sistem pembayaran e-zakat saadah binti abdul raub
TRANSCRIPT
SISTEM PEMBAYARAN e-ZAKAT
SAADAH BINTI ABDUL RAUB (MC051001)
Laporan projek ini dikemukakan sebagai memenuhi sebahagian daripada syarat
penganugerahan Ijazah Sarjana Sains (Teknologi Maklumat – Pengurusan)
Fakulti Sains Komputer Dan Sistem Maklumat
Universiti Teknologi Malaysia
JULAI 2008
iii
Khas buat suami tersayang Mohd. Razman B. Mahmod
Ibu yang dihormati Siti Bt. Sa’aban,
Anak-anak yang dikasihi Muhammad Aiman Najiy dan Nur Aleeya Sofea,
Buat pensyarah – pensyarah terlibat jasamu dikenang,
Ingatan tulus buat sahabat seperjuangan; Nurhanan, Syariah, Aidil Suraya, Sulaiman,
dan KakAna yang turut berkongsi suka duka sepanjang pengajian sarjana di
Universiti Teknologi Malaysia ini.
Terima kasih atas segalanya.
PENGHARGAAN
iv
Alhamdulillah syukur ke hadrat Allah SWT di atas keizinannya memberi
kudrat dan semangat kepada penulis untuk menyiapkan Projek Sarjana ini dengan
jayanya. Penghargaan ini ditujukan kepada penyelia Dr. Ab Razak Bin Che Hussin di
atas kesudian beliau membantu penulis dari segi panduan dan nasihat dalam
menyempurnakan Projek Sarjana ini. Tidak dilupakan panel-panel penilai iaitu Prof
Madya Wardah Bt. Zainal Abidin dan DR. Mohd. Zaidi B. Abd. Rozan, terima kasih
di atas penilaian dan teguran yang membina.
Sekalung penghargaan yang tak terhingga kepada suami tersayang Mohd.
Razman Bin Mahmod atas sikap tolak ansur, pengorbanan dan dorongan semangat
serta sentiasa berada di sisi sepanjang melaksanakan projek ini. Tidak dilupakan
juga, penghargaan ini khas buat ibu penulis yang amat dihormati diatas doa dan
dorongan untuk penulis terus tabah dalam menyempurnakan projek ini. Buat teman-
teman seperjuangan, ucapan terima kasih kerana memberi pandangan dan kritikan
membina terhadap projek ini. Semoga kita akan sama-sama berjaya di dalam
perjuangan ini.
Akhir sekali, terima kasih kepada mereka yang terlibat secara langsung atau
tidak dalam menjayakan projek ini.
Sekian. Terima kasih.
v
ABSTRAK
Pembayaran secara atas talian ialah salah satu pendekatan pembayaran
elektronik ataupun lebih dikenali sebagai e-payment. Ia berkeupayaan melaksanakan
proses pembayaran melalui jaringan internet dengan cara mudah dan pantas tanpa
menggunakan proses manual. Sejajar dengan perkembangan teknologi maklumat
(IT) ini, institusi zakat seperti Majlis Agama Islam negeri Johor (MAINJ) telah
mempelbagaikan kaedah pembayaran zakat untuk umat Islam di negeri Johor dengan
tujuan menjimatkan waktu dan mempermudahkan cara bayaran zakat. Usaha ini
adalah bagi memastikan setiap golongan yang layak membayar zakat tidak memberi
banyak alasan atau mengelak untuk menunaikan salah satu rukun islam ini. Bagi
menjayakan projek ini pendekatan kitar hayat pembangunan sistem melalui model air
terjun (waterfall model) telah dipilih sebagai metodologi. Daripada pemerhatian yang
dijalankan, sistem pemabayarn sedia ada didapati masih tidak efisyen untuk
menggalakkan pembayar zakat membayar zakat sepeti yang diwajibkan. Keseluruhan
daripada kajian lepas dan terkini terhadap isu dan cabaran zakat, mendapati bahawa
kecekapan dalam menguruskan kutipan zakat merupakan elemen terpenting dalam
memberi keyakinan kepada pembayar zakat untuk membayar zakat menerusi institusi
yang ditetapkan seperti MAINJ. Perlaksanaan sistem yang lebih sempurna akan
meningkatkan hasil kutipan zakat dan mempermudahkan pengagihannya kepada
asnaf-asnaf yang perlu. Hal ini pastinya dapat memperbaiki sosio ekonomi di
Malaysia. Bagi mencapai tujuan- tujuan diatas maka pembagunan Sistem e-Zakat
merupakan satu alternatif yang paling sesuai dilaksanakan berdasarkan kepada
beberapa ciri pembangunan yang antara lainnya penggunaan teknologi terkini dan
tercanggih sejajar dengan perkembangan teknologi maklumat.
vi
ABSTRACT
Online payment is one of an approach by electronic payment or better-known
as e-payment. It capable to implement payment process through the network internet
with simple way and fast without use the manual process. Parallel with progress of
information technology (IT), institution of zakat as Majlis Agama Islam Negeri
Johor (MAINJ) already diversify method of zakat payment to Muslim people in
Johore state with a view to save time and simplify mode of zakat payment. These
efforts are to make sure each group that qualified to pay zakat not give plenty of
reason or to avoid from fulfil the rukun Islam. To achieve this project, System
Development Life Cycle approach via waterfall model has been chosen as
methodology. From observation, those carried out, present system obtain still do not
efficient to promote zakat payer pay the zakat as one as compulsory. Overall from
past research and up-to-date for issue and challenge of zakat, system developer find
that efficiency in managing the collection of zakat, make the important element to
give confidence to the payer zakat to pay off zakat through of institute that
prescribed as MAINJ. More perfect system performance will increase revenue of
zakat collection and simplify its distribution to asnaf asnaf that need. This affair is
sure it can improve socio economic in Malaysia. To achieve the objective- purpose
above then development of e-Zakat system is an alternative a most suitable in
perform base to several characteristics of development which among others it use of
state-of-the-art technology and sophisticated parallel with information technology
development.
SENARAI KANDUNGAN
BAB PERKARA HALAMAN
PENGESAHAN STATUS
PENGESAHAN PENYELIA
HALAMAN JUDUL i
PENGAKUAN ii
DEDIKASI iii
PENGHARGAAN iv
ABSTRAK v
ABSTRACT vi
SENARAI KANDUNGAN vii
SENARAI JADUAL
xiv
SENARAI RAJAH
xvi
SENARAI AKRONIM
xviii
SENARAI LAMPIRAN
xix
1 PENGENALAN PROJEK
1.1 Pengenalan………………………………………………….……………1
1.2 Latarbelakang Masalah………………………………….……………….3
1.3 Pernyataan Masalah………………………………………….…………..4
1.4 Objektif Projek……………………………………………………….…..5
1.5 Skop Projek…………………………………………………….…...........5
1.6 Kepentingan Projek……………………………………………….……...6
1.7 Ringkasan……………………………………………………….………..6
2 KAJIAN LITERATUR
2.1 Pengenalan………………………………………………………….........7
2.2 Zakat……………………………………………………………........…..9
2.2.1 Zakat, Nisab, dan Haul…………………………………….……..9
2.2.2 Jenis-jenis Zakat…………………………………………….......10
2.2.3 Pengiraan Zakat………………………………………………....12
2.2.4 Hukum Perlaksanaan Zakat…………………………………......13
2.2.5 Peraturan Perlaksanaan Zakat………………………………..…14
2.2.5.1 Peraturan Perlaksanaan Zakat………………………..14
2.2.5.2 Perkembangan Sebenar Atau Taksiran……………....15
2.2.5.3 Cukup Nisab…………………………………….…...15
2.2.5.4 Lebih Daripada Keperluan Asas…………………..…16
2.2.5.5 Cukup Haul………………………………………......16
2.2.5.6 Mencegah Pergandaan di dalam Zakat………..……..17
2.2.6 Kepentingan Zakat………………………………………..…….17
2.3 Pusat Pengurusan Pungutan Zakat………………………………..…….20
2.4 Pembayaran Secara Atas Talian………………………………………...22
2.4.1 Definisi Pembayaran Secara Atas Talian……………………….22
2.4.2 Ciri-ciri Keselamatan Pembayaran Secara Atas Talian………...25
2.4.3 Kaedah-kaedah Pembayaran Secara Atas Talian……………….25
2.4.4 Contoh Sistem Pembayaran Secara Atas Talian………………..31
2.5 Pembayaran Zakat Secara Atas Talian.....................................................32
2.5.1 Prinsip-prinsip perkhidmatan perbankan Islam………………...32
2.5.1.1 Wadiah………………………………………………32
2.5.1.2 Mudharabah................................................................33
2.5.1.3 Musyakarah.................................................................33
2.5.1.4 Murabahah...................................................................33
2.5.1.5 Bai’ Bithaman Ajil.......................................................33
2.5.1.6 Wakalah.......................................................................34
2.5.1.7 Qardhul Hassan............................................................34
2.5.1.8 Ijarah Thumma Al Bai.................................................34
2.5.1.9 Bai’al-Inah...................................................................34
2.5.1.10 Hibah...........................................................................35
2.5.1.11 Ijr.................................................................................35
2.5.2 Faedah-faedah Pembayaran Zakat Secara Atas Talian................35
2.5.3 Contoh-contoh Pusat Pungutan Zakat..........................................36
2.5.3.1 Majlis Agama Islam Negeri Johor (MAINJ)...............36
2.5.3.2 Lemabaga Zakat Selangor (LZS-MAIS).....................38
2.5.3.3 Majlis Ugama Islam Singapura (MUIS)......................41
2.6 Isu dan Cabaran Semasa Zakat................................................................43
2.6.1 Kajian Kes 1.................................................................................43
2.6.2 Kajian Kes 2.................................................................................47
2.6.3 Kajian Kes 3.................................................................................49
2.6.4 Kajian Kes 4.................................................................................56
2.6.5 Kajian Kes 5.................................................................................61
2.6.6 kajian Kes 6..................................................................................63
2.7 Perbincangan............................................................................................65
2.8 Ringkasan.................................................................................................70
3 METODOLOGI
3.1 Pengenalan...............................................................................................71
3.2 Metodologi Projek...................................................................................74
3.2.1 Fasa Penyiasatan Awal.................................................................76
3.2.2 Fasa Analisis Keperluan...............................................................76
3.2.3 Fasa Rekabentuk..........................................................................77
3.2.4 Fasa Pembangunan.......................................................................77
3.2.5 Fasa Pengujian.............................................................................77
3.2.6 Fasa Implementasi........................................................................78
3.3 Jadual Projek............................................................................................78
3.4 Ringkasan.................................................................................................78
4 ANALISIS DAN REKABENTUK SISTEM
4.1 Pengenalan...............................................................................................80
4.2 Analisa Sistem Semasa............................................................................81
4.2.1 Analisa Organisasi.......................................................................81
4.2.2 Latarbelakang Organisasi Kajian-MAINJ....................................82
4.2.3 Proses Perkhidmatan Semasa.......................................................82
4.2.2.1 Laman Web MAINJ (Internet)....................................84
4.2.4 Analisis Masalah..........................................................................84
4.2.5 Pernyataan Masalah.....................................................................85
4.3 Analisa Sistem Cadangan (e-Zakat).........................................................85
4.3.1 Keperluan Fungsi.........................................................................85
4.3.1.1 Rekabentuk Rajah Aliran Data....................................87
4.3.1.2 Rekabentuk UML.........................................................88
4.3.2 Keperluan Teknikal......................................................................88
4.3.2.1 Keperluan
perisian.......................................................88
4.3.2.2 Keperluan Perkakasan.................................................90
4.3.3 Keperluan Implemantasi..............................................................90
4.4 Rekabentuk Sistem Pembayaran e-Zakat.................................................91
4.4.1 Data mentah.................................................................................91
4.4.2 Rekabentuk Sistem.......................................................................93
4.4.2.1 Lapisan Aplikasi..........................................................93
4.4.2.2 Lapisan Perkhidmatan Perniagaan...............................93
4.4.2.3 Lapisan Perantaraan.....................................................94
4.4.3 Rekabentuk Antaramuka Sistem..................................................95
4.4.3.1 Rekabentuk navigasi....................................................95
4.4.4 Rekabentuk Pangkalan Data........................................................96
4.4.4.1 Rekabentuk Pangkalan Data Logikal..........................96
4.5 Ringkasan.................................................................................................97
5 IMPLEMENTASI DAN PENGUJIAN
5.1 Pengenalan...............................................................................................98
5.2 Implementasi Sistem..............................................................................100
5.2.1 Penstrukturan Persekitaran Pembangunan Perisian...................100
5.2.1.1 pemasangan Microsoft Windows XP/Vista...............100
5.2.1.2 Pemasangan Xampp 1.6.2.........................................100
5.2.2 Pengurusan Konfigurasi Perisian...............................................101
5.2.3 Status Implementasi...................................................................102
5.3 Pengujian Sistem....................................................................................104
5.3.1 Perancangan Pengujian..............................................................104
5.3.1.1 Pengujian organisasi..................................................104
5.3.1.2 Persekitaran Pengujian..............................................105
5.3.1.3 Jadual pengujian........................................................105
5.3.2 Strategi Pengujian......................................................................105
5.3.2.1 Kelas-kelas Pengujian................................................106
5.3.3 Rekabentuk Pengujian................................................................107
5.3.3.1 Keterangan Pengujian................................................107
5.3.3.2 Data Pengujian...........................................................107
5.3.4 Hasil Pengujian Kes...................................................................110
5.3.4.1 Hasil Pengujian Unit..................................................110
5.3.4.2 Hasil Pengujian Integrasi...........................................114
5.3.4.3 Hasil Pengujian Penerimaan......................................114
5.4 Ringkasan...............................................................................................116
6 STRATEGI ORGANISASI
6.1 Pengenalan.............................................................................................118
6.2 Strategi Organisasi.................................................................................118
6.2.1 Bengkel Latihan Penggunaan.....................................................119
6.2.2 Menyediakan Dokumentasi........................................................119
6.2.3 Sokongan Pihak Pengurusan......................................................119
6.2.4 Penyelenggaraan Sistem e-Zakat...............................................119
6.2.5 Promosi Sistem e-Zakat.............................................................120
6.3 Ringkasan...............................................................................................120
7 KESIMPULAN
7.1 Pengenalan.............................................................................................121
7.2 Pencapaian.............................................................................................122
7.3 Cabaran dan Rintangan.........................................................................122
7.4 Harapan..................................................................................................124
7.5 Ringkasan...............................................................................................124
RUJUKAN...............................................................................................................126
LAMPIRAN A-I............................................................................................129 - 152
SENARAI JADUAL
NO. JADUAL TAJUK HALAMAN
Jadual 2.1 Jenis-jenis zakat harta 10
Jadual 2.2 Peraturan pembayaran secara atas talian 23
Jadual 2.3 Tahun pusat zakat diswastakan 45
Jadual 2.4 Pembayaran zakat kepada institusi zakat
mengikut negeri
45
Jadual 2.5 Hasil kajian berdasarkan kategori sumber 52
Jadual 2.6 Illah zakat dan cara pengiraannya 55
Jadual 2.7 Kekerapan membayar zakat pendapatan
di Malaysia
59
Jadual 2.8 Hasil keputusan regresi logistik binomial 59
Jadual 2.9 Bilangan dan peratusan pembayar zakat
pendapatan golongan profesional kepada
MAIWP pada tahun 2001.
62
Jadual 2.10 Kelemahan-kelemahan sistem sedia ada 65
Jadual 2.11 Perbandingan sistem pembayaran zakat
secara atas talian
69
Jadual 4.1 Keperluan fungsi dalam sistem e-zakat 85
Jadual 4.2 Keperluan perisian 88
Jadual 4.3 Keperluan perkakasan bagi pelayan &
pelanggan web
90
Jadual 4.4 Keperluan rangkaian 91
Jadual 5.1 Versi prosedur kawalan 101
Jadual 5.2 Status implementasi sistem e-zakat 102
Jadual 5.3 Jadual pengujian 105
Jadual 5.4 Kelas-kelas pengujian 106
Jadual 5.5 Data pengujian 108
Jadual 5.6 Hasil pengujian keperluan sistem 111
Jadual 5.7 Hasil pengujian antaramuka modul 111
Jadual 5.8 Hasil pengujian fungsi 111
Jadual 5.9 Hasil pengujian penerimaan 114
SENARAI RAJAH
NO. RAJAH TAJUK HALAMAN
Rajah 2.1 Kerangka kerja kajian literatur 8
Rajah 2.2 Jenis-jenis zakat 10
Rajah 2.3 Kaedah kad kredit atau debit 27
Rajah 2.4 Kaedah perbankan internet 28
Rajah 2.5 Pertumbuhan dan penembusan perbankan
internet
30
Rajah 2.6 Proses pendaftaran PAYPAL 31
Rajah 2.7 Proses transaksi melalui PAYPAL 31
Rajah 2.8 Kaedah perbankan internet untuk capaian
pembayar zakat(portal MAINJ)
37
Rajah 2.9 Kaedah potongan gaji untuk capaian staf
MAINJ
37
Rajah 2.10 Aplikasi kalkulator pengiraan zakat oleh
MAINJ
38
Rajah 2.11 Kaedah pembayaran secara atas talian
untuk capaian pembayar zakat (portal
LZS)
40
Rajah 2.12 Aplikasi kalkulator pengiraan zakat
pendapatan oleh LZS
41
Rajah 2.13 Aplikasi kalkulator pengiraan zakat
simpanan oleh MUIS
42
Rajah 2.14 Kaedah bayaran zakat secara atas talian
oleh MUIS
42
Rajah 3.1 Model air terjun 75
Rajah 4.1 Rajah aliran data peringkat sifar 87
Rajah 4.2 Proses keseluruhan rajah aliran data 87
Rajah 4.3 Rekabentuk UML 88
Rajah 4.4 Pelayan dan pelanggan sistem e-Zakat 91
Rajah 4.5 Rekabentuk sistem e-Zakat 94
Rajah 4.6 Antaramuka utama 95
Rajah 4.7 Antaramuka login staf 95
Rajah 4.8 Antaramuka login pembayar zakat 96
Rajah 4.9 Rajah hubungan entiti 97
Rajah 5.1 Pemasangan xampp 1.6.2 101
SENARAI AKRONIM
ATM - Auomated Transaction Machine
FPX - Financial Process Exchange
IMA - Internet Merchant Account
IT - Information Technologi
JAIN - Jabatan Agama Islam negeri
LHDN - Lembaga Hasil Dalam Negeri
LZS - Lembaga Zakat Selangor
MAINJ - Majlis Agama Islam Negeri Johor
MEPS - Malaysian Electronic Payment System
MKI - Majlis Kebangsaan bagi hal Ehwal Ugama Islam Malaysia
MUIS - Majlis Ugama Islam Johor
PKI - Public Key Software Infrastructure
PSP - Payment Service Provider
SET - Secure Electronic Transaction
SSL - Secure Socket Layer
UML - Unified Modelling Language
BAB 1
PENGENALAN PROJEK
1.1 Pengenalan
Pembayaran secara atas talian ialah salah satu pendekatan pembayaran
elektronik ataupun lebih dikenali sebagai ‘e-payment’. Ia mempunyai keupayaan
melaksanakan proses pembayaran melalui jaringan internet tanpa menggunakan
proses manual. Ia adalah cara mudah dan pantas untuk menerima pembayaran secara
terus di atas talian. Pembayaran secara atas talian adalah nyata dan berkembang
secara berterusan sebagai medium pembayaran elektronik. Pembayaran secara atas
talian memerlukan teknik ataupun kaedah pembayaran yang lebih efisyen. Kaedah-
kaedah tersebut adalah seperti kad kredit atau debit, kemasukan terus melalui akaun
(direct debit or kredit) dan juga perbankan internet. Pembayaran cara ini sifatnya
sama seperti pembayaran tunai dalam jual beli biasa. Kaedah-kaedah ini memberi
kebaikan kepada organisasi dan pengguna.
Sejajar dengan perkembangan teknologi maklumat (IT) ini, institusi zakat
yang sebelum ini banyak terpinggir dari segi pentadbirannya mula bangkit
menempuh cabaran-cabaran baru dalam era globalisasi selaras dengan pandangan
dan pendapat fatwa dan ijtihad semasa. Dengan momentum penyebaran maklumat
yang pantas ini, adalah dijangkakan setiap negeri di Malaysia dapat memperbaiki hasil
pungutan zakat dari tahun ke tahun. Sebagai contohnya Majlis Agama Islam Negeri
Johor (MAINJ) telah mempelbagaikan kaedah pembayaran zakat dengan tujuan
menjimatkan waktu dan mempermudahkan cara bayaran zakat untuk umat Islam di
negeri Johor. Usaha ini adalah bagi memastikan setiap golongan yang layak
membayar zakat tidak memberi banyak alasan untuk mengelak atau menunaikan
salah satu rukun islam ini.
Berdasarkan pemerhatian yang dijalankan, unit pungutan zakat di MAINJ
telahpun membangunkan sistem yang memberi perkhidmatan pembayaran secara
atas talian iaitu perbankan internet dan skim potongan gaji. Namun begitu, kaedah ini
didapati masih mempunyai beberapa kelemahan dalam mengendalikan pungutan
bayaran zakat secara atas talian. Selain itu beberapa kaedah lain seperti pembayaran
di kaunter zakat MAINJ di semua Pejabat Agama Daerah, melalui kaunter pejabat
pos (cek / kiriman wang / wang pos / Bank draf ), dan Kaunter bergerak / sementara
masih dilaksanakan secara manual. Selain itu, kajian terhadap kajian-kajian yang
lepas dan terkini juga dilaksanakan bagi mengenalpasti isu dan cabaran berkenaan
dengan pengurusan zakat khasnya dalam proses pungutan bayaran zakat .
Oleh itu, hasil daripada kajian ini, kaedah pembayaran secara atas talian akan
dibina berpandukan kepada keperluan dan peraturan perlaksanaan bayaran zakat.
Seterusnya satu sistem baru yang akan diberi nama Sistem Pempayaran e-Zakat akan
dibangunkan berdasarkan kaedah-kaedah yang akan dicadangkan. Tujuan sistem ini
dibangunkan ialah untuk meningkatkan perkhidmatan dalam proses pungutan
pembayaran zakat di MAINJ. Ini akan mempermudahkan pembayar zakat yang ingin
membuat bayaran zakat melalui internet dimana-mana sahaja dan pada bila-bila masa
sahaja.
Penyiasatan peringkat awal kepada keperluan pengguna akan dikumpulkan
melalui temuramah dengan staf di pejabat Majlis Agama Islam Negeri Johor
(MAINJ). Pihak MAINJ akan menyenaraikan maklumat dan keperluan untuk sistem
yang akan dibangunkan. Ia amat penting untuk panduan dan rujukan pembangun
sistem dalam proses melaksanakan sistem baru. Di samping itu, teknik penyisatan
awal lain seperti pemerhatian, pembacaan, temuramah, dan kaji selidik juga akan
dilaksanakan bagi mengenalpasti masalah-masalah, isu-isu dan cabaran-cabaran
semasa dalam melaksanakan pungutan bayaran zakat. Penyiasatan awal ini akan
menentukan sama ada sistem pungutan bayaran zakat sedia ada perlu diperbaharui
atau diteruskan dengan beberapa penambahan fungsi yang sesuai agar
penggunaannya lebih efisyen.
1.2 Latarbelakang Masalah
Dalam usaha meningkatkan jumlah pungutan bayaran zakat di negeri Johor,
Majlis Agama Islam Negeri Johor (MAINJ) telah membina kaedah pembayaran
melalui sistem secara atas talian. Kaedah ini diperkenalkan bagi mempermudahkan
pembayar membuat pembayaran zakat dengan masa yang singkat. Namun begitu,
kaedah tersebut didapati masih mempunyai banyak kelemahan yang tidak membantu
pihak MAINJ mencapai objektitnya dalam pengurusan pungutan bayaran zakat untuk
memajukan ekonomi negara.
Kelemahan pertama yang dikenalpasti ialah kaedah pembayaran zakat secara
atas talian yang diperkenalkan melalui perbankan internet adalah tidak efisyen
kepada pembayar zakat. Ini kerana, sistem sedia ada hanya menyediakan capaian
URL kepada bank-bank yang terlibat dalam proses pembayaran zakat melalui
perbankan internet seperti RHB Bank Berhad dan Bank Islam Malaysia Berhad.
Sistem sedia ada langsung tidak menyediakan manual pengguna sebagai panduan
kepada pembayar zakat untuk melaksanakan pembayaran zakat melalui perbankan
internet. Perkhidmatan ini secara jelasnya tidak dapat membantu pembayar zakat,
terutamanya bagi mereka yang pertama kali ingin membayar zakat secara atas talian.
Kelemahan kedua, kaedah pengiraan ataupun kalkulator zakat yang
disediakan bukan secara atas talian. Fungsi ini menyebabkan pembayar zakat perlu
turun muat perisian terlebih dahulu untuk melaksanakan. Maka, keadaan ini didapati
tidak efisyen kepada pembayar zakat.
Seterusnya, kelemahan-kelemahan sistem ini dilihat berpunca daripada
ketiadaan tenaga kerja mahir dalam membangunkan atau mengendalikan sistem
pembayaran secara atas talian yang benar-benar efektif.
Secara keseluruhannya, proses pembayaran zakat secara atas talian di Majlis
Agama Islam Negeri Johor (MAINJ) masih tidak memenuhi keperluan pengguna dan
memerlukan sebuah mekanisma yang dapat melaksanakan dan mengawal proses
pembayaran zakat secara atas talian dengan lebih efektif dan efisyen. Selain itu,
kaedah secara atas talian yang lebih sistematik juga akan membantu meringankan
beban staf yang bertugas di kaunter-kaunter pungutan zakat yang berkaitan ketika
waktu-waktu kemuncak contohnya seperti pada bulan ramadhan.
1.3 Pernyataan Masalah
Mengikut kajian yang dijalankan, kaedah-kaedah pembayaran secara atas
talian yang diperkenalkan oleh Majlis Agama Islam Negeri Johor(MAINJ) masih
tidak sistematik. Pernyataan masalah yang akan dambil kira dalam kajian ini adalah:
“Bagaimanakah kaedah-kaedah pembayaran zakat secara atas talian dibina dengan
mengambil kira peraturan-peraturan pembayaran zakat dan sistem pembayaran
secara atas talian yang sedia ada ?”
Persoalan lain yang perlu diambil kira dan menyokong persoalan utama
ini adalah,
1. Apakah bentuk sistem-sistem pembayaran secara atas talian yang sedia
ada?
2. Apakah kaedah-kaedah sedia ada untuk melaksanakan pembayaran secara
atas talian?
3. Adakah kaedah-kaedah yang digunakan secara atas talian terutamanya
yang melibatkan transaksi zakat dibolehkan oleh Agama Islam iaitu tanpa
akad?
4. Adakah sistem yang dibangunkan ini dapat memberi kemudahan dan
kepuasan kepada pengguna sistem?
Persoalan sokongan ini dilihat dapat menguatkan lagi persoalan utama
dalam membangunkan sistem yang dicadangkan. Ini kerana ia menyentuh
elemen-elemen yang perlu ada di dalam sistem bagi memastikan persoalan utama
dapat dicapai.
1.4 Objektif Projek
Pembangunan sistem ini adalah untuk mencapai beberapa objektif seperti
berikut :
1. Mengkaji kaedah-kaedah pembayaran secara atas talian.
2. Membuat pilihan dan penambahbaikan kaedah pembayaran secara
atas talian berdasarkan kaedah-kaedah sedia ada mengikut keperluan
zakat.
3. Membina sistem pembayaran zakat secara atas talian berdasarkan
pemilihan kaedah yang dicadangkan.
1.5 Skop Projek
Sistem berasaskan aplikasi atas talian ini adalah amat berguna kepada
pembayar zakat dan pihak pengurusan pungutan zakat. Sistem baru ini akan
dihadkan kepada beberapa skop sahaja. Pembangun sistem akan menyenaraikan
secara jelas bagaimana sistem ini beroperasi, dan faedah daripada penggunaan sistem
ini. Beberapa skop projek ini ditunjukkan dibawah :
1. Penyelidikan dan pembangunan projek adalah berkisar tentang
teknologi pembayaran secara atas talian.
2. Membangunkan sistem pembayaran secara atas talian membolehkan :
a) Kaedah pengiraan kadar bayaran zakat secara atas talian,
b) Pembayaran zakat secara atas talian dengan kaedah pembayaran
yang lebih efisyen
3. Pembangunan sistem ini meliputi pembayar zakat di sekitar lokasi
Johor Darul Takzim sahaja.
4. Modul yang akan dibangunkan ialah Modul pembayar zakat dan
Modul staf MAINJ.
Pembangunan sistem ini terbatas berdasarkan pembangunan prototaip yang
akan diuji menggunakan ‘localhost’.
1.6 Kepentingan Projek
Projek yang akan dibangunkan ini mempunyai beberapa kepentingan utama
iaitu kepada pihak unit pungutan zakat Majlis Agama Islam Johor (MAINJ) dan juga
kepada umat islam khasnya yang wajib membayar zakat. Faedah- faedah
pembangunan projek adalah seperti berikut:
1. Menyediakan manual pengguna secara bercetak bagi membantu pengguna
membuat bayaran secara atas talian dengan lebih efisyen.
2. Menyediakan kemudahan pengiraan zakat dan pembayaran zakat secara
atas talian dengan penggunaan kaedah yang lebih berkesan.
3. Menjimatkan masa pengguna dalam urusan pembayaran zakat.
4. Mengurangkan proses manual di kaunter-kaunter zakat berkaitan dan
membantu staf MAINJ menguruskan data-data pembayaran zakat dengan
teratur dan selamat.
1.7 Ringkasan
Kesimpulannya sistem Sistem Pembayaran e-Zakat ini dibangunkan bagi
membantu pihak pengurusan pungutan bayaran zakat iaitu Majlis Agama Islam
Negeri Johor (MAINJ) untuk melaksanakan pungutan bayaran zakat di seluruh
negeri Johor. Selain daripada itu, ia juga dapat membantu pembayar zakat untuk
melaksanakan tanggunggjawab sebagai umat islam tanpa kerumitan masa dan tempat
lagi.
Bab 2 seterusnya akan membincangkan tentang beberapa kajian literatur yang
terlibat dalam pembangunan sistem ini.
BAB 2
KAJIAN LITERATUR
2.1 Pengenalan
Kajian literatur merupakan bahagian yang amat penting dalam
membangunkan sesuatu projek bagi memastikan matlamat projek dapat dicapai.
Kajian literatur yang dilakukan adalah untuk mengenal pasti latar belakang sesuatu
masalah yang ingin dikaji dan jenis perisian yang akan digunakan semasa
pembangunan sistem. Kajian ini akan menerangkan hasil kajian-kajian yang
dijalankan berkaitan dengan projek yang akan dibangunkan. Kajian ini juga dapat
meningkatkan lagi pemahaman bagaimana kaedah pembayaran zakat yang
dilaksanakan oleh MAINJ. Selain itu, ia bertujuan bagi mempermudahkan proses
pembangunan sistem baru yang akan dijangka akan memenuhi kehendak dan
keperluan pengguna dan organisasi.
