KBK 3063: SOKONGAN DALAM KOMUNITI

TAJUK TUGASAN 1

KUMPULAN

DISEDIAKAN OLEH

NAMA NO. ID NO. TELEFON

NAMA TUTOR E-LEARNING: KAMALIAH BT MUHAMMAD

TARIKH SERAH: 26 NOVEMBER 2012

TUGASAN 2 : PDK adalah pusat jagaan untuk pelbagai kategori berkeperluan khas. Anda dikehendaki membuat pemerhatian dan mendapatkan maklumat biodata bagi dua kategori orang kurang upaya (OKU) atau murid berkeperluan khas yang mendapat jagaan di PDK berhampiran tempat tinggal anda. Bincangkan apakah sumbangan dan perkhidmatan yang diberikan oleh PDK kepada dua OKU yang anda pilih.

ISI KANDUNGAN

Perkara Halaman

1.0 Pendahuluan 3

2.0 Maklumat Kajian 4

2.1 Pusat Pemulihan Dalam Komuniti Terpilih 4

2.2 Subjek Kajian A 6

2.3 Subjek Kajian B 7

3.0 Sumbangan dan Perkhidmatan di PDK 8

3.1 Pusat Intervensi Awal OKU 8

3.2 Pusat Advokasi OKU 10

3.3 Pusat Pemulihan OKU 11

3.4 Pusat Sumber Maklumat OKU 12

3.5 Sumbangan/penglibatan pihak luar 12

4.0 Rumusan 13

Rujukan 13

2

1.0 Pendahuluan

Pemulihan Dalam Komuniti merupakan satu program yang menekankan penglibatan aktif

ibu bapa, keluarga dan komuniti tempatan terhadap usaha pemulihan orang kurang upaya.

Ia telah dimulakan di Batu Buruk, Terengganu pada tahun 1983 dan merupakan satu

alternatif kepada pemulihan dalam institusi. Aktiviti yang dijalankan termasuklah aktiviti

harian, kemahiran motor kasar dan halus, pra-sekolah dan kemahiran sosial. Semenjak

tahun 1983 hingga Disember 2004 terdapat 293 pusat Pemulihan Dalam Komuniti di seluruh

negara. Berdasarkan rujukan Wikipedia Ensiklopedia Bebas, Program Pemulihan Dalam

Komuniti (PDK) atau "Community-Based Rehabilitation" (CBR) merupakan salah satu

program latihan bagi orang orang kurang upaya yang ditawarkan oleh kerajaan melalui

Jabatan Kebajikan Masyarakat. Program ini pada mulanya telah dipelopori oleh Pertubuhan

Kesihatan Sedunia (WHO). Jabatan Kebajikan Masyarakat telah terlibat secara langsung

dalam penyedian manual dan seterusnya diberi peluang menilai dan mengubahsuai

pelaksanaan program ini.

Antara objektif Pemulihan Dalam Komuniti diwujudkan ialah untuk mendekatkan

perkhidmatan pemulihan dan intervensi awal untuk orang kurang upaya di peringkat

komuniti tempatan, memastikan penyertaan penuh dan integrasi sosial orang kurang upaya

dalam keluarga dan komuniti tempatan., menyediakan peluang jangka panjang di Institusi

Pemulihan yang menyebabkan orang kurang upaya disisihkan dari keluarga dan komuniti,

menyediakan peluang untuk orang kurang upaya membangunkan kebolehan dan kemahiran

mengikut potensi yang ada dalam diri mereka dan membantu dalam mewujudkan

masyarakat penyayang yang peka kepada keperluan orang kurang upaya.

