6514070 bab 9 an tamadun islam pendidikan zaman abbasiyyah

7/29/2019 6514070 Bab 9 an Tamadun Islam Pendidikan Zaman Abbasiyyah

1/29

Program Berterusan Jarak Jauh FPI UKM PY1262 SEJARAH DAN TAMADUN ISLAM (Kuliah 2/Bab 9)

Perkembangan Tamadun Islam (Pendidikan Zaman Abbasiyyah)


2/29

OBJEKTIF Bab 9Mengenali dan mengetahui sistem pendidikan Abbasi. Mengenal pasti sejarah perkembangan pendidikan Kerajaan Abbasiyyah Mendalami contoh institusi pendidikan pada zaman Kerajaan Abbasiyyah.Bab 9 / 2


3/29

PENDIDIKAN ZAMAN ABBASIYYAHPerkembangan pendidikan Abbasi ialah kesinambungan era Umawi. Masjid dan kuttab menjadi institusi pendidikan yang utama. Kurikulum turut ditambah dan mengalami perubahan dari satu zaman dengan zaman yang lain. Kuttab: Tempat mengajar menulis, membaca dan pembelajaran asas ilmu bahasa. Masjid: Dianggap sebagai institusipengajian tinggi; ajar Tafsir, Hadith, Fiqh, Falak, Sastera, Usul dan Tawhid.Bab 9 / 3


4/29

PENDIDIKAN ZAMAN ABBASIYYAHPara pelajar perlu mengukur kelayakan mereka untuk mengikut pengajian di masjid.Pengajian di masjid dikenali sebagai halaqah. Halaqah ini dikenali pula Madrasah sesuatu ilmu seperti Madrasah al-Quran. Tidak semua masjid dianggap sebagai IPT; hanya masjid tertentu sahaja. Para pensyarah dilantik oleh kerajaan. Kurikulumdipantau oleh satu badan yang dikenali sebagai Naqib al-Hashimiyyin. Bidang paling aktif ialah perundangan.Bab 9 / 4


5/29

PENDIDIKAN ZAMAN ABBASIYYAHAspek perundangan juga turut diminati oleh Khalifah bagi memudahkan urusan ataupermasalahan rakyat yang muncul. Perbincangan atau perdebatan giat berlaku di masjid dengan tujuan untuk mendapat penyelesaian masalah. Halaqah ini turut berperanan sebagai majlis fatwa. Ia bertanggungjawab untuk mencari penyelesaian undang-undang bagi membantu Khalifah. Khalifah terlibat secara langsung dlm halaqah.Bab 9 / 5


6/29

INSTITUSI AL-AZHARIa diasaskan oleh Kerajaan Fatimiyyah (zaman Abbasiyyah juga) yang bermazhab Syiah. Al-Azhar sebenarnya merupakan sebuah masjid yang dibina khas untuk tentera Fatimiyyah yang bermazhab Syiah Ismailiyyah. Masjid ini dibina pada tahun 361H dandikenali sebagai Jami al-Azhar. Ia menjadi simbol kehebatan kerajaan Syiah Fatimiyyah. Perkembangan ini tidak disenangi Abbasi.Bab 9 / 6


7/29

INSTITUSI AL-AZHARAntara yang diajar di al-Azhar ialah pengajaran tafsir al-Quran menurut pandanganSyiah. Turut diajar ialah kelas fiqh Syiah. Al-Azhar menjadi pusat pendidikan Syiah yang ditanggung sepenuhnya oleh Kerajaan Fatimiyyah di Kaherah. Asram turutdibina; dari masjid menjadi sebuah institusi pendidikan masyhur. Selain al-Qurandan fiqh, dakwah Syiah turut diberi perhatian. Ilmu bukan agama turut diajar.Bab 9 / 7


8/29

INSTITUSI AL-AZHARContoh ilmu: sastera, mantiq dan hisab. Forum perbincangan hanya dikhaskan untukulama Syiah sahaja. Al-Azhar menjadi pusat pengajian Syiah selama hampir 2 abad. Namun ia gagal mensyiahkan penduduk Kaherah yang berfahaman Sunni. Fatimiyyahberjaya ditewaskan oleh Salah al-Din al-Ayyubi pada 1171M. Al-Azhar tukar jadi pusat pengajian Sunni. Ayyubiyyah tunduk patuh kepada Kerajaan Abbasiyyah di Baghdad.Bab 9 / 8


9/29

INSTITUSI AL-NIZAMIYYAHPenubuhan institusi ini dianggap sebagai kemuncak aspek pendidikan di Baghdad. Ia ditubuhkan oleh Perdana Menteri Nizam al-Mulk pada tahun 1065M. Wilayah lain turut mencontohi penubuhan institusi ini. Institusi pendidikan muncul di Naysapur, Isfahan, Herat, Marw dan Mawsil. Penubuhan institusi ini menjadi trend. Al-Nizamiyyah dibina pada zaman Banu Saljuq mentadbir Abbasiyyah. Khalifah hanya simbolpemerintahan sahaja.Bab 9 / 9