Oleh itu, bagi membangunkan sistem pembayaran secara atas talian ini,
beberapa kajian literasi dijalankan meliputi beberapa bidang utama iaitu kajian
terhadap pengetahuan zakat, kajian terhadap kaedah-kaedah pembayaran secara atas
talian, kajian pembayaran zakat secara atas talian, dan kajian isu dan cabaran semasa
berkaitan zakat. Kajian literatur boleh dilihat melalui kerangka kerja dalam Rajah 2.1
berikut.
●Zakat, nisab, dan haul●Jenis-jenis Zakat●Pengiraan Zakat●Hukum Perlaksanaan Zakat●Syarat perlaksanaan Zakat●Kepentingan Zakat
● Definisi pembayaran secara atas talian
● Ciri-ciri keselamatan pembayaran secara atas talian
● kaedah-kaedah pembayaran secara atas talian
●Contoh-contoh sistem pembayaran secara atas talian
● Kajian kes 1● Kajian kes 2● Kajian kes 3● Kajian kes 4● Kajian kes 5● Kajian Kes 6
KERANGKA KERJA KAJIAN LITERATUR
2.2 Zakat
2.3 Pengurusan pungutan zakat
2.6 Isu dan Cabaran Semasa
Pembayaran Zakat
● Prinsip-prinsip Syariah dalam Perbankan Islam
● Contoh-contoh pusat pungutan zakat yang mengaplikasikan pembayaran secara atas talian
2.5 Pembayaran Zakat Secara Atas Talian
2.7 Perbincangan
● Apakah Kelemahan-kelemahan sistem sedia ada?
●Apakah isu dan cabaran semasa ?
2.4 Pembayaran Secara Atas Talian
PENYELESAIAN
Sistem e-Zakat
●Membina sistem pembayaran zakat secara atas talian berdasarkan kaedah-kaedah yang Sedia ada dengan penambahbaikan.
Rajah 2.1 Kerangka kerja kajian literatu
2.2 Zakat
2.2.1 Zakat, Nisab, dan Haul
Maksud zakat secara umum ialah mengeluarkan sebahagian harta mengikut
syarat-syarat tertentu. Pengertian zakat dari sudut bahasa ialah keberkatan, kesucian,
perkembangan dan kebaikan. Pengertian zakat dari sudut syarak ialah sebahagian
harta tertentu yang telah diwajibkan oleh Allah s.w.t untuk diberikan kepada orang-
orang yang berhak menerimanya sebagaimana yang telah dinyatakan di dalam al-
Quran atau ia juga boleh diertikan dengan kadar tertentu dari harta tertentu yang
diberikan kepada golongan tertentu dan lafaz zakat juga digunakan terhadap
bahagian tertentu yang dikeluarkan dari harta orang yang wajib mengeluarkan zakat.
Nisab ialah kadar minima yang ditetapkan oleh syarak bagi sesuatu harta
untuk dikeluarkan zakat. Kekurangan daripada kadar tersebut menggugurkan
kewajipan berzakat. Barang yang kurang dari satu nisab adalah tidak wajib
dizakatkan. Kesempurnaan nisab dilihat pada awal dan akhir haul, kekurangan dan
kelebihan di antara awal dan akhir haul tidak mempengaruhi nisab. Harta zakat
beserta penghasilannya digabungkan di akhir haul.
Menurut Naharus Surur, Haul bermaksud sudah berlalu setahun. Hal ini telah
disebutkan dalam hadith riwayat Abu Dawud yang beerti: "Tidak wajib membayar
zakat sampai sudah berlalu satu tahun".
Zakat hanya boleh dibayar dengan menggunakan barang yang memiliki nilai
yang nyata, yang dalam bahasa Arab disebut sebagai 'Ain . Zakat tidak boleh dibayar
dengan menggunakan janji pembayaran atau hutang, yang dalam bahasa Arab
disebut sebagai Dayn.
2.2.2 Jenis-jenis Zakat
Terdapat dua jenis zakat utama iaitu Zakat Fitrah dan Zakat Harta. Zakat
fitrah ialah zakat diri yang difardhukan ke atas setiap individu lelaki dan perempuan
bagi muslim yang berkemampuan dengan syarat-syarat yang ditetapkan. Zakat harta
pula terbahagi kepada sembilan jenis, iaitu zakat pendapatan, zakat perniagaan, zakat
binatang ternakan, zakat pertanian, zakat wang simpanan, zakat emas dan perak,
zakat saham, zakat KWSP, zakat galian. Rajah 2.2 menunjukkan ringkasan jenis-
jenis zakat
ZakatPendapatan
JENIS- JENIS ZAKAT
Zakat Fitrah Zakat Harta
ZakatKWSP
Zakat Wang Simpanan
ZakatBinatang Ternakan
Zakat Emas & Perak
ZakatGalian / Rikaz
ZakatPerniagaan
ZakatSaham
ZakatPertanian
Rajah 2.2 : Jenis Jenis Zakat
Berdasarkan rajah tersebut, jenis-jenis zakat harta boleh difahami melalui
penerangan dalam jadual di bawah :
Jadual 2.1 : Jenis-jenis Zakat Harta (Sumber dari MAINJ)
Jenis Zakat Harta Keterangan
Zakat Pendapatan Pendapatan bermaksud perolehan yang merangkumi
pendapatan gaji dan pendapatan bebas seperti pendapatan
ahli profesional. Beberapa perkara yang termasuk dalam
pendapatan gaji ialah gaji tahunan, tunggakan gaji, elaun-
elaun(kenderaan,makan,mesyuarat), dan bonus. Pendapatan
bebas iaitu pendapatan seseorang melalui sesuatu kerja atau
kepakaran atau perkhidmatan yang merupakan ganjaran
daripada perkhidmatan. Ini termasuklah khidmat guaman,
khidmat nasihat, juru perunding, rawatan perubatan, dan
sebagainya.
Zakat Perniagaan Zakat yang wajib dikeluarkan hasil daripada harta
perniagaan ialah sebarang perniagaan yang berasaskan
pembuatan, perlombongan, perikanan, perkapalan, pertanian,
perkhidmatan, dan sebagainya. Bagi zakat perniagaan ini
rumit sedikit kerana banyak faktor yang perlu diambil kira
dan terdapat dua kaedah iaitu kaedah modal berkembang dan
kaedah modal kerja.
Zakat Wang Simpanan Wang dalam bentuk kertas, syiling atau sebagainya yang
setaraf/setara dengan emas dan perak wajib dikenakan zakat
apabila cukup syaratnya. Nisab wang simpanan adalah
berdasarkan nilai timbangan semasa bagi nisab emas dan
perak iaitu 85 gram bagi emas dan 595 gram bagi perak.
Zakat Emas/ Perak Zakat emas dan perak diwajibkan ke atas muslim yang telah
cukup nisab dan haul setahun. Jenis emas yang diwajibkan
zakat terbahagi kepada dua iaitu emas yang tidak dipakai dan
emas yang dipakai. Syarat nisab ialah 85 gram bagi emas dan
595 bagi perak. Maka wajib bayar zakat sebanyak 2.5%
daripada nilai emas atau pun perak tersebut.
Zakat Galian Harta galian/simpanan jahiliah/harta karun wajib dikeluarkan
zakat. Galian ialah apa sahaja yang keluar daripada perut
bumi sama ada dalam bentuk cecair atau pepejal ataupun
dalam bentuk harta yang tertimbus oleh perbuatan manusia.
Syaratnya ia bernilai, dan ia wajib dizakatkan setelah
dibersihkan.
Zakat Saham Saham merupakan wang modal yang dilaburkan dalam
perniagaan sesebuah syarikat. Sebanyak 2.5% nilai zakat akan
dikenakan ke atas jumlah saham tersebut.
Zakat KWSP Zakat ini adalah zakat daripada wang caruman simpanan
pekerja dan majikan ke dalam Kumpulan Wang Simpanan
Pekerja (KWSP). Terdapat tiga pendekatan dalam pengiraan
zakat iaitu milik sempurna, milik tidak sempurna, dan
keputusan fatwa.
Zakat Pertanian Zakat pertanian iaitu hasil tanaman yang diusahakan oleh
orang islam sama ada dalam bentuk bijirin atau buah-buahan
dengan syarat-syarat tertentu. Cara membuat pengiraan untuk
zakat ini ialah melalui taksiran.
Zakat Binatang Ternakan Zakat yang dikenakan ke atas binatang ternakan lah binatang-
binatang seperti lembu, kerbau, kambing, biri-biri, dan unta
setelah syarat-syaratnya dipenuhi.
2.2.3 Pengiraan Zakat
Zakat Fitrah yang dikeluarkan adalah berdasarkan makanan asasi sesebuah
negeri seperti beras. Pengiraannya berpandukan nilai 1 gantang banghdad bersamaan
dengan 2.6 kg. Kadar nilai ini berubah dari semasa ke semasa bergantung pada harga
beras yang dimakan oleh penduduk islam di sesebuah negeri terbabit.
Jenis-jenis zakat harta merupakan asas kepada penentuan kategori dan
pengiraan zakat bagi semua jenis harta yang diperolehi. Misalnya, ayam dan itik
tidak digolongkan sebagai ternakan yang diwajibkan zakat seperti kambing, lembu,
unta, dan sebagainya. Tetapi, jika ayam atau itik diternak secara komersial, maka ia
akan dikenakan zakat perniagaan seperti perniagaan lain.
Jika saham dibeli untuk menerima dividen setiap tahun, maka zakat
dikenakan hanya atas dividennya. Tetapi apabila saham-saham itu dijual sebahagian
atau keseluruhannya maka zakat wajib dibayar atas nilai yang didapati dari jualan itu.
Sebaliknya jika saham dijual beli secara berterusan, maka zakat dikenakan di atas
modal dan keuntungannya. Zakat tidak wajib jika menjual-beli saham itu
menghasilkan kerugian. Saham yang dipegang untuk mengekalkan kawalan (control)
atas syarikat tidak diwajibkan zakat kecuali atas dividennya sahaja.
Jika rumah disewakan, maka zakat diwajibkan atas jumlah sewa sahaja.
Tetapi jika rumah dijual beli secara berterusan, maka zakat diwajibkan atas modal
dan keuntungan dari jual-beli rumah itu kerana kegiatan itu dianggap sebagai
berniaga rumah.
2.2.4 Hukum Perlaksanaan Zakat
Daripada petikan surah Al-Baqarah, ayat 43 Allah telah berfirman bahawa
"Dan dirikanlah kamu akan solat dan tunaikanlah zakat".
Daripada petikan surah At-Taubah, ayat 103 Allah telah berfirman bahawa
"Ambillah sebahagian daripada harta mereka menjadi sedekah (zakat) supaya
dengannya dapat membersihkan diri mereka daripada dosa dan menyucikan mereka
dari akhlak yang buruk ".
Daripada petikan Riwayat Abu Daud, At-Tabarani dan Al-Baihaqi pula
Rasulullah S.A.W telah bersabda ; "Bentenglah harta kamu dengan berzakat dan
ubati pesakit-pesakit kamu dengan bersedekah serta hadapilah gelombang bala
dengan menangis dan mengadu kepada Allah ".
Dripada petikan Riwayat Sa'id ibn Mansur dari Suhail r.a pula Rasulullah
S.A.W telah bersabda ; " Telah berkumpul padaku nafkah, yang padanya ada zakat,
yakni telah sampai nisab zakat, maka aku bertanya kepada Saad Ibn Umar, Abu Said
Al-Khudry, Abu Hurairah, kataku: Apakah aku mengagihkannya sendiri atau aku
berikan kepada penguasa? Semua mereka menyuruh aku memberikan kepada
penguasa. Seorang pun tidak akan ada di antaranya yang menyuruh aku agih
sendiri".
Semua pernyataan tersebut di atas menyatakan kewajipan seseorang muslim
dalam melaksanakan zakat untuk dirinya sendiri dan kepada pemerintah. Zakat
merupakan rukun ketiga dari rukun Islam yang lima. Zakat harus segera dibayar bila
telah memenuhi semua syarat wajibnya, tidak boleh ditunda apalagi setelah
seseorang itu memiliki kemampuan melaksanakannya. Orang yang enggan
membayarnya boleh diperangi, dan orang yang menolak kewajipannya dianggap
kafir. Zakat ini telah diwajibkan kepada seluruh umat islam pada tahun kedua hijrah.
2.2.5 Peraturan Perlaksanaan Zakat
Allah S.W.T telah memfardhukan zakat sebagai salah satu ciri perekonomian
Islam. Zakat merupakan satu peraturan yang tetap atau Faridhah Minallah
(kewajipan yang diperintahkan oleh Allah).
Zakat diwajibkan ke atas beberapa jenis harta dengan beberapa syarat yang
mesti dipenuhi. Syarat-syarat ini dibuat untuk membantu pembayar zakat agar dapat
melaksanakan pembayaran zakat hartanya dengan rela hati sehingga matlamat
sebenar zakat disyariatkan akan tercapai. Maka syarat wajib zakat harta itu ialah
dimiliki dengan sempurna, perkembangan sebenar atau mengikut taksiran, cukup
nisab, lebih dari keperluan asas, cukup haul, mencegah pergandaan di dalam zakat.
2.2.5.1 Dimiliki Dengan Sempurna
Dimiliki dengan sempurna bermaksud pemilik harta tersebut bebas
menggunakan harta yang dimiliki olehnya tanpa campur tangan orang lain. Hal ini
disyaratkan kerana zakat pada asalnya bermakna memiliki dan diberikan kepada
orang yang berhak menerimanya dan keadaan ini tidak dapat dilaksanakan kecuali
harta yang dimiliki itu adalah harta milik yang sempurna. Oleh yang demikian tidak
dikenakan zakat terhadap harta yang berada diluar kekuasaan pemilik atau harta yang
tuannya tiada dan tidak diketahui di mana tempatnya atau tidak mampu untuk
mengesan tuannya.
2.2.5.2 Perkembangan Sebenar AtauTaksiran
Perkembangan Sebenar atau Mengikut Taksiran bermaksud harta itu
membiak subur secara semulajadi atau ditaksir. Apa yang dimaksudkan dengan
berkembang subur secara semulajadi seumpama harta itu bertambah dengan cara
dilahirkan, dikembangkan dan diperniagakan. Taksiran pula bermaksud harta yang
kemungkinan nilainya akan bertambah seperti emas, perak dan wang kerana harta
seumpama ini boleh bertambah nilainya dengan cara diperniagakan, maka hendaklah
ianya dikeluarkan zakat. Adapun aset tetap atau harta yang dimiliki yang tidak
berkembang secara semulajadi atau taksiran maka tidak wajib dikeluarkan zakat.
2.2.5.3 Cukup Nisab
Nisab ialah kadar harta yang telah ditentukan oleh syarak, di mana sesuatu
harta itu tidak dikenakan zakat sekiranya tidak sampai kadar yang telah ditentukan.
Antara syarat wajib zakat ke atas harta yang diwajibkan zakat ialah sampai nisab.
Syarat ini dikenakan ke atas wang tunai, emas, perak, barang perniagaan dan
haiwan. Nisab zakat barang perniagaan ialah sama nilainya dengan zakat emas iaitu
85 gram emas tulen, manakala zakat barangan lain telah ditentukan nisabnya.
Kesempurnaan nisab pula dilihat pada awal dan akhir haul, di mana kekurangan dan
kelebihan di antara awal dan akhir haul tidak akan mempengaruhi nisab.
Harta campuran adalah harta yang dimiliki oleh beberapa orang yang
kemudiannya digabungkan seolah-oleh dimiliki oleh seorang dengan sebab sama ada
dari sudut sifat dan keadaannya. Seumpama satu tempat pemeliharaan, satu tempat
minum dan satu kandang termasuklah dari sudut jaminan, pengurusan, ataupun
pembiayaan terhadap harta perusahaan. Pada asalnya asas percampuran hanya
digunakan terhadap binatang ternakan, akan tetapi terdapat sebahagian mazhab yang
lain menggunakan kaedah ini selain dari binatang seumpama terhadap tanaman,
buah-buahan dan wang. Apabila kaedah ini dikenakan terhadap harta perusahaan,
kita akan dapati seolah-olah harta itu milik seorang, sama ada dari sudut kiraan nisab
dan kadar yang wajib dikeluarkan zakat.
Contohnya, Kita dapati bahawa nisab haiwan yang dimiliki oleh tiga orang
yang mana setiap sesorang memiliki sebanyak 15 ekor kambing, yang kemudiannya
apabila dicampurkan jumlahnya menjadi 45 ekor. Jumlah ini telah melebihi jumlah
nisab yang dikenakan wajib zakat iaitu sebanyak 40 ekor kambing, maka wajib
dikeluarkan zakat seekor kambing, akan tetapi sekiranya dihitung ke atas setiap
pemilik sudah pastilah nisabnya tidak akan sampai dan tidak boleh dikeluarkan
zakat.
2.2.5.4 Lebih Dari Keperluan Asas
Barang-barang yang dimiliki secara asasi kerana memerlukannya seperti
rumah yang digunakan untuk berteduh, mesin-mesin atau kenderaan-kenderaan
seperti kereta, motor dan peralatan rumah adalah tidak dikenakan zakat. Begitu juga
wang yang disimpan untuk membayar hutang juga tidak diwajibkan zakat. Ini kerana
orang yang berhutang sangat memerlukan harta yang berada ditangannya bagi
mempertahankan dirinya dari terus berhutang dan dihina. Oleh yang demikian, maka
harta yang diperlukan tidak diwajibkan zakat.
2.2.5.5 Cukup Haul
Haul ialah peredaran harta satu nisab dalam 12 bulan Kamariah (bulan
Hijrah). Akan tetapi jika terdapat kesusahan untuk menghitungnya dengan bulan
Hijrah disebabkan terikat dengan kiraan tahun Masihi, maka boleh dikira mengikut
tahun Masihi dengan penambahan kadar yang wajib dikeluarkan iaitu dari 2.5 %
kepada 2.577 kerana bilangan hari tahun Masihi lebih dari tahun Hijri. Tidak
disyaratkan haul kepada zakat tanam-tanaman dan buah-buahan, kerana firman Allah
s.w.t yang bermaksud : Keluarkanlah haknya iaitu zakat ketika hari menuai. (Surah
al-An'am, Ayat:141), samalah juga terhadap zakat galian dan harta yang ditanam di
dalam tanah di mana tidak disyaratkan haul.
2.2.5.6 Mencegah Pergandaan Di Dalam Zakat
Apabila sesuatu harta telah dikeluarkan zakatnya, kemudian harta tersebut
berubah bentuk, contohnya hasil pertanian yang telah dikeluarkan zakat kemudian
hasil pertanian itu dijual dengan harga tertentu, ataupun kambing yang telah
dikeluarkan zakat setelah cukup nisab kemudian dia menjual kambing-kambing
tersebut dengan harga tertentu, maka harta yang diperolehi dari jualan harta yang
telah dikeluarkan zakat apabila diperolehi di akhir haul tidak perlu dikeluarkan zakat
di dalam haulnya agar tidak berlaku pergandaan di dalam pembayaran zakat terhadap
satu jenis harta. Menurut Hadith Riwayat Imam Bukhari dan Muslim Rasulullah
S.A.W telah bersabda di dalam hadithnya yang bermaksud; “tidak ada gandaan
dalam berzakat”.
Selain itu, harta umum tidak wajib dikeluarkan zakat kerana harta itu dimiliki
oleh orang ramai dan di antara mereka itu terdapat fakir miskin. Dalam hal ini tidak
terdapat milik khusus malah tidak ada agensi kerajaan yang mengambil zakat dari
hartanya sendiri untuk diberikan kepada dirinya sendiri. Samalah juga halnya
terhadap harta waqaf yang diwaqafkan untuk kegunaan kepentingan umum seperti
untuk para fakir miskin, masjid-masjid, anak-anak yatim dan lain-lain atas jalan
kebaikan dan kebajikan umum. Ini adalah kerana pemilik asal harta tersebut telah
mewakafkannya untuk kepentingan umum iaitu tidak menetapkan milik orang
tertentu. Begitu juga harta-harta persatuan, yayasan-yayasan kebajikan sosial tidak
dikenakan zakat kerana harta-harta tersebut adalah milik sekelompok orang-orang
fakir yang hanya disalurkan kepada orang-orang yang memerlukan disamping harta-
harta itu bukan milik seseorang atau orang-orang tertentu.
2.2.6 Kepentingan Zakat
Menurut Datuk Dr. Syed Othman Alhabshi ( Presiden Persatuan Ekonomi
dan Pengurusan Islam Malaysia) pula dalam kajian yang bertajuk Peranan Zakat
Dalam Membantu Pembangunan Ekonomi Negara ; zakat merupakan jaminan Allah
S.W.T terhadap penyelesaian masalah ekonomi dan sosial masyarakat Islam.
Kewajipan zakat sebagai salah satu daripada rukun Islam yang kelima,membuktikan
bahawa Islam telah meletakkan satu asas yang amat kukuh di dalam sistem
ekonominya berbanding dengan semua agama lain. Implikasinya ialah bahawa Islam
tidak hanya menitikberatkan ibadat khusus atau pengabdian dalam bentuk spiritual
seperti menyaksikan keesaan Allah (s.w.t.) dan kerasulan Muhammad (s.a.w.),
sembahyang, puasa dan haji, tetapi ia memberi penekanan yang serupa kepada
kegiatan ekonomi dengan menuntut semua penganutnya untuk membayar zakat.
Justeru itu, kepentingan rukun Islam tersebut hendaklah difahami secara menyeluruh
dalam membina dan menyusun sistem bermasyarakat.
Menurut beliau lagi, zakat merupakan suatu sistem yang cukup lengkap dan
mampu merangkumi semua jenis kegiatan ekonomi dan harta. Ringkasnya ia
merupakan asas kepada suatu sistem fiskal yang lengkap atau percukaian menurut
perspektif Islam. Zakat adalah sebagai alat untuk membantu golongan fakir dan
miskin. Kedua-dua perkara ini mempunyai hubungkait yang amat rapat dengan
pembangunan negara. Hanya jika jumlah zakat yang dikutip itu tidak mencukupi
bagi keperluan negara, maka Islam mengharuskan kutipan segala cukai lain yang
tidak bertentangan dengan hukum syariah.
Seperti yang diamalkan oleh sistem ekonomi moden, sistem fiskal yang
dikendalikan melalui belanjawan tahunan sesebuah negara adalah bertujuan memberi
arah, sasaran, dan kaedah pembangunan melalui satu sistem percukaian yang
lengkap. Perbincangan mengenai hal ini telah dimuatkan dalam Dewan Ekonomi,
Januari 1994. Walaubagaimana pun, beberapa implikasi zakat secara langsung
terhadap pembangunan ekonomi negara perlu diperjelaskan dengan lebih terperinci.
Pertama, zakat mampu meningkatkan permintaan yang merupakan salah satu
komponen penting dalam kiraan KDNK atau KNK. Pada asasnya, zakat diambil dari
yang kaya dan diagihkan kepada yang miskin. Pembahagian zakat kepada golongan
fakir dan miskin sudah tentu akan dapat menambahkan kemampuan mereka untuk
meningkatkan penggunaan mereka. Hal ini amat jelas sekali kerana, pada lazimnya
golongan fakir dan miskin tidak mempunyai daya permintaan yang tinggi.
Pendapatan mereka yang rendah itu sudah tentu tidak mencukupi untuk menampung
keperluan hidup mereka. Maka kecenderungan penggunaan di kalangan mereka
adalah tinggi berbanding dengan kecenderungan penggunaan di kalangan orang-
orang kaya. Dengan yang demikian, zakat yang diterima akan membolehkan mereka
meningkatkan penggunaan mereka terutama bagi barang keperluan. Peningkatan
kepada permintaan ini sudah tentu boleh mendorongkan pengeluaran yang lebih
terutama bagi barang keperluan.
Kedua, zakat boleh menjana pelaburan. Zakat yang dikenakan terhadap
semua simpanan yang cukup nisab dan haul akan mengurangkan simpanan
seseorang itu jika ia tidak digunakan langsung. Oleh yang demikian, jika wang
simpanan itu disimpan berterusan, maka lama kelamaan simpanan itu akan
berkurangan sehingga ke taraf nisab. Ini merupakan satu cara bagaimana Islam
mengajar kita untuk melabur. Dengan melaburkan wang kita, kita akan dapat
menambahkan pendapatan kita walau pun kita terpaksa membayar zakat di atas
jumlah pelaburan termasuk keuntungan yang diperolehi. Oleh kerana menyimpan
wang dalam simpanan tetap atau simpanan yang menghasilkan riba atau faedah
adalah haram, maka pelaburan hendaklah dibuat dalam aktiviti yang halal sahaja.
Pelaburan yang halal ini sebenarnya boleh mendorong kita untuk mengambil
bahagian dalam sesuatu kegiatan ekonomi secara langsung. Kegiatan seperti ini
sebenarnya menggalakkan kita mengambil risiko atau menjadi usahawan.
Ketiga, zakat, juga seperti cukai lain, boleh mengagihkan pendapatan dan
kekayaan untuk menghasilkan pengagihan yang lebih saksama di antara yang miskin
dan yang kaya.
Keempat, pembayaran dan pengagihan zakat yang merupakan ibadat khusus
ini mempunyai ciri yang amat penting untuk menghubungkan silatu al-rahim di
kalangan masyarakat yang berlainan peringkat kekayaan. Sifat saling hormat
menghormati di kalangan masyarakat adalah juga suatu gejala yang amat sihat untuk
mewujudkan masyarakat yang lebih bertimbang rasa, penyayang dan sanggup
tolong-menolong antara satu sama lain. Ciri-ciri seperti inilah yang sangat diperlukan
oleh masyarakat moden.
Kelima, zakat merupakan alat yang paling berkesan untuk membantu
golongan miskin. Semenjak awal lagi, Islam telah memberi penekanan yang amat
tinggi untuk penganutnya memberi perhatian sewajarnya terhadap golongan fakir dan
miskin.
Keenam, zakat itu amat perlu untuk pembangunan negara. Suatu hakikat yang
nyata ialah zakat itu wajib dibayar tidak kira sama ada wujud atau tidak golongan
fakir dan miskin. Sebaliknya, cukai pendapatan dikutip hanya jika perlu sahaja.
Misalnya, Negara Brunei Darussalam tidak mengenakan cukai pendapatan kerana
kerajaan mampu menyediakan peruntukan untuk keperluan negara.
Hakikat ini menunjukkan sama ada Islam menuntut supaya konsep
kemiskinan itu begitu dinamik dengan maksud bahawa mereka yang miskin secara
relatif boleh menerima zakat atau zakat itu masih wajib dikutip untuk pembangunan
lain. Berdasarkan kepada wujudnya syarat nisab bagi zakat, maka tidak wajarlah
konsep kemiskinan yang dinamik diterima kerana mereka yang cukup nisab wajib
membayar dan tidak boleh menerima zakat.
Oleh yang demikian, kutipan bayaran zakat membawa implikasi bahawa ia
perlu digunakan untuk pembangunan umum di bawah asnaf fi sabilillah (di jalan
Allah). Oleh kerana zakat tidak harus digunakan untuk membina surau atau masjid,
mengikut pendapat keempat-empat mazhab, maka ia harus digunakan untuk
memperkuatkan pertahanan negara, membangunkan prasarana ekonomi, dan
sebagainya.
2.3 Pusat Pengurusan Pungutan Zakat
Pengurusan zakat di Malaysia bermula dengan penubuhan Jawatankuasa
Pemandu Pentadbiran Zakat peringkat Kebangsaan ditubuhkan pada tahun 1983.
Jawatankuasa ini dipengerusikan oleh YB Datuk Abdullah bi Haji Ahmad Badawi.
Fungsi Jawatankuasa ini adalah untuk mengkaji pelbagai masalah yang berkaitan
hukum dan undang-undang zakat di negara ini. Pada Tahun 1984, Jawatankuasa
Kecil Pentadbiran Zakat pula telah ditubuhkan. Jawatankuasa ini brfungsi untuk
mengemaskini pentadbiran zakat mengikut undang-undang dan akta yang termaktub
bagi memberikan keberkesanan dan mewujudkan keadilan. Jawatankuasa ini telah
menyiapkan draf undang-undang Zakat dan Fitrah untuk dijadikan model bagi
diterima pakai dan seterusnya dikuatkuasakan oleh negeri-negeri.
Draf undang-undang tersebut antara lain memperuntukkan perkara-perkara
berikut ; penubuhan Organisasi Pentadbiran Zakat, harta yang boleh dikenakan zakat
dan kaedah pengagihannya, orang dan pihak yang boleh dikenakan zakat, peraturan
mengenai pengurusan kewangan zakat, dan kesalahan-kesalahan serta penalti.
Untuk membuat penyelarasan antara zakat dan cukai pendapatan, sebuah
Jawatankuasa Kecil Penyelarasan Zakat dan Cukai Pendapatan telah ditubuhkan di
BAHEIS yang dianggotai oleh Lembaga Hasil Dalam Negeri (LHDN), BAHEIS dan
JAIN. Jawanatankuasa ini berfungsi mengkaji dan menyelaraskan perkara-perkara
yang berkaitan dengan zakat dan cukai pendapatan. Antara hasilnya ialah zakat
individu telah diberikan rebat ke atas cukai pendapatan. Sebuah jawatankuasa
teknikal telah ditubuhkan untuk mengkaji prosedur menyelaras taksiran pungutan
zakat dengan taksiran cukai pendapatan. Kajian ini dibuat oleh pihak berkuasa cukai
pendapatan ke atas pendapatan seseorang Islam bagi tujuan cukai pendapatan boleh
digunakan untuk tujuan pungutan zakat.
Pengurusan pembayaran zakat dilihat memberikan impak besar bagi
membantu pembangunan sosio-ekonomi negara. Institusi zakat dapat membantu
menyelesaikan masalah kemiskinan ummah serta dapat meninggikan syiar agama
Islam di muka bumi ini. Walaupun sistem zakat merupakan jaminan Ilahi dalam
menangani masalah masyarakat, tetapi sejauh mana ia dapat dilaksanakan untuk
mencapai matlamatnya bergantung kepada ekonomi negara, keberkesanan
pengurusan pungutan zakat dan kesedaran oleh pembayar zakat. Tanpa institusi
zakat, penyusunan masyarakat berteraskan islam sudah pasti akan menghadapi
kepincangan.
Antara beberapa pusat zakat yang telah diswastakan di Malaysia ialah Pusat
Pungutan Zakat Wilayah Persekutuan (PPZ-MAIWP), Lembaga Zakat Selangor
(LZS-MAIS), Pusat Kutipan Zakat Pahang (PKZ), Pusat Urus Zakat Pulau Pinang
(PUZ), Pusat Zakat Melaka (PZM), Pusat Zakat Negeri Sembilan (PZNS), dan Pusat
Zakat Sabah (PZS).
