SIJIL TINGGI PERSEKOLAHAN MALAYSIA 2017

922/4: KESUSASTERAAN MELAYU KOMUNIKATIF 4

(KERJA KURSUS)

CONTOH TUGASAN PORTFOLIO

Kemukakan satu portfolio seorang guru yang mempunyai peribadi menyerupai watak Cikgu Baharum dalam cerpen “Usia Emas” seperti yang termuat dalam Permata Sastera Melayu, selenggaraan Majlis Peperiksaan Malaysia (2012), Dewan Bahasa dan Pustaka, Kuala Lumpur.

PORTFOLIO CIKGU ENGKU WAN HASAN BIN

ENGKU WAN ABDULLAH

_____________Engku Wan Hasan Engku Wan Abdullah ______________

MAJLIS PEPERIKSAAN MALAYSIA

   

2

KANDUNGAN

TAJUK HALAMAN 1.0 Pengenalan 3 - 7 1.1 Konsep 1.2 Kajian Lepas 1.3 Batasan Kajian 1.4 Kepentingan Kajian 2.0 Objektif Kajian 8 3.0 Kaedah Kajian 8 - 13 3.1 Jenis Kajian 3.2 Kesesuaian Kaedah 3.3 Proses/Prosedur 4.0 Isi Kajian 13 - 19 4.1 Latar Belakang Tokoh 4.2 Latar Belakang Pendidikan Tokoh 4.3 Latar Belakang Kerjaya 4.4 Sumbangan Tokoh 5.0 Keistimewaan Tokoh 19 6.0 Pemikiran Tokoh 20 7.0 Anugerah/ Pengiktirafan 21 8.0 Penutup 22

Rujukan 23

   

3

1.0 PENGENALAN

Guru adalah sebagai pendidik dan pengajar. Guru diibaratkan seperti ibu kedua yang

mengajar berbagai-bagai macam hal yang baru dan sebagai fasilitator supaya murid dapat

belajar serta mengembangkan potensi diri masing-masing. Tugas utama guru adalah

mendidik, mengajar, membimbing, mengarahkan, melatih, menilai dan banyak lagi. Guru

merupakan ikon kepada pelajar sebagaimana setiap tutur kata mereka didengar, dianalisis,

disimpan, dan diamalkan sewaktu usia persekolahan. Pendidik adalah nama lainnya bagi guru

yang bertanggungjawab mendidik dengan menggunakan kebijaksanaan, mempersembahkan

kemahiran serta menzahirkan pengetahuan yang ada dalam kalangan pelajar. Justeru itu,

amatlah penting bagi setiap diri guru untuk menjadi sumber rujukan dengan menyampaikan

ilmu yang tepat.

Selain itu, guru juga merupakan orang yang paling banyak memberi jasa dan

sumbangan dalam kehidupan manusia. Guru memiliki makna universal, bukan hanya terbatas

di sekolah, tetapi juga guru bermakna seseorang yang mengajarkan ilmu dan membimbing ke

arah kebaikan, misalnya seperti guru mengaji, guru silat, ustaz atau ustazah, kiai, ulama dan

sebagainya. Islam menempatkan guru pada posisi yang sangat mulia kerana guru adalah

seseorang yang dikurniakan ilmu oleh Allah S.W.T. dan dengan ilmunya itu, guru menjadi

perantara antara manusia yang lain untuk mendapatkan, memperoleh serta menuju kebaikan

baik di dunia mahupun di akhirat. Guru tidak hanya bertugas untuk menyampaikan ilmu,

bahkan juga berperanan untuk mendidik pelajarnya supaya menjadi manusia yang beradab.

Di samping itu, sebagai orang yang memikul tugas mulia ini, tentunya guru

seharusnya bersungguh-sungguh dalam menyampaikan atau menjalankan tugasnya, bukan

mengajar seadanya, apalagi menjadi guru hanya untuk tujuan karier. Profesion guru bukanlah

satu profesion yang mudah bagi sesetengah orang itu. Hal ini bermaksud bahawa sekali

   

4

seseorang itu telah memilih profesion guru ini, maka seseorang itu harus menjalankan tugas

serta tanggungjawabnya untuk mendidik pelajarnya dengan baik.

Guru yang menyenangkan merupakan antara guru yang dapat diterima oleh orang

lain, terutamanya oleh anak didik. Hal ini demikian kerana, manusia itu tidak boleh terlepas

dari fitrahnya, iaitu menyukai yang baik, benar dan juga indah. Oleh kerana itu, seseorang itu

haruslah menjadi guru yang benar dan indah dalam menyampaikan serta menyenangkan anak

didiknya. Guru yang menyenangkan juga adalah antara guru yang dapat memberikan

kesenangan dan kepuasan belajar bagi setiap pelajar. Guru yang menyenangkan bukan hanya

menyenangkan pelajarnya, tetapi juga dirinya senang dalam menjalankan tugas,

tanggungjawab dan amanah yang diberikan. Guru yang menyenangkan dipengaruhi oleh dua

faktor, iaitu keperibadian dan kompetensi (kecekapan). Peribadi guru yang menyenangkan

adalah peribadi positif, iaitu peribadi yang memancarkan ilmu positif dalam pengajaran dan

pembelajaran. Manakala, kompetensi guru yang menyenangkan pula ialah kompetensi yang

memenuhi standard pembelajaran dengan penguasaan ilmu pengetahuan yang benar dan luas.

1.1 KONSEP

Kamus Dewan Edisi Keempat mengatakan bahawa tokoh didefinisikan sebagai orang

kenamaan (dalam apa-apa bidang seperti bidang politik, kebudayaan, agama dan lain-lain),

orang yang terkemuka, penganjur.

Guru pula diertikan sebagai orang yang mengajar, pendidik, pengajar dan pengasuh.

