1

UCAPAN DASAR KERAJAAN

OLEH

TUAN YANG TERUTAMA

YANG DI-PERTUA NEGERI

TUN DATUK SERI PANGLIMA

HAJI AHMADSHAH BIN ABDULLAH

SEMPENA

PEMBUKAAN RASMI PENGGAL KETIGA

PERSIDANGAN DEWAN UNDANGAN NEGERI SABAH YANG KETIGA BELAS

PADA 15 APRIL 2010

2

Bismillahir Rahmanir Rahim

Assalamu’alaikum Warahmatullahi Wabarakatuh

Tuan Speaker dan Ahli-ahli Yang Berhormat sekalian

1. Alhamdulillah, setinggi-tinggi kesyukuran dipanjatkan

ke hadrat Allah S.W.T kerana dengan izin dan limpah kurnia-

Nya, maka dapatlah kita berhimpun dalam Dewan yang mulia

ini untuk mengadakan Persidangan Penggal Ketiga Dewan

Undangan Negeri ke-13 ini.

2. Tahun ini adalah amat penting kerana ia merupakan

tahun terakhir Rancangan Malaysia Kesembilan (RMKe-9)

dan kini kita berada di ambang Rancangan Malaysia

Kesepuluh (RMKe-10). Saya percaya inilah waktunya untuk

kita melihat ke belakang dan menilai semula pencapaian kita

di sepanjang tempoh RMKe-9 dan di samping itu,

membolehkan kita mengkaji kekuatan-kekuatan yang kita

3

miliki dan juga mengenalpasti bidang-bidang yang boleh

ditambahbaik di dalam menghadapi cabaran yang mendatang.

3. Dekad yang mendatang bukan sahaja penting malah

boleh dianggap kritikal, sesuai dengan hasrat kita untuk

menjadikan Sabah sebuah negeri yang berpendapatan tinggi

selaras dengan hasrat dan matlamat menjadikan Sabah

antara negeri termaju di Malaysia.

4. Sehubungan itu, saya berasa bangga kerana sejak

lebih sedekad lalu, negeri Sabah telah melalui perubahan

demi perubahan yang meliputi hampir seluruh daerah serta

bandar-bandar utama di negeri ini. Akibat perubahan itu,

negeri Sabah dilihat sebagai antara negeri yang bukan sahaja

cepat malah pesat membangun, hasil daripada usaha gigih

dan kesungguhan yang diperjuangkan oleh Kerajaan Barisan

Nasional Negeri Sabah.

5. Justeru, suka saya mengambil kesempatan ini untuk

merakamkan setinggi-tinggi tahniah kepada Kerajaan Barisan

Nasional Negeri Sabah, kini di bawah pimpinan YAB Datuk

4

Seri Panglima Musa Haji Aman, Ketua Menteri Sabah,

berserta barisan kabinet beliau, yang bekerja keras,

berkomitmen tinggi dan berkhidmat dengan penuh dedikasi

dalam memastikan pembangunan tercapai, perubahan

berlaku dan taraf hidup ditingkatkan demi kemajuan dan

kesejahteraan rakyat seluruhnya.

6. Amalan turun padang, meninjau masalah rakyat dan

menyelami hati nurani golongan akar umbi yang kini menjadi

amalan pemimpin Barisan Nasional di seluruh negara,

termasuk di negeri ini, bukan sahaja amat dialu-alukan,

bahkan disanjung tinggi. Amalan ini perlu diperhebatkan lagi

dengan mengadakan lebih banyak program-program mesra

rakyat agar rintihan rakyat dapat terus didengar dan nasib

mereka dapat terus dibela sesuai dengan Gagasan

1Malaysia, Rakyat Didahulukan, Pencapaian Diutamakan.

KEMAJUAN DI BAWAH RMKe-9

5

7. Tempoh tahun 2006-2010 merupakan satu tempoh

yang sangat mencabar di mana kita menghadapi cabaran-

cabaran yang hebat seperti krisis kewangan dan ekonomi

global, wabak selesema H1N1, isu kekurangan makanan

global, kekerapan berlaku bencana seperti gempa bumi, ribut,

banjir, kebakaran dan cuaca yang tidak menentu.

8. Sungguhpun tidak terkecuali daripada mengalami

kesan daripada krisis ekonomi global, pelaburan swasta di

negeri ini telah bertahan pada tahap sederhana. Sebahagian

besar pelaburan tersebut telah disalurkan kepada sektor-

sektor hartanah, insurans dan pembinaan. Pelaburan-

pelaburan baru dalam 4 tahun pertama RMKe-9 telah

mencapai RM15.6 bilion.

9. Di bawah tempoh RMKe-9, pertumbuhan pesat sektor

pelancongan terus dirasai walaupun dengan keadaan

kelembapan ekonomi global. Jumlah ketibaan pelancong pada

4 tahun pertama RMKe-9 direkodkan mencapai sekitar 9 juta

orang, berbanding lebih kurang 7 juta orang pada lima tahun

pertama dalam tempoh RMKe-8. Selari dengan trend

6

peningkatan itu, jumlah hotel di negeri ini juga meningkat

kepada 443 buah hotel pada tahun 2009 berbanding 279

buah hotel pada tahun 2005 iaitu penghujung RMKe-8.