Manakala pusat zakat yang masih lagi di bawah kelolaan kerajaan negeri
adalah Majlis Agama Islam dan Adat Melayu Perak(Negeri Perak), Jabatan Zakat
Negeri Kedah (Negeri Kedah), Majlis Agama Islam Perlis (Negeri Perlis), Majlis
Agama Islam Negeri Johor (Negei Johor), Tabung Baitulmal Sarawak (Negeri
Sarawak), Majlis Agama Islam Dan Adat Melayu Terengganu (Negeri Terangganu),
dan Majlis Agama Islam Kelantan (Negeri Kelantan)
2.4 Pembayaran Secara Atas Talian
2.4.1 Definisi Pembayaran Secara Atas Talian
Pembayaran secara atas talian ialah salah satu pendekatan pembayaran
elektronik atau lebih dikenali sebagai e-payment. Ia mempunyai keupayaan
melaksanakan proses pembayaran melalui jaringan internet tanpa menggunakan
proses manual. Ia adalah cara mudah dan pantas untuk menerima pembayaran secara
terus di atas talian. Pembayaran secara atas talian adalah nyata dan berkembang
secara berterusan sebagai salah medium pembayaran elektronik.
Pengguna hari ini biasaya melayari internet bukan setakat untuk membuat
penempahan tiket, makanan, barang dagangan, tetapi mereka juga menggunakannya
untuk pelbagai perkhidmatan laincontohnya seperti khidmat perundingan dan
sebagainya. Penerimaan pembayaran secara atas talian adalah amat penting kepada
urusan dan perkhidmatan moden hari ini.
Pembayaran secara atas talian memberi beberapa faedah kepada pihak
pengurusan dan perkhidmatan dalam perniagaan seperti menggalakkan pengaliran
wang, mengurangkan kos, meningkatkan perkhidmatan pelanggan dan memperbaiki
kelebihan dalam persaingan. Faedah-faedah pembayaran secara atas talian akan
memperbaiki perkhidmatan pelanggan dan boleh meningkatkan keuntungan seperti
berikut :
1. Pilihan - Pelbagai pilihan kaedah bayaran boleh ditawarkan.
2. Kemudahan - Tidak memerlukan bantuan berkenaan dengan
pentadbiran yang memerlukan inbois, cek ataupun tunai.
3. Kredit – Membolehkan urusan pembayaran secara terus ataupun
sebaliknya.
4. Konsesi – diskaun yang kecil untuk menggalakkan urusan secara atas
talian dengan meningkatkan nilai tanggapan positif.
5. Persaingan – meningkatkan kuliti untuk bersaing.
6. Kesegeraan – Kad kredit membolehkan pengurursan dilakukan
dengan segera.
7. Memperbaiki pengaliran wang- Pembayaran tepat pada masanya
mengurangkan risiko tekanan contohnya yang disebabkan oleh inbois
selama 30 hari.
8. Pertumbuhan – Chanel bayaran scara atas atas talian boleh
meningkatkan bilangan pelanggan. Lebih pelanggan bermakna lebih
banyak hasil akan dikuti.
Perlaksanaan pembayaran secara atas talian bagi satu laman web memerlukan
dua peraturan penting iaitu Akaun Saudagar Internet ( Internet Merchant Account)
dan Pembekal Perkhidmatan Pembayaran (Payment Service Provider) seperti di
jadual 2.2 di bawah :
Jadual 2.2 : Peraturan Pembayaran Secara Atas Talian
Akaun Saudagar Internet (IMA)
Akaun Saudagar Internet boleh
ditetntukan dengan bank ataupun syarikat
terbabit. Ia adalah perjanjian yang
membolehkan proses bisnes menerima
bayaran kat kredit / debit.Akaun ini
adalah berasingan daripada akaun normal
bisnes pengguna.
Pembekal Perkhidmatan Pembayaran
(PSP)
Pembekal Perkhidmatan Pembayaran
ialah perkhidmatan secara maya yang
mana memastikan maklumat lengkap
pemegang kad kredit/debit dihantar
dengan selamat daripada laman web
pengguna kepada bank atau syarikat
dimana akaun saudagar internet anda.
Daripada sini, PSP akan menghantar
maklumat pemegang kad bank perolehan
pengguna untuk pengesahan pembayaran.
Perkhidmatan PSP ditawarkan oleh
kedua-dua bank dan syarikat internet
terbabit. Semasa memilih kaedah
pembayaran secara atas talian yang
paling penting ialah berapa lama proses
yang diambil untuk melaksanakan proses
pembayaran tersebut.
Pembayaran secara atas talian memerlukan beberapa struktur kos tetap dan
semasa. Kos tetap adalah seperti merchant server (perisian dan perkakasan), server
fee (perisian dan perkakasan), pembangunan aplikasi, yuran penglibatan,
pemasangan, dan sebagainya. Kos semasa pula ialah penyelenggaraan (perisian dan
perkakasan), kos transaksi (server system fee dan merchant bank fee), perundingan,
dan servis pemasangan.
2.4.2 Ciri-Ciri Keselamtan Pembayaran Secara Atas Talian
Melindungi maklumat lengkap dalam perlaksanaan transaksi melalui internet,
membuatkan pelanggan berasa selamat dan selesa memberi maklumat peribadi
mereka ketika berurusan tanpa rasa khuatir maklumat mereka disalin atau dicuri. Ia
adalah risiko keselamatan yang paling utama dalam transaksi secara atas talian.
Dalam memberi jaminan kepada proses transaksi internet, beberapa langkah
keselamatan telah diambil, antaranya penggunaan teknologi inkripsi data seperti
Secure Socket Layer (SSL),Secure Electronic Transaction (SET), dan Public Key
Software Infrastructure (PKI). Ia merupakan teknologi-teknologi digital yang
bertindak seperti kad pengenalan yang akan mengesahkan identiti sebenar
penggguna.
2.4.3 Kaedah-kaedah Pembayaran Secara Atas Talian
Pembayaran secara atas talian memerlukan teknik ataupun kaedah
pembayaran yang lebih efisyen. Kaedah-kaedah tersebut adalah seperti kad
kredit/debit, debit/ kredit terus akaun, dan juga perbankan internet. Pembayaran cara
ini sifatnya sama seperti pembayaran tunai dalam jual beli biasa. Kaedah-kaedah
inibukan sahaja memberi kebaikan kepada pihak pengguna, malah kepada pihak
organisasi berkaitan.
Dengan menggunakan kad kredit pengguna dibenarkan mengecaj pembelian
ataupun perkhidmatan di bawah kemudahan kredit yang telah dipraluluskan. Kad-
kad kredit boleh dikeluarkan oleh bank, peruncit, dan grantor kredit yang lain.
Sesetengah pengeluar kad akan mengecaj yuran tahunan untuk menampung kos
perkhidmatan akaun.
Selepas membuat pembelian dengan satu kad kredit, pembelian itu menjadi
amaun yang perlu dibayar selepas satu tempoh tangguh yang mana dalam tempoh itu
tiada caj kewangan dikenakan. Selepas itu, baki yang perlu dibayar, boleh dibayar
sepenuhnya atau dibayar secara ansuran bulanan dengan dikenakan sedikit faedah
Keadaan ini biasanya dikenali sebagai kredit pusingan.
Sesetengah pengguna kad kredit akan dikenakan faedah dari tarikh belian
sama ada akaun pemegang kad terbabit mempunyai baki yang dihutang atau tidak.
Kadar faedah kad kredit, pengiraan faedah, yuran tahunan dan syarat pembayaran
balik adalah berbeza mengikut bank-bank terbabit.
Berbeza dengan kad debit, kad kredit merupakan pinjaman tanpa cagaran
yang disediakan oleh sebuah institusi kewangan untuk pengguna sebagai kemudahan
pembayaran. Menggunakan kad kredit bermaksud bahawa pengguna bertujuan untuk
membayar jumlahnya ditambah dengan faedah jika mereka tidak membayar baki
penuh setiap bulan.
Kad kredit Islam yang ditawarkan oleh bank-bank Islam dan bank-bank
bukan Islam. dilaksanakan berasaskan tiga prinsip asas Syariah iaitu Bai Inah (jualan
dan belian), Wadiah (jagaan selamat) dan Qardhul-Hasan (penggunaan melebihi
had tanpa sebarang caj untung). Ia adalah bebas daripada Riba (faedah) dan Gharar
(ketidakpastian). Tambahan pula, kad kredit Islam menawarkan simpanan yang besar
dalam bentuk faedah kompaun, menjadikannya satu alternatif yang lebih murah
kepada kad kredit konvensional. Sesetengah juga mengecaj yuran pengeluaran tunai
yang lebih rendah dan memberikan perkhidmatan lain yang ditambah nilai seperti
perlindungan takaful percuma dan rebet untung bonus sehingga 2.5% setahun. Di
samping itu, kad kredit islam menawarkan lebih kurang sama manfaat seperti kad
kredit konvensional.
Cara pembayaran baru seperti kad debit berkembang dengan cepat bagi
menggatikan tunai dan cek. Kad debit merupakan produk kad pembayaran yang
paling popular di masa sekarang dan akan datang. Kad debit merupakan satu kad
ATM yang dipertingkatkan dan disediakan oleh bank atau institusi kewangan
pengguna. Jika kad itu merupakan kad debit yang hanya boleh digunakan di bank
saudagar di negara pengguna, kad itu biasanya mempunyai logo bank yang
mengeluarkannya serta sistem pemprosesan kad kredit yang berfungsi ke atasnya.
Untuk kad debit yang boleh digunakan secara antarabangsa, kad itu mungkin
kelihatan seperti satu kad kredit dan mempunyai logo jenama kad antarabangsa di
sisi bawah kanan. Kad itu boleh digunakan dengan cara yang sama dan di tempat
yang sama pengguna menggunakan kad kredit anda. Perbezaan besar ialah kad debit
mengeluarkan dana dari akaun bank anda dan tidak mengakses kepada satu
kemudahan kredit.
Kad debit dihubungkan kepada akaun semasa/cek dan/atau akaun simpanan
pengguna (dalam istilah perbankan, akaun deposit). Apabila pengguna menggunakan
kad debit untuk mengeluarkan wang tunai atau pembelian di tempat jualan, yang
mana wang akan ditolak terus dari akaun deposit pengguna.
Kad debit juga merupakan salah satu cara untuk mempermudahkan transaksi
internet. Sebagai contoh, sesetengah kad debit antarabangsa yang berdasarkan
tandatangan diterima di lebih 20 juta tempat di seluruh dunia. Kemudahan
penggunaannya merupakan sebab lain untuk pertambahan kemasyhuran kad debit.
Dengan adanya kad debit, pengguna tidak perlu membawa wang tunai atau cek. Kad
tersebut senang digunakan, cepat diproses di tempat penyemakan dan penyediaan
satu rekod terperinci semua transaksi dalam penyata bank bertempoh.
Transaksi kad kredit / debit secara atas talian dilihat sangat natural. Ia tidak
memerlukan kertas kerja untuk dihantar seperti pembayaran tunai ataupun
pembayaran cek. Rajah 2.3 dibawah menunjukkan proses pembayaran secara atas
talian menggunakan kad kredit /debit:
Rajah 2.3 : Kaedah kad kredit atau debit(sumber internet)
1. Langkah 1 : Pengguna melayari laman web berkaitan, pengguna
akan memilih produk / perkhidmatan yang diperlukan dan
memasukkan maklumat lengkap kad kredit/ debit.
2. Langkah 2 : Laman web terbabit akan megambil maklumat lengkap
dengan selamat dan ia dikumpul oleh PSP.
3. Langkah 3 : PSP kemudiannya menghantar maklumat lengkap bank
kepada bank dimana Akaun Saudagar internet anda dipegang,
Daripada sini, PSP kemudiannya akan menghantar maklumat
lengkap bank pemegang akaun untuk mengesahkan pembayaran.
4. Langkah 4 : Proses pembayaran akan didepositkan ke dalam akaun
saudagar internet pengguna.
Kaedah debit/kredit terus akaun (direct debit/kredit) membolehkan sesebuah
organisasi membuat atau menerima bayaran dalam jumlah yang besar daripada
pekerja ataupun pelanggan terbabit. Bank Simpanan merupakan major yang terlibat
untuk sistem ini. Sistem ini membenarkan organisasi yang sah membuat penyusunan
dengan institusi kewangan mereka untuk mendebitkan ataupun mengkreditkan akaun
pengguna dalam jumlah yang besar mengikut kadar tetap. Organisasi boleh
mengkreditkan pengguna dalam sistem, membuat bayaran (direct kredit), ataupun
mendebitkan pengguna dengan menerima bayaran(direct debit).
Kebiasaannya kredit terus akaun ini dilaksanakan oleh organisasi ke atas
akaun pekerja mereka bersama jumlah gaji. Dan beberapa contoh lain kredit terus
akaun pengguna ialah seperti untuk pembayaran faedah dan dividen, ataupun sewa
dan komisen. Organisasi ataupun perniagaan menggunakan debit terus akaun untuk
mendapatkan wang daripada akaun pengguna dalam jumlah tertentu, contohnya
premium insurans, bil utiliti, bayaran semula pinjaman dan sebagainya. Debit terus
akaun ini dilaksanakan di bawah kuasa setiap pengguna.
Kredit terus akaun tidak boleh dibatalkan dengan mudah dan tidak boleh
berpatah balik ke proses sebelumnya. Debit terus akaun pula adalah bersifat
sementara dan boleh di dihalang untuk ditunaikan (dipalang) sama seperti cek.
Beberapa sistem pembayaran secara atas talian di luar negara telah memperluaskan
penggunaan kredit/ debit terus akaun, contohnya sistem BPAY.
Perkhidmatan perbankan Internet ialah perbankan melalui perkhidmatan
dalam talian. Bank dengan cawangan ‘laman web internet membenarkan pelanggan
menyemak baki, membayar bil, memindah dana, membandingkan rancangan
simpanan, menukar hadiah dan memohon pinjaman di internet. Rajah 2.4 dibawah
menunjukkan proses pembayaran secara atas talian menggunakan perbankan
internet:
Rajah 2.4 : Kaedah perbankan internet. (sumber internet)
Selaras dengan pertumbuhan yang ketara dalam perbankan Internet di
Malaysia, usaha-usaha telah dilakukan bagi mengekalkan keyakinan pengguna
terhadap penggunaan Internet untuk mengakses perkhidmatan perbankan. Pada tahun
2004, pasukan petugas Perbankan Internet telah ditubuhkan oleh Bank Negara
Malaysia untuk melaksanakan amalan terbaik di peringkat industri dan bekerjasama
dengan agensi yang berkenaan untuk menangani insiden yang dapat menggugat
keselamatan. Dalam hal ini, penekanan khusus diberikan dalam pencegahan phishing
dan lain-lain bentuk penipuan kecurian identiti, seperti mendapatkan maklumat
peribadi pemegang akaun secara tidak sah untuk memperoleh keuntungan kewangan.
Bank Negara telah mengeluarkan garis panduan minimum kepada institusi
perbankan untuk menguatkuasakan langkah-langkah keselamatan bagi memastikan
kebolehpercayaan sistem keselamatan mereka. Ini termasuk penggunaan beberapa
teknologi seperti enkripsi, tembok api, log keluar automatik dan pemasangan satu
sistem yang boleh mengesan dan menghilangkan keupayaan serangan daripada
hacker. Sesetengah bank sedang merancang meningkatkan keselamatan dengan
beralih daripada protokol penulenan yang berasaskan kata laluan kepada sijil digital
(juga dikenali sijil pelayar atau ID digital) dan tandatangan digital. Pengguna juga
boleh mengambil langkah untuk memastikan perlindungan maklumat peribadi
mereka seperti menyimpan ID log masuk, kata laluan atau PIN anda sulit, menukar
kata laluan atau PIN anda seringkali serta menyemak silang sejarah transaksi anda
dengan butir-butir penyata anda untuk memastikan bahawa semua transaksi yang
dicatatkan adalah yang anda benarkan.
Pada tahun ini, sebuah bank telah memperkenalkan kata laluan keselamatan
tambahan kepada pelanggan perbankan Internet mereka menerusi kata laluan yang
boleh digunakan hanya sekali sahaja dalam jangka masa terhad. Langkah ini telah
terbukti berkesan dalam menangani masalah penipuan perbankan Internet. Setakat ini
terdapat 14 institusi perbankan yang menyediakan perkhidmatan perbankan Internet
kepada dua juta pelanggan. Bilangan pelanggan telah meningkat sebanyak 15.4%
berbanding dengan tahun lepas. Ini menunjukkan penerimaan perbankan Internet
dengan meluas sebagai satu saluran yang bukan sahaja mudah tetapi selamat untuk
mengakses perkhidmatan perbankan. Rajah 2.5 di bawah menunjukkan pertumbuhan
dan penembusan perbankan internet :
Rajah 2.5 : Pertumbuhan dan penembusan perbankan internet (Sumber : Bank
Negara Malaysia dan Suruhanjaya Komunikasi dan Multimedia Malaysia)
Bursa Pemprosesan Kewangan (FPX) diperkenalkan oleh MEPS pada bulan
Oktober 2004 sebagai sistem pembayaran berasaskan Internet yang membenarkan
peserta-peserta seperti syarikat-syarikat untuk membuat pembayaran secara
elektronik. FPX menggunakan perkhidmatan perbankan Internet institusi-institusi
perbankan bagi menyediakan sistem pembayaran secara atas talian dengan disertai
rujukan pembayaran untuk tujuan pemadanan.
Bank Negara Malaysia menyokong pembangunan sistem tersebut sebagai
sebahagian daripada usaha meningkatkan kemudahan e-dagang selaras dengan
pelbagai inisiatif e-dagang yang dilaksanakan oleh kerajaan dan sektor swasta.
Penggunaan platform pembayaran di peringkat industri seperti FPX melibatkan
ramai pengguna.
Semua institusi perbankan digalakkan untuk menyertai FPX bagi
membolehkan mereka menyediakan perkhidmatan pembayaran yang cekap kepada
pelanggan korporat dan runcit, dan pada masa yang sama meningkatkan kerjasama
dalam membina infrastruktur yang membawa manfaat kepada negara. Pada masa ini,
terdapat empat buah institusi perbankan dan lima peniaga yang menyertai FPX. Pada
akhir tahun 2004, FPX memproses sebanyak 87 urus niaga bernilai RM2.6 juta.
2.4.4 Contoh Sistem Pembayaran Secara Atas Talian
Salah satu pembayaran secara atas talian yang terkenal ialah PAYPAL.
PAYPAL ialah bagaimana seseorang individu ataupun bisnes menghantar atau
menerima bayaran melalui internet dengan mudah. Cara-cara untuk mendaftar
menggunakan PAYPAL boleh dilihat pada rajahh 2.6 di bawah.
Rajah 2.6 : Proses pendaftaran PAYPAL (sumber internet)
Faedah-faedah menggunakan PAYPAL ialah ia cepat, mudah, privasi, boleh
dipercayai, global dan kos yang efektif. PAYPAL sesuai untuk semua jenis bisnes.
Yuran hanya dikenakan sekiranya pengguna menerima bayaran, Selain itu, ia juga
tidak memerlukan yuran bulanan, yuran pemasangan dan sebagainya. PAYPAL
menawarkan khidmat pembayaran secara laman web piawai, laman web profesional,
dan pembayaran melalui emel. Proses pembayaran melalui Paypal boleh difahami
melalui Rajah 2.7 di bawah
Rajah 2.7 : Proses transaksi melalui PAYPAL (sumber internet)
2.5 Pembayaran Zakat Secara Atas Talian
Dewasa ini, pembayaran zakat secara atas talian dilaksanakan melalui
perkhidmatan Perbankan Islam. Ciri-ciri yang penting untuk perbankan islam ialah
perlaksanaannya tanpa mengenakan faedah. Perbankan Islam ialah pengendalian
perbankan berasaskan prinsip-prinsip Syariah (peraturan Islam mengenai transaksi)
dan tidak membenarkan pembayaran dan penerimaan faedah sementara
menggalakkan perkongsian keuntungan. Ia mempunyai tujuan yang tepat sama
dengan perbankan konvensional kecuali ianya beroperasi di bawah peraturan
Syariah, iaitu undang-undang Islam yang meliputi setiap aspek kehidupan berasaskan
Quran yang suci itu.
2.5.1 Prinsip-prinsip Perkhidmatan Perbankan Islam
Bank-bank dan institusi-institusi kewangan Islam yang menawarkan produk
perbankan dikehendaki menubuhkan satu jawatankuasa penasihat Syariah untuk
menasihatkan mereka mengenai peraturan Syariah dan memastikan bahawa mereka
beroperasi mengikut prinsip-prinsip Syariah. Prinsip-prinsip Syariah dalam
perkhidmatan Perbankan Islam ialah :
2.5.1.1 Wadiah (Penyimpanan selamat)
Dalam Wadiah, sebuah bank dianggap sebagai penyimpan dan pemegang
amanah dana. Pengguna mendeposit dana mereka di dalam bank dan bank itu
menjamin pembayaran balik seluruh amaun atau mana-mana bahagian daripada
amaun apabila pengguna menuntutnya. Bank mungkin juga memberikan ganjaran
kepada pengguna dengan ‘hibah’ (hadiah) sebagai penghargaan kerana
membenarkan bank menggunakan dana mereka yang telah didepositkan. Di bawah
perbankan konvensional, Wadiah boleh digunakan untuk akaun simpanan dan
semasa manakala hibah ialah faedah yang diperolehi dari akaun-akaun ini.
2.5.1.2 Mudharabah (Berkongsi untung)
Mudharabah ialah satu perjanjian antara pengguna dan bank di mana bank
membenarkan mereka menggunakan dananya untuk aktiviti perniagaan mereka. Jika
terdapat sebarang untung daripada usahasama ini, ia akan dikongsi dengan bank dan
apa-apa kerugian akan ditanggung olehpengguna itu sendiri. Di bawah perbankan
konvensional, Mudharabah boleh digunakan untuk akaun simpanan, semasa dan
pelaburan dan juga instrumen deposit serta pembiayaan saham dan amanah saham.
2.5.1.3 Musyarakah (Usaha Bersama)
Musyarakah ialah satu persetujuan usaha bersama di antara pengguna dan
bank yang mana keuntungan dan kerugian kedua-duanya dikongsi mengikut syarat
persetujuan bersama. Di bawah perbankan konvensional, ia digunakan untuk
pembiayaan saham atau amanah saham dan surat kredit.
2.5.1.4 Murabahah (Tambahan Kos)
Murabahah merupakan penjualan barang pada harga yang dipersetujui dan
pada margin untung yang dipersetujui di antara bank dan pengguna. Di bawah
perbankan konvensional, ia digunakan untuk kemudahan barisan tunai, pembiayaan
modal kerja, surat kredit dan bil yang diterima.
2.5.1.5 Bai’ Bithaman Ajil (Jualan Pembayaran Tertunda)
Ia adalah penjualan barang secara pembayaran tertunda pada harga yang
termasuk margin untung yang telah dipersetujui oleh bank dan pengguna. Di bawah
perbankan konvensional, Bai’ Bithaman Ajil digunakan untuk sijil hutang boleh
runding, pembiayaan rumah atau harta, pembiayaan saham atau amanah saham,
Umrah (penziarahan orang Islam ke Mekkah) dan pembiayaan lawatan.
2.5.1.6 Wakalah (Agensi)
Wakalah ialah apabila pengguna melantik bank untuk menjalankan transaksi
bagi pihak mereka seperti bank bertindak untuk pengguna apabila mengeluarkan
surat kredit dalam pembiayaan dagangan.
2.5.1.7 Qardhul Hassan (Pinjaman Ihsan)
Qardhul Hassan ialah apabila bank memberikan pengguna pinjaman yang
berasaskan kepada muhibah dan mereka hanya perlu membayar amaun yang
dipinjam. Walau bagaimanapun, pihak bank boleh dengan budi bicara pengguna
membayar lebih kepada bank mereka sebagi tanda penghargaan.
2.5.1.8 Ijarah Thumma Al Bai’ (Sewa Beli)
Terdapat dua kontrak di bawah prinsip sewa beli ini. Yang pertama ialah
kontrak ljarah (pemajakan/penyewaan) apabila pengguna menandatangani satu
persetujuan dengan bank mereka contohnya untuk memajak kereta daripada bank
pada sewa dan tempoh masa yang dipersetujui. Apabila tempoh pemajakan tamat,
kontrak Bai’(pembelian) itu berkuatkuasa yang membolehkan mereke membeli
kereta itu pada harga yang dipersetujui.
2.5.1.9 Bai’ al-Inah (Persetujuan Jual dan Beli Balik)
Prinsip ini untuk kad kredit dan berlaku apabila bank pengguna menjual
kepada pengguna satu aset secara pembayaran tertunda dan kemudian aset itu dibeli
balik dengan segera oleh bank itu secara tunai dengan diskaun.
2.5.1.10 Hibah (Hadiah)
Satu token yang diberikan sebagai balasan untuk pinjaman yang diterima atau
manfaat yang didapatkan.
2.5.1.11 Ijr (Yuran)
Semua perkhidmatan perbankan yang lain adalah berasaskan kepada prinsip
Ijr yang merupakan perkhidmatan berasaskan yuran seperti pembrokeran saham,
pindahan telegraf, cek kembara, perkhidmatan ATM dan perbankan telefon.
Kadar Perbankan Islam untuk akaun simpanan, semasa dan deposit, hibah (hadiah)
dibayar pada budi bicara bank sekiranya terdapat sebarang keuntungan daripada
penggunaan dana pengguna yang didepositkan. Pada umumnya, kadar hampir untuk
akaun simpanan dan deposit adalah 2.2% sementara kadar untuk akaun semasa ialah
1%. Untuk akaun simpanan tetap kadar adalah di antara kira-kira 2.6% untuk sebulan
hingga kira-kira 4.2% untuk 60 bulan.
Kadar pembiayaan perumahan akan bergantung kepada sama ada rumah anda
ialah rumah baru atau siap, Untuk rumah baru, kadar pembiayaan adalah di antara
kira-kira 2.8% pada tahun pertama hingga kira-kira 7.75% selepas tahun kelima.
Untuk rumah siap, kadar pembiayaan adalah di antara kira-kira 3.8% pada tahun
pertama hingga kira-kira 7.75% selepas tahun kelima.
2.5.2 Faedah-faedah Pembayaran Zakat Secara Atas Talian
Pembayaran zakat secara atas talian adalah satu alternatif bagi mengatasi
masalah dalam kutipan zakat. Aplikasi ini didapati memberi pelbagai faedah kepada
unit pungutan zakat di MAINJ dan juga kepada umat islam yang wajib menjalankan
kewajipan membayar zakat.
Mengurangkan penggunaan kertas kerja di MAINJ. Sistem secara atas talian
ini menghadkan penggunaan borang pembayaran yang perlu diisi secara manual
yang digunakan untuk proses pembayaran zakat’
Menjejaki status maklumat semasa pengguna ketika menggunakan sistem
pusat pungutan zakat. Pengguna boleh menjejaki status maklumatnya, dengan
menghapuskan kekhuatiran sama ada maklumat tersebut akan hilang atau salah
tempat.
Penerimaan bayaran zakat dalam masa yang singkat. Pembayaran secara
atas talian membolehkan pembayaran dilaksanakan dengan segera. Pusat pungutan
zakat akan menerima wang zakat lebih awal berbanding proses pembayaran
menggunakan borang manual
Mudah untuk memberi bantuan dan maklumat kepada pengguna.
Pembayaran secara atas talian mengurangkan keperluan kepada panggilan telefon ke
pusat pungutan zakat untuk membuat pertanyaan kerana kebanayakan soalan boleh
dijawab dengan melayari sistem ini. FAQ dan forum dilaksanakan melalui sistem ini
Menguruskan akaun zakat secara atas talian. Pembayar zakat boleh
menyemak rekod bayaran zakatnya yang terkini melalui akaun yang telah
didaftarkan. Pembayar zakat juga mempunyai keupayaan untuk mengemaskini
maklumat peribadi mereka tanpa perlu ke kaunter zakat. Proses transaksi
pembayaram secara atas talian ini dijamin keselamatannya dengan penggunaan 128-
bit SSL inkripsi. Ia adalah fleksibel dengan mana-mana pemproses pembayaran.
2.5.3 Contoh-contoh Pusat Pungutan Zakat
2.5.3.1 Majlis Agama Islam Negeri Johor (MAINJ)
Majlis Agama Islam Negeri Johor (MAINJ) merupakan sebuah oganisasi
yang masih terlibat dalam pengurusan pungutan zakat di bawah kelolaan kerajaan
negeri. MAINJ menawarkan pembayaran secara atas talian melalui kaedah
perbankan internet untuk capaian pengguna dan skim potongan gaji untuk capaian
pentadbir sahaja.
Melalui kaedah perbankan internet pembayar zakat boleh membuat bayaran
secara atas talian sekiranya pembayar zakat sudah memiliki akaun bank tersebut.
Manakala kaedah skim potongan gaji dilaksanakan untuk capaian pentadbir sahaja.
Majikan organisasi terbabit perlu mendaftar terlebih dahulu dengan MAINJ.
Sebelum menggunakan kaedah skim potongan gaji ini. Kemudian pembayaran boleh
dibuat melalui cek ataupun bayaran tunai kepada pihak MAINJ. Segala maklumat
pembayaran akan direkodkan ke dalam pangkalan data sistem secara atas talian oleh
pentadbir sistem.
Rajah 2.8 : Kaedah perbankan internet untuk capaian pembayar zakat (sumber
internet)
Rajah 2.9 : Kaedah potongan gaji untuk capaian Staf MAINJ (sumber MAINJ)
Kaedah perbankan
internet
Selain itu Unit Sistem Maklumat, Majlis Agama Islam Negeri Johor (MAINJ)
juga membangunkan aplikasi Kalkulator Zakat dengan tujuan untuk memberi
kemudahan kepada pembayar zakat dalam membuat tafsiran nilai zakat. Aplikasi ini
tidak mempunyai pangkalan data. Oleh yang demikian, aplikasi ini hanya bertindak
sebagai kalkulator untuk membuat tafsiran zakat. Antara 8 modul yang terdapat di
dalam aplikasi ini ialah , Nisab Zakat Semasa, Zakat Wang Simpanan, Zakat
Pertanian, Zakat Pendapatan, Zakat Emas/Perak, Zakat Perniagaan, Zakat Saham,
Zakat Ternakan.
Rajah 2.10 : Aplikasi kalkulator pengiraan zakat oleh MAINJ
2.5.3.2 Lembaga Zakat Selangor (LZS-MAIS)
LZS telah mempelbagaikan kaedah pembayaran zakat untuk semua pembayar
zakat bagi menjimatkan waktu dan memudahkan cara bayaran, Antara kaedah secara
atas talian yang diperkenalkan ialah kaedah skim potongan gaji (e-majikan), semakan
rekod bayaran(e-zakat online), perbankan internet, dan pembayaran FPX (rujuk rajah
2.11).
“e-Zakat online” disediakan bagi membolehkan pembayar zakat mengetahui
rekod bayaran zakat mereka secara atas talian tanpa perlu ke kaunter Pusat Zakat
Selangor. Selain itu, pengguna juga boleh mengemaskini rekod maklumat mereka
melalui sistem ini. Kelebihan-kelebihan sistem ini kepada pembayar zakat ialah tidak
perlu ke kaunter untuk mengetahui rekod pembayaran mereka, menjimatkan masa
dan tenaga, tidak perlu bersesak-sesak di jalan raya , dan transaksi dilaksanakan 24
jam 7 hari seminggu . Kemudahan ini khusus bagi pembayar zakat di Pusat Zakat
Selangor sahaja.