Noor Jamaluddin (1978:1) mengatakan bahawa guru merupakan orang dewasa yang

bertanggungjawab dalam memberikan pertolongan dalam perkembangan anak didik, baik

jasmani mahupun rohaninya supaya dapat mencapai tingkat kedewasannya, iaitu mampu

berdiri sendiri dan melaksanakan tugasnya sebagai makhluk Allah, khalifah di muka bumi,

sebagai makhluk sosial dan makhluk individu yang mampu berdiri sendiri.

   

5

Sementara itu, Imam al-Ghazali pula mengatakan bahawa guru dalam pengertian

akademik ialah seseorang yang menyampaikan sesuatu kepada orang lain atau seseorang

yang menyertai sesuatu institusi bagi menyampaikan sesuatu yang baik, positif, kreatif atau

membina kepada seseorang walaupun terpaksa melalui pelbagai cara serta strategi tanpa

mengharapkan sebarang ganjaran (gaji). Selain itu, Dr. Ahmad Tafsir memberikan makna

guru iaitu guru (pendidik) merupakan sesiapa sahaja yang bertanggungjawab terhadap

perkembangan anak didik. Tugas sebagai seorang guru dalam pandangan Islam ialah

mendidik, iaitu antara tugas yang amat luas. Sebahagian dilakukan dengan cara mengajar,

sebahagian ada yang dilakukan dengan memberikan dorongan, memberi contoh (suri

tauladan), menghukum dan lain-lain lagi. Menurut pendapat Dr. Atmaka, guru adalah orang

dewasa yang bertanggungjawab dalam memberikan pertolongan dalam perkembangan anak

didik, baik jasmani mahupun rohaninya agar dapat mencapai tingkat kedewasaannya, yakni

mampu berdiri sendiri dalam memenuhi tugasnya sebagai makhluk Tuhan, makhluk sosial

dan juga makhluk individu yang berdikari.

Selain itu, bagi maksud tokoh guru kebangsaan pula ialah, menurut laman web

Kementerian Pendidikan Malaysia http://www.moe.gov.my/my/tokoh-guru-kebangsaan,

menyatakan bahawa, Anugerah tokoh Guru diperkenalkan semenjak tahun 1972. Anugerah

ini menjadi lambang pengiktirafan kerajaan terhadap pengorbanan, kewibawaan serta

sumbangan mereka sepanjang tempoh perkhidmatan. Sehingga tahun lalu, seramai 127

pendidik dan bekas pendidik sudah dianugerahkan pingat tersebut semenjak 1975

berdasarkan kriteria khusus yang ditetapkan.

Antara kriteria itu ialah calon mempunyai rekod perkhidmatan cemerlang di bilik

darjah, sumbangan cemerlang kepada profesion keguruan dan pendidikan, pembabitan aktif

dalam kegiatan luar bilik darjah serta khidmat masyarakat, di samping kecemerlangan dalam

bidang lain.

   

6

Dari segi syarat pemilihan calon Anugerah Tokoh Guru Kebangsaan pula, mereka

hendaklah merupakan warganegara Malaysia yang dilahirkan di negara ini; seboleh-bolehnya

dipilih daripada kalangan tokoh yang sudah dianugerahkan gelaran Tokoh Guru pada

peringkat negeri; berumur 50 tahun atau lebih, sama ada berkhidmat atau sudah bersara;

sedang atau sudah berkhidmat sebagai guru, pengetua, guru besar, pensyarah atau pentadbir

dalam perkhidmatan pendidikan.

Selain itu, pemilihan calon juga boleh dibuat ke atas tokoh yang sudah meninggal

dunia, manakala kesatuan perkhidmatan keguruan pula berpeluang membuat pencalonan

pada peringkat negeri dan kebangsaan.

Setakat ini, tahun paling ramai menerima anugerah ialah pada Hari Guru 1977, iaitu

seramai tujuh (7) orang. Barisan penerima sulung anugerah berprestij itu ialah Zainun

Munshi Sulaiman, Mohd Nor Ahmad, Ting Pin Sung, A.V. Perumal dan Tan Chong Bee.

1.2 KAJIAN LEPAS

Kajian lepas yang turut dirujuk adalah kertas kerja yang ditulis oleh Kamarul Azmi Jas Mi

Dan Noor Fadhlina Nawawi Bertajuk ‘Model Guru Berkualiti Dari Perspektif Tokoh

Pendidikan Islam Dan Barat’.

Kertas kerja ini membincangkan mengenai guru berkualiti yang merupakan aspek

yang menjadi perbincangan dan kajian oleh banyak pengkaji dalam bidang pendidikan Islam.

Tujuan mereka supaya kualiti guru dapat difahami dan dihayati seterusnya dipraktikkan

dalam kehidupan seorang guru yang berkualiti. Kertas kerja ini juga cuba membincangkan

secara terperinci mengenai model guru yang berkualiti seperti yang dibincangkan oleh tokoh

pendidikan Islam dan pendidikan barat yang terdiri daripada Imam Al-Ghazali (T.Th),

Kamarul Azmi Jasmi (20100, Abdull Sukor Shaari (2008), Dunkin Dan Biddle (1974) dan

Shulman (1986).

   

7

1.3 BATASAN KAJIAN

Dalam melaksanakan kajian ini, pengkaji telah membataskan kajian hanya kepada seorang

tokoh guru di negeri Pahang dan menetap di daerah kecil iaitu daerah Chenor, Pahang. Hal

ini demikian kerana, jasa beliau bukan hanya kepada pendidikan, bahkan juga kepada

masyarakat kampung dan telah banyak menabur jasa kepada penduduk kampung ini dan

keluarga beliau.

Beliau dipilih oleh pengkaji kerana keperibadian dan jasa beliau kepada sektor

pendidikan yang sangat besar sehinggakan beliau mendapat anugerah tokoh guru Pahang

pada tahun 1990. Cara dan pemikiran beliau sangat berbeza dan memberikan pengkaji

inspirasi untuk mengkaji mengenai beliau sebagai Tokoh Guru Negeri Pahang.

