01.layout 2/11/12 1:10 pm page 1

01.Layout 2/11/12 1:10 PM

Bahagian Pembangunan Kesihatan KeluargaKementerian Kesihatan MalaysiaJulai 2011

01.Layout 2/11/12 1:10 PM

Kandungan

Senarai Penyumbang............................................................................. 4 - 8

Kata-Kata Aluan.....................................................................................9 - 10

Khidmat Berhenti Merokok.......................................................................11

Objektif.....................................................................................................11

Polisi Umum Perkhidmatan Berhenti Merokok........................................ 12

Carta Organisasi Khidmat Berhenti Merokok........................................... 13

Rekod dan Dokumentasi.......................................................................... 14

Senarai Kelengkapan dan Peralatan Berhenti Merokok........................ 14 - 15

Saringan Klien Khidmat Berhenti Merokok...........................................16 - 17

Prinsip Dalam Khidmat Berhenti Merokok (AAA, 5A, 5R).................... 18 - 19

Pengendalian Klien Khidmat Berhenti Merokok....................................20 - 24

Penilaian dan Pemantauan................................................................... 25 - 26

Definisi.................................................................................................... 26

Senarai Reten Khidmat Berhenti Merokok........................................... 27 - 32

01.Layout 2/11/12 1:10 PM

Bahagian Pembangunan Kesihatan KeluargaKementerian Kesihatan Malaysia

GARIS PANDUAN PERKHIDMATAN BERHENTI MEROKOK DI KLINIK KESIHATAN

4

SENARAI PENYUMBANG

1. Hj. Jamil Bin SidekPenolong Pegawai PerubatanJabatan Kesihatan Negeri Perlis

2. Pn Hamiza Binti HadJururawat KesihatanKinik Kesihatan Kangar, Perlis

3. Dr. Latifah A. RahmanPegawai Epidemiologi NCD NegeriJabatan Kesihatan Negeri Kedah

4. Hj. Azizan bin HanafiahPenolong Pegawai PerubatanJabatan Kesihatan Negeri Kedah

5. En Yusof B. HashimPenolong Pegawai PerubatanPejabat Kesihatan Daerah Kuala Muda, Kedah

6. Dr. Azizah Ab MananPegawai Epidemiologi NCD NegeriJabatan Kesihatan Negeri Pulau Pinang

7. Dr. Asmah Zainal AbidinPegawai Epidemiologi NCD Negeri Jabatan Kesihatan Negeri Perak

8. Hj. Mohd Radzi HashimPenolong Pegawai PerubatanJabatan Kesihatan Negeri Perak

9. Dr. Siti Nurbaya Binti Abdul AzizPakar Perubatan KeluargaKlinik Kesihatan Peringgit, Melaka

10. Dr. Jalil Bin IshakPakar Perubatan KeluargaKlinik Kesihatan Peringgit, Melaka

11. En Rosman Bin JonetPenolong Pegawai PerubatanJabatan Kesihatan Negeri Melaka

01.Layout 2/11/12 1:10 PM



5

12. En Nordin IbrahimPenolong Pegawai PerubatanJabatan Kesihatan Negeri Melaka

13. En Kamal Ashraf Bin MelakPenolong Pegawai PerubatanKlinik Kesihatan Melaka Tengah, Melaka

14. Dr. Faridah Hj. AliKetua Penolong Pengarah (Primer)Jabatan Kesihatan Negeri Johor

15. Dr. Rohayah Binti AbdullahPakar Perubatan KeluargaKlinik Kesihatan Masai, Johor

16. En Abdul Rahman Bin HashimPenolong Pegawai PerubatanJabatan Kesihatan Negeri Johor

17. Dr. Noor Azurah Wan ChikPegawai Epidemiologi NCD Negeri Jabatan Kesihatan Negeri Pahang

18. En Abdul Wahab Bin ZainPenolong Pegawai PerubatanJabatan Kesihatan Negeri Pahang

19. Dr. Hashim Bin Abdullah Ketua Penolong Pengarah (Primer)Jabatan Kesihatan Negeri Terengganu

20. Dr. Fatimah MudaPegawai Epidemiologi NCD Negeri Jabatan Kesihatan Negeri Terengganu

21. Dr. Azlin Binti AmatPakar Perubatan KeluargaKlinik Kesihatan Kuala Berang, Terengganu

22. Hj. Iberahim OsmanPenolong Pegawai PerubatanJabatan Kesihatan Negeri Terengganu

23. En Mustaffa Bin EmbongPenolong Pegawai PerubatanJabatan Kesihatan Negeri Terengganu

01.Layout 2/11/12 1:10 PM



6

24. Dr. Anees Abd.HamidKetua Penolong Pengarah (Primer)Jabatan Kesihatan Negeri Kelantan

25. Dr. Zukri Bin Mat AliPakar Perubatan KeluargaKlinik Kesihatan Ketereh Kota Bharu Kelantan

26. Dr. Noor Hashimah AbdullahPegawai Epidemiologi NCD NegeriJabatan Kesihatan Negeri Kelantan

