BAB 1

KEDUDUKAN STRATEGIK MENDORONG PENGUASAAN BRITISH

PERTAPAKAN SYARIKAT HINDIA TIMUR INGGERIS DI PULAU PINANG

PULAU PINANG MENJADI PANGKALAN SHTI.

SEBAB SHTI MEMERLUKAN PULAU PINANG:

• SEBAGAI PUSAT PENGUMPULAN BARANG- SHTI MEMERLUKAN TEH DARI CHINA

• PELABUHAN PERSINGGAHAN- MENDAPATKAN BEKALAN AIR, MAKANAN DAN MEMBAIKI KAPAL SERTA TEMPAT BERLINDUNG DARIPADA TIUPAN ANGIN MONSON

• PANGKALAN TENTERA- MEMPERTAHANKAN INDIA DARI SERANGAN PERANCIS

KEDAULATAN KEDAH TERCABAR

KEDAH MENGHADAPI ANCAMAN DARIPADA:1. BUGIS – PEREBUTAN TAKHTA BERLAKU

SERTA PERLANTIKAN TUNKU ABDULLAH SEBAGAI RAJA MUDA TIDAK DIPERSETUJUI KERABAT DIRAJA KEDAH KERANA BUKAN “ANAK GAHARA”.KERABAT MEMINTA BANTUAN BUGIS YANG DIKETUAI OLEH RAJA HAJI DAN MENYERANG KEDAH

2. SIAM – MENUNTUT KEDAH MENGHANTAR UFTI BUNGA EMAS DAN MENGANCAM KEDAH. SULTAN KEDAH TERPAKSA MEMINTA BANTUAN SHTI

3. ANCAMAN BURMA – KEDAH JUGA MENGHADAPI ANCAMAN DARIPADA BURMA

TIPU HELAH FRANCIS LIGHT BAGI MENDAPATKAN PULAU PINANG- BERSAING DENGAN BELANDA YANG

MENGAMALKAN DASAR MONOPOLI

- MENANDATANGANI PERJANJIAN INGGERIS – KEDAH DENGAN SULTAN ABDULLAH PADA TAHUN 1786SYARAT PERJANJIAN:* SHTI MEMBANTU KEDAH SEKIRANYA DISERANG MUSUH* SHTI TIDAK BOLEH MELINDUNGI MUSUH KEDAH* SHTI AKAN MEMBAYAR SEBANYAK 30.000 DOLAR KEPADA SULTAN SEBAGAI PAMPASAN

SHTI MUNGKIR JANJI

• PADA TAHUN 1786 SIAM MENGANCAM KEDAH• SULTAN MEMINTA BANTUAN INGGERIS• SHTI ENGAN MEMBANTU ATAS ALASAN TIDAK TERLIBAT

DENGAN PERJANJIAN• SULTAN ABDULLAH MERASA TERTIPU DAN INGIN

MENYERANG SHTI• FRANCIS LIGHT TERLEBIH DAHULU MENYERANG

SEBERANG PRAI

SHTI MENGAMBIL SEBERANG PERAI

SEBAB SHTI MEMERLUKAN SEBERANG PERAI IALAH:

• BENTENG PERTAHANAN• UNTUK BERCUCUK TANAM

PERJANJIAN PERSAHABATAN DAN PERIKATAN 1800

SYARAT PERJANJIAN:

• SULTAN KEDAH MENYERAHKAN SEBERANG PERAI

• SHTI AKAN MEMBAYAR 10.000 DOLAR SEPANYOL SETAHUN BAGI PULAU PINANG DAN SEBERANG PERAI

PERJANJIAN BURNEY 1826

SYARAT:1. BRITISH MENGIKTIRAF KETUANAN SIAM

TERHADAP KEDAH2. SULTAN KEDAH TIDAK DIBENARKAN

TINGGAL DI KEDAH, PULAU PINANG, SEBERANG PERAI, PERAK, SELANGOR DAN BURMA

3. BRITISH TIDAK AKAN MEMBANTU SULTAN KEDAH MENYERANG SIAM DAN JAJAHAN TAKLUKNYA

4. BRITISH AKAN MENGHANTAR BALIK SULTAN KEDAH YANG BERLINDUNG DI PULAU PINANG KE KEDAH DAN KEDAH HENDAKLAH MENGHANTAR UFTI BUNGA EMAS