1.4 KEPENTINGAN KAJIAN

Kajian ini dijalankan ialah bagi memperlihatkan atau memperkenalkan tokoh guru negeri

Pahang yang kurang diketahui umum. Kajian tokoh guru ini memberi kesan yang terbaik buat

pengkaji kerana bukan hanya membuka mata masyarakat untuk mengenali tokoh guru ini.

Bahkan, pengkaji juga boleh mengenali lebih dekat tokoh guru berjiwa masyarakat ini.

Jika diamati, gelaran ‘guru atau cikgu’ sangat besar ertinya kepada sesiapa juga yang

pernah bergelar murid. Hal ini kerana, guru merupakan insan yang paling banyak berjasa

kepada masyarakat tidak kiralah sekarang murid yang diajar itu telah menjadi insan yang

bergelar guru, doktor, peguam atau pelbagai kerjaya yang besar di dunia ini, ia tetap bermula

dengan pengajaran oleh seorang guru biasa.

Melalui kajian yang dilakukan ini juga, diharapkan supaya masyarakat akan

memandang lebih tinggi tentang pentingnya seseorang guru itu dalam meningkatkan

kemajuan dalam sesebuah negara. Selain itu, kajian ini juga penting untuk dilaksanakan

supaya dapat memberi kesedaran kepada masyarakat mengenai peranan guru dalam

   

8

membangunkan masyarakat, bangsa dan negara yang berdaulat seperti negara lain. Perkara

ini sekali gus dapat memberi kesedaran kepada masyarakat supaya menghargai pengorbanan,

tenaga, khidmat dan sebagainya kepada golongan guru ini. Di samping itu, kajian ini

dilaksanakan supaya masyarakat lebih mengetahui mengenai tokoh-tokoh guru yang terdapat

di Malaysia agar dapat dijadikan sebagai contoh tauladan kepada masyarakat yang lain.

2.0 OBJEKTIF KAJIAN

Tugasan ini disediakan bertujuan mengenal pasti seorang tokoh guru yang berjasa seperti

watak Cikgu Baharum dalam cerpen “Usia Emas”.

3.0 KAEDAH KAJIAN

3.1 JENIS KAJIAN

3.1.1 KAEDAH TEMU BUAL

Pengkaji telah menggunakan dua kaedah untuk mendapatkan maklumat tentang kajian

yang dilakukan. Antara kaedah kajian yang telah dilaksanakan ialah kaedah lisan atau temu

bual. Temu bual merupakan teknik pengutipan data yang melibatkan interaksi bersemuka

(face to face) atau melalui percakapan telefon antara penyelidik dengan orang yang ditemu

bual (responden). Temu bual biasanya untuk memperolehi maklumat dari seseorang. Protokol

temu bual adalah senarai yang mengandungi soalan yang akan dikemukakan dalam sesi temu

bual yang akan dijalankan. Teknik temu bual boleh digunakan sebagai alat lain atau hanya

dijadikan pendekatan kajian, (Robson,2011). Wenger (2006) mengatakan bahawa temu bual

merupakan teknik kajian yang boleh diterima untuk mencari isu yang berkaitan dengan

maklumat. Melalui kaedah ini, pengkaji telah menemuramah atau menemubual beberapa

orang responden untuk mendapatkan maklumat bagi melengkapkan kajian yang dilakukan

ini. Antara responden yang dimaksudkan termasuklah ahli keluarga, kaum kerabat, sahabat

   

9

seperjuangan, jiran tetangga dan banyak lagi. Responden ini sangat penting dalam melakukan

sesuatu kajian itu. Hal ini demikian kerana, melalui responden atau orang yang boleh

dipercayai ini, pengkaji akan memperoleh maklumat dan informasi yang lebih tepat dan lebih

sahih, misalnya mendapatkan maklumat yang dikehendaki dengan menemuramah ahli

keluarga seseorang itu.

Selain itu, pengkaji akan mendapat banyak maklumat yang berguna dan dapat

dijadikan sebagai sumber rujukan untuk melengkapkan kajian yang dilakukan. Temu bual

yang dilakukan ini merupakan data utama bagi penyelidik untuk mendapatkan kepastian

mengenai sesuatu maklumat yang dimahukan. Teknik temu bual ini mempunyai beberapa

kebaikan dan kelebihannya sendiri. Patton (2002) mengatakan bahawa melalui teknik ini,

penembuaal bebas mengemukakan soalan baharu yang tidak dirancang semasa penyediaan

intrumen atau bahan untuk temu bual. Sementara itu, Robson (2011) mengatakan bahawa

teknik temu bual mempunyai potensi untuk menghasilkan bahan yang kaya dan juga

bermutu. Patton (1990) mengatakan terdapat tiga jenis teknik temu bual, iaitu temu bual

formal, temu bual tidak formal dan temu bual terkemuka. Antara kebaikan menggunakan

kaedah ini ialah membenarkan responden yang ditemu bual menggunakan cara tersendiri bagi

mengemukakan pandangan dan menjawab pertanyaan. Selain itu, teknik ini membenarkan

responden yang ditembual untuk mengemukakan isu penting yang tidak terdapat dalam

rancangan. Teknik ini juga tidak mempunyai urutan soalan yang tetap bagi responden yang

ditemu bual. Seramai dua orang responden perempuan telah ditemu bual dalam kajian yang

dilakukan ini. Temu bual dalam kajian ini dilakukan secara bersemuka dan juga melalui

telefon. Temu bual dirakam dengan menggunakan perakam digital di samping catatan tangan.