PDK merupakan satu program yang menggunakan pendekatan integrasi komuniti di

setiap daerah dan negeri. Melalui PDK 'One Stop Centre'', perkhidmatan kepada OKU akan

disediakan di satu tempat bagi memudahkan mereka dan masyarakat setempat

mendapatkan maklumat, khidmat nasihat dan keperluan semasa serta latihan yang

bersesuaian. Perkhidmatan-perkhidmatan yang disediakan oleh PDK ialah Pusat

Pendaftaran OKU, Pusat Rujukan OKU, Pusat Intervensi Awal OKU (EIP), Pusat Sumber

maklumat OKU dan Pusat Advokasi OKU.

Sejajar dengan itu, satu pemerhatian telah dijalankan di sebuah pusat Pemulihan

Dalam Komuniti di daerah Batu Pahat bagi mengenalpasti perkhidmatan-perkhidmatan yang

telah diberikan oleh PDK tersebut. Dua orang penghuni telah dikenalpasti sebagai subjek

kajian dalam pemerhatian ini.

3

2.0 Maklumat Kajian

Pemerhatian yang telah dilaksanakan adalah merupakan satu kajian kes mengenalpasti

perkhidmatan-perkhidmatan yang terdapat di PDK berhampiran. Menurut Stake (2000),

kajian kes boleh membuktikan secara tidak terhad dalam menambah untuk memahami,

memperluaskan pengalaman dan meningkatkan keyakinan tentang sesuatu subjek.

2.1 Pusat Pemulihan Dalam Komuniti Terpilih

Pusat Pemulihan Dalam Komuniti yang telah dipilih ialah Pusat Pemulihan Dalam Komuniti

Rengit yang beralamat Lot 187, Jalan Muhibbah, 83100 Rengit, Batu Pahat, Johor. Telah

dibuka secara rasminya pada 25 Julai 1998 oleh Yang Di Pertua Juita Negeri Johor, Y.A.D.

Datin Proffesor Jamilah Binti Ariffin S.M.J.

PDK Rengit menjalankan operasinya di sebuah rumah banglo setingkat dan dihuni

oleh seramai 75 orang individu berkeperluan khas yang berumur antara 6 hingga 27 tahun

yang mengikuti beberapa program iaitu Kelas Harian EIP, Kelas Harian LPV, Kelas Harian

Pemulihan Perubatan (Pemulihan Anggota, Pemulihan Pertuturan dan Pemulihan

Carakerja), Lawatan ke Rumah dan Program Rumah Kelompok. PDK tersebut diusahakan

oleh 12 orang petugas PDK yang telah dilantik oleh Jabatan Kebajikan Masyarakat dan

sukarelawan-sukarelawan yang terdiri daripada ahli keluarga pelatih PDK tersebut. PDK

tersebut mempunyai beberapa ruang yang menempatkan bilik terapi, bilik peralatan aktiviti

fizikal, ruang makan dan dapur serta bilik komputer.

Foto 1 : Papan tanda yang menunjukkan Perasmian Pembukaan PDK Rengit.

4

Foto 2 : Sebuah rumah banglo yang berfungsi sebagai PDK bagi masyarakat Rengit.

Foto 3: Salah satu sudut yang menempatkan peralatan-peralatan aktiviti yang

dijalankan di PDK.

Foto 4: Sebahagian pelatih dan petugas PDK Rengit.

5

2.2 Subjek Kajian A

Subjek A merupakan seorang individu perempuan berkeperluan khas yang dilahirkan pada 4

Ogos 1994. Kini subjek A berusia 18 tahun. Subjek merupakan anak ke 6 dari 8 adik

beradik. Subjek A disahkan mempunyai masalah pembelajaran kategori sindrom down.

Sindrom Down atau trisomy 21 merupakan kecacatan genetik disebabkan oleh kehadiran

sebahagian atau kesemua kromosom 21. Ianya dinamakan sempena John Langdon Down,

doktor British yang pertama kali menggambarkannya pada tahun 1866. Keadaan ini

bercirikan oleh gabungan perbezaan besar dan kecil pada struktur badan. Sering kali

Sindrom Down dikaitkan dengan kelemahan keupayaan berfikir (kognitif) dan tumbesaran

kanak-kanak dan juga perwatakan muka. Sindrom Down biasanya dikenal pasti semasa

kelahiran.