Jumlah bilik hotel juga bertambah daripada 11,528 bilik

dalam tahun 2005 kepada 18,065 bilik dalam tahun 2009.

Jumlah penerbangan terus antarabangsa (direct flight) ke

negeri Sabah juga telah diperluaskan daripada hanya 78

penerbangan dalam tahun 2006 kepada 108 penerbangan

bagi 13 destinasi dalam tahun 2009.

10. Sumbangan positif sektor pelancongan kepada negeri

adalah amat memberangsangkan. Pada tahun 2009,

pendapatan daripada sektor ini mencecah kepada RM3.86

bilion. Dari segi peluang pekerjaan, sektor hotel dan restoran

telah menawarkan sejumlah 83,384 peluang kerja pada tahun

2009, berbanding sebanyak 64,977 peluang kerja pada

tahun 2006.

11. Sektor pertanian juga berkembang di mana jumlah

kawasan tanah untuk pertanian telah meningkat iaitu daripada

1.41 juta hektar pada tahun 2006 kepada 1.48 juta hektar

7

pada tahun 2008. Peningkatan ini disebabkan oleh

pertambahan tanah pertanian untuk tanaman kelapa sawit

yang telah meningkat daripada 1.24 juta hektar pada tahun

2006 kepada 1.33 juta hektar pada tahun 2008. Di samping

itu, perkembangan sektor ini juga adalah disebabkan oleh

peningkatan penyertaan yang signifikan oleh pekebun-

pekebun kecil yang berkecimpung dalam bidang perusahaan

minyak kelapa sawit.

12. Pengeluaran sektor perikanan juga telah menunjukkan

prestasi yang memberangsangkan dalam tempoh RMKe-9.

Pengeluaran di sektor ini telah meningkat sebanyak 8,000 tan

untuk mencapai pengeluaran sebanyak 200,000 tan pada

tahun 2008. Pengeluaran daripada aktiviti-aktiviti akuakultur

juga telah menunjukkan peningkatan yang besar iaitu

daripada 4,373 tan kepada 7,821 tan bagi tempoh yang sama.

Demikian juga, nilai pengeluaran rumpai laut turut

menunjukkan peningkatan iaitu daripada RM6.9 juta pada

tahun 2006 kepada RM44.5 juta pada tahun 2008. Dalam

tempoh dua tahun, jumlah nilai pengeluaran perikanan negeri

telah meningkat daripada RM700 juta kepada RM750 juta

pada tahun 2008.

8

13. Sektor penternakan juga menunjukkan kemajuan

dengan jumlah pengeluaran daging lembu telah meningkat

daripada 250 tan dalam tahun 2006 kepada 340 tan pada

tahun 2008 iaitu mewakili lebih kurang 30% daripada jumlah

permintaan domestik. Sabah telah mencapai tahap sara diri

100% dalam pengeluaran hasil-hasil ternakan lain.

14. Dalam tempoh empat tahun pertama di RMKe-9 (2006-

2009), jumlah pelaburan yang telah diluluskan di sektor

pembuatan mencapai RM15.6 bilion berbanding hanya RM5.9

bilion dalam RMKe-8. Ini merangkumi 251 buah projek dengan

jumlah peluang pekerjaan yang diwujudkan sekitar 16,000. Di

Kota Kinabalu Industrial Park (KKIP) sahaja, terdapat 206

buah entiti yang sedang beroperasi dan menyediakan

pekerjaan kepada 6,189 orang. Tahun 2010 ini juga

menyaksikan permulaan bagi Terminal Simen Pukal yang

berkapasiti 400,000 metrik tan di Lahad Datu. Manakala bagi

Kelompok Industri Kelapa Sawit (POIC) Lahad Datu, terdapat

sejumlah 24 pelabur yang melabur di dalam negeri dengan

jumlah nilai pelaburan mencecah RM1.7 bilion. Daripada 24

9

buah projek tersebut, 4 buah kilang telahpun beroperasi dan

menawarkan pekerjaan kepada 450 orang. Pelabuhan khusus

untuk kegunaan POIC di Lahad Datu juga sedang

dibangunkan.

15. Pembangunan di dalam Koridor Pembangunan Sabah

(SDC) ketika ini juga menunjukkan prestasi yang baik.

Sebahagian besar projek-projek di bawah SDC telahpun mula

dilaksanakan. Setakat bulan Februari 2010, sebanyak RM116

juta telahpun dibelanjakan. Pelaburan pihak swasta di dalam

SDC setakat ini adalah sebanyak RM17.7 bilion.