5. SIAM MENGIKTIRAF PENDUDUKAN BRITISH DI PULAU PINANG DAN SEBERANG PERAI

PERISTIWA MENGIKUT KRONOLOGI• 1771 – SULTAN MUHAMMAD JIWA MEMINTA

BANTUAN FIRMA JOURDAIN SULLIVAN AND DE SOUZA. PERJANJIAN DIBATALKAN KERANA FIRMA ENGGAN MENYERANG BUGIS DI SELANGOR

• 1786 – PERJANJIAN INGGERIS-KEDAH ANTARA SULTAN ABDULLAH DENGAN FRANCIS LIGHT

• 1791 – SULTAN KEDAH DITEWASKAN OLEH FRANCIS LIGHT DI SEBERANG PERAI

• 1800 – PERJANJIAN PERSAHABATAN DAN PERIKATAN ANTARA SULTAN DZIAUDDIN DENGAN GABENOR GEORGE LEITH. SHTI MENDUDUKI SEBERANG PERAI

PERTAPAKAN SHTI DI SINGAPURA

SHTI GAGAL MEMAJUKAN PULAU PINANG KERANA

• TERLETAK TERLALU JAUH KE UTARA• TIDAK DAPAT BERSAING DENGAN BELANDA DI

BETAWI

SHTI SEMAKIN TERDESAK DAN MENCARI PELABUHAN BARU

SINGAPURA PANGKALAN PERDAGANGAN YANG STRATEGIK

• SINGAPURA SEBAHAGIAN DARIPADA WILAYAH KEKUASAAN KERAJAAN JOHOR

• TERLETAK DI KAWASAN YANG STRATEGIK• SESUAI SEBAGAI PELABUHAN BEBAS DAN

PANGKALAN• DAPAT MENYAINGI PELABUHAN BELANDA DI

BETAWI

TAKTIK RAFFLES MENGAMBIL SINGAPURA

MEMAKSA TEMENGGUNG ABDUL RAHMAN MENANDATANGANI PERJANJIAN YANG MEMBENARKAN BRITISH MEMBINA LOJI DI SINGAPURA

ANTARA ISI PERJANJIAN IALAH• SHTI BOLEH MENDIRIKAN LOJI DI SINGAPURA• SHTI BERSETUJU MELINDUNGI TEMENGGUNG

DARI ANCAMAN DALAM DAN LUAR• SHTI AKAN MEMBAYAR 3000 DOLAR SETAHUN

KEPADA TEMENGGUNG• SHTI TIDAK AKAN MEMBENARKAN

TEMENGGUNG MEMBUAT HUBUNGAN DENGAN NEGARA BARAT YANG LAIN

USAHA RAFFLES UNTUK MENDAPATKAN SINGAPURA

• MEMPERALATKAN TENGKU HUSSEIN• MEMUJUK TEMENGGUNG ABDUL RAHMAN

MENJEMPUT TENGKU HUSSEIN KE SINGAPURA UNTUK DITABALKAN SEBAGAI SULTAN

• PERTABALAN SULTAN HUSSEIN MENYEBABKAN JOHOR MEMPUNYAI DUA ORANG SULTAN

• SULTAN HUSSEIN BERKUASA DI SINGAPURA DAN SULTAN ABDUL RAHMAN BERKUASA DI LINGGA

SHTI MENCENGKAM SINGAPURA

• PADA 2 OGOS 1824, SATU PERJANJIAN DITANDATANGANI ANTARA JOHN CRAWFORD (RESIDEN SINGAPURA) DENGAN SULTAN HUSSEIN DAN TEMENGGUNG ABDUL RAHMAN

• SULTAN HUSSEIN TERPAKSA MENYERAHKAN SINGAPURA SECARA RASMI KEPADA SHTI

• SHTI KEMUDIANNYA MENGARAHKAN TEMENGGUNG ABDUL RAHMAN MEMINDAHKAN PUSAT PENTADBIRAN DARI KUALA SUNGAI SINGAPURA KE TELUK BELANGA