Mereka yang mempunyai Sindrom Down berkemungkinan mempunyai keupayaan

kognirif lebih rendah berbanding purata, sering kali antara sedikit kepada serdahana

terencat akal. Kelemahan perkembangan seringkali ditonjolkan sebagai kecenderungan

terhadap pemikiran konkrit atau naïveté. Sejumlah kecil berhadapan dengan kecacatan akal

yang jelas atau teruk. Kebangkalian Sindrom Down dianggarkan sekitar 1 setiap 800 atau

hingga 1 setiap 1,000 kelahiran. Antara ciri-ciri fizikal yang dikenalpasti termasuk satu garis

bukannya dua pada telapak tangan, mata berbentuk badam disebabkan lipatan epikanthik

pada kelopak mata, anggota lebih pendek, otot lemah, dan lidah terjulur. Masaalah

kesihatan berkait dengan pengidap Down termasuk risiko tinggi bagi kecacatan jantung

kongenital, penyakit gastroesophageal reflux, jangkitan telinga (otitis) berulang, apnea tidur

obstructive sleep apnea, dan kegagalan thyroid.

Foto 5: Borang Pendaftaran Subjek A di PDK

6

2.3 Subjek Kajian B

Subjek B merupakan kanak-kanak lelaki berkeperluan khas yang dilahirkan pada 22 Oktober

2006 di Hospital Tengku Ampuan Afzan, Kuantan. Kini subjek menetap di Rengit, Batu

Pahat bersama neneknya berdasarkan temubual dengan pembantu di PDK tersebut. Subjek

B mempunyai masalah pembelajaran dan disahkan oleh pakar perubatan bahawa subjek B

mengalami masalah autisme. Autisme atau autistik adalah satu kategori ketidakupayaan

atau suatu gangguan perkembangan interaksi sosial dan komunikasi, gangguan deria pola

bermain dan perilaku terbatas serta berulang. Tanda-tanda ini semuanya dimulai sebelum

anak berusia dua atau tiga tahun. Dalam konteks ini, Sindrom Autisme adalah satu masalah

perkembangan yang paling sukar untuk memahami. Ia merupakan satu fenomena yang luar

biasa dan kejadian insiden adalah lebih kurang 5 - 15 setiap 10,000 kelahiran. Ramai kanak-

kanak yang mengalami sindrom ini menghadapi masalah komunikasi, tingkah laku, sosial

dan adaptasi.

Kebiasaannya, sindrom autisme lebih kerap berlaku di kalangan jantina lelaki

dibandingkan dengan jantina perempuan, dalam nisbah 4 : 1. Sejak penemuan oleh Kanner

pada tahun 1943, ahli penyelidik telah berusaha mencari punca kejadian autisme. Selepas

hampir enam puluh tahun, penyebab spesifik berlakunya sindrom ini masih tidak diketahui

lagi walaupun ada bukti yang menyokong sebab-musabab yang pelbagai ( Bauserman,

1981).

Foto 6 : Surat Beranak Subjek B

7

Foto 7 : Subjek B

3.0 Sumbangan dan Perkhidmatan di PDK

Berdasarkan pemerhatian yang telah dijalankan di PDK Rengit, dapat disimpulkan bahawa

antara beberapa perkhidmatan yang telah diberikan oleh PDK kepada kedua-dua subjek

kajian ialah perkhidmatan dari aspek intervensi awal, advokasi, dan pemulihan.