16. Saya juga berbesar hati untuk memaklumkan bahawa

kualiti hidup rakyat telah meningkat iaitu dengan penyediaan

pelbagai kemudahan dan perkhidmatan yang berkualiti sejak

tahun 2006. Dari segi kemudahan kesihatan, terdapat 22 buah

hospital dan 270 buah klinik kesihatan kerajaan termasuk

klinik-klinik di kawasan Pedalaman dan 298 buah klinik

swasta. Nisbah antara doktor-penduduk adalah bertambah

baik iaitu daripada 2,935 orang penduduk bagi seorang doktor

dalam tahun 2006 kepada 2,650 orang penduduk bagi

10

seorang doktor dalam tahun 2009. Manakala dalam bidang

pendidikan pula, jumlah sekolah rendah, menengah dan

teknikal telah bertambah daripada 1,257 buah pada tahun

2006 kepada 1,271 buah pada tahun 2008.

17. Dengan jumlah pelaburan yang besar dalam sektor

infrastruktur, kemudahan-kemudahan dan utiliti-utiliti asas di

negeri ini juga semakin baik dan efisien. Dalam tahun 2008,

jumlah jalan raya yang berturap di negeri ini adalah

sepanjang 5,610 km, berbanding 5,425 km pada tahun

2006. Di bawah tempoh RMKe-9, Pelabuhan Teluk Sapangar,

Lapangan Terbang Antarabangsa Kota Kinabalu (KKIA), dan

Terminal Tambang Murah (Low Cost Terminal) telah

dibesarkan dan dinaik taraf. Pada masa yang sama,

penjanaan elektrik telah dipertingkatkan daripada 3552 gwh

(gigawatt hour) pada tahun 2006 kepada 4176 gwh (gigawatt

hour) dalam tahun 2008. Jumlah bekalan air terawat yang

direkodkan pada tahap 742.8 juta liter pada tahun 2006 telah

meningkat kepada 820.5 juta liter dalam tahun 2008.

11

18. Di bawah RMKe-9, pembasmian kemiskinan kekal

menjadi agenda utama pembangunan negeri. Peningkatan

pelaksanaan program-program pembasmian kemiskinan telah

menampakkan beberapa kesan positif yang ketara iaitu tahap

kadar kemiskinan telah menurun daripada 23% dalam tahun

2004 kepada 16% dalam tahun 2007. Di samping itu,

kemiskinan tegar telah menurun daripada 6.5% pada tahun

2004 kepada 3.7% pada tahun 2007.

19. Dalam pada itu, peruntukan pembangunan biayaan

Kerajaan Negeri telah meningkat daripada RM2.23 bilion di

bawah RMKe-8 kepada RM4.20 bilion di bawah RMKe-9.

Pada masa yang sama, saya bagi pihak Kerajaan Negeri

merakamkan setinggi-tinggi penghargaan dan ucapan terima

kasih kepada Kerajaan Persekutuan kerana telah memberikan

sejumlah peruntukan yang besar dalam RMKe-9 sebanyak

RM25.01 bilion, termasuk peruntukan tambahan daripada

pakej-pakej rangsangan ekonomi, Peruntukan Khas RM1

bilion dan peruntukan untuk Koridor Pembangunan Sabah

(SDC). Memandangkan tahun ini merupakan tahun terakhir

bagi RMKe-9, kita perlu memastikan semua peruntukan

dibelanjakan dengan sepenuhnya dan perbelanjaan tersebut

12

hendaklah memberi kesan langsung kepada kesejahteraan

rakyat di negeri ini.

MENUJU KE RANCANGAN MALAYSIA KESEPULUH

(RMKe-10)

20. Walaupun kita telah menyaksikan banyak

pembangunan yang positif dalam tempoh RMKe-9, negeri ini

masih berhadapan dengan cabaran-cabaran luaran dan

dalaman yang perlu ditangani. Antara cabaran utama ialah

untuk menjadikan Sabah daripada sebuah negeri yang

berpendapatan sederhana rendah kepada negeri yang

berpendapatan sederhana tinggi dan seterusnya menjadi

negeri yang berpendapatan tinggi. Untuk mencapai matlamat

ini, Sabah perlu beralih kepada negeri pengeluar produk dan

perkhidmatan yang dinilai tambah tinggi. Input-input

berasaskan pengetahuan dan inovasi yang lebih tinggi perlu

disepadukan dalam semua peringkat rantaian pengeluaran

produk dan perkhidmatan.

13

21. Piawaian antarabangsa dan tahap profesionalisme

yang tinggi perlu digunakan untuk bersaing di peringkat global

agar menjadi lebih berdaya tahan dalam jangka masa

panjang. Pada masa yang sama, persekitaran perniagaan

yang kondusif perlu diwujudkan untuk menarik pelaburan

bernilai tinggi dan berimpak besar. Untuk mencapai matlamat

itu, modal insan yang berpengetahuan dan inovatif amatlah

diperlukan untuk menyokong aktiviti-aktiviti tersebut.

22. Di samping memberi fokus untuk mengukuhkan

pertumbuhan dan pembangunan ekonomi negeri, kita

hendaklah menangani isu-isu ketidakseimbangan sosio-

ekonomi dan wilayah. Ini termasuklah menangani masalah

kemiskinan, kekurangan infrastruktur serta kemudahan dan

utiliti asas seperti jalanraya, perumahan, bekalan elektrik dan

air. Di kawasan bandar, masalah-masalah berkaitan

setinggan, sistem pembetungan, pengurusan sisa pepejal,

kebersihan dan kesesakan lalu lintas perlu ditangani.