• ALASAN UNTUK MEMAJUKAN SINGAPURA

PERJANJIAN 2 OGOS 1824

ANTARA SYARAT-SYARAT PERJANJIAN IALAH:• SULTAN HUSSEIN DAN TEMENGGUNG ABDUL

RAHMAN MENYERAHKAN SINGAPURA KEPADA SHTI BUAT SELAMA-LAMANYA

• SULTAN HUSSEIN DAN TEMENGGUNG ABDUL RAHMAN HENDAKLAH MEMBENARKAN PEDAGANG-PEDAGANG BEBAS BERDAGANG DI JOHOR DAN WILAYAH TAKLUKNYA

• SULTAN HUSSEIN DAN TEMENGGUNG ABDUL RAHMAN ATAU WARISNYA BOLEH MENETAP DI TANAH MILIK BAGINDA DI SINGAPURA ATAU BERPINDAH DARI SINGAPURA

PERPECAHAN KEPULAUAN MELAYU

• PIHAK BELANDA MEMPERTIKAI TINDAKAN RAFFLES MEMBUKA SINGAPURA

• BELANDA BIMBANG SINGAPURA AKAN MENYAINGI PELABUHAN BETAWI

• BERLAKU KETEGANGAN• DISELESAIKAN MELALUI PERJANJIAN

INGGERIS-BELANDA

PERJANJIAN INGGERIS-BELANDA 17 MAC 1824

SYARAT:• BELANDA MENGIKTIRAF PETEMPATAN BRITISH

DI SINGAPURA• BELANDA BERJANJI TIDAK AKAN MEMBUKA

PETEMPATAN BARU DI TANAH MELAYU• BRITISH MENYERAHKAN BANGKAHULU

KEPADA BELANDA DAN BELANDA MENYERAHKAN MELAKA KEPADA BRITISH

• BRITISH BERJANJI TIDAK AKAN MEMBUKA PETEMPATAN BARU KE SELATAN SINGAPURA

PENUBUHAN DAN PENTADBIRAN NEGERI-NEGERI SELAT

MENJELANG 1824 SHTI MEMPUNYAI TIGA PETEMPATAN IAITU:

• PULAU PINANG• MELAKA• SINGAPURA

TAHUN 1826 DISATUKAN SEBAGAI NEGERI-NEGERI SELAT

TUJUAN PENUBUHAN NEGERI-NEGERI SELAT IALAH:

- MENYERAGAMKAN PENTADBIRAN- MENJIMATKAN PERBELANJAAN

STRUKTUR PENTADBIRAN NEGERI-NEGERI SELAT PADA TAHUN 1826

GABENOR JENERAL BRITISH DI INDIA

GABENOR NEGERI-NEGERI SELAT

RESIDEN KONSULERSINGAPURA

RESIDEN KONSULER PULAU PINANG

RESIDEN KONSULERMELAKA

FAKTOR PEMINDAHAN PENTADBIRAN NEGERI-NEGERI SELAT DARI INDIA KE LONDON TAHUN 1867

• SHTI DI INDIA TIDAK MENGAMBIL BERAT TENTANG KEBAJIKAN NNS

• NNS MEMBANTAH CADANGAN MENGHAPUSKAN TARAF PELABUHAN BEBAS DI SINGAPURA

• KEDATANGAN IMIGRAN CINA KE NNS TIDAK TERKAWAL. KONGSI GELAP DAN MELAKUKAN KEKACAUAN

• PENGENALAN AKTA MATA WANG 1855 MENYEBABKAN MATA WANG DOLAR SEPANYOL DIGANTIKAN DENGAN MATA WANG RUPEE INDIA YANG NILAI RENDAH MERUGIKAN PEDAGANG