3.1 Pusat Intervensi Awal OKU

Intervensi awal (early intervention) yang diatur untuk kanak-kanak berkeperluan khas sejak

dilahir hingga 6 tahun adalah sangat penting. Intervensi awal terdiri daripada gabungan

usaha pendidikan, maklumat tentang pemakanan, perkembangan kemahiran motor,

penjagaan diri, interaksi sosial dan sokongan keluarga yang dilaksanakan sejurus selepas

ketidakupayaan dikenal pasti (Hanson & Lynch, 1989). Program Intervensi Awal ialah satu

program yang biasanya dijalankan untuk kanak-kanak yang berumur di bawah 6 tahun yang

telah di diagnos sebagai mempunyai 'specific/general developmenyal delay' atau dalam lain

perkataan 'kelewatan pertumbuhan'.

Berdasarkan pemerhatian yang telah dijalankan, kedua-dua subjek telah mendapat

dan sedang dalam proses pembelajaran melalui program intervensi atau Kelas EIP di PDK.

Pihak PDK telah menggunakan menggunakan modul asas yang diterbitkan oleh Jabatan

Kebajikan Masyarakat iaitu Garis Panduan Latihan Intervensi awal bagi kanak-kanak

berumur 0-6 tahun. Antara bentuk-bentuk intervensi yang telah dijalankan adalah dalam

bentuk pendidikan khas iaitu penekanan terhadap kemahiran motor halus, kemahiran motor

kasar, dan kemahiran pengurusan diri. Walaupun subjek A telah berumur 18 tahun, namun

umur mentalnya masih dalam skala bawah 6 tahun. Oleh sebab itu, modul asas yang

8

digunapakai untuk subjek B turut sama digunakan untuk program intervensi subjek B.

Program dijalankan 5 hari seminggu iaitu dari hari Isnin hingga Jumaat bermula jam 8:30

pagi hingga 1:00 tengahari.

Foto 7 : Garis Panduan Latihan Intervensi Awal bagi Kanak-kanak 0-6 tahun

Foto 8: Contoh Borang Penilaian Individu Aspek kemahiran Pengurusan Diri.

9

Foto 9: Contoh Borang Penilaian Individu Aspek kemahiran Pengurusan Diri.

3.2 Pusat Advokasi OKU

Makna Advokasi yang jelas ialah "Bercakap (Berusaha) Untuk Diri Sendiri", tetapi mungkin

ramai yang mempunyai tanggapan dan terjemahan tersendiri, walau apapun yang

diungkapkan itulah maknanya, tetapi yang paling penting ialah jawatankuasa, penyelia dan

petugas-petugas PDK serta lain-lain kakitangan PDK harus dan mesti memberi peluang

kepada pelatih OKU untuk menyuarakan sendiri pandangan, kehendak dan keperluan OKU.

Disamping itu, PDK perlu mewujudkan keadaan atau sistem pemulihan, pembelajaran dan

latihan kearah advokasi. Antara program yang boleh disediakan ialah menyediakan

ceramah, kursus dan latihan untuk advokasi kepada pelatih OKU di PDK dan termasuklah

kedua-dua subjek kajian.

Bagi subjek A yang sudah setahun berada di PDK Rengit, kemahiran kraftangan

asas dapat dihasilkan contohnya anyaman tikar menggunakan kertas, mewarna lukisan dan

menguruskan tanaman dengan membersihkan tanaman berpasu. Bagi subjek B yang baru

mendapat pendedahan pembelajaran di PDK, tidak banyak hasil yang dapat dilihat, namun

subjek B terlibat secara aktif dalam aktiviti-aktiviti yang dijalankan oleh pihak PDK.

Di Pemulihan Dalam Komuniti Rengit, secara keseluruhannya, aktiviti-aktiviti yang

dijalankan di PDK tersebut mengamalkan kemahiran advokasi contohnya dalam aktiviti-

aktiviti permainan, aktiviti kraftangan dan aktiviti yang membentuk kemahiran sosial.

10

Foto 10 : Antara hasil kraftangan penghuni PDK Rengit.

