SISTEM SARAF

Kawalan tubuh dan jaringan komunikasi adalah berpusat di sistem saraf Tiga fungsi utama sistem saraf deria (sensori)

integrasi dan motor

Deria (sensori) bertugas untuk mengesan perubahan di dalam tubuh dan persekitaran luar Integrasi pula bertindak untuk mentafsir perubahanMotor memberi respon kepada tafsiran di dalam bentuk kontraksi otot atau rembesan kelenjar

Struktur dan Fungsinya

Sistem saraf dibahagi kepada dua bahagian utama- sistem saraf pusat Sistem saraf periferi

Organisasi sistem saraf sangat kompleks dan hanya mempunyai dua jenis sel iaituneuron dan neuroglia Neuron terbahagi kepada tiga bahagian badan sel

dendrit dan akson

Badan sel mengandungi nukleus dan neukloleus yang dikelilingi oleh sitoplasma Badan sel berfungsi melakukan proses sintesis bahan-bahan yang diperlukan oleh sel saraf Dendrit terbina daripada sitoplasma badan sel yang memanjang dan kelihatan bercabang-cabang Dendrit bertugas untuk menghantar impuls ke badan sel Akson adalah satu cuaran yang panjang nipis dan mengkhusus Akson bertindak sebagai pembawa impuls dari badan sel ke neuron atau tisu lain Akson mempunyai panjang yang berbeza mengikut tempat ia berada Akson boleh sepanjang 1mm di otak hingga ke 1m atau lebih di antara korda spina ke jari kaki Terdapat akson yang diseliputi oleh mielin Sarung mielin berfungsi adalah untuk meningkatkan kelajuan perjalanan impulsSejenis bahan kimia yang dikenali sebagai neurotransmiter terhasil di hujung saraf apabila neuron menerima rangsangan fizikal atau kimia Reseptor akan menerima neurotransmiter yang menyebabkan berlaku perubahan elektrik dan mencetuskan potensial aksi

Rajah 211 Struktur satu neuron Anak panah menunjukkan arah penjalaran impulsSumber Baharudin Omar dan Mohd Hamim Rajikin (2005) Pengenalan Sistem Tubuh dan Penyakitnya Kuala Lumpur Dewan Bahasa dan Pustaka

(a) Sistem Saraf Pusat

Merupakan pusat kawalan seluruh sistem Kawalan seluruh sistem ini terdiri daripada otak dan korda spina Sistem saraf pusat menerima semua kederiaan tubuh melalui reseptor Apabila sistem saraf pusat menerima maklumat kederiaan ia akan ditafsir untuk menentukan tindakan yang perlu diambil Rangsangan otot untuk berkontraksi dan rangsangan kelenjar untuk merembes juga dilakukan oleh sistem saraf pusat

(b) Sistem Saraf Periferi

Merupakan saraf yang berhubungan antara otak dan korda spina dengan reseptor otot dan kelenjar Boleh dibahagikan kepada dua iaitu sistem aferen dan sistem eferen Di dalam sistem aferen terdapat sel saraf yang berfungsi untuk membawa maklumat dari reseptor di periferi tubuh ke sistem saraf pusat Manakala sistem eferen pula mempunyai sel saraf yang membawa maklumat dari sistem saraf pusat ke otot dan kelenjarSistem eferen terbahagi lagi kepada dua bahagian iaitu sistem saraf somatic dan sistem saraf autonomik Sistem saraf somatik mempunyai neuron eferen yang bertugas membawa maklumat dari sistem saraf pusat ke otot rangka Sistem saraf somatik dianggap sebagai bersifat voluntari dan boleh dikawalSistem saraf autonomik pula mengandungi neuron eferen yang membawa maklumat dari sistem saraf pusat ke otot licin otot jantung dan kelenjarSistem saraf autonomik dianggap tidak voluntari dan di luar kawal serta terbahagi kepada dua iaitu system saraf simpatetik dan sistem saraf parasimpatetik

Organisasi Sistem Saraf

Organisasi sistem saraf terbahagi kepada tiga iaitu otak korda spina dan saraf

(a) Otak

Otak merupakan satu organ yang paling penting di dalam tubuh manusiaOtak dianggarkan mempunyai berat kira-kira 15kg bagi orang dewasaOtak terletak di dalam rongga kranium dan merupakan sebahagian system saraf pusat Tisu saraf yang berada di otak adalah lembut berwarna kelabu dan putih dan berada di dalam tengkorakOtak terbahagi kepada empat bahagian utama iaitu batang otak (medulla oblongata pons dan otak tengah) diensefalon (talamus dan hipotalamus)serebrum dan serebelum

bull Batang OtakDi panggil sebagai batang otak kerana bentuknya seperti batangBatang otak terletak di bahagian bawah kranium

Medula Oblongata bull Berhubung dengan korda spinabull Mempunyai panjang kira-kira 3cm dan dipisahkan dari pons oleh alur horizontalbull Terbina daripada jirim putih dan pembentukan jaringan jirim kelabu dan putih

bull Pada bahagian posterior bawahnya terdapat dua nukleus di setiap sisi yang dikenali sebagai nukleus grasilis dan kuneatus

Pons bull Terletak di atas medulabull Pons mengandungi jirim putih dan nukleusbull Nukleus saraf kranial ke 5 hingga ke 8 dan nukleus pernafasan berada di pons

Otak Tengah bull Terletak di atas pons dan di bawah diensefalonbull Dua unjuran iaitu pedunkel dan serebrum terdapat di permukaan ventralnyabull Unjuran ini berhubung dengan serebrum selepas lencongan ke anterolateralbull Empat tuberkel bulat iaitu dua di atas dan dua di bawah terletak pada permukaan dorsalnya

bull Diensefalon

Terletak di antara otak tengah dan serebrum Struktur utamanya adalah talamus dan hipotalamusFungsi talamus adalah sebagai stesen pemancar untuk impuls deriasemasa perjalanannya ke korteks serebrum Talamus merupakan pusat untuk mentafsir impuls deria seperti sakit suhu sentuhan dan tekananHipotalamus pula terdiri daripada banyak struktur Kedudukan hipotalamus adalah di bawah talamus Hipotalamus berfungsi mengawal suhu tubuh dan aktiviti autonomik organ-organ bahagian dalam Selain itu fungsi yang lain adalah mencetuskan reaksi emosi seperti ketakutan dan kemarahan Di hipotalamus juga terdapat pusat makan pusat kenyang dan pusat haus

bull Serebrum

Merupakan bahagian terbesar otak Ia terbahagi kepada dua hemisfera yang berwarna kelabu Kedua-dua hemisfera ini dipercayai mengawal aktiviti bagi sebelah tubuh sahaja Contoh deria tubuh sebelah kanan dikawal oleh hemisfera kiri dan begitulah sebaliknyaFungsi serebrum adalah terlalu banyak dan kompleks Korteks serebrum terbahagi kepada tiga kawasanDeria Berfungsi untuk menerima kederiaan dari kulit otot dan bahagian dalam tubuh

Ia juga menerima impuls dari berbagai-bagai deria seperti deria rasa lihat hidu dengar dan sentuh

Motor Berfungsi mengawal atur pergerakan otot pertuturandan sebagainya

Asosiasi Menghubungkan kawasan motor dan deria melalui traktusnya Memainkan peranan penting dalam ingatan emosi taakulan personaliti dan kecerdikan

bull SerebelumMerupakan bahagian kedua terbesar otak Memainkan peranan dalam pergerakan separa sedar pada otot rangka Pergerakan separa sedar penting untuk koordinasi keseimbangan tubuh dan penetapan kedudukan tubuh

Rajah 212 Bahagian-bahagian otakSumber Baharudin Omar dan Mohd Hamim Rajikin (2005) Pengenalan Sistem Tubuh dan Penyakitnya Kuala Lumpur Dewan Bahasa dan Pustaka

(b) Korda Spina

Korda spina mempunyai kepanjangan kira-kira 45cm bagi orang dewasaKedudukan korda spina adalah bermula dari dasar tengkorak turun ke bahagian servikal torasik dan seterusnya ke bahagian lumbar atas Kordaspina adalah terdiri daripada segmen-segmen dan pada setiap segmenterdapat sepasang ganglion Pasangan ganglion tersebut ialah ganglion akar dorsal dan ganglion akar ventralPada akar dorsal terdapat akson neuron deria yang bertugas untuk membawa maklumat dari periferi ke korda spinaAkar ventral mengandungi akson neuron motor visera dan somatik yang mengawal organ efektorSaraf spina pula terbentuk daripada gabungan ganglion akar deria dan akar motor Saraf ini dikelaskan sebagai saraf campuran kerana mempunyai kedua-dua serat aferen dan eferen

Rajah 213 Korda spinaSumber Baharudin Omar dan Mohd Hamim Rajikin (2005)

Pengenalan Sistem Tubuh dan Penyakitnya Kuala Lumpur Dewan Bahasa dan Pustaka

(c) Sistem Saraf Autonomik

Merupakan sistem saraf di luar kawalan Ia juga bertanggungjawab terhadap kawalan otot bebas dan kilang di dalam tubuh Sistem ini terbahagi kepada dua iaitu

(i) Sistem Saraf SimpatetikTerbina daripada dua rantai ganglion saraf yang terletak di tiap-tiap sisi di hadapan vertebra Semua komponen yang berada dalam sistem saraf simpatetik berhubung dengan saraf tunjangbull Rangkaian saraf jantung 1048835 membekalkan jantung dan paru-parubull Rangkaian saraf siliaka 1048835 membekalkan perut usus organ-organdi dalam abdomen serta kilang adrenalbull Rangkaian saraf hipogastrik 1048835 membekalkan organ-organ didalam ruang pelvis

(ii) Sistem Saraf ParasimpatetikSistem ini terbina daripada dua bahagian seperti berikutbull Bahagian Kranium

- Terdiri daripada ganglion yang didapati di beberapa bahagian otak serta gentian saraf yang terkandung di dalam urat saraf otak

bull Bahagian Sakrum- Terdiri daripada ganglion yang didapati di beberapa bahagian korda spina

Sistem ini membekalkan sebahagian daripada usus besar serta organ di dalam pelvis iaitu usus hujung pundi kencing dan organ pembiakan