• PENDUDUK TEMPATAN MEMBANTAH TINDAKAN KERAJAAN BRITISH MENJADIKAN NNS SEBAGAI TEMPAT BUANGAN BANDUAN

RUMUSAN

PERANCANGAN STRATEGIK BRITISH YANG PENUH TIPU

MUSLIHAT UNTUK BERTAPAK DI TANAH MELAYU TELAH

BERJAYA. SEHINGGA 1867 PIHAK BRITISH TELAH BERJAYA

BERTAPAK DI PULAU PINANG, MELAKA DAN SINGAPURA

BAB 2

KEKAYAAN HASIL BUMI MENDORONG CAMPUR TANGAN BRITISH

DASAR CAMPUR TANGAN BRITISH DI NEGERI-NEGERI MELAYU

• DASAR CAMPUR TANGAN BERMAKSUD BRITISH MELIBATKAN DIRI SECARA LANGSUNG DALAM PENTADBIRAN DI NEGERI-NEGERI MELAYU

• BRITISH TELAH MENDUDUKI PULAU PINANG, MELAKA DAN SINGAPURA

• MENJALIN HUBUNGAN DAGANG YANG AKTIF DENGAN NEGERI-NEGERI MELAYU

FAKTOR BRITISH MELAKSANAKAN DASAR CAMPUR TANGAN- KEKAYAAN HASIL BUMI NEGERI-NEGERI

MELAYU MENARIK PERHATIAN BRITISH – KAYA DENGAN BIJIH TIMAH, BIJIH BESI, EMAS DAN ARANG BATU

- REVOLUSI PERINDUSTRIAN MENDESAK CAMPUR TANGAN – MEMERLUKAN BIJIH TIMAH UNTUK PERUSAHAAN MENGETIN MAKANAN DAN MEMASARKAN HASIL

- TERUSAN SUEZ DAN KAPAL WAP MERANCAKKAN PERSAINGAN – MEMPERCEPATKAN PERJALANAN DAN MUATAN YANG LEBIH

- KEBIMBANGAN CAMPURTANGAN KUASA EROPAH YANG LAIN – BELANDA, PERANCIS DAN PERANCIS

- PERTUKARAN KERAJAAN MENGUBAH DASAR BRITISH – PARTI KONSERVATIF AMBIL ALIH PEMERINTAHAN DARI PARTI LIBERAL

- DESAKAN PEDAGANG MEMPERCEPAT CAMPUR TANGAN – PERTELINGKAHAN KALANGAN PEMBESAR, KONGSI GELAP DAN HURU HARA MERUGIKAN PEDAGANG