3.3 Pusat Pemulihan OKU

Terapi ini merupakan rawatan sesuatu penyakit fizikal atau mental secara proses pemulihan

tanpa penggunaan ubat atau pembedahan atau pekerjaan aktiviti fizikal atau mental yang

dilakukan untuk membantu merawat, memulihkan atau mengatasi masalah-masalah fizikal,

emosi atau sosial yg dihadapi oleh seseorang. Terapi yang banyak digunakan di PDK ialah

fisioterapi, terapi cara kerja, terapi permainan dan juga terapi muzik. Di PDK Rengit, petugas

PDK akan mengatur aktiviti-aktiviti pemulihan dan aktiviti luar PDK yang berbentuk terapi

bagi keperluan pelatih di PDK tersebut. Antara aktiviti-aktiviti yang dijalankan ialah terapi

muzik, terapi air, terapi kuda dan terapi bowling.

Setiap terapi yang dijalankan mempunyai matlamat tertentu. Contohnya terapi kuda

memberikan peluang kepada pelatih PDK untuk lebih berkeyakinan dalam apa jua perkara

yang dilakukan. Terapi muzik merupakan satu n satu kaedah terapi yg menggunakan muzik

sebagai perantaraan bagi mengembalikan, memelihara dan pemulihan kaedah emosi,

fizikal, psikologi dan spiritual kepada keadaan yang lebih normal. Terapi bowling pula

memberi pendekatan kepada pelatih PDK untuk memperkembangkan ciri kognitif dan fizikal.

Terapi air pula memberi pendedahan kepada pelatih agar lebih berkeyakinan dalam

menjalankan aktiviti air.

11

Foto 11: Aktiviti terapi air yang dijalankan oleh pelatih PDK.

3.4 Pusat Sumber Maklumat OKU

PDK haruslah menyediakan bahan-bahan rujukan yang boleh memberi maklumat kepada

OKU, ibubapa/penjaga dan keluarga OKU, Jawatankuasa dan Petugas-Petugas PDK serta

lain-lain, seperti buku-buku mengenai Kategori dan Jenis-Jenis Kurang Upaya, buku-buku

mengenai pemulihan, pembelajaran, latihan dan pembangunan untuk OKU. Perkhidmatan

internet amat perlu untuk memudahkan usaha mendapatkan maklumat secara 'online'.

Berdasarkan pemerhatian di PDK Rengit, pengkaji mendapati Pemulihan Dalam

Komuniti tersebut sememangnya menyediakan info-info yang berkaitan sebagai bahan

rujukan kepada pelatih dan keluarga peltih yang hadir ke PDK tersebut. Pengkaji

merasakan, keluarga kedua-dua subjek juga mendapat inisiatif yang dilakukan oleh pihak

PDK dalam mengembangkan penyebaran maklumat yang berkaitan dengan program-

program yang berkepentingan dengan individu berkeperluan khas.

3.5 Sumbangan/penglibatan pihak luar

Pemulihan Dalam Komuniti Rengit mempunyai hubungan gabung jalinan yang baik dengan

pihak NGO. Berdasarkan temubual bersama petugas PDK, subjek A yang merupakan

seorang pelatih yang dikategorikan sindrom down turut bergiat aktif dengan program-

program yang dianjurkan oleh pihak KIWANIS yang merupakan sebuah persatuan untuk

individu sindrom down. Ia hasil kerjasama yang diwujudkan antara PDK Rengit dengan

pihak KIWANIS.

12

PIhak Rotary Club juga selalu mengadakan lawatan ke pusat Pemulihan Dalam

Komuniti Rengit dari semasa ke semasa. Antara bantuan yang diberikan oleh pihak Rotary

Club adalah dalam bentuk sumbangan kewangan dan bentuk tenaga contohnya

mengadakan gotong-royong membersihkan kawasan. Pihak perseorangan juga tidak

berkecuali dalam menghulurkan bantuan kepada pihak PDK yang sentiasa memerlukan

bantuan kewangan dan tenaga kerja dalam bentuk sukarelawan.