Rajah 214 Skema tapak laluan serat saraf simpatetik Sumber Abdul Hamid Abdul Rashid (2001) Anatomi Umum Hulu Kelang Selangor Percetakan Dewan Bahasa dan Pustaka

Rajah 215 Skema sistem saraf parasimpatetikSumber Abdul Hamid Abdul Rashid (2001) Anatomi Umum Hulu Kelang Selangor

Percetakan Dewan Bahasa dan Pustaka

Rajah 216 Fungsi saraf pusat dan saraf periferiSumber Baharudin Omar dan Mohd Hamim Rajikin (2005)

Pengenalan Sistem Tubuh dan Penyakitnya Kuala Lumpur Dewan Bahasa dan Pustaka

Impuls dan Penjalarannya

Tindakan pantulan atau impuls adalah suatu tindak balas automatik yang berlaku dengan cepat tanpa difikirkan terlebih dahulu Tindakan impuls adalah tindak balas motor terhadap rangsangan deriaTerdapat beberapa struktur yang membawa kepada tindakan impuls membentuk lengkok impuls yang terbina daripada bahagian-bahagian berikut-

(a) Organ deria contohnya kulit tubuh ataupun hujung gentian saraf yang didapati di tendon otot atau lain-lain binaan

(b)Saraf deria atau saraf penghantar yang membawa rangsang deria tersebut melalui bahagian saraf deria yang terkandung di dalam saraf pinggir kepada saraf tunjang

(c) Saraf tunjang dan neuron gegantinya

(d) Saraf motor atau saraf pengeluar yang membawa utusan motor melalui bahagian saraf motor di dalam saraf pinggir kepada organ motor seperti otot atau kilang

(e) Organ motor seperti otot atau kilang yang bertindak balas terhadap utusan motor tersebut

Boleh dikatakan di sini bahawa tindakan pantulan atau refleks (impuls) adalahgerakan perlindungan yang membenarkan tindak balas motor berlaku dengansangat cepat

Di bawah adalah beberapa contoh impulsBahagian Sistem Saraf Pusat Bahagian Sistem Saraf Autonomi

bull Menarik tangan dengan segera apabila terkena benda tajam atau panasbull Sentakan sendi lutut apabila dipukul dengan alat pemukul sendi di atas tendon tempurung lututbull Tapak kaki yang digarit dengan benda yang tumpul seperti kayu akan menyebabkan ibu jari membengkok ke bawahbull Tersedak atau terbatuk terhasil apabila seseorang meminum dalam keadaan gopoh

bull Air liur akan terhasil dengan lebih banyak jika terhidu atau ternampak makanan yang lazatbull Impuls anak mata terhadap cahaya Anak mata mengecil apabila cahaya terang dan membesar apabila cahaya gelap

Kadangkala ada juga impuls yang boleh dikawal Bagi bayi dan kanak-kanak kecil buang air besar dan buang air kecil merupakan impuls yang tidak boleh dikawal Bagi orang dewasa gerakan-gerakan tersebut boleh dikawal kecuali jika berlaku kecederaan pada otak ia akan merosakkan kuasa pengawalan pusat tinggi dan menyebabkan seseorang individu tidak dapat lagi mengawal gerakan buang air besar dan buang air kecilJalaran impuls atau jalaran saraf motor bermula di pusat motor di frontal serebrum Akson sel saraf di pusat motor menjalar di dalam jirim putih otak dan di pangkal otak Pada medula oblongata jalaran ini melintas ke sebelah yang lain dan turun ke bawah jirim putih sisi luar saraf tunjang sebagai jalaran piramidDi laras tertentu serat saraf ini akan keluar dari jalaran piramid dan tamat di keliling saraf di depan jirim kelabu saraf tunjang Kemudian sel depan saraf tunjang membawa utusan tersebut melalui akar saraf depan iaitu saraf depan otot tertentuBahagian neuron motor atas terbentuk daripada badan sel saraf di pusat motor serebrum serta aksonnya yang turun sehingga ke sel saraf di depan saraf tunjang Bahagian neuron motor bawah pula terbentuk daripada badan sel saraf di pusat motor serebrum tunjang serta aksonnya yang membekalkan otot tubuhKedudukan fiber motor yang melintas di bahagian medula oblongata menyebabkan pusat motor di sebelah bahagian otak mengawal otot tubuh di sebelah yang lain

Rajah 217 Jalaran saraf motor dan saraf deria dalam jirim putih saraf tunjangSumber Pearce E C (2005) Anatomi dan Fisiologi 1048835 untuk Jururawat Kuala LumpurGolden Books Centre Sdn Bhd

Rajah 211 Struktur satu neuron Anak panah menunjukkan arah penjalaran impulsSumber Baharudin Omar dan Mohd Hamim Rajikin (2005) Pengenalan Sistem Tubuh dan Penyakitnya Kuala Lumpur Dewan Bahasa dan Pustaka

(a) Sistem Saraf Pusat

Merupakan pusat kawalan seluruh sistem Kawalan seluruh sistem ini terdiri daripada otak dan korda spina Sistem saraf pusat menerima semua kederiaan tubuh melalui reseptor Apabila sistem saraf pusat menerima maklumat kederiaan ia akan ditafsir untuk menentukan tindakan yang perlu diambil Rangsangan otot untuk berkontraksi dan rangsangan kelenjar untuk merembes juga dilakukan oleh sistem saraf pusat

(b) Sistem Saraf Periferi

Merupakan saraf yang berhubungan antara otak dan korda spina dengan reseptor otot dan kelenjar Boleh dibahagikan kepada dua iaitu sistem aferen dan sistem eferen Di dalam sistem aferen terdapat sel saraf yang berfungsi untuk membawa maklumat dari reseptor di periferi tubuh ke sistem saraf pusat Manakala sistem eferen pula mempunyai sel saraf yang membawa maklumat dari sistem saraf pusat ke otot dan kelenjarSistem eferen terbahagi lagi kepada dua bahagian iaitu sistem saraf somatic dan sistem saraf autonomik Sistem saraf somatik mempunyai neuron eferen yang bertugas membawa maklumat dari sistem saraf pusat ke otot rangka Sistem saraf somatik dianggap sebagai bersifat voluntari dan boleh dikawalSistem saraf autonomik pula mengandungi neuron eferen yang membawa maklumat dari sistem saraf pusat ke otot licin otot jantung dan kelenjarSistem saraf autonomik dianggap tidak voluntari dan di luar kawal serta terbahagi kepada dua iaitu system saraf simpatetik dan sistem saraf parasimpatetik

Organisasi Sistem Saraf

Organisasi sistem saraf terbahagi kepada tiga iaitu otak korda spina dan saraf

(a) Otak

Otak merupakan satu organ yang paling penting di dalam tubuh manusiaOtak dianggarkan mempunyai berat kira-kira 15kg bagi orang dewasaOtak terletak di dalam rongga kranium dan merupakan sebahagian system saraf pusat Tisu saraf yang berada di otak adalah lembut berwarna kelabu dan putih dan berada di dalam tengkorakOtak terbahagi kepada empat bahagian utama iaitu batang otak (medulla oblongata pons dan otak tengah) diensefalon (talamus dan hipotalamus)serebrum dan serebelum

bull Batang OtakDi panggil sebagai batang otak kerana bentuknya seperti batangBatang otak terletak di bahagian bawah kranium

Medula Oblongata bull Berhubung dengan korda spinabull Mempunyai panjang kira-kira 3cm dan dipisahkan dari pons oleh alur horizontalbull Terbina daripada jirim putih dan pembentukan jaringan jirim kelabu dan putih

bull Pada bahagian posterior bawahnya terdapat dua nukleus di setiap sisi yang dikenali sebagai nukleus grasilis dan kuneatus

Pons bull Terletak di atas medulabull Pons mengandungi jirim putih dan nukleusbull Nukleus saraf kranial ke 5 hingga ke 8 dan nukleus pernafasan berada di pons

Otak Tengah bull Terletak di atas pons dan di bawah diensefalonbull Dua unjuran iaitu pedunkel dan serebrum terdapat di permukaan ventralnyabull Unjuran ini berhubung dengan serebrum selepas lencongan ke anterolateralbull Empat tuberkel bulat iaitu dua di atas dan dua di bawah terletak pada permukaan dorsalnya

bull Diensefalon

Terletak di antara otak tengah dan serebrum Struktur utamanya adalah talamus dan hipotalamusFungsi talamus adalah sebagai stesen pemancar untuk impuls deriasemasa perjalanannya ke korteks serebrum Talamus merupakan pusat untuk mentafsir impuls deria seperti sakit suhu sentuhan dan tekananHipotalamus pula terdiri daripada banyak struktur Kedudukan hipotalamus adalah di bawah talamus Hipotalamus berfungsi mengawal suhu tubuh dan aktiviti autonomik organ-organ bahagian dalam Selain itu fungsi yang lain adalah mencetuskan reaksi emosi seperti ketakutan dan kemarahan Di hipotalamus juga terdapat pusat makan pusat kenyang dan pusat haus

bull Serebrum

Merupakan bahagian terbesar otak Ia terbahagi kepada dua hemisfera yang berwarna kelabu Kedua-dua hemisfera ini dipercayai mengawal aktiviti bagi sebelah tubuh sahaja Contoh deria tubuh sebelah kanan dikawal oleh hemisfera kiri dan begitulah sebaliknyaFungsi serebrum adalah terlalu banyak dan kompleks Korteks serebrum terbahagi kepada tiga kawasanDeria Berfungsi untuk menerima kederiaan dari kulit otot dan bahagian dalam tubuh

Ia juga menerima impuls dari berbagai-bagai deria seperti deria rasa lihat hidu dengar dan sentuh

Motor Berfungsi mengawal atur pergerakan otot pertuturandan sebagainya

Asosiasi Menghubungkan kawasan motor dan deria melalui traktusnya Memainkan peranan penting dalam ingatan emosi taakulan personaliti dan kecerdikan

bull SerebelumMerupakan bahagian kedua terbesar otak Memainkan peranan dalam pergerakan separa sedar pada otot rangka Pergerakan separa sedar penting untuk koordinasi keseimbangan tubuh dan penetapan kedudukan tubuh