   

10

3.1.2 KAEDAH MELAYARI INTERNET

Internet merupakan sebuah sistem komunikasi yang global yang menghubungkan

komputer-komputer dan jaringan-jaringan komputer di seluruh dunia. Internet atau ringkasan

daripada Interconnection-networking merupakan seluruh jaringan komputer yang saling

berhubungan dengan menggunakan sistem global Transmissiom Control Protocol atau

Internet Protocol Suite (TCP/IP). Cara menghubungkan rangkaian dengan kaedah ini

dinamakan sebagai internetworking (antara jaringan). Internet adalah sebuah jaringan

komputer yang terdiri daripada berbagai-bagai macam ukuran dan jenis jaringan komputer di

seluruh dunia. Jaringan-jaringan komputer ini saling berhubungan dan berkomunikasi antara

satu sama lain melalui bantuan telefon dan satelit yang digunakan untuk keperluan

pemerintahan, pendidikan, perdagangan, ilmu pengetahuan dan banyak lagi. Penciptaan

internet telah membawa banyak perubahan dalam pelbagai aspek kehidupan seharian

manusia.

Internet mempunyai banyak kemudahan yang dapat dinikmati oleh semua pengguna

internet di seluruh dunia ini. Sebagai contoh, laman sesawang World Wide Web (WWW)

merupakan sebuah sistem yang terdapat pada internet dan bertugas melakukan pencarian

sekaligus memberikan informasi atau maklumat yang cepat dengan menggunakan teknologi

yang serba canggih. Selain itu, internet juga dapat diertikan sebagai suatu jaringan yang

menghubungkan antara komputer-komputer di seluruh dunia untuk saling berkongsi data

serta informasi.

3.2 KESESUAIAN KAEDAH

3.2.1 TEMU BUAL

Kaedah temu bual amat penting kerana ia dapat membantu pengkaji meneroka serta

mendapatkan maklumat kajian yang dikehendaki secara lebih mendalam lagi. Seringkali

   

11

dalam sesuatu kajian yang dilakukan itu, terdapat banyak maklumat yang tidak dapat

diperolehi atau dikehendaki, misalnya melalui pemerhatian, dokumentasi mahupun catatan

dari seseorang. Oleh hal yang demikian, pengkaji perlu melakukan kaedah temu bual ini (face

to face) dengan responden yang dikehendaki bagi mendapatkan maklumat dengan lebih sahih

dan tepat lagi.

3.2.2 MELAYARI INTERNET

Antara fungsi internet yang paling penting ialah sebagai sumber data informasi dan

komunikasi. Sebagai contoh, fungsi internet sebagai sumber informasi misalnya internet

dapat menyimpan pelbagai jenis informasi dalam jumlah yang tidak terbatas. Di samping itu,

internet juga disebut sebagai tempat berkongsi maklumat dan tempat gudang ilmu dunia

maya (perpustakaan maya). Sekiranya dilihat secara umum, terdapat ramai pelajar yang

mencari bahan-bahan pelajaran melalui kemudahan internet yang telah disediakan ini. Oleh

yang demikian, pengkaji berpendapat bahawa ini merupakan salah satu kaedah yang sesuai

untuk digunakan dalam melaksanakan kajian ini kerana kaedah ini merupakan keadah

sekunder untuk mendapatkan maklumat

3.3 PROSES/PROSEDUR

3.3.1 TEMU BUAL

Responden-responden yang ditemu bual adalah ahli keluarga tokoh itu sendiri.

Mereka perlu ditemu bual untuk mengetahui maklumat yang diperlukan. Bagi menjalankan

kajian ini, pengkaji telah membuat temujanji dengan dua orang responden yang ingin ditemu

ramah. Antara responden tersebut ialah Puan Che Wan Jamiah Binti Che Wan Ahmad

Tajuddin, iaitu cucu kepada Engku Wan Hasan dan Puan Wan Nor Thubihana Binti Che Wan

Abdul Malik, iaitu anak saudara kepada Engku Wan Hassan. Bagi menjalankan kajian ini,

   

12

pengkaji telah menelefon responden yang pertama, iaitu Puan Che Wan Jamiah untuk

menemu bual beliau untuk mendapatkan beberapa maklunat yang diperlukan. Sementara itu,

bagi responden yang kedua pula, iaitu Puan Wan Nor Thubihana Binti Che Wan Abdul

Malik, pengkaji telah membuat temujanji dengan beliau untuk ditemu ramah. Pengkaji telah

menemu ramah beliau di Chenor pada 11 Oktober 2016, jam 9.30 pagi. Soalan-soalan yang

dikemukan kepada responden adalah berkaitan dengan latar belakang, sumbangan, jasa,

keistimewaan, pemikiran, anugerah dan juga pengiktirafan mengenai tokoh yang ingin dikaji.

Sebelum melakukan sesi temu bual ini, pengkaji telah mencari responden terlebih

dahulu. Responden tersebut adalah seperti yang dinyatakan di atas. Pengkaji telah

mendapatkan kebenaran dan keizinan daripada responden terlebih dahulu untuk merakam

perbualan ataupun temu bual tersebut. Setelah mendapat keizinan tersebut, pengkaji telah

membuat soalan yang berkaitan untuk digunakan dalam temu bual tersebut. Pengkaji telah

menyediakan soalan yang bersesuaian dengan bahasa yang mudah untuk ditemu bual. Selain

itu, pengkaji telah menyediakan buku catatan untuk mencatat maklumat yang diberikan dan

memastikan peralatan lain seperti tape recorder dan sebagainya dalam keadaan baik.

Kemudian, setelah selesainya kerangka soalan yang dibuat, pengkaji telah menelefon

dan berjumpa dengan responden-responden itu untuk ditemu bual. Sebelum bermulanya sesi

temu bual itu, pengkaji telah menerangkan terlebih dahulu tujuan temu bual itu diadakan dan

mendapatkan maklumat untuk digunakan dalam kajian. Semasa menjalankan temu bual itu,

pengkaji telah mengemukakan soalan yang penting terlebih dahulu kepada responden.

Pengkaji tidak memberi soalan yang berbentuk paksaan dan menyentuh sensitiviti responden.

Selain itu, pengkaji juga memberi peluang kepada responden untuk menanyakan apa-apa

soalan. Setelah selesainya sesi temu bual tersebut, pengkaji juga memberi peluang kepada

responden untuk mengimbas kembali maklumat yang diberikan berdasarkan temu bual

tersebut bagi memastikan maklumat yang diperolehi oleh pengkaji adalah tepat dan benar.

