ppsppa - jpnperak.moe.gov.myjpnperak.moe.gov.my/ppdhuluperak/attachments/article/1295/6 modul... ·...

PPSPPA

KANDUNGANi

ii

iii

v

23455667788910

1515161819

KATA ALU-ALUAN KETUA PEGAWAI EKSEKUTIFPERBADANAN PENGURUSAN SISA PEPEJAL DAN PEMBERSIHAN AWAM

KATA ALU-ALUAN KETUA PENGARAH PELAJARANKEMENTERIAN PENDIDIKAN MALAYSIA

KURIKULUM AKTIVITI PROGRAM KITAR SEMULA

RANCANGAN TAHUNAN AKTIVITI KELAB KITAR SEMULA

PELAJARAN 1: ASAS PENGURUSAN SISA PEPEJAL YANG SISTEMATIK

1.1 Definisi1.2 Hierarki Pengurusan Sisa Pepejal1.3 Komponen Pengurusan Sisa Pepejal1.4 Jenis Sisa Pepejal Terkawal

a) Sisa Pepejal Isi Rumahb) Sisa Pepejal Awamc) Sisa Pepejal Importd) Sisa Pepejal Khase) Sisa Pepejal Institusi

f ) Sisa Pepejal Komersialg) Sisa Pepejal Pembinaanh) Sisa Pepejal Perindustrian

1.5 Kesan Pengurusan Sisa Pepejal Yang Tidak Sistematik

PELAJARAN 2: 3R

2.1 Definisi 3R2.2 Elemen-Elemen 3R2.3 Cadangan Aktiviti 3R2.4 Audit Sisa Pepejal2.5 Halaman Seni Kreatif

PPSPPA

191920

222324242932333333

35353542

4747

5758

2.5.1 Melabel Pokok-Pokok Dengan Barangan Kitar Semula2.5.2 Menghias Taman Dengan Barangan Kitar Semula2.5.3 Menghias Pagar Dengan Barangan Kitar Semula

PELAJARAN 3: KITAR SEMULA

3.1 Definisi Kitar Semula3.2 Warna Tong Kitar Semula3.3 Kraftangan Kitar Semula

3.3.1 Beg Tangan Aluminium3.3.2 Burung Merak Aluminium3.3.3 Tong Kitar Semula3.3.4 Eco Drum Circle3.3.5 Lagu / Puisi / Klip Video Bertemakan Kitar Semula3.3.6 Hari Kitar Semula

PELAJARAN 4: PENGKOMPOSAN

4.1 Definisi Pengkomposan4.2 Objektif Pengkomposan4.3 Pengkomposan Takakura Home Method4.4 Enzim Sampah Daripada Sisa Dapur

PELAJARAN 5: BANK KITAR SEMULA

5.1 Objektif Bank Kitar Semula5.2 Pelaksanaan Bank Kitar Semula

PELAJARAN 6: PERKHEMAHAN

6.1 Objektif Perkhemahan6.2 Jadual Tentatif Perkhemahan

7.0 PENILAIAN AKHIR TAHUN

MODUL LATIHAN KELAB KITAR SEMULA (Edisi 1)

Modul Latihan Kelab Kitar Semula ini merupakan modul yang pertama diterbitkan pada tahun 2013. Modul ini merupakan bahan rujukan dan panduan kepada Guru Penasihat dalam membimbing dan melatih ahli-ahli kelab di dalam pelaksanaan aktiviti-aktiviti Kelab Kitar Semula.

PPSPPA

iPPSPPA

Isu pengurusan sisa pepejal dan pembersihan awam mungkin adalah perkara yang amat mudah dan remeh bagi sebahangian kita. Namun sebenarnya ia adalah suatu masalah yang amat kritikal untuk diatasi dengan pertambahan sampah yang dijana setiap hari semakin meningkat. Anggaran sisa yang dijana oleh setiap penduduk Malaysia pada tahun 2013 telah mencapai antara 30,000 tan – 33,000 tan. Dengan itu pengurusan sisa pepejal dan pembersihan awam perlulah diuruskan secara bersepadu, cekap dan berkesan bagi menjamin kelestarian alam sekitar dalam kehidupan kita. Pengurusan sisa pepejal adalah satu proses dimana sisa pepejal diuruskan bermula dari penjanaan, penyimpanan, pemungutan, pemindahan, pengangkutan dan pelupusan supaya ianya diurus dengan sistematik dan teratur. Proses tersebut memerlukan peruntukan kewangan yang tinggi dan bertambah dari tahun ke tahun. Oleh kerana kos pengurusan sisa pepejal semakin meningkat, maka program kitar semula perlu dilaksanakan bagi mengurangkan kuantiti sisa pepejal yang dibuang dipunca. Transformasi minda masyarakat perlu dilaksanakan bagi mengatasi isu penjanaan sisa pepejal yang terus meningkat setiap tahun disebabkan dengan peningkatan jumlah penduduk dan pembangunan yang semakin rancak. Menyedari hal ini, PPSPPA dengan kerjasama Kementerian Pendidikan Malaysia telah bersetuju dan meluluskan Modul Latihan Kelab Kitar Semula digunapakai dan dilaksanakan di peringkat sekolah rendah dan menengah di seluruh Semenanjung Malaysia. Modul ini merupakan bahan rujukan dan panduan kepada guru-guru penasihat untuk membimbing dan melatih pelajar-pelajar untuk menjadi seorang individu yang mementingkan penjagaan kebersihan persekitaran dan membudayakan aktiviti kitar semula dalam kehidupan seharian. Disamping itu, memastikan mesej pengurusan sisa pepejal dan amalan kitar semula dapat diterima oleh pelajar dengan lebih terancang dan berkesan. Aspirasi PPSPPA adalah supaya negara kita dapat mentransformasikan minda masyarakat dan generasi akan datang yang prihatin dan mempunyai kesedaran yang tinggi dalam kebertanggungjawaban menjaga kebersihan dan alam sekitar yang mampan. Dengan ini, saya mengambil kesempatan untuk mengucapkan tahniah dan merakamkan penghargaan kepada Kementerian Pendidikan Malaysia dan PPSPPA di atas usahasama menerbitkan Modul Latihan Kelab Kitar Semula.

Sekian, Terima Kasih

“SELAMATKAN BUMI KITA, AMALKAN KITAR SEMULA”

(DATUK AB. RAHIM BIN MD NOOR)Ketua Pegawai EksekutifPerbadanan Pengurusan Sisa Pepejal dan Pembersihan Awam

KATA ALU-ALUANKETUA PEGAWAI EKSEKUTIFPERBADANAN PENGURUSAN SISA PEPEJAL DAN PEMBERSIHAN AWAM

iiPPSPPA

KATA ALU-ALUANKETUA PENGARAH PELAJARAN MALAYSIAKEMENTERIAN PENDIDIKAN MALAYSIA

Assalamualaikum Warahmatullahi Wabarakatuh dan Salam Sejahtera.

Saya ingin merakamkan ucapan setinggi-tinggi terima kasih dan tahniah kepadaPerbadanan Pengurusan Sisa Pepejal dan Pembersihan Awam dengan kerjasamaBahagian Kokurikulum dan Kesenian Kementerian Pelajaran Malaysia atas penghasilan Modul Kelab Kitar Semula. Modul ini merupakan garis panduanpengajaran serta aktiviti-aktiviti yang akan dilaksanakan oleh Kelab Kitar Semula di dalam aktiviti kokurikulum sekolah. Bersesuaian dengan matlamat penubuhannya, Kelab Kitar Semula berperanan untuk melahirkan generasi celik bahan di kalangan generasi muda khususnya murid sekolah. Dengan terbitnya Modul Kelab Kitar Semula ini diharapkan dapat membantu guru-guru dalam menjalankan aktiviti alam sekitar di sekolah secara terancang dan sistematik sekaligus menyalurkan pengetahuan dan kemahiran asas pengurusan sisa pepejal dan kitar semula agar mereka dapatmembudayakan amalan kitar semula dan kepentingan penjagaan kebersihanpersekitaran di dalam kehidupan seharian.

Pelaksanaan kelab ini juga memenuhi hasrat Falsafah Pendidikan Kebangsaan untuk memperkembangkan potensi murid secara holistik dan bersepadu demi melahirkan insan yang seimbang dan harmonis daripada aspek jasmani, emosi, rohani dan intelek. Selain itu, saya percaya ianya selari dengan tuntutan untuk melahirkan modal insan yang berilmu, berkemahiran, berakhlak mulia dan berketerampilan.

Saya berharap semua pihak yang terlibat dalam pelaksanaan Kelab Kitar Semula ini akan memberikan sepenuh kerjasama dalam menjayakannya.