Rajah 212 Bahagian-bahagian otakSumber Baharudin Omar dan Mohd Hamim Rajikin (2005) Pengenalan Sistem Tubuh dan Penyakitnya Kuala Lumpur Dewan Bahasa dan Pustaka

(b) Korda Spina

Korda spina mempunyai kepanjangan kira-kira 45cm bagi orang dewasaKedudukan korda spina adalah bermula dari dasar tengkorak turun ke bahagian servikal torasik dan seterusnya ke bahagian lumbar atas Kordaspina adalah terdiri daripada segmen-segmen dan pada setiap segmenterdapat sepasang ganglion Pasangan ganglion tersebut ialah ganglion akar dorsal dan ganglion akar ventralPada akar dorsal terdapat akson neuron deria yang bertugas untuk membawa maklumat dari periferi ke korda spinaAkar ventral mengandungi akson neuron motor visera dan somatik yang mengawal organ efektorSaraf spina pula terbentuk daripada gabungan ganglion akar deria dan akar motor Saraf ini dikelaskan sebagai saraf campuran kerana mempunyai kedua-dua serat aferen dan eferen

Rajah 213 Korda spinaSumber Baharudin Omar dan Mohd Hamim Rajikin (2005)

Pengenalan Sistem Tubuh dan Penyakitnya Kuala Lumpur Dewan Bahasa dan Pustaka

(c) Sistem Saraf Autonomik

Merupakan sistem saraf di luar kawalan Ia juga bertanggungjawab terhadap kawalan otot bebas dan kilang di dalam tubuh Sistem ini terbahagi kepada dua iaitu

(i) Sistem Saraf SimpatetikTerbina daripada dua rantai ganglion saraf yang terletak di tiap-tiap sisi di hadapan vertebra Semua komponen yang berada dalam sistem saraf simpatetik berhubung dengan saraf tunjangbull Rangkaian saraf jantung 1048835 membekalkan jantung dan paru-parubull Rangkaian saraf siliaka 1048835 membekalkan perut usus organ-organdi dalam abdomen serta kilang adrenalbull Rangkaian saraf hipogastrik 1048835 membekalkan organ-organ didalam ruang pelvis

(ii) Sistem Saraf ParasimpatetikSistem ini terbina daripada dua bahagian seperti berikutbull Bahagian Kranium

- Terdiri daripada ganglion yang didapati di beberapa bahagian otak serta gentian saraf yang terkandung di dalam urat saraf otak

bull Bahagian Sakrum- Terdiri daripada ganglion yang didapati di beberapa bahagian korda spina

Sistem ini membekalkan sebahagian daripada usus besar serta organ di dalam pelvis iaitu usus hujung pundi kencing dan organ pembiakan

Rajah 214 Skema tapak laluan serat saraf simpatetik Sumber Abdul Hamid Abdul Rashid (2001) Anatomi Umum Hulu Kelang Selangor Percetakan Dewan Bahasa dan Pustaka

Rajah 215 Skema sistem saraf parasimpatetikSumber Abdul Hamid Abdul Rashid (2001) Anatomi Umum Hulu Kelang Selangor

Percetakan Dewan Bahasa dan Pustaka

Rajah 216 Fungsi saraf pusat dan saraf periferiSumber Baharudin Omar dan Mohd Hamim Rajikin (2005)

Pengenalan Sistem Tubuh dan Penyakitnya Kuala Lumpur Dewan Bahasa dan Pustaka

Impuls dan Penjalarannya

Tindakan pantulan atau impuls adalah suatu tindak balas automatik yang berlaku dengan cepat tanpa difikirkan terlebih dahulu Tindakan impuls adalah tindak balas motor terhadap rangsangan deriaTerdapat beberapa struktur yang membawa kepada tindakan impuls membentuk lengkok impuls yang terbina daripada bahagian-bahagian berikut-

(a) Organ deria contohnya kulit tubuh ataupun hujung gentian saraf yang didapati di tendon otot atau lain-lain binaan

(b)Saraf deria atau saraf penghantar yang membawa rangsang deria tersebut melalui bahagian saraf deria yang terkandung di dalam saraf pinggir kepada saraf tunjang

(c) Saraf tunjang dan neuron gegantinya

(d) Saraf motor atau saraf pengeluar yang membawa utusan motor melalui bahagian saraf motor di dalam saraf pinggir kepada organ motor seperti otot atau kilang

(e) Organ motor seperti otot atau kilang yang bertindak balas terhadap utusan motor tersebut

Boleh dikatakan di sini bahawa tindakan pantulan atau refleks (impuls) adalahgerakan perlindungan yang membenarkan tindak balas motor berlaku dengansangat cepat

Di bawah adalah beberapa contoh impulsBahagian Sistem Saraf Pusat Bahagian Sistem Saraf Autonomi

bull Menarik tangan dengan segera apabila terkena benda tajam atau panasbull Sentakan sendi lutut apabila dipukul dengan alat pemukul sendi di atas tendon tempurung lututbull Tapak kaki yang digarit dengan benda yang tumpul seperti kayu akan menyebabkan ibu jari membengkok ke bawahbull Tersedak atau terbatuk terhasil apabila seseorang meminum dalam keadaan gopoh

bull Air liur akan terhasil dengan lebih banyak jika terhidu atau ternampak makanan yang lazatbull Impuls anak mata terhadap cahaya Anak mata mengecil apabila cahaya terang dan membesar apabila cahaya gelap

Kadangkala ada juga impuls yang boleh dikawal Bagi bayi dan kanak-kanak kecil buang air besar dan buang air kecil merupakan impuls yang tidak boleh dikawal Bagi orang dewasa gerakan-gerakan tersebut boleh dikawal kecuali jika berlaku kecederaan pada otak ia akan merosakkan kuasa pengawalan pusat tinggi dan menyebabkan seseorang individu tidak dapat lagi mengawal gerakan buang air besar dan buang air kecilJalaran impuls atau jalaran saraf motor bermula di pusat motor di frontal serebrum Akson sel saraf di pusat motor menjalar di dalam jirim putih otak dan di pangkal otak Pada medula oblongata jalaran ini melintas ke sebelah yang lain dan turun ke bawah jirim putih sisi luar saraf tunjang sebagai jalaran piramidDi laras tertentu serat saraf ini akan keluar dari jalaran piramid dan tamat di keliling saraf di depan jirim kelabu saraf tunjang Kemudian sel depan saraf tunjang membawa utusan tersebut melalui akar saraf depan iaitu saraf depan otot tertentuBahagian neuron motor atas terbentuk daripada badan sel saraf di pusat motor serebrum serta aksonnya yang turun sehingga ke sel saraf di depan saraf tunjang Bahagian neuron motor bawah pula terbentuk daripada badan sel saraf di pusat motor serebrum tunjang serta aksonnya yang membekalkan otot tubuhKedudukan fiber motor yang melintas di bahagian medula oblongata menyebabkan pusat motor di sebelah bahagian otak mengawal otot tubuh di sebelah yang lain

Rajah 217 Jalaran saraf motor dan saraf deria dalam jirim putih saraf tunjangSumber Pearce E C (2005) Anatomi dan Fisiologi 1048835 untuk Jururawat Kuala LumpurGolden Books Centre Sdn Bhd

(a) Sistem Saraf Pusat

Merupakan pusat kawalan seluruh sistem Kawalan seluruh sistem ini terdiri daripada otak dan korda spina Sistem saraf pusat menerima semua kederiaan tubuh melalui reseptor Apabila sistem saraf pusat menerima maklumat kederiaan ia akan ditafsir untuk menentukan tindakan yang perlu diambil Rangsangan otot untuk berkontraksi dan rangsangan kelenjar untuk merembes juga dilakukan oleh sistem saraf pusat

(b) Sistem Saraf Periferi

Merupakan saraf yang berhubungan antara otak dan korda spina dengan reseptor otot dan kelenjar Boleh dibahagikan kepada dua iaitu sistem aferen dan sistem eferen Di dalam sistem aferen terdapat sel saraf yang berfungsi untuk membawa maklumat dari reseptor di periferi tubuh ke sistem saraf pusat Manakala sistem eferen pula mempunyai sel saraf yang membawa maklumat dari sistem saraf pusat ke otot dan kelenjarSistem eferen terbahagi lagi kepada dua bahagian iaitu sistem saraf somatic dan sistem saraf autonomik Sistem saraf somatik mempunyai neuron eferen yang bertugas membawa maklumat dari sistem saraf pusat ke otot rangka Sistem saraf somatik dianggap sebagai bersifat voluntari dan boleh dikawalSistem saraf autonomik pula mengandungi neuron eferen yang membawa maklumat dari sistem saraf pusat ke otot licin otot jantung dan kelenjarSistem saraf autonomik dianggap tidak voluntari dan di luar kawal serta terbahagi kepada dua iaitu system saraf simpatetik dan sistem saraf parasimpatetik

Organisasi Sistem Saraf

Organisasi sistem saraf terbahagi kepada tiga iaitu otak korda spina dan saraf

(a) Otak

Otak merupakan satu organ yang paling penting di dalam tubuh manusiaOtak dianggarkan mempunyai berat kira-kira 15kg bagi orang dewasaOtak terletak di dalam rongga kranium dan merupakan sebahagian system saraf pusat Tisu saraf yang berada di otak adalah lembut berwarna kelabu dan putih dan berada di dalam tengkorakOtak terbahagi kepada empat bahagian utama iaitu batang otak (medulla oblongata pons dan otak tengah) diensefalon (talamus dan hipotalamus)serebrum dan serebelum

bull Batang OtakDi panggil sebagai batang otak kerana bentuknya seperti batangBatang otak terletak di bahagian bawah kranium

Medula Oblongata bull Berhubung dengan korda spinabull Mempunyai panjang kira-kira 3cm dan dipisahkan dari pons oleh alur horizontalbull Terbina daripada jirim putih dan pembentukan jaringan jirim kelabu dan putih

bull Pada bahagian posterior bawahnya terdapat dua nukleus di setiap sisi yang dikenali sebagai nukleus grasilis dan kuneatus

Pons bull Terletak di atas medulabull Pons mengandungi jirim putih dan nukleusbull Nukleus saraf kranial ke 5 hingga ke 8 dan nukleus pernafasan berada di pons