27. En. Bulkini MohamedPenolong Pegawai Perubatan (NCD)Jabatan Kesihatan Negeri Kelantan

28. En. Mazlan HassanPenolong Pegawai Perubatan (NCD)Jabatan Kesihatan Negeri Kelantan

29. Hj. Nik Mohd Azmi Bin Nik HassanPenolong Pegawai PerubatanJabatan Kesihatan Negeri Kelantan

30. Dr. Rohani Binti Mat BahKetua Penolong Pengarah (Primer)Jabatan Kesihatan Negeri Sarawak

31. Dr. Juslina Binti OmarPakar Perubatan KeluargaKlinik Kesihatan Kota Sentosa, Kuching Sarawak

32. En Samasu Binti JohariPenolong Pegawai PerubatanJabatan Kesihatan Negeri Sarawak

33. Dr. Nelbon GiloiKetua Penolong Pengarah (Primer)Jabatan Kesihatan Negeri Sabah

34. Dr. Rumihati Binti Abd HamidPakar Perubatan KeluargaKlinik Kesihatan Putatan, Sabah

35. En Asan AmatPenolong Pegawai PerubatanJabatan Kesihatan Negeri Sabah

01.Layout 2/11/12 1:10 PM



7

36. Dr. Misliza AhmadPegawai Epidemiologi NCD Negeri Jabatan Kesihatan WP Kuala Lumpur dan Putrajaya

37. Pn. Fauziah Binti BaharimJururawat Kesihatan Jabatan Kesihatan WP Kuala Lumpur dan Putrajaya

38. Dr. Adam Firdaus DahlanPegawai PerubatanKlinik Kesihatan Ibu dan Anak Labuan

39. En. Norsham JamalPenolong Pegawai PerubatanKlinik Kesihatan Labuan

40. Dr Zarihah Mohd ZainKetua Penolong Pengarah Kanan Bahagian Kawalan Penyakit KKM

41. Dr Sukhvinder SinghKetua Penolong Pengarah Kanan Bahagian Kawalan Penyakit KKM

42. En. Munshi AbdullahKetua Penolong PengarahBahagian Pendidikan Kesihatan KKM

43. Dr. Kamaliah Binti Mohamad NohTimbalan PengarahCawangan Kesihatan PrimerBahagian Pembangunan Kesihatan Keluarga, KKM

44. Dr. Fatanah IsmailKetua Penolong Pengarah KananBahagian Pembangunan Kesihatan Keluarga, KKM

45. Dr. Aizuniza AbdullahKetua Penolong Pengarah KananBahagian Pembangunan Kesihatan Keluarga, KKM

46. Pn Rosnani Binti Mohd GhazaliKetua Penolong Pengarah Kanan (Farmasi)Bahagian Pembangunan Kesihatan Keluarga, KKM

47. Pn Najwa Binti Ab. HamdiKetua Penolong Pengarah (Farmasi)Bahagian Pembangunan Kesihatan Keluarga, KKM

01.Layout 2/11/12 1:10 PM



8

48. Dr. Netty Darwina Binti Mohd DawamKetua Penolong Pengarah Bahagian Pembangunan Kesihatan Keluarga, KKM

49. En Mohd Zin Bin UjangPenyelia Penolong Pegawai PerubatanBahagian Pembangunan Kesihatan Keluarga, KKM

50. En. Vijayaraj A/L KanapathyPenyelia Penolong Pegawai PerubatanBahagian Pembangunan Kesihatan Keluarga, KKM

51. En Mohd Tarmily MansorPenolong Pegawai Perubatan KananBahagian Pembangunan Kesihatan Keluarga KKM

52. Pn Khadijah Binti ZakariaKetua Jururawat KesihatanBahagian Pembangunan Kesihatan Keluarga KKM

53. Dr Ida Dalina Binti NoordinKetua Penolong Pengarah Bahagian Pembangunan Kesihatan Keluarga, KKM

01.Layout 2/11/12 1:10 PM



9

Assalamualaikum w.b.t,Alhamdullilah, syukur ke hadrat Allah S.W.T kerana Bahagian Pembangunan Kesihatan Keluarga telahberjaya menerbitkan Garis Panduan Perkhidmatan Berhenti Merokok di Klinik Kesihatan. Ia merupakansatu penambahbaikan ke atas terbitan pertama yang telah dikeluarkan pada tahun 2006, melaluibeberapa mesyuarat dan bengkel yang telah diadakan.

Merokok merupakan salah satu punca kepada masalah kesihatan yang semakin serius di negara ini.Merokok serta komplikasinya akan menimbulkan beban kepada perkhidmatan kesihatan negara disamping menjejaskan kualiti hidup pesakit dan keluarga yang terlibat.

Produk tembakau khususnya rokok merupakan faktor risiko paling utama yang mengancam kesihatanawam. Penggunaan tembakau khususnya merokok adalah jelas terbukti memudaratkan kehidupanmanusia dalam pelbagai aspek iaitu kesihatan, sosial, ekonomi dan alam sekitar. Menurut laporanPertubuhan Kesihatan Sedunia (WHO) seorang (1) bagi setiap dua (2) orang perokok seumur hidup(life long smokers) akan mati akibat dari penyakit-penyakit serius berpunca dari rokok sepertiserangan sakit jantung, pelbagai jenis kanser (kanser paru-paru, kanser mulut, kanser tekak, kanserperut, kanser pundi kencing dan lain-lain), penyakit pernafasan kronik (COPD) dan strok. Beban risikobagi kesemua kesan negatif ini adalah ditanggung bukan sahaja oleh perokok aktif tetapi juga golonganperokok pasif.

