

atau perjanjian komersial. Perjanjian domestik atau kekeluargaan di antara suami isteri,

adik beradik, saudara-mara, anak-ibu, anak-bapa dan juga di antara rakan-rakan

selalunya dianggap tidak disertai dengan niat untuk mewujudkan hubungan di sisi

undang-undang. Namun demikian anggapan ini boleh disangkal jika fakta kes atau

bukti-bukti menunjukkan sebaliknya. Perjanjian komersial pula melibatkan urusan-

urusan perniagaan antara dua atau lebih pihak. Anggapan umum ialah perjanjian jenis

ini sememangnya disertai dengan niat untuk mewujudkan hubungan di sisi undang-

undang. Namun demikian jika terdapat bukti yang menunjukkan sebaliknya maka

mahkamah boleh menentukan sama ada ianya perjanjian yang mengikat atau tidak.

Perjanjian Domestik

Seperti yang dinyatakan sebelum ini, perjanjian domestik adalah dianggap tidak

disertakan dengan niat untuk mewujudkan hubungan di sisi undang-undang. Namun

demikian anggapan ini tidaklah terpakai kepada semua kes. Terdapat kes-kes dalam

perjanjian domestik yang diputuskan oleh mahkamah sebagai mempunyai niat untuk

mewujudkan perhubungan di sisi undang-undang. Semuanya bergantung kepada fakta-

fakta dan bukti-bukti dalam setiap kes.

Dalam kes Balfour v Balfour (1919) 2 KB 571, defendan iaitu si suami merupakan

seorang kakitangan kerajaan yang bertugas di Ceylon. Semasa kedua-dua mereka balik

- 63 -

bercuti di England, si isteri mengalami masalah kesihatan dan tidak dapat mengikut si

suami pulang ke Ceylon. Si suami telah berjanji untuk memberikan kepada si isteri

sebanyak £30 sebulan sebagai perbelanjaan selama masa mereka tinggal berjauhan.

Apabila si suami gagal membayar, si isteri telah membuat tuntutan di mahkamah.

Mahkamah memutuskan bahawa tidak ada niat untuk mewujudkan hubungan di sisi

undang-undang. Oleh itu tindakan isteri telah gagal. Dalam kes ini Ketua Hakim Atkin

telah menyatakan ‘Adalah perlu diingat bahawa sesetengah perjanjian tidak boleh

dianggap sebagai kontrak yang sah di sisi undang-undang. Contohnya adalah seperti

bilamana dua pihak bersetuju untuk berjalan bersama ataupun adanya tawaran dan

penerimaan berkaitan layanan baik (hospitality). Salah satu bentuk biasa perjanjian yang

tiada niat untuk mewujudkan hubungan di sisi undang-undang ialah perjanjian yang

dibuat diantara suami dan isteri ...’

Dalam kes Jones v Padavatton (1969) 2 AII ER 616, plaintif (Jones) telah berjanji

dengan defendan (Padavatton) yang juga anak perempuannya, jika defendan berpindah

ke England dan mengikuti pengajian dalam jurusan undang-undang, plaintif akan

memberikan elaun bulanan. Defendan telah berbuat seperti yang plaintif minta dalam

tahun 1962. Pada tahun 1964, plaintif telah membeli sebuah rumah di London.

Sebahagian rumah tersebut didiami defendan manakala sebahagian lagi disewakan dan

duit sewaan diberikan kepada defendan sebagai elaun bulanan. Pada tahun 1967

plaintif dan defendan berbalah dan plaintif telah mengambil tindakan mahkamah untuk

menuntut pemilikan rumah tersebut. Mahkamah telah memutuskan perjanjian di antara

ibu dan anak perempuan ini sebenarnya tidak mempunyai niat untuk mewujudkan

perhubungan di sisi undang-undang.

Kes-kes berikut adalah bertentangan dengan andaian umum bahawa perjanjian

domestik tidak mempunyai niat untuk mewujudkan hubungan di sisi undang-undang.