Otak Tengah bull Terletak di atas pons dan di bawah diensefalonbull Dua unjuran iaitu pedunkel dan serebrum terdapat di permukaan ventralnyabull Unjuran ini berhubung dengan serebrum selepas lencongan ke anterolateralbull Empat tuberkel bulat iaitu dua di atas dan dua di bawah terletak pada permukaan dorsalnya

bull Diensefalon

Terletak di antara otak tengah dan serebrum Struktur utamanya adalah talamus dan hipotalamusFungsi talamus adalah sebagai stesen pemancar untuk impuls deriasemasa perjalanannya ke korteks serebrum Talamus merupakan pusat untuk mentafsir impuls deria seperti sakit suhu sentuhan dan tekananHipotalamus pula terdiri daripada banyak struktur Kedudukan hipotalamus adalah di bawah talamus Hipotalamus berfungsi mengawal suhu tubuh dan aktiviti autonomik organ-organ bahagian dalam Selain itu fungsi yang lain adalah mencetuskan reaksi emosi seperti ketakutan dan kemarahan Di hipotalamus juga terdapat pusat makan pusat kenyang dan pusat haus

bull Serebrum

Merupakan bahagian terbesar otak Ia terbahagi kepada dua hemisfera yang berwarna kelabu Kedua-dua hemisfera ini dipercayai mengawal aktiviti bagi sebelah tubuh sahaja Contoh deria tubuh sebelah kanan dikawal oleh hemisfera kiri dan begitulah sebaliknyaFungsi serebrum adalah terlalu banyak dan kompleks Korteks serebrum terbahagi kepada tiga kawasanDeria Berfungsi untuk menerima kederiaan dari kulit otot dan bahagian dalam tubuh

Ia juga menerima impuls dari berbagai-bagai deria seperti deria rasa lihat hidu dengar dan sentuh

Motor Berfungsi mengawal atur pergerakan otot pertuturandan sebagainya

Asosiasi Menghubungkan kawasan motor dan deria melalui traktusnya Memainkan peranan penting dalam ingatan emosi taakulan personaliti dan kecerdikan

bull SerebelumMerupakan bahagian kedua terbesar otak Memainkan peranan dalam pergerakan separa sedar pada otot rangka Pergerakan separa sedar penting untuk koordinasi keseimbangan tubuh dan penetapan kedudukan tubuh

Rajah 212 Bahagian-bahagian otakSumber Baharudin Omar dan Mohd Hamim Rajikin (2005) Pengenalan Sistem Tubuh dan Penyakitnya Kuala Lumpur Dewan Bahasa dan Pustaka

(b) Korda Spina

Korda spina mempunyai kepanjangan kira-kira 45cm bagi orang dewasaKedudukan korda spina adalah bermula dari dasar tengkorak turun ke bahagian servikal torasik dan seterusnya ke bahagian lumbar atas Kordaspina adalah terdiri daripada segmen-segmen dan pada setiap segmenterdapat sepasang ganglion Pasangan ganglion tersebut ialah ganglion akar dorsal dan ganglion akar ventralPada akar dorsal terdapat akson neuron deria yang bertugas untuk membawa maklumat dari periferi ke korda spinaAkar ventral mengandungi akson neuron motor visera dan somatik yang mengawal organ efektorSaraf spina pula terbentuk daripada gabungan ganglion akar deria dan akar motor Saraf ini dikelaskan sebagai saraf campuran kerana mempunyai kedua-dua serat aferen dan eferen

Rajah 213 Korda spinaSumber Baharudin Omar dan Mohd Hamim Rajikin (2005)

Pengenalan Sistem Tubuh dan Penyakitnya Kuala Lumpur Dewan Bahasa dan Pustaka

(c) Sistem Saraf Autonomik

Merupakan sistem saraf di luar kawalan Ia juga bertanggungjawab terhadap kawalan otot bebas dan kilang di dalam tubuh Sistem ini terbahagi kepada dua iaitu

(i) Sistem Saraf SimpatetikTerbina daripada dua rantai ganglion saraf yang terletak di tiap-tiap sisi di hadapan vertebra Semua komponen yang berada dalam sistem saraf simpatetik berhubung dengan saraf tunjangbull Rangkaian saraf jantung 1048835 membekalkan jantung dan paru-parubull Rangkaian saraf siliaka 1048835 membekalkan perut usus organ-organdi dalam abdomen serta kilang adrenalbull Rangkaian saraf hipogastrik 1048835 membekalkan organ-organ didalam ruang pelvis

(ii) Sistem Saraf ParasimpatetikSistem ini terbina daripada dua bahagian seperti berikutbull Bahagian Kranium

- Terdiri daripada ganglion yang didapati di beberapa bahagian otak serta gentian saraf yang terkandung di dalam urat saraf otak

bull Bahagian Sakrum- Terdiri daripada ganglion yang didapati di beberapa bahagian korda spina

Sistem ini membekalkan sebahagian daripada usus besar serta organ di dalam pelvis iaitu usus hujung pundi kencing dan organ pembiakan

Rajah 214 Skema tapak laluan serat saraf simpatetik Sumber Abdul Hamid Abdul Rashid (2001) Anatomi Umum Hulu Kelang Selangor Percetakan Dewan Bahasa dan Pustaka

Rajah 215 Skema sistem saraf parasimpatetikSumber Abdul Hamid Abdul Rashid (2001) Anatomi Umum Hulu Kelang Selangor

Percetakan Dewan Bahasa dan Pustaka

Rajah 216 Fungsi saraf pusat dan saraf periferiSumber Baharudin Omar dan Mohd Hamim Rajikin (2005)

Pengenalan Sistem Tubuh dan Penyakitnya Kuala Lumpur Dewan Bahasa dan Pustaka

Impuls dan Penjalarannya

Tindakan pantulan atau impuls adalah suatu tindak balas automatik yang berlaku dengan cepat tanpa difikirkan terlebih dahulu Tindakan impuls adalah tindak balas motor terhadap rangsangan deriaTerdapat beberapa struktur yang membawa kepada tindakan impuls membentuk lengkok impuls yang terbina daripada bahagian-bahagian berikut-

(a) Organ deria contohnya kulit tubuh ataupun hujung gentian saraf yang didapati di tendon otot atau lain-lain binaan

(b)Saraf deria atau saraf penghantar yang membawa rangsang deria tersebut melalui bahagian saraf deria yang terkandung di dalam saraf pinggir kepada saraf tunjang

(c) Saraf tunjang dan neuron gegantinya

(d) Saraf motor atau saraf pengeluar yang membawa utusan motor melalui bahagian saraf motor di dalam saraf pinggir kepada organ motor seperti otot atau kilang

(e) Organ motor seperti otot atau kilang yang bertindak balas terhadap utusan motor tersebut

Boleh dikatakan di sini bahawa tindakan pantulan atau refleks (impuls) adalahgerakan perlindungan yang membenarkan tindak balas motor berlaku dengansangat cepat

Di bawah adalah beberapa contoh impulsBahagian Sistem Saraf Pusat Bahagian Sistem Saraf Autonomi

bull Menarik tangan dengan segera apabila terkena benda tajam atau panasbull Sentakan sendi lutut apabila dipukul dengan alat pemukul sendi di atas tendon tempurung lututbull Tapak kaki yang digarit dengan benda yang tumpul seperti kayu akan menyebabkan ibu jari membengkok ke bawahbull Tersedak atau terbatuk terhasil apabila seseorang meminum dalam keadaan gopoh

bull Air liur akan terhasil dengan lebih banyak jika terhidu atau ternampak makanan yang lazatbull Impuls anak mata terhadap cahaya Anak mata mengecil apabila cahaya terang dan membesar apabila cahaya gelap

Kadangkala ada juga impuls yang boleh dikawal Bagi bayi dan kanak-kanak kecil buang air besar dan buang air kecil merupakan impuls yang tidak boleh dikawal Bagi orang dewasa gerakan-gerakan tersebut boleh dikawal kecuali jika berlaku kecederaan pada otak ia akan merosakkan kuasa pengawalan pusat tinggi dan menyebabkan seseorang individu tidak dapat lagi mengawal gerakan buang air besar dan buang air kecilJalaran impuls atau jalaran saraf motor bermula di pusat motor di frontal serebrum Akson sel saraf di pusat motor menjalar di dalam jirim putih otak dan di pangkal otak Pada medula oblongata jalaran ini melintas ke sebelah yang lain dan turun ke bawah jirim putih sisi luar saraf tunjang sebagai jalaran piramidDi laras tertentu serat saraf ini akan keluar dari jalaran piramid dan tamat di keliling saraf di depan jirim kelabu saraf tunjang Kemudian sel depan saraf tunjang membawa utusan tersebut melalui akar saraf depan iaitu saraf depan otot tertentuBahagian neuron motor atas terbentuk daripada badan sel saraf di pusat motor serebrum serta aksonnya yang turun sehingga ke sel saraf di depan saraf tunjang Bahagian neuron motor bawah pula terbentuk daripada badan sel saraf di pusat motor serebrum tunjang serta aksonnya yang membekalkan otot tubuhKedudukan fiber motor yang melintas di bahagian medula oblongata menyebabkan pusat motor di sebelah bahagian otak mengawal otot tubuh di sebelah yang lain

Rajah 217 Jalaran saraf motor dan saraf deria dalam jirim putih saraf tunjangSumber Pearce E C (2005) Anatomi dan Fisiologi 1048835 untuk Jururawat Kuala LumpurGolden Books Centre Sdn Bhd

bull Pada bahagian posterior bawahnya terdapat dua nukleus di setiap sisi yang dikenali sebagai nukleus grasilis dan kuneatus

Pons bull Terletak di atas medulabull Pons mengandungi jirim putih dan nukleusbull Nukleus saraf kranial ke 5 hingga ke 8 dan nukleus pernafasan berada di pons