Di Malaysia, bilangan perokok semakin bertambah di mana Tinjauan Kesihatan dan MobiditiKebangsaan III pada tahun 2006 mendapati seramai 2.7 juta (21.5%) penduduk merokok. Global YouthTobacco Survey (GYTS) Malaysia pula yang menjalankan bancian pada tahun 2009 mendapati satudaripada tiga remaja berusia antara umur 13 hingga 15 tahun pernah merokok di mana 22.8%daripada mereka telah terjebak sebelum pun berusia 10 tahun. Bebanan rawatan penyakit-penyakitberkaitan merokok menggunakan hampir 45% daripada peruntukan Kementerian Kesihatan sepertiyang ditunjukkan dalam kajian Study of Healthcare Cost for 3 Smoking Related Diseases.

KATA-KATA ALUAN

Pengarah Pembangunan Kesihatan KeluargaKementerian Kesihatan Malaysia

01.Layout 2/11/12 1:10 PM



10

Perkhidmatan Berhenti Merokok di klinik kesihatan dikendalikan oleh anggota terlatih yang terdiri daripakar perubatan keluarga, pegawai perubatan, pegawai farmasi, pegawai pemakanan dan juga anggotaparamedik. Buku garis panduan ini adalah sebagai panduan kepada semua anggota perubatan dankesihatan yang mengendalikan Perkhidmatan Berhenti Merokok ini. Garis panduan ini merangkumipolisi operasi perkhidmatan ini di klinik kesihatan, proses pengendalian perkhidmatan, kelengkapandan peralatan yang diperlukan, proses dan jenis rawatan serta pemantauan dan data yang diperlukan.Penghasilan buku garis panduan Khidmat Berhenti Merokok ini diharap dapat memudahkan danmelancarkan pengendalian perkhidmatan ini.

Keberkesanan perkhidmatan ini dapat diukur melalui pelaksanaan promosi berhenti merokok secarameluas di klinik kesihatan dan kadar berjaya berhenti merokok bagi mereka yang mendapat rawatandari perkhidmatan ini. Komitmen dari semua klinik kesihatan adalah diperlukan untuk menghantar datasecara berkala bagi tujuan pemantauan agar perkhidmatan ini dapat dipertingkatkan dari masa kesemasa. Adalah menjadi harapan agar garis panduan juga ini dapat memantapkan lagi PerkhidmatanBerhenti Merokok di Klinik Kesihatan dan sekaligus membantu lebih ramai perokok untuk berhentimerokok.

Akhir kata saya ingin mengambil kesempatan ini untuk mengucapkan setinggi tinggi tahniah kepadasemua yang terlibat dalam penerbitan garis panduan ini.

Wassalam.

.....................................................To’ Puan Dr Safurah Binti JaafarPengarah Pembangunan Kesihatan KeluargaKementerian Kesihatan Malaysia

01.Layout 2/11/12 1:10 PM

Klinik kesihatan merupakan fasiliti kesihatan yang memberi perkhidmatan kesihatan primer yangkomprehensif yang meliputi aspek pencegahan, promotif, kuratif dan rehabilitatif kepada semua klienseawal mungkin iaitu pada pertemuan yang pertama. Oleh itu dengan adanya perkhidmatan berhentimerokok di klinik kesihatan, orang ramai boleh mendapat perkhidmatan dari segi promosi kesihatan,pencegahan merokok dan juga rawatan bagi mereka yang merokok.



11


1. KHIDMAT BERHENTI MEROKOK

Khidmat Berhenti Merokok adalah perkhidmatan promosi dan klinikal untuk membantu pelanggan klinik yang merokok supaya berhenti merokok.

2. OBJEKTIF

2.1. Objektif umum

Melahirkan masyarakat yang bebas dari penagihan rokok dengan mengamalkan cara hidup sihat sebagai jaminan ke arah kesihatan yang optima.

2.2. Objektif Khusus

i. Memberikan pengetahuan dan kesedaran kepada perokok tentang bahaya dan kesan negatif merokok.

ii. Membolehkan perokok mengikuti teknik-teknik berhenti merokok berpandukan Modul Berhenti merokok.

iii. Membolehkan perokok menghentikan tabiat merokok secara teratur dan terancang.

iv. Membolehkan perokok yang berhenti merokok mengekalkan status tidak merokok.

v. Menggalakkan masyarakat yang tidak merokok untuk terus tidak merokok.

01.Layout 2/11/12 1:10 PM



12

3. POLISI UMUM PERKHIDMATAN BERHENTI MEROKOK

i. Semua klinik kesihatan hendaklah menyediakan Khidmat Berhenti Merokok (KBM).

ii. Semua anggota klinikal di Klinik Kesihatan perlu mendapat latihan di dalam pengendalian Khidmat Berhenti Merokok.

iii. Semua klinik kesihatan perlu mengadakan perkhidmatan saringan untuk mendapatkan klien.

iv. Klinik kesihatan yang memberi perkhidmatan berhenti merokok perlu dilengkapi dengan peralatan untuk menjalankan aktiviti Khidmat Berhenti Merokok.