SETERUSNYA MENDESAK KERAJAAN BRITISH CAMPUR TANGAN

KEADAAN DI PERAK, SELANGOR, NEGERI SEMBILAN DAN PAHANG MEMBERI PELUANG CAMPUR TANGAN BRITISH

KETIDAKSTABILAN DI PERAK- DAERAH LARUT KAYA DENGAN B. TIMAH (KELIAN PAUH DAN

KELIAN BHARU)- 1848, LONG JAAFAR MEMBAWA MASUK RAMAI BURUH CINA- MENCETUSKAN PERGADUHAN ANTARA KONGSI GELAP IAITU

HAI SAN DAN GHEE HIN- MEMBAWA KEPADA MELETUSNYA PERANG LARUT- JUGA BERLAKU PEREBUTAN TAKHTA KERANA SISTEM

PEWARISAN TAKHTA TIDAK DIPATUHI- ANDREW CLARKE MEMANGGIL PEMBESAR MELAYU DAN

PEMIMPIN KONGSI GELAP CINA BERUNDING- PERUNDINGAN DIADAKAN DI PULAU PANGKOR YANG

MEMBAWA KEPADA PERJANJIAN PANGKOR PADA 20 JANUARI 1824

PERJANJIAN PANGKOR1874

SYARAT PERJANJIAN:1. RAJA ABDULLAH DIIKTIRAF SEBAGAI

SULTAN PERAK2. RAJA ISMAIL DIAKUI SEBAGAI RAJA MUDA3. SULTAN MENERIMA SEORANG RESIDEN

BRITISH4. RESIDEN BERKUASA PENUH KE ATAS

PUNGUTAN CUKAI DI PERAK5. RESIDEN, PENOLONG RESIDEN, SULTAN

DAN PEMBESAR DIBAYAR GAJI DARIPADA PUNGUTAN HASIL MAHSUL PERAK

6. NGAH IBRAHIM KEKAL SEBAGAI MENTERI LARUT DAN MENERIMA SEORANG PENOLONG RESIDEN

7. MENTERI LARUT BERTANGGUNGJAWAB MEMBIAYAI SEGALA USAHA MENGEMBALIKAN KEAMANAN DI PERAK

PERJANJIAN PANGKOR MENANDAKAN BERMULANYA PENGUASAAN BRITISH SECARA LANGSUNG DALAM PENTADBIRANDAN EKONOMI DI PERAK

PERANG KLANG DI SELANGOR• 1857, SULTAN ABDULLAH BERKUASA DI

DAERAH LANGAT DITABAL MENJADI SULTAN SELANGOR

• KLANG PADA DIPERINTAH OLEH RAJA SULAIMAN

• APABILA MANGKAT, DISERAHKAN KEPADA RAJA ABDULLAH

• RAJA MAHADI IAITU PUTERA RAJA SULAIMA TIDAK PUAS HATI

• PERANG SAUDARA TELAH BERLAKU• KLANG KAYA DENGAN B.TIMAH• MENYEBABKAN PERDAGANGAN DI SELANGOR

TERJEJAS• TENGKU KUDIN IAITU MENANTU SULTAN

SELANGOR DILANTIK UNTUK MENAMATKAN PERANG KLANG

• PERASAAN TIDAK PUAS HATI DIKALANGAN PEMBEAR SELANGR MENYEBABKAN TENGKU KUDIN MEMINTA BANTUAN BRITISH

PERISTIWA KE ARAH CAMPUR TANGAN BRITISH

• 1873, SEBUAH KAPAL DAGANG BRITISH TELAH DIROMPAK BERDEKATAN DENGAN LANGAT

• 1874, RUMAH API YANG DIBINA BRITISH DI TANJUNG RACHADO TELAH DISERANG

• MEMBERI PELUANG KEPADA BRITISH UNTUK CAMPUR TANGAN

• 1874, J.G. DAVIDSON DILANTIK SEBAGAI RESIDEN YANG PERTAMA MANAKALA FRANK SWETTENHAM DILANTIK SEBAGAI PENOLONG RESIDEN

PERBALAHAN DI SUNGAI UJONG, NEGERI SEMBILAN

• SUNGAI UJONG KAYA DENGAN B.TIMAH• DATO’ KELANA SYED ABDUL RAHMAN

DILANTIK SEBAGAI PEMERINTAH SUNGAI UJONG

• DATO’ KELANA BERSENGKETA DENGAN DATO’ BANDAR KULOP TUNGGAL

• PERGADUHAN TERJADI KERANA PEREBUTAN SUNGAI LINGGI YANG MENJADI JLN PERHUBUNGAN UTAMA DAN TEMPAT MEMUNGUT CUKAI

PERBALAHAN DI SUNGAI UJONG, NEGERI SEMBILAN• DATO’ KELANA MENDAPAT SOKONGAN

DARIPADA PENDUDUK TEMPATAN DAN PELOMBONG CINA – MEMINTA BANTUAN BRITISH

• 1874, DATO’ KELANA MENANDATANGANI PERJANJIAN DENGAN BRITISH- MEMPUNYAI KUASA PENUH KE ATAS PUNGUTAN CUKAI DI SUNGAI LINGGI