Selain itu, masalah-masalah sosial seperti buruh asing tanpa

izin, kegiatan penyeludupan, penyalahgunaan dadah dan

gejala-gejala sosial yang lain perlu ditangani secara lebih

berkesan.

14

23. Pada masa sama, ekonomi negeri Sabah juga

berhadapan dengan cabaran-cabaran yang memberi kesan

jangka panjang, mahupun secara langsung atau tidak

langsung dalam ekonomi kita. Antaranya ialah persaingan

dari negara-negara membangun dalam bidang-bidang

pelaburan, perubahan teknologi yang pantas, tsunami

ekonomi digital tanpa sempadan, negara-negara peneraju

dalam bidang pengetahuan dan inovasi, tekanan daripada

organisasi-organisasi perdagangan antarabangsa dan

peningkatan dalam perdagangan dua hala antara negara,

mobiliti pekerja dan sebagainya.

24. Dengan itu, Kerajaan Negeri telah memperkenalkan

tujuh (7) Halatuju Strategik Pembangunan yang akan

disokong oleh Bidang-Bidang Keberhasilan Utama (KRA) di

bawah RMKe-10 iaitu:

15

1) Meningkatkan produktiviti dan kualiti dalam rantaian

ekonomi melalui penggunaan teknologi moden dan

inovasi;

2) Mempergiatkan sektor swasta yang berdaya saing

sebagai peneraju pertumbuhan termasuk bidang-

bidang baru;

3) Meningkatkan kualiti hidup masyarakat agar ia lebih

progresif;

4) Memperkasakan pendekatan pembangunan sosio-

ekonomi yang bersepadu dan seimbang;

5) Menyediakan modal insan minda kelas pertama yang

kompeten;

16

6) Memperkasakan perlindungan dan pengurusan mapan

alam sekitar serta proses pembangunan ekonomi

negeri; dan

7) Meningkatkan peranan kerajaan sebagai pemudah

cara yang efektif dan berintegriti.

MENINGKATKAN PRODUKTIVITI DAN KUALITI DALAM

RANTAIAN EKONOMI MELALUI PENGGUNAAN

TEKNOLOGI MODEN DAN INOVASI

25. Pelaburan yang lebih besar dalam Penyelidikan dan

Pembangunan (R & D) adalah diperlukan untuk meningkatkan

hasil dan produktiviti pertanian. Di samping menerima-pakai

amalan-amalan terbaik pertanian, kita juga perlu menjalankan

lebih banyak latihan pertanian untuk para petani kita di

samping mekanisma pemantauan yang efektif. Selain itu,

17

aplikasi kepakaran daripada luar negeri perlu digalakkan untuk

menyebarluaskan pengetahuan dan amalan-amalan pertanian

yang lebih berinovatif.

26. Begitu juga dalam sektor perikanan dan penternakan,

usaha perlu dipertingkatkan bagi menghasilkan bahan baka

yang berkualiti dan diusahakan secara tempatan yang

bertujuan menggantikan import baka ternakan daripada luar

negeri. Pengeluaran komersil berskala besar perlu difokuskan

kepada beberapa keluaran pertanian bernilai tinggi untuk

pasaran antarabangsa.

27. Dalam hal ini, kerjasama di antara sektor awam dan

swasta adalah penting untuk meningkatkan potensi

pertumbuhan di sektor pertanian. Tanah yang sesuai dan

mencukupi untuk aktiviti-aktiviti pertanian yang spesifik perlu

dikenal pasti dan diwartakan untuk menggalakkan pelaburan

serta mempercepatkan pelaksanaan projek-projek pertanian

yang telah dirancang. Kemudahan infrastruktur pertanian dan

utiliti sokongan seperti jalan raya, sistem pengairan, bekalan

air dan elektrik yang baik perlu disediakan untuk menarik

pelabur. Sebagai contoh, Taman Kekal Pengeluaran

18

Makanan yang dilengkapi dengan kemudahan dan utiliti

sokongan akan menjadi faktor tarikan kepada pelabur-pelabur

untuk melabur di sektor pertanian di negeri ini.

28. Kemudahan-kemudahan dan perkhidmatan sokongan

lain seperti pengangkutan, akses kepada teknologi dan

pengetahuan mengenai amalan-amalan terbaik pertanian,

cold storage facilities, perkhidmatan pembungkusan,

pemasaran dan kemudahan-kemudahan logistik lain yang

diperlukan dalam seluruh rantaian pengeluaran perlu dinaik

taraf serta diperluaskan.