SELAMAT MAJU JAYA

(DATUK DR. KHAIR BIN MOHAMAD YUSOF)Ketua Pengarah Pelajaran MalaysiaKementerian Pendidikan Malaysia

iiiPPSPPA

KURIKULUM AKTIVITI PROGRAM KITAR SEMULA SEKOLAHMENENGAHKELAB : KELAB KITAR SEMULA

STANDARD KANDUNGAN STANDARD PEMBELAJARAN

1.0 Asas Pengurusan Sisa Pepejal Yang Sistematik

* Definisi sisa pepejal* Hierarki pengurusan sisa pepejal* Komponen pengurusan sisa pepejal* Jenis-jenis sisa pepejal* Kesan-kesan pengurusan sisa pepejal

yang tidak sistematik* Lawatan ke kemudahan pengurusan

sisa pepejal

2.0 3R

* Definisi 3R* Elemen-elemen 3R* Cadangan amalan 3R* Audit sisa pepejal* Halaman seni kreatif 3R

3.0 Kitar Semula

* Definisi kitar semula* Jenis-jenis sisa pepejal yang boleh

dikitar semula* Tong kitar semula dan sudut kitar

semula* Kraftangan kitar semula* Eco drum circle* Lagu/puisi/video klip bertemakan kitar

semula* Hari Kitar Semula

1.1 Memahami definisi sisa pepejal1.2 Memahami hierarki pengurusan sisa

pepejal1.3 Memahami komponen pengurusan

sisa pepejal1.4 Mengetahui jenis – jenis sisa pepejal

yang dijana1.5 Memahami kesan – kesan daripada

pengurusan sisa pepejal yang tidak sistematik

1.6 Memberi pendedahan tentang operasi kemudahan pengurusan sisa pepejal

2.1 Memahami definisi 3R2.2 Memahami elemen – elemen 3R2.3 Mengetahui cara – cara

mengamalkan 3R 2.4 Mengetahui lokasi penjanaan sisa

dan jenis sisa yang dijana2.5 Mengetahui cara-cara

mempelbagaikan kegunaan barang-barang terbuang

3.1 Memahami definisi kitar semula3.2 Mengenal pasti jenis – jenis sisa

pepejal yang boleh dikitar semula3.3 Mereka cipta tong kitar semula dan

sudut kitar semula3.4 Menghasilkan kraftangan kreatif dari

barangan terpakai3.5 Menghasilkan peralatan muzik

daripada barangan terpakai3.6 Menghasilkan lagu/puisi/video klip

bertemakan kitar semula3.7 Mengadakan hari kitar semula

ivPPSPPA

STANDARD KANDUNGAN STANDARD PEMBELAJARAN

4.0 Pengkomposan

* Definisi pengkomposan* Objektif pengkomposan* Pengkomposan kaedah Takakura* Enzim sampah daripada sisa dapur

5.0 Bank Kitar Semula di Sekolah

* Pengenalan aktiviti Bank Kitar Semula* Pelaksanaan Bank Kitar Semula di

sekolah* Kepentingan Bank Kitar Semula di

sekolah

6.0 Program Perkhemahan

* Objektif perkhemahan* Jadual tentatif perkhemahan

4.1 Memahami definisi pengkomposan4.2 Memahami objektif kepentingan

pengkomposan4.3 Memahami teknik pengkomposan

kaedah Takakura4.4 Melakukan pengkomposan kaedah

Takakura4.5 Memahami dan melakukan teknik

enzim sampah daripada sisa dapur

5.1 Memahami konsep pelaksanaan Bank Kitar Semula

5.2 Melakukan Bank Kitar Semula 5.3 Mempelajari kepentingan Bank Kitar

Semula dalam kehidupan seharian

6.1 Memahami objektif perkhemahan yang dilaksanakan

6.2 Jadual tentatif perkhemahan yang akan dilaksanakan berdasarkankesesuaian dan kreativiti guru

vPPSPPA

PERJUMPAAN

1

2

PelantikanJawatankuasa dan Suaikenal:

Mesyuarat :- Pendaftaran ahli- Suaikenal- Pelantikan AJK- Perancangan

Program

Pelajaran 1:AsasPengurusan Sisa Pepejal YangSistematik:- Definisi- Hierarki

pengurusan sisa pepejal

- Komponenpengurusan sisapepejal

Murid dapat :- Berinteraksi di

antara satu sama lain

- Mengenali gurupenasihat

- Memberikan dan menyatakan pendapat

- Merancang aktiviti dengan berkesan

Murid dapat :- Memahami

maksud sisa pepejal

- Memahami hierarkipengurusan sisa pepejal

- Memahamikomponenpengurusan sisa pepejal

- Ice breaking- Memperkenalkan

diri- Melantik dan

memilih AJK- Membuat

perancangan aktiviti

- Mendapatpenerangandaripada guru

- Menontontayangan video mengenaipengurusan sisapepejal yang sistematik

- Mengambilbahagian dalamlatihanberkumpulan

ALATAN

- Siar raya

- Siar raya- Komputer riba

RANCANGAN TAHUNAN AKTIVITI KELAB KITAR SEMULAKELAB : KELAB KITAR SEMULAPENGENALAN : ASAS PENGURUSAN SISA PEPEJAL DAN

KITAR SEMULAMATLAMAT : MELAHIRKAN GENERASI YANG

MEMENTINGKAN PENJAGAAN ALAM SEKITAR DAN KITAR SEMULA

KANDUNGAN OBJEKTIF AKTIVITI

viPPSPPA

PERJUMPAAN

3

4

Pelajaran 1: AsasPengurusan Sisa Pepejal YangSistematikJenis Sisa Pepejal Terkawal- Sisa Pepejal Isi

Rumah- Sisa Pepejal

Awam- Sisa Pepejal

Import- Sisa Pepejal

Khas- Sisa Pepejal

Institusi- Sisa Pepejal

Komersial- Sisa Pepejal

Pembinaan- Sisa Pepejal

Perindustrian

Pelajaran 1 : AsasPengurusan Sisa Pepejal YangSistematik- Impak

pengurusan sisa pepejal tidaksistematik

Murid dapat :- Memahami jenis

sisa pepejal- memahami

punca-punca jenis sisa pepejal dijana

Murid dapat:- memahami

kesan-kesan daripada pengurusan sisa pepejal yang tidak sistematik kepada alam sekitar dankesihatan diri


- Menontontayangan video mengenaifenomenapengurusan sisa pepejal

- Perbincangankumpulan


- Menontontayangan video mengenaipencemaranakibat daripada pengurusan sisa pepejal yangtidak sistematik

- Menyertai pidato- Menyertai debat

ALATAN


- Siar raya


viiPPSPPA

PERJUMPAAN

5

6

7

Pelajaran 1 : AsasPengurusan Sisa Pepejal YangSistematik- Lawatan ke

kemudahanpengurusan sisa pepejal

Pelajaran 2 : 3R- Definisi 3R- Elemen 3R- Amalan 3R di

sekolah dan di rumah

Pelajaran 2 : 3R- Audit sisa

pepejal

Murid dapat:- Memahami

bagaimana sisa pepejaldilupuskan

- Memahami keadaansebenar tapak pelupusan

- Melihat operasi di tapakpelupusan


maksud 3R- Memahami

amalan 3R di sekolah dan di rumah

Murid dapat :- memahami

aliran sisa di sekolah

- memahamitempat - tempat yangmenghasilkan sisa pepejal di sekolah

- Mendapatpenerangandaripadapengurusantapak pelupusan

- Melawat sekitar tapak pelupusan


- Menyertai kuiz- Menyertai latihan

dalam kumpulan


- Mengadakanpembahagiankumpulan

- Menyediakan laporan hasildaripada audit yang dijalankan

ALATAN

- Kenderaanpengangkutan

- Siar raya

- Borang penilaian- Kamera


viiiPPSPPA

PERJUMPAAN

8

9

Pelajaran 2: 3R- Halaman Seni

Kreatif 3R

Pelajaran 3:Kitar Semula- Definisi kitar

semula- Jenis-jenis sisa

pepejal yang boleh dikitar semula

Murid dapat:- Menanamkan

sikapbekerjasama

- Memperkukuh jati diri untukmenjadi manusia yangbertanggung-jawab pada alam sekitar


maksud kitar semula

- Memahamibahan-bahanyang boleh dikitar semula

- Memahami bagaimanamengitar semuladengan betul

- Melabelkan pokok dengan barangan kitar semula

- Menghiasi taman dengan barangan kitar semula

- Menghiaskan pagar dengan barangan kitar semula

- Membajakawasanlandskap sekolah

- Mewujudkan sudut / taman 3R

- Mengaplikasikankegunaanbarang-barangkitar semula dalam kehidupan seharian


- Melukis poster tong kitar semula

- Mengambilbahagian dalamlatihanberkumpulan

ALATAN

- Tin aluminium, botol plastik, kadbod,baja kompos



ixPPSPPA

PERJUMPAAN

10

11

Pelajaran 3 : Kitar Semula- Mereka cipta

tong kitar semula dan sudut 3R

Pelajaran 3 : Kitar Semula- Kraftangan

daripada bahan yang dikitarsemula

- Membuat merak - Gubahan bunga- Membuat beg

tangan

Pelajar dapat :- Merangsang

daya kreativiti- meningkatkan

kerjasama di antara pelajar

Murid dapat :- menimba

pengalaman di dalammenghasilkan kraftangandaripadabarangan kitar semula

- Merangsang daya kreativiti

- Membuatpembahagiankumpulan

- Membuat tong kitar semulauntuk kelas, bilik guru danperpustakaan.

- setiap kumpulan akanmenyediakanbahan kitarsemula serta mengajarrakan-rakan lain menghasilkanbarangan kitar semula.