01.Layout 2/11/12 1:10 PM



13

PEJABAT KESIHATAN

DAERAH

KLINIK KESIHATAN

PAKAR PERUBATAN KELUARGA

PEGAWAI PERUBATAN

PEGAWAI ZAT

MAKANAN

PEGAWAIFARMASI

PENOLONG PEGAWAI

PERUBATAN

JURURAWATKESIHATAN

PEMBANTU PERAWATAN KESIHATAN

4. CARTA ORGANISASI KHIDMAT BERHENTI MEROKOK (KBM) DI KLINIK KESIHATAN

01.Layout 2/11/12 1:10 PM



14

5. REKOD DAN DOKUMENTASI

i. Semua klien baru yang bersetuju untuk menjalani intervensi di Khidmat Berhenti Merokok hendaklah didaftarkan ke dalam buku daftar.

ii. Semua klien Khidmat Berhenti Merokok mempunyai Folder / Buku Khidmat Berhenti Merokok.

iii. Semua klien tindaksusul perlu dicatatkan di dalam buku daftar.

iv. Semua reten mesti dikemaskinikan dan difailkan di peringkat Klinik Kesihatan, Pejabat Kesihatan Daerah, Jabatan Kesihatan Negeri dan Kementerian Kesihatan Malaysia.

6. SENARAI KELENGKAPAN DAN PERALATAN UNTUK KHIDMAT BERHENTI MEROKOK

1. Bilik untuk sesi rawatan berhenti merokok

2. Peralatana) Set BP dan Stethoscopeb) Alat Penimbang dan Pengukur Tinggic) Carta BMId) Peak Flow Metere) CO Analyserf) Mesin ECG g) Komputer dan Printerh) Spirometer (Jika ada)

3. Ubat a) Nicotine Patch

a. Nicotine patch 5mg b. Nicotine patch 10mg c. Nicotine patch 15mg

b) Nicotine Guma. Nicotine gum 2mg b. Nicotine gum 4mg

c) Varenicline (Champix)a. Varenicline 0.5 mg/ tabletb. Varenicline 1 mg/ tablet

01.Layout 2/11/12 1:10 PM



15

4. Garis panduan / Manuala) Buku kecil/ risalah – Panduan Berhenti Merokok b) Modul latihan berhenti merokokc) Garis panduan Khidmat Berhenti Merokokd) Clinical Practice Guideline (CPG) on Treatment of Tobacco Smoking and

Dependencee) Risalah Berhenti Merokokf) Carta selak (Flip Chart) Berhenti Merokok

5. Dokumentasia) Buku Daftar

I. Kes BaruII. Kes Ulangan

b) Folder Klien / Buku Khidmat Berhenti Merokokc) Reten KBM 1/2012, Reten KBM 2/2012, Reten KBM 3/2012, Reten KBM

4/2012 dan Reten KBM 5/2012

6. Kemudahan Bahan/ Media Pendidikan

Semua Klinik Kesihatan perlu mempunyai bahan/media pendidikan sebagai membantu dalam aktiviti Khidmat Berhenti Merokok. Antara bahan-bahan pendidikan yang disediakan adalah :

a) Poster bahaya merokokb) Risalah bahaya merokokc) Kelengkapan Audio Visual d) Bunting Khidmat Berhenti Merokoke) Buku-buku kesihatan tentang merokok

01.Layout 2/11/12 1:10 PM



16

7. SARINGAN AWAL KLIEN KHIDMAT BERHENTI MEROKOK

7.1. Carta Alir Saringan Awal Klien Khidmat Berhenti Merokok

Pengendalian Klien

Kenalpasti Klien1. BSSK/ Penyakit Kronik2. Kes Walk-In3. Kem Kesihatan4. Rujukan dari Jabatan

Kerajaan/ Sekolah/ Swasta

Tidak Merokok Merokok

Pendidikan Kesihatan ( 5R )

Penilaian Tahap KesediaanBerhenti Merokok

Guna Senarai SemakSaringan Tahap Kesediaan

Berhenti Merokok

BELUM BERSEDIA BERHENTI

BERSEDIA BERHENTI

PENDIDIKAN KESIHATAN

PENDIDIKANKESIHATAN ( 5R ) Daftar KBM Daftar Dalam

Buku KBM

PRINSIP 5A A1 - ASK

A2 - ADVISEA3 - ASSESA4 - ASSIST

A5 - ARRANGE

PRINSIP AAA ( 3A )A1 - ASK

A2 - ADVISEA3 - ACT

PRINSIP 5RR1 - RELEVANCE

R2 - RISKR3 - REWARDS

R4 - ROADBLOCKSR5 - REPETITION

Bekas Perokok

Prinsip 5A

Prinsip 5R

Prinsip 3A

01.Layout 2/11/12 1:10 PM



17

7.2. Proses Kerja Saringan Awal Klien Khidmat Berhenti Merokok

Proses Kerja

1. Kenalpastiklien

2. Pengendalian Klien

Klien tidak merokok• Nasihat/ pendidikan

kesihatan

Klien Bekas Perokok• Nasihat / pendidikan

kesihatan• Pencegahan

‘relapse’

Klien Perokok• Jika bersetuju

berhenti, rujukke Pegawai yangbertanggungjawabuntuk intervensilanjut

• Jika tidak setuju,nasihat / pendidikankesihatan(Prinsip 5R)