29. Dalam usaha memastikan bekalan makanan yang

mencukupi di masa hadapan, penanaman padi akan terus

digalakkan ke arah mencapai tahap sara diri sekurang-

kurangnya 60% menjelang akhir RMKe-10. Memandangkan

negeri Sabah masih mengimport 70% daripada keperluan

daging lembu untuk penggunaan domestik, maka usaha-

usaha akan dibuat untuk meningkatkan pengeluaran daging

tersebut. Keluaran akuakultur yang bernilai tinggi dan

19

mempunyai permintaan tinggi di pasaran antarabangsa juga

perlu dipertingkatkan.

MEMBANGUNKAN SEKTOR PELANCONGAN YANG

BERINOVATIF DAN BERTARAF DUNIA

30. Kerajaan Negeri akan terus membangunkan produk-

produk dan perkhidmatan pelancongan baru dan unik untuk

menarik pelancong ke Sabah. Produk-produk pelancongan

sedia ada akan ditambah nilai dengan lebih banyak

kandungan pengetahuan, manakala perkhidmatan-

perkhidmatan pelancongan akan dinaik taraf untuk menepati

piawaian antarabangsa. Latihan dan latihan semula

gunatenaga tempatan akan terus disediakan untuk menambah

baik industri pelancongan. Usaha-usaha yang berterusan

untuk meningkatkan kreativiti pemasaran produk dan

perkhidmatan-perkhidmatan pelancongan negeri akan diberi

penekanan.

20

31. Eco-certification standards dan penggunaan teknologi

yang bersih juga akan digalakkan. Penghargaan kepada

keindahan dan keunikan flora dan fauna serta kepelbagaian

budaya dan tradisi tempatan melalui lebih banyak

dokumentasi akan digalakkan. Industri seni dan persembahan

akan dipromosikan dan disokong melalui pembinaan pusat

seni persembahan dan galeri-galeri kesenian yang dilengkapi

dengan kemudahan dan perkhidmatan-perkhidmatan yang

menyokong penganjuran acara-acara bertaraf antarabangsa

seperti Mesyuarat, Konvensyen Antarabangsa, Pameran

(MICE) dan sebagainya. Bagi menggalakkan penglibatan

masyarakat tempatan terutama di kawasan Pedalaman,

program homestay akan terus dipergiatkan. Dalam hal ini,

perkara-perkara berkaitan kebersihan dan aspek

keselamatan perlu ditambah baik. Selain itu, aktiviti-aktiviti

dan acara antarabangsa dengan kesan pengganda yang

tinggi akan dipromosikan di Sabah.

INDUSTRI-INDUSTRI BERASASKAN SUMBER DAN

TEKNOLOGI YANG BERSIH

21

32. Sebagai sebuah negeri yang kaya dengan sumber

alam semulajadi, adalah sesuai bagi negeri Sabah untuk

beralih daripada aktiviti-aktiviti pembuatan bernilai rendah

kepada aktiviti-aktiviti pembuatan bernilai tinggi. Selain

daripada pembangunan dua industri kelompok minyak sawit

sedia ada, kerajaan juga akan membangunkan kelompok

industri minyak dan gas yang terdiri daripada pembuatan

berintensifkan pengetahuan dan teknologi yang tinggi.

Berasaskan kepada kekayaan sumber alam dan biodiversiti

yang dimiliki oleh negeri Sabah, maka terdapat potensi yang

besar untuk memacu industri-industri bioteknologi di negeri ini.

33. Oleh yang demikian, Kerajaan Negeri akan

melipatgandakan usaha menarik syarikat-syarikat bioteknologi

untuk melabur di Sabah. Pelaburan oleh syarikat-syarikat

besar di dalam industri pembuatan berasaskan sumber

bernilai tinggi dan teknologi hijau adalah digalakkan. Ini akan

membantu pewujudan industri dan perkhidmatan sokongan

yang diperlukan untuk membangunkan kapasiti dan

keupayaan Industri Kecil dan Sederhana (IKS) domestik.

Selain itu, hubungan dengan syarikat-syarikat pembuatan

22

bernilai tinggi akan menjurus pemindahan pengetahuan dan

teknologi kepada IKS tempatan.

MEMPERGIATKAN SEKTOR SWASTA YANG BERDAYA

SAING SEBAGAI PENERAJU PERTUMBUHAN TERMASUK

BIDANG-BIDANG BARU

34. Bagi membolehkan peralihan kepada ekonomi

bernilai tinggi di dalam bidang-bidang pertumbuhan baru,

adalah penting bagi negeri Sabah untuk meningkatkan daya

saing input yang diperlukan untuk menarik pelaburan

seumpama itu. Selain itu, satu lagi input utama iaitu

kecekapan perniagaan yang mana meliputi produktiviti yang

tinggi dan efisien, akses kepada dana-dana, standard amalan

pengurusan yang tinggi di samping tenaga kerja yang mahir

dan inovatif.

35. Untuk memudahcara peranan sektor swasta,

perundangan perniagaan dan rangka kerja institusi yang

23

mempunyai dasar-dasar yang jelas dan telus perlu

diwujudkan. Insentif-insentif khusus perlu disediakan untuk

mendorong pembangunan industri-industri baru.