- pada minggu berikutnya, kumpulan lain pula yang akan mengajarrakan-rakan mereka untukmenyediakan produk kitarsemula yang lain

- kumpulan yangmenghasilkanbarang kitarsemula yangpaling menarik akan diberikan hadiah

ALATAN

- Kotak terpakai- Bekas plastik

terpakai- Gunting- Peletak dua

muka

- Tin aluminium- Gunting besi- Player- Botol plastik- Suratkhabar- Gam


xPPSPPA

PERJUMPAAN

12

13

Pelajaran 3 : Kitar Semula- Eco Drum Circle

Pelajaran 3 : Kitar Semula- Mereka cipta

lagu/puisi/klip videobertemakan kitar semula (secara pertandingan)

Murid dapat :- mencipta alat

muzikmenggunakanbarangan kitar semula

- memperkembangdaya kreativiti

- Mencungkilbakat terpendam para pelajar

Murid dapat:- Mempromosi

konsep 3R- Memberi

kesedaranmengenaikonsep 3R

- Meningkatkankefahamanmengenai 3R

- memperkembang daya kreativiti


- Menontontayangan video persembahaneco drum cycle

- Mereka cipta lagu/puisiberkaitan 3R

- Mereka videoklip

ALATAN

- Barangan kitar semula contoh: tin aluminium, periuk, timba

- Komputer- Videomaker


xiPPSPPA

PERJUMPAAN

14

15

Pelajaran 3 : Kitar Semula- Hari kitar semula

Pelajaran 4: Pengkomposan -Definisi

Pengkomposan- Objektif

Pengkomposan- Kaedah-Kaedah

Pengkomposan

Murid dapat :- Mempraktikkan

pengetahuanperakaunan di dalamaktiviti Bank KitarSemula

- memperkembang daya komunikasi dan interaksi

- berkongsi ilmu yang dipelajari dalam kelab bersama dengan murid-murid lain

- meningkatkansemangat kerjaberpasukan


maksudpengkomposan

- memahami bagaimanamengurus sisa organik

- memahamikaedah-kaedahpengkomposan

- Menjualbarangan kitar semula

- Mengadakan pameran mengenai 3R

- Mengumpul dan menjualbarangan kitar semula

- Mengadakanpertandinganeco cycle drum

- Mengadakanpertandingankeceriaan bilik darjah

- Mengadakanpertandinganmenciptaberkonsepkan TDKT(tenagadiperbaharuidan kecekapan tenaga)


- Menyertai kuiz

ALATAN

- Alat timbang- Barangan kitar

semula- buku stamp- kalkulator- tong kitar

semula 660 liter

- Siar raya


xiiPPSPPA

PERJUMPAAN

16

17

18

Pelajaran 4: Pengkomposan- Membuat baja

kompos menggunakan kaedah Takakura

Pelajaran 4: Pengkomposan- Membuat enzim

sampah

Pelajaran 5 : Bank KitarSemula- Pengenalan

aktiviti BankKitar Semula

- Pelaksanaan Bank KitarSemula diSekolah

- Kepentingan Bank KitarSemula diSekolah


pengkomposankaedah Takakura Home Method

- mempelajariteknik-teknik di dalampengkomposan kaedah Takakura

Murid dapat :- memahami cara

mengurus sisamakanan secaramesra alam

- mempelajariteknik-teknik di dalammenghasilkan eko enzim


perjalanan Bank Kitar Semula

- Mengaplikasiaktiviti kitarsemula

- Memahami nilai yang ada didalam sisapepejal

- Mempraktikpengetahuanperakaunan di dalam aktiviti Bank KitarSemula

- Mendapatpenerangan daripada gurudan tenagapakar luar

- Melukis poster - Cecair

penapaian yang telahdisediakan oleh guru

- Seed compost yang telahdisediakan oleh guru

- Mendapatpenerangan daripada gurudan tenagapakar luar

- Melukis poster - Cecair eko

enzim yangtelah disediakan oleh guru


- Membuat buku stamp

- Mengenal pasti stesen penghantaranbarang kitarsemula

- merancang sesipenghantaranbarang kitarsemula

ALATAN

- botol minyak masak

- tempe- yogurt- gula merah- air bersih- raga- karpet/pakaian

terpakai- sisa makanan

- botol minyak masak

- gula merah- air bersih- sisa makanan

mentah

- Siar raya- Garis panduan

Bank Kitarsemula

- Alat penimbang- Kalkulator


xiiiPPSPPA

PERJUMPAAN

19

20

Pelajaran 6 : Perkhemahan

Penilaian akhir tahun

Murid dapat:- Mewujudkan

perasaan cinta akan alamsekitar disampingmengumpul barangan kitar semula

Guru dapat :- Membuat

rumusan markah kepada ahli kelab dan murid-muridyang berjaya dalampengumpulanbarangan kitar semulaterbanyak

- Mengadakan bengkel tentang kesedaran alam sekitar danteknikpenanamanpokok bakaudanpemuliharaan pantai

- Menyertai debat alam sekitar

- Melaksanakanexplorace

- Mengadakan aktiviti mencari harta karun

- Raja Rimba- Membuat

resolusi dari rimba

- Mencipta laguMengadakan programperkhemahan disekitar taman rekreasi

Menjalankanmajlispenghargaan dan pengiktirafan ahli kelab danmurid-muridberkenaandengan kutipan barangan kitar semula tertinggi setiap akhirtahun.

ALATAN

- Plastik sampah- Penyapu- Tong sampah- Khemah- Beg- Makanan dan

minuman

Laporan akhir aktiviti kutipan barangan kitar semula


Asas PengurusanSisa PepejalYang Sistematik

Asas PengurusanSisa PepejalYang Sistematik

2PPSPPA

Berdasarkan Akta Pengurusan SisaPepejal dan Pembersihan Awam 2007

(Akta 672)“Sisa Pepejal” termasuklah :-

Apa-apa bahan sekerap atau bahanlebihan lain yang tidak dikehendaki

atau keluaran yang ditolak yang timbuldaripada penggunaan apa-apa proses

Apa-apa benda yang dikehendakidilupuskan kerana sudah pecah, lusuh,

tercemar atau selainnya rosak

Apa-apa bahan lain yang mengikut Aktaini atau mana-mana undang-undang

bertulis lain yang dikehendaki oleh pihakberkuasa untuk dilupuskan

Tidak termasuk buangan terjadual sebagaimana yang diperihalkan di bawah

Akta Kualiti Alam Sekeliling 1974

Tidak termasuk kumbahan sebagaimana yang ditakrifkan dalam Akta Industri

Perkhidmatan Air 2006Tidak termasuk sisa radioaktif sebagaimana yang ditakrifkan dalam Akta Pelesenan

Tenaga Atom 1984

1.1 DEFINISI

3PPSPPA

Pelan Perancangan Strategik Nasional untuk Pengurusan Sisa Pepejal (2005)menggariskan pengurusan sisa pepejal hendaklah berteraskan kepada hierarkipengurusan sisa pepejal. Hierarki ini terdiri daripada elemen-elemen berikut yangdisusun mengikut keutamaan:

Memilih bahan yang digunakan dengan bijak bagimengurangkan jumlah sisa pepejal yang dihasilkan.

Bahan atau produk yang digunakan secaraberulang-ulang.

Proses penghasilan produk baru daripada bahan kitar semula.

Insinerator, pengkomposan, MRF, RDF.

Lebihan sisa pepejal akan dihantar ke tapak pelupusan sanitari.

1.2 HIERARKI PENGURUSAN SISA PEPEJAL

Pengurangan

GunaSemula

RawatanPerantaraan

KitarSemula

Perlupusan

KINI { }Pengurangan

GunaSemula

KitarSemula

KitarSemula

RawatanPerantaraan

Pelupusan

MASAHADAPAN

Sumber: Pelan Rancangan Strategik Nasional Untuk Pengurusan Sisa Pepejal (2005)

Pelupusan

RawatanPerantaraan

GunaSemula

Pengurangan

4PPSPPA

1.3 KOMPONEN PENGURUSAN SISA PEPEJAL

Pengurusan sisa pepejal bersepadu merupakan sistem yang menggabungkan 6 elemen penting yang sejajar dengan konsep pembangunan mapan dari segi kesihatan awam, ekonomi, kejuruteraan, pemuliharaan, nilai artistik, kesedaran awam serta persekitaran. Elemen yang dimaksudkan adalah seperti di bawah:

Penjanaan Isi rumah, Komersial, Perdagangan & Institusi

Kutipan dan Pengangkutan

Pemindahan dan RawatanStesen Pemindahan, MRF, RDF, Pengkomposan &

Rawatan Termal

Tapak Pelupusan Sanitari

Pengasingan danPenyimpanan

PemerolehanSemula Bahan Dan

Tenaga

1

3

4

6

5

2

5PPSPPA

1.4 JENIS SISA PEPEJAL TERKAWAL

Sisa pepejal terkawal sebagaimana yang ditetapkan di dalam Akta 672 adalah terdiri daripada :-

Apa-apa sahaja sisa pepejal yang dihasilkan oleh sesuatu isi rumah, dan daripadajenis yang biasanya dihasilkan atau dikeluarkan oleh mana-mana premis apabila dihuni sebagai rumah kediaman.

A) Sisa Pepejal Isi Rumah

Sisa Isi Rumah

Sisa Pukal

Contoh :

Sisa makanan, kertas,kadbod, plastik,tekstil, kulit, sisataman, kayu, kaca,bahan logam seperti tin aluminium dansebagainya.

Apa-apa sisa pepejal yang dihasilkan oleh tempat awam, yang di bawah penyeliaan atau kawalan mana-mana pihak berkuasa tempatan.

Apa-apa sisa pepejal yang dihasilkan oleh negara lain dan diimport kenegara kita untuk diproses ataupundilupuskan

B) Sisa Pepejal Awam

C) Sisa Pepejal Import

Sisa Pepejal Awam

Sisa Pepejal Import

6PPSPPA

Contoh :

Sampah yang terdapat di jalan-jalan di bawah senggaraan oleh Pihak Berkuasa Tempatan (PBT), sisa landskap, sisa dari taman permainan, pantai dan kawasan rekreasi yang lain.

Punca :

Pembersihan jalan Pihak BerkuasaTempatan, sisa landskap, sisa daritaman permainan, pantai dankawasan rekreasi yang lain.

Contoh :

Kertas, kadbod, tin, kaca dan lain-lainbahan yang diimport dari luar untukdigunakan oleh industri pembuatansebagai bahan mentah dan dikitarsemula.

Punca :

Sisa yang telah dihasilkan di negara luar yang diimport ke Malaysia.

7PPSPPA

D) Sisa Pepejal Khas

E) Sisa Pepejal Institusi

Apa-apa jenis sisa pepejal terkawal yang ditetapkan sama ada:-1. Berbahaya atau boleh membahayakan

kesihatan awam.2. Sukar untuk diolah disimpan atau

dilupuskan.

Apa-apa sisa pepejal yang dihasilkan oleh:-* Mana-mana premis yang diluluskan di bawah

mana-mana undang-undang bertulis atau oleh Pihak Berkuasa Negeri untuk digunakankeseluruhan atau sebahagian besarnya bagimaksud rumah ibadah.

* Mana-mana premis yang dihuni oleh mana-mana Jabatan Kerajaan Persekutuan atau Negeri,mana-mana Pihak Berkuasa Tempatan ataumana-mana badan berkanun.