“e-majikan” juga merupakan satu sistem berkonsep atas talian yang
dibangunkan untuk memberi kemudahan tambahan (value added) kepada para
majikan yang menyertai Skim Potongan Gaji (Skim Berkat) di Pusat Zakat Selangor.
Antara kemudahan yang disediakan ialah membuat taksiran bayaran sendiri, melihat
dan menyemak rekod bayaran zakat, menyemak dan mengemaskini maklumat
majikan dan kakitangan yang mencarum, menyemak dan memohon penyata tahunan,
menerima maklumat terkini daripada Pusat Zakat Selangor , tidak perlu menghantar
terlalu banyak dokumen, dan mempercepatkan proses penghantaran dokumen
“Pembayaran FPX” merupakan satu kaedah pembayaran secara atas talian
terkini di Malaysia yang diuruskan oleh Malaysian Electronic Payment System Sdn
Bhd atau lebih dikenali sebagai MEPS. Ia bakal menjadi elemen terpenting di dalam
pembayaran secara secara di Malaysia dalam masa terdekat ini. Ia merupakan satu
platform transaksi kewangan secara atas talian yang menghubungkan antara bank-
bank dalam urusan pembayaran melalui internet (multi-bank internet payment).
Pembayaran FPX boleh diumpamakan seperti gerbang pembayaran internet
(Internet Payment Gateway) yang membolehkan pembayar menggunakan satu
platform yang sama bagi pembayaran secara atas talian bagi bank-bank yang
berbeza. Antara bank-bank yang telah menyertai FPX ini ialah Bumiputra-
Commerce Bank Bhd, Malayan Banking Bhd, Public Bank Berhad, Bank Islam
Malaysia Bhd, Hong Leong Bank Bhd, dan Deutsche Bank AG Bagi pembayaran
zakat, pembayar hanya perlu melayari portal e-zakat di www.e-zakat.com.my dan
klik pada pembayaran FPX untuk membayar zakat. Pembayar zakat perlulah
mempunyai akaun terlebih dahulu di bank-bank yang terlibat sebelum boleh
meneruskan pembayaran.
Rajah 2.11 : Kaedah Pembayaran secara atas talian untuk capaian pembayar zakat
(sumber internet)
Selain itu, LZS juga menyediakan aplikasi kalkulator (rujuk rajah 2.12) untuk
membantu proses pengiraan zakat seperti pengiraan nisab zakat semasa, zakat
pendapatan, zakat perniagaan, zakat wang simpanan, zakat KWSP, zakat saham, dan
zakat Emas/Perak.
Kaedah perbankan
internet
Kaedah e-majikan
Kaedah FPX
Rajah 2.12 : Aplikasi kalkulator pengiraan zakat pendapatan oleh LZS (sumber
internet)
2.5.3.3 Majlis Ugama Islam Singapura (MUIS)
Majlis Ugama Islam Singapura (MUIS) merupakan satu-satunya badan yang
dilantik untuk menguruskan pungutan zakat di Negara Singapura. Badan ini telah
menyediakan aplikasi kalkulator pengiraan zakat dan kaedah pembayaran secara atas
talian untuk kegunaan pengguna. Sistem ini telah memperkenalkan kaedah
pembayaran yang menggabungkan beberapa jenis zakat yang perlu dibayar.
Rajah 2.13 : Aplikasi Kalkulator pengiraan zakat simpanan oleh MUIS (sumber
internet)
Rajah 2.14 Kaedah bayaran zakat secara atas talian oleh MUIS (sumber internet)
2.6 Isu dan Cabaran Semasa Zakat
2.6.1 Kajian Kes 1 : Penswastaan Institusi Zakat dan Kesannya Terhadap
Pembayaran Secara Formal di Malaysia
Menurut Sanep Ahmad, Hairunnizam Wahid, dan Adnan Mohamad yang
merupakan Kumpulan Kajian Ekonomi & Kewangan Islam, Pusat Pengajian
Ekonomi, UKM ; Di Malaysia, terdapat sebuah institusi formal yang
bertanggungjawab untuk mengurus hal-ehwal yang berkaitan dengan urusan
penerimaan dan pengagihan hasil zakat mengikut asnaf yang telah ditetapkan.
Institusi ini dikenali sebagai “Pusat Pungutan Zakat” mengikut negeri-negeri yang
terdapat di Malaysia. Pusat Pungutan Zakat ini diletakkan di bawah pengawasan
Majlis Agama Islam Negeri. Dari segi struktur pengurusan dan pentadbiran ia
bergantung kepada Majlis Agama Islam Negeri yang bertanggungjawab
menguruskannya.
Perbezaan dari segi pengurusan dan pentadbiran ini menyebabkan wujudnya
kepelbagaian kaedah dalam aktiviti pengagihan hasil zakat. Ini merupakan salah satu
faktor yang dapat menimbulkan permasalahan dalam urusan pengagihan hasil zakat.
Didapati sehingga kini peranan institusi zakat sebagai badan untuk membantu
golongan miskin tidak dapat diserlahkan dan kurang meyakinkan. Salah satu punca
atau penyebab kegagalan ini adalah berdasarkan jumlah kutipan zakat yang
dikatakan sedikit jika dibandingkan dengan orang yang layak membayar zakat.
Kekurangan hasil kutipan zakat ini menyebabkan ia tidak mencukupi untuk
digunakan bagi membantu golongan asnaf sebagaimana yang sepatutnya.
Terdapat dua faktor telah dikenalpasti sebagai punca kekurangan jumlah hasil
pungutan zakat oleh Jabatan Agama Islam Negeri iaitu pertamanya kerana ketidak
patuhan sesetengah individu untuk membayar zakat khususnya zakat bagi harta yang
diiktilaf’. Faktor kedua adalah berlakunya bocoran di mana individu yang membayar
zakat, lebih suka membuat bayaran terus kepada asnaf daripada membayar melalui
institusi zakat. Ini menyebabkan jumlah zakat yang dapat dikumpul oleh institusi
zakat berkurangan walaupun ramai individu membayar zakat.
Oleh itu, pihak institusi zakat khususnya mula memikirkan beberapa usaha
untuk meningkatkan hasil kutipan zakat. Dua tindakan utama yang telah diambil
ialah dengan meningkatkan kesedaran individu untuk membayar zakat dan
menswastakan institusi pungutan dan agihan zakat.
Jika dinilai dari sudut fiqh, memang tidak dinafikan bahawa pembayaran
zakat dibenarkan sama ada melalui institusi khusus atau terus kepada asnaf iaitu
individu yang layak menerima zakat. Namun demikian, tindakan individu membayar
terus kepada asnaf mengakibatkan jumlah kutipan yang diperolehi oleh institusi
zakat berkurangan dari yang sepatutnya. Bayaran terus kepada asnaf ini dikatakan
sebagai bocoran dari kutipan institusi zakat. Persoalannya sekarang ialah apakah
puncanya perkara ini boleh berlaku. Satu tindakan perlu dilakukan untuk menarik
dan menggalakan orang ramai membayar zakat melalui institusi formal supaya
urusan bayaran zakat dan agihannya dapat dilaksanakan dengan lebih berkesan dan
terurus. Perkara yang timbul dalam isu ini adalah punca ataupun faktor-faktor yang
menyebabkan orang ramai membayar zakat kepada institusi tidak formal dan tidak
kepada institusi zakat.
Dalam usaha meningkatkan jumlah pungutan zakat, beberapa negeri di
Malaysia telah melaksanakan program penswastaan dalam mengutip zakat. Pusat
Pungutan Zakat serta Pusat Zakat Selangor misalnya telah ditubuhkan sebagai satu
institusi untuk mengutip zakat. Usaha penswastaan tersebut serta kempen kesedaran
yang berterusan ternyata telah menambah jumlah kutipan zakat. Walaupun
peningkatan tersebut bukanlah semata-mata berpunca daripada penswastaan atau
kesedaran tetapi ternyata ia telah menunjukkan satu kesan positif.
Dalam mempertingkatkan lagi pengurusan zakat, maka institusi zakat telah
melantik atau menubuhkan anak-anak syarikat yang dipertanggungjawabkan untuk
mengurus mengenai kutipan dan agihan zakat. Dalam erti kata lain, ianya melakukan
program penswastaan. Misalnya Pusat Zakat Selangor merupakan anak syarikat
dibawah seliaan Majlis Agama Islam Selangor (MAIS). Begitulah juga dengan Pusat
Kutipan Zakat Pahang yang ditubuhkan pada 2 Januari 1996, Pusat Pungutan Zakat
Wilayah Persekutuan Kuala Lumpur yang ditubuhkan pada Januari 1991, Pusat
Zakat Negeri Sembilan yang ditubuhkan pada Januari 2000, Pusat Zakat Melaka
yang ditubuhkan pada 19 September 2000 dan Pusat Urus Zakat Pulau Pinang yang
ditubuhkan pada Jun 1995. Anak-anak syarikat ini semuanya di bawah seliaan majlis
agama negeri masing-masing yang dipertanggungjawabkan untuk mengurus dan
mentadbir hal ehwal yang berkaitan dengan kutipan dan agihan zakat kepada asnaf
yang layak menerimanya. Jadual 2.3 menunjukkan ringkasan bagi tahun dan nama
pusat zakat yang telah diswastakan.
Jadual 2.3 : Tahun Pusat Zakat diswastakan(sumber internet)
Berdasarkan Jadual 2.4, pembayaran zakat responden kepada institusi formal
atau tidak formal mengikut negeri. Keputusan menunjukkan bahawa secara
umumnya keenam-enam negeri tersebut mempunyai lebih ramai individu yang
membuat pembayaran zakat melalui institusi formal. Data menunjukan bahawa
seramai 355 orang atau sebanyak 90.3 peratus individu yang membayar zakat kepada
institusi formal di negeri Selangor dan Wilayah Persekutuan Kuala Lumpur
berbanding dengan seramai 38 orang atau sebanyak 9.7 peratus yang membayar
zakat kepada institusi tidak formal. Bagi negeri Pahang pula, seramai 84 orang atau
sebanyak 88.4 peratus individu yang membayar zakat kepada institusi formal
berbanding seramai 11 orang sahaja atau 11.6 peratus individu yang membayar
zakat.
Jadual 2.4 : Pembayaran zakat kepada institusi Zakat Mengikut Negeri(sumber
internet)
Kajian ini membuktikan bahawa perasaan puas hati terhadap pengurusan
pungutan dan agihan pusat zakat berhubungan secara positif dan signifikan terhadap
pembayaran zakat kepada institusi formal. Hubungan ini menerangkan bahawa
sekiranya tahap kepuasan individu Islam terhadap agihan zakat yang dilakukan oleh
institusi formal, maka akan wujudnya kemungkinan yang tinggi bahawa individu
tersebut akan membayar zakat melalui institusi formal. Ini seterusnya akan
meningkatkan lagi jumlah kutipan zakat yang sedia ada setiap tahun. Ini bermakna
bahawa perasaan puas hati memainkan peranan penting dalam menentukan tempat di
mana pembayaran zakat akan dilakukan oleh individu muslim iaitu semakin puas hati
individu terhadap pengurusan pusat zakat, semakin tinggi darjah kepatuhan untuk
membayar zakat kepada pusat zakat.
Berdasarkan kepada hasil kajian yang diperolehi mengenai faktor-faktor lain
seperti jantina, umur, perkahwinan, pekerjaaan, pendidikan, tanggungan dan
sebagainya. Keputusan tersebut dapat dirumuskan bahawa wujudnya faktor-faktor
lain yang dapat memberi kesan kepada cara pembayaran zakat oleh individu sama
ada kepada institusi formal ataupun sebaliknya institusi tidak formal iaitu membayar
terus kepada asnaf. Faktor-faktor seperti ketelusan, amanah dan kecekapan dalam
pengurusan agihan zakat ini juga merupakan faktor penting dalam mempengaruhi
individu tersebut untuk membayar zakat kepada institusi formal ataupun kepada
institusi tidak formal. Faktor inilah yang dikatakan sebagai nama baik atau “good
will”. Sekiranya tahap kecekapan pengurusan agihan zakat lemah yang mana
wujudnya masalah seperti penyelewengan, pecah amanah dan agihan yang tidak
sekata, maka akan semakin berkuranglah individu yang akan membayar zakat kepada
institusi formal.
Menurut kajian ini lagi, telah jelas bahawa kecekapan pengurusan pusat zakat
khususnya dari segi pungutan bayaran merupakan faktor utama yang boleh
menyebabkan individu tersebut membayar secara formal atau tidak formal. Dengan
ini, institusi zakat perlu mengambil tindakan segera agar individu tersebut yakin dan
berpuas hati dengan pengurusan agihan zakat. Salah satu usaha dalam
mempertingkatkan kecekapan pengurusan zakat ini adalah dengan melakukan
program penswastaan. Majlis agama menyerahkan kuasa mengutip dan mengagihkan
zakat kepada pihak tertentu. Inilah yang telah dilakukan di enam negeri yang dikaji
dan menunjukkan peningkatan hasil kutipan setiap tahun.
2.6.2 Kajian Kes 2 : Cadangan Teoritis : Lokalisasi Zakat (dibentangkan di
Muzakarah Pakar Zakat anjuran Fakulti Pengajian Islam, Universiti
Kebangsaan Malaysia di Universiti Kebangsaan Malaysia pada 21-22
Disember 2002)
Menurut Muhammad Syukri Salleh Projek Pengurusan Pembangunan Islam
(IDMP) Universiti Sains Malaysia ; Kewujudan pusat-pusat pengurusan zakat di
kebanyakan negeri di Malaysia sekarang membolehkan pengurusan zakat menjadi
semakin berkesan. Secara umum, kebanyakan pusat-pusat pengurusan zakat di
negeri-negeri di Malaysia telah mempamerkan prestasi yang semakin baik. Namun
begitu, keberkesanan dan prestasi yang baik ini pasti sekali sentiasa mahu
dipertingkatkan.
Menurut kajian beliau, jurang perhubungan antara pusat-pusat pengurusan
zakat dengan pembayar dan penerima zakat telah membawa kesan negatif yang mesti
diperbaiki. Salah satu sebab timbulnya jurang perhubungan tersebut ialah kerana
terlalu luasnya kawasan yang dipertanggungjawabkan kepada sesuatu pusat
pengurusan zakat tersebut. Semakin besar kawasan yang dipertanggungjawabkan,
semakin luaslah jurang perhubungan antara pusat pengurusan zakat dengan
pembayar dan penerima zakat.
Ini menjadi lebih bermasalah sekiranya pengurusan zakat itu sendiri diurus
secara pemusatan (centralization). Pengurusan zakat yang berpusat di satu tempat,
misalnya di ibu-ibu negeri atau di bandar-bandar besar, tentulah sukar menyebar
turun ke kawasan-kawasan tanggungjawabnya, tambah lagi sekiranya kawasan
tanggungjawabnya adalah terlalu luas. Begitulah juga, adalah sukar bagi pembayar
dan asnaf-asnaf zakat naik berurusan dengan pusat-pusat pengurusan zakat yang
jaraknya jauh dari tempat tinggal mereka.
Oleh kerana punca masalah adalah luasnya kawasan tanggungjawab dan
kurangnya keberkesanan sistem pemusatan, maka penyelesaiannya tentulah mesti
berkisar kepada penyelesaian masalah keluasan kawasan dan pemusatan ini. Salah
satu caranya ialah dengan mengecilkan kawasan tanggungjawab dan mengendurkan
pemusatan tersebut. Kaedah penyelesaian inilah yang membawa kepada satu kaedah
yang dinamakan kaedah lokalisasi zakat (localization of zakat).
Kaedah lokalisasi zakat di sini bermaksud melokalisasikan pungutan dan
pengagihan zakat, dengan memungut zakat dari orang-orang tempatan yang berada
dan mengagihkannya kepada asnaf-asnaf zakat di lokaliti itu sendiri. Ertinya,
pungutan dan pengagihan zakat tertumpu kepada lokaliti tempatan yang secara
relatifnya adalah lebih kecil. Ia boleh jadi dalam bentuk daerah, mukim, kampong
atau pun qariyah. Semakin kecil entiti lokaliti ini, semakin mudahlah zakat dipungut
dan diagihkan.
Pungutan dan pengagihan zakat ini, dengan penyelarasan pusat pengurusan
zakat di pusat, boleh dilakukan oleh cawangan pusat pengurusan zakat di lokaliti
tersebut, dengan kakitangan penuh masanya yang terdiri dari orang-orang tempatan
sendiri. Dengan ini, sistem pungutan zakat bukan sahaja menjadi lebih mudah, malah
sistem pengagihan juga menjadi lebih tepat dan merata. Mereka yang ingin
membayar zakat tidak payah bersusah-susah ke pusat negeri, manakala asnaf-asnaf
pula dapat dikenalpasti dengan lebih tepat dan lengkap. Apabila keperluan kesemua
asnaf di kawasan tersebut dipenuhi, lebihan zakat, jika ada, bolehlah di salurkan
kepada kawasan-kawasan lain yang memerlukan, untuk membantu asnaf-asnaf di
sana pula.
Menurut beliau, kaedah lokalisasi zakat ini pastinya melibatkan proses
desentralisasi. Dalam merealisasikan kaedah ini, pusat pengurusan zakat mesti
mengagihkan kuasa memungut dan mengagih seperlunya kepada kakitanganya di
lokaliti tempatan. Ertinya, kuasa pusat-pusat pengurusan zakat perlu diagihkan ke
bawah, ke unit-unit lokaliti yang lebih kecil, seperti daerah, mukim, kampong atau
pun qariyah. Semakin kecil entiti lokaliti, semakin tinggilah tahap desentralisasi,
semakin menguncuplah jurang perhubungan antara pusat-pusat pengurusan zakat
dengan pembayar dan penerima zakat, dan dijangka semakin berkesanlah proses
pengurusan zakat di lokaliti tersebut.
Cadangan beliau terhadap kaedah lokasisasi zakat ini boleh dilandaskan
kepada hujah dan nas-nas yang telah dikemukakan oleh Yusuf Qardawi (1996).
Menurut Yusuf Qardawi (1996:798-802), Islam memerintahkan para penguasa
membahagikan zakat ke daerah mana zakat itu dipungut, khususnya bagi zakat
ternakan, tanam-tanaman dan buah-buahan. Menurut beliau lagi, para ulama juga
bersepakat bahawa zakat fitrah juga mesti dibahagikan di tempat orang yang wajib
mengeluarkan zakat fitrah itu berada. Ulama hanya berbeza pendapat tentang mata
wang, sama ada zakat dibahagikan di tempat harta itu atau di tempat beradanya
pemilik. Walaubagaimana pun, menurut Yusuf Qardawi (1996:799), pendapat paling
masyhur yang diikuti kebanyakan ulama ialah bahawa zakat itu mengikuti harta,
bukan mengikuti pemilik.
2.6.3 Kajian Kes 3 : Persepsi Dan Kesedaran Terhadap Perluasan
Sumber Zakat Harta Yang Diikhtilaf (Telah dibentangkan di Seminar
Halatuju Zakat Korporat Di Alaf Baru, Anjuran Kumpulan Kajian Zakat
Fakulti Pengajian Islam UKM)
Menurut Sanep Ahmad dan Harunizam Wahid yang merupakan Kumpulan
Kajian Ekonomi & Kewangan Islam, Pusat Pengajian Ekonomi, di Fakulti Ekonomi
& Perniagaan, UKM ; Berbagai usaha telah dijalankan untuk menambah hasil
kutipan zakat. Peringkat pertama adalah dengan menambahkan kempen kesedaran
tentang kewajipan zakat serta kepentingannya kepada pembangunan umat Islam.
Kempen dilakukan oleh jabatan Agama didapati memberi kesan tetapi tidak dapat
menambah hasil kutipan zakat secara signifikan. Sambutan dnigin tersebut
dipercayai berpunca daripada tanggapan masyarakat tentang ketidakcekapan
pengurusan zakat oleh Jabatan Agama dalam mengurus agihan wang zakat.
Tanggapan sedemikian adalah berpunca daripada beberapa kes seperti berlakunya
pecah amanah, wang zakat disimpan didalam bank dan tidak dibelanjakan serta
kaedah agihan yang tidak saksama. Sejauh mana kebenaran tentang ketidakcekapan
ini berlaku adalah isu yang lain tetapi apa yang pasti ialah tanggapan nagatif
masyarakat tentangnya telah membawa kesan negatif ke atas pungutan zakat.
Sebagai langkah susulan untuk mengatasi kelemahan ini maka pengurusan
kutipan zakat telah di swastakan. Langkah ini ternyata telah dapat menambah jumlah
kutipan dengan banyak. Langkah di atas walaupun telah dapat menambah hasil
kutipan secara menggalakkan tetapi dirasakan bahawa masih terdapat lagi bocoran
dimana sesetengah individu membayar zakat terus kepada asnaf. Sebagai langkah
tambahan untuk mengurangkan bocoran sebanyak mungkin, berbagai kemudahan
telah dilakukan seperti memberi rebet cukai pendapatan terhadap zakat yang di
bayar, memberi kemudahan tolakan daripada gaji secara bulanan dan membuka
kaunter bayaran di Pejabat Pos dan bank. Walaupun berbagai usaha dilakukan namun
bocoran tetap akan berlaku kerana individu mempunyai persepsi tersendiri tentang
tempat terbaik untuk membayar zakat. Masalah bocoran ini sebenarnya tidak
membimbangkan berbanding dengan masalah individu tidak mahu membayar zakat.
Langkah terkini yang boleh dilakukan untuk menambahkan hasil zakat ialah
dengan meluaskan sumber zakat (zakat base). Langkah ini bermaksud meluaskan
jenis harta yang perlu dikenakan zakat khususnya kepada beberapa jenis harta yang
diikhtilaf wajib zakat. Langkah ini wajar dipertimbangkan dan seterusnya
dilaksanakan berdasarkan kepada keadaan dimana banyak aktiviti ekonomi moden
hari ini memberi hasil yang lumayan. Petani bukan lagi petani sara diri dan penternak
juga bukan lagi penternak sara diri, tetapi mereka telah menjadi pengusaha korporat.
Setiap usaha dijalankan secara besar dan boleh mendatangkan hasil yang lumayan.
Usaha ternakan ayam misalnya boleh mendatangkan hasil jauh lebih lumayan
berbanding ternakan kambing, begitu juga dengan usaha perladangan getah dan
kelapa sawit, boleh mendatangkan hasil lumayan berbanding padi. Oleh itu walaupun
usaha tersebut secara bendanya (ain) tidak diwajiban zakat tetapi mungkin secara
illahnya boleh dikenakan zakat. Logik akal boleh mempersoalkan bahawa jika petani
padi membayar zakat mengapa tidak dengan pemilik ladang getah dan ladang kelapa
sawit sedangkan mereka juga memperolehi hasil yang lumayan ? Begitu juga halnya
dengan penternak ayam dan ikan berbanding penternak kambing dan lembu.
Langkah meluaskan asas zakat ini wajar dipertimbangkan berdasarkan
kepada alasan kekayaan. Terdapat beberapa nas daripada al-Quran dan hadis nabi
saw yang menunjukkan bahawa harta perlu diambil daripada orang kaya dan
diberikan kepada orang miskin. Ini menunjukkan bahawa kekayaan boleh dijadikan
alasan untuk mengenakan zakat kepada individu.
Allah S.W.T berfirman dalam surah al-Hasyar ayat 7: “ .. Agar peredaran
tidak terbatas dikalangan orang-orang kaya diantara kamu sahaja.”
Jemaah telah meriwayatkan dari Ibn Abas bahawa tatakala Nabi saw
mengutus Muaz bin Jabal ra ke Yaman, beliau bersabda; “... Allah taala telah
mewajibkan zakat pada harta benda mereka, yang dipungut daripada orang-orang
kaya dan diberikan kepda orang-orang miskin diantara mereka, …… “
Thabrani meriwayatkan dari Ali ra bahawa Nabi saw bersabda: “…. Allah
taala mewajibkan zakat pada harta orang-orang kaya dari kaum muslimin sejumlah
yang dapat melapangi orang-orang miskin diantara mereka, …”
Dalil di atas menunjukkan bahawa kekayaan menjadi salah satu asas
pertimbangan untuk mengenakan zakat kepada orang-orang Islam. Oleh itu fakta ini
mewajarkan untuk zakat dikenakan ke atas kekayaan orang kaya tidak kira dari
sumber mana kekayaan tersebut diperolehi.
Menurut beliau lagi, langkah memperluaskan asas zakat memang boleh
dilakukan memandangkan terdapat banyak jenis harta dan aktiviti ekonomi masa kini
dapat menghasilkan pendapatan yang lumayan. Didalam sesetengah kes mungkin
hasil usaha sesetengah aktiviti ekonomi memdatangkan hasil jauh lebih lumayan
berbanding hasil bagi harta yang diwajibkan zakat. Oleh itu jika hasil usaha diambil
kira maka adalah wajar zakat harta diperluaskan kepada harta lain yang
mendatangkan perolehan yang lumayan.
Usaha memperluas zakat bagi harta bukan satu perkara baru. Perluasan asas
zakat sebenarnya telah dilakukan seawal zaman Khalifah Umar al-Khatab. Beliau
telah mengenakan zakat atas kuda yang diperniagakan sedangkan zakat kuda tidak
dikenakan sebelumnya. Malah para ulama’ juga telah membincangkan soal
mengenakan zakat kepada harta yang diikhtilaf sebagaimana dibincangkan didalam
bab zakat.
Pada masa kini usaha yang sama telah pun dijalankan. Langkah mewajibkan
zakat atas pendapatan gaji merupakan contoh terkini. Kewajipan ini adalah
berdasarkan kepada alasan jumlahnya yang lumayan dan melepasi nisab wajib zakat
bagi wang. Jika alasan tersebut diterima pakai maka bermakna bahawa terdapat lagi
banyak jenis harta dan aktiviti ekonomi semasa yang sesuai untuk dipertimbangkan
kewajipan zakat atasnya memandangkan banyak aktiviti ekonomi semasa memberi
hasil yang lumayan.
Beliau menjalankan analisis kajian ke atas aktiviti ekonomi yang
diketegorikan secara umumnya kepada empat kategori perusahaan utama iaitu
perolehan pendapatan wang, professional dan terimaan, hasil tanaman, hasil ternakan
dan hasil perlombongan. Hasil kajian beliau mendapati perkara-perkara seperti jadual
2.5 berikut :
Jadual 2.5 : Hasil kajian berdasarkan kategori sumber
Aktiviti ekonomi Penilaian zakat
Pendapatan wang, profesional, dan
terimaan :
Nilai pendapatan wang atau terimaan adalah
berbagai sifatnya, ada yang bersifat tetap dan
ada yang tidak tetap. Oleh kerna ia bersifat
wang maka jumlahnya boleh dinilai dalam dua
keadaan:
1. Jumlahnya melebihi nisab pada sekali
terima.
2. Jumlahnya tidak melebihi nisab pada
sekali terima tetapi melebihi nisab setelah
dijumlahkan dalam setahun.
Oleh kerana ia bersifat wang maka pemilik
boleh dikenakan zakat berdasarkan sifatnya
sebagai orang kaya yang memiliki wang.
Dengan itu setiap usaha yang mendatangkan
wang maka hasilnya akan dijumlahkan dan
wajar untuk dizakat.
Oleh itu, Zakat akan dinilai berdasarkan
hasilnya atau pulangannya dalam bentuk wang.
Hasil tanaman Hasil tanaman masa ini ia lebih bersifat
perniagaan dan mendatangkan pendapatan
wang. Walaupun pendapatannya bersifat tidak
tetap tetapi hasilnya mungkin melebihi nisab
zakat dalam dua keadaan iaitu:
i. Hasilnya melebihi nisab pada satu
tuaian
ii. Hasilnya melebihi nisab pada kiraan
jumlah hasil tahunan.
Berdasarkan kepada sifat tersebut, hasil
tanaman sesuai dinilai dalam bentuk wang dan
sekiranya melebihi nisab zakat wang maka
wajar jika ia dikenakan zakat. Namun demikian
oleh kerana ia adalah hasil tanaman yang
diikhtilaf zakat dan hasilnya dinilai dalam
bentuk wang.
Oleh itu ia akan dizakat bukan pada bendanya
tetapi pada hasilnya atau pulangannya.
Hasil Ternakan Hasil ternakan yang kini bersifat komersial
boleh mendatangkan hasil yang melebihi nisab
wang dalam dua cara iaitu samada:
i. Hasil melebhi nisab pada setiap kali
jualan
ii. Hasil melebihi nisab pada jumlah hasil
tahunan
Oleh kerana zakat ternakan tersebut tidak
mungkin mengikut kaedah zakat haiwan
memandangkan sifatnya yang diperniagakan
dan mendatangkan pendapatan wang maka
memungkin untuk ia dipertimbangkan dalam
dua kategori zakat iaitu berdasarkan zakat
perniagaan atau berdasarkan zakat wang.
Oleh itu, Zakat akan dikenakan bukan
berdasarkan bendanya (haiwan) tetapi
berdasarkan nilainya atau perolehannya.
Hasil Perlombongan Perusahaan galian masa kini umumnya dinilai
hasilnya berdasarkan nilai wang. Perolehan
sedemikian akan melebihi nilai nisab zakat
dalam dua kemungkinan:
i. Melebihi nisab pada sekali penghasilan
ii. Melebihi nilai nisab pada jumlah
tahunan
Berdasarkan fakta di atas maka hasil galian
untuk semua jenis galian wajar
dipertimbangkan zakat berdasarkan zakat wang
pada nilainya.
Oleh itu mana-mana usaha yang sebanding
dengannya wajar juga dikenakan zakat bukan
berdasarkan bendanya tetapi berdasarkan
nilainya atau pulangannya.
Keputusan kajian juga menunjukkan bahawa masyarakat memberi respon
yang positif iaitu umumnya bersetuju terhadap langkah mengenakan zakat terhadap
harta yang diikhtilaf. Ini menandakan bahawa masyarakat umumnya menerima
langkah tersebut dan bermakna usaha untuk melaksanakan langkah tersebut
mempunyai harapan yang cerah untuk berjaya.
Namun demikian cabaran utama perlaksanaan langkah tersebut ialah
menentukan kaedah pengiraan zakat. Ia perlu diberi perhatian kerana ketidakjelasan
akan menyebabkan keengganan mambayar zakat. Oleh kerana setiap satu jenis harta
mempunyai sifat yang berbeza dengan yang lain walaupun dalam kategori yang
sama, maka cadangan perlu mempunyai alasan yang menyakinkan. Kaedah
pengiraan ini sebenarnya masih memerlukan satu kajian yang khusus. Namun
demikian sebagai kesimpulan dijangka bahawa persoalan yang berkait dengan
pengiraan zakat boleh diringkaskan seperti jadual 2.6 berikut:
Jadual 2.6 : Illah Zakat dan cara pengiraannya (sumber internet)
Menurut beliau lagi, untuk menjayakan langkah memperkenalkan zakat
kepada harta yang diikhtilaf, beberapa perkara perlu diberi perhatain diantaranya
ialah:
Mewartakan kewajian zakat harta tersebut melalui perundangan
Memperincikan kaedah pengiran zakat bagi setiap jenis harta.
Menambahkan keyakinan masyarakat terhadap keupayaan institusi formal
pungutan zakat untuk mengelakkan bocoran hasil zakat supaya
perlaksanaan langkah ini benar-benar dapat menambah hasil kutipan
zakat.