MENINGKATKAN KUALITI HIDUP MASYARAKAT LEBIH

PROGRESIF

36. Saya berbangga kerana negeri Sabah dikurniakan

dengan kepelbagaian etnik dan budaya yang diadun dengan

prinsip-prinsip utama yang mendasari Konsep Satu Malaysia

iaitu kebersamaan (togetherness) dan kekitaan (sense of

belonging). Dengan kelebihan-kelebihan tersebut, kualiti

hidup di negeri ini boleh dipertingkatkan lagi dengan adanya

kemudahan yang berkualiti tinggi, khususnya dalam bidang

pendidikan, perkhidmatan kesihatan, pengangkutan awam,

infostruktur ICT, perumahan serta kemudahan sukan dan

rekreasi.

24

37. Selain itu, selaras dengan objektif pembangunan sosial

negara, kerajaan akan terus memberi perhatian kepada

pengukuhan institusi keluarga, pewujudan masyarakat

penyayang dan bersatu padu. Sehubungan itu, perkhidmatan

kebajikan am akan terus disedia dan ditingkatkan bagi

memastikan penyaluran bantuan yang teratur kepada

golongan yang memerlukan. Program perkhidmatan

kebajikan kerajaan akan terus menumpu kepada golongan

yang teraniaya, keluarga, kanak-kanak, orang kurang upaya,

warga emas, ibu-ibu tunggal, anak-anak yatim dan juga

individu yang kurang bernasib baik.

38. Pada masa sama, adalah penting untuk menyemai

penghargaan kepada alam sekitar dan harta awam. Semangat

sukarelawan perlu digalakkan iaitu melalui penglibatan oleh

Pertubuhan-Pertubuhan Bukan Kerajaan (NGO) dan syarikat-

syarikat korporat melalui tanggungjawab sosial korporat

masing-masing atau Corporate Social Responsibilities (CSR).

Di samping itu, usaha-usaha perlu dipertingkatkan untuk

mempromosi penghargaan kepada budaya, kesenian dan

warisan tempatan.

25

MEMPERKASAKAN PENDEKATAN PEMBANGUNAN

SOSIOEKONOMI YANG BERSEPADU DAN SEIMBANG

39. Ketidakseimbangan sosio-ekonomi masih lagi wujud di

negeri Sabah di mana kawasan-kawasan di Pedalaman

khususnya, kemiskinan masih menjadi isu utama yang perlu

ditangani. Program pembasmian kemiskinan perlu lebih

bersepadu, holistic, berimpak tinggi dan mampan. Untuk

meningkatkan taraf hidup di kawasan luar bandar, penyediaan

infrastruktur fizikal, kemudahan-kemudahan asas dan sosial

seperti yang terdapat di kawasan bandar perlu

dipertingkatkan. Sehubungan ini, saya dimaklumkan bahawa

tiga daripada enam Bidang Keberhasilan Utama Nasional

(KRA) adalah untuk meningkatkan kualiti hidup penduduk di

kawasan luar bandar. Penduduk luar bandar perlu dilengkapi

dengan kemahiran-kemahiran asas dan keusahawanan bagi

membantu mereka meningkatkan pendapatan yang

membolehkan mereka keluar dari belenggu kemiskinan.

26

40. Usaha-usaha untuk meningkatkan penglibatan

golongan Bumiputera dalam bidang perniagaan dan industri

akan diteruskan. Latihan-latihan kemahiran dan

keusahawanan perlu diasah agar golongan Bumiputera ini

dapat melibatkan diri dengan lebih efektif dalam bidang

perniagaan. Selain itu, syarikat-syarikat berkaitan Kerajaan

(GLCs) juga akan digalakkan untuk menceburkan diri dalam

pelbagai sektor ekonomi untuk menggalakkan penyertaan

golongan Bumiputera. Pada masa sama, syarikat-syarikat

Bumiputera juga adalah digalakkan untuk mengadakan

kerjasama strategik dengan syarikat-syarikat besar dan maju

supaya syarikat-syarikat Bumiputera ini dapat membangun

dan berkembang.

41. Sumbangan golongan wanita kepada pembangunan

dan masyarakat akan terus dihargai. Penyertaan golongan

wanita pada semua peringkat pembangunan ekonomi dan

sosial akan digalakkan. Lebih banyak peluang-peluang

perniagaan akan diberikan kepada golongan wanita untuk

terlibat dalam program-program keusahawanan dan latihan-

27

latihan kemahiran. Selain itu, lebih ramai golongan wanita

digalakkan untuk melibatkan diri dalam forum-forum di

peringkat nasional dan antarabangsa untuk mendapat

pendedahan dan menyumbang kepada isu-isu pembangunan

sosio-ekonomi di peringkat global.