* Mana-mana premis pendidikan.* Mana-mana kemudahan jagaan kesihatan

termasuklah hospital, klinik dan pusat kesihatan.* Mana-mana premis yang digunakan sebagai zoo

awam, muzium awam, perpustakaan awam danrumah anak yatim.

Sisa Pepejal Khas

Sisa Pepejal Institusi

Contoh :

Tayar terpakai dan bahagian kenderaanyang dibuang.

Punca :

Premis perindustrian dan bengkelkenderaan.

Contoh :

Apa-apa jenis sisa yang dijanakan hasil daripada aktiviti harian institusi yang disebutkan di atas dan ini adalah tidak sisa pepejal khas yang memerlukan cara pelupusan yang berasingan.

Punca :

Sekolah, universiti, hospital,penjara dan bangunan kerajaan.

8PPSPPA

F) Sisa Pepejal Komersial

G) Sisa Pepejal Pembinaan

Sisa Pepejal KomersialIalah merangkumi sisa pepejal yangdihasilkan daripada apa-apa aktiviti komersial.

Sisa Pepejal PembinaanMerupakan apa-apa sisa pepejal yang dihasilkan daripada apa-apa aktiviti pembinaan atau perobohan termasuk kerja pemajuan,penyediaan, pembaikan ataupengubahan.

Sisa Pepejal Komersial

Sisa Pepejal Pembinaan

Contoh :

Kertas, kadbod, plastik, kayu, sisamakanan, kaca, logam, dan apa-apajenis sisa yang terhasil dari aktiviti yangtidak termasuk dalam sisa pepejal khas.

Punca :

Stor, restoran, pasaraya, rumahtumpangan, kedai percetakan,stesen-stesen perkhidmatan dansebagainya.

Contoh :

Kayu, papan lapis, konkrit, besi,drywall, permaidani, kadbod,gentian kaca, tanah, dan lain-lainsisa yang dihasilkan dari aktivitidi atas.

Punca :

Kawasan pembinaan baru,kerja-kerja pengubahsuaian atauperobohan bangunan dansebagainya.

9PPSPPA

H) Sisa Pepejal Perindustrian

Sisa Pepejal PerindustrianApa-apa sisa pepejal yang dihasilkan daripada apa-apa aktiviti perindustrian.

Sisa Pepejal Perindustrian

Contoh :

Sisa yang terhasil dari prosespengilangan tidak termasuk sisapepejal khas.

Punca :

Industri fabrik, industri pembuatanmakanan, industri ringan, industriberat dan sebagainya.

1.5 KESAN PENGURUSAN SISA PEPEJAL YANG TIDAK SISTEMATIK

A ) Impak Kepada Alam Sekitar

1. Pencemaran udara• Pembakaran sampah secaraterbuka mengakibatkan pencemaran udara. Pembakaran terbuka melepaskan gasdioxin yang merbahaya ke persekitaran.• Gas dari tapak pelupusan (hasil daripada proses pereputan sampah) boleh meletup jika dibiarkan berkumpul dalam permukaan tertutup.• Metana (salah satu daripada gas tapak pelupusan) lebih efektif dari karbon dioksida sebagai gas rumah hijau yang boleh membawa kepada peningkatan suhu dunia.• Pembakaran di tapak pelupusan boleh mengakibatkan pencemaran udara dan pengurangan jarak penglihatan semakin berkurangan. Letupan dan kebakaran boleh merebak ke kawasan berdekatan.

2. Pencemaran air bawah tanah atau permukaan air• Air tercemar (leachate) yang mengalir dari tapak pelupusan sampahmengakibatkan pencemaran sumber air yang serius. Sisa kimia (terutamanya organik yang tidak terurai) boleh membawa maut dan mempunyai kesan yang serius jika disentuh atau dihidu.

Pencemaran Udara

Pencemaran Air

10PPSPPA

11PPSPPA

3. Pencemaran tanah• Pencemaran tanah terjadi apabila bahan kimia ataubahan-bahan lain yang mengubah komposisi semulajadi tanah. Jenis pencemaran ini terjadi apabila air tercemar daripada tapak pelupusan atau membebaskan secara terus sisa industri seperti petroleum hidrokarbon, cecair, racun serangga, plumbum dan logam berat yang lain ke dalam tanah.

• Penimbusan secara terbuka atau pembuangan sampah secara haram di tempat yang tidak dibenarkan boleh menyebabkan ketidakselesaan kepada komunitisetempat dan seterusnya mengundang penyakit.

• Sisa atau sampah yang tidak dibuang atau diuruskan dengan sempurna akan meninggalkan kesan yang kurang selesa seperti bau yang busuk dan keadaanpersekitaran yang kotor.

• Sisa atau sampah yang tidak dikutip selalunya akan tersumbat dilongkang- longkang mengakibatkan banjir.

• Meningkatkan kos penyelenggaraan.• Tapak pelupusan yang tidak mencukupi.

Pencemaran Tanah

B) IMPAK KEPADA SOSIAL

Pembuangan Sampah Secara Haram

12PPSPPA

C) IMPAK KEPADA KESIHATAN MANUSIA

Kumpulan yang berisiko tinggi untuk mengalami gangguan kesihatan terdiridaripada populasi yang tidak mempunyai pengurusan sisa yang sistematik. Terutama sekali kanak-kanak, pekerja, pengangkut sampah dan pekerja kilang bahan toksik danbahan mudah berjangkit. Kumpulan berisiko tinggi yang lain adalah populasi yangmenetap berhampiran kawasan tapak pembuangan sampah serta sumber air yang telah tercemar akibat pembuangan sampah sarap atau tapak pelupusan yang tidakdibenarkan.

Penyakit kronik

Terdapat gas-gas yang dilepaskan semasa proses penguraian sisa pepejal di tapakperlupusan sampah seperti SO2 , NOX , Dioxin ,Sulfur ,CO ,Ammonia dan lain-lain.Gas ini apabila masuk ke dalam tubuh manusia akan bertindakbalas dengan kimia yang terdapat dalam organ manusia dan menghasilkan toksin yang merbahaya kepada manusia. Ini seterusnya akan berpotensi menyebabkan penyakit kronik seperti berikut :-

Jangkitan penyakit

• Jangkitan penyakit kulit dan darah terjadi akibat daripada sentuhan secara langsungdengan sisa (sampah).• Jangkitan mata dan pernafasan terjadi apabila terdedah kepada debu terutama sekali ketika operasi tapak pelupusan.• Vektor pembawa penyakit yangmengakibatkan wabak penyakit : a. Lalat yang membiak di kawasan ini merupakan

vektor yang efektif dalam penyebaran penyakit b. Nyamuk yang membiak di air takungan

bekas-bekas sampah menyebarkan penyakit malaria,chikugunya dan denggi

c. Tikus yang tinggal dan mencari makanan di tapak pelupusan menyebarkan penyakit dan merosakkan kabel elektrikPenyakit Denggi

13PPSPPA

• Hepatotoxicity Hepatotoxicity (daripada hepatic toxicity) terjadi akibat daripada kerosakan hati akibat tindakan bahan kimia. Hati merupakan organ penting yang memainkan peranan untuk menapis bahan kimia di dalam badan mudah mengalami kerosakan akibat bahan ini.• Nephrotoxicity Nephrotocity (dari perkataan greek : nephros “ginjal”) terjadi akibat kesan keracunan beberapa jenis bahan kimia atau ubat yang merosakkan ginjal. Terdapat pelbagai jenis ketoksidan dan tidak harus dikelirukan dengan kesan sampingan pengambilan ubat untuk merawat gangguan renal (heparin).• Pulmonarytoxicity Pulmonari toxicity bermaksud kerosakan pada paru-paru. Kebanyakan kes ini berlaku akibat bahan kimia dan bahan-bahan zarah.• Neurotoxicity Neurotoxity terjadi apabila terdedah kepada bahan toksid buatan ataupunsemulajadi yang dikenali sebagai neurotoxin yang mampu mengubah fungsi aktiviti normalsistem saraf. Penyakit ini akan memusnahkan neuron dan sel-sel yang paling penting di dalam fungsi otak dan bahagian saraf yang lain. Simptom-simptom yang ketara ialah lemah anggota badan atau rasa kebas, hilang ingatan, penglihatan atau pemikiran, sakit kepala, masalah perlakuan kognitif dan masalah sikap dan masalah seksual. Individu dengan penyakit tertentu mudah dijangkiti neurotoxin.• Immunotoxicity Immunotoxin adalah sejenis bahan kimia yang menyebabkan kegagalan sistem imun apabila berlakunya pendedahan. Apabila sistem imun lemah risiko jangkitan penyakit dan kanser adalah tinggi. Immunotoxin boleh menyebabkan autoimmune disease, satu penyakit dimana sistem imun berada pada tahap terlebih aktif dan mula memusnahkan sel-sel badan.

* Penyakit kronik terjadi apabila leachate mengandungi logam berat mencemarkan sumber air dan secara tidak langsung menganggu rantaian makanan manusia.

Reduce, Reuse,Recycle3R Reduce, Reuse,Recycle3R

15PPSPPA

2.1 DEFINISI 3R

2.2 ELEMEN KITAR SEMULA (3R)

3R bermaksud Reduce (Pengurangan), Reuse (Penggunaan Semula) danRecycle (Kitar Semula). Elemen 3R juga merupakan sebahagian daripada Hierarki Sisa Pepejal. Penerapan amalan 3R di kalangan masyarakat secara tidak langsung dapatmengurangkan penjanaan sisa pepejal daripada dilupuskan ke tapak pelupusan.

Pengurangan (Reduce)

- Memilih bahan yang digunakandengan bijak bagi mengurangkanjumlah sisa pepejal yang dihasilkan.

Penggunaan Semula (Reuse)

- Aktiviti menggunakan semula bahan atau sebahagian daripada bahanyang mana masih boleh digunakan lagi.