Memperkemas proses agihan zakat agar fungsi zakat dapat dirasai oleh
masyarakat penerima dan pembayar zakat.
2.6.4 Kajian Kes 4 : Kesedaran Membayar Zakat Pendapatan di Malaysia
Menurut Hairunnizam Wahid ,Sanep Ahmad, dan Mohd Ali Mohd Noor yang
merupakan Kumpulan Kajian Ekonomi & Kewangan Islam, Pusat Pengajian
Ekonomi, di Fakulti Ekonomi & Perniagaan, UKM ; Zakat pendapatan bermaksud
zakat yang dikenakan ke atas perolehan yang merangkumi pendapatan gaji dan
pendapatan bebas. Kesemua sumber pendapatan ini mempunyai persamaan asasnya
yang menentukan hukum adalah sama.
Zakat pendapatan telah diklasifikasikan sebagai harta yang ikhtilaf untuk
dikenakan zakat, namun zakat ini telah diwajibkan pada tahun 1997 oleh Majlis
Fatwa Kebangsaan Malaysia. Terkecuali negeri Perak sahaja pada tahun 2004 telah
mewartakan bahawa zakat pendapatan adalah tidak wajib dikutip. Jumlah kutipan
zakat ini di negeri-negeri yang melaksanakannya adalah tinggi iaitu di sekitar 40%
ke 60% setahun kepada jumlah keseluruhan kutipan zakat. Kutipan yang terkumpul
ini akan dapat membantu memastikan matlamat jaminan sosial umat Islam di
Malaysia dapat dipertingkatkan.
Namun begitu masih terdapat masalah yang timbul berkaitan zakat
pendapatan adalah berkenaan zakat ke atas harta yang tidak disepakati ulama’ di atas
kewajipannya. Seperti yang telah sedia difahami, perintah wajib membayar zakat
adalah jelas kepada jenis harta yang disepakati seperti hasil tanaman iaitu gandum,
barli dan kurma, zakat ternakan iaitu unta, lembu dan kambing serta zakat galian
iaitu emas dan perak. Harta ini disebut sebagai harta yang telah disepakati (jumhur
ulama)akan kewajiban untuk dizakat setelah cukup nisabnya.
Keadaan agak berbeza dengan harta yang tidak disepakati wajib zakat. Harta
jenis tersebut dikenali sebagai harta yang diikhtilaf wajib zakat kerana sebahagian
ulama’ mewajibkannya manakala sebahagian ulama’ yang lain tidak mewajibkannya.
Oleh itu ketaatan untuk membayar zakat bagi harta sebegini berbeza mengikut
individu dan persekitaran fatwa yang ujud. Harta dalam kategori ini adalah sama
seperti pendapatan gaji, hasil tanaman bukan asasi seperti kapas, halia dan kunyit
atau pun hasil galian seperti berlian, mutiara dan petrol. Perbezaan ulama’ tentang
kewajipan zakat bagi harta tersebut menimbulkan kewujudan perbezaan ketaatan
membayar zakat tersebut di kalangan masyarakat.
Di Malaysia didapati bahawa tidak ada keseragaman ijtihad di antara kerajaan
negeri dalam memberi fatwa tentang kewajipan zakat pendapatan. Oleh kerana
Majlis Agama Islam setiap negeri mempunyai bidang kuasa tersendiri dan
berasingan dalam menentukan fatwa maka negeri-negeri di Malaysia didapati
mempunyai pendirian yang berbeza diantara satu dengan lain. Sebahagian negeri
mewartakan zakat pendapatan gaji sebagai wajib manakala sebahagian negeri lain
pula tidak mewartakannya sebagai wajib. Terdapat juga negeri yang masih pasif di
dalam memutuskan hal tersebut. Negeri-negeri yang telah mewajibkan zakat
pendapatan gaji ialah Selangor, Wilayah dan Melaka manakala negeri yang tidak
mewajibkan zakat pendapatan ialah Perak. Negeri yang belum membuat keputusan
ialah seperti Terengganu, Kedah dan Perlis.
Oleh kerana status zakat pendapatan yang masih belum disepakati maka
kepatuhan individu mengeluarkan zakat pendapatan bergantung kepada samada ia
bersetuju atau tidak tentang kewajipan membayarnya. Walaupun pendirian individu
ini serba sedikit dipengaruhi oleh keputusan kerajaan negeri, yang masing-masing
mempunyai kewibawaan dalam menentukan wajib atau tidak zakat pendapatan
namun alasan ketiadaan jumhur ulama ini menyebabkan ia tidak membayar atau
mengelak dari membayar zakat ini. Terdapat juga kes didalam negeri yang telah
mewartakan kewajipan zakat pendapatan tetapi masih ada individu yang tidak
membayarnya dan begitulah sebaliknya didalam negeri yang tidak mew artakan
kewajipan zakat pendapatan namun terdapat individu yang tetap membayarnya.
Membayar zakat pendapatan atau tidak membayar zakat pendapatan adalah
sangat berkait dengan soal ketaatan. Zakat secara umum merupakan satu ibadat
sebagaimana kewajipan ibadat yang lain seperti sembahyang, puasa dan menunaikan
haji. Walaupun ia adalah wajib namun masih terdapat individu yang tidak taat
melakukannya. Apa lagi dengan ketiadaan fatwa yang mewajibkannya. Didalam
melakukan amalan agama faktor ketaatan amat berkait dengan keimanan. Oleh itu
ketidaktaatan untuk membayar zakat melambangkan ketidaktaatan melakukan
perintah agama dan memberi gambaran bahawa tingkat keimanan yang kurang. Aidit
(1998) menyatakan bahawa untuk mengatasi masalah ketidaktaatan khususnya tidak
mahu membayar zakat bukanlah satu perkara mudah kerana ia berkait dengan tahap
keimanan dan sikap. Secara praktikalnya ia sukar diukur tetapi membawa kesan
kepada keimanan.
Kesan keimanan kepada amalan ini juga ditegaskan oleh Qardawi (1998)
yang menyebut bahawa amalan ekonomi berkait dengan faktor keimanan. Tanpa
faktor iman amalan ekonomi tidak akan diselaraskan dengan kehendak agama tetapi
dilakukan mengikut kehendak sendiri. Abdul Hamid (1998) mendapati bahawa
terdapat segolongan individu yang menganggap bayaran cukai menyamai zakat dan
beranggapan bahawa sekiranya ia telah membayar cukai maka telah terlepaslah
tanggungjawab zakat. Memandangkan cukai dan zakat sememangnya wujud dan
kedua-duanya merupakan alat yang pernah digunakan oleh kerajaan Islam maka
kedua-dua perkara tersebut perlu dibezakan dan mungkin memerlukan penjelasan
lanjut dari segi perlaksanaannya.
Kamil, Chek Derashid dan Engku Ismail (1997) pula menunjukkan bahawa
sikap dan persepsi mempengaruhi kepatuhan. Persepsi yang positif terhadap zakat
akan memberi kesan positif terhadap kepatuhan membayar. Walaupun kajian ini
tidak melihat secara langsung faktor keimanan namun persepsi individu terhadap
zakat sebenarnya mempunyai hubungan dengan keimanan. Pada umumnya keimanan
adalah berkait rapat dengan persepsi, oleh itu persepsi yang positif juga
menggambarkan keimanan yang tinggi. Dengan itu persepsi dan keimanan sama-
sama mempunyai kesan positif terhadap ketaatan dan membawa natijah yang selari
dengan kajian yang lain.
Hasil kajian mereka menunjukkan majoriti responden tidak membayar zakat
pendapatan iaitu seramai 1846 orang (71.3%) berbanding mereka yang membayar
seramai 742 orang (28.7%). Walaupun kajian ini seperti yang dijangka menunjukkan
masih ramai orang Islam tidak membayar zakat pendapatan, namun matlamat asas
kajian sebenarnya ialah untuk menguji faktor-faktor yang menyumbang kepada
pembayaran zakat pendapatan di Malaysia.
Ini secara tidak langsung dapat memberi satu maklumat yang berguna kepada
pembuat dasar terutamanya institusi zakat dalam menarik lebih ramai orang Islam
membayar zakat pendapatan seperti ditunjukkan dalam rajah 2.7 dibawah :
Jadual 2.7 : Kekerapan Membayar zakat pendapatan di Malaysia (sumber internet)
Seterusnya, hasil kajian mereka telah mendapati faktor demografi seperti
umur, taraf perkahwinan dan pendapatan adalah signifikan yang telah mempengaruhi
pembayaran zakat pendapatan.
Jadual 2.8 : Hasil keputusan Regresi Logistik Binomial
Hasil daripada kajian ini juga telah menimbulkan beberapa implikasi penting
iaitu pertamanya kebarangkalian meningkatnya kesedaran membayar zakat
pendapatan adalah bergantung kepada enam pembolehubah yang signifikan sahaja.
Pertamanya pembolehubah pembayaran zakat melalui potongan gaji. Kajian ini
menunjukkan pembolehubah tersebut amat signifikan mempengaruhi pembayaran
zakat pendapatan.
Ini menunjukkan semakin mudah mekanisma untuk umat Islam membayar
zakat, semakin tinggi kutipan zakat terutamanya zakat pendapatan. Pihak institusi
zakat perlu meningkatkan lagi kerjasama dengan para majikan untuk memudahkan
pekerja mereka membayar zakat melalui potongan gaji. Contohnya di Selangor telah
melaksanakan skim Berkat dalam menggalakan bayaran zakat pendapatan melalui
potongan gaji. Mereka yang membayar zakat pendapatan pula akan mendapat rebat
membayar cukai pendapatan. Ini secara tidak langsung meningkatkan lagi minat
masyarakat Islam membayar zakat pendapatan.
Pihak institusi zakat perlu meningkatkan lagi kefahaman masyarakat Islam di
Malaysia melalui pelbagai cara termasuklah penerangan, ceramah, kempen dan
sebagainya. Kajian ini mendapati faktor demografi iaitu jantina, umur, taraf
perkahwinan, pendapatan dan pendidikan adalah signifikan mempengaruhi kesedaran
membayar zakat pendapatan. Peningkatan umur yang setelah berkahwin dilihat selari
dengan pendapatan yang semakin tinggi menunjukkan semakin tinggi kesedaran
membayar zakat. Maka kempen penerangan tersebut perlulah disasarkan khususnya
kepada golongan muda yang belum berkahwin dan mereka yang berpendapatan agak
rendah. Kumpulan ini dirasakan masih kurang kesedaran membayar zakat tetapi
berpotensi untuk menjadi pembayar zakat pendapatan pada masa hadapan.
Tahap pendapatan juga mempengaruhi secara signifikan pembayaran zakat.
Kajian ini menyokong kajian Zyadi & Mariani (1999) serta Nor Ghani et al. (2001)
yang menunjukkan faktor pendapatan amat penting dalam mempengaruhi
pembayaran zakat. Semakin tinggi pendapatan semakin tinggi kebarangkalian
individu membayar zakat memandangkan pendapatan yang tinggi akan
mencukupkan syarat cukup nisab zakat. Ini dapat dilihat di negeri Selangor dan
Wilayah Persekutuan yang merupakan antara negeri maju di Malaysia yang sentiasa
memperolehi jumlah kutipan zakat yang tinggi setiap tahun. Pada tahun 2004 sahaja
kutipan zakat pendapatan di negeri-negeri ini masing-masing adalah RM52.05 juta
dan RM63.74 juta. Oleh itu negeri yang mempunyai tahap ekonomi yang tinggi
sepatutnya boleh memperolehi jumlah kutipan zakat yang tinggi.
Sekiranya terdapat sebarang negeri yang berpendapatan tinggi tetapi kutipan
zakatnya masih rendah berbanding negeri lain maka ini bermakna bahawa hasil
kutipan zakat di negeri tersebut masih kurang berkesan. Pihak berwajib di negeri
tersebut perlu berbuat sesuatu untuk meningkatkan hasil kutipan zakat mereka.
Walau bagaimanapun kajian ini mendapati persepsi masyarakat Islam terhadap
agihan zakat oleh institusi zakat tidak memberi kesan yang signifikan terhadap
pembayaran zakat pendapatan seperti kajian yang telah dilakukan oleh Sanep dan
Hairunnizam (2004). Ini berkemungkinan disebabkan mereka yang membayar zakat
pendapatan membayar zakat secara terus melalui potongan gaji yang diuruskan oleh
pihak majikan dan mereka sebenarnya tidak berurusan secara langsung dengan
institusi zakat.
Oleh itu mereka berkemungkinan tidak menghiraukan secara serius
pengagihan zakat tetapi lebih berminat kepada rebat cukai pendapatan yang bakal
mereka terima setiap tahun. Berbanding dengan pembayaran zakat harta yang lain,
pembayar zakat akan membayar zakat secara terus kepada institusi zakat dan
sejauhmana mereka sanggup membayar zakat amat bergantung kepada peranan
institusi zakat mengagihkan zakat tersebut.
Pada keseluruhan mereka menegaskan bahawa Peningkatan kesedaran
membayar zakat pendapatan adalah penting. Walaupun pendapatan individu
diklasifikasikan dalam fiqh sebagai harta yang diikhtilaf dikenakan zakat, namun di
Malaysia fatwa wajib zakat pendapatan wujud dengan pewartaan fatwa Muzakarah
Jawatankuasa Fatwa Majlis Kebangsaan pada tahun 1997. Walaupun begitu hanya
negeri Perak yang kekal tidak mewajibkan zakat pendapatan. Walau bagaimanapun
perlu difahami disini bahawa zakat pendapatan mempunyai banyak faedah sosio
ekonomi sama seperti tujuan zakat yang lain. Maka semakin banyak kutipan zakat,
semakin banyaklah wang dapat diagihkan dan dapat membantu asnaf terutamanya
asnaf fakir dan miskin dalam kehidupan mereka. Kutipan zakat yang banyak di
negeri –negeri tertentu adalah sebenarnya banyak disumbangkan oleh kutipan zakat
pendapatan. Peningkatan ini akhirnya akan dapat mewujudkan satu masyarakat yang
saling mengambil berat antara satu sama lain terutamanya kepada isirumah Muslim
yang mengalami kemiskinan tegar dapat dihapuskan secara beransur-ansur.
2.6.5 Kajian Kes 5 : Kesedaran Membayar Zakat Pendapatan Kakitangan
Profesional (Telah dibentangkan di Seminar Kebangsaan Fakulti Ekonomi
2003 pada 17 September 2003.)
Menurut Mohd Ali Mohd Noor, Hairunnizam Wahid , dan Nor Ghani Md
Nor yang merupakan Kumpulan Kajian Ekonomi & Kewangan Islam, Pusat
Pengajian Ekonomi, di Fakulti Ekonomi & Perniagaan, UKM ; Kesedaran akan
tanggung jawab membayar zakat pendapatan di kalangan golongan profesional
Muslim dilihat masih lagi di tahap yang rendah seperti mana dilaporkan oleh
MAIWP. Peratusan ini boleh ditingkatkan sekiranya pendidikan dan tindakan
undang-undang terhadap zakat dikemaskini serta keyakinan golongan Profesional
terhadap MAIWP dapat diperbaiki. Terdapat juga sebahagian kecil golongan
profesional yang mempunyai alasan-alasan tertentu untuk tidak membayar zakat
manakala yang lain pula membuat bayaran di pusat kutipan negeri lain dan juga
kepada pelbagai saluran tidak rasmi. Bilangan dan peratusan golongan profesional
yang membayar zakat boleh dilihat di bawah :
Jadual 2.9 : Bilangan dan peratusan pembayar zakat pendapatan golongan
profesional kepada MAIWP pada tahun 2001. (sumber internet)
Ketersediaan institusi kutipan zakat sahaja sememangnya tidak menjamin
pembayaran zakat oleh mereka yang sepatutnya berbuat demikian. Terdapat pelbagai
faktor-faktor dalaman (nilai) dan luaran yang mempengaruhi keputusan untuk
membayar zakat pendapatan di kalangan individu profesional. Isu ini menjadi lebih
menarik kerana seolah-olahnya terdapat paradoks dalam gelagat individu berugama
Islam yang membayar cukai pendapatan tetapi tidak membayar zakat pendapatan.
Berbanding cukai pendapatan, jumlah zakat pendapatan yang dikenakan bukan
sahaja lazimnya lebih rendah, bahkan apa yang lebih penting lagi ia merupakan
tuntutan keimanan dan Islam. Ia adalah satu perintah yang wajib dilaksanakan seperti
rukun-rukun Islam yang lain dan bukan semata-mata hanya pematuhan kepada
undang-undang sepertimana cukai pendapatan. Tambahan lagi pembayar zakat juga
boleh mendapatkan rebet untuk cukai pendapatan.
Hasil daripada kajian ini menunjukkan faktor keimanan dan pengetahuan
zakat mempengaruhi pembayaran zakat pendapatan. Semakin tinggi tahap keimanan
dan pengetahuan zakat, maka seseorang individu muslim akan lebih cenderung untuk
membayar zakat pendapatan. Hasil kajian ini juga menunjukkan pengetahuan
mengenai fungsi PPZ tidak mempengaruhi keputusan untuk membayar zakat.
Dapatan bahawa kecenderungan membayar zakat dipengaruhi oleh faktor dalaman
adalah penting dalam penggubalan dasar. Ia jelas menunjukkan bahawa usaha
meningkatkan pungutan zakat perlu dilakukan dengan cara yang terintegrasi dan
mengambil pendekatan menyeluruh. Selain dari usaha untuk meningkatkan
kefahaman dan pengetahuan mengenai zakat pendapatan dibuat secara langsung,
program dan dasar yang dapat meningkatkan dan mengekalkan tahap keimanan
adalah penting untuk tujuan ini.
2.6.6 Kajian Kes 6 : Pandangan Barat Terhadap Zakat
Menurut Zulkefly Abdul Karim Mohd. Azlan Shah Zaidi, dan Hairunnizam
Wahid yang merupakan Kumpulan Kajian Ekonomi & Kewangan Islam, Pusat
Pengajian Ekonomi, UKM ; Terdapat banyak buku karya pengkaji barat yang telah
mengangkat dan memuji sistem zakat yang mana zakat telah dipraktikkan dengan
begitu luas sekali dan dilaksanakan dalam dunia moden pada masa kini. Misalnya,
menurut Arnold dalam bukunya Dakwah Islam beliau telah membicarakan syiar-
syiar islam. Beliau telah mengemukakan kebaikan-kebaikan dan tujuan-tujuan yang
tinggi dalam ibadat haji dan zakat.
Menurut beliau ; “persaudaraan adalah teori keagamaan yang paling indah,
membangkitkan rasa kagum dalam masyarakat islam. Hal ini jelas dengan sikapnya
yang menyayangi orang yang baru masuk islam (mualaf) tanpa mengira apa-apa
bangsapun.” (Qardawi, 2001)
Pendapat beliau diterima orang-orang mukmin dan memperolehi tempat di
kalangan rakan-rakan kaum Muslimin dengan penuh rasa persamaan.
Mengikut pendapat Recdorus : “Saya menemukan dalam islam pemecahan
dua masalah sosial yang dihadapi dunia. Pertama, apa yang dikatakan dalam al-
Quran “sesungguhnya orang Mukmin adalah bersaudara. Kedua, adanya kewajipan
berzakat ke atas semua pemilik harta, memberikan atau mengambil secara paksa
untuk diberikan kepada fakir miskin, apabila golongan kaya enggan membayarnya
secara sukarela. Ini adalah ramuan untuk mengatasi sebarang kekacauan dalam
masyarakat”.(Qardawi, 2001).
Orientalis barat yang termashyur iaitu Masinion pula menyatakan ; “Agama
Islam mempunyai kemampuan untuk dapat melaksanakan persamaan secara ketat.
Hal ini berkat kewajiban zakat yang harus dibayar oleh setiap orang untuk mengisi
baitul-mal.” (Qardawi, 2001)
Selain itu, Dr. Faglery dalam bukunya menegaskan bahawa ; “semua agama
mengakui dalam batas-batas tertentu bahawa memberi sedekah itu amat penting
ditinjau daripada akhlak dan nilai masyarakat. Dengan demikian agama-agama itu
adalah atas dasar perasaan kasih sayang. Akan tetapi, agama islam dapat
menikmati kebesarannya dalam memberikan contoh dengan menjadikan sedekah itu
wajib, untuk meneruskan ajaran Al-Masih dalam bentuk perintah dan selanjutnya
dibawa dalam dunia nyata.”
Tambahan beliau lagi, setiap muslim diwajibkan oleh undang-undang untuk
menyisihkan jumlah tertentu daripada hartanya untuk keperluan fakir miskin, ibnu
sabil dan mereka yang memerlukannya. Dengan melaksanakan kewajiban tersebut
perasaan kemanusiannya diuji, jiwanya disucikan daripada sifat kebakhilan dan
seterusnya ia diberi harapan dengan ganjaran pahala daripada Allah.
2.7 Perbincangan
Berdasarkan kajian-kajian pada sistem pembayaran zakat secara atas talian,
beberapa kelemahan telah dikenalpasti. Jadual 2. menunjukkan kelemahan-
kelemahan yang telah dikenalpasti.
Jadual 2.10 : Kelemahan-kelemahan sistem sedia ada
Sistem Bayaan Zakat Atas Talian Kelemahan
Majlis Agama Islam Negeri Johor (MAINJ)
Sistem Perbankan internet
Skim Potongan Gaji
Aplikasi Pemgiraan Kalkulator
Perbankan internet yang diperkenalkan
sukar difahami oleh pembayar zakat
kerana tidak disertakan panduan
penggunaannya.
Kaedah skim potongan gaji hanya dapat
diaplikasikan oleh staf MAINJ.
Aplikasi kalkulator yang dibangunkan
tanpa pangkalan data ini melambatkan
proses pembayaran zakat secara atas talian.
Sistem pembayaran dan pengiraan
diletakkan pada antaramuka berlainan dan
memerlukan masa untuk melaksanakan
bayaran.
Lembaga Zakat Selangor (LZS)
Sistem Perbankan Internet
Sistem Semakan Pembayaran Zakat
Sistem eMajikan
Aplikasi Pengiraan Kalkulator
Sistem pembayaran dan pengiraan
diletakkan pada antaramuka berlainan dan
memerlukan masa untuk melaksanakan
bayaran
Majlis Ugama Islam Singapura (MUIS)
Sistem Pembayaran Terus
Sistem Pengiraan Kalkulator
Sistem pembayaran dan pengiraan untuk
pembayaran zakat terlalu umum dan tidak
efisyen.
Selain itu, kajian-kajian ke atas kajian lepas dan terkini yang
membincangkan isu-isu semasa serta cabaran-cabaran yang timbul berkaitan zakat di
peringkat negara dan antarabangsa juga telah di kenalpasti secara terperinci.
Melalui kajian Kes 1 yang dijalankan oleh Sanep Ahmad, Hairunnizam
Wahid, dan Adnan Mohamad menunjukkan bahawa perasaan puas hati terhadap
pengurusan pungutan dan agihan pusat zakat berhubungan secara positif dan
signifikan terhadap pembayaran zakat kepada institusi formal. Faktor-faktor lain
seperti jantina, umur, perkahwinan, pekerjaaan, pendidikan, tanggungan dan
sebagainya. Faktor-faktor seperti ketelusan, amanah dan kecekapan dalam
pengurusan agihan zakat ini juga merupakan faktor penting dalam mempengaruhi
individu tersebut untuk membayar zakat kepada institusi formal ataupun kepada
institusi tidak formal. Faktor inilah yang dikatakan sebagai nama baik atau “good
will”. Sekiranya tahap kecekapan pengurusan agihan zakat lemah yang mana
wujudnya masalah seperti penyelewengan, pecah amanah dan agihan yang tidak
sekata, maka akan semakin berkuranglah individu yang akan membayar zakat kepada
institusi formal. Kecekapan pengurusan pusat zakat khususnya dari segi
pengagihannya merupakan faktor utama yang boleh menyebabkan individu tersebut
membayar secara formal atau tidak formal. Dengan ini, institusi zakat perlu
mengambil tindakan segera agar individu tersebut yakin dan berpuas hati dengan
pengurusan agihan zakat. Salah satu usaha dalam mempertingkatkan kecekapan
pengurusan zakat ini adalah dengan melakukan program penswastaan.
Melalui Kajian Kes 2 yang dijalankan oleh Muhammad Syukri Salleh yang
cuba mengemukakan satu kaedah memanfaatkan zakat untuk asnaf-asnafnya secara
maksima. Kaedah tersebut dinamakan kaedah lokalisasi zakat (localization of zakat).
Kaedah lokalisasi zakat di sini bermaksud melokalisasikan pungutan dan pengagihan
zakat, dengan memungut dan mengagihkan zakat di kawasan itu sendiri. Lebihannya
boleh diagihkan ke kawasan-kawasan lain apabila keperluan asnaf di tempat tersebut
telah dipenuhi. Kaedah ini melibatkan proses desentralisasi kerana dalam
merealisasikannya, pusat pengurusan zakat harus mengagihkan kuasa memungut dan
mengagih seperlunya kepada kakitangannya di peringkat tempatan. Cadangan ini
berbentuk cadangan teoritis. Buat sementara ini ia mengenepikan dahulu persoalan
praktikaliti yang bersangkutan dengan hal-hal perundangan, teknikaliti, persekitaran,
sub-budaya dan sebagainya.
Melalui kajian kes 3 oleh Sanep Ahmad dan Hasnizam Wahid didapati usaha
meningkatkan kutipan zakat boleh dilakukan dengan memperluaskan sumber zakat.
Maksudnya mengenakan zakat kepada harta yang diikhtilaf. Langkah ini dirasakan
sesuai memandangkan banyak aktiviti semasa menghasilkan pendapatan yang
lumayan. Namun demikian sehingga kini belum disepakati lagi apakah jenis harta
tambahan yang mungkin boleh dizakat, bagaimana mengira zakat harta tersebut dan
bagaimana tanggapan, sambutan dan penerimaan masyarakat terhadap langkah
tersebut. Sehubungan itu kajian ini cuba mengenalpasti sumber baru harta untuk di
zakat dan kemudian meneliti apakah tangapan dan penerimaan masyarakat terhadap
langkah tersebut. Kajian ini menggunakan data primer seluruh Malaysia yang
kemudiannya dianalisis menggunakan kaedah ekonometrik. Dapatan kajian
menunjukkan bahawa banyak sumber harta baru boleh di zakat dan kesedaran serta
kesediaan masyarakat untuk membayar secara umumnya adalah menggalakkan.
Namun demikian halangan dan cabaran yang dikenalpasti dalam pelaksanaannya
ialah mengenalpasti illah zakat secara tepat, bagaimana mengira zakat harta tersebut
dan bagaimana menyelesaikan masalah keengganan membayar zakat bagi
segolongan individu akibat ketidakpuashatian terhadap agihan zakat. Ini membawa
implikasi bahawa langkah memperluaskan sumber zakat boleh dilaksanakan dan
akan benar-benar berkesan sekiranya pihak berwajib komited melaksanakannya serta
berusaha meningkatkan keyakinan masyarakat terhadap kesaksamaan agihan zakat
oleh Pusat Zakat.
Melalui Kajian kes 4 oleh Hairunnizam Wahid ,Sanep Ahmad, Mohd Ali
Mohd Noor didapapti faktor demografi seperti umur, taraf perkahwinan dan
pendapatan adalah signifikan mempengaruhi pembayaran zakat pendapatan di
samping mekanisma pembayaran zakat pendapatan melalui potongan gaji. Menurut
kajian beliau, Tahap pendapatan juga mempengaruhi secara signifikan pembayaran
zakat. Kajian ini menyokong kajian Zyadi & Mariani (1999) serta Nor Ghani et al.
(2001) yang menunjukkan faktor pendapatan amat penting dalam mempengaruhi
pembayaran zakat. Semakin tinggi pendapatan semakin tinggi kebarangkalian
individu membayar zakat memandangkan pendapatan yang tinggi akan
mencukupkan syarat cukup nisab zakat.
Beberapa implikasi dasar juga dicadangkan kepada institusi zakat bagi
memperbaiki prestasi kutipan zakat pendapatan di Malaysia. Mereka menegaskan
peningkatan kesedaran membayar zakat pendapatan adalah penting. Ini adalah
kerana zakat pendapatan mempunyai banyak faedah sosio ekonomi sama seperti
tujuan zakat yang lain. Maka semakin banyak kutipan zakat, semakin banyaklah
wang dapat diagihkan dan dapat membantu asnaf terutamanya asnaf fakir dan miskin
dalam kehidupan mereka. Kutipan zakat yang banyak di negeri –negeri tertentu
adalah sebenarnya banyak disumbangkan oleh kutipan zakat pendapatan
Melalui Kajian ke 5 oleh Mohd Ali Mohd Noor, Hairunnizam Wahid , dan
Nor Ghani Md Nor didapati kesedaran akan tanggung jawab membayar zakat
pendapatan di kalangan golongan profesional Muslim dilihat masih lagi di tahap
yang rendah seperti mana dilaporkan oleh MAIWP. Hasil daripada kajian mereka
menunjukkan faktor keimanan dan pengetahuan zakat mempengaruhi pembayaran
zakat pendapatan. Semakin tinggi tahap keimanan dan pengetahuan zakat, maka
seseorang individu muslim akan lebih cenderung untuk membayar zakat pendapatan.
Hasil kajian ini juga menunjukkan pengetahuan mengenai fungsi PPZ tidak
mempengaruhi keputusan untuk membayar zakat. Dapatan bahawa kecenderungan
membayar zakat dipengaruhi oleh faktor dalaman adalah penting dalam penggubalan
dasar. Ia jelas menunjukkan bahawa usaha meningkatkan pungutan zakat perlu
dilakukan dengan cara yang terintegrasi dan mengambil pendekatan menyeluruh.
Selain dari usaha untuk meningkatkan kefahaman dan pengetahuan mengenai zakat
pendapatan dibuat secara langsung, program dan dasar yang dapat meningkatkan dan
mengekalkan tahap keimanan adalah penting untuk tujuan ini.
Melalui kajian 6 oleh beberapa pandangan zakat terhadap zakat mendapati
bahawa pengkaji-pengkaji barat seperti Arnold, Recdous, Masinion, dan Dr Fagerly
telah mengangkat dan memuji sistem zakat yang mana zakat telah dipraktikkan
dengan begitu luas sekali dan dilaksanakan dalam dunia moden pada masa kini.
Keseluruhan daripada kajian ini didapati bahawa kecekapan dalam
menguruskan kutipan zakat merupakan elemen terpenting dalam memberi keyakinan
kepada pembayar zakat untuk membayar zakat menerusi institusi yang ditetapkan
seperti MAINJ. Perlaksanaan sistem yang lebih sempurna akan meningkatkan hasil
kutipan zakat dan mempermudahkan pengagihannya kepada asnaf-asnaf yang perlu.
Hal ini pastinya dapat memperbaiki sosio ekonomi di Malaysia.
Bagi mencapai tujuan-tujuan diatas maka pembagunan Sisstem Pembayaran
e-Zakat merupakan satu alternatif yang paling sesuai di laksanakan berdasarkan
kepada beberapa ciri-ciri pembangunan yang antara lainnya penggunaan teknologi
terkini dan tercanggih sejajar dengan perkembangan teknologi maklumat. Jadual 2.11
menunjukkan perbandingan sistem pembayaran e-Zakat dengan sistem-sistem sedia
ada.