Otak Tengah bull Terletak di atas pons dan di bawah diensefalonbull Dua unjuran iaitu pedunkel dan serebrum terdapat di permukaan ventralnyabull Unjuran ini berhubung dengan serebrum selepas lencongan ke anterolateralbull Empat tuberkel bulat iaitu dua di atas dan dua di bawah terletak pada permukaan dorsalnya

bull Diensefalon

Terletak di antara otak tengah dan serebrum Struktur utamanya adalah talamus dan hipotalamusFungsi talamus adalah sebagai stesen pemancar untuk impuls deriasemasa perjalanannya ke korteks serebrum Talamus merupakan pusat untuk mentafsir impuls deria seperti sakit suhu sentuhan dan tekananHipotalamus pula terdiri daripada banyak struktur Kedudukan hipotalamus adalah di bawah talamus Hipotalamus berfungsi mengawal suhu tubuh dan aktiviti autonomik organ-organ bahagian dalam Selain itu fungsi yang lain adalah mencetuskan reaksi emosi seperti ketakutan dan kemarahan Di hipotalamus juga terdapat pusat makan pusat kenyang dan pusat haus

bull Serebrum

Merupakan bahagian terbesar otak Ia terbahagi kepada dua hemisfera yang berwarna kelabu Kedua-dua hemisfera ini dipercayai mengawal aktiviti bagi sebelah tubuh sahaja Contoh deria tubuh sebelah kanan dikawal oleh hemisfera kiri dan begitulah sebaliknyaFungsi serebrum adalah terlalu banyak dan kompleks Korteks serebrum terbahagi kepada tiga kawasanDeria Berfungsi untuk menerima kederiaan dari kulit otot dan bahagian dalam tubuh

Ia juga menerima impuls dari berbagai-bagai deria seperti deria rasa lihat hidu dengar dan sentuh

Motor Berfungsi mengawal atur pergerakan otot pertuturandan sebagainya

Asosiasi Menghubungkan kawasan motor dan deria melalui traktusnya Memainkan peranan penting dalam ingatan emosi taakulan personaliti dan kecerdikan

bull SerebelumMerupakan bahagian kedua terbesar otak Memainkan peranan dalam pergerakan separa sedar pada otot rangka Pergerakan separa sedar penting untuk koordinasi keseimbangan tubuh dan penetapan kedudukan tubuh

Rajah 212 Bahagian-bahagian otakSumber Baharudin Omar dan Mohd Hamim Rajikin (2005) Pengenalan Sistem Tubuh dan Penyakitnya Kuala Lumpur Dewan Bahasa dan Pustaka

(b) Korda Spina

Korda spina mempunyai kepanjangan kira-kira 45cm bagi orang dewasaKedudukan korda spina adalah bermula dari dasar tengkorak turun ke bahagian servikal torasik dan seterusnya ke bahagian lumbar atas Kordaspina adalah terdiri daripada segmen-segmen dan pada setiap segmenterdapat sepasang ganglion Pasangan ganglion tersebut ialah ganglion akar dorsal dan ganglion akar ventralPada akar dorsal terdapat akson neuron deria yang bertugas untuk membawa maklumat dari periferi ke korda spinaAkar ventral mengandungi akson neuron motor visera dan somatik yang mengawal organ efektorSaraf spina pula terbentuk daripada gabungan ganglion akar deria dan akar motor Saraf ini dikelaskan sebagai saraf campuran kerana mempunyai kedua-dua serat aferen dan eferen

Rajah 213 Korda spinaSumber Baharudin Omar dan Mohd Hamim Rajikin (2005)

Pengenalan Sistem Tubuh dan Penyakitnya Kuala Lumpur Dewan Bahasa dan Pustaka

(c) Sistem Saraf Autonomik

Merupakan sistem saraf di luar kawalan Ia juga bertanggungjawab terhadap kawalan otot bebas dan kilang di dalam tubuh Sistem ini terbahagi kepada dua iaitu

(i) Sistem Saraf SimpatetikTerbina daripada dua rantai ganglion saraf yang terletak di tiap-tiap sisi di hadapan vertebra Semua komponen yang berada dalam sistem saraf simpatetik berhubung dengan saraf tunjangbull Rangkaian saraf jantung 1048835 membekalkan jantung dan paru-parubull Rangkaian saraf siliaka 1048835 membekalkan perut usus organ-organdi dalam abdomen serta kilang adrenalbull Rangkaian saraf hipogastrik 1048835 membekalkan organ-organ didalam ruang pelvis

(ii) Sistem Saraf ParasimpatetikSistem ini terbina daripada dua bahagian seperti berikutbull Bahagian Kranium

- Terdiri daripada ganglion yang didapati di beberapa bahagian otak serta gentian saraf yang terkandung di dalam urat saraf otak

bull Bahagian Sakrum- Terdiri daripada ganglion yang didapati di beberapa bahagian korda spina

Sistem ini membekalkan sebahagian daripada usus besar serta organ di dalam pelvis iaitu usus hujung pundi kencing dan organ pembiakan

Rajah 214 Skema tapak laluan serat saraf simpatetik Sumber Abdul Hamid Abdul Rashid (2001) Anatomi Umum Hulu Kelang Selangor Percetakan Dewan Bahasa dan Pustaka

Rajah 215 Skema sistem saraf parasimpatetikSumber Abdul Hamid Abdul Rashid (2001) Anatomi Umum Hulu Kelang Selangor

Percetakan Dewan Bahasa dan Pustaka

Rajah 216 Fungsi saraf pusat dan saraf periferiSumber Baharudin Omar dan Mohd Hamim Rajikin (2005)

Pengenalan Sistem Tubuh dan Penyakitnya Kuala Lumpur Dewan Bahasa dan Pustaka

Impuls dan Penjalarannya

Tindakan pantulan atau impuls adalah suatu tindak balas automatik yang berlaku dengan cepat tanpa difikirkan terlebih dahulu Tindakan impuls adalah tindak balas motor terhadap rangsangan deriaTerdapat beberapa struktur yang membawa kepada tindakan impuls membentuk lengkok impuls yang terbina daripada bahagian-bahagian berikut-

(a) Organ deria contohnya kulit tubuh ataupun hujung gentian saraf yang didapati di tendon otot atau lain-lain binaan

(b)Saraf deria atau saraf penghantar yang membawa rangsang deria tersebut melalui bahagian saraf deria yang terkandung di dalam saraf pinggir kepada saraf tunjang

(c) Saraf tunjang dan neuron gegantinya

(d) Saraf motor atau saraf pengeluar yang membawa utusan motor melalui bahagian saraf motor di dalam saraf pinggir kepada organ motor seperti otot atau kilang

(e) Organ motor seperti otot atau kilang yang bertindak balas terhadap utusan motor tersebut

Boleh dikatakan di sini bahawa tindakan pantulan atau refleks (impuls) adalahgerakan perlindungan yang membenarkan tindak balas motor berlaku dengansangat cepat

Di bawah adalah beberapa contoh impulsBahagian Sistem Saraf Pusat Bahagian Sistem Saraf Autonomi

bull Menarik tangan dengan segera apabila terkena benda tajam atau panasbull Sentakan sendi lutut apabila dipukul dengan alat pemukul sendi di atas tendon tempurung lututbull Tapak kaki yang digarit dengan benda yang tumpul seperti kayu akan menyebabkan ibu jari membengkok ke bawahbull Tersedak atau terbatuk terhasil apabila seseorang meminum dalam keadaan gopoh

bull Air liur akan terhasil dengan lebih banyak jika terhidu atau ternampak makanan yang lazatbull Impuls anak mata terhadap cahaya Anak mata mengecil apabila cahaya terang dan membesar apabila cahaya gelap

Kadangkala ada juga impuls yang boleh dikawal Bagi bayi dan kanak-kanak kecil buang air besar dan buang air kecil merupakan impuls yang tidak boleh dikawal Bagi orang dewasa gerakan-gerakan tersebut boleh dikawal kecuali jika berlaku kecederaan pada otak ia akan merosakkan kuasa pengawalan pusat tinggi dan menyebabkan seseorang individu tidak dapat lagi mengawal gerakan buang air besar dan buang air kecilJalaran impuls atau jalaran saraf motor bermula di pusat motor di frontal serebrum Akson sel saraf di pusat motor menjalar di dalam jirim putih otak dan di pangkal otak Pada medula oblongata jalaran ini melintas ke sebelah yang lain dan turun ke bawah jirim putih sisi luar saraf tunjang sebagai jalaran piramidDi laras tertentu serat saraf ini akan keluar dari jalaran piramid dan tamat di keliling saraf di depan jirim kelabu saraf tunjang Kemudian sel depan saraf tunjang membawa utusan tersebut melalui akar saraf depan iaitu saraf depan otot tertentuBahagian neuron motor atas terbentuk daripada badan sel saraf di pusat motor serebrum serta aksonnya yang turun sehingga ke sel saraf di depan saraf tunjang Bahagian neuron motor bawah pula terbentuk daripada badan sel saraf di pusat motor serebrum tunjang serta aksonnya yang membekalkan otot tubuhKedudukan fiber motor yang melintas di bahagian medula oblongata menyebabkan pusat motor di sebelah bahagian otak mengawal otot tubuh di sebelah yang lain

Rajah 217 Jalaran saraf motor dan saraf deria dalam jirim putih saraf tunjangSumber Pearce E C (2005) Anatomi dan Fisiologi 1048835 untuk Jururawat Kuala LumpurGolden Books Centre Sdn Bhd

Rajah 212 Bahagian-bahagian otakSumber Baharudin Omar dan Mohd Hamim Rajikin (2005) Pengenalan Sistem Tubuh dan Penyakitnya Kuala Lumpur Dewan Bahasa dan Pustaka

(b) Korda Spina

Korda spina mempunyai kepanjangan kira-kira 45cm bagi orang dewasaKedudukan korda spina adalah bermula dari dasar tengkorak turun ke bahagian servikal torasik dan seterusnya ke bahagian lumbar atas Kordaspina adalah terdiri daripada segmen-segmen dan pada setiap segmenterdapat sepasang ganglion Pasangan ganglion tersebut ialah ganglion akar dorsal dan ganglion akar ventralPada akar dorsal terdapat akson neuron deria yang bertugas untuk membawa maklumat dari periferi ke korda spinaAkar ventral mengandungi akson neuron motor visera dan somatik yang mengawal organ efektorSaraf spina pula terbentuk daripada gabungan ganglion akar deria dan akar motor Saraf ini dikelaskan sebagai saraf campuran kerana mempunyai kedua-dua serat aferen dan eferen