Kitar Semula (Recycle)

- Proses penghasilan produk baru daripada bahan kitar semula.

Kitar Semula

2.3 CADANGAN AKTIVITI 3R

PENGURANGAN (Reduce)

Fikir Dulu Sebelum BuangBanyak barang yang dianggapsebagai sisa boleh digunakan untuk tujuan lain. Jadi pengurangan sisa boleh dilakukan dengan mempelbagaikan penggunaan.

Cadangan:• Beli barangan mengikut keperluan dan bukan mengikut perasaan.• Minimumkan penggunaan kertas dengan menggunakan kedua-dua belah

halaman kertas semasa membuat cetakan.• Edarkan dokumen seperti laporan atau memo dalam bentuk mel elektronik.• Elak beli barangan yang dibalut dengan bahan yang tidak boleh dikitar semula• Guna beg guna semula semasa membeli – belah• Gunakan bekas makanan sendiri• Gunakan bateri yang boleh dicas semula

Beg Guna Semula

PENGGUNAAN SEMULA (Reuse)

Daripada sentiasa membuangbarang, fikirkan cara-cara untuk menggunakannya semula. Dengan mengguna semula barangan, anda boleh mengurangkan ruang yang diperlukan bagi tapak pelupusan sampah dan memuliharasumber-sumber semulajadi.

Cadangan:• Gunakan belakang kertas terpakai atau belakang sampul surat sebagai catatan

nota.• Gunakan semula pakaian lama (contohnya baju, tuala) untuk tujuan

pembersihan• Dermakan buku lama, perabot dan pakaian kepada orang yang memerlukan

atau badan kebajikan daripada dibuang• Guna semula bekas plastik dan kaca sebagai pasu untuk tanaman• Gunakan bekas terpakai (contohnya bekas plastik dan kaca) untuk menyimpan

barangan.

Guna Semula Bekas Kaca

16PPSPPA

17PPSPPA

KITAR SEMULA (Recycle)

Sekiranya anda tahu bagaimana untuk mengitar semula, ianya akan menjadi lebihmudah dan senang. Langkah awal kitar semula yang efisien adalah dengan mengetahui jenis barang yang dibeli dan cara untuk mengitarnya semula.

Kitar semula mengikut jenis barang Banyak barang yang boleh dikitar semula contohnya kertas, plastik, logam dan kaca.Barangan lain seperti perabot, barangan elektrik, bahan binaan dan kenderaan juga boleh dikitar semula tetapi masyarakat kurang peka untuk memulakannya.

Beli produk yang boleh dikitar semula Jika membeli barang di pasar raya, kita harus membeli barang dalam bekas yang boleh dikitar semula seperti tin, bekas plastik dan bekas kaca.

Beli produk yang di buat daripada bahan kitar semula Anda boleh mengetahui sesuatu produk itu mesra pengguna daripada label produktersebut.

Menghasilkan kraftangan daripada bahan yang boleh dikitar semulaAnda boleh menghasikan kraftangan daripada barangan yang biasanya dibuang. Satu botol plastik boleh menghasilkan satu bekas pensel yang cantik.

Tong kitar semula dan pusat pengumpulan Kenalpasti lokasi tong kitar semula atau pusat pengumpulan yang berhampiran dengan kawasan anda bagi memudahkan penghantaran barangan kitar semula.

Produk Kitar Semula

2.3 CADANGAN AKTIVITI 3RPengendalian Audit Sisa PepejalPelajar dengan bantuan guru bolah menjalankan audit sisa seperti berikut:

1. Menganjurkan lawatan di sekitar sekolah untuk mengenal pasti tempat-tempat yang menjana sisa pepejal seperti di kantin, perpustakaan, bilik guru, bilik darjah, pejabat dan lain-lain.

2. Asingkan sisa mengikut kategori barangan kitar semula (contohnya kertas, botol plastik, tin aluminium dan lain-lain) dan barangan yang tidak boleh dikitar semula di setiap tempat penjanaan sisa.

3. Label dan timbangkan barangan kitar semula (dalam kg) yang telah diasingkan mengikut kategori pengasingan dengan menggunakan penimbang.

4. Akhir sekali, kenal pasti berapa banyak sisa yang boleh dikurangkan dan dikitar semula.

Bil.Lokasi

PenjanaanSisa

Jenis SisaYang Dijana

Sisa BolehDiguna Semula

(Ya / Tidak)

Sisa BolehDikitar Semula

(Ya / Tidak)

1

2

3

4

5

6

Kantin

Perpustakaan

Bilik guru

Bilik darjah

Bilik komputer/ Pejabat

Lain-lain

Makanan, tinaluminium, botol plastik.

Kertas, buku dan majalah

Kertas putih,surat khabar lama, botol plastik, tin, majalah

Kertas putih, buku, botol plastik

Kertas putih, katrij, majalah, surat khabar, sampul surat

Perabot rosak, ranting kayu dan sisa kebun

Tidak

Ya/Tidak

Ya

Ya

Ya

Tidak

Ya

Ya

Ya

Ya

Ya

Ya

Jadual 1: Contoh Senarai Semak Audit Sisa

18PPSPPA

19PPSPPA

2.4 HALAMAN SENI KREATIF2.4.1 MELABEL POKOK-POKOK DENGAN BARANGAN KITAR

SEMULA

2.4.2 MENGHIAS TAMAN DENGAN BARANGAN KITAR SEMULA

Objektif : Memberi pengetahuan kepada umum mengenai nama pokok

Aktiviti : Menampal barangan kitar semula seperti kadbod keras atau botol plastik pada pokok di kawasan sekitar sekolah

Peralatan : Botol minuman plastik dan kertas kadbod

Objektif : Mencantikkan taman sekolah dengan bahan-bahan terpakai

Aktiviti : Mewujudkan papan tanda daripada bahan terbuang menerangkan nama taman

Peralatan : Botol minuman plastik dan kertas kadbod

Melabel Pokok

Menghias Taman

2.4.3 MENGHIAS PAGAR DENGAN BARANGAN KITAR SEMULA

Objektif : Mewujudkan landskap yang lebih menarik di sekeliling sekolah

Aktiviti : Memperindahkan pagar dengan barangan kitar semula

Peralatan : Contoh botol minuman plastik, dan lain-lain.

Menghias Pagar

20PPSPPA

Kitar SemulaKitar Semula

22PPSPPA

3.1 DEFINISI KITAR SEMULA- Kitar Semula ialah proses penghasilan produk baru daripada bahan kitar semula.

- Di antara bahan-bahan yang boleh dikitar semula adalah suratkhabar, majalah-majalah, buku-buku dan risalah, kertas putih dan bercampur, kadbod (termasuk kotak tisu, kotakkasut, dan kotak kadbod lain), botol, tin aluminium, botol plastik, dan lain-lain.

Bayangkan jika berpuluh-puluh juta helai kertas di kitar semula, ia dapat menyelamatkanhampir 75,000 juta batang pokok balak di Brazil dan Filipina. Ini menjimatkan kospenebangan pokok-pokok dan mengimbangi ekosistem dalam bumi.

Bahan-bahan boleh dikitar semula

23PPSPPA

Bahan: Tong MGB 120 LiterKegunaan: KertasSemua kertas berwarna dan tidak berwarna seperti akhbar, majalah, buku, helaiankertas katalog, risalah, kalendar, kad, sampul surat dan kotak kadbod.

Tidak termasuk kertas tisu, kertas karbon, kertas minyak/aluminium, kertas berlapisplastik dan kertas yang kotor.

Bahan: TayarKegunaan: KacaSemua kaca berwarna dan tidak berwarna seperti botol minuman ringan, balangmakanan, botol vitamin, dan botol kosmetik.

Tidak termasuk kristal, cermin, cermin tingkap, skrin kenderaan, porselin, seramik,logam, peralatan makmal, dan balang atau botol bahan toksik.

Bahan: Bekas PlastikKegunaan: Tin Aluminium, tin keluli dan plastik

Semua jenis aluminium dan tin keluli seperti tin minuman ringan dan bekas makanan.

PlastikSemua plastik berwarna dan tidak berwarna seperti beg plastik membeli belah, botolminuman, botol air mineral, bekas makanan, botol cecair pencuci dan botol vitamin.

Tidak termasuk bekas cat, bekas bahan toksik, peralatan makmal dan bekas styrofom.

3.2 Tong Kitar Semula

Kertas

Kaca

Plastik

24PPSPPA

3.3 KRAFTANGAN KITAR SEMULA

3.3.1 Beg Tangan AluminiumBahan-bahan dan peralatan yang diperlukan untuk membuat beg tangan aluminium

5 unit tin aluminium

Penukul, pliers, pemotong aluminiumtali guni, gam serbaguna, berus, gunting,

tali beg sandang

Penebuk lubang, pemutar skru,skru dan nat

Kain tebal bercorak (sebagai pelapikbahagian dalam beg)

25PPSPPA

Cara Membuat Beg Tangan Aluminium

1. Potong bahagian atas dan bawah tin aluminium bagi mendapatkan kepingan aluminium yang berbentuk segi empat sama. Potongkan 4 tin aluminium untuk mendapatkan 4 kepingan yang sama.

3. Dibahagian atas kepingan aluminium, lipatkan kepingan dalam ukuran 4 mm ke arah belakang manakala di bahagian bawah, lipatkan kepingan aluminium dalam ukuran 4mm ke arah luar.

2. Tin aluminium yang telah dipotong berbentuk segi empat sama. Dapatkan 4 kepingan yang sama.

4. Kepingan aluminium yang telah dilipat seharusnya berbentuk seperti ditunjukkan- lipatan di bahagian atas ke arah belakang manakala di bahagian bawah ke bahagian luar.

26PPSPPA

5. Cantumkan 4 kepingan aluminium dengan teknik sangkut pada lipatan yang telah dibuat pada bahagian atas dan bawah kepingan aluminium.Kemasan-rapatkan lipatan denganmenggunakan penukul.