Jadual 2.11 : Perbandingan Sistem Pembayaran Zakat Secara Atas Talian
Pusat
Pungutan
Zakat
Kaedah
Pembayaran
Pangkalan
Data
Bahasa
aturcara
Sistem e-Zakat Aplikasi Kalkulator
Perbankan internet
Pembayaran melalui FPX
MySQL PHP
MAINJ Perbankan Internet
Aplikasi Kalkulator
MySQL Basic VB
LZS Aplikasi Kalkulator
eMajikan
Pembayaran melalui FPX
Access ASP,HTML
MUIS Aplikasi Kalkulator
Debit/Kredit terus Akaun
MS SQL ASP, HTML
2.8 Ringkasan
Bab ini telah membincangkan kajian-kajian terhadap kaedah-kaedah
pembayaran zakat secara atas talian, sistem pembayaran zakat sedia ada, dan kajian-
kajian lepas dan terkini. Beberapa kelemahan sistem sedia dan isu serta cabaran
semasa zakat telah dikenalpasti. Kaedah-kaedah terbaik telah dipilih untuk
diaplikasikan dalam pembangunan Sistem Pembayaram Zakat Secara Atas Talian
(Sistem e-Zakat).
BAB 3
PERANCANGAN PROJEK DAN METODOLOGI
3.1 Pengenalan
Bab ini akan memberi fokus kepada perkara-perkara yang berkaitan dengan
aktiviti-aktiviti seperti pemilihan metodologi yang akan digunakan sepanjang
pembangunan sistem. Projek ini memberi peluang kepada pembangun sistem untuk
membangunkan satu sistem berdasarkan pengetahuannya.Dalam pembangunan
sistem baru atau penambahbaikan sistem, perkara penting yang perlu ada pada
pembangunan sistem ialah perancangan projek. Ia mengandungi jadual, rancangan
sepanjang perlaksanaan projek, dan sumber-sumber berkaitan projek. Ia juga
menjelaskan proses-proses untuk menganalisa, merekabentuk, mengimplementasi,
mendokumentasi, dan akhir sekali menguji perisisan produk yang dihasilkan.
Perancangan projek adalah aktiviti yang bertujuan untuk menentukan tugas-
tugas yang perlu dilaksanakan mengikut unit yang kecil dan mudah diuruskan.
Disamping itu, perancangan merangkumi tarikh mula dan tarikh akhir projek ,
anggaran kewangan, dan masa yang diperlukan untuk menyempurnakan projek.
Perancangan projek merupakan aktiviti yang berulang.
Sebagai contohnya, apabila berlakunya masalah yang tidak dijangka,
beberapa perubahan akan berlaku yang mana memerlukan perancangan disemak dan
disusun semula. Perancangan projek yang baik, mampu menampung dan
mengendalikan perubahan yang berlaku. Gantt Chart akan digunakan dalam
perancangan projek bagi menggambarkan aktiviti-aktiviti sepanjang perlaksanaan
projek.
Perancangan merupakan eleman penting dalam menguruskan projek. Ini
kerana perancangan yang tidak realistik atau tidak sesuai akan merosakkan
keseluruhan perlaksanaan projek. Oleh itu, individu yang terbabit dalam proses
pembangunan sistem ini, khasnya pembangun sistem mestilah memberi perhatian
kepada perkara-perkara berikut :
1. Memahami perkara yang berkaitan dengan pengurusan projek secara
kuantitatif.
2. Melaksanakan penyelidikan berdasarkan jadual yang dirancang dan
haruslah peka kepada perkembangan yang dicapai. Bagi memulakan
sesuatu aktivikti, pembangun sistem haruslah menyempurnakan
aktiviti sebelumnya. Ini bertujuan untuk memastikan projek terlaksana
dengan jayanya.
Kebiasaannya, bagi membangunkan satu sistem baru, perkara paling penting
ialah menjalankan penyisatan awal. Maklumat yang diperlukan untuk
membangunkan sistem e-Zakat akan dikumpulkan daripada pengguna, dan
pembangun sistem perlulah memahami keperluan pengguna.Sebelum mendapatkan
maklumat daripada pengguna, adalah sebaik-baiknya pembangun sistem membuat
kajian tentang latarbelakang organisasi untuk kefahaman yang lebih baik apabila
menjalankan temuramah dengan staf di Majlis Agama Islam Negeri Johor (MAINJ),
dan beberapa pemerhatian yang sewajarnya tentang persekitaran kerja mereka.
Disamping itu, beberapa contoh dokumen seperti borang pembayaran zakat
yang digunakan secara manual mestilah dikumpulkan (Rujuk lampiran A) dan
menyediakan borang kaji selidik untuk pengguna (Rujuk lampiran B). Selepas
berpuashati dengan maklumat berkenaan keperluan pengguna dan keperluan sistem,
pembangun sistem perlu merekabentuk gambar rajah dan perlulah mengenalpasti
pengguna sasaran dan proses dalam sistem e-Zakat.
Gambar rajah seperti use case digunakan untuk ilustrasi dan dokumentasi
beberapa aspek berkaitan sistem yang akan dibagunkan. Kemudian mencipta Gambar
rajah Hubungan Entiti ataupun Entity Relationship Diagram (ERD) bagi pangkalan
data, dan Rajah Aliran Data atau Data Flow Diagram (DFD) bagi setiap proses
dalam sistem e-Zakat. Kemudian merekabentuk antaramuka dan pangkalan data.
Seterusnya ialah mengimplementasikan sistem yang rekabentuk. Dalam fasa
implematasi ini, pengkodan dilaksanakan. Kemudian pengujian dilaksanakan untuk
mengenalpasti bahawa pembangunan sistem telah memenuhi semua keperluan yang
disenaraikan. Kemudian setelah selesai fasa pengujian, manual pengguna dan
penyediaan praktikal kepada pengguna disediakan.
Metodologi adalah penting dalam proses pembangunan sistem, yang mana
setiap metodologi mempunyai prosedur, teknik-teknik, alatan bantuan, dan
dokumentasi yang akan digunakan untuk membantu pembangun sistem bagi
membangunkan satu aplikasi sistem berasaskan web.
Metodologi itu dapat didefinisikan sebagai satu set prinsip-prinsip am yang
memberi panduan kepada pilihan kaedah yang sesuai kepada satu spesifikasi projek.
Antara kebaikan-kebaikan penggunaan metodologi ialah membantu menghasilkan
produk yang berkualiti, menolong pembangun sistem projek, mengawal projek,
mengurangkan kos pembangunan sistem, menggalakkan komunikasi dikalangan
semua pihak yang terlibat dalam proses pembangunan, dan menggalakkan proses
pemahaman pada semua peringkat dalam organisasi melalui pemprosesan dan
dokumentasi berpiawaian.
Metodologi adalah model kitar hayat yang menyatakan hubungan setiap fasa
pembangunan perisian. Metodologi juga merupakan pendekatan formal untuk
mengimplementasikan kitar hayat pembangunan sistem ataupun lebih dikenali
sebagai System Development Life Cycle (SDLC).
Terdapat pelbagai metodologi pembangunan sistem yang berbeza, yang mana
setiap satunya adalah unik kerana ia memberi penekanan sama ada proses ataupun
data yang difokuskan dalam setiap fasa SDLC tersebut. Metodologi adalah pusat
proses sekiranya ia menekankan model proses sebagai teras konsep sistem yang
dibangunkan.
Pemilihan metodologi bergantung kepada pengkhususan projek. Kebanyakan
pembangun sistem membuat pilihan berdasarkan dua kategori utama iaitu
metodologi tradisional iaitu model air terjun dan metodologi berorientasikan objek
iaitu model RUP (Rational Unified Process). Oleh itu, berdasarkan kesesuaian sistem
e-Zakat, pembangun sistem telah memilih untuk menggunakan metodologi
tradisional iaitu model air terjun
3.2 Metodologi Projek
Pemiliihan metodologi tradisional bagi pembagunan sistem pembayaran
secara atas talian adalah berdasarkan keperluan pengguna, teknologi yang akan
digunakan, tahap kerumitan sistem, jangka masa yang diperlukan, dan perkembangan
yang diperlukan dalam jadual yang dirancang.
Modul air terjun menetapkan proses pembangunan dilaksanakan secara
berperingkat dan berulang-ulang tanpa kembali kepada proses yang awal sehinggalah
fasa tersebut selesai. Namun, model ini membenarkan pembangun sistem kembali
kepada aktiviti sebelumnya dengan serta merta sekiranya berlaku masalah yang tidak
dijangka berlaku semasa aktiviti pembangunan sistem e-Zakat ini.
Kelebihan metodologi ini ialah pengujian dilaksanakan bagi setiap fasa model
air terjun tersebut. Ia juga memberi penekanan dan pendekatan kepada disiplin dan
dokumentasi kerana dokumentasi bagi sistem e-Zakat dilaksanakan pada setiap
peringkat.
Model air terjun ini amat bersesuaian dengan pembangunan sistem e-Zakat.
Ia menunjukkan secara ringkas perkara pertama yang harus dipertimbangkan ialah
apakah yang akan dibangunkan?, rancangan projek, bagaimana e-Zakat akan
dibangunkan, dan kemudian membangunkannya. Ia menekankan disiplin proses
untuk mengelakkan tekanan pengkodan sistem yang terlalu panjang sebelum
pembangun sistem mengetahui apa yang perlu dibangunkan. Ia dianggap berjaya
sekiranya kerumitan e-Zakat adalah rendah dan keperrluan adalah statik.
Rajah 3.1 menunjukkan model air terjun yang mempunyai 6 fasa utama
pembangunan sistem iaitu penyisatan awal, analisis keperluan, rekabentuk,
pembangunan implementasi, pengujian, dan penyelenggaraan.
Rajah 3.1 : Model air terjun
3.2.1 Fasa Penyiasatan awal
Permulaan bagi fasa penyisatan awal ialah menghantar cadangan projek kepada
penyelia. Selepas cadangan projek diterima oleh penyelia, pembangun sistem akan
menentukan apakah objektif pembangunan sistem,analisis masalah, pernyataan
masalah, dan kepentingan projek.
Penyiasatan awal
Rekabentuk
Pembangunan
Implementasi
Pengujian
Analisis keperluan
Disamping itu, pembangun sistem perlu mengenalpasti dan memahami
bagaimana perlaksanaan pembayaran zakat secara atas talian yang ingin
dibangunkan. Langkah seterusnya ialah mengumpulkan maklumat yang akan
digunakan untuk tujuan pembangunan sistem yang dicadangkan. Melalui pembacaan
buku, melayari internet ataupun pemerhatian akan memberi banyak maklumat.
Penyiasatan awal mestilah dilaksanakan dengan sempurna. Ini kerana, fasa akan
menjadi kritikal kerana hasilnya akan memberi kesan kepada keseluruhan projek
nanti.
3.2.2 Fasa Analisis Keperluan
Sebelum sistem dibangunkan, beberapa analisis keperluan mestilah
dilaksanakan. Tujuan utama keperluan adalah untuk memastikan sistem yang
dibangunkan mengikut spesifikasi yang telah ditetapkan oleh pengguna. Pertama,
menganalisis organisasi yang berhubungkait dengan keseluruhan operasi sistem
membolehkan masalah semasa dikenalpasti. Bagi mendapatkan keterangan dan
maklumat daripada Majlis Agama Islam Johor, temuramah dilaksanakan di Pejabat
Majlis Agama Islam Negeri Johor.
Kemudian draf dan kajian yang lebih spesifik tentang teknologi, perisian,
perkakasan, dan pangkalan data yang akan digunakan juga merupakan aktiviti yang
penting. Seterusnya, pemerhatian pada persekitaran sistem dan aturan aliran kerja
sistem semasa juga dilaksanakan.
Perbincangan yang melibatkan semua pihak dalam pembangunan sistem amat
perlu supaya tidak berlaku salah faham dan konflik di masa hadapan. Disinilah
segala masalah dan kekangan dapat dinyatakan dengan baik. Anggaran kos dan masa
juga dapat dirangka dengan sempurna. Semua maklumat ini dianalisa dan
didokumentasikan dalam perancangan pengurusan projek.
3.2.3 Fasa Rekabentuk
Setelah segala keperluan diperolehi dan dikenalpasti dalam fasa analisis,
maka fasa rekabentuk sistem akan mula dilaksanakan. Rekabentuk yang akan
dilaksanakan adalah Data Flow Diagram (DFD) dan Relationship Diagram (ERD)
dalam bentuk yang mudah untuk difahami. Tidak ketinggalan akan disertakan
penerangan yang terperinci untuk setiap use case yang wujud.
3.2.4 Fasa pembangunan
Fasa ini bermula selepas rekabentuk sistem selesai. Ia merangkumi
penghasilan sistem asli. Pertama, buat kajian spesifikasi fungsi dan menentukan
parameter rekabentuk. Rekabentuk yang lengkap kemudian diterjemahkan dalam
bentuk pengkodan. Bergantung bagaimana fasa rekabentuk dilengkapkan, bahagian
pembangunan boleh dilaksanakan secara automatik. Program pengkodan yang
digunakan untuk membangunkan sistem e-Zakat ini ialah menggunakan perisian
dreamwever dengan bahasa skrip pelayan PHP dan MySQL sebagai pangkalan data.
3.2.5 Fasa pengujian
Projek akan menjalani proses pengujian sepenuhnya untuk menentukan
keberkesanannya pada persekitaran pengguna. Disinilah pengguna akan diberi ruang
untuk membuat pengujian ke atas sistem yang telah siap. Pembangun sistem akan
menerangkan dengan jelas jika terdapat sebarang kekeliruan dan akan melakukan
penambahbaikan mengikut keperluan pengguna.
3.2.6 Fasa Implementasi
Tujuan utama perlaksanaan projek ini adalah untuk mengimplementasikan
sistem tidak kira samada dalam persekitaran pengguna atau dalam persekitaran
pembangun itu sendiri. Keadaan ini bagi mengelakkan masalah yang akan berlaku
apabila sistem dipindahkan kepada persekitaran pengguna. Selain itu, ia juga turut
mengimplementasikan objek, kelas dan objek dalam bentuk komponen.
3.3 Jadual Projek
Projek ini dijalankan selama 2 semester iaitu projek 1 dilaksanakan pada
semester 3 sesi 2006/2007 (Rujuk lampiran C)manakala projek 2 dijalankan pada
semester 3 sesi 2007/2008(Rujuk lampiran D). Carta Gantt (Rujuk lampiran E)
digunakan bagi menggambarkan aktiviti-aktiviti yang terlibat di sepanjang
perlaksanaan projek 1 dan projek 2.
3.4 Ringkasan
Maka keseluruhannya, metodologi adalah kaedah yang digunakan untuk
memberikan panduan dan arah tuju yang betul sepanjang proses pembangunan
sistem. Pelbagai faedah akan diperolehi apabila menggunakan metodologi yang betul
dalam pembangunan sistem dan sebagai contoh yang paling penting ialah proses
pembangunan sistem akan berlangsung dengan lancar dan produktif kerana setiap
aliran fasa diikuti dan pembangunan sistem juga akan berada dalam skop yang betul
dan menepati kehendak pengguna. Pada era ICT ini, penggunaan pendekatan
metodologi yang masih kekal digunakan dikalangan pembangun sistem ialah
pendekatan SDLC iaitu dengan penggunaan model air terjun
BAB 4
ANALISIS DAN REKABENTUK SISTEM
4.1 Pengenalan
Setiap orang muslim di Malaysia khasnya di Johor wajib melaksanakan
tanggungjawab membayar zakat apabila telah cukup nisab dan haulnya. MAINJ
merupakan salah satu organisasi yang terpenting di Malaysia untuk menguruskan
pungutan zakat. Oleh itu, bab ini memainkan peranan penting bagi membincangkan
fasa analisis tentang kajian semula perkhidmatan, analisis masalah, pernyataan
masalah dan analisis keperluan. Kajian semula perkhidmatan dilaksanakan untuk
memahami apakah perkhidmatan sedia ada yang terlibat dan bagaimana proses
perkhidamtan sedia ada dilaksanakan. Pembangun sistem mesti memahami
bagaimana aliran proses perkhidmatan sebelum ini. Ia bertujuan bagi mengelakkan
pembagunan sistem bertindih dengan sistem yang lain dan bagi mengelakkan
pembaziran masa berlaku untuk membangunkan sistem. Disamping itu, pembangun
sistem juga mestilah tahu bagaimana sistem sedia ada diatur secara dalaman dan
luaran.
Tujuan kajian kes ialah untuk menganalisa bagaimana situasi perkhidmatan
sesia ada. Kemudian, pembangun sistem akan menghuraikan apakah proses-proses
yang dikaji. Daripada analisis ini, pembangun sistem akan memberi perhatian kepada
masalah-masalah yang telah dikenalpasti. Berdasarkan analisis masalah, pembangun
sistem akan menyatakan masalah yang lebih spesifik dalam perkhidmatan sistem
sedia ada. Kemudian, pembangun sistem akan menentukan apakah penyelesaian
kepada masalah-masalah tersebut. Pembangun sistem juga perlu menganalisa
keseluruhan keperluan yang diperlukan untuk membangunkan sistem seperti
keperluan perniagaan, keperluan rangkaian ataupun keperluan pengguna.
Seterusnya dalam perlaksanaan fasa rekabentuk, rekabentuk sistem yang
dicadangkan mula dibangunkan. Fasa ini dimulakan dengan berpandukan kepada
dokumen keperluan daripada fasa analisis keperluan dan keperluan-keperluan
tersebut kemudiannya dipetakan dalam bentuk rekabentuk. Rekabentuk tersebut
menakrifkan komponen-komponen yang terlibat, antaramuka-antaramuka dan
kelakuan-kelakuannya. Dalam fasa ini juga, apakah data mentah dan bagaimana ia
digunakan juga akan ditentukan. Kemudian rekabentuk lengkap dalam dokumen ini
akan menyediakan maklumat yang sangat berguna dalam proses pembangunan
sistem e-Zakat. Notasi grafik yang digunakan dalam dokumen ini adalah
berpandukan teknik berorientasikan objek UML. Disamping itu, data input dan
output akan ditentukan bergantung kepada data mentah yang telah ditentukan
sebelumnya. Seterusnya, pembangun sistem akan merekabentuk antaramuka yang
akan diimplenmentasikan dalam projek ini.
4.2 Analisa Sistem Semasa
4.2.1 Analisa Organisasi
Analisa terhadap keperluan organisasi amat penting bagi mendapatkan
maklumat berkaitan dengan organisasi seperti visi, misi, objektif, produk
perkhidmatan organisasi dan proses kerja yang terlibat dalam setiap bahagian
terutama sekali dalam bahagian pungutan dan agihan zakat.
Hasil analisa yang diperolehi digunakan untuk membangunkan sistem
pembayaran yang menepati objektif iaitu membangunkan satu sistem pembayaran
zakat secara atas talian.
4.2.2 Latarbelakang Organisasi Kajian – MAINJ
Majlis Agama Islam Negeri Johor (MAINJ) merupakan satu badan di bawah
kelolaan kerajaanNegeri Johor yang amat penting dalam melaksanakan pungutan dan
pengagihan zakat. Tanggungjawab ini merupakan salah satu daripada fungsi teras
dalam pentadbiran MAINJ yang telah dilaksanakan sejak sekian lama.
Menurut sumber daripada MAINJ, struktur organisasi di MAINJ diketuai
oleh seorang Setiausaha atau Ketua Pegawai Eksekutif dan dibantu oleh seorang atau
dua orang Penolong Ketua Setiausaha. Kebiasaannya mereka ini akan
bertanggungjawab kepada pengurusan baitulmal (termasuk zakat), pengurusan
pentadbiran dan kewangan. Di bawah kawalan seorang Penolong Ketua Setiausaha
diwujudkan beberapa unit yang terdiri daripada dua hingga empat orang kakitangan.
Struktur organisasi dibahagian Unit Zakat di MAINJ pula diketuai oleh seorang
Penolong Setiausaha Gred 41 dan dibantu oleh beberapa orang Pegawai Eksekutif
(termasuk Pusat-pusat Urusan Zakat Daerah). Dengan berbekalkan kekuatan tenaga
kerja yang begitu terhad, MAINJ perlu melaksanakan tugas dan tanggungjawabnya
sebagai mana yang dituntut.
Dalam menjalankan bidang tugas tersebut, undang-undang dan peraturan
yang berkaitan dengan zakat termaktub dalam Enakmen Pentadbiran Hal Ehwal
Agama Islam Negeri. Di dalam Enakmen tersebut dinyatakan peraturan-peraturan
seperti kuasa memungut, perlantikan amil-amil zakat, taksiran zakat yang dikenakan
kepada setiap individu Islam dan lain-lain. Sejak akhir-akhir ini kebanyakan MAIN
telah berusaha bersungguh-sungguh untuk memajukan institusi zakat di negeri-negeri
sekaligus meningkatkan hasil kutipan zakat mereka.
4.2.3 Proses Perkhidmatan Semasa
Perkhidmatan utama MAINJ adalah pungutan dan agihan zakat, baitulmal
dan wakaf. Zakat dipungut daripada orang Islam di negeri Johor, kemudian wang
kutipan zakat diagihkan kepada individu yang layak. Bahagian baitulmal pula
menerima dan mentadbir harta pusaka orang Islam yang telah meninggal dunia dan
tidak mempunyai waris atau yang mempunyai waris tetapi tidak boleh menghabiskan
harta. Bagi bahagian wakaf, ia sebagai pemegang amanah harta-harta yang
diwakafkan oleh orang Islam untuk tujuan-tujuan tertentu. Manakala bisnes utama ini
disokong oleh unit-unit sokongan seperti Kewangan, Pentadbiran dan Sumber
Manusia, Sistem Maklumat, Penerbitan, Perancangan & Pembangunan serta
Perhubungan Awam dan Pemasaran. Namun fokus utama dalam pembangunan portal
ini adalah kepada unit pungutan dan agihan zakat di MAINJ.
Berdasarkan kajian yang lepas, MAINJ telah melaksanakan pelbagai kaedah
pembayaran zakat secara atas talian. Namun begitu, kebanyakan prosesnya masih
dilaksanakan secara manual. Antara kaedah pembayaran yang telah dilaksanakan
ialah :
1. Kaunter zakat MAINJ di semua Pejabat Agama Daerah
2. Kaunter Pejabat Pos menggunakan cek/kiriman wang/bank draf atas
nama Jawatankuasa Zakat dan Fitrah Negeri Johor.
3. Perbankan internet melalui bank-bank sepeti; RHB Bank Berhad,
Bank Islam Malaysia Berhad, Maybank Berhad, EON Bank Berhad,
Bank Kerjasama Rakyat Malaysia Berhad, Bank Muamalat Malaysia
Berhad, Bank Pertanian Malaysia, dan Bank Simpanan Nasional.
4. Skim Potongan Gaji Bulanan
5. Kaunter Bergerak / Sementara
6. Amil-amil zakat harta dan amil korporat yang bertuliah yang dilantik
oleh MAINJ.
Proses secara manual ini tidak begitu efisyen kepada pembayar zakat
khasnya. Antara kaedah-kaedah ini kaedah perbankan internet untuk capaian
pembayar zakat telah dikenalpasti sebagai kaedah yang dilaksanakan secara atas
talian berasaskan laman web.
4.2.3.1 Laman Web MAINJ (Internet)
Melalui laman web MAINJ, kaedah perbankan internet diperkenalkan bagi
kemudahan pembayar zakat. proses-proses yang perlu dilaksanakan oleh pembayar
zakat ialah :
1. Membuka akaun-akaun melalui bank-bank terbabit
2. Bagi proses pembayaran zakat, pembayar zakat hanya perlu melayari
portal e-zakat di www.maij.gov.my
3. Kemudian pembayar zakat perlu klik pada URL bank-bank terbabit
4.2.4 Analisis Masalah
Kebiasaannya, lokasi untuk membayar terletak di kawasan bandar ataupun
pekan. Pembayar zakat yang tinggal jauh daripada bandar ataupun pekan
memerlukan kenderaan untuk ke sana. Hal ini tidak menjadi masalah kepada
pembayar zakat yang ingin membayar zakat fitrah sahaja tetapi agak sukar bagi
mereka yang ingin menunaikan zakat harta yang nilainya lebih besar. Selain itu,
kadangkala ia bermasalah kepada pembayar zakat yang berada diluar kawasan sama
ada dalam negara ataupun luar negara.
Pada masa kini, pembayar zakat masih perlu ke pejabat Majlis Agama Islam
Negeri Johor, kaunter pejabat pos ataupun kaunter-kaunter yang dilantik untuk
membayar zakat. Pembayar masih perlu duduk dan menunggu giliran untuk satu
jangkamasa tertentu. Kadangkala ia memakan masa yang lama ketika dalam waktu
yang sama ramai pembayar yang menunaikan pembayaran zakat secara serentak.
Pada masa ini, telah diperkenalkan pembayaran secara atas talian melalui
perbankan internet. Namun demikian, sistem ini masih tidak efisyen digunakan
memandangkan tiada manual pengguna yang disertakan menyebabkan pengguna
yang tidak ada pengetahuan IT tidak tahu bagaimana melaksanakan bayaran secara
atas talian.
4.2.5 Pernyataan Masalah
Berdasarkan temuramah dan pemerhatian yang dijalankan, pembangun sistem
mendapati Unit Pungutan Zakat di Majlis Agama Islam Negeri Johor memerlukan
satu subsistem baru yang mana khas untuk pembayaran zakat. Sub sistem ini akan
memberi fokus kepada proses pembayaran zakat.
Berdasarkan pemerhatian, pada masa ini pembayar zakat perlu keluar
daripada tempat mereka tinggal untuk membayar zakat. Keadaan ini membuang
masa dan tenaga mereka.
Akhir sekali, pembangun sistem mendapati pembayaran secara atas talian
melalui perbankan internet didapati masih tidak efisyen digunakan memandangkan
tiada manual pengguna yang disertakan menyebabkan pengguna yang tidak ada
pengetahuan IT tidak tahu bagaimana melaksanakan bayaran secara atas talian
tersebut.
4.3 Analisa sistem yang dicadangkan
4.3.1 Keperluan Fungsi
Jadual 4.1: Keperluan fungsi dalam sistem e-Zakat
Keperluan Pengguna Fungsi
Login Fungsi ini digunakan untuk membenarkan
pengguna sama ada pembayar zakat ataupun staf
MAINJ yang sah sahaja boleh membuat capaian
kepada sistem e-Zakat.
Logout Fungsi ini digunakan untuk membenarkan
pengguna sama ada pembayar zakat ataupun
pengguna yang sah sahaja keluar daripada capaian
sistem eZakat.
Daftar Fungsi ini digunakan untuk pembayar zakat
membina rekod dalam pangkalan data yang akan
digunakan ketika menggunakan fungsi login
sistem e-Zakat.
Transaksi Bayaran Zakat Fungsi ini membolehkan pembayar zakat membuat
transaksi bayaran zakat secara atas talian
menggunakan sistem e-Zakat
Pilih Transaksi Bayaran Zakat Fungsi ini membolehkan pembayar zakat membuat
pilihan transaksi bayaran sebelum membuat
bayaran zakat secara atas talian menggunakan
sistem e-Zakat
Semak Rekod Bayaran Zakat Fungsi ini membolehkan pembayar dan staf
menyemak rekod bayaran zakat yang terkini dalam
Sistem e-Zakat
Semak maklumat Peribadi Fungsi ini membolehkan pembayar menyemak
maklumat peribadi mereka yang terkini dalam
Sistem e-Zakat
Kemaskini Maklumat Peribadi Fungsi ini membolehkan pembayar zakat
mengemaskini maklumat peribadinya seperti
nama, alamat ataupun pertukaran katalaluan dalam
sistem e-Zakat
Semak Maklumat Nisab Zakat Fungsi ini membolehkan staf menyemak
maklumat nisab terkini untuk digunakan dalam
sistem e-Zakat.
Kemaskini Maklumat Nisab
Zakat
Fungsi ini membolehkan staf mengemaskini
maklumat nisab terkini untuk digunakan dalam
sistem e-Zakat.
Cetak Fungsi ini membolehkan staf dan pembayar zakat
mencetak resit bayaran ataupun borang data yang
berkaitan.
4.3.1.1 Rekabentuk Rajah Aliran Data
Rajah 4.1 Rajah Aliran Data peringkat sifar
1. Login 2. Semak Rekod Bayaran 3. Kemaskini Maklumat Nisab Zakat 4. Logout 5. Login
6. Pembayaran FPX 7. Semak Rekod Bayaran 8. Kemaskini Maklumat Peribadi 9. Semak profil bank 10. Simpan dan semak maklumat pembayar dan staf
Rajah 4.2 Proses Keseluruhan Rajah Aliran Data
4.3.1.2 Rekabentuk UML
Rajah 4.3 : Rekabentuk UML
4.3.2 Keperluan Teknikal
4.3.2.1. Keperluan perisian
Jadual 4.2 : Keperluan perisian
Perisian Persekitaran sebelah Pelayan Fungsi kepada sistem
Operasi Sistem Microsoft Windows 98 dan
keatas.
Sistem e-Zakat ini stabil
dilarikan menggunakan
persekitaran operasi sistem
Windows 98 / ME / XP. Ia
memerlukan
pembayar zakat
staf MAINJ
login
logout
Cetak
pilih transaksibayaran
papar rekodperibadi
kemaskini rekodperibadi
transaksi bayarzakat
papar maklumatzakat
papar rekod bayaran
kemaskini maklumatnisab zakat
Sistem Bank
Sistem Pangkalan Data
«uses»
«uses»
«uses»
«uses»
«uses»
«extends»
«extends»
«uses»
daftar«extends»
«uses»
«uses»
«uses»
«uses»
«uses»
«uses»
«uses»
«uses»
«uses»
• Random Access Memory
(RAM) – 128MB atau
lebih tinggi
• Processor sekurang-
kurangnya Intel Pentium
IV 1.5Ghz
• Storage data sekurang-
kurangnya 10Gb or
higher
Pelayan Web
Apache Friends Pelayan Apache httpd adalah
fleksibel untuk membuat
konfigurasi.
Perisian sokongan EmEditor Professional Version
4.04
Editor untuk pengkodan PHP
Adobe Photoshop version CS
Adobe Photoshop
membolehkan pembangun
meningkatkan produktiviti
antaramuka mereka.
Bahasa
Pengaturcaraan
PHP Server Script Language
Akronim rekursif untuk PHP
ialah Hypertext Preprocessor.
Ia adalan perisian open-
source server-side scripting
untuk membangunkan laman
web yang dinamik.
Sistem Pangkalan
Data
MySQL Server and Clients 4.0
MySQL ialah SQL
(Structured Query Language)
pelayan dan pelanggan bagi
pangkalan data
MySQL Front
Antaramuka untuk melarikan
pelayan MySQL dan
pangkalan data pelanggan
PHPAdmin phpMyAdmin boleh
menguruskan keseluruhan
pelayan MySQL.
Bantuan Komputer-
Kejuruteraan Sistem
GanttProject Microsoft adalah fleksibel
untuk merangka pengurusan
projek sistem e-Zakat..
Microsof Visio Aplikasi untuk merekabentuk
DFD, ERD, dan UML.