Dalam kes Merrit v Merrit (1970) 2 AII ER 760, si suami meninggalkan rumah. Rumah

tersebut adalah atas nama bersama suami dan isteri, dan dicagarkan kepada ‘building

society’. Si suami meninggalkan rumah dan isterinya untuk hidup dengan perempuan

lain. Si suami dan si isteri berjumpa dan berbincang dalam kereta si suami yang mana si

suami bersetuju untuk membayar kepada isterinya £40 sebulan dengan persetujuan

bahawa si isteri mesti membayar baki pinjaman rumah mereka. Si isteri enggan

- 64 -

meninggalkan kereta selagi si suami tidak merekodkan persetujuan tersebut secara

bertulis dan si suami menulis dan tandatangan di atas sehelai kertas yang menyatakan

‘sebagai balasan ke atas pembayaran yang anda lakukan berkaitan dengan rumah ...

sehingga masa pembayaran ansuran rumah selesai, saya bersetuju untuk menyerahkan

harta tersebut di bawah milikan penuh anda’. Selepas si isteri menjelaskan kesemua

baki pinjaman, si suami telah enggan memindah hak milik secara keseluruhan kepada si

isteri. Mahkamah rayuan telah memutuskan bahawa pihak-pihak yang terlibat

mempunyai niat untuk mewujudkan hubungan di sisi undang-undang dan tindakan

saman oleh si isteri terhadap si suami atas perlanggaran kontrak adalah dibenarkan.

Dalam kes Simpskin v Pays (1955) 3 AII ER10, defendan (Pays) memiliki sebuah rumah

yang didiami bersama dengan Miss X, cucu perempuannya dan plaintif (Simpskin)

seorang penyewa. Mereka bertiga secara bersama setiap minggu, mengambil bahagian

dalam peraduan yang dianjurkan oleh akhbar mingguan. Penyertaan telah dibuat atas

nama defendan tetapi tiada peraturan berkaitan dengan bayaran pos dan lain-lain

perbelanjaan. Penyertaan yang mereka hantar telah berjaya dan defendan telah

mengambil hadiah bernilai £750. Plaintif menuntut 1/3 bahagian untuknya tetapi telah

ditolak oleh defendan dengan alasan bahawa tiada niat untuk mewujudkan hubungan

undang-undang, hanya keseronokan persahabatan. Hakim Sellers memberikan

penghakiman yang berpihak kepada plaintif. Hakim bersetuju bahawa ‘terdapat banyak

pergaulan kekeluargaan di mana kenyataan-kenyataan yang dibuat tidak mewujudkan

kontrak’ tetapi dalam kes ini, hakim berpendapat bahawa wujudnya ‘kepentingan

bersama dalam persiapan pihak-pihak yang terlibat. Ia adalah usaha bersama di mana

setiap seorang menyumbang dengan jangkaan untuk berkongsi hadiah yang

dimenangi’.

Perjanjian Komersial

Anggapan umum bahawa dalam setiap perjanjian komersial disertakan dengan niat

untuk mewujudkan hubungan di sisi undang-undang. Adakah anggapan ini terpakai

untuk semua kes dan keadaan? Kita lihat dalam kes berikut:-

Dalam kes Rose & Frank Co. v JR Crompton & Bros Ltd. (1925) AL 445, plaintif

(Rose & Frank Co.) adalah sebuah firma di New York yang terlibat dalam

- 65 -

perusahaan berkaitan dengan ‘carbonizing papers’. Defendan (JR Crompton &

Bros. Ltd.) adalah pengeluar bahan-bahan tersebut di England. Pada Julai 1913,

mereka membuat persetujuan bertulis di mana defendan memberikan plaintif hak-

hak tertentu untuk menjual produk-produk mereka di US dan Kanada untuk

tempoh tiga tahun dengan pilihan boleh menyambung tempoh tersebut. Perjanjian

tersebut mempunyai klausa yang dipanggil sebagai ‘klausa ikrar kehormat’

(Honorable pledge clause) yang menyatakan: “Persetujuan ini adalah tidak

termasuk malahan tidak merupakan memorandum bertulis sebagai suatu yang

rasmi atau perjanjian undang-undang, dan tidak akan tertakluk kepada bidang

kuasa undang-undang dalam mana-mana mahkamah undang-undang sama ada di

US atau England, tetapi hanyalah suatu pernyataan tertentu dan rekod berkaitan

tujuan dan niat pihak-pihak yang berkaitan yang mana setiap daripada mereka

secara terhormat mengikat diri mereka”.

