peraturan dan keselamatan makmal

SCE3112 : Pengurusan Makmal Sains dan Sumber

19

TAJUK 2 Peraturan dan Keselamatan Makmal

2.0 SINOPSIS

Tajuk ini membincangkan peraturan dan keselamatan makmal sains, dan

merangkumi aspek-aspek seperti peraturan dan undang-undang makmal, jenis-

jenis kecederaan dan prosedur pertolongan cemas, pencegahan kecederaan

dan kemalangan, jenis-jenis kebakaran, dan pengunaan pelbagai jenis alat

pemadam kebakaran.

2.1 HASIL PEMBELAJARAN

Di akhir tajuk ini anda seharusnya dapat

1. menyediakan peraturan makmal sains untuk setiap pelajar supaya

memastikan keselamatan mereka semasa di makmal.

2. mengenalpasti jenis-jenis kecederaan dan melaksanakan prosedur

pertolongan cemas bagi kecederaan tersebut.

3. mengenalpasti cara mencegah kecederaan dan kemalangan dalam makmal

sains.

4. mengenalpasti jenis-jenis kebakaran dan pemadam api yang sesuai

digunakan.


20

2.2 KERANGKA TAJUK-TAJUK

2.3 PENGENALAN

Keselamatan di makmal merupakan tanggungjawab semua pihak dari pengetua

ke pelajar sendiri supaya mengelakkan serta mengurangkan segala kemalangan

akibat kecuaian atau kejadian di luar jangkaan. Antara bahaya yang boleh terjadi

di dalam makmal sains ialah letupan, kebocoran gas, kebakaran, kejutan elektrik,

dan kebocoran bahan kimia.

2.4 PERATURAN DAN UNDANG-UNDANG MAKMAL

Semua pengguna makmal sains perlu mematuhi peraturan supaya pada setiap

masa makmal sains menjadi suatu tempat yang selesa dan selamat. Ini juga

akan memastikan pengajaran dan pembelajaran yang dijalankan dalam makmal

menjadi lebih efektif (Kementerian Pendidikan Malaysia, 1999)

Peraturan dan Keselamatan

Makmal

Peraturan dan undang-undang

makmal

Jenis-jenis kecederaan &

prosedur pertolongan

cemas

Pencegahan kecederaan dan

kemalangan

Jenis-jenis kebakaran

Peti Pertolongan Cemas


21

Semua pengguna makmal sains perlu mematuhi peraturan berikut:

Makanan dan minuman tidak boleh dibawa masuk atau disimpan dalam

makmal sains dan bilik persediaan.

Kebenaran guru haruslah diperolehi sebelum memasuki makmal sains

dan bilik persediaan.

Semua peralatan dan bahan sains hendaklah dikembalikan ke tempat

asalnya setelah digunakan.

Guru yang mengendalikan kelas amali di makmal sains tidak boleh

meninggalkan kelas berkenaan tanpa sebarang pengawasan.

Semua pengguna makmal haruslah sentiasa memakai kot makmal dan

kasut semasa berada dalam makmal sains dan bilik persediaan.

Pengguna makmal sains hendaklah memakai gogal semasa menjalankan

eksperimen kimia dan eksperimen yang boleh mencederakan mata.

Alat dan bahan sains dibenarkan dibawa keluar dari bilik makmal sains

hanya dengan kebenaran guru sains.

Segala kemalangan yang berlaku hendaklah dilaporkan segera kepada

guru, Guru Kanan Sains dan Pengetua serta dicatat dalam Buku Rekod

Kemalangan.

Kebersihan makmal sains dan bilik persediaan perlu dijaga pada setiap

masa.

Bilik persediaan tidak boleh dijadikan sebagai tempat rehat atau rekreasi.

Apakah peraturan makmal sains yang anda boleh sediakan untuk

setiap pelajar supaya memastikan keselamatan mereka semasa di

makmal?


22

2.5 JENIS-JENIS KECEDERAAN DAN PROSEDUR PERTOLONGAN

CEMAS

Jenis

kecederaan Prosedur pertolongan cemas

Selar dan lecur Selar kebakaran

Sejukkan selar dengan air sejuk yang banyak selama 10

minit atau lebih.

Jangan sekali-kali cucuk lepuh pada kulit

Tutup luka dengan kain kasa yang steril untuk

mengelakkan jangkitan.

Hantar ke hospital.

Selaran bahan kimia

Tanggalkan barang kemas dan pakaian yang telah

dicemari.

Basuh bahagian badan yang berkenaan dengan air

yang banyak.

Dapatkan bantuan perubatan.

Luka,

kecederaan dan

keretakan tulang

Keluarkan kotoran atau kaca dan basuh di bawah air

yang mengalir.

Balut dengan kain kasa yang steril, kering dan bersih.

Hantar ke hospital untuk jahitan atau suntikan anti-

tetanus jika perlu.

Jika pendarahan yang berlebihan berlaku, ia mesti

dihentikan sebelum bantuan boleh diberikan

Kecederaan

mata

Basuh mata dengan air yang banyak

Jangan lupa membantu/membimbing pelajar kerana

beliau sedang menghadapi kesulitan melihat

Hantar pelajar ke hospital

Kejutan elektrik Putuskan bekalan kuasa elektrik dengan menutup suis

atau mencabut keluar palam.

Guna sebatang kayu panjang untuk mengasingkan

badan mangsa daripada punca elektrik

Berikan pertolongan cemas dan rawatan yang

diperlukan mengikut keadaan.