7. Pastikan lipatan kemas bagimengelakkan sambungan lapisanaluminium terbuka.

6. Kemaskan dan rapatkan bahagian dalam dengan menggunakan penukul.

8. Lipatkan di kedua-dua bahagian tepi kepingan aluminium yang telahdicantum dalam ukuran kira-kira 4 mm bagi mengemaskan lipatan danmengelakkan sambungankepingan-kepingan aliminium daripada terbuka.

27PPSPPA

9. Kemaskan lipatan di kedua-dua hujung sambungan 4 kepingan aluminiumdengan menggunakan penukul.

11. Sapukan gam pada setiap kepingan aluminium (kepingan kecil dan kepingan yang besar).

10. Potongkan 2 kepingan aluminium berukuran 4.5 cm lebar dan 8 cmpanjang sebagai sisi beg

12. Lekatkan bahagian yang telah digam pada fabrik yang akan dijadikan lapisan dalam beg aluminium. Biarkan gam mengering.

28PPSPPA

13. Setelah gam kering, potongkan lebihan kain mengikut saiz kepingan aluminium.

15. Jalin-sambungkan beg aluminium dengan menggunakan tali guni/plastik (pilihan sendiri).

14. Tebukkan lubang pada lapisan aluminium pada sela jarak 1 cm bagi membuat lubang untuk menjalin-sambung beg aluminium.

16. Tebukkan lubang pada bahagian tepi beg yang telah dijalin-sambung. Dengan menggunakan skru, tali beg disambungkan pada beg sebagaipenggalas.

29PPSPPA

17. Lekatkan pelekat “zip-zap” sebagai pelekat penutup beg.

18. Beg aluminium telah siap untuk digunakan.

3.3.2 Burung Merak Aluminium

Bahan-bahan dan peralatan yang diperlukan untuk membuat burung merakaluminium

Gunting dan Pemotong aluminiumTin aluminium

30PPSPPA

Langkah-langkah membuat burung merak aluminium:

1. Potong bahagian atas tin aluminium.

3. Tin yang telah dipotong bahagianatasnya.

2. Potong secara lurus dan sama ratabahagian atas tin aluminium bagimendapatkan permukaan potonganyang sama.

4. Guntingkan secara menegak danlurus permukaan tin aluminium bagimendapatkan kepingan-kepinganyang sama besar.

31PPSPPA

5. Tin aluminium yang telah siapdipotong secara memanjang dengansaiz yang lebih kurang sama.

7. Bentukkan badan merak denganmenjalinsusunkan jejari kepinganaluminium. Gunakan lebih kurang 8-10kepingan jejari aluminium di sebelahkanan kepala merak dan 8-10kepingan jejari aluminium di sebelahkiri kepala merak.

6. Lipatkan/bentukkan kepala merakseperti pada gambar denganmenggunakan 5 keping jejarialuminium. (sekeping jejari digunakanuntuk melilit dan mengikat 4 kepinganjejari aluminium yang lain.

8. Jalin susunkan jejari kepinganaluminium seperti jalinan tikarmengkuang. Lipatkan bahagianhujung jejari yang sudah dijalin bagimengelakkan ianya terbuka.

32PPSPPA

9. Kemaskan lipatan dengan melipatatau memotong lebihan jejari kepinganaluminium pada jalinan badan merak.

10. Merak aluminium telah siap untukdipamerkan. Ianya juga bolehdigunakan sebagai bekas meletak potpouri dan sebagai hiasan meja.

3.3.3 MEREKACIPTA TONG KITAR SEMULAOBJEKTIF:1) Menjana idea kreatif dalam menghasilkan tong sampah kitar semula2) Meningkatkan semangat kerjasama berpasukan

BAHAN-BAHAN : 1. Kotak terpakai2. Gam3. Gunting4. Kertas warna

3.3.4 ECO DRUM CIRCLEOBJEKTIF:1) Melahirkan pelajar yang kreatif dan inovatif

PELAKSANAAN:1) Mencipta alat muzik menggunakan barangan kitar semula

3.3.5 MENCIPTA LAGU / PUISI / KLIP VIDEOBERTEMAKAN KITAR SEMULA

OBJEKTIF:1) Memperkembangkan daya kreativiti pelajar2) Mencungkil bakat pelajar

PELAKSANAAN:1) Mencipta lagu / puisi / klip video bertemakan kitar semula

3.3.6 HARI KITAR SEMULAOBJEKTIF:1) Memperkembangkan daya komunikasi dan interaksi2) Meningkatkan semangat kerja berpasukan3) Berkongsi pengetahuan yang dipelajari dengan para pelajar

PELAKSANAAN:

1) Mengadakan pameran berkaitan kitar semula2) Mengumpul dan menjual barangan kitar semula3) Mengadakan pertandingan bertemakan kitar semula seperti eco drum circle,keceraian bilik darjah dan merekacipta alatan berkonsepkan tenaga diperbaharui dankecekapan tenaga (TDKT)

Eco Drum Circle

33PPSPPA

PengkomposanPengkomposan

4.1 DEFINISI PENGKOMPOSANPengkomposan adalah proses penguraian dan penstabilan bahan-bahan organiksecara biologi di bawah keadaan yang terkawal bagi menghasilkan produk akhir kepada tanah. (Madejon et al., 2002)

4.2 OBJEKTIF PENGKOMPOSAN • Mengurangkan kuantiti sisa pepejal ( sisa organik ) yang perlu dilupuskan di tapak pelupusan sampah dan membantu memanjangkan jangka hayat tapak pelupusan sampah. • Mengubah bahan organik yang boleh mereput menjadi bahan yang stabil. • Menyediakan nutrient yang boleh menyuburkan tanah. • Meningkatkan tahap kebersihan persekitaran dan penjagaan alam sekitar.

4.3 PENGKOMPOSAN “TAKAKURA HOME METHOD” (THM) Pengkomposan sisa makanan melalui kaedah Takakura ini merupakan salah satu teknik mudah dan efektif yang berasal dan dilaksanakan secara meluas oleh penduduk di Bandaraya Kitakyushu, Fukuoka, Jepun. Kelebihan kaedah Takakura ini ianya mudah dilaksanakan dan tempoh masa penguraian sisa makanan adalah singkat iaitu sekitar 2 minggu.

Pengkomposan melalui kaedah ini dapat menggunakan sepenuhnya sisa makanan dan sisa kebun sebagai baja kompos dan pengamalannya dapat mengurangkan sisa ini dilupuskan di tapak pelupusan sampah. Kajian yang telah dijalankan oleh Agensi Kerjasama Antarabangsa Jepun (JICA) menunjukkan bahawa sisa pepejal daripada negara membangun seperti Malaysia adalah sesuai digunakan untuk pengkomposan berbanding sisa yang dihasilkan di negara maju kerana ianya tinggi dengan kandungan bahan organik. Kaedah pengkomposan ini boleh dilaksanakan di rumah dan pejabat dalam skala kecil manakala dalam skala besar pula ianya boleh dilaksanakan di tapak semaian, pasar awam, sekolah dan gerai makanan.

35PPSPPA

Bahan Untuk Membuat Pengkomposan “Takakura Home Method” (THM)

Tempe

Sudip

Balang Kaca KedapUdara (4 Liter)

Gula Merah 250 gram

Bekas Pengkomposan

Air 3 Liter

36PPSPPA

37PPSPPA

Sekam Padi 1 kg

Tanah 2 kg

1. Sukat air paip sebanyak 3 liter

Kotak (Penyimpan Fungi)

Sisa yang Dipotong

2. Masukkan ke dalam jag kedap udara

Langkah Penyediaan Cecair Penapaian

38PPSPPA

3. Masukkan gula merah ke dalam balang kedap udara

5. Masukkan tempe(tempe dipecah-pecahkan

menjadi cebisan)

7. Cecair penapaian disimpan selama 3-5 hari sebelum boleh digunakan

4. Gaulkan gula merahsehingga rata

6. Gaulkan sehinggasebati

39PPSPPA

Langkah-Langkah Penyediaan Fungi

1. Sediakan tanahsebanyak 2 kg

3. Campurkan tanahdan sekam padi

sehingga sebati dengannisbah 2:1 ke dalambekas penyimpanan

5. Gaulkan rata sehinggaboleh dikepal seperti rajah 6

2. Sediakan sekampadi sebnyak 1 kg

4. Masukkan cecairpenapaian yang telah

disimpan selama 3-5 hari kedalam campuran tanah dan

sekam padi sedikit demi sedikit

6. Untuk mengetahui campuran tersebut sebati dan mencukupi, ia

boleh dikepal (terbentuk)

40PPSPPA

7. Bekas penyimpanan tersebut ditutup rapat dan disimpan selama 7 hari

1. Fungi penapaian setelah 7 hari

3. Sisa makanan diletakkan (bagimempercepatkan lagi proses ini,

makanan tersebut ditanam sedalam5cm dari permukaan

2. Fungi tesebut dipindahkan kedalam bekas pengkomposan

dengan kadar 60% dari ketinggian bekas tersebut

4. Selepas meletakkan sisamakanan, bekas pengkomposan

ditutup dengan kain bagimengelakkan serangga @ ulat.