4.3.2.2 Keperluan Perkakasan
Perkakasan yang dipilih adalah keperluan cadangan minimum bagi
membangunkan dan mengimplemenkan sistem secara atas taliann ialah :
Jadual 4.3 Keperluan perkakasan bagi pelayan dan pelanggan web
Bil Perkakasan Keterangan
1.
Processor
(Pentium 1.5 GHz dan
keatas)
Untuk memastikan capaian sistem yang pantas
dan keseluruhan persembahan sistem yang
dicadangkan.
2.
Memory
(256 MB dan ke atas)
Membolehkan capaian internet lebih cepat
3. Hard disk
(40Gigabyte dan ke atas)
Mencukupi sebagai ruang kerja
4. Monitor SVGA color Paparan yang baik
5. Mouse Melancarkan tugas
6. Modem
( Minima 36.6 kbs speed)
Membolehkan capaian internet lebih cepat dan
stabil
4.3.3 Keperluan Implementasi
Untuk sistem e-Zakat, sekurang-kurangnya modem berkelajuan 36.6
kbps diperlukan bagi memastikan ia boleh dihubungkan. Jadual 4.4 menunjukkan
keperluan rangkaian bagi sebelah pelayan dan sebelah pelanggan :
Jadual 4.4: Keperluan rangkaian
Sebelah pelanggan Sebelah Pelayan
Menggunakan localhost sebagai
prototaip
Menggunakan localhost sebagai prototaip
Rajah 4.4 : Pelayan & pelanggan sistem e-Zakat
4.4 Rekabentuk Sistem Pembayaran e-Zakat
4.4.1 Data Mentah
Data mentah ialah data yang terdapat dalam borang asli yang dikumpul untuk
pemprosesan. Dalam sistem e-Zakat, data mentah ialah data dalam borang yang
dikumpulkan sepanjang penyelidikan. Kajian analisis daripada sistem yang lepas,
pembangun sistem mendapatkan input dan output data seperti berikut :
WAN
WAN
WANWAN
1. Antaramuka Utama(Index) : Pengguna perlu masukkan alamat URL yang
ingin dicapai. Kemudian tekan butang Enter.
2. Antaramuka Login : Pengguna masukkan Id pengguna dan katalaluan
sebagai pengguna yang sah. Kemudian tekan butang Login untuk
menentusahkan id pengguna dan katalaluan.Sekira pengguna belum
mendaftar, tekan butang daftar sebagai ahli sistem.
3. Antaramuka Menu : Pembayar zakat boleh membuat pilihan menu seperti
pembayaran FPX, semak rekod bayaran zakat, semak rekod peribadi.
Manakala staf pula boleh membuat pilihan menu seperti semak rekod
bayaran zakat, kemaskini maklumat nisab zakat terkini. Pembayar zakat
atau staf hanya klik kepada butang berkaitan untuk capaian antaramuka
seterusnya.
4. Antaramuka Daftar: Dalam antaramuka daftar, pembayar zakat perlu
memasukkan input data seperti nama, ic, nombor akaun, pilihan bank,
pekerjaan, jenis pekerjaan, alamat, daerah, id pengguna, katalauan, emel,
dan sebagainya.
5. Antaramuka Pembayaran Zakat: Dalam antaramuka pembayaran zakat,
pembayar zakat perlu memasukkan input data seperti nama, ic, nombor
akaun, pilihan bank, pekerjaan, jenis pekerjaan, alamat, daerah, zakat
wang simpanan, zakat emas & perak, jumlah zakat, tahun berkahir, dan
tarikh.
6. Antaramuka Semak Rekod Bayaran Zakat: Untuk semak rekod bayaran
zakat, pembayar zakat atau staf perlu memasukkan nombor ic pembayar
yang ingin disemak.
7. Antaramuka Semak Maklumat Peribadi: Untuk semak maklumat peribadi,
pembayar zakat perlu memasukkan nombor ic pembayar yang ingin
disemak. Tekan butang kemaskini untuk kemaskini maklumat peribadi.
8. Antaramuka Kemaskini Maklumat Peribadi: Untuk kemaskini maklumat
peribadi, pembayar zakat boleh menukar maklumat perbadi mereka
dengan menukar input data seperti nama, ic, nombor akaun, pilihan bank,
pekerjaan, jenis pekerjaan, alamat, daerah, id pengguna, katalauan, emel,
dan sebagainya.
9. Antaramuka Semak Maklumat Nisab Zakat Untuk semak maklumat
maklumat nisab zakat, staf perlu memasukkan nombor id barang yang
ingin disemak. Tekan butang kemaskini untuk kemaskini maklumat nisab
zakat.
10. Antaramuka Kemakini Nisab Zakat: Untuk kemaskini maklumat nisab
zakat, staf boleh menukar maklumat nisab zakat pada harga emas terkini
dan nisab terkini.
4.4.2 Rekabentuk Sistem
Terdapat 3 layer utama dalam layer rekabentuk, iaitu application layer,
business layer, dan middleware layer. Setiap layer mempunyai pakej yang
dikumpulkan bersama berdasarkan tugas. Rajah 4.4 menggambarkan ketiga-tiga
layer yang terlibat dalam sistem e-Zakat.
4.4.2.1 Lapisan Aplikasi (Application Layer)
Lapisan ini melaksanakan aplikasi utama sistem ezakat. Terdapat 11 pakej
dalam layer ini iaitu, login, logout, daftar, pilih transaksi, transaksi bayar zakat,
semak rekod bayaran, semak maklumat nisab zakat, kemaskini maklumat zakat,
semak maklumat peribadi, kemaskini maklumat peribadi, dan cetak. Kesemua pakej
ini mempunyai fungsi aplikasi yang amat penting dalam sistem ezakat.
4.4.2.2 Lapisan Perkhidmatan Perniagaan (Business service Layer)
Lapisan ini melaksanakan hubungan dilaksanakan antara sistem luar dan
sistem dalaman. Pakej ini merangkumi artifak sistem e-Zakat, antaramuka sistem e-
Zakat, sistem bank, dan sistem pangkalan data.
4.4.2.3 Lapisan Perantaraan (Middleware Layer)
Kesemua bahasa pengaturcaraan akan diletakkan dalam layer ini. Pengkodan
sistem ialah menggunakan bahasa pengaturcaraan PHP dan SQL.
Rajah 4.5 : Rekabentuk sistem e-Zakat
4.4.3 Rekabentuk Antaramuka Sistem
4.4.3.1 Rekabentuk Navigasi
Rajah 4.6 : Antaramuka utama
Pengguna perlu masukkan alamat URL yang ingin dicapai. Kemudian tekan
butang Enter.
Rajah 4.7 : Antaramuka Login staf
Staf masukkan Id pengguna dan katalaluan sebagai pengguna yang sah. Kemudian
tekan butang Login untuk menentusahkan id pengguna dan kata laluan.
Rajah 4.8 : Antaramuka Login pembayar zakat
Pembayar zakat masukkan Id Pengguna dan dan katalaluan sebagai pengguna
yang sah. Kemudian tekan butang Login untuk menentusahkan id pengguna dan
katalaluan. Bagi rekabentuk navigasi seterusnya boleh rujuk Lampiran E.
4.4.4 Rekabentuk Pangkalan Data
4.4.4.1 Rekabentuk Pangkalan Data Logikal
Rekabentuk pangkalan data logikal adalah merujuk kepada Entity
Relationship Diagram seperti rajah 4.7 yang terlibat dalam sistem e-Zakat.
Rajah 4.9 : Rajah Hubungan Entiti
4.5 Ringkasan
Rekebentuk sistem e-Zakat ini diharap dapat memenuhi kriteria sistem
pembayaran secara atas talian yang berasaskan peraturan Islam serta diterima oleh
pengguna. Selain itu sistem ini juga diharap dapat membantu pihak pengurusan
dalam menjalankan tanggungjawab mereka untuk merealisasikan misi organisasi
BAB 5
IMPLEMENTASI DAN PENGUJIAN
5.1 Pengenalan
Implementasi sistem adalah proses seterusnya selepas fasa analisis dan fasa
rekabentuk telah selesai. Ia akan menjadi panduan kepada pembangun sistem dalam
proses menghasilkan sistem e-Zakat.
Selepas fasa rekabentuk selesai, fasa implementasi sistem e-Zakat mula
dilaksanakan. Pembangun sistem akan mempertimbangkan bagaimana untuk
mengstrukturkan persekitaran pelayan laman web bagi membolehkan sistem dapat
diimplementasikan secara atas talian. Pembangun juga perlu memberi pertimbangan
bagaimana pemasangan beberapa perisian terbabit bagi memastikan keperluan sistem
dapat dipenuhi seperti yang dirancangkan oleh pembangun sistem.
Turutan aliran projek akan ditunjukkan dalam bentuk hirarki model.
Bahagian ini seterusnya akan memperjelaskan keseluruhan perlaksanaan sistem yang
mana ia akan dibahagikan kepada proses utama sistem dan sub proses sistem dalam
bentuk aliran. Selanjutnya, keselamatan penggunaan sistem akan dimasukkan. Ia
mengandungi prosedur daftar masuk, yang mana pengguna perlu memasukkan
identiti pengguna (id pengguna) dan katalaluan pengguna yang tepat dan sah untuk
memasuki sistem. Katalaluan pengguna adalah nilai unik dan berbeza bagi setiap
pengguna.
Manual pengguna (Rujuk Lampiran G) disediakan bagi memudahkan
pengguna. Langkah-langkah dan tindakan yang perlu diambil oleh pengguna juga
akan diperjelaskan dalam bahagian ini. Ia adalah kaedah yang sama seperti bantuan
sistem dalam sistem-sistem yang lain. Implementasi sistem perlu distrukturkan
dengan penuh berhati-hati bagi memastikan sistem dilarikan dengan cara yang betul
seperti yang dijangkakan.
Setelah selesai fasa implementasi, fasa pengujian pula dilaksanakan. Fasa
pengujian akan menguji sekiranya ada kesilapan yang dilakukan oleh pembangun
sistem sepanjang proses pembangunan sistem e-Zakat. Sekiranya fasa ini diuruskan
dengan betul, ia akan mendedahkan kesilapan yang dilakukan dalam sistem yang
dibangunkan. Fasa ini bertujuan untuk memastikan sistem yang dibangunkan
memenuhi keperluan dengan sempurna. Beberapa peringkat pengujian dilaksanakan,
yang mana pembangun sistem melaksanakan turutan pengujian dalam setiap fasa
pengujian.
Peringkat pertama pengujian, pembangun sistem melaksanakan pengujian
unit yang mana setiap unit ataupun modul diuji tanpa saling bergantung untuk
memastikan setiap modul berfungsi dengan betul.
Peringkat kedua pengujian, pembangun sistem melaksanakan pengujian
integrasi yang mana modul terdiri daripada antaramuka sistem dan pangkalan data
yang digabungkan dengan betul, stabil dan cara yang jelas untuk difahami bagi
memastikan keseluruhan modul berinteraksi dengan betul. Pengujian integrasi juga
bertujuan untuk memastikan sistem dapat beroperasi sepenuhnya dengan sistem
tertentu dan tiada sebarang masalah pada sistem yang lain seperti ketidaksesuaian
dengan sistem komputer yang lain selepas proses pemasangan sistem tersebut dalam
komputer yang lain
Peringkat ketiga pengujian ialah pengujian penerimaan. Dalam pengujian ini,
pembangun sistem akan menyerahkan sistem kepada pengguna untuk pengujian
penerimaan pengguna untuk mendapatkan komen daripada pengguna tentang sistem
tersebut. Akhir sekali pengujian penerimaan operasi dilaksanakan oleh pembangun
sistem untuk memastikan bahawa sistem memenuhi keperluan operasi dan memberi
keyakinan bahawa sistem beroperasi dengan betul serta boleh digunakan sebelum
diserahkan secara formal kepada operasi pengguna.
Sebenarnya, ada satu lagi pengujian yang tidak dilaksanakan dalam projek ini
iaitu pengujian regresi. Pengujian regresi hanya bermakna bagi memastikan bahawa
sistem ini akan sentiasa berfungsi dengan betul berdasarkan perubahan ataupun
tambahan kepada sistem. Sistem ini mungkin dilaksanakan sekira terdapat
pengubahsuaian ataupun penambahbaikan sistem kepada versi baru di masa hadapan.
5.2 Implementasi Sistem
5.2.1 Pengstrukturan Persekitaran Pembangunan Perisian
5.2.1.1 Pemasangan Microsof Windows XP/Vista
Persekitaran operasi sistem untuk pembangunan sistem e-Zakat ini adalah
Windows XP/ Vista. Pemilihan sistem pengoperasian windows adalah kerana ia
biasa digunakan oleh pengguna berbanding pengpoperasian Linux ataupun Mac.
Windows XP / VISTA ini perlu dipasang ke dalam komputer terlebih dahulu
sebelum pembangunan sistem boleh dilaksanakan.
5.2.1.2 Pemasangan Xampp 1.6.2
Xampp 1.6.2 merupakan aplikasi yang digunakan untuk melarikan aplikasi
MySQL dan Apache pelayan web. Aplikasi berfungsi bagi membolehkan kedua-dua
aplikasi MySQL dan Apache pelayan web ini dilarikan serentak supaya sistem boleh
diedit dan dibangunkan pada masa yang sama. Aplikasi MySQL digunakan sebagai
pangkalan data sistem manakala Apache pula bertindak sebagai pelayan web untuk
melarikan paparan antaramuka pengguna secara atas talian. Aplikasi Xampp 16.2
perlu dipasang ke dalam komputer sebelum pembangunan sistem dijalankan (Rujuk
rajah 5.1)
Rajah 5.1 : Pemasangan Xampp 1.6.2
5.2.2 Pengurusan Konfigurasi Perisian
Versi Prosedur kawalan ataupun lebih dikenali namanya sebagai Version
Control Procedure (VCP) digunakan untuk menganalisa dan menyemak setiap
perubahan yang dibuat kepada sistem sepanjang proses pembangunannya (Rujuk
jadual 5.1)
Jadual 5.1 : Versi Prosedur Kawalan
5.2.3 Status Implementasi
Jadual 5.2 menerangkan status implementasi sistem pembayaran zakat secara
atas talian secara keseluruhannya.
AKTIVITI IMPLEMENTASI PERTAMA PENGUBAHSUAIAN
Merekabentuk
antaramuka asas
Menggunakan kod asas untuk
mengimplementasikan beberapa
antaramuka asas seperti antaramuka
index dan antaramuka menu.
Membuat pengubahsuaian
ataramuka sistem dengan
penggunaan table dan layout
bagi paparan yang lebih
menarik dan kemas.
Merekabentuk
antaramuka index
Memaparkan antaramuka yang
menggunakan warna, teks, dan
gambar yang kurang menarik.
Mengubah penggunaan
gambar, teks, dan warna yang
pelbagai untuk menarik minat
pengguna.
Mengimplementasi
antaramuka statik.
Menggunakan pengkodan HTML
biasa bagi paparan asas.
Mengubah semua pengkodan
dalam bentuk PHP bagi
memastikan sistem lebih
dinamik.
Pengstrukturan
borang input
Menggunakan pengkodan HTML
biasa bagi paparan asas.
Mengubah semua pengkoadan
dalam bentuk PHP bagi
memastikan sistem lebih
dinamik.
Pengstrukturan
Pelayan Web
Menggunakan EasyPHP sebagai
pelayan web.
Mengubah pelayan web kepada
Xampp 1.6.2
Penstrukturan
perisian browser
Menggunakan Internet Explorer
sebagai perisian browser.
Mengubah perisian browser
kepada Mozilla Firefox agar
capaian lebih pantas.
Jadual 5.2 : Status implementasi sistem e-Zakat
MODUL FUNGSI KEMAJUAN FUNGSI
STATUS
Index Modul ini berfungsi sebagai antaramuka utama untuk melarikan Sistem pembayaran e-Zakat
Capaian URL prototaip sistem e-Zakat atas talian melalui localhost.
100%
Login Modul ini memaparkan borang daftar masuk untuk membenarkan pengguna sama ada pembayar zakat ataupun staf yang sah sahaja membuat capaian kepada sistem e-Zakat.
Menghantar maklumat id penggunadan kata laluan pengguna untuk daftar masuk sistem.
100%
Logout Modul ini menyediakan capaian untuk membenarkan pengguna sama ada pembayar zakat ataupun staf yang sah sahaja keluar daripada capaian sistem e-Zakat.
Keluar daripada setiap capaian sistem.
100%
Daftar Modul ini menyediakan borang pendaftaran untuk pembayar zakat membina rekod dalam pangkalan data yang akan digunakan ketika menggunakan fungsi login sistem e-Zakat.
Menghantar dan menyimpan maklumat pembayar zakat ke dalam pangkalan data.
100%
Transaksi Bayaran Zakat
Modul ini menyediakan borang pembayaran untuk melaksanakan bayaran zakat secara atas talian.
Menghantar maklumat bayaran.zakat ke dalam pangkalan data.
80%
Pilih Transaksi Bayaran Zakat
Modul ini menyediakan menu pilihan bagi membolehkan pembayar zakat membuat pilihan transaksi bayaran zakat
Membuat capaian pemilihan transaksi.
100%
Semak Rekod Bayaran Zakat
Modul ini menyediakan borang yang memaparkan maklumat rekod bayaran zakat terkini.
Mendapatkan maklumat daripada pangkalan data
100%
Semak Maklumat Peribadi
Modul ini menyediakan borang yang memaparkan maklumat peribadi pembayar zakat terkini.
Menghantar dan mendapatkan maklumat daripada pangkalan data
100%
Kemaskini Maklumat Peribadi
Modul ini menyediakan borang yang memaparkan maklumat peribadi pembayar zakat dan membolehkan pembayar zakat mengemaskini maklumat peribadinya dalam pangkalan data.
Menghantar dan mendapatkan maklumat daripada pangkalan data
90%
Semak Maklumat Nisab Zakat terkini
Modul ini menyediakan borang yang memaparkan maklumat peribadi pembayar zakat terkini.
Menghantar dan mendapatkan maklumat daripada pangkalan data
90%
Kemaskini Maklumat Nisab Zakat
Modul ini membolehkan staf mengemaskini maklumat nisab zakat terkini untuk digunakan dalam sistem e-Zakat.
Menghantar dan mendapatkan maklumat daripada pangkalan data
90%
Cetak Modul ini membolehkan staf menyemak maklumat pembayar zakat zakat di Negeri
Mendapatkan maklumat daripada pangkalan data
100%
5.3 Pengujian Sistem
Fasa pengujian perlu diuruskan dengan jaya supaya ia mampu mengenalpasti
kesilapan dalam pengkodan atau rekabentuk yang dibangunkan bagi memastikan
sistem yang dibangunkan memenuhi keperluan dengan tepat dan sempurna.
5.3.1 Perancangan pengujian
Setiap pengujian yang ingin dilaksanakan perlulah dirancang dengan rapi
terlebih dahulu agar hasil pengujian adalah tepat.
5.3.1.1 Pengujian Organisasi
Salah satu langkah dalam proses implementasi dan pengujian ialah
mempertimbangkan paras tinggi organisasi yang terlibat dalam fasa pengujian,
hubungan setiap antara mereka dan bagaimana proses pengujian akan digabungkan
dengan pengurusan sedia ada dalam struktur perkhidmatan.
Prinsip panduan bagi pembentukan paras tinggi organisasi ialah terdapat
beberapa aktiviti pengujian yang perlu diuruskan bagi memastikan sistem yang
dibangunkan memenuhi objektif dan fungsinya sempurna dan tepat pada masanya,
serta memenuhi kehendak pengguna. Terdapat 3 kumpulan pengujian utama yang
biasa terlibat dalam fasa pengujian iaitu ; pengujian unit, pengujian integrasi, dan
pengujian penerimaan.
5.3.1.2 Persekitaran Pengujian
Persekitaran pengujian akan menerangkan kawasan dan persekitaran
pengujian dilaksanakan dan dikumpulkan. Ia juga akan menentukan konfigurasi dan
latihan untuk melaksanakan poengujian.
5.3.1.3 Jadual Pengujian
Jadual 5.3 menunjukkan aktiviti-aktiviti pengujian dan keterangan beserta
tarikh aktiviti bermula dan tarikh aktiviti berakhir.
Jadual 5.3 : Jadual pengujian
PERINGKAT
TUGAS
JANGKAMASA
BIL
TARIKH SASARAN (TAHUN 2008)
Pengujian
Unit
Pembangun
Sistem
1 bulan 5 20/5 26/5 28/5 30/5 1/6
Pengujian
Integrasi
Pembangun
Sistem
1 bulan 3 2/6 4/6 6/6
Pengujian
Penerimaan
Pengguna
akhir
1 minggu 3 10/6 13/6 17/6
5.3.2 Strategi Pengujian
Strategi pengujian mengandungi perancangan, rekabentuk kes, perlaksanaan,
pengumpulan, dan penilaian hasil pengujian. Ia mestilah mengambil kira pengujian
peringkat rendah yang akan memastikan pengaturcaraan kod adalah betul. Ia juga
mesti mengambil kira pengujian peringkat tinggi yang menentusahkan fungsi sistem
memenuhi keperluan pengguna. Jenis strategi pengujian yang digunakan dalam
pengujian sistem e-Zakat ini ialah pengujian cabang. Ia akan menguji sama ada
sistem betul atau salah.
Fasa pengujian unit mempunyai dua jenis pengesahan iaitu pengujian kotak
hitam (black-box testing) yang kadangkala digelar kotak gelas dan pengujian kotak
putih (White-box testing), yang juga digelar pengujian kelakuan. Dalam pengujian
sistem ini, pembangun sistem menggunakan teknik pengujian kotak putih. Dengan
menggunakan teknik pengujian ini, pembangun sistem mestilah mengetahui struktur
perlaksaan dalaman sistem sebelum sistem diuji. Kes pengujian digunakan bagi
mengawal pengstrukturan dalam prosedur rekabentuk.
Dalam peringkat pengujian integrasi, pengujian atas-bawah dipilih yang mana
modul akan digabungkan dengan cara dari atas ke bawah. Melalui hirarki kawalan,
bermula dengan modul kawalan utama (program utama), kemudian diikuti dengan
modul bawahan.
Pengujian penerimaan pengguna menggunakan teknik pengujian kotak hitam.
Pengguna akhir akan menguji sistem luaran e-Zakat yang mana memfokus kepada
hasil yang dijangkakan. Mereka tidak perlu memahami bagaimana perlaksanaan
bahasa pengaturcaraan web.
5.3.2.1 Kelas-kelas pengujian
Jadual 5.4 menunjukkan beberapa kelas pengujian yang terlibat dalam
proses pengujian ini, antaranya ialah :
Jadual 5.4 : Kelas-kelas pengujian BIL. KELAS PENGUJIAN KETERANGAN OUTPUT
1. Pengujian pemerolehan semula (Recovery testing)
Uji kegagalan perisian, dan tentusahkan pemerolehan semula dapat dilaksanakan dengan sebaik-baiknya.
Ya
2. Pengujian keselamatan (Security testing)
Menentusahkan mekanisma keselamatan dibangunkan di dalam sistem, maka sistem dilindungi daripada sebarang pengkodam dari menembusi sistem.
Ya
3. Pengujian tekanan (Stress testing)
Pengujian kemampuan had tampungan sistem. Sistem diuji dengan beberapa pengguna secara serentak.
Ya
4. Pengujian perlaksanaan (Performance testing)
Uji masa-larian (run-time) sistem sepanjang penggabungan sistem.
Ya
5.3.3 Rekabentuk pengujian
5.3.3.1 Keterangan pengujian
Rekabentuk pengujian merangkumi pengenalan kes, kes pengujian dan
jangkaan, dan keputusan jangkaan bagi setiap fungsi yang direkabentuk dan
didokumentasikan.
Fungsi-fungsi diuji oleh pengujian unit, pengujian integrasi, dan pengujian
penerimaan. Fungsi-fungsi yang akan diuji antaranya ialah :
1. Use case 1 : Fungsi pengesahan daftar masuk
2. Use case 2 : Fungsi pengesahan daftar keluar
3. Use Case 3 : Fungsi Pendaftaran
4. Use case 4 : Fungsi semak maklumat nisab zakat
5. Use case 5 : Fungsi kemaskini maklumat nisab zakat
6. Use case 6 : Fungsi pembayaran zakat
7. Use case 7 : Fungsi pilihan transaksi bayaran
8. Use case 8 : Fungsi semak rekod bayaran zakat
9. Use case 9 : Fungsi semak maklumat peribadi
10. Use case 10 : Fungsi kemaskini rekod peribadi
11. Use case 11 : Fungsi cetak
5.3.3.2 Data pengujian
Pada fasa pengujian, data pengujian (Rujuk jadual 5.5) memerlukan use case,
id terlibat, beberapa data input yang digunakan dan jangkaan output .
Jadual 5.5 : Data Pengujian Use
Case
Kes pengujian Keterangan
pengujian
Data input Jangkaan Output
1 Id pengguna & kataluan sah (KP-01-01) Id pengguna tidak sah & katalaluan sah
Staf atau pembayar zakat perlu memasukkan Id pengguna dan katalaluan sama seperti yang terdapat dalam pangkalan data.
Id pengguna Katalaluan
Memaparkan antaramuka menu pilihan bagi pembayar zakat ataupun staf MAINJ, capaian dibenarkan Id pengguna tidak sah, maka capaian
(KP-01-02) Id pengguna sah & katalaluan tidak sah (KP-01-03) Id pengguna & katalaluan tidak sah (KP-01-04)
antaramuka seterusnya tidak dibenarkan. katalaluan tidak sah, maka capaian antaramuka seterusnya tidak dibenarkan. Id pengguna & katalaluan tidak sah, maka capaian antaramuka seterusnya tidak dibenarkan.
2 Link betul (KP-02-01) Link tidak betul (KP-02-02)
Staf atau pembayar zakat perlu klik pada capaian logout untuk keluar daripada sistem.
Tiada
Capaian ke antaramuka seterusnya dibenarkan. Link tidak betul. Capaian ke antaramuka seterusnya tidak dibenarkan.
3 Maklumat Daftar lengkap (KP-03-01) Maklumat Daftar tidak lengkap (KP-03-02) Kosongkan borang pendaftaran (KP-03-03) Hantar borang pendaftaran (KP-03-04) Batal Proses Pendaftaran (KP-03-05)
Pembayar zakat perlu memasukkan data yang yang sama jenisnya seperti dalam pangkalan data yang mana : Menerima variable
character for pz_bank
pz_nakaun, pz_nama, pz_pekerjaan, pz_jpekerjaan, pz_alamat1, pz_alamat2, pz_daerah, pz_negeri, pz_telefon, pz_id, pz_katalaluan, pz_sahkatalaluan, pz_emel
Nama bank No. nakaun Nama No ic Pekerjaan Jenis pekerjaan Alamat Daerah Negeri No telefon Id pengguna Katalaluan Sahkatalaluan Emel
Data input sah, proses daftar seterusnya dilaksanakan Data input tidak sah, capaian antaramuka seterusnya tidak dibenarkan. Kosongkan semua data input daripada borang pendaftaran. Capaian antaramuka seterusnya dibenarkan. Proses pendaftaran dibatalkan. Capaian antaramuka seterusnya tidak dibenarkan.
4 No IC sah (KP-04-01) No IC tidak sah (KP-04-02)
Staf perlu memasukkan No ic sama seperti yang terdapat dalam pangkalan data.
No ic Memaparkan maklumat nisab zakat, capaian antaramuka seterusnya dibenarkan. No ic tidak sah, capaian antaramuka seterusnya tidak dibenarkan.
5 Id nisab sah (KP-05-01) Id nisab tidak sah (KP-05-02)
Staf perlu memasukkan data Id nisab sama seperti yang terdapat dalam pangkalan data.
Id nisab Memaparkan borang kemaskini maklumat nisab zakat. Id nisab tidak sah, maka capaian antaramuka
seterusnya tidak dibenarkan.
6 Maklumat pembayaran lengkap (KP-06-01) Maklumat pembayaran tidak lengkap (KP-06-02) Kosongkan borang pembayaran (KP-06-03) Hantar borang bayaran (KP-06-04) Batal Proses Pembayaran (KP-06-05)
Pembayar zakat perlu memasukkan data yang yang sama seperti jenisnya dalam pangkalan data yang mana : Menerima variable
character for bank pz_nakaun, pz_nama, pz_pekerjaan, pz_jpekerjaan, pz_alamat1, pz_alamat2, pz_daerah
Menerima numeric
character bagi pz_ic, pz_emasperak, pz_wangsimpanan, pz_jumlahzakat
Menerima varible date bagi pz_tahunberakhir, dan pz_tarikh.
Nama bank No. nakaun Nama No ic Pekerjaan Jenis pekerjaan Alamat Daerah Zakat wang
simpanan Zakat emas &
perak Jumlah zakat Tahun berakhir Tarikh
Data input sah, proses transasksi seterusnya diproses Data input tidak sah, capaian antaramuka seterusnya tidak dibenarkan. Kosongkan semua data input daripada borang pembayaran. Capaian antaramuka seterusnya dibenarkan. Proses transaksi bayaran dibatalkan. capaian antaramuka seterusnya tidak dibenarkan.
7 Link betul (KP-07-01) Link tidak betul (KP-07-02)
Pembayar zakat perlu klik pada capaian jenis transaksi sama ada eBanking atau ePersonal untuk membuat pilihan transaksi.
Tiada Capaian ke antaramuka seterusnya dibenarkan. Link tidak betul. Capaian ke antaramuka seterusnya tidak dibenarkan.
8 No IC sah (KP-08-01) No IC tidak sah (KP-08-02)
Staf atau pembayar zakat perlu memasukkan No ic sama seperti yang terdapat dalam pangkalan data.
No ic Memaparkan rekod bayaran zakat, capaian antaramuka seterusnya dibenarkan. No ic tidak sah, capaian antaramuka seterusnya tidak dibenarkan
9 No IC sah (KP-09-01) No IC tidak sah (KP-09-02)
Pembayar zakat perlu memasukkan No ic sama seperti yang terdapat dalam pangkalan data.
No ic Memaparkan rekod peribadi, capaian antaramuka seterusnya dibenarkan. No ic tidak sah, capaian antaramuka seterusnya tidak dibenarkan
10 No IC sah (KP-10-01)
Pembayar zakat perlu memasukkan No ic
No ic Memaparkan borang kemaskini rekod
No IC tidak sah (KP-10-02)
sama seperti yang terdapat dalam pangkalan data.
peribadi pembayar zakat Id nisab tidak sah, maka capaian antaramuka seterusnya tidak dibenarkan.
11 Link betul (KP-11-01) Link tidak betul (KP-12-02)
Staf atau pembayar zakat perlu klik pada capaian cetak untuk mencetak maklumat daripada sistem
Tiada Capaian ke antaramuka seterusnya dibenarkan. Link tidak betul. Capaian ke antaramuka seterusnya tidak dibenarkan
5.3.4 Hasil Pengujian kes
Hasil pengujian kes ialah pengecaman kepada sistem e-Zakat beradasarkan
pengujian fungsi.