• Pegawai Perubatan

• Pegawai PendidikanKesihatan

• PPP• JK• JM

SOP KlinikBerhentiMerokok

• Klien dari saringan BSSK

• Kes Penyakit Kronik

• Kes Walk-In• Kem Kesihatan• Klinik Pergigian• Rujukan dari

Jabatan Kerajaan/Sekolah/ Swasta

• PPP• JK• JM• PPKP• PKA• Penguatkuasaan• UPK

Borangsaringan yangberkaitan

Piawai Tindakan Peralatan

01.Layout 2/11/12 1:10 PM



18

7.3. Prinsip Dalam KBM

PRINSIP AAA

1. Ask - Tanya dan dokumenkan penggunaan tembakau oleh klien.2. Advise - Nasihatkan tentang bahaya merokok dan faedah berhenti merokok.3. Action - Dokumen status merokok di kad pesakit. Membuat

rujukan ke khidmat berhenti merokok

PRINSIP 5A

Merupakan pengendalian ringkas seseorang klien yang merokok.

1. Ask - Tanya dan dokumenkan penggunaan tembakau oleh klien.2. Advise - Nasihatkan tentang bahaya merokok dan faedah berhenti merokok.3. Assess - Nilai tahap ketagihan dan kesediaan klien untuk berhenti merokok.4. Assist - Bantu klien untuk berhenti merokok.5. Arrange - Buat persiapan untuk klien berhenti merokok seperti menetapkan

tarikh berhenti, memaklumkan kepada keluarga dan rakan,menggariskan teknik-teknik mengatasi ketagihan dan keinginan merokok, membincangkan keperluan rawatan farmakologikal serta mengungkap punca kegagalan percubaan berhenti merokok sebelum ini.

PRINSIP 5R

Merupakan intervensi secara motivasi kepada klien untuk mengelakkannya merokok semula.

1. Relevance – Cuba kaitkan kepentingan peribadi klien sekiranya beliau berhenti merokok contohnya hendak mendapat anak dan sebagainya.

2. Risks – Terangkan kesan-kesan negatif akibat penggunaan tembakau termasuklah risiko jangka panjang, risiko jangka pendek dan risiko kepada orang sekeliling.

3. Rewards - Bayangkan ganjaran atau kelebihan untuk klien jika berhenti merokok.

4. Roadblocks - Kenalpasti halangan untuk klien berhenti merokok.5. Repetition - Motivasi ini perlu diulang beberapa kali untuk meningkatkan

keyakinan klien dan memberi galakan untuk terus mencuba walaupun pernah gagal dahulu.

01.Layout 2/11/12 1:10 PM



19

7.4. Saringan Tahap Kesediaan Berhenti Merokok

Sila jawab `Ya’ atau `Tidak’

Ya Tidak

1. Adakah anda berniat dengan serius untuk berhenti merokok dalam masa 6 bulan?

2. Adakah anda merancang untuk berhenti merokok pada bulan hadapan?

3. Adakah anda pernah mencuba untuk berhenti merokok dalam tempoh 12 bulan yang lepas?

Skor Tahap Kesediaan Berhenti Merokok

1. Peringkat Pra Pertimbangan (Pre-contemplation)`Tidak’ Kepada Soalan 1

2. Peringkat Pertimbangan (Contemplation)`Ya’ kepada Soalan 1 dan `Tidak’ kepada soalan yang lain

3. Peringkat Persediaan (Preparation)`Ya’ kepada semua soalan

01.Layout 2/11/12 1:10 PM



20

Rawatan

Pemeriksaan FizikalDan Ujian Klinikal

Penilaian Dan Penentuan Tahap Ketagihan Nikotin

PendaftaranKlien

Secara Farmakologi ( NRT / CHAMPIX )

Rawatan Susulan

Rujukan

Aktiviti Pengekalan Status Berhenti Merokok

Pemantauan

Guna buku Daftar KBM

Guna buku RekodKesihatan KBM

Secara Bukan Farmakologi

8. PENGENDALIAN KLIEN KHIDMAT BERHENTI MEROKOK

8.1. Carta Aliran Pengendalian Klien Khidmat Berhenti Merokok ( KBM )

01.Layout 2/11/12 1:10 PM



21

8.2. Proses Kerja Pengendalian Klien Khidmat Berhenti Merokok (KBM)

Proses Kerja

1. Pendaftaran klien

2. Penilaian dan Penentuan Tahap Ketagihan Nikotin(Fagerstrom)

1. Maklumat peribadi• Sejarah sosial

(pekerjaan dll)

2. Sejarah merokok• Semasa• Dahulu

3. Sejarah penyakit• Perubatan• Pembedahan

4. Penilaian tahapketaguhan nikotin(Fagerstrom)


• PPP• JK

Folder klien/Buku RekodBerhentiMerokok

3. Pemeriksaan Fizikal dan UjianKlinikal Klien

1. Pemeriksaan Umum• BMI

(Berat & Tinggi)• Tekanan Darah• Pemeriksaan

seluruh badan untuk kesan nikotin

2. Pemeriksaan khusus• Pemeriksaan sistem

penafasan• Paras CO/ Peak

Flow meter• X-ray dada

(jka perlu)• ECG (jika perlu)