MENYEDIAKAN MODAL INSAN MINDA KELAS PERTAMA

YANG KOMPETEN

42. Modal insan merupakan satu daripada pemacu utama

kepada pembangunan. Pembangunan sumber manusia

merupakan syarat utama untuk kemajuan ekonomi. Bagi

membolehkan negeri Sabah mencapai matlamat untuk beralih

kepada aktiviti-aktiviti ekonomi yang bernilai tinggi, maka kita

perlu melahirkan sumber manusia yang berpengetahuan dan

berkemahiran. Institusi pendidikan dan latihan kemahiran

haruslah bekerjasama dengan sektor swasta dan penggubal

dasar untuk merancang pembangunan tenaga kerja yang

mahir dan berkelayakan bagi menggerakkan pembangunan

negeri ke tahap yang lebih tinggi. Memandangkan Kerajaan

Negeri berhasrat untuk mengeksploitasi bidang-bidang

28

pertumbuhan berpotensi di dalam sektor minyak dan gas,

bioteknologi, teknologi hijau, industri kreatif, kesihatan dan

pelancongan, maka sumber manusia yang terlatih dalam

bidang-bidang ini perlu disediakan bagi menyokong sektor-

sektor tersebut.

43. Sehubungan itu, sebagai persediaan untuk melahirkan

sumber manusia yang berkualiti, lebih banyak peluang-

peluang pendidikan di peringkat menengah dan pengajian

tinggi akan diberikan oleh Kerajaan Negeri kepada rakyat

Malaysia di Sabah, selaras dengan pembangunan Sandakan

Education Hub yang diilhamkan sendiri oleh YAB Ketua

Menteri. Lebih dua puluh (20) buah institusi telah menyatakan

komitmen mereka untuk membuka cawangan masing-masing

dalam Education Hub tersebut, antaranya ialah Universiti

Malaysia Sabah, Maktab Rendah Sains MARA, Politeknik,

Pusat Latihan Lembaga Hasil Dalam Negeri (LHDN), Asian

Tourism Institute dan Kolej PTPL. Projek yang dijangka siap

sepenuhnya menjelang 2016 ini dengan jumlah pelaburan

bernilai RM2.0 bilion, akan menjadikan Sabah satu-satunya

29

negeri di Malaysia yang membangunkan dan memiliki

Education Hub yang bersepadu dan berskala besar.

44. Sukacita juga saya memaklumkan kepada Dewan

yang mulia ini, bahawa Pusat Penyelidikan Lembah Danum

adalah antara tiga yang terkemuka di dunia dalam bidang

penyelidikan hutan hujan tropika. Pusat penyelidikan yang

unggul seperti itu perlu diwujudkan dalam bidang-bidang

penyelidikan lain seperti marin dan sumber-sumber alam

semulajadi di mana kita mempunyai kekuatan dan kelebihan.

Selain itu, pembangunan pusat-pusat kecemerlangan bio-

penyelidikan juga mempunyai potensi yang sangat besar di

Sabah. Oleh yang demikian, pembangunan dalam sektor ini

perlu disokong sepenuhnya oleh Kerajaan.

MEMPERKASAKAN PERLINDUNGAN DAN PENGURUSAN

MAPAN ALAM SEKITAR DAN PROSES PEMBANGUNAN

EKONOMI NEGERI

30

45. Kerajaan akan terus komited untuk melindungi dan

memulihara kekayaan sumber alam semulajadi, habitat,

biodiversiti dan eko-sistem khususnya di kawasan-kawasan

sensitif di negeri ini. Pertimbangan mengenai alam sekitar

akan disepadukan di dalam perancangan pembangunan untuk

memastikan pembangunan yang seimbang dan mapan. Di

samping itu, implikasi perubahan iklim global juga akan turut

diambilkira dalam perancangan pembangunan. Di mana

bersesuaian, kerjasama dengan negara luar akan dijalankan

untuk mendapatkan sokongan kewangan dan teknologi ke

arah mengurangkan kesan perubahan iklim dan degradasi

alam sekitar.

46. Program-program kesedaran awam akan

diperbanyakkan untuk menyebar luas maklumat mengenai

kepentingan perlindungan dan pemuliharaan alam sekitar,

pengurangan pelepasan gas rumah hijau , penjimatan tenaga,

aplikasi teknologi bersih dan sebagainya. Sektor swasta perlu

digalakkan supaya menjalankan lebih banyak program-

program kesedaran awam melalui ‘Corporate Social

Responsibility’ (CSR).

31

47. Penguatkuasaan undang-undang juga akan

ditingkatkan untuk mengawal dan mengelakkan degradasi

alam sekitar, pencemaran dan kemusnahan biodiversiti yang

berterusan. Langkah-langkah akan diambil untuk

memperkenalkan pengurusan dan instrumen-instrumen

perancangan serta pelaksanaan strategik alam sekitar. Dalam

hubungan ini, pengumpulan data-data berkaitan alam sekitar

juga akan dipertingkatkan bagi memudahkan kerja-kerja

analisa.

48. Beberapa inisiatif seperti ‘Corridor of Life’ dan ‘ Heart

of Borneo’ akan terus disokong untuk mengekal dan

menguruskan secara lestari kekayaan biodiversiti

terutamanya spesies-spesies yang berhadapan dengan

ancaman kepupusan. Lembangan Maliau (Maliau Basin) yang

sudah terkenal di peringkat antarabangsa juga akan

disenaraikan sebagai salah satu warisan dunia.