5.3.4.1 Hasil Pengujian Unit
Pengujian unit merupakan peringkat terendah pengujian terhadap aplikasi
sistem melalui proses pengujian. Ia dilaksanakan bagi memastikan kebolehpercyaan
setiap unit program ataupun komponen-komponen perisian dihasilkan mengikut
keperluan yang telah disenaraikan. Proses pengujian peringkat ini juga bertujuan
untuk mengenalpasti kesilapan logik program.
Jadual 5.6 : Hasil pengujian keperluan sistem ID Sistem Sistem Jangkaan Output
ST-01 Xampp 1.6.2 Running Successfully
ST-02 Apache Friends Server Running Successfully
ST-03 PHP Admin Running Successfully
ST-07 PHP Engine Script Language Running Successfully
Jadual 5.7 : Hasil pengujian Antaramuka Modul
Jadual 5.8 : Hasil pengujian fungsi (berdasarkan use case)
Use
Case
Kes pengujian Data input Jangkaan Output Status Catatan
1 Id pengguna & kataluan sah (KP-01-01) Id pengguna tidak sah & katalaluan sah (KP-01-02) Id pengguna sah & katalaluan tidak sah (KP-01-03) Id pengguna & katalaluan tidak sah (KP-01-04)
Id pengguna Katalaluan
Memaparkan antaramuka menu pilihan bagi pembayar zakat ataupun staf MAINJ, capaian dibenarkan Id pengguna tidak sah, maka capaian antaramuka seterusnya tidak dibenarkan. katalaluan tidak sah, maka capaian antaramuka seterusnya tidak dibenarkan. Id pengguna & katalaluan tidak sah, maka capaian antaramuka seterusnya tidak dibenarkan.
OK
OK
OK
OK
Tiada
Tiada
Tiada
Tiada
2 Link betul (KP-02-01)
Tiada
Capaian ke antaramuka seterusnya dibenarkan.
OK
Tiada
ID Modul
Kes Pengujian madul Berjaya Masalah loading page
Catatan
AM-01 index.php Tiada Tiada AM -02 login.php Tiada Tiada AM -03 staf_main.php Tiada Tiada AM -04 staf_viewnisab.php Tiada Tiada AM -05 staf_updatenisabemasperak.php Tiada Tiada AM -06 staf_updatewangsimpanan.php Tiada Tiada AM -07 staf_viewrekodbayaranzakat.php Tiada Tiada AM -08 ebanking.php Tiada Tiada AM -09 epersonal.php Tiada Tiada AM -10 epersonal_daftar.php Tiada Tiada AM -11 epersonal_main.php Tiada Tiada AM -12 epersonal_payment.php Tiada Tiada AM -13 kalkulator_wangsimpanan.php Tiada Tiada AM -14 kalkulator_emasperak.php Tiada Tiada AM -15 user_viewrekodbayaranzakat.php Tiada Tiada AM -16 user_viewprofile.php Tiada Tiada AM-17 user_updateprofile.php Tiada Tiada
Link tidak betul (KP-02-02)
Link tidak betul. Capaian ke antaramuka seterusnya tidak dibenarkan.
OK Tiada
3 Maklumat Daftar lengkap (KP-03-01) Maklumat Daftar tidak lengkap (KP-03-02) Kosongkan borang pendaftaran (KP-03-03) Hantar borang pendaftaran (KP-03-04) Batal Proses Pendaftaran (KP-03-05)
Nama bank No. nakaun Nama No ic Pekerjaan Jenis pekerjaan Alamat Daerah Negeri No telefon Id pengguna Katalaluan Sahkatalaluan Emel
Data input sah, proses daftar seterusnya dilaksanakan Data input tidak sah, capaian antaramuka seterusnya tidak dibenarkan. Kosongkan semua data input daripada borang pendaftaran. Capaian antaramuka seterusnya dibenarkan. Proses pendaftaran dibatalkan. Capaian antaramuka seterusnya tidak dibenarkan.
OK
OK
OK
OK
OK
Tiada
Tiada
Tiada
Tiada
Tiada
4 No IC sah (KP-04-01) No IC tidak sah (KP-04-02)
No ic Memaparkan maklumat nisab zakat, capaian antaramuka seterusnya dibenarkan. No ic tidak sah, capaian antaramuka seterusnya tidak dibenarkan.
OK
OK
Tiada
Tiada
5 Id nisab sah (KP-05-01) Id nisab tidak sah (KP-05-02)
Id nisab Memaparkan borang kemaskini maklumat nisab zakat. Id nisab tidak sah, maka capaian antaramuka seterusnya tidak dibenarkan.
OK
OK
Tiada
Tiada
6 Maklumat pembayaran lengkap (KP-06-01) Maklumat pembayaran tidak lengkap (KP-06-02) Kosongkan borang pembayaran (KP-06-03) Hantar borang bayaran (KP-06-04) Batal Proses Pembayaran (KP-06-05)
Nama bank No. nakaun Nama No ic Pekerjaan Jenis pekerjaan Alamat Daerah Zakat wang
simpanan Zakat emas &
perak Jumlah zakat Tahun berakhir Tarikh
Data input sah, proses transasksi seterusnya diproses Data input tidak sah, capaian antaramuka seterusnya tidak dibenarkan. Kosongkan semua data input daripada borang pembayaran. Capaian antaramuka seterusnya dibenarkan. Proses transaksi bayaran dibatalkan. capaian antaramuka seterusnya tidak
OK
OK
OK
OK
OK
Tiada
Tiada
Tiada
Tiada
Tiada
dibenarkan. 7 Link betul
(KP-07-01) Link tidak betul (KP-07-02)
Tiada Capaian ke antaramuka seterusnya dibenarkan. Link tidak betul. Capaian ke antaramuka seterusnya tidak dibenarkan.
OK
OK
Tiada
Tiada
8 No IC sah (KP-08-01) No IC tidak sah (KP-08-02)
No ic Memaparkan rekod bayaran zakat, capaian antaramuka seterusnya dibenarkan. No ic tidak sah, capaian antaramuka seterusnya tidak dibenarkan
OK
OK
Tiada
Tiada
9 No IC sah (KP-09-01) No IC tidak sah (KP-09-02)
No ic Memaparkan rekod peribadi, capaian antaramuka seterusnya dibenarkan. No ic tidak sah, capaian antaramuka seterusnya tidak dibenarkan
OK
OK
Tiada
Tiada
10 No IC sah (KP-10-01) No IC tidak sah (KP-10-02)
No ic Memaparkan borang kemaskini rekod peribadi pembayar zakat Id nisab tidak sah, maka capaian antaramuka seterusnya tidak dibenarkan.
OK
OK
Tiada
Tiada
11 Link betul (KP-11-01) Link tidak betul (KP-12-02)
Tiada Capaian ke antaramuka seterusnya dibenarkan. Link tidak betul. Capaian ke antaramuka seterusnya tidak dibenarkan
OK
OK
Tiada
Tiada
5.3.4.2 Hasil Pengujian Integrasi
Selepas pengujian unit berjaya, maka pengujian integrasi pula dilaksanakan.
Pengujian intregrasi dilaksanakan bagi memastikan sistem dapat beroperasi
sepenuhnya dengan sistem tertentu dan tiada sebarang masalah pada sistem yang lain
seperti ketidaksesuaian dengan sistem komputer yang lain selepas proses
pemasangan sistem tersebut dalam komputer terbabit.
5.3.4.3 Hasil Pengujian Penerimaan
Dalam pengujian penerimaan, prototaip sistem akan dipersembahkan kepada
pengguna akhir untuk diuji bagi memastikan sistem memenuhi keperluan pengguna.
Prototatip ini disertakan dengan borang penerimaan(Rujuk Lampiran H) untuk diisi
oleh pengguna akhir bagi menyokong proses pengujian peringkat ini. Pengguna akhir
diberi peluang untuk menguji perlaksanaan sistem dan fungsi setiap modul. Ini
membolehkan pengguna akhir memahami penggunaan sistem dengan lebih dekat
lagi. Pengujian kes bertujuan utuk menentukan sama ada sistem telah benar-benar
lebih efisyen. Sebarang pembaharuan ataupun pertambahan keperluan daripada
pengguna akhir akan dipertimbangkan dalam bahagian ini. Jadual 5.9 menunjukkan
hasil pengujian penerimaan pengguna akhir.
Jadual 5.9 : Hasil Pengujian Penerimaan. Use
Case
Kes pengujian Data input Jangkaan Output Status Catatan
1 Id pengguna & kataluan sah (KP-01-01) Id pengguna tidak sah & katalaluan sah (KP-01-02) Id pengguna sah & katalaluan tidak sah (KP-01-03) Id pengguna & katalaluan tidak sah (KP-01-04)
Id pengguna Katalaluan
Memaparkan antaramuka menu pilihan bagi pembayar zakat ataupun staf MAINJ, capaian dibenarkan Id pengguna tidak sah, maka capaian antaramuka seterusnya tidak dibenarkan. katalaluan tidak sah, maka capaian antaramuka seterusnya tidak dibenarkan. Id pengguna & katalaluan tidak sah, maka capaian antaramuka seterusnya tidak dibenarkan.
OK
OK
OK
OK
Tiada
Tiada
Tiada
Tiada
2 Link betul (KP-02-01) Link tidak betul (KP-02-02)
Tiada
Capaian ke antaramuka seterusnya dibenarkan. Link tidak betul. Capaian ke antaramuka seterusnya tidak dibenarkan.
OK
OK
Tiada
Tiada
3 Maklumat Daftar lengkap (KP-03-01) Maklumat Daftar tidak lengkap (KP-03-02) Kosongkan borang pendaftaran (KP-03-03) Hantar borang pendaftaran (KP-03-04) Batal Proses Pendaftaran (KP-03-05)
Nama bank No. nakaun Nama No ic Pekerjaan Jenis pekerjaan Alamat Daerah Negeri No telefon Id pengguna Katalaluan Sahkatalaluan Emel
Data input sah, proses daftar seterusnya dilaksanakan Data input tidak sah, capaian antaramuka seterusnya tidak dibenarkan. Kosongkan semua data input daripada borang pendaftaran. Capaian antaramuka seterusnya dibenarkan. Proses pendaftaran dibatalkan. Capaian antaramuka seterusnya tidak dibenarkan.
OK
OK
OK
OK
OK
Tiada
Tiada
Tiada
Tiada
Tiada
4 No IC sah (KP-04-01) No IC tidak sah (KP-04-02)
No ic Memaparkan maklumat nisab zakat, capaian antaramuka seterusnya dibenarkan. No ic tidak sah, capaian antaramuka seterusnya tidak dibenarkan.
OK
OK
Tiada
Tiada
5 Id nisab sah (KP-05-01) Id nisab tidak sah (KP-05-02)
Id nisab Memaparkan borang kemaskini maklumat nisab zakat. Id nisab tidak sah, maka capaian antaramuka seterusnya tidak dibenarkan.
OK
OK
Tiada
Tiada
6 Maklumat pembayaran lengkap (KP-06-01) Maklumat pembayaran tidak lengkap (KP-06-02) Kosongkan borang pembayaran (KP-06-03) Hantar borang bayaran (KP-06-04) Batal Proses Pembayaran (KP-06-05)
Nama bank No. nakaun Nama No ic Pekerjaan Jenis pekerjaan Alamat Daerah Zakat wang
simpanan Zakat emas &
perak Jumlah zakat Tahun berakhir Tarikh
Data input sah, proses transasksi seterusnya diproses Data input tidak sah, capaian antaramuka seterusnya tidak dibenarkan. Kosongkan semua data input daripada borang pembayaran. Capaian antaramuka seterusnya dibenarkan. Proses transaksi bayaran dibatalkan. capaian antaramuka seterusnya tidak dibenarkan.
OK
OK
OK
OK
OK
Tiada
Tiada
Tiada
Tiada
Tiada
7 Link betul (KP-07-01)
Tiada Capaian ke antaramuka seterusnya dibenarkan.
OK
Tiada
Link tidak betul (KP-07-02)
Link tidak betul. Capaian ke antaramuka seterusnya tidak dibenarkan.
OK
Tiada
8 No IC sah (KP-08-01) No IC tidak sah (KP-08-02)
No ic Memaparkan rekod bayaran zakat, capaian antaramuka seterusnya dibenarkan. No ic tidak sah, capaian antaramuka seterusnya tidak dibenarkan
OK
OK
Tiada
Tiada
9 No IC sah (KP-09-01) No IC tidak sah (KP-09-02)
No ic Memaparkan rekod peribadi, capaian antaramuka seterusnya dibenarkan. No ic tidak sah, capaian antaramuka seterusnya tidak dibenarkan
OK
OK
Tiada
Tiada
10 No IC sah (KP-10-01) No IC tidak sah (KP-10-02)
No ic Memaparkan borang kemaskini rekod peribadi pembayar zakat Id nisab tidak sah, maka capaian antaramuka seterusnya tidak dibenarkan.
OK
OK
Tiada
Tiada
11 Link betul (KP-11-01) Link tidak betul (KP-12-02)
Tiada Capaian ke antaramuka seterusnya dibenarkan. Link tidak betul. Capaian ke antaramuka seterusnya tidak dibenarkan
OK
OK
Tiada
Tiada
5.4 Ringkasan
Secara keseluruhannya, bab ini menerangkan tentang implementasi dan hasil
daripada pengujian yang dijalankan. Implementasi sistem e-Zakat ini perlu
mengambil kira pelbagai aspek sama ada dari segi pengkodan mahupun rekabentuk
antaramuka. Untuk menghasilkan satu sistem secara atas talian yang baik dalam
masa yang singkat, teknik dan strategi pengujian yang tepat perlu dilaksanakan
dengan sebaik – baiknya. Pengujian seperti pengujian unit, pengujian integrasi, dan
pengujian penerimaan dilaksanakan bagi mengetahui sama ada sesuatu sistem itu
diterima oleh pengguna ataupun tidak. Berdasarkan hasil pengujian, penambahbaikan
telah dilaksanakan terhadap sistem bagi memenuhi objektif dan memberi kepuasan
kepada pengguna.
BAB 6
STRATEGI ORGANISASI
6.1 Pendahuluan
Bagi menjamin perlaksanaan sistem dengan lebih berkesan, organisasi
memerlukan satu strategi bagi memastikan sistem digunakan sepenuhnya dan
mencapai matlamat sebenar projek ini. Di dalam bab ini, dicadangkan beberapa
strategi bagi organisasi terbabit melaksanakan sistem yang lebih praktikal dan
bersesuaian dengan struktur organisasi.
6.2 Strategi Organisasi
Strategi merupakan satu teknik, cara atau kaedah yang terbaik bagi mencapai
sesuatu matlamat. Untuk perlaksanaan sistem e-Zakat ini, beberapa strategi
organisasi dicadangkan bagi memastikan ia mampu memberi kemudahan
pembayaran secara atas talian kepada semua peringkat pengguna. Berikut merupakan
strategi yang dicadangkan.
6.2.1 Bengkel Latihan Penggunaan
Sesi bengkel untuk latihan praktikal para pengguna di MAINJ perlu
dilaksanakan secara berperingkat bermula dari staf-staf MAINJ yang
bertanggungjawab menguruskan pungutan zakat sepenuhnya. Bengkel tersebut boleh
diadakan selama 3 hari, yang lebih memfokus kepada latihan penggunaan sistem.
6.2.2 Menyediakan Dokumentasi
Dokumentasi atau manualpengendalian sistem(Rujuk Lampiran G) adalah
amat penting untuk pentadbir sistem iaitu staf MAINJ bagi memastikan setiap fungsi
sistem dapat difahami dan diaplikasin dengan betul. Manual pengguna dan
pembangunan sistem perlu didokumentasikan untuk tujuan penyelenggaraan dan
penambahbaikan terhadap sistem.
Dokumen ini perlu disediakan oleh pembangun sistem dari segi nama fail,
kegunaan, pangkalan data serta struktur sistem ini. Dokumentasi tersebut perlulah
mudah difahami oleh pengguna.
6.2.3 Sokongan Pihak Pengurusan
Dalam apa jua bentuk projek untuk sesebuah organisasi sokongan daripada
Pihak pengurusan atasan adalah amat penting supaya sistem tersebut mendapat
bantuan dari segi kewangan dan moral. Apabila pihak pengurusan atasan menyokong
sepenuhnya sistem ini, maka dengan mudahnya kerjasama daripada semua
kakitangan MAINJ boleh diperolehi.
6.2.4 Penyelenggaraan Sistem e-Zakat
Fasa terakhir dalam pengurusan projek adalah fasa penyelenggaraan. Fasa
ini adalah peringkat terpenting bagi menentukan kejayaan sesebuah projek. Pihak
MAINJ perlu menentukan seorang pentadbir sistem untuk menyelenggara sistem
supaya proses pembayaran zakat tepat mengikut kiraan nisab terkini. Fasa ini juga
adalah paling sukar untuk memastikan kitar hayat sistem adalah panjang.
Penyelenggaraan sistem perlu dikemaskini sekurang-kurangnya sebulan sekali.
6.2.5 Promosi Sistem e-Zakat
Sistem e-Zakat yang dibangunkan perlu dipromosi kepada orang awam
supaya sistem ini digunakan. Kaedah promosi yang boleh dilaksanakan iaitu
memaparkan alamat laman sistem di dalam risalah, buletin dan di corong radio.
Alamat laman web sistem mestilah selalu disertakan dalam apa jua bentuk dokumen
berkaitan dengan zakat.
6.3 Ringkasan
Penggunaan medium laman web sebagai saluran pembayaran secara atas
talian adalah sejajar dengan keperluan teknologi terkini. Namun begitu tanpa strategi
yang tepat dan berkesan, sistem pembayaran secara atas talian yang dibangunkan ini
tidak akan mencapai objektif yang disasarkan. Strategi yang paling penting adalah
mendapat sokongan yang kuat daripada pihak pengurusan atasan supaya ia akan
digunakan dengan sebaik – baiknya. Bagi memastikan proses pembayaran secara atas
talian ini efisyen pula, strategi terbaik adalah sentiasa mengemaskini laman web
sistem. Maka, keseluruhannya kerjasama daripada semua pihak berkaitan
terutamanya pihak pengurusan adalah penting ke arah mencapai visi dan misi
organisasi
BAB 7
KESIMPULAN
7.1 Pengenalan
Setelah projek dibangunkan ia seharusnya dianalisa dan dikaji sama ada
projek yang dibangunkan ini memenuhi objektif dan mencapai matlamat projek. Di
dalam bab ini akan melihat sejauh mana projek yang dibangunkan memenuhi
objektif dan apakah nilai yang ada pada projek ini yang diperolehi oleh penulis. Di
samping itu, kelemahan sistem, kekangan sistem, masalah yang dihadapi ketika
membangunkan sistem ini dan cadangan untuk penambahbaikan sistem juga
diperbincangkan.
Kajian-kajian ke atas kaedah-kaedah pembayaran semasa yang diamalkan
oleh pusat pungutan Zakat di Malaysia dilaksanakan bagi mengenalpasti kelemahan-
kelemahan sistem sedia ada. Seterusnya kajian-kajian ke atas isu-isu semasa
berkaitan zakat juga dijalankan bagi mengenalpasti masalah-masalah yang timbul
dalam perlaksanaan pembayaran zakat.
Kaedah-kaedah pembayaran secara atas talian yang bersesuaian dengan
peraturan zakat dikenalpasti bagi menghasilkan satu rekabentuk sistem yang benar-
benar dapat memenuhi permintaan pengguna.
7.2 Pencapaian
Hasil awalan daripada Projek Sarjana II telah digunakan sebgai panduan untuk
membangunkan sistem yang lengkap dalam Projek Sarjana II. Berdasarkan objektif-
objektif yang telah digariskan dalam bab 1, cadangan sistem e-Zakat yang dirancang
telah diimplementasikan. Berikut adalah senarai pencapaian yang telah dicpai oleh
sistem e-Zakat :
1. Sistem e-Zakat mampu melaksanakan sistem pembayaran zakat
melalui modul pengguna yang di kenali sebagai ‘eBanking’ dan
‘ePersonal’.
2. Modul ‘eBanking’ membolehkan pengguna yang telah mempunyai
akaun bank berdaftar melaksanakan proses pembayaran melalui
capaian perbankan internet kepada bank mereka dengan bantuan
manual pengguna.
3. Modul ‘e-Personal’ membolehkan pengguna melaksanakan proses
pembayaran melalui kaedah pembayaran FPX dengan bantuan
kalkulator internet.
4. Modul ‘e-Personal’ mampu mengawal pendaftaran pengguna melalui
perkongsian data dengan bank terbabit bagi menjamin keselamatan
sistem.
5. Modul ‘e-personal’ juga memberi kemudahan kepada pengguna
berdaftar untuk mengemaskini maklumat peribadi dan menyemak
rekod bayaran mereka yang terakhir.
7.3 Rintangan dan Cabaran
Sepanjang tempoh perlaksanaan Projek Sarjana ini, sistem yang dihasilkan
hanya mencapai 90% daripada objektif penulis. Ini kerana terdapat beberapa
kekangan dan cabaran yang telah dilalui secara luaran mahupun secara dalaman.
Antaranya ialah:
1. Kekeliruan pengguna tentang objektif sistem yang dicadangkan oleh
penulis, yang mana sistem ini lebih memberi fokus kepada aplikasi
sistem berasaskan web bukannya portal pengetahuan untuk pengguna.
Kesannya pengguna tidak menjawab dengan tepat pengujian
penerimaan pengguna, dan penulis perlu mengulangi sesi pengujian
bagi mendapatkan hasil yang tepat dengan objektif.
2. Mengharungi kekangan masa yang amat mencabar setelah mula
bekerja tetap dalam bidang pendidikan. Banyak perkara baru yang
perlu dipelajari dan dalam masa yang sama perlu memberi tumpuan
kepada projek sarjana yang telah tertangguh selama satu semester.
3. Komputer peribadi telah dicuri di tempat kerja pada bulan april 2008
menyebabkan penulis terpaksa membangunkan semula projek sarjana
yang telah pun siap 60% ketika itu daripada peringkat awal
rekabentuk. Ia merupakan cabaran yang paling berat untuk penulis
hadapi.
4. Disaat akhir pengujian sistem, penulis sekali lagi diuji apabila
komputer peribadi diserang virus yang telah mencipta dirinya sebagai
APACHE SERVER dan kemudiannya mengganggu sistem yang
dibangunkan selain semua fail di bahagian C telah dirosakkan.
Walaubagaimanapun, berkat kesabaran dan dorongan suami serta keluarga,
penulis berjaya mengharungi cabaran dan kekangan untuk terus menyiapkan Projek
Sarjana ini dengan jayanya walaupun hanya mencapai objektif 90%. Selain itu, sikap
memahami dan sokongan moral daripada pihak penyelia, dan teguran membina
daripada para penilai telah menjadi semangat kepada penulis agar tidak mudah putus
asa dan komited dalam menyelesaikan tanggungjawab sebagai seorang pelajar.
7.4 Harapan
Matlamat utama dalam projek ini adalah untuk membina aplikasi sistem
berasaskan web iaitu pembayaran zakat secara atas talian (Sistem e-Zakat) yang
membuat penambahbaikan daripada sistem sedia ada menggunakan kaedah-kaedah
pembayaran secara atas talian dengan mengambil kira peraturan pembayaran zakat
yang perlu dipatuhi semasa proses pembayaran zakat dilaksanakan. Seterusnya, hasil
projek ini diharap dapat direalisasikan kepada sistem sebenar yang telah dicadangkan
kepada pihak MAINJ.
7.5 Ringkasan
Pada keseluruhannya, projek sarjana ini telah berjaya dilaksanakan sebanyak
90%, dan seterusnya didokumentasikan. Semua maklumat keperluan pengguna yang
diperlukan untuk membangunkan sistem dikumpulkan melalui aktiviti temuramah
dengan pegawai berkaitan di MAINJ, pembacaan buku, borang kaji selidik kepada
pengguna, dan penyelidikan melalui internet. Tiga perkara yang perlu diberi
perhatian dalam kajian ini ialah bagaimana untuk memastikan data dapat diperolehi
dengan terperinci, bagaimana untuk memastikan kualiti data yang diperolehi, dan
bagaimana untuk menyimpan dan menguruskan data untuk dianalisis.
Melalui penyelidikan internet, beberapa kajian kes tentang sistem sedia ada
dan isu-isu semasa dilaksanakan. Semua proses yang berkaitan dengan sistem
dijelaskan dalam bab 2. Pada asasnya, penyelidikan internet memberi kelebihan dan
bantuan maklumat tentang kaedah-kaedah pembayaran secara atas talian terkini yang
lebih efisyen. Selain itu maklumat yang diperolehi memberi panduan dalam
pemilihan metodologi yang sesuai digunakan bagi memastikan proses semasa
pembangunan sistem berjalan dengan lancar.
Daripada senarai maklumat yang diperolehi daripada pihak MAINJ,
pembangun sistem perlu benar-benar memahami proses semasa yang mana akan
membantu dalam memberi penambaikan kepada sistem sedia ada yang lebih
memenuhi kehendak pengguna. Selain itu pembangun sistem juga perlu memberi
perhatian kepada teknologi yang bersesuaian bagi mengaplikasi kaedah-kaedah
tertentu yang akan digunakan dalam pembinaan sistem baru.
Akhir sekali, kemajuan pembayaran zakat secara atas talian ini diharap dapat
memberi faedah kepada penambahbaikan sistem. Selepas membuat perbandingan
dengan sistem sedia ada, didapati sistem e-Zakat ini mampu menyediakan ruang
sistem yang besar dan boleh menjimatkan masa pengguna. Dengan itu, hasil projek
ini diharap dapat direalisasikan kepada sistem sebenar yang telah dicadangkan
kepada pihak MAINJ.
Lampiran A
LAMPIRAN A : Borang Pembayaran Zakat Secara Manual
Lampiran B
LAMPIRAN B : Borang kaji selidik pengguna
User no : U0010 Tempat :
BAHAGIAN A
1. Berapa lama anda telah menggunakan komputer?
0 - 1 Tahun
2 – 4 Tahun
4 – 6 Tahun
6 – 8 Tahun
Lebih 8 Tahun
2. Berapa lama anda telah menggunakan Internet ?
0 - 1 Tahun
2 – 4 Tahun
4 – 6 Tahun
6 – 8 Tahun
Lebih 8 Tahun
3. Jantina ?
Lelaki
Perempuan
4. Umur anda?
20 - 25 Tahun
25 – 35 Tahun
35 – 45 Tahun
45 – 55 Tahun
55 tahun ke atas
BAHAGIAN B
1. Adakah anda pernah membayar Zakat?
___________________________________________________________
2. Dimanakah anda selalu membayar Zakat?
___________________________________________________________
3. Adakah pelu membayar zakat secara atas talian?
Sangat Tidak Setuju 1 2 3 4 5 Sangat Setuju
BAHAGIAN C
Katakan anda sebagai pengguna yang ingin menjelaskan bayaran zaka secara atas
talian. Sila layari laman web http://www.maij.gov.my/utama.htm. Pada website
MAINJ ini, sila layari laman web berkaitan melalui capaian RHB Bank Berhad
(Online) dan Bank Islam Malaysia Berhad (Online) untuk melaksanakan
bayaran zakat secara atas talian.(Ambil masa 5 minit). Setelah selesai sila jawab
soalan-soalan berikut :
1. Adakah panduan mengira zakat mudah dicari?
Rendah 1 2 3 4 5 Tinggi
2. Adakah proses pembayaran mudah dicari ?
Rendah 1 2 3 4 5 Tinggi
3. Adakah proses pmbayaran mudah diikuti ?
Rendah 1 2 3 4 5 Tinggi
4. Adakah keseluruhan perkhidmatan pembayaran yang disediakan oleh MAINJ
mudah digunakan.
Rendah 1 2 3 4 5 Tinggi
Lampiran C LAMPIRAN C : Jadual semester 3 sesi 2006/2007
Lampiran D
LAMPIRAN D : Jadual semester 3 sesi 2007/2008
Lampiran E LAMPIRAN E : Gantt Chart
Lampiran F
LAMPIRAN F : Rekabentuk antaramuka sistem
1) Login Staff : Silap id pengguna & katalaluan
2) Menu Utama Staf
3) Semak Maklumat kadar Nisab
4) Kemaskini Maklumat Nisab Zakat Emas
5) Kemaskini Maklumat Nisab Zakat Perak
6) Staf Semak Rekod Bayaran Zakat
7) Pilihan Transaksi eBanking
8) Pilihan Transaksi ePersonal
9) Menu utama ePersonal
10) Daftar Pengguna Baru
11) Pembayar Zakat Semak Rekod bayaran Zakat
12) Pembayar Zakat Semak Rekod Peribadi
13) Bayar Zakat Guna Kaedah FPX
14) Kalkulator Zakat Wang Simpanan
15) Kalkulator Zakat Emas & Perak
Lampiran G
LAMPIRAN G : Manual Pengguna
Lampiran H
LAMPIRAN H : Borang Pengujian Penerimaan Pennguna
SISTEM PEMBAYARAN E-ZAKAT
OBJEKTIF:
Borang soal selidik ini disediakan untuk mendapatkan maklum balas pengguna di
sekitar JOHOR BAHRU mengenai sistem ini. Tujuan utamanya adalah untuk
meningkatkan lagi keupayaan dalam merealisasikan sistem pembayaran secara atas
talian ini.
1. Komen anda mengenai antara muka pengguna Sistem ini
Tidak Memuaskan Sederhana Memuaskan Sangat Memuaskan
Ulasan : Komen untuk penambahbaikan sistem
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
2. Pendapat anda mengenai susunan menu dan juga capaian terhadap sesuatu menu
dalam sistem ini.
Tidak Memuaskan Sederhana Memuaskan Sangat Memuaskan
Ulasan : Komen untuk penambahbaikan sistem
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
3. Komen anda mengenai ketepatan isi kandungan dan mesra pengguna.
Tidak Memuaskan Sederhana Memuaskan Sangat Memuaskan
Ulasan : Komen untuk penambahbaikan sistem
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
4. Pendapat anda mengenai tempoh masa tindak balas sistem ini terhadap sebarang
tindakan pengguna.
Tidak Memuaskan Sederhana Memuaskan Sangat Memuaskan
Ulasan : Komen untuk penambahbaikan sistem
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
5. Komen anda mengenai penerangan dan arahan yang dinyatakan dalam sistem.
Tidak Memuaskan Sederhana Memuaskan Sangat Memuaskan
Ulasan : Komen untuk penambahbaikan sistem
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
6. Mengikut pendapat anda adakah maklumat di dalam sistem ini mencukupi
Ya Tidak
Ulasan : Komen untuk penambahbaikan sistem
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
7. Setelah sistem diuji, apakah fungsi lain yang harus diwujudkan untuk meningkatkan
keupayaan sistem ini
Ulasan : Nyatakan fungsi lain yang perlu ada _________________________________________________________________
_________________________________________________________________
8. Pada pendapat anda, apakah aplikasi atau maklumat lain yang perlu ditambahkan
ke dalam sistem untuk meningkatkan keupayaan sistem secara atas talian
Ulasan : Komen untuk penambahbaikan sistem _________________________________________________________________
_________________________________________________________________
Lampiran I
LAMPIRAN I: Lain-lain
1) Prosedur Pembayaran zakat di MAINJ
2) Borang Pembayaran Zakat Melalui Potongan gaji
3) Borang taksir Zakat Sendiri