Persetujuan di antara mereka dilanjutkan sehingga 1920. Tetapi pada 1919 defendan

telah menamatkan persetujuan tersebut tanpa memberikan notis yang sepatutnya,

seperti mana yang tersebut dalam persetujuan. Mereka selanjutnya enggan

melaksanakan pesanan-pesanan yang diterima sebelum tarikh penamatan persetujuan

plaintif menyaman defendan di atas:-

1. kerugian pelanggaran persetujuan, dan

2. ketiadaan barangan seperti mana yang dipesan

Mahkamah memutuskan bahawa tidak wujud niat di sisi undang-undang dengan sebab

adanya klausa tersebut. Jadi plaintif tiada asas untuk menyaman defendan atas sebab

pelanggaran kontrak. Untuk yang kedua, mahkamah melihat pesanan-pesanan yang

dibuat adalah berasingan daripada perjanjian 1913 dan memutuskan bahawa pesanan-

pesanan tersebut telah diterima oleh defendan dan wajiblah dipatuhi.

Daripada fakta dan bukti kes ini, dapatlah kita simpulkan bahawa meskipun perjanjian

komersial di andaikan termuat di dalamnya niat untuk mewujudkan hubungan di sisi

undang-undang, andaian ini boleh disangkal jika dalam perjanjian tersebut terdapat

- 66 -

kenyataan yang jelas dan pasti bahawa kedua-dua pihak tidak berniat mengadakan

suatu hubungan yang mengikat.

Kebiasaannya mahkamah akan melihat fakta-fakta kes untuk menentukan sama ada

wujud niat untuk menjalinkan hubungan di sisi undang-undang di antara pihak-pihak

yang berkontrak tidak kira sama ada ianya perjanjian yang bersifat domestik ataupun

komersial.

2.5 KEUPAYAAN UNTUK BERKONTRAK

Di samping elemen-elemen penting kontrak seperti cadangan, penerimaan, balasan

serta niat untuk mewujudkan perhubungan di sisi undang-undang, pihak-pihak yang

berkontrak mestilah mempunyai keupayaan untuk berkontrak.

Seksyen 11 Akta Kontrak 1950 menyatakan ‘setiap orang adalah layak membuat

kontrak sekiranya ia dewasa menurut undang-undang yang ia tertakluk, dan sekiranya ia

berakal sempurna, dan tidak hilang kelayakan untuk membuat kontrak menurut mana-

mana undang-undang yang mana ia tertakluk’.

Daripada Seksyen 11 tadi dapat kita simpulkan bahawa untuk mempastikan seseorang

itu layak atau berkeupayaan untuk berkontrak, beliau mestilah:

(i) Dewasa – mengikut Akta Umur Dewasa 1971 takrifan dewasa di Malaysia ialah

apabila mencapai umur 18 tahun.

(ii) Berakal sempurna – tidak gila, tidak terencat akal dan lain-lain.

(iii) Tidak hilang kelayakan – atas sebab muflis dan sebagainya.

Keupayaan Umur Dewasa

Berdasarkan Seksyen 11 kontrak yang dibuat oleh kanak-kanak adalah batal kerana

tidak mempunyai keupayaan untuk berkontrak. Dalam kes Tan Hee Juan v Teh Boon

Keat (1934) MLJ 96, plaintif adalah seorang kanak-kanak. Beliau telah memindah milik

tanah kepunyaannya kepada pihak lain. Setelah pindah milik tersebut di sempurnakan,

plaintif memohon melalui wakilnya agar pindah milik tersebut dibatalkan. Mahkamah

- 67 -

telah memutuskan bahawa pindah milik tersebut adalah batal dan tanah tersebut

dikembalikan kepada plaintif. Hakim menyatakan bahawa “Majlis Privy telah

memutuskan bahawa kesan Seksyen 10 dan 11 Akta Kontrak India (melalui kes Mohori

Bibee v Dhurmodas Ghose [1903] I.L.R 30 Cal. 539) ialah kanak-kanak tidak boleh

membuat kontrak dan kontrak yang dibuat oleh kanak-kanak bukan sahaja boleh batal

tetapi batal..... keputusan Majlis Privy adalah mengikat mahkamah ini dan dengan

demikian adalah tidak diragui bahawa pindah milik tersebut adalah batal”.

Walaupun terdapat sekatan ke atas kanak-kanak dari berkontrak, namun dalam

beberapa keadaan tertentu, kanak-kanak dibenarkan membuat kontrak contohnya

kontrak perkahwinan, kontrak keperluan hidup, kontrak biasiswa dan kontrak insuran.