4.0 Rumusan

Secara umumnya, Pemulihan Dalam Komuniti merupakan satu bentuk program yang

berfungsi sebagai landasan untuk memperkembangkan dan membantu dalam pemulihan

golongan kurang upaya. Program ini juga secara tidak langsung dapat memberi peluang

kepada keluarga dan masyarakat mengambil bahagian untuk berkomunikasi dan seterusnya

membantu dalam proses pemulihan golongan ini.

Pusat PDK menyediakan tempat latihan dan kelas bimbingan bagi keluarga yang

mempunyai kanak-kanak yang mengalami masalah terencat akal, penyakit sindrom down,

autisme ringan atau kecacatan anggota dan mengalami masalah pembelajaran spesifik

yang tidak dapat ditempatkan di pusat-pusat pemulihan kanak-kanak kurang upaya malah ia

terbukti antara program pemulihan yang berkesan dari segi kos dan merupakan kaedah

yang berkesan dipilih oleh institusi pemulihan OKU.

Program pemulihan yang komprehensif dan intensif adalah berfaedah kepada

keluarga dan masyarakat. Ia mempunyai impak yang positif kepada persekitaran terdekat

kanak-kanak berkeperluan khas. Atas sebab ini juga, setiap individu dalam sesebuah

komuniti perlu sedar akan tanggungjawab masing-masing ke atas kanak-kanak

berkeperluan khas Objektif tertubuhnya PDK adalah untuk memastikan seorang individu

agar berkemahiran menguruskan diri seadanya mengikut tahap kelainan upaya yang

dimiliki. Kerjasama dan sokongan dari semua lapisan masyarakat adalah amat penting

dalam memastikan program PDK yang dirancang agar tercapai matlamatnya.

Rujukan

Abd. Rahim Talib .2006. Pengenalan Pendidikan Kanak-Kanak Masalah Pembelajaran.

Kuala Lumpur. MeteorDoc. Sdn. Bhd.

Abu Bakar Nordin & Ikhsan Othman .2003. Falsafah Pendidikan dan Kurikulum. Kuala

Lumpur. Quantum Books.

13

Chua Tee Tee & Koh Boh Boon. 1992. Pendidikan Khas Dan Pemulihan. Kuala Lumpur.

Dewan Bahasa dan Pustaka.

Jamila K.A Mohamed. 2006. Pendidikan Khas Untuk Kanak-Kanak Istimewa. Selangor :

PTS.

Kauffman J.M. Dan Hallahan D.P. 2005. Special Education . New Jersey : Pearson

Education Inc.

Lewis, A. & Norwich, B. 2005. Special Teaching For Special Children. New York:

Open University Press.

Marylyn Friend. 2006.Special Education: IDEA 2004:Update Edition. New York: Pearson.

Mohd Sharani Ahmad. 2004. Special Children. Universiti Putra Malaysia: Press Aremes

(M) Sdn .Bhd.

Nancy Hunt & Kathleen Marshall, 2005. Exceptional Children And Youth. United states:

Patricia A. Coryell.

Norshidah Salleh, Aliza Alias dan Zalizan Mohd Jelas. 2009. Sejarah Pendidikan Khas Di

Malaysia : Pendidikan Khas Kanak-Kanak Berkeperluan Khas : Konsep dan Amalan .

Bangi. Fakulti Pendidikan UKM

Yusuf Abdullah,Safani Bani dan Mohd Mokhtar Taha. 2006. Pengenalan Kepada Pendidikan

Khas. Kuala Lumpur: OUM

Laman Web

http://pmr.penerangan.gov.my/index.php/component/content/article/385-info-ringkas/5643-

kurikulum-alternatif-untuk-murid-istimewa.html

http://www.ceritarasahati2.com

www.gwgf.org.my/

www.jkmwpkl.gov.my/...pdk/pemulihan-dalam-komuniti-pdk

14