Proses Pengkomposan

41PPSPPA

Hasil-hasil Yang Didapati

Kulat-kulat ini membuktikan mikrobaktif

Sisa yang telah terurai


Makanan berbentuk gumpalanmembuktikan mikrob aktif untuk

menguraikan sisa makanantersebut

Kehadiran fungus putihmenunjukkan mikrob aktif


4.4 ENZIM SAMPAH DARIPADA SISA DAPUR

KAEDAH BUAT SENDIRI:BEKAS: Bekas plastik yang kedap udara.RAMUAN: Air, sisa buah buahan dan sayur sayuran, gula (gula perang, molasses atau gula kasar)Langkah 1 : 10 Bahagian Air (isi sehingga 60% Penuh)Langkah 2 : 1 Bahagian Gula (= 10% kandungan air)Langkah 3 : 3 Bahagian Sisa Buangan Dapur (isi hingga 80% penuh)Langkah 4 : Tutup Rapat Peram hingga 3 bulan

Begini caranya:

1. Gunakan bekas plastik kedap udara.2. Larutkan gula di dalam air seterusnya masukkan sisa sayuran dan sisa buah-buahan.3. Simpan sedikit ruang di dalam bekas plastik untuk proses pemeraman.4. Tutup serapat yang boleh.5. Pada bulan pertama gas tindakbalas proses pemeraman akan terhasil.6. Bebaskan tekanan yang terbentuk di dalam bekas plastik untuk mengelakkannya dari pecah.7. Sekali sekala tekan sisa buangan yang timbul ke dasar bekas plastik.8. Simpan bekas plastik di dalam tempat yang sejuk, kering dan ada pengudaraan

sempurna.9. Elakkan sinaran matahari terus dan biarkan ia terperam selama 3 bulan sebelum boleh digunakan.

(Buka penutup setiap hari untuk bulan pertama bagi membebaskan gas)

Ramuan

Gula

Sayur

Air

1 kg

3 kg

10 liter

1 kg

3 kg

10 liter

2 kg

6 kg

20 liter

0.5 kg

1.5 kg

5 liter

Kadar Contoh 1 Contoh 2 Contoh 3

42PPSPPA

Ambil perhatian:

1. Jangan menggunakan bekas kaca atau logam yang tidak boleh mengembang.

2. Sisa buangan untuk membuat enzim tidak termasuk kertas, plastik,logam atau bahan kaca.

3. Elakkan penggunaan sisa makanan yang berminyak seperti sisa ikan ataudaging (boleh dijadikan bahan kompos). Cara untuk menghasilkan enzim yang berbau segar adalah dengan menambah oren, kulit limau, daun pandan dll.

4. Warna yang bertepatan untuk Enzim Sisa Buangan adalah perang gelap. Sekiranya ia berubah menjadi hitam, tambahkan kandungan gula seperti asal dan mulakan proses pemeraman sekali lagi.

5. Biarkan lapisan putih, hitam atau perang yang terbentuk di atas enzim.Sekiranya ada lalat dan berengga di dalam bekas itu, biarkan sahaja kerana proses kimia enzim akan menyelesaikannya secara semulajadi. Tutup tudung bekas plastik itu serapat yang boleh.

6. Gunakan sepenuhnya mendapan yang terbentuk di dalam enzim; Untuk penghasilan seterusnya Enzim Sisa Buangan dengan mencampur sisa buangan baru.

o Sebagai baja dengan mengeringkan mendapan itu, mencampurkannya dan menanam di dalam tanah.

o Hancurkan mendapan, tuang di dalam mangkuk tandas, campurkan sedikit gula perang dam pamkan untuk membantu menyucikan sisa kumbahan.

o Seandainya anda tidak mempunyai sisa buangan yang mencukupi, bolehlah bekas plastik itu diisi secara beransur. Tempoh pemeraman selama 3 bulan bermula apabila anda telah memasukan sisa buangan yang terakhir ke dalam bekas plastik.

o Enzim Sisa Buangan bertindak paling sempurna selepas 6 bulan diperam. Semakin lama diperam semakin baik dan Enzim Sisa Buangan tidak ada tarikh lupus. Jangan simpan di dalam peti sejuk.

o Bantulah melindungi lapisan ozon kita. Sekiranya setiap rumah menggunakan kaedah menghasilkan enzim dari sisa buangan dapur, ia akan mengurangkan pencemaran alam yang berpunca dari sisa dapur, di samping menghasilkan cukup ozon untuk mengurangkan pemanasan global. Anda berupaya membantu memperbaiki iklim!

43PPSPPA

44PPSPPA

Hari Pertama Bulan Pertama

45PPSPPA

Bulan Kedua

Sedia Dibotolkan

Dibotolkan

Bulan Ketiga

Proses Penapisan

Sisa Dikeringkan Untuk Baja

Bank Kitar SemulaBank Kitar Semula

5.0 BANK KITAR SEMULA DI SEKOLAH

Berikut adalah objektif pelaksanaan Bank Kitar Semula di Sekolah:

(1.1) Meningkatkan tahap kesedaran, keperluan serta kepentingan kitar semula di kalangan para pelajar sekolah rendah dan menengah melalui pendidikan secara teori dan praktikal.

(1.2) Menggalakkan para pelajar mengamalkan konsep dan kaedah 3R melalui program yang dijalankan.

(1.3) Mengajar amalan kitar semula secara betul di kalangan para pelajar.

(1.4) Memupuk dan memperkukuhkan amalan kitar semula di kalangan generasi muda seperti pelajar sekolah.

(1.5) Memupuk sikap suka menabung di kalangan para pelajar

1. Taklimat kepada pihak yang terbabit

(1.1) Memberi taklimat kepada pihak pengetua sekolah / Guru Besar serta pihak JPN/ PPD bagi membincangkan perkara-perkara berikut: (1.1.1) Menetapkan tarikh, program dan sasaran pelajar-pelajar yang terlibat.

(1.1.2) Penubuhan jawatankuasa urusetia program iaitu Skuad Bank Kitar Semula di sekolah.

(1.1.3) Tatacara pengumpulan barangan kitar semula, perlantikan vendor

bagi mengutip barangan kitar semula, penyimpanan dan pengagihan hasil jualan.

2. Promosi Bank Kitar Semula di sekolah

(2.1) Pihak sekolah mengadakan taklimat kepada para pelajar mengenai Bank Kitar Semula.

(2.2) Mengedarkan pamplet Bank Kitar Semula kepada pelajar. (2.3) Memasang kain rentang atau bunting di tempat yang mudah dilihat

oleh para pelajar.

5.1 Objektif Bank Kitar Semula Di Sekolah

5.2 Pelaksanaan Bank Kitar Semula Di Sekolah

47PPSPPA

3. Kutipan dan kaedah bayaran

(3.1) Membuka akaun. Dua akaun asas yang perlu dibuka untuk Bank Kitar Semula di Sekolah iaitu:

(3.1.1) Akaun pelajar. Setiap pelajar yang terlibat dengan Bank Kitar Semula ini akan dibekalkan dengan buku akaun Bank Kitar Semula. (Seperti lampiran 2)

(3.1.2) Akaun Skuad Kitar Semula (Hasil jualan kitar semula setiap pelajar akan dipotong 5% untuk kos pentadbiran dan pengurusan. Hasilnya akan diserahkan kepada pihak sekolah)

(3.2) Aktiviti kutipan barangan kitar semula:

(3.2.1) Pelajar membawa barangan kitar semula ke sekolah setiap minggu pada hari yang telah ditetapkan di antara pihak sekolah dan PPSPPA.

(3.2.2) Skuad Bank Kitar Semula akan mengumpulkan barangan kitar semula di tempat pengumpulan iaitu di perkarangan sekolah atau tempat yang telah ditetapkan.

(3.2.3) Skuad Bank Kitar Semula akan merekodkan maklumat seperti

jumlah berat dan nilai jualan barangan kitar semula ke dalam buku log.

(3.2.4) Nilai jualan akan ditukarkan ke bentuk setem dengan nilai RM

0.10, RM 0.20, RM0.30, RM0.50 dan RM1.00 setiap cetakan. Pelajar perlu melengkapkan kad setem yang disediakan dan memenuhkan satu muka surat bernilai RM10.00 untukdimasukkan ke dalam akaun pelajar.

(3.2.5) Hasil jualan barangan kitar semula dimasukkan ke dalam akaun pelajar.

4. Jualan barangan kitar semula

(4.1) Penentuan dan pelantikan agen kutipan samada konsesi atauswasta. Di antara kriteria yang diperlukan:

(4.1.1) Vendor yang menawarkan harga pembelian yang tinggi. (4.1.2) Memberi perkhidmatan kutipan pada hari yang telah

ditetapkan oleh pihak sekolah. (4.2) Barangan kitar semula yang telah dikumpulkan oleh Skuad Kitar Semula

dijual kepada vendor yang dilantik.

48PPSPPA

(4.3) Skuad Kitar Semula mendapatkan wang dan resit jualan serta merekodkan nilai jualan ke dalam buku log.

(4.4) Penyelarasan hendaklah dibuat di antara pihak sekolah, guru, pihak PPSPPA dan vendor bagi memastikan semua barangan kitar semula yang dikumpulkan pada hari yang ditetapkan dijual serentak pada hari yang sama. Ini boleh mengelakkan masalah ketiadaan ruang bagi penstoran barangan kitar semula di sekolah. (4.5) Rekodkan jualan ke dalam buku log. (4.6) Hasil jualan barangan kitar semula akan disimpan oleh pihak sekolah.

5. Pengeluaran wang hasil jualan barangan kitar semula

(5.1) Pengeluaran wang hasil jualan barangan kitar semula daripada akaun pelajar bergantung kepada keputusan yang dipersetujui bersama oleh pihak sekolah dan PPSPPA.

(5.2) Pelajar perlu mengemukakan buku akaun Bank Kitar Semula semasa proses pengeluaran wang.

(5.3) Guru bertanggungjawab akan merekodkan jumlah wang yang dikeluarkan dan tarikh pengeluaran di dalam buku akaun bank pelajar berkenaan. Segala maklumat pengeluaran berkenaan perlu direkodkan secara kemas dan betul di uangan catatan di dalam buku akaun tersebut. (5.4) Jumlah wang yang dipohon dan buku akaun bank akan diserahkan kepada pelajar berkenaan.

49PPSPPA

6. Kemaskini data dan laporan

(6.1) Mengemaskini maklumat belian, jualan, serta urusan pengeluaran wang jualan barangan kitar semula. (6.2) Menyediakan laporan penyata bulanan bank kitar semula.