Rajah 213 Korda spinaSumber Baharudin Omar dan Mohd Hamim Rajikin (2005)

Pengenalan Sistem Tubuh dan Penyakitnya Kuala Lumpur Dewan Bahasa dan Pustaka

(c) Sistem Saraf Autonomik

Merupakan sistem saraf di luar kawalan Ia juga bertanggungjawab terhadap kawalan otot bebas dan kilang di dalam tubuh Sistem ini terbahagi kepada dua iaitu

(i) Sistem Saraf SimpatetikTerbina daripada dua rantai ganglion saraf yang terletak di tiap-tiap sisi di hadapan vertebra Semua komponen yang berada dalam sistem saraf simpatetik berhubung dengan saraf tunjangbull Rangkaian saraf jantung 1048835 membekalkan jantung dan paru-parubull Rangkaian saraf siliaka 1048835 membekalkan perut usus organ-organdi dalam abdomen serta kilang adrenalbull Rangkaian saraf hipogastrik 1048835 membekalkan organ-organ didalam ruang pelvis

(ii) Sistem Saraf ParasimpatetikSistem ini terbina daripada dua bahagian seperti berikutbull Bahagian Kranium

- Terdiri daripada ganglion yang didapati di beberapa bahagian otak serta gentian saraf yang terkandung di dalam urat saraf otak

bull Bahagian Sakrum- Terdiri daripada ganglion yang didapati di beberapa bahagian korda spina

Sistem ini membekalkan sebahagian daripada usus besar serta organ di dalam pelvis iaitu usus hujung pundi kencing dan organ pembiakan

Rajah 214 Skema tapak laluan serat saraf simpatetik Sumber Abdul Hamid Abdul Rashid (2001) Anatomi Umum Hulu Kelang Selangor Percetakan Dewan Bahasa dan Pustaka

Rajah 215 Skema sistem saraf parasimpatetikSumber Abdul Hamid Abdul Rashid (2001) Anatomi Umum Hulu Kelang Selangor

Percetakan Dewan Bahasa dan Pustaka

Rajah 216 Fungsi saraf pusat dan saraf periferiSumber Baharudin Omar dan Mohd Hamim Rajikin (2005)

Pengenalan Sistem Tubuh dan Penyakitnya Kuala Lumpur Dewan Bahasa dan Pustaka

Impuls dan Penjalarannya

Tindakan pantulan atau impuls adalah suatu tindak balas automatik yang berlaku dengan cepat tanpa difikirkan terlebih dahulu Tindakan impuls adalah tindak balas motor terhadap rangsangan deriaTerdapat beberapa struktur yang membawa kepada tindakan impuls membentuk lengkok impuls yang terbina daripada bahagian-bahagian berikut-

(a) Organ deria contohnya kulit tubuh ataupun hujung gentian saraf yang didapati di tendon otot atau lain-lain binaan

(b)Saraf deria atau saraf penghantar yang membawa rangsang deria tersebut melalui bahagian saraf deria yang terkandung di dalam saraf pinggir kepada saraf tunjang

(c) Saraf tunjang dan neuron gegantinya

(d) Saraf motor atau saraf pengeluar yang membawa utusan motor melalui bahagian saraf motor di dalam saraf pinggir kepada organ motor seperti otot atau kilang

(e) Organ motor seperti otot atau kilang yang bertindak balas terhadap utusan motor tersebut

Boleh dikatakan di sini bahawa tindakan pantulan atau refleks (impuls) adalahgerakan perlindungan yang membenarkan tindak balas motor berlaku dengansangat cepat

Di bawah adalah beberapa contoh impulsBahagian Sistem Saraf Pusat Bahagian Sistem Saraf Autonomi

bull Menarik tangan dengan segera apabila terkena benda tajam atau panasbull Sentakan sendi lutut apabila dipukul dengan alat pemukul sendi di atas tendon tempurung lututbull Tapak kaki yang digarit dengan benda yang tumpul seperti kayu akan menyebabkan ibu jari membengkok ke bawahbull Tersedak atau terbatuk terhasil apabila seseorang meminum dalam keadaan gopoh

bull Air liur akan terhasil dengan lebih banyak jika terhidu atau ternampak makanan yang lazatbull Impuls anak mata terhadap cahaya Anak mata mengecil apabila cahaya terang dan membesar apabila cahaya gelap

Kadangkala ada juga impuls yang boleh dikawal Bagi bayi dan kanak-kanak kecil buang air besar dan buang air kecil merupakan impuls yang tidak boleh dikawal Bagi orang dewasa gerakan-gerakan tersebut boleh dikawal kecuali jika berlaku kecederaan pada otak ia akan merosakkan kuasa pengawalan pusat tinggi dan menyebabkan seseorang individu tidak dapat lagi mengawal gerakan buang air besar dan buang air kecilJalaran impuls atau jalaran saraf motor bermula di pusat motor di frontal serebrum Akson sel saraf di pusat motor menjalar di dalam jirim putih otak dan di pangkal otak Pada medula oblongata jalaran ini melintas ke sebelah yang lain dan turun ke bawah jirim putih sisi luar saraf tunjang sebagai jalaran piramidDi laras tertentu serat saraf ini akan keluar dari jalaran piramid dan tamat di keliling saraf di depan jirim kelabu saraf tunjang Kemudian sel depan saraf tunjang membawa utusan tersebut melalui akar saraf depan iaitu saraf depan otot tertentuBahagian neuron motor atas terbentuk daripada badan sel saraf di pusat motor serebrum serta aksonnya yang turun sehingga ke sel saraf di depan saraf tunjang Bahagian neuron motor bawah pula terbentuk daripada badan sel saraf di pusat motor serebrum tunjang serta aksonnya yang membekalkan otot tubuhKedudukan fiber motor yang melintas di bahagian medula oblongata menyebabkan pusat motor di sebelah bahagian otak mengawal otot tubuh di sebelah yang lain

Rajah 217 Jalaran saraf motor dan saraf deria dalam jirim putih saraf tunjangSumber Pearce E C (2005) Anatomi dan Fisiologi 1048835 untuk Jururawat Kuala LumpurGolden Books Centre Sdn Bhd

(b) Korda Spina

Korda spina mempunyai kepanjangan kira-kira 45cm bagi orang dewasaKedudukan korda spina adalah bermula dari dasar tengkorak turun ke bahagian servikal torasik dan seterusnya ke bahagian lumbar atas Kordaspina adalah terdiri daripada segmen-segmen dan pada setiap segmenterdapat sepasang ganglion Pasangan ganglion tersebut ialah ganglion akar dorsal dan ganglion akar ventralPada akar dorsal terdapat akson neuron deria yang bertugas untuk membawa maklumat dari periferi ke korda spinaAkar ventral mengandungi akson neuron motor visera dan somatik yang mengawal organ efektorSaraf spina pula terbentuk daripada gabungan ganglion akar deria dan akar motor Saraf ini dikelaskan sebagai saraf campuran kerana mempunyai kedua-dua serat aferen dan eferen

Rajah 213 Korda spinaSumber Baharudin Omar dan Mohd Hamim Rajikin (2005)

Pengenalan Sistem Tubuh dan Penyakitnya Kuala Lumpur Dewan Bahasa dan Pustaka

(c) Sistem Saraf Autonomik

Merupakan sistem saraf di luar kawalan Ia juga bertanggungjawab terhadap kawalan otot bebas dan kilang di dalam tubuh Sistem ini terbahagi kepada dua iaitu

(i) Sistem Saraf SimpatetikTerbina daripada dua rantai ganglion saraf yang terletak di tiap-tiap sisi di hadapan vertebra Semua komponen yang berada dalam sistem saraf simpatetik berhubung dengan saraf tunjangbull Rangkaian saraf jantung 1048835 membekalkan jantung dan paru-parubull Rangkaian saraf siliaka 1048835 membekalkan perut usus organ-organdi dalam abdomen serta kilang adrenalbull Rangkaian saraf hipogastrik 1048835 membekalkan organ-organ didalam ruang pelvis

(ii) Sistem Saraf ParasimpatetikSistem ini terbina daripada dua bahagian seperti berikutbull Bahagian Kranium

- Terdiri daripada ganglion yang didapati di beberapa bahagian otak serta gentian saraf yang terkandung di dalam urat saraf otak

bull Bahagian Sakrum- Terdiri daripada ganglion yang didapati di beberapa bahagian korda spina

Sistem ini membekalkan sebahagian daripada usus besar serta organ di dalam pelvis iaitu usus hujung pundi kencing dan organ pembiakan

Rajah 214 Skema tapak laluan serat saraf simpatetik Sumber Abdul Hamid Abdul Rashid (2001) Anatomi Umum Hulu Kelang Selangor Percetakan Dewan Bahasa dan Pustaka

Rajah 215 Skema sistem saraf parasimpatetikSumber Abdul Hamid Abdul Rashid (2001) Anatomi Umum Hulu Kelang Selangor

Percetakan Dewan Bahasa dan Pustaka

Rajah 216 Fungsi saraf pusat dan saraf periferiSumber Baharudin Omar dan Mohd Hamim Rajikin (2005)

Pengenalan Sistem Tubuh dan Penyakitnya Kuala Lumpur Dewan Bahasa dan Pustaka

Impuls dan Penjalarannya

Tindakan pantulan atau impuls adalah suatu tindak balas automatik yang berlaku dengan cepat tanpa difikirkan terlebih dahulu Tindakan impuls adalah tindak balas motor terhadap rangsangan deriaTerdapat beberapa struktur yang membawa kepada tindakan impuls membentuk lengkok impuls yang terbina daripada bahagian-bahagian berikut-

(a) Organ deria contohnya kulit tubuh ataupun hujung gentian saraf yang didapati di tendon otot atau lain-lain binaan

(b)Saraf deria atau saraf penghantar yang membawa rangsang deria tersebut melalui bahagian saraf deria yang terkandung di dalam saraf pinggir kepada saraf tunjang

(c) Saraf tunjang dan neuron gegantinya

(d) Saraf motor atau saraf pengeluar yang membawa utusan motor melalui bahagian saraf motor di dalam saraf pinggir kepada organ motor seperti otot atau kilang