23

Jenis

kecederaan Prosedur pertolongan cemas

Hantar mangsa ke hospital

Pengsan Baringkan mangsa di kawasan terbuka

Pastikan mangsa mendapat bekalan udara yang segar

dan banyak. Buka tingkap di sekeliling jika perlu

Longgarkan pakaian mangsa

Jika mangsa terasa hendak pengsan semula, letakkan

kepalanya antara lututnya. Suruh mangsa supaya

menarik nafas secara mendalam

Sengatan

serangga

Keluarkan sengat pada kulit dengan menggunakan

penyepit

Kenal pasti punca gigitan

Gunakan tuaman sejuk untuk melegakan kesakitan dan

mengurangkan bengkak

Dapatkan bantuan perubatan sekiranya beracun

Keracunan Jika di dalam mulut, meludah keluar dengan serta-merta

dan basuh mulut dengan air yang banyak, dan

kemudian dapatkan bantuan perubatan

Jika tertelan, berikan 2-4 gelas air atau susu serta-merta

dan paksa mangsa memuntah. Panggil doktor dengan

segera

Jangan paksa muntah jika keracunan adalah

disebabkan oleh asid atau alkali yang kuat atau

hidrokarbon atau apabila mangsa mengalami konvulsi.

Panggil doktor dengan segera

Jika terhidu racun, bawakan pesakit ke tempat yang

berudara segar. Beri oksigen sekiranya ada alat

pernafasan

Kandungan Peti Pertolongan Cemas

Pembalut pelbagai saiz

Kain kasa steril

Kapas

Plaster


24

Satu botol analgesik (e.g: Aspirin)

Satu tuala dan sabun

Suatu botol pembasuh mata

Suatu antiseptik (Larutan iodin)

Sepasang gunting berhujung tumpul

Pin

Forsep kecil

Sila rujuk Persatuan Bulan Sabit Merah mengenai cara memberi

bantuan pertolongan cemas kepada pelajar yang telah pengsan di

sains makmal anda.

2.6 PENCEGAHAN KECEDERAAN DAN KEMALANGAN

Gunakan peralatan perlindungan diri yang sesuai, seperti gogal.

Pastikan lantai tidak licin

Tiada pemasangan yang menonjol dari dinding ke dalam ruang berjalan

Tempat yang sesuai untuk penyimpanan barang-barang pelajar

Tingkap boleh diakses dengan mudah

Semua sesalur utama bagi kawalan gas, air dan elektrik mudah diakses

oleh guru-guru

Bekas sisa yang dilabel dengan jelas perlu disediakan untuk kaca pecah,

bahan kimia dan biologi.


25

2.7 JENIS-JENIS KEBAKARAN

Kelas Jenis Kebakaran Pemadam Api Yang

Sesuai Catatan

A Kebakaran pepejal seperti kayu, kertas, kain dan sebarang bahan mudah bakar

Selimut api, pasir dan air. Pemadam api jenis karbon dioksida, busa dan sebuk kering.

Jangan guna air di tempat yang ada suis dan peralatan elektrik.

B Kebakaran cecair seperti minyak, cat, varnish, plastik dan lain-lain

Karbon dioksida, busa dan serbuk kering.

Jangan sekali-kali menggunakan air untuk memadam.

C Kebakaran gas seperti gas butana, gas acetylene, pendawaian elektrik, kotak fius, perkakasan elektrik dan lain-lain.

Karbon dioksida dan serbuk kering.

Putuskan bekalan kuasa elektrik sebelum menangani kebakaran.

D Kebakaran logam seperti logam potassium, logam sodium, logam kalsium dan logam magnesium.

Serbuk kering atau pasir

Air atau karbon dioksida tidak boleh digunakan.

Secara umumnya, terdapat empat kelas api. Alat pemadam api dilabelkan

berdasarkan "Simbol" atau "Penggunaan Huruf" yang piawai bagi setiap kelas

api yang dapat dipadam

Langkah Mudah Menggunakan Alat Pemadam Api:

Cabutkan Pin

Halakan nozel ke pangkal (base) api

Tekan tuil (lever)

Layangkan nozel ke kiri dan ke kanan


26

Poster Teknik Menggunakan Alat Pemadam Api

(Sumber: Laman Web Rasmi Jabatan Bomba dan Penyelamat Malaysia:

http://www.bomba.gov.my/index.php?lang=bm )

Layari Internet

Layari laman web rasmi Jabatan Bomba dan Penyelamat Malaysia pada

http://www.bomba.gov.my/index.php?lang=bm untuk mendapat maklumat lanjut

mengenai keselamatan kebakaran.


27

Tutorial

Kebanyakan kemalangan dan kecederaan berlaku kerana kejahilan dan

kelalaian manusia semasa menjalankan aktiviti sains. Tugas anda ialah:

1. Senaraikan semua kes kecederaan dan kemalangan yang telah berlaku di

makmal sekolah anda sejak tiga tahun yang lepas. Kemudian tentukan

apakah kecederaan dan kemalangan yang paling kerap berlaku dan

cadangkan langkah-langkah yang boleh diambil bagi mengatasi masalah ini.

2. Senaraikan bahan-bahan pertolongan cemas yang terdapat di makmal sains

sekolah anda. Dengan menggunakan contoh-contoh tertentu, bincangkan

kepentingan penyenggaraan barang-barang tersebut.

.

peraturan dan keselamatan makmal

Documents