JM/ JK/ PPP

Pakar perubatanKeluarga/ PegawaiPerubatan/ PPP

• Folder klien/ Buku Rekod Berhenti Merokok

• Alat penimbang

• BP Set• Stethoscope• CO Analyser• Peak Flow

meter

Daftar dalam Buku Daftar KBM

• PPP/ JK/ JM/ PPK

Buku DaftarKhidmatBerhentiMerokok


01.Layout 2/11/12 1:10 PM



22

Proses Kerja

4. Rawatan Klien (rujuk CPG)

5. Tindak susul ke atas klien

1. Penilaian status klien

• Nilai - Status berhenti- Perasaan klien- Tanda-tanda

‘withdrawal’- Status kesihatan

• Sikap- Positif / negatif- Sokongan

• Tindakan- Peringatan tip-tip

berhenti merokok- Sambungan NRT/- Varenicline- Perubahan NRT/

Varenicline(jenis atau dos)

2. Cadangan kekerapan rawatan susulan

• Bulan pertama – setiap minggu

• Bulan ke 2 dan ke 3 – setiap 2 minggu

• Pakar Perubatan Keluarga


• Pegawai Farmasi• PPP/JK/JM

• Folder Klien/ Buku Rekod Berhenti Merokok

• Kad temujanji

1. Bukan Farmakologi Kaunseling

(perubahan tingkah laku)

2. Farmakologi NRT/ Champix (jika skor Fagerstrom 4 dan ke atas atau merokok lebih daripada 10 batang rokok sehari)

• Pakar PerubatanKeluarga


• Pegawai FarmasiPPP/JK

• Modul Latihan Berhenti Merokok.

• CPG• NRT/

Champix


01.Layout 2/11/12 1:10 PM



23

Proses Kerja

6. Rujuk Klien Rujukan ke unit-unit lain jika perlu

• Pergigian• PZM• Pakar klinikal

mengikut komplikasi



• PPP• JK

Surat rujukan

7. Mengekalkan Status Berhenti Merokok

Kaunseling dan rawatan berterusan mengikut keperluan



• PPP• JK

• CPG• Modul

Latihan Khidmat Berhenti Merokok

8. Pemantauan Maklumbalas melalui reten dan penyeliaan

• FMS• Pegawai

Perubatan• PPP• JK

Reten • KBM 1/2012• KBM 2/2012• KBM 3/2012• KBM 4/2012• KBM 5/2012

• Bulan ke 4 hingga ke 6 – setiap bulan

• Setiap 3 bulan selama setahun

3. Temujanji dan tindaksusul kes*cicir rawatan


* cicir rawatan – klien yang gagal menepati temujanji selepas seminggu dari tarikh yangdiberi dan gagal membuat temujanji semula

01.Layout 2/11/12 1:10 PM



8.3. Penilaian Dan Penentuan Tahap Ketagihan Nikotin

UJIAN FAGERSTROM Skor

1. Bilakah anda mula menghisap rokok selepas bangun dari tidur?

Dalam 5 minit 3 6 - 30 minit 231 - 60 minit 161 - 90 minit 0

2. Adakah anda menghadapi masalah untuk mengelakkan diri dari merokok apabila andaberada di dalam kawasan larangan merokok?

Ya 1Tidak 0

3. Pada waktu bilakah paling sukar bagi anda untuk tidak merokok?

Awal pagi 1Waktu lain 0

4. Berapakah batang rokok yang anda hisap dalam sehari?

10 batang atau kurang 011 - 20 batang 121 - 30 batang 231 batang atau lebih 3

5. Adakah anda merokok lebih kerap dalam tempoh satu jam selepas bangun dari tidurberbanding waktu lain ?

Ya 1Tidak 0

6. Adakah anda merokok walaupun di waktu sakit?

Ya 1Tidak 0

Jumlah skor :_________

24

Skor Fagerstom Bilangan Rokok Dihisap Tahap Ketagihan0 - 3 < 10 Rendah4 - 5 10 - 25 Sederhana6 - 10 > 25 Tinggi

01.Layout 2/11/12 1:10 PM



25

9. PENILAIAN DAN PEMANTAUAN

Pemantauan KBM di klinik kesihatan adalah melalui reten berikut:

i. Reten bulanan a. Bilangan klien baru yang mendaftar dalam KBM untuk bulan berkenaanb. Bilangan klien berjaya berhenti merokok untuk bulan berkenaan

ii. Reten setiap 6 bulan a. Jumlah klien KBM dalam masa 6 bulan (Januari – Jun, Julai – Disember)b. Kadar Berhenti Merokok (Quit Rate) untuk 6 bulan (Januari – Jun, Julai –

Disember)c. Kadar Berhenti Merokok (Quit Rate) untuk tahunan adalah purata dari kadar

Jan – Jun dan Julai – Disemberd. Jumlah kes cicir (defaulter)

iii. Latihan kakitangan untuk KBM (Tajuk latihan dan bilangan peserta mengikut kategori) tahunan – sekali setahun

9.1. Indikator yang akan dipantau:

i. Bilangan klien yang berdaftar dalam khidmat berhenti merokok (KBM)

ii. Bilangan klien Berjaya Berhenti Merokok

iii. Kadar Berjaya Berhenti Merokok (Quit Rate):