Kontrak Perkahwinan

Kanak-kanak yang di bawah umur dewasa boleh memasuki kontrak perkahwinan dan

kontrak tersebut adalah sah serta dapat dikuatkuasakan di mahkamah. Dalam kes

Rajeswary & Anor v Balakrishnan & ors (1958) 3 MC 178, kedua-dua plaintif dan

defendan adalah berketurunan Ceylon yang beragama Hindu. Plaintif telah ditunangkan

dengan defendan dan perjanjian untuk berkahwin telah dibuat. Tidak lama kemudian,

defendan telah memungkiri janji. Plaintif telah menuntut ganti rugi dan meminta semua

hadiah dikembalikan. Pihak defendan enggan berbuat demikian atas alasan bahawa

kontrak perkahwinan tersebut adalah tidak sah kerana semasa kontrak dibuat plaintif

tidak berkeupayaan untuk berkontrak kerana masih di bawah umur. Mahkamah telah

memutuskan bahawa kontrak perkahwinan adalah sah dan dapat dikuatkuasakan

walaupun pihak-pihak yang terlibat adalah kanak-kanak. Ini adalah kerana kontrak

perkahwinan termasuk dalam pengecualian kepada prinsip am bahawa kanak-kanak

tidak boleh membuat kontrak.

Kontrak Keperluan Hidup

Seksyen 69 Akta Kontrak 1950 menyatakan ‘jika seseorang yang tidak berdaya

membuat kontrak, atau sesiapa yang terikat di sisi undang-undang untuk menanggung,

dibekalkan oleh seorang lain dengan keperluan yang sesuai dengan keadaan hidupnya,

maka orang yang membekalkan sedemikian berhak dibayar ganti dari harta orang yang

- 68 -

tidak berdaya itu. Menurut Seksyen 69 keperluan yang dibekalkan kepada kanak-kanak

mestilah yang sesuai dengan keperluan hidupnya. Dalam kes Nash v Inman (1908) 2

KB 1, defendan (Inman) merupakan seorang pelajar Universiti Cambridge, beliau telah

menempah 11 helai ‘waistcoat’ daripada plaintif (Nash) iaitu seorang tukang jahit.

Defendan telah gagal mengambil pakaian tersebut dan menyebabkan plaintif menyaman

beliau untuk mendapatkan pembayaran. Mahkamah memutuskan bahawa defendan

telah dibekalkan dengan keperluan pakaian yang secukupnya mengikut keadaan

hidupnya, pada pandangan Mahkamah, 11 helai ‘waistcoat’ yang telah ditempah oleh

defendan bukan merupakan barangan yang diperlukan oleh beliau. Maka tuntutan

plaintif telah tidak berjaya.

Kontrak Biasiswa

Disebabkan kes Gurcharan Singh, kerajaan telah membuat pindaan secara khusus

pada tahun 1976 untuk menangani persoalan perjanjian pemberian biasiswa kepada

para pelajar yang masih di bawah umur. Seksyen 4(a) Akta Kontrak (pindaan) 1976

menyatakan ‘Tanpa mengambil kira apa-apa yang bertentangan yang terkandung di

dalam Akta asal, tiada perjanjian biasiswa akan menjadi tidak sah atas alasan bahawa

pelajar yang membuat perjanjian belum mencapai umur dewasa’. Implikasi Seksyen ini

ialah suatu perjanjian biasiswa adalah sah dan mengikat walaupun pihak-pihak kepada

kontrak tersebut masih lagi belum mencapai umur dewasa.

Dalam kes kerajaan Malaysia v Gurcharan Singh & Ors (1971) 1 MLJ 211, defendan

telah diberikan biasiswa oleh kerajaan Malaysia untuk melanjutkan pelajaran. Mengikut

perjanjian biasiswa, defendan dikehendaki berkhidmat dengan kerajaan Malaysia untuk

tempoh lima tahun selepas menamatkan pengajiannya. Defendan melanggar perjanjian

tersebut apabila beliau hanya berkhidmat untuk tempoh tiga tahun sepuluh bulan

sahaja. Kerajaan Malaysia mengambil tindakan undang-undang terhadap defendan dan

penjamin-penjaminnya bagi menuntut sejumlah RM 11500. Hakim Chang Min Tat

semasa membuat keputusan telah merujuk kepada kes Inggeris Chapple v Cooper

(1884) 13 M & W 252 yang memutuskan bahawa di antara keperluan bagi kanak-kanak

adalah makanan dan pakaian. Selain daripada itu, pelajaran juga merupakan keperluan

kepada kanak-kanak supaya mereka menjadi rakyat yang berguna. Defendan telah

- 69 -

diarahkan membayar balik biasiswa yang dituntut kerana pendidikan merupakan satu

keperluan hidup untuk kanak-kanak.