10/29

INSTITUSI AL-NIZAMIYYAHBanu Saljuq berjaya ketepikan Banu Buwayh yang bermazhab Syiah daripada meneruskan kekuasaan di Baghdad. Penubuhan institusi ini oleh Perdana Menteri menunjukkan kuasa yang dimiliki. Beliau berjaya mengenepikan Khalifah Abbasiyyah dan juga Sultan Saljuq. Institusi ini mengandungi tiga fakulti; syariah, usuluddin dan sains kemanusiaan. Semua pensyarah dilantik oleh kerajaan. Tujuan penubuhan: melatih cendekiawan untuk berhadapan dengan golongan Syiah.Bab 9 / 10


11/29

INSTITUSI AL-NIZAMIYYAHPendekatan dilakukan secara ilmiah. Saljuq perlu menghadapi kerajaan Syiah Fatimiyyah di Mesir, Idrisiyyah di Maghrib dan sebelum ini Buwayh di Baghdad. Permasalahan yang timbul ialah idea dan pendekatan Syiah yang nyata berbeza dengan Sunni. Al-Nizamiyyah adalah berasaskan mazhab Syafie, meskipun Nizam al-Mulk adalahmazhab Hanafi. Antara tokoh al-Nizamiyyah: Abu Ishaq alShirazi, Abu Hamid al-Ghazali, Ibn Shaddad.Bab 9 / 11


12/29

INSTITUSI AL-NIZAMIYYAHSokongan padu Nizam al-Mulk terhadap golongan Shafiiyyah menyebabkan mazhab laintidak senang dengan polisi itu. Peranan utama al-Nizamiyyah adalah untuk memerangi pengaruh Syiah. Dua abad selepas al-Nizamiyyah, muncul pula institusi lain yag turut masyhur dalam sejarah pendidikan Abbasiyyah. Nama: al-Mustansiriyyah yangdibina oleh Khalifah al-Mustansir b. al-Zahri pada 625H. Ia dianggap bangunan tercantik dan mempunyai kelengkapan yang lebih baik.Bab 9 / 12


13/29

INSTITUSI AL-MUSTANSIRIYYAHTujuan penubuhannya adalah untuk menghapuskan kesan-kesan pemerintahan Saljuq. Ini memandangkan muncul pergeseran antara Khalifah dan pemerintah Saljuq selepaskematian Nizam al-Mulk. Segala kelengkapan diberikan secara percuma (pakaian danbiasiswa). Dibuka untuk semua mazhab, bukan satu mazhab sahaja. Syiah dikecualikan. Ini sesuai dengan peranan Khalifah sebagai pelindung semua umat Islam.Bab 9 / 13


14/29

INSTITUSI AL-MUSTANSIRIYYAHAl-Mustansiriyyah dianggap sebagai IPT terbesar dengan dewan kuliah, asrama, masjid, bangunan pentadbiran & hammam. Ia mengandungi 4 iwan (fakulti/dewan) yang dikhaskan untuk 4 mazhab utama Islam. Setiap iwan mempunyai profesor dan muridnyasendiri. Selain ilmu agama, ilmu lain turut diajar seperti adabiyyah, riyadiyyah, aqliyyah dan tabiiyyah. Mempunyai Dar al-Quran dan Dar al-Hadith sendiri.Bab 9 / 14


15/29

INSTITUSI AL-MUSTANSIRIYYAHKetua pentadbiran (nazir) ialah Qadi Abu alNajib Abd al-Rahman al-Tikriti. Beliaudibantu oleh beberapa penyelia dan pegawai rendah. Seramai 29 orang diambil bertugas untuk menguruskan hal-ehwal pentadbiran institusi al-Mustansiriyyah. Ia juga mempunyai musalla dan imam tersendiri bagi setiap mazhab. Selain al-Nizamiyyah dan al-Mustansiriyyah, terdapat hampir 75 IPT lain di seluruh jajahan Abbasiyyah.Bab 9 / 15


16/29

RUMUSANZaman Abbasiyyah menyaksikan pencapaian aspek pendidikan menerusi penubuhan alNizamiyyah dan al-Mustansiriyyah. Al-Azhar turut ditubuhkan oleh Kerajaan Fatimiyyah untuk menyebarluaskan pengaruh dan fahaman Syiah. Perkembangan pendidikan Abbasi telah diperkemas dan diperkukuhkan dengan mengambil kira semua mazhab dan rakyat. Kebanyakan IPT zaman Abbasiyyah telah musnah, sama ada oleh musuh atau alam.Al-Mustansiriyyah masih kekal hingga kini.Bab 9 / 15


17/29


18/29


19/29


20/29


21/29

Bendera Abbasiyyah Istana lama zaman Abbaisyyah


22/29

Al-Mustansiriyyah (dari luar)


23/29

Al-Mustansiriyyah (dari dalam)


24/29

Gerbang al-Mustansiriyyah Menara Masjid di Samarra


25/29


26/29


27/29

Kota Rusafah (dari luar)


28/29

Kota Rusafah (dari dalam)


29/29

6514070 bab 9 an tamadun islam pendidikan zaman abbasiyyah

Documents