7. Pemantauan program

(7.1) Mesyuarat penyelarasan Jawatankuasa Skuad Kitar Semula diadakan setiap enam bulan sekali bagi membincangkan permasalahan serta cadangan penambahbaikan untuk Bank Kitar Semula di sekolah. (7.2) PPSPPA negeri menganalisa program dan mengatasi masalah yang berbangkit bagi tujuan penambahbaikan. (7.3) PPSPPA negeri menghantar laporan kepada Bahagian Kitar Semula dan Kesedaran Awam, Ibu Pejabat PPSPPA pada minggu pertama setiap bulan.

50PPSPPA

51PPSPPA

CARTA ALIR BANK KITAR SEMULA DI SEKOLAH

2. PROMOSI PROGRAM 3R DI SEKOLAH

3. KUTIPAN BARANGAN KITAR SEMULA

1. TAKLIMAT KEPADA PIHAK YANG TERBABIT

4. JUALAN BARANGAN KITAR SEMULA

6. KEMASKINI DATA DANLAPORAN

5. PENGELUARAN WANG HASIL JUALAN BARANGAN KITAR

SEMULA

7. PEMANTAUAN PROGRAM

- Mengadakan taklimat kepada pelajar.

- Mengedarkan pamplet / risalah - Memasang banner di pintu

masuk sekolah

- Membuka akaun setiap pelajar dan akaun skuad kitar semula.

- Pelajar membawa barangan kitar semula ke tempat pengumpulan di

sekolah - Skuad Bank Kitar Semula

merekodkan maklumat jumlah berat dan nilai jualan ke dalam

buku log.- Nilai jualan akan ditukarkan ke

bentuk setem dengan nilai RM 0.10, RM 0.20, RM 0.30, RM 0.50, dan

RM 1.00. - Hasil jualan akan dimasukkan ke

dalam akaun pelajar.

- Taklimat kepada pengetua / Guru Besar sekolah mengenai:

- Penetapan tarikh dan program - Penubuhan Jawatankuasa

Skuad Bank Kitar Semula - Tatacara pengumpulan,

- Pelantikan vendor, penyimpanan barangan kitar

semula dan pengagihan hasil jualan.

- Menjual barangan kitar semula kepada vendor yang telah dilantik- Skuad kitar semula mendapatkan

wang dan resit jualan sertamerekodkan nilai jualan ke dalam

buku log.

- Mengemaskini maklumat belian, jualan serta urusan jualan barangan

kitar semula.- Menyediakan laporan penyata bulanan barangan kitar semula.

- bergantung kepada keputusan yang dipersetujui bersama oleh

pihak sekolah.

- Mengadakan mesyuarat penyelarasan Jawatankuasa 3R

setiap 6 bulan.- PPSPPA negeri menganalisa

prgoram dan mengatasi masalah berbangkit.

- PPSPPA negeri menghantar laporan kepada Ibupejabat

PPSPPA pada minggu pertama setiap bulan

52PPSPPA

Muka Depan Buku Bank Kitar Semula

BUKU STAMP BANK KITAR SEMULA

NAMA SEKOLAH : SK TAMAN MEDANNO. AKAUN : BKSSKTM-260510-0450NAMA PELAJAR :TAHUN :

TANDATANGAN PENGESAHANANGGOTA PPSPPA

( ) ( )

TANDATANGAN PENGESAHANPENJAGA

53PPSPPA

Contoh Buku Log Bank Kitar Semula

? ?

? ?

::

54PPSPPA

Contoh Buku Akaun Pelajar (‘STAMP BOOK’)

55PPSPPA

Gambar 1: Barangan kitar semula yang berjaya dikumpul oleh pelajar

sekolah

Gambar 3: Skuad Bank Kitar Semula sedang menimbang barangan kitar semula yang dibawa oleh pelajar.

Gambar 5: Jumlah nilaian jualanditukarkan ke dalam bentuk setem.

Gambar 2: Pelajar menghantarbarangan kitar semula ke tempat

pengumpulan.

Gambar 4: Pelajar sedang beratur untuk mendapatkan kad setem untuk dimasukkan ke dalam buku akaun.

Gambar 6: Skuad Bank Kitar Semula memasukkan data ke dalam sistem

GAMBAR AKTIVITI BANK KITAR SEMULA DI SEKOLAH

PerkhemahanPerkhemahan

8.0 PROGRAM PERKHEMAHAN ALAMSEKITAR DAN KITAR SEMULA

Objektif : Mewujudkan perasaan cintakan alam sekitar di samping mengumpul barangan kitar semula

AktivitI : Mengadakan program perkhemahan di sekitar taman rekreasi

Peralatan : -Plastik sampah -Penyapu -Tong sampah -Khemah -Beg -Makanan dan minuman

Perkhemahan

57PPSPPA

PENGISIAN PERKHEMAHAN

Jumaat3.00 – 3.30 ptg 3.30 – 4.30 ptg 4.30 – 5.00 ptg 5.00 – 6.30 ptg 6.30 – 9.00 mlm 9.00 – 11.30 mlm 11.30 – 12.00 mlm Sabtu5.00 – 7.00 pg 7.00 – 8.30 pg 8.30 – 10.00 pg 10.00 – 10.30 pg 10.30 – 1.00 ptg 1.00 – 2.00 ptg 2.00 – 4.30 ptg 4.30 – 5.00 ptg 5.00 – 6.30 ptg 6.30 – 9.00 mlm 9.00 – 11.30 mlm 11.30 – 12.00 mlm Ahad5.00 – 7.00 pg 7.00 – 8.30 pg 8.30 – 10.00 pg 10.00 – 10.30 pg 10.30 – 11.30 pg 11.30 – 12.30 T/hari 12.30 – 2.00 ptg 2.00 ptg

PENDAFTARANPENGENALAN DAN UNDANG-UNDANGSOLAT ASAR & MINUM PETANG &PEMASANGAN KHEMAHPERMAINAN DINAMIK (1)SOLAT MAGHRIB, KULIAH, SOLAT ISYAKPENCIPTAAN / PERSEMBAHAN /PERBINCANGAN KUMPULANMINUM MALAM DAN TIDUR

SOLAT SUBUH DAN TAZKIRAHSENAMAN & SARAPAN PAGIPERMAINAN DINAMIK (2) – Bengkel 3RMINUM PAGIPERMAINAN DINAMIK (3) – LDK sayangiflora dan faunaMAKAN TENGAHARI, SOLAT ZOHORPERMAINAN DINAMIK (4) – Treasure HuntMINUM PETANG & SOLAT ASARPERMAINAN DINAMIK (4)- ExploraceSOLAT MAGHRIB, KULIAH DAN SOLAT ISYAKPERSEMBAHAN MALAM KEBUDAYAANMINUM MALAM DAN TIDUR

SOLAT SUBUH DAN TAZKIRAHSENAMAN / KAWAD DAN SARAPAN PAGIPERMAINAN DINAMIK (5) – Raja danRatu RimbaMINUM PAGIPERMAINAN DINAMIK (6)- Aktiviti sosial(gotong royong bersihkan hutan/ pantai)RUMUSAN AKTIVITIMAKAN T/HARI / BERKEMAS / SOLAT ZOHORPROGRAM TAMAT DAN BERTOLAK BALIK

58PPSPPA

Penilaian Akhir TahunPenilaian Akhir Tahun

60PPSPPA

9.0 PENILAIAN AKHIR TAHUN

Objektif : Membuat rumusan markah kepada ahli kelab dan murid-murid yang berjaya dalam pengumpulan barangan kitar semula terbanyak

Aktiviti : Melaksanakan majlis penghargaan dan pengiktirafan ahli kelab dan murid-murid berkenaan dengan kutipan barangan kitar semula tertinggi setiap akhir tahun.

Peralatan : Laporan akhir aktiviti kutipan barangan kitar semula

Penilaian

61PPSPPA

CO

NTO

H F

OR

MAT

BO

RA

NG

PEN

ILA

IAN

AK

HIR

TA

HU

NB

OR

AN

G P

ENIL

AIA

N A

KTI

VITI

KIT

AR

SEM

ULA

NA

MA

PELA

JAR

:D

AR

JAH

/ TI

NG

KAT

AN

:JE

NIS

BA

RA

NG

AN

KIT

AR

SEM

ULA

YA

NG

DIB

AWA

SETI

AP

KA

LI A

KTI

VITI

KU

TIPA

N:

PEN

ILA

IAN

OLE

H G

UR

U (P

ETU

NJU

K: 1

-LEM

AH

, 2-S

EDER

HA

NA

, 3-B

AIK

, 4-S

AN

GAT

BA

IK, 5

-CEM

ERLA

NG

)

JUM

LAH

KE

SE

LUR

HA

N

BIL

.

BIL

.P

ER

KA

RA

AWA

L TA

HU

NA

KH

IR T

AH

UN

PE

NG

ETA

HU

AN

TAH

AP

KE

SE

DA

RA

N

KE

HA

DIR

AN

SE

MA

SA

AK

TIV

ITI

SIK

AP

JUM

LAH

CAT

ATA

N (C

AD

AN

GA

N /

KO

ME

N):

DIS

AH

KA

N O

LEH

:

GU

RU

PE

NY

ELA

RA

S:

TAR

IKH

:

1 2 3 4

JEN

IS B

AR

AN

GA

N K

ITA

R S

EM

ULA

YA

NG

DIB

AWA

SE

TIA

P K

ALI

AK

TIV

ITI K

UTI

PAN

:

BO

TOL

PLA

STI

KTI

NA

LUM

INIU

MTI

NK

ER

TAS

TETR

APA

KB

ES

IJU

MLA

HK

ES

ELU

RU

HA

NK

G

R

MK

G

R

MK

G

RM

KG

RM

KG

RM

KG

RM

KG

R

M

ppsppa - jpnperak.moe.gov.myjpnperak.moe.gov.my/ppdhuluperak/attachments/article/1295/6 modul... ·...

Documents