• DATO’ BANDAR TIDAK MENGIKTIRAF PERJANJIAN TERSEBUT

• BERLAKU PERGADUHAN- DATO’ KELANA MENDAPAT BANTUAN BRITISH DAN BERJAYA MENGALAHKAN DATO’ BANDAR

• AKHIRNYA NEGERI SEMBILAN MENERIMA SEORANG RESIDEN BRITISH YANG PERTAMA IAITU MARTIN LISTER

BRITISH BIMBANG PERTAPAKAN KUASA EROPAH LAIN DI PAHANG• PAHANG ADALAH NEGERI MELAYU TERAKHIR

YANG MENERIMA RESIDEN INGGERIS• BRITISH INGIN MENGUASAI PAHANG KERANA

MAHU MENGELAK PAHANG JATUH KE TANGAN KUASA EROPAH YANG LAIN

• SULTAN AHMAD BERUSAHA MENGELAKKAN PAHANG JATUH KE TANGAN BRITISH

• BAGINDA TELAH MEMBAWA MASUK PELABUR LUAR

• TINDAKAN INI TIDAK DISENANGI OLEH BRITISH

PERLUASAN KUASA BRITISH DI PAHANG- 1886, FRANK SWETTENHAM DAN FREDERICK

WELD, GABENOR NEGERI-NEGERI SELAT MEMUJUK SULTAN AHMAD MENERIMA RESIDEN BRITISH

- 1887, BRITISH MENDAPAT BANTUAN SULTAN ABUBAKAR DARI JOHOR UNTUK MEMUJUK SULTAN ABU BAKAR DARI JOHOR

- 1888, SEORANG WARGANEGARA BRITISH BERBANGSA CINA GOHUI DITEMUI MATI BERHAMPIRAN ISTANA SULTAN AHMAD

- BRITISH MENDESAK SULTAN AHMAD MENERIMA SEORANG RESIDEN BRITISH

- J.P. RODGER DILANTIK SEBAGAI RESIDEN BRITISH YANG PERTAMA

RESIDEN MENGUGAT KUASA SULTAN DAN PEMBESAR

1 MENGUASAI PENTADBIRAN2 MENCAMPURI ADAT3 MEMAKSA MENERIMA NASIHAT4 MENGAMBIL ALIH PUNGUTAN CUKAI

PENGUKUHAN KUASA BRITISH MELALUI PEMBENTUKAN NEGERI-NEGERI MELAYU BERSEKUTU

• SISTEM RESIDEN MERUPAKAN PEMERINTAHAN BRITISH SECARA TIDAK LANGSUNG DI NEGERI PERAK, SELANGOR, NEGERI SEMBILAN DAN PAHANG

• PELAKSANAAN TIDAK TERATUR DAN MEMPUNYAI KELEMAHAN KERANA TIADA PANDUAN YANG JELAS UNTUK MENJALANKAN TUGAS

• RESIDEN MENJADI TERLALU BERKUASA• GABENOR NEGERI-NEGERI SELAT DI SINGAPURA

GAGAL MENGAWAL KUASA RESIDEN• PENTADBIRAN DI SETIAP NEGERI TIDAK SERAGAM

KERANA MEMPUNYAI UNDANG-UNDANG TERSENDIRI

• KELEMAHAN SISTEM RESIDEN MEMBAWA KEPADA PENTADBIRAN DI BAWAH SATU PENTADBIRAN IAITU NEGERI-NEGERI MELAYU BERSEKUTU ATAU PERSEKUTUAN

FAKTOR LAIN BAGI PENUBUHAN NEGERI-NEGERI MELAYU BERSEKUTU1. PERKONGSIAN PERKHIDMATAN PAKAR - MENJIMATKAN BAYARAN PERKHIDMATAN

PAKAR SEPERTI JURUTERA,JURUUKUR DAN DOKTOR

2. KRISIS KEWANGAN PAHANG - PERBELANJAAN NEGERI MENINGKAT KERANA

PAHANG TERPAKSA MENANGGUNG BANYAK HUTANG AKIBAT KEBANGKITAN RAKYAT MENENTANG PIHAK BRITISH.

- MASALAH DAPAT DIRINGANKAN JIKA DIGABUNG DENGAN NEGERI YANG KAYA SEPERTI PERAK DAN SELANGOR

3. FAKTOR KESELAMATAN - MENGUKUHKAN KEKUATAN DAN PERTAHANAN

KETENTERAAN4. SISTEM PERHUBUNGAN - SISTEM PERHUBUNGAN SEPERTI JALANRAYA

DAN LANDASAN KERETA API ANTARA NEGERI MELAYU DAPAT DIMAJUKAN

PEMBENTUKAN PERSEKUTUAN MENCABAR KEWIBAWAAN SULTAN• RESIDEN JENERAL TERLALU BERKUASA• JABATAN-JABATAN DITUBUHKAN – JABATAN

KEHAKIMAN,KEWANGAN, PERHUBUNGAN DAN PERKHIDMATAN AWAM

• SULTAN DIKEHENDAKI MENURUT NASIHAT RESIDEN BRITISH KECUALI BERKAITAN ADAT DAN AGAMA ISLAM

• MENIMBULKAN PERASAAN TIDAK PUAS HATI SULTAN-SULTAN NEGERI MELAYU

• 1897 DURBAR / PERSIDANGAN RAJA-RAJA MELAYU UNTUK MENGATASI MASALAH

• DURBAR PERTAMA DIADAKAN DI KUALA KANGSAR

• DURBAR KEDUA DIADAKAN DI KUALA LUMPUR PADA 1903