Kontrak Insuran

Akta Insuran 1963 (semakan 1972) menyenaraikan keadaan-keadaan di mana kanak-

kanak boleh membuat kontrak insuran untuk menginsurankan diri dan harta dari apa-

apa keadaan luar jangka. Seorang kanak-kanak dibenarkan membuat kontrak sekiranya

dia berusia 10 tahun ke atas. Namun demikian, keizinan bertulis dari penjaganya adalah

diperlukan sekiranya kanak-kanak tersebut berusia dibawah 16 tahun.

Salah Nyata Umur

Bagaimana pula keadaannya jika seoarang kanak-kanak memperdayakan pihak lain

untuk percaya bahawa beliau telah mencapai umur dewasa dan memasuki kontrak

dengannya? Dalam Comman Low adalah jelas bahawa kanak-kanak tidak

bertanggungjawab dalam apa-apa bentuk helah sekiranya dia melalui salah nyata palsu

telah mendorong seorang untuk membuat kontrak dengannya. Perkara ini dijelaskan

oleh kes Natesan v Thanaletchumi & Anor ( 1952) MLJ 1, mahkamah telah memutuskan

bahawa kanak-kanak yang telah mempengaruhi atau memperdayakan orang lain untuk

berkontrak dengannya melakukan penipuan mengenai umurnya, tidak dihalang dari

membatalkan kontrak tersebut.

Begitu juga dalam kes Mohamad Syedol Ariffin v Yeoh Ooi Gark (1916) 2 AC 575,

seorang pemberi pinjaman telah membuat tuntutan ke atas seorang kanak-kanak yang

diberi pinjaman. Mahkamah memutuskan bahawa tindakan undang-undang tidak boleh

diambil terhadap kanak-kanak yang menipu umurnya.

Keupayaan Berakal Sempurna

Seksyen 12(1) menyatakan ‘seseorang adalah dikatakan berakal sempurna untuk

berkontrak jika pada masa ia membuat kontrak itu, ia berupaya memahami kontrak yang

diperbuatnya dan berkeupayaan membuat pertimbangan yang rasional terhadap kesan

atas kepentingannya’. Implikasi daripada Seksyen 12(1) di atas ke atas keupayaan

berakal sempurna untuk berkontrak ialah:-

- 70 -

(i) Pada masa membuat kontrak, beliau memahami kontrak yang dibuat.

(ii) Boleh membuat pertimbangan yang rasional terhadap kesan kontrak atas

kepentingannya.

Seksyen 12(2) pula ialah berkaitan dengan kebenaran ke atas seseorang yang tidak

berakal sempurna boleh membuat kontrak pada masa beliau berakal sempurna

manakala Seksyen 12(3) pula ialah berkaitan larangan ke atas orang yang lazimnya

berakal sempurna untuk membuat kontrak pada masa ia tidak berakal sempurna.

Mengikut prinsip am, semua kontrak yang dibuat oleh orang yang tidak sempurna akal

boleh dibatalkan atas opsyen orang itu sendiri dengan syarat pihak yang satu lagi

mengetahui tentang keadaan ketidaksempurnaan akalnya. Dalam kes Asia Commercial

Finance (M) Bhd. v Yap Bee Lee & Ors (1991) 1 CLJ 271, mahkamah memutuskan

bahawa sekiranya defendan yang tidak sempurna akal itu ingin membatalkan

kontraknya dengan pihak plaintif, defendan hendaklah membuktikan bahawa beliau

tidak sempurna akal dan plaintif mengetahui keadaan tersebut semasa kontrak dibuat.

Manakala dalam kes Che Som bt Yip & Ors v Maha Pte Ltd. & Ors (1989) 3 MLJ 469,

mahkamah memutuskan bahawa pihak bank tidak mengetahui ia berurusan dengan

orang yang tidak sempurna akal semasa plaintif menandatangani perjanjian gadaian.

Oleh itu, kontrak di antara kedua-dua pihak adalah sah.

Daripada kes-kes yang dibincangkan di atas, kita boleh rumuskan bahawa bebanan

untuk membuktikan ketidakupayaan akal terletak pada pihak yang ingin membatalkan

kontrak atas alasan tidak sempurna akal. Pihak tersebut mestilah membuktikan dua

perkara berikut:-

(i) ia tidak sempurna akal semasa berkontrak.