(e) Organ motor seperti otot atau kilang yang bertindak balas terhadap utusan motor tersebut

Boleh dikatakan di sini bahawa tindakan pantulan atau refleks (impuls) adalahgerakan perlindungan yang membenarkan tindak balas motor berlaku dengansangat cepat

Di bawah adalah beberapa contoh impulsBahagian Sistem Saraf Pusat Bahagian Sistem Saraf Autonomi

bull Menarik tangan dengan segera apabila terkena benda tajam atau panasbull Sentakan sendi lutut apabila dipukul dengan alat pemukul sendi di atas tendon tempurung lututbull Tapak kaki yang digarit dengan benda yang tumpul seperti kayu akan menyebabkan ibu jari membengkok ke bawahbull Tersedak atau terbatuk terhasil apabila seseorang meminum dalam keadaan gopoh

bull Air liur akan terhasil dengan lebih banyak jika terhidu atau ternampak makanan yang lazatbull Impuls anak mata terhadap cahaya Anak mata mengecil apabila cahaya terang dan membesar apabila cahaya gelap

Kadangkala ada juga impuls yang boleh dikawal Bagi bayi dan kanak-kanak kecil buang air besar dan buang air kecil merupakan impuls yang tidak boleh dikawal Bagi orang dewasa gerakan-gerakan tersebut boleh dikawal kecuali jika berlaku kecederaan pada otak ia akan merosakkan kuasa pengawalan pusat tinggi dan menyebabkan seseorang individu tidak dapat lagi mengawal gerakan buang air besar dan buang air kecilJalaran impuls atau jalaran saraf motor bermula di pusat motor di frontal serebrum Akson sel saraf di pusat motor menjalar di dalam jirim putih otak dan di pangkal otak Pada medula oblongata jalaran ini melintas ke sebelah yang lain dan turun ke bawah jirim putih sisi luar saraf tunjang sebagai jalaran piramidDi laras tertentu serat saraf ini akan keluar dari jalaran piramid dan tamat di keliling saraf di depan jirim kelabu saraf tunjang Kemudian sel depan saraf tunjang membawa utusan tersebut melalui akar saraf depan iaitu saraf depan otot tertentuBahagian neuron motor atas terbentuk daripada badan sel saraf di pusat motor serebrum serta aksonnya yang turun sehingga ke sel saraf di depan saraf tunjang Bahagian neuron motor bawah pula terbentuk daripada badan sel saraf di pusat motor serebrum tunjang serta aksonnya yang membekalkan otot tubuhKedudukan fiber motor yang melintas di bahagian medula oblongata menyebabkan pusat motor di sebelah bahagian otak mengawal otot tubuh di sebelah yang lain

Rajah 217 Jalaran saraf motor dan saraf deria dalam jirim putih saraf tunjangSumber Pearce E C (2005) Anatomi dan Fisiologi 1048835 untuk Jururawat Kuala LumpurGolden Books Centre Sdn Bhd

Pengenalan Sistem Tubuh dan Penyakitnya Kuala Lumpur Dewan Bahasa dan Pustaka

(c) Sistem Saraf Autonomik

Merupakan sistem saraf di luar kawalan Ia juga bertanggungjawab terhadap kawalan otot bebas dan kilang di dalam tubuh Sistem ini terbahagi kepada dua iaitu

(i) Sistem Saraf SimpatetikTerbina daripada dua rantai ganglion saraf yang terletak di tiap-tiap sisi di hadapan vertebra Semua komponen yang berada dalam sistem saraf simpatetik berhubung dengan saraf tunjangbull Rangkaian saraf jantung 1048835 membekalkan jantung dan paru-parubull Rangkaian saraf siliaka 1048835 membekalkan perut usus organ-organdi dalam abdomen serta kilang adrenalbull Rangkaian saraf hipogastrik 1048835 membekalkan organ-organ didalam ruang pelvis

(ii) Sistem Saraf ParasimpatetikSistem ini terbina daripada dua bahagian seperti berikutbull Bahagian Kranium

- Terdiri daripada ganglion yang didapati di beberapa bahagian otak serta gentian saraf yang terkandung di dalam urat saraf otak

bull Bahagian Sakrum- Terdiri daripada ganglion yang didapati di beberapa bahagian korda spina

Sistem ini membekalkan sebahagian daripada usus besar serta organ di dalam pelvis iaitu usus hujung pundi kencing dan organ pembiakan

Rajah 214 Skema tapak laluan serat saraf simpatetik Sumber Abdul Hamid Abdul Rashid (2001) Anatomi Umum Hulu Kelang Selangor Percetakan Dewan Bahasa dan Pustaka

Rajah 215 Skema sistem saraf parasimpatetikSumber Abdul Hamid Abdul Rashid (2001) Anatomi Umum Hulu Kelang Selangor

Percetakan Dewan Bahasa dan Pustaka

Rajah 216 Fungsi saraf pusat dan saraf periferiSumber Baharudin Omar dan Mohd Hamim Rajikin (2005)

Pengenalan Sistem Tubuh dan Penyakitnya Kuala Lumpur Dewan Bahasa dan Pustaka

Impuls dan Penjalarannya

Tindakan pantulan atau impuls adalah suatu tindak balas automatik yang berlaku dengan cepat tanpa difikirkan terlebih dahulu Tindakan impuls adalah tindak balas motor terhadap rangsangan deriaTerdapat beberapa struktur yang membawa kepada tindakan impuls membentuk lengkok impuls yang terbina daripada bahagian-bahagian berikut-

(a) Organ deria contohnya kulit tubuh ataupun hujung gentian saraf yang didapati di tendon otot atau lain-lain binaan

(b)Saraf deria atau saraf penghantar yang membawa rangsang deria tersebut melalui bahagian saraf deria yang terkandung di dalam saraf pinggir kepada saraf tunjang

(c) Saraf tunjang dan neuron gegantinya

(d) Saraf motor atau saraf pengeluar yang membawa utusan motor melalui bahagian saraf motor di dalam saraf pinggir kepada organ motor seperti otot atau kilang

(e) Organ motor seperti otot atau kilang yang bertindak balas terhadap utusan motor tersebut

Boleh dikatakan di sini bahawa tindakan pantulan atau refleks (impuls) adalahgerakan perlindungan yang membenarkan tindak balas motor berlaku dengansangat cepat

Di bawah adalah beberapa contoh impulsBahagian Sistem Saraf Pusat Bahagian Sistem Saraf Autonomi

bull Menarik tangan dengan segera apabila terkena benda tajam atau panasbull Sentakan sendi lutut apabila dipukul dengan alat pemukul sendi di atas tendon tempurung lututbull Tapak kaki yang digarit dengan benda yang tumpul seperti kayu akan menyebabkan ibu jari membengkok ke bawahbull Tersedak atau terbatuk terhasil apabila seseorang meminum dalam keadaan gopoh

bull Air liur akan terhasil dengan lebih banyak jika terhidu atau ternampak makanan yang lazatbull Impuls anak mata terhadap cahaya Anak mata mengecil apabila cahaya terang dan membesar apabila cahaya gelap

Kadangkala ada juga impuls yang boleh dikawal Bagi bayi dan kanak-kanak kecil buang air besar dan buang air kecil merupakan impuls yang tidak boleh dikawal Bagi orang dewasa gerakan-gerakan tersebut boleh dikawal kecuali jika berlaku kecederaan pada otak ia akan merosakkan kuasa pengawalan pusat tinggi dan menyebabkan seseorang individu tidak dapat lagi mengawal gerakan buang air besar dan buang air kecilJalaran impuls atau jalaran saraf motor bermula di pusat motor di frontal serebrum Akson sel saraf di pusat motor menjalar di dalam jirim putih otak dan di pangkal otak Pada medula oblongata jalaran ini melintas ke sebelah yang lain dan turun ke bawah jirim putih sisi luar saraf tunjang sebagai jalaran piramidDi laras tertentu serat saraf ini akan keluar dari jalaran piramid dan tamat di keliling saraf di depan jirim kelabu saraf tunjang Kemudian sel depan saraf tunjang membawa utusan tersebut melalui akar saraf depan iaitu saraf depan otot tertentuBahagian neuron motor atas terbentuk daripada badan sel saraf di pusat motor serebrum serta aksonnya yang turun sehingga ke sel saraf di depan saraf tunjang Bahagian neuron motor bawah pula terbentuk daripada badan sel saraf di pusat motor serebrum tunjang serta aksonnya yang membekalkan otot tubuhKedudukan fiber motor yang melintas di bahagian medula oblongata menyebabkan pusat motor di sebelah bahagian otak mengawal otot tubuh di sebelah yang lain

Rajah 217 Jalaran saraf motor dan saraf deria dalam jirim putih saraf tunjangSumber Pearce E C (2005) Anatomi dan Fisiologi 1048835 untuk Jururawat Kuala LumpurGolden Books Centre Sdn Bhd

Rajah 214 Skema tapak laluan serat saraf simpatetik Sumber Abdul Hamid Abdul Rashid (2001) Anatomi Umum Hulu Kelang Selangor Percetakan Dewan Bahasa dan Pustaka

Rajah 215 Skema sistem saraf parasimpatetikSumber Abdul Hamid Abdul Rashid (2001) Anatomi Umum Hulu Kelang Selangor

Percetakan Dewan Bahasa dan Pustaka

Rajah 216 Fungsi saraf pusat dan saraf periferiSumber Baharudin Omar dan Mohd Hamim Rajikin (2005)

Pengenalan Sistem Tubuh dan Penyakitnya Kuala Lumpur Dewan Bahasa dan Pustaka

Impuls dan Penjalarannya

Tindakan pantulan atau impuls adalah suatu tindak balas automatik yang berlaku dengan cepat tanpa difikirkan terlebih dahulu Tindakan impuls adalah tindak balas motor terhadap rangsangan deriaTerdapat beberapa struktur yang membawa kepada tindakan impuls membentuk lengkok impuls yang terbina daripada bahagian-bahagian berikut-

(a) Organ deria contohnya kulit tubuh ataupun hujung gentian saraf yang didapati di tendon otot atau lain-lain binaan