Kadar Berjaya Bilangan klien berjaya berhenti merokok Berhenti Merokok = lebih dari 6 bulan x 100 %(Quit Rate)

9.2. Pengiraan Kadar Berhenti Merokok setiap 6 bulan :

i. Pengiraan Kadar berhenti merokok bagi Januari – Jun dikira pada bulan Julai:

Jumlah klien yang berjaya berhenti merokok Jan – Jun tahun semasa

Jumlah Klien yang berdaftar dari Julai – Disember tahun sebelumx 100 %

Jumlah perokok yang didaftarkan

01.Layout 2/11/12 1:10 PM



26

ii. Pengiraan Kadar berhenti merokok bagi Julai - Disember dikira pada Januari:

Jumlah klien yang berjaya berhenti merokok Julai – Disember tahun semasa

Jumlah Klien yang berdaftar dari Januari – Jun tahun semasa

Contoh Pengiraan

i. Pengiraan Kadar Berhenti Merokok pada Julai 2012 =

Jumlah klien yang berhenti merokok Jan – Jun 2012

Jumlah Klien yang berdaftar dari Julai – Disember 2011

ii. Pengiraan Kadar Berhenti Merokok pada Januari 2013 =

Jumlah klien yang berhenti merokok Julai – Disember 2012

Jumlah Klien yang berdaftar dari Jan – Jun 2011

9.3. Penghantaran Reten

Reten dari negeri perlu dihantar ke Cawangan Primer, Bahagian Pembangunan Kesihatan Keluarga, KKM sebelum 15 Julai dan 15 Januari setiap tahun.

10. DEFINISI

i. Klien Berdaftar:Jumlah klien yang berdaftar dalam buku daftar KBM.

ii. Cicir rawatan:Klien yang tidak hadir pada temujanji dan gagal membuat temujanji semula dalam masa seminggu dari tarikh yang diberi.

iii. Klien Berjaya Berhenti Merokok:Klien berhenti merokok lebih dari 6 bulan.

iv. Klien Berulang (Relapse):Klien yang merokok semula selepas 6 bulan berjaya berhenti merokok.

v. Kes ditamatkan:Dihentikan sebagai Klien KBM setelah gagal 3 kali tindak susul.

x 100 %

x 100 %

x 100 %

01.Layout 2/11/12 1:10 PM



27

11. Senarai Reten Perkhidmatan Berhenti Merokok Di Klinik Kesihatan

BIL NAMA DOKUMEN SIRI DOKUMEN MUKASURAT

1. Reten Bulanan Bilangan KlienBaru KBM (Klinik Kesihatan) BPKK/ KBM/ 1/ 2012 28

2.Reten Bulanan Jumlah KlienBerjaya Berhenti Merokok (KlinikKesihatan)

BPKK/ KBM/ 2/ 2012 29

3.Reten Setiap 6 Bulan: JumlahKlien Berjaya Berhenti Merokok(Klinik Kesihatan)

BPKK/ KBM/ 3/ 2012 30

4. Reten Setiap 6 Bulan: KadarBerjaya Berhenti Merokok BPKK/ KBM/ 4/ 2012 31

5. Reten Tahunan : Latihan KhidmatBerhenti Merokok BPKK/ KBM/ 5/ 2012 32

01.Layout 2/11/12 1:10 PM



28

FORM

ATRE

TEN

KHID

MAT

BERH

ENTI

MER

OKOK

(KBM

)RE

TEN

BULA

NAN

BILA

NGAN

KES

BARU

KBM

(KLI

NIK

KESI

HATA

N)

TAHU

N:__

____

____

____

____

____

____

____

____

__

KLIN

IK/D

AERA

H/NE

GERI

:___

____

____

____

____

____

_

BPKK

/KBM

/1/2

012

*Kes

baru

:Kes

baru

yang

dida

ftark

anda

lam

buku

dafta

rKBM

dala

mbu

lan

sem

asa

BULA

N

Jan

Feb

Mac

April

Mei

Jun

JUM

LAH

Jula

iOg

osSe

ptOk

tNo

vDi

sJU

MLA

H

JUM

LAH

KES

BARU

*BE

RDAF

TAR

BANG

SAJA

NTIN

AUM

UR

MC

ILL

LP

<18

>18

01.Layout 2/11/12 1:10 PM



29

FORM

ATRE

TEN

KHID

MAT

BERH

ENTI

MER

OKOK

(KBM

)RE

TEN

BULA

NAN

JUM

LAH

KLIE

NBE

RJAY

ABE

RHEN

TIM

EROK

OK(K

LINI

KKE

SIHA

TAN)