(ii) pihak yang satu lagi mengetahui fakta bahawa ia tidak sempurna akal semasa

kontrak dibuat.

- 71 -

Keupayaan Dari Segi Tidak Hilang Kelayakan Untuk Berkontrak

Seksyen 11 juga memperuntukkan bahawa seseorang yang ingin membuat kontrak

mestilah seseorang yang tidak hilang kelayakan akibat ditegah oleh mana-mana

undang-undang secara khusus untuk berkontrak. Hilang kelayakan akibat ditegah oleh

undang-undang ini bermaksud pihak yang diiktiraf oleh undang-undang sebagai tidak

lagi layak untuk terlibat dalam sebarang urusniaga dan kontrak seperti mereka yang

diisytiharkan muflis.

2.6 KETENTUAN

Untuk mewujudkan suatu kontrak yang sah, bahasa yang digunakan mestilah jelas,

syarat-syarat kontrak mestilah boleh ditentukan dengan pasti dan dipersetujui oleh

kedua-dua pihak. Seksyen 30 Akta Kontrak 1950 memperuntukkan bahawa ‘Perjanjian-

perjanjian yang mana maknanya tidak nyata atau tidak berupaya untuk ditentukan

adalah batal’. Implikasi Seksyen ini ialah hanya perjanjian yang mempunyai makna yang

jelas, dan boleh ditentukan maksudnya sahaja yang akan menjadi sah dan boleh

dikuatkuasakan sebagai kontrak yang mengikat.

Faktor Yang Menentukan Ketentuan

Terdapat dua faktor dalam menentukan sesuatu perjanjian itu mempunyai ketentuan

atau tidak, iaitu:-

(i) bahasa yang digunakan

(ii) persetujuan berkaitan perkara utama perjanjian

Apabila sesuatu perjanjian itu mengandungi bahasa yang kabur atau makna yang

samar, perjanjian tersebut adalah batal. Suatu perjanjian juga boleh menjadi batal

sekiranya kedua-dua pihak gagal mencapai persetujuan mengenai perkara pokok atau

syarat utama dalam perjanjian tersebut. Dalam kes Karuppan Chetty v Suah Thian

(1916) 1FMSLR 300, suatu perjanjian pajakan telah dibuat di mana kadar pajakan ialah

- 72 -

sebanyak RM35 sebulan, manakala tempoh pajakan pula dinyatakan sebagai ‘seberapa

lama yang disukai‘. Mahkamah memutuskan bahawa perjanjian tersebut adalah batal

kerana tempoh masa pajakannya tidak boleh ditentukan. Untuk lebih memahami

berkaitan dengan isu ketentuan ini elok sekiranya para pelajar dapat mengikuti ilustrasi-

ilustrasi yang diberikan di bawah Seksyen 30 Akta Kontrak 1950. Kita perhatikan

sebahagian dari ilustrasi yang diberikan:-

Ilustrasi A

A bersetuju untuk menjual kepada B ‘100 tan minyak’. Tiada apa-apa yang boleh

menunjukkan jenis minyak yang dimaksudkan. Perjanjian adalah batal akibat tiada

ketentuan.

Ilustrasi C

A, seorang pembekal minyak kelapa bersetuju untuk menjual kepada B ‘100 tan

minyak’. Jenis perniagaan A boleh memberikan petunjuk mengenai makna perkataan,

dan A memasuki kontrak untuk menjual 100 tan minyak kelapa. Perjanjian ini adalah

tertentu dan sah di sisi undang-undang.

Ilustrasi F

A bersetuju untuk menjual kepada B ‘kuda putih saya untuk RM500 atau RM1000’.

Tiada apa-apa yang boleh menunjukkan yang mana satu di antara dua harga tersebut

yang diberikan oleh A sebagai harga jualan. Perjanjian ini batal.

Ketentuan merupakan syarat untuk sesuatu perjanjian menjadi sah. Sekiranya bahasa

yang digunakan dalam perjanjian itu kabur, tidak jelas atau mengelirukan maka

perjanjian tersebut disifatkan sebagai tidak mempunyai ketentuan dan batal. Begitu juga

sekiranya kedua-dua pihak kepada perjanjian tidak atau gagal bersetuju mengenai

perkara utama perjanjian, maka perjanjian tersebut juga batal. Oleh itu adalah penting

apabila kita membuat draf kontrak, bahasa yang digunakan mestilah jelas dan tepat

serta interpretasi berkaitan dengan perkara utama perjanjian mestilah dipersetujui oleh

kedua-dua belah pihak.