(b)Saraf deria atau saraf penghantar yang membawa rangsang deria tersebut melalui bahagian saraf deria yang terkandung di dalam saraf pinggir kepada saraf tunjang

(c) Saraf tunjang dan neuron gegantinya

(d) Saraf motor atau saraf pengeluar yang membawa utusan motor melalui bahagian saraf motor di dalam saraf pinggir kepada organ motor seperti otot atau kilang

(e) Organ motor seperti otot atau kilang yang bertindak balas terhadap utusan motor tersebut

Boleh dikatakan di sini bahawa tindakan pantulan atau refleks (impuls) adalahgerakan perlindungan yang membenarkan tindak balas motor berlaku dengansangat cepat

Di bawah adalah beberapa contoh impulsBahagian Sistem Saraf Pusat Bahagian Sistem Saraf Autonomi

bull Menarik tangan dengan segera apabila terkena benda tajam atau panasbull Sentakan sendi lutut apabila dipukul dengan alat pemukul sendi di atas tendon tempurung lututbull Tapak kaki yang digarit dengan benda yang tumpul seperti kayu akan menyebabkan ibu jari membengkok ke bawahbull Tersedak atau terbatuk terhasil apabila seseorang meminum dalam keadaan gopoh

bull Air liur akan terhasil dengan lebih banyak jika terhidu atau ternampak makanan yang lazatbull Impuls anak mata terhadap cahaya Anak mata mengecil apabila cahaya terang dan membesar apabila cahaya gelap

Kadangkala ada juga impuls yang boleh dikawal Bagi bayi dan kanak-kanak kecil buang air besar dan buang air kecil merupakan impuls yang tidak boleh dikawal Bagi orang dewasa gerakan-gerakan tersebut boleh dikawal kecuali jika berlaku kecederaan pada otak ia akan merosakkan kuasa pengawalan pusat tinggi dan menyebabkan seseorang individu tidak dapat lagi mengawal gerakan buang air besar dan buang air kecilJalaran impuls atau jalaran saraf motor bermula di pusat motor di frontal serebrum Akson sel saraf di pusat motor menjalar di dalam jirim putih otak dan di pangkal otak Pada medula oblongata jalaran ini melintas ke sebelah yang lain dan turun ke bawah jirim putih sisi luar saraf tunjang sebagai jalaran piramidDi laras tertentu serat saraf ini akan keluar dari jalaran piramid dan tamat di keliling saraf di depan jirim kelabu saraf tunjang Kemudian sel depan saraf tunjang membawa utusan tersebut melalui akar saraf depan iaitu saraf depan otot tertentuBahagian neuron motor atas terbentuk daripada badan sel saraf di pusat motor serebrum serta aksonnya yang turun sehingga ke sel saraf di depan saraf tunjang Bahagian neuron motor bawah pula terbentuk daripada badan sel saraf di pusat motor serebrum tunjang serta aksonnya yang membekalkan otot tubuhKedudukan fiber motor yang melintas di bahagian medula oblongata menyebabkan pusat motor di sebelah bahagian otak mengawal otot tubuh di sebelah yang lain

Rajah 217 Jalaran saraf motor dan saraf deria dalam jirim putih saraf tunjangSumber Pearce E C (2005) Anatomi dan Fisiologi 1048835 untuk Jururawat Kuala LumpurGolden Books Centre Sdn Bhd

Rajah 216 Fungsi saraf pusat dan saraf periferiSumber Baharudin Omar dan Mohd Hamim Rajikin (2005)

Pengenalan Sistem Tubuh dan Penyakitnya Kuala Lumpur Dewan Bahasa dan Pustaka

Impuls dan Penjalarannya

Tindakan pantulan atau impuls adalah suatu tindak balas automatik yang berlaku dengan cepat tanpa difikirkan terlebih dahulu Tindakan impuls adalah tindak balas motor terhadap rangsangan deriaTerdapat beberapa struktur yang membawa kepada tindakan impuls membentuk lengkok impuls yang terbina daripada bahagian-bahagian berikut-

(a) Organ deria contohnya kulit tubuh ataupun hujung gentian saraf yang didapati di tendon otot atau lain-lain binaan

(b)Saraf deria atau saraf penghantar yang membawa rangsang deria tersebut melalui bahagian saraf deria yang terkandung di dalam saraf pinggir kepada saraf tunjang

(c) Saraf tunjang dan neuron gegantinya

(d) Saraf motor atau saraf pengeluar yang membawa utusan motor melalui bahagian saraf motor di dalam saraf pinggir kepada organ motor seperti otot atau kilang

(e) Organ motor seperti otot atau kilang yang bertindak balas terhadap utusan motor tersebut

Boleh dikatakan di sini bahawa tindakan pantulan atau refleks (impuls) adalahgerakan perlindungan yang membenarkan tindak balas motor berlaku dengansangat cepat

Di bawah adalah beberapa contoh impulsBahagian Sistem Saraf Pusat Bahagian Sistem Saraf Autonomi

bull Menarik tangan dengan segera apabila terkena benda tajam atau panasbull Sentakan sendi lutut apabila dipukul dengan alat pemukul sendi di atas tendon tempurung lututbull Tapak kaki yang digarit dengan benda yang tumpul seperti kayu akan menyebabkan ibu jari membengkok ke bawahbull Tersedak atau terbatuk terhasil apabila seseorang meminum dalam keadaan gopoh

bull Air liur akan terhasil dengan lebih banyak jika terhidu atau ternampak makanan yang lazatbull Impuls anak mata terhadap cahaya Anak mata mengecil apabila cahaya terang dan membesar apabila cahaya gelap

Kadangkala ada juga impuls yang boleh dikawal Bagi bayi dan kanak-kanak kecil buang air besar dan buang air kecil merupakan impuls yang tidak boleh dikawal Bagi orang dewasa gerakan-gerakan tersebut boleh dikawal kecuali jika berlaku kecederaan pada otak ia akan merosakkan kuasa pengawalan pusat tinggi dan menyebabkan seseorang individu tidak dapat lagi mengawal gerakan buang air besar dan buang air kecilJalaran impuls atau jalaran saraf motor bermula di pusat motor di frontal serebrum Akson sel saraf di pusat motor menjalar di dalam jirim putih otak dan di pangkal otak Pada medula oblongata jalaran ini melintas ke sebelah yang lain dan turun ke bawah jirim putih sisi luar saraf tunjang sebagai jalaran piramidDi laras tertentu serat saraf ini akan keluar dari jalaran piramid dan tamat di keliling saraf di depan jirim kelabu saraf tunjang Kemudian sel depan saraf tunjang membawa utusan tersebut melalui akar saraf depan iaitu saraf depan otot tertentuBahagian neuron motor atas terbentuk daripada badan sel saraf di pusat motor serebrum serta aksonnya yang turun sehingga ke sel saraf di depan saraf tunjang Bahagian neuron motor bawah pula terbentuk daripada badan sel saraf di pusat motor serebrum tunjang serta aksonnya yang membekalkan otot tubuhKedudukan fiber motor yang melintas di bahagian medula oblongata menyebabkan pusat motor di sebelah bahagian otak mengawal otot tubuh di sebelah yang lain

Rajah 217 Jalaran saraf motor dan saraf deria dalam jirim putih saraf tunjangSumber Pearce E C (2005) Anatomi dan Fisiologi 1048835 untuk Jururawat Kuala LumpurGolden Books Centre Sdn Bhd

Di bawah adalah beberapa contoh impulsBahagian Sistem Saraf Pusat Bahagian Sistem Saraf Autonomi

bull Menarik tangan dengan segera apabila terkena benda tajam atau panasbull Sentakan sendi lutut apabila dipukul dengan alat pemukul sendi di atas tendon tempurung lututbull Tapak kaki yang digarit dengan benda yang tumpul seperti kayu akan menyebabkan ibu jari membengkok ke bawahbull Tersedak atau terbatuk terhasil apabila seseorang meminum dalam keadaan gopoh

bull Air liur akan terhasil dengan lebih banyak jika terhidu atau ternampak makanan yang lazatbull Impuls anak mata terhadap cahaya Anak mata mengecil apabila cahaya terang dan membesar apabila cahaya gelap

Kadangkala ada juga impuls yang boleh dikawal Bagi bayi dan kanak-kanak kecil buang air besar dan buang air kecil merupakan impuls yang tidak boleh dikawal Bagi orang dewasa gerakan-gerakan tersebut boleh dikawal kecuali jika berlaku kecederaan pada otak ia akan merosakkan kuasa pengawalan pusat tinggi dan menyebabkan seseorang individu tidak dapat lagi mengawal gerakan buang air besar dan buang air kecilJalaran impuls atau jalaran saraf motor bermula di pusat motor di frontal serebrum Akson sel saraf di pusat motor menjalar di dalam jirim putih otak dan di pangkal otak Pada medula oblongata jalaran ini melintas ke sebelah yang lain dan turun ke bawah jirim putih sisi luar saraf tunjang sebagai jalaran piramidDi laras tertentu serat saraf ini akan keluar dari jalaran piramid dan tamat di keliling saraf di depan jirim kelabu saraf tunjang Kemudian sel depan saraf tunjang membawa utusan tersebut melalui akar saraf depan iaitu saraf depan otot tertentuBahagian neuron motor atas terbentuk daripada badan sel saraf di pusat motor serebrum serta aksonnya yang turun sehingga ke sel saraf di depan saraf tunjang Bahagian neuron motor bawah pula terbentuk daripada badan sel saraf di pusat motor serebrum tunjang serta aksonnya yang membekalkan otot tubuhKedudukan fiber motor yang melintas di bahagian medula oblongata menyebabkan pusat motor di sebelah bahagian otak mengawal otot tubuh di sebelah yang lain

Rajah 217 Jalaran saraf motor dan saraf deria dalam jirim putih saraf tunjangSumber Pearce E C (2005) Anatomi dan Fisiologi 1048835 untuk Jururawat Kuala LumpurGolden Books Centre Sdn Bhd

Rajah 217 Jalaran saraf motor dan saraf deria dalam jirim putih saraf tunjangSumber Pearce E C (2005) Anatomi dan Fisiologi 1048835 untuk Jururawat Kuala LumpurGolden Books Centre Sdn Bhd