   

13

3.3.2 MELAYARI INTERNET

Pengkaji telah memilih kaedah ini sebagai salah satu kaedah untuk mengumpul

maklumat melalui sumber sekunder. Melalui kaedah ini juga, pengkaji memperoleh

maklumat yang telah diolah, ditafsir dan dikemaskini. Bagi menjalankan kaedah ini, pengkaji

telah melayari internet atau laman sesawang beberapa kali untuk merujuk pelbagai laman

sesawang yang sesuai dengan kajian yang dilakukan. Di samping itu, melalui kaedah ini juga,

pengkaji mengetahui banyak maklumat yang berkaitan dengan tajuk kajian yang akan

dilaksanakan. Pengkaji berjaya mendapatkan alamat laman sesawang berkenaan hasil

daripada carian di Google dan Yahoo. Pengkaji telah memuat turun bahan-bahan tersebut

untuk dijadikan sebagai sumber rujukan.

4.0 ISI KAJIAN

4.1 LATAR BELAKANG TOKOH

Nama sebenar beliau ialah Engku Wan Hasan Bin YHM Orang Kaya Indera

Pahlawan Pahang Engku Hj Wan Abdullah Bin Engku Temenggung Mahmud Bin Ismail

atau lebih dikenali dengan gelaran Engku Hasan oleh kenalan rapat beliau. Beliau dilahirkan

Beliau dilahirkan oleh ibunda beliau iaitu Siti Hajar Binti Abdullah pada 1901 di Kampung

Raja, Chenor dan meninggal dunia pada tahun 2010, di rumah anakanda beliau Dato Hj. Wan

Ahmad Tajudin di Kampung Raja, Chenor, Pahang. Beliau merupakan anak sulong daripada

7 orang adik beradik iaitu tiga daripadanya lelaki dan empat perempuan. Di usia beliau sangat

mencintai ilmu pendidikan sehingga beliau meninggal dunia, beliau masih lagi menitik

beratkan ilmu pendidikan buat anak-anak, masyarakat dan saudara beliau.

   

14

Hasil perkahwinan beliau dengan isteri, Che Wan Safiah binti

Wan Daud (peranakkan Arab Melayu) beliau anugerahkan 10

orang cahaya mata dan hasil didikan beliau yang sangat

cintakan ilmu pendidikan ini, kesemuanya anakanda beliau

sudah berjaya menempa nama di mata dunia pada hari ini.

Antara anakanda beliau ialah Hajah Che Wan Halimah, Che

Wan Fatimah Zaharah Kirby

Teaching Training College, London), Che Wan Kamariah,

Dato Hj. Wan Ahmad Tajudin (seorang guru dan

merupakan pelajar lepasan SITC), Dato Wan Hj Mohd

Daud, Hj Che Wan Ismail Ghani, Che Wan Mokhtar,YDH

OKIP Dato Sri Hj. Wan Abdul Wahid (Universiti Malaya),

Che Wan Badariah Dan Che Wan Abdullah.

4.2 LATAR BELAKANG PENDIDIKAN TOKOH

Memulakan pembelajaran beliau di Sekolah Melayu Chenor. Beliau kemudiannya,

menuntut di pondok, Kedah untuk mencari ilmu akhirat. Setelah itu, melanjutkan lagi

pembelajaran beliau di Malays College Kuala Kangsar (MCKK). Tidak berhenti setakat itu,

beliau kemudiannya melanjutkan pelajaran dengan lebih tinggi ke Tanjung Malim, Perak.

Iaitu di SITC atau lebih dikenali dengan nama Universiti Pendidikan Sultan Idris (UPSI)

sekarang. Beliau merupakan pelajar ambilan pertama SITC pada ketika itu. Kejayaan beliau

dalam bidang pendidikan ini, beliau bawa balik ke kampung dan menjadi pendidik di

kampung beliau. Dalam hal ini, Cikgu Baharum memperkenalkan dirinya dalam cerpen “Usia

Emas” sebagai guru pelatih yang bercita-cita melanjutkan pelajaran ke Maktab Perguruan

Sultan Idris (cita-citanya terbengkalai kerana satu dan lain sebab yang tidak dapat dielakkan).

 Anak-anak Engku Wan Hasan

Isteri Engku Wan Hasan

   

15

Pembelajaran Engku Wan Hasan tidak hanya berhenti setakat itu sahaja, semasa

pemerintahan Jepun di Tanah Melayu, pihak Jepun telah menyekat pembukaan sekolah di

Tanah Melayu. Namun, dengan usaha, kecekalan hati dan kecintaaan beliau dalam bidang

pendidikan, beliau telah mempelajari Bahasa Jepun dan Pendidikan Jepun di Korenjo Raub

untuk membuka kembali sekolah pada zaman itu. Oleh itu dengan usaha dan semangat beliau

itu, akhirnya sekolah dapat dibuka walaupun murid terpaksa mempelajari bahasa Jepun

sekali. Dalam hal ini, Cikgu Baharum dalam cerpen “Usia Emas” didapati sering melakukan

senaman radio-taisyo, iaitu senaman ringan orang Jepun.

Engku Wan Hasan sangat cintakan ilmu pendidikan. Oleh itu, ilmu pendidikan beliau

tidak hanya terhenti di usia muda tetapi, sehingga beliau meningkat usia, beliau masih lagi

cuba mempelajari sesuatu dalam hidup. Bahkan, beliau sangat mementingkan pendidikan

moden dalam keluarga sehingga anak-anak beliau hampir kesemuanya berjaya dalam kerjaya

dan hidup.

4.3 LATAR BELAKANG KERJAYA

Kerjaya beliau bermula sebagai seorang guru biasa di Sekolah Melayu Chenor,

setelah beliau menamatkan pembelajaran beliau di SITC, Tanjung Malim Perak. Seterusnya,

beliau berpindah ke Pekan, Pahang dan di sinilah beliau telah berkahwin dengan isteri beliau

Wan Safiah Binti Wan Daud di Kampung Langgar dan dianugerahi 10 orang cahaya mata.