KLIN

IKKE

SIHA

TAN

:___

____

____

____

____

____

__

DAER

AH:_

____

____

____

____

____

____

NEGE

RI:_

____

____

____

____

___

BULA

N/TA

HUN

:___

____

____

____

____

____

__

BPKK

/KBM

/2/2

012

*Ber

jaya

Berh

enti

Mer

okok

=Kl

ien

berh

enti

mer

okok

sela

ma

lebi

hda

ri6

bula

n

Jum

lah

Klie

nBe

rjaya

Berh

enti

Mer

okok

*Ja

nFe

bM

acAp

rilM

eiJu

nJU

MLA

HJu

lai

Ogos

Sept

Okt

Nov

Dis

JUM

LAH

BANG

SA

MC

IL

JANT

INA

UMUR

LP

<18

>18

JENI

SRA

WAT

ANYA

NGDI

BERI

KAUN

SELI

NGSA

HAJA

NRT

DAN

KAUS

ELIN

GVE

RENI

CLIN

E&

KAUN

SELI

NG

01.Layout 2/11/12 1:10 PM



30

FORM

ATRE

TEN

KHID

MAT

BERH

ENTI

MER

OKOK

(KBM

)RE

TEN

SETI

AP6

BULA

N:JU

MLA

HKL

IEN

BERJ

AYA

BERH

ENTI

MER

OKOK

(KLI

NIK

KESI

HATA

N)

BPKK

/KBM

/3/2

012

KLIN

IKKE

SIHA

TAN

:___

____

____

____

____

____

__

DAER

AH:_

____

____

____

____

____

____

NEGE

RI:_

____

____

____

____

___

Kada

rBer

hent

iMer

okok

hany

aak

andi

kira

setia

pJu

laid

anDi

sem

ber

1.Pe

ngira

anKa

darB

erhe

ntiM

erok

okpa

daJu

lai2

012:

Jum

lah

klie

nya

ngbe

rhen

tim

erok

okJa

n–

Jun

2012

Jum

lah

Klie

nya

ngbe

rdaf

tard

ariJ

ulai

–Di

sem

ber2

011

2.Pe

ngira

anKa

darB

erhe

ntiM

erok

okpa

daJa

nuar

i201

3:

Jum

lah

klie

nya

ngbe

rhen

tim

erok

okJu

lai–

Dise

mbe

r201

2Ju

mla

hKl

ien

yang

berd

afta

rdar

iJan

–Ju

n20

12

BULA

NJU

MLA

HKE

S

Jan

-Jun

(Tah

un)

Jula

i-Di

s(T

ahun

)

JUM

LAH

BANG

SAJA

NTIN

A

MC

IL

LP

<18

>18

UMUR

KAUN

SELI

NGSA

HAJA

NRT

&KA

UNSE

LING

VARE

NICL

INE

&KA

UNSE

LING

BTB

BTB

BTB

BIL.

KLIE

NBE

RJAY

ABE

RHEN

TIM

EROK

OK

BIL.

KLIE

NYA

NGTE

RCIC

IR

KADA

RBE

RJAY

ABE

RHEN

TIM

EROK

OK

x10

0% x10

0%

01.Layout 2/11/12 1:10 PM



31

Jum

lah

Klie

nBe

rjaya

Berh

enti

Mer

okok

Jan

-Jun

(A)

Jum

lah

Klie

nYa

ngBe

rdaf

tar

Dari

Jula

i-Di

sem

berT

ahun

Sebe

lum

(B)

Kada

rBer

hent

iMer

okok

(A/B

)x10

0%

Jum

lah

Klie

nBe

rjaya

Berh

enti

Mer

okok

Jula

i-Di

sem

ber

(A)

Jum

lah

Klie

nYa

ngBe

rdaf

tar

Dari

Jan

-Jun

Tahu

nSe

belu

m(B

)

Kada

rBer

hent

iMer

okok

(A/B

)x10

0%

FORM

ATRE

TEN

KHID

MAT

BERH

ENTI

MER

OKOK

(KBM

)RE

TEN

SETI

AP6

BULA

N:K

ADAR

BERJ

AYA

BERH

ENTI

MER

OKOK

KADA

RBE

RJAY

ABE

RHEN

TIM

EROK

OK

1.Pe

ngira

anKa

darB

erja

yaBe

rhen

tiM

erok

okJu

lai

2.Pe

ngira

anKa

darB

erja

yaBe

rhen

tiM

erok

okSe

tiap

Janu

ari

Jum

lah

klie

nya

ngbe

rhen

tim

erok

okJa

nuar

ihin

gga

Jun

tahu

nse

mas

a

Jum

lah

klie

nya

ngbe

rdaf

tard

ariJ

ulai

hing

gaDi

sem

bert

ahun

sebe

lum

Jum

lah

klie

nya

ngbe

rhen

tim

erok

okJu

laih

ingg

aDi

sem

bert

ahun

sem

asa

Jum

lah

klie

nya

ngbe

rdaf

tard

ariJ

anua

rihi

ngga

Jun

tahu

nse

mas

ax

100

%

x10

0%

01.Layout 2/11/12 1:10 PM



32

FORM

ATRE

TEN

KHID

MAT

BERH

ENTI

MER

OKOK

(KBM

)RE

TEN

TAHU

NAN

:LAT

IHAN

KHID

MAT

BERH

ENTI

MER

OKOK

BPKK

/KBM

/5/2

012

BIL.

NAM

ALA

TIHA

N/KH

USUS

1. 2. 3. 4. 5.

TARI

KH

KATE

GORI

ANGG

OTA

PAKA

RPE

RUBA

TAN

KELU

ARGA

PEGA

WAI

PERU

BATA

NPP

PJU

RURA

WAT

PEGA

WAI

FARM

ASI

SOKO

NGAN

1HE

O

JUM

LAH

ANGG

OTA

01.Layout 2/11/12 1:10 PM

01.layout 2/11/12 1:10 pm page 1

Documents