32

49. Selaras dengan aspirasi negara, pelaburan dan

penggunaan sumber-sumber tenaga yang boleh diperbaharui

dan teknologi-teknologi bersih akan digalakkan. Peningkatan

dalam aplikasi kecekapan tenaga juga akan dipromosikan.

Bangunan-bangunan industri dan kediaman adalah

disarankan untuk menggunakan teknologi yang bersih dan

mesra alam untuk kebaikan rakyat dalam jangka masa

panjang.

MENINGKATKAN PERANAN KERAJAAN SEBAGAI

PEMUDAH- CARA YANG EFEKTIF DAN BERINTEGRITI

50. Perubahan dunia yang semakin pantas dan dinamik

menjadikan peranan sektor awam semakin penting dan

kritikal. Sektor awam perlu ditransformasikan agar menjadi

lebih kreatif, inovatif, efektif dan efisien. Prestasi sektor

awam perlu ditanda aras berdasarkan amalan-amalan terbaik

agar dapat memainkan peranannya sebagai pemudahcara

dalam menyediakan persekitaran yang kondusif kepada sektor

swasta untuk berkembang maju.

33

51. Sektor awam adalah digalakkan untuk membangunkan

‘Key Performance Indicator’ (KPI) di semua peringkat demi

memperbaiki lagi prestasi serta menjadi lebih telus dan

bertanggungjawab kepada masyarakat keseluruhannya.

Perkhidmatan-perkhidmatan sektor awam akan terus

diperbaiki iaitu melalui pelaksanaan pelbagai inisiatif E-

Kerajaan dan pengambilan secara berterusan sumber

manusia yang berkelayakan dan kompeten.

52. Sehubungan itu, Program Transformasi Kerajaan yang

diperkenalkan di peringkat Persekutuan oleh YAB Perdana

Menteri adalah bertujuan untuk memastikan sistem

penyampaian sektor awam berkesan dan berintegriti. Dengan

itu, saya menyarankan agar program seumpama ini akan juga

diperkenalkan di peringkat negeri.

PENUTUP

34

53. Misi dan visi serta hala tuju kita adalah jelas. Kita

mampu mencapai misi dan visi tersebut sekiranya kita bersatu

padu menggembleng tenaga dan membangun secara kreatif

dan berinovatif. Negeri Sabah memiliki kekuatan dan

kekayaan sumbernya. Oleh yang demikian, kita mesti

berusaha untuk memanfaatkan sepenuhnya sumber-sumber

yang kita miliki dan seterusnya meningkatkan keupayaan dan

kemampuan kita. Selain itu, kita juga perlu memastikan

supaya program dan projek pembangunan difokuskan untuk

merealisasikan teras dan hala tuju strategik negeri yang telah

ditetapkan.

54. Akhir sekali, saya menyeru kepada semua Ahli-Ahli

Yang Berhormat, agar sentiasa memainkan peranan yang

aktif dan positif selaras dengan proses transformasi negeri ini

ke arah kecemerlangan dan kemakmuran yang berkekalan.

Sayugia diingat, bahawa keutamaan kita ialah untuk

membangunkan negeri yang kita cintai ini seiring dengan

transformasi negara ke arah sebuah negara maju berasaskan

Model Ekonomi Baru sebagaimana yang diilhamkan oleh YAB

35

Datuk Seri Panglima Mohd Najib Tun Abdul Razak, Perdana

Menteri Malaysia yang kita kasihi.

55. Negeri Sabah yang kaya dengan sumber alam dan

dianugerahkan lagi dengan keindahan alam semulajadi di

samping keunikan flora dan faunanya, perlulah dipelihara,

ditadbir dan diurus secekap-cekapnya dan seikhlas mungkin,

agar negeri yang kita warisi ini dapat kita wariskan pula

kepada anak cucu kita dalam keadaan yang sempurna dan

maju tetapi terpelihara keindahan kekayaan alam

semulajadinya.

56. Dengan harapan itu, dan dengan keyakinan bahawa

Kerajaan Barisan Nasional Negeri Sabah di bawah pimpinan

YAB Datuk Seri Panglima Musa Haji Aman berserta barisan

Kabinet Negeri Sabah yang prihatin dan dinamik, insya-Allah

negeri Sabah akan terus membangun dengan pesat dan

hebat sebagaimana yang kita semua harapkan. Kestabilan

politik dan keharmonian kaum yang kita kecapi selama ini

perlu terus dipelihara kerana itulah kunci kekuatan kita dalam

36

memperteguhkan perpaduan rakyat ke arah membentuk

sebuah negeri yang bersatu padu dan maju.

57. Semoga Allah SWT senantiasa melindungi kita semua

dan menjauhkan negeri yang kita cintai ini dari bahaya dan

bencana, agar kita semua dapat mengecapi nikmat

pembangunan dalam suasana yang harmoni di dalam sebuah

negeri yang maju, aman, indah dan makmur.

Wabilahi Taufik Walhidayah.

Wassalamualaikum Warahmatullahi Wabarakatuh.