Kemudian, beliau kembali bertugas di Sekolah Melayu Chenor sebagai seorang Guru

Besar dan ini merupakan pertama kali

beliau memengang jawatan sebagai Guru Besar

sekolah. Beliau pada satu ketika ini sangat

terkenal dengan ketegasan beliau sebagai

seorang guru dan kebanyakan murid sangat  

   

16

kenal dengan ketegasan beliau sebagai seorang guru dan sangat menitik beratkan mengenai

isu akademik muridnya. Akhir sekali, beliau telah ditukarkan ke Sekolah Melayu Tanjung

Lalang, Temerloh dan ini merupakan sekolah terakhir beliau sebagai seorang guru.

Selain itu, kerjaya beliau bukanlah hanya tertumpu kepada bidang pendidikan sahaja

beliau juga sangat aktif dalam perjuangan menuntut hak memerdekakan tanah Melayu satu

ketika dahulu. Beliau merupakan antara orang yang pertama menubuhkan UMNO di daerah

Chenor bagi menentang Malayan Union dan pada masa itu. Malahan, ia digelar sebagai

UMNO bahagian Temerloh Timur semasa pertama kali UMNO di bawa di daerah ini pada

zaman itu. Banyak jasa beliau yang telah ditaburkan di tanah Chenor ini. Bukan hanya dalam

sektor pendidikan semata-mata, bahkan aspek perjuangan kemerdekaan juga.

Dalam perjuangan menuntut hak kemerdekaan daripada Inggeris dan jepun, beliau

merupakan salah seorang pejuang yang sanggup menolak houseboat pegawai British yang

ingin singgah di perairan sungai Pahang untuk bertemu nenda OKIP bagi kempen penubuhan

Malayan Union di tanah Melayu pada zaman itu. Ketegasan yang ada pada beliau

membuatkan beliau dianggap sangat berjasa kepada tanah Chenor sehingga ke hari ini.

4.4 SUMBANGAN TOKOH

4.4.1 PENDIDIKAN

Banyak sumbangan yang telah ditaburkan oleh Engku Che Wan Hasan, bukan hanya

dalam bidang pendidikan malahan untuk masyarakat kampung beliau juga. Dalam bidang

pendidikan, beliau sangat tegas dan seorang guru yang sangat mementingkan akademik

muridnya. Bukan hanya untuk masa hadapan murid tetapi juga untuk memajukan masyarakat

kampung yang selama ini dipandang rendah oleh golongan atasan. Malahan untuk

memberikan keyakinan kepada penduduk kampung bahawa mereka juga boleh merdeka

dengan ilmu yang ada pada mereka.

   

17

Untuk membuktikan sumbangan yang telah dilakukan oleh beliau dalam bidang

akademik ialah, semasa pendudukan Jepun di tanah Melayu, semua sekolah diarahkan tutup

kecuali sekolah yang boleh mengajar pendidikan Jepun pada zaman perang dunia kedua ini.

Namun, dengan perasaan cinta dan sayang beliau dalam bidang pendidikan, beliau dengan

berani telah berjumpa dengan pihak berkuasa Jepun dan sanggup mengajar Bahasa Jepun

seperti yang telah disyaratkan oleh pihak Jepun untuk membuka kembali sekolah Melayu.

Dengan keberanian beliau ini, sehinggakan sekolah boleh dibuka kembali dan beliau boleh

berbahasa Jepun, untuk memenuhi syarat tentera Jepun itu. Walaupun pada ketika itu,

terdapat rakyat Melayu yang menolak pembelajaran secara formal ini, tetapi beliau tidak

berputus asa untuk mengajak orang kampung lebih gigih mendalami ilmu pendidikan.

Tidak hanya kepada masyarakat, dalam keluarga beliau juga, pendidikan sangat

diutamakan dan dipentingkan oleh beliau. Sehinggakan ahli keluarga beliau sangat hormat

kepada beliau. Menurut responden yang merupakan anak saudara kepada Engku Wan Hasan,

kasih sayang Engku Wan Hasan kepada ilmu pendidikan sangat mendalam sehinggakan

sanggup melakukan apa sahaja agar keluarga mereka mendapat pendidikan yang tinggi.

Malahan beliau sentiasa menanam fahaman pendidikan moden dan kepentingan pembelajaran

dalam kalangan masyarakat dan keluarga agar, semua yang ada di sekelilingnya tidak lupa

akan pentingnya ilmu pendidikan.

4.4.2 MASYARAKAT

Dari sudut sumbangan beliau kepada masyarakat pula sangat banyak. Malahan,

keluarga beliau merupakan pembuka atau keluarga pertama yang membuka kampung

Chenor ini yang berdekatan dengan sungai Pahang. Oleh itu, sumbangan keluarga Engku

Wan Hasan sangat besar di mata masyarakat di sini. Peribadi beliau juga sangat disenangi

   

18

oleh penduduk kampung kerana sikap beliau yang sangat baik dan mengambil berat

mengenai masyarakat kampungnya.

Engku Wan Hasan juga seorang pandai dalam hal berubat orang kampung yang

terkena sihir atau apa-apa penyakit yang tidak diketahui oleh orang lain. Bukanlah dikatakan

beliau merupakan dukun atau bomoh, tetapi ilmu agama yang ada pada beliau menyebabkan

beliau boleh berubat orang kampung yang mempunyai masalah kesihatan seperti ini, malahan

beliau juga sangat disegani oleh penduduk kampung kerana keistimewaan yang ada pada

beliau ini sehingga dapat membantu masyarakat kampung lain.