- 73 -

2.7 KERELAAN BEBAS

Prinsip am menetapkan bahawa sesuatu kontrak hanya akan menjadi sah sekiranya ia

dibuat atas kerelaan bebas pihak-pihak yang berkontrak, tanpa ada apa-apa tekanan

daripada mana-mana pihak. Seksyen 10(1) Akta Kontrak 1950 menegaskan bahawa

‘semua perjanjian adalah kontrak jika dibuat atas kerelaan bebas pihak-pihak yang layak

membuat kontrak, untuk sesuatu balasan yang sah dan dengan tujuan yang sah dan

tidak ditetapkan dengan nyata dibawah peruntukan akta ini bahawa ianya batal. Apakah

yang membentuk kerelaan? Kerelaan itu ditakrifkan oleh Seksyen 13 sebagai ‘dua atau

lebih pihak dikatakan sebagai berkerelaan apabila mereka bersetuju mengenai perkara

yang sama dalam pengertian yang sama’. Kerelaan bebas dikatakan wujud apabila tidak

terdapatnya unsur-unsur seperti yang digariskan dalam Seksyen 14 yang menyatakan‘

kerelaan dikatakan bebas apabila ianya tidak disebabkan oleh:-

(a) paksaan, sebagaimana yang ditakrifkan oleh Seksyen 15;

(b) pengaruh yang tidak wajar sebagaimana yang ditakrifkan oleh Seksyen 16;

(c) fraud, sebagaimana yang ditakrifkan dalam Seksyen 17;

(d) salah nyata, sebagaimana yang ditakrifkan dalam Seksyen 18; atau

(e) khilaf (kesilapan), tertakluk kepada Seksyen 21, 22 dan 23.

2.8 TUJUAN YANG SAH

Semua perjanjian untuk menjadi kontrak yang sah dan mengikat di sisi undang-undang

mestilah terlebih dahulu mempunyai tujuan yang sah di sisi undang-undang. Perjanjian

yang mempunyai tujuan yang tidak sah disisi undang-undang adalah dianggap sebagai

perjanjian haram (illegal contract). Peruntukan mengenai perjanjian yang menyalahi

undang-undang ini terkandung dalam Seksyen 24 yang menyatakan ‘balasan atau

tujuan suatu perjanjian itu adalah sah di sisi undang-undang, kecuali:-

(a) ianya diharamkan di sisi undang-undang;

(b) ianya bersifat sedemikian rupa, jika dibenarkan, akan mengecewakan peruntukan

mana-mana undang-undang;

- 74 -

(c) ianya merupakan fraud;

(d) ianya memudaratkan orang atau harta orang lain; atau

(e) mahkamah menganggap ianya sebagai tidak bermoral atau bertentangan dengan

dasar awam.

Dalam setiap kes di atas, balasan atau tujuan suatu perjanjian dikatakan sebagai

menyalahi undang-undang. Setiap perjanjian yang mempunyai tujuan atau balasan yang

menyalahi undang-undang adalah batal. Dalam kes Hee Cheng v Krishnan (1955) MLJ

103, plaintif telah menuntut pelaksanaan spesifik, ataupun sebagai alternatif ganti rugi

kerana defendan telah memungkiri kontrak. Mengikut kontrak, defendan bersetuju

menjualkan sebuah rumah yang telah dibina olehnya di atas tanah yang bertaraf lesen

menduduki sementara (TOL:Temporary Occupancy License). Mahkamah memutuskan

bahawa kontrak jualan rumah itu adalah bertentangan dengan peraturan 41, Kanun

Tanah 1930. Oleh yang demikian, Hakim Thomas telah memutuskan bahawa kontrak

tersebut tidak sah di bawah Seksyen 24 Akta Kontrak 1950. Hakim menyatakan lagi,

jika kontrak itu dibenarkan ia akan melanggar peruntukan undang-undang yang

berkaitan. Asas pembatalan kontrak ini ialah kerana ia bertentangan dengan undang-

undang tanah yang melarang sebarang urusan pindah milik tanah yang berstatus lesen

menduduki sementara.

- 75 -