Selain itu, sumbangan beliau juga semasa pendudukan Jepun ketika perang dunia

kedua, Engku Wan Hasan rela bersama penduduk Chenor menanam padi dan sanggup

berdiplomasi dengan pihak berkuasa jepun dengan memberi sebahagian beras kepada Jepun

dan sebahagian lagi dengan kebijaksanaan beliau, beliau telah menyembunyikan sebahagian

beras tersebut agar tidak dirampas oleh tentera Jepun. Beras yang di sembunyikan ini

hanyalah untuk diagihkan kepada penduduk kampung agar penduduk kampung ada sumber

rezeki untuk makan.

Malahan, dari sudut sumbangan kepada masyarakat juga, beliau merupakan orang

kuat yang memastikan parti perikatan menang dalam pilihan raya pertama semasa hayat

beliau. Selain itu, beliau juga pernah menolak houseboat pegawai British yang ingin singgah

di perairan sungai Pahang untuk menyebarkan risalah atau kempen penubuhan Malayan

union pada waktu itu. Rasa tanggungjawab dan kecekalan hati beliau yang tidak inginkan

penindasan orang Inggeris terhadap masyarakat Melayu menyebabkan beliau rela berbuat apa

sahaja asalkan negara kita tidak lagi dijajah oleh orang Inggeris.

Seterusnya, sumbangan dari segi pembinaan masjid di kampung Chenor juga hasil

idea asal daripada beliau. Beliau dikatakan secara tidak langsung menjadi arkitek bagi

pembinaan masjid lama Chenor yang masih lagi berdiri teguh di kampung raja Chenor.

   

19

Binaannya yang cantik dan kukuh

menyebabkan masjid tersebut masih lagi

digunakan sehinggakan hari ini. Namun,

disebabkan beberapa masalah, termasuk

masalah fenomena alam seperti banjir,

masjid tersebut sekarang hanyalah menjadi

surau kecil namun masih digunakan hingga ke hari ini.

5.0 KEISTIMEWAAN TOKOH

Dari segi keistimewaan, beliau mempunyai banyak keistimewaan antaranya ialah,

beliau sangat mahir dalam membaca Al-Quran, berzanji, berpengetahuan dalam bidang

pertanian, mempunyai pengetahuan yang luas dari segi agama Islam, menguasai bahasa

Jepun dengan baik, kreatif dan sangat inovatif khususnya dari segi seni bina masjid Chenor

yang asalnya daripada idea Engku Wan Hasan dan sepupu beliau YM Tok Muda Wan

Mahmud Bin Engku Panglima Besar Wan Mohd Salkeh pada tahun 1939.

Selain itu, dari sudut pendidikan pula, beliau sangat tegas dan berdisiplin dalam hal

pendidikan. Ketegasan beliau ini dihormati oleh keluarga kerana membawa unsur yang

positif dan akan membawa kejayaan buat murid dan keluarga. Menurut waris beliau iaitu Che

Wan Nor Jam’iah iaitu cucu kepada Engku Wan Hasan dan anak kepada Dato Hj. Wan

Ahmad Tajudin, datuk beliau ini seorang yang tegas dan mementingkan pendidikan kepada

anak-anak dan cucu-cucunya. Ketegasan beliau ini sangat bagus kerana memberi semangat

dan nilai positif bagi mereka.

Selain itu, keistimewaan beliau juga ialah, beliau boleh berubat orang yang sakit dan

terkena ilmu sihir atau apa-apa penyakit pelik. Bukanlah, pengkaji mahu menyatakan yang

Engku Wan Hasan seorang bomoh atau dukun. Tetapi, dengan ilmu agama yang kuat dan

 

Asal Masjid Chenor

   

20

pembelajaran beliau di zaman dulu membolehkan beliau mengubati penyakit masyarakat

kampung dengan ayat Al-Quran yang ada.

Hal ini menunjukkan, beliau seorang yang sangat istimewa bukan hanya dari sudut

akademik tetapi juga dari pelbagai sudut yang membolehkan beliau memperoleh beberapa

anugerah dalam hidup beliau.

6.0 PEMIKIRAN TOKOH

Engku Wan Hasan seorang yang mempunyai pemikiran intelektual dan nasionalisme

yang sangat kuat. Hal ini dibuktikan dengan pelbagai bukti yang telah dipaparkan oleh

pengkaji dalam latar belakang dan aspek-aspek yang lain.

Dari sudut pemikiran intelektual, beliau merupakan tokoh yang sangat tinggi nilai

ketokohan dan intelektualnya. Tahap pendidikan beliau digunakan sebaik mungkin untuk

membantu penduduk kampung yang memerlukan secebis ilmu daripada beliau. Malahan,

beliau sangat mementingkan pendidikan moden dan kepentingan pembelajaran masyarakat

setempat.

Beliau seorang yang berpandangan jauh dan sangat menjaga hal-hal pendidikan dan

ilmu yang diberikan untuk muridnya. Hal ini hanyalah untuk, melihat kejayaan buat anak

didiknya. Bahkan, menurut cerita daripada responden Engku Wan Jami’ah atau lebih dikenali

dengan nama kak Nine, beliau menyatakan bahawa datuknya ini sangat tegas dan sangat

mementingkan pembelajaran anak-anak dan masyarakat setempat. Bahkan, untuk anak-

anaknya tidak ke sekolah juga sangat dilarang. Beliau memandang serius mengenai

pembelajaran anak-anak. Terbuktilah, jika dilihat taraf pendidikan anak-anak beliau yang

keseluruhannya mempunyai nama di persada negara.

Selain itu, dari sudut pemikiran nasionalisme yang dikatakan oleh pengkaji ini, hal ini

terbukti dengan ketokohan beliau dalam melawan musuh negara pada zaman ini. Semangat

   

21

nasionalisme ialah semangat perjuangan rakyat dalam mempertahankan tanah air untuk

menuntut hak kemerdekaan. Beliau banyak mempertahankan tanah air daripada diserang oleh

musuh. Ketekunan dan semangat nasionalisme beliau inilah yang menyebabkan masyarakat

Chenor dapat hidup aman dan makmur daripada serangan British dan Jepun pada zaman ini.

Walaupun, British dan Jepun mempunyai kuasa besar untuk menjatuhkan tanah Melayu pada

zaman ini. Tetapi, dengan kepandaian dan semangat nasionalisme yang ada pada beliau

menyebabkan masyarakat mendapat hasilnya.

Selain itu, semangat nasionalisme beliau ini membawa kepada kedamaian dan

keharmonian dalam masyarakat. Hal ini terbukti, apabila beliau dikatakan rela bersama

dengan penduduk kampung bercucuk tanam untuk mencari sedikit rezeki buat penduduk

kampung itu. Namun, desakan jepun pada zaman itu membuatkan penduduk kampung takut

untuk menanam padi dan bercucuk tanam. Tetapi kebijakan dan kepandaian beliau telah

membawa hasil yang cukup bermakna kepada masyarakat kampung. Sikap beliau yang boleh

berdiplomasi dengan orang membawa pemikiran yang positif kepada semua pihak.

Masyarakat kampung dapat memakan hasil dengan kebijakan akalnya.

7.0 ANUGERAH/ PENGIKTIRAFAN

Dari perjuangan dan jasa yang ditaburkan kepada masyarakat dan negara

membolehkan seseorang mendapat

penganugerahan yang setimpal dengan jasa

jugalah denga Engku Wan Hasan yang banyak

menerima anugerah atas jasa yang telah

dilakukan oleh beliau kepada masyarakat dan

negara. Antara anugerah yang diperoleh oleh

beliau ialah, tokoh guru peringkat negeri  

Anugerah Tokoh Kemerdekaan Pahang

   

22

Pahang pada tahun 1990. Anugerah ini sangat bermakna dalam hidup beliau yang sangat

mementingkan pendidikan dalam hidup dan keluarga beliau. Kebanyakan gambar yang ada

dalam simpanan yang membuktikan beliau seorang guru yang bercita-cita tinggi dan tegas

telah dihanyut air semasa kejadian banjir besar yang melanda kampung Chenor ini beberapa

tahun dahulu. Bukti ini tidak dapat diselamatkan oleh waris.

Selain itu, beliau juga penerima anugerah tokoh kemerdekaan kerana jasa beliau

semasa dan selepas perang dunia kedua, dalam penentangan Malayan Union daripada

menapak di tanah Chenor ini. Hal ini membolehkan beliau mendapat penganugerahan ini.

Seterusnya, anugerah lain yang diperoleh hasil

daripada jasa yang telah dibuat ialah anugerah

Jaksa Pendamai Pahang, JP. Anugerah jaksa

pendamai Pahang, ialah anugerah yang

diperoleh oleh individu yang berjaya

membawa kedamaian kepada dua pihak yang

bertelagah. Anugerah ini diperoleh oleh beliau

kerana jasa yang telah dilakukan oleh beliau untuk masyarakat kampungnya pada zaman itu.

Kesemua anugerah yang diperoleh oleh beliau sememangnya setanding dengan jasa dan

pengorbanan yang telah dilakukan oleh beliau dalam aspek pendidikan dan nasionalisme.

PENUTUP

Keseluruhnnya, guru bagaikan lilin yang membakar diri, yang sanggup berkorban jiwa dan

raga untuk anak didiknya. Pengorbanan yang dilakukan tidaklah mengharapkan balasan

daripada anak didiknya tetapi cukuplah secebis ingatan buat seorang guru. Harapan pengkaji

agar tokoh-tokoh guru dahulu janganlah sesekali dilupakan kerana jasa mereka lebih banyak

berbanding yang lain. Ketokohan, kesungguhan dan peranan yang ada pada tokoh guru

Anugerah Tokoh Guru Pahang

   

23

dahulu sangat bermakna dan tidak hanya pada murid tetapi juga buat bangsa dan negara.

Tanpa guru yang menaburkan ilmu dan pengetahuannya siapalah anda sekarang.

Selain itu, pengkaji berharap agar pengorbanan tokoh guru ini tidak akan dilupakan

dan menjadi bahan kajian kepada semua murid agar ketokohan yang ada pada diri Engku Che

Wan Hasan ini tidak akan lapuk di telan zaman dan ketokohan beliau di sebut dipersada

dunia. Hal ini kerana, kebanyakan murid pada hari ini, apa yang dapat dilihat oleh pengkaji,

mereka tidak mempedulikan siapa guru dahulu yang sanggup berkorban untuk mereka.

Tetapi yang diketahui ialah, asalkan mereka dapat belajar dan berjaya dalam hidup. Hal ini

bertentangan dengan harapan pengkaji yang menginginkan murid sekarang mengenali beliau

dengan lebih dekat melalui pembacaan atau cerita daripada masyarakat kampung Chenor.

Oleh itu, jika dilihat akan pengorbanan dan apa yang telah dikorbankan oleh tokoh ini bagi

pengkaji beliau sememangnya layak menerima anugerah tokoh guru kebangsaan dan tidak

hanya di negeri sahaja. Dengan ketokohan dan pengorbanan beliau sepatutnya beliau

diperkenalkan bukan hanya sebagai tokoh guru tetapi juga tokoh kemerdekaan negara

setanding dengan tokoh-tokoh terkenal yang lain.

RUJUKAN

Kamus Dewan Edisi Keempat Edisi Ekonomi. (2015). Kuala Lumpur. Dewan Bahasa dan Pustaka

aldhypurwanto.blogspot.my/2014/06/pengertian-guru-menurut-para-ahli.html?m-1 http://www.academia.edu/5804913/Bab_4_Kedah_Kajian http://dokumen.tips/documents/1konsep-guru-dalam-alquran-1.html www.medanbisnisdaily.com/m/news/read/2015/11/25/200576/kedudukan-guru-dalam-

pandangan/islam Kementerian Pelajaran Malaysia http://www.moe.gov.my/my/tokoh-guru-kebangsaan.01.30

P.M