pentadbiran dan birokrasi

7/21/2019 Pentadbiran Dan Birokrasi

1/14

UNIT PENGAJIAN LUAR KAMPUS

PUSAT PENDIDIKAN PROFESIONAL DAN LANJUTAN (PACE)

UNIVERSITI UTARA MALAYSIA

______________________________________________________________________________

GFPGA 1013

PENGANTAR SAINS POLITIK

TAJUK TUGASAN:

SEJARAH DAN PERKEMBANGAN SISTEM PENTADBIRAN DAN BIROKRASI DI

MALAYSIA

______________________________________________________________________________

DISEDIAKAN UNTUK:

DR. MOHD AIUDDIN MOHD SANI

DISEDIAKAN OLEH:

ISI KANDUNGAN


2/14

GFPA 1013 Pengantar Sains Politik

BIL. TAJUK HALAMAN

1) Pendahuluan 2

2) Sejarah awal pentadbiran dan birokrasi di Malaysia 4

3) Pentadbiran dan birokrasi British di Malaysia 5

4) Pentadbiran dan birokrasi selepas merdeka

5) !abaran birokrasi dalam sistem pentadbiran masa kini" #

) Penutup 12

$) %ujukan 13

1


3/14


1.0 PENDAHULUAN

Malaysia men&amalkan sistem 'emokrasi Berparlimen di bawah pentadbiran %aja

Berperlemba&aan den&an Seri Paduka Ba&inda (an& 'iPertuan *&on& seba&ai +etua ,e&ara

yan& mana dilantik se-ara ber&ilir setiap 5 tahun dari kalan&an Sultan . buah ne&eri"

Perlemba&aan ne&ara telah di&ubal den&an men&adakan syaratsyarat untuk men&amalkan

sistem ini" Salah satu syarat sistem 'emokrasi Berparlimen adalah pembaha&ian kuasa kepada

ti&a baha&ian di dalam pemerintahan/ iaitu +uasa Perundan&an/ +uasa +ehakiman dan +uasa

0ksekuti pentadbiran)"

'ari se&i struktur pentadbiran pula/ Malaysia men&amalkan sistem +erajaan Persekutuan

yan& men&andun&i +erajaan Persekutuan/ ,e&eri dan empatan" +eti&ati&a perin&kat ini telah

diberikan kuasakuasa pada bidan& yan& tertentu yan& telah ditentukan oleh perlemba&aan dan

*kta Parlimen yan& mana di&ubal oleh kuasa Perundan&an atau Parlimen dijelaskan pada jadual

1 di bawah

+erajaan Pusat Bertan&&un&jawab dalam halhal luar ne&ara/ keselamatan dalam

ne&eri/ pertahanan/ pelajaran dan kewan&an"

+erajaan ,e&eri Bertan&&un& jawab dalam halhal a&ama dan tanah"

+erajaan empatan Bertan&&un&jawab untuk meran-an&/ menyelaras dan men&awal

pen&&unaan serta pemajuaan tanah dan ban&unan dalam kawasan

pihak berkuasa tempatan/ men&enakan -ukaiyan& terhad seperti

-ukai pintu dan men&uatkuasakanundan&undan& ke-il kepada

penduduk yan& berada di dalam kawasan pentadbiran mereka"

Jadual 1: Peringkat dan Bidang Kuasa Kerajaan Malaysia.

Birokrasi pula dideinisikan oleh kamus keluaran *kademi Peran-is seba&ai kuasa/

pen&aruh oleh ketua ke atas bawahan di dalam sistem kerajaan" 'en&an -ara lain birokrasi

adalah operasi asas yan& di&unakan oleh sesebuah or&anisasi tidak kira di bidan& swasta/

2
http://ms.wikipedia.org/wiki/Cukaihttp://ms.wikipedia.org/wiki/Cukaihttp://ms.wikipedia.org/wiki/Undang-undang_kecilhttp://ms.wikipedia.org/wiki/Undang-undang_kecilhttp://ms.wikipedia.org/wiki/Undang-undang_kecilhttp://ms.wikipedia.org/wiki/Cukai


4/14


kerajaan/ politik/ badanbadan a&ama ju&a or&anisasi yan& besar" 'einisi birokrasi yan&

di&unapakai oleh ne&ara kita sekaran& adalah berasaskan kepada karya Ma 6eber iaitu seoran&

ahli sosiolo&i ban&sa 7erman" 'i dalam karyanya/ beliau ada menyebut bahawa birokrasi wujud

berikutan daripada merebaknya &ejala perindustrian Barat" Beliau ju&a menyatakan perindustrian

tidak dapat berkemban& sekiranya tidak berdasarkan birokrasi"

Sistem birokrasi kerajaan memainkan peranan pentin& dalam pembentukan sesebuah

ne&ara" 'alam membin-an&kan hal ini/ *bdullah Sanusi *hmad 1.#$) menyatakan bahawa

se-ara kasarnya terdapat dua sektor yan& berhubun& rapat dalam usaha pemban&unan ne&ara

iaitu sektor awam dan ju&a sektor swasta" +eduadua sektor tersebut memainkan peranan

masin&masin& ba&i membawa kepada pemban&unan ne&ara" !ontoh yan& dapat kita lihat ialah/

perbelanjaan di sektor awam dalam Pendapatan ,e&ara +asar 8,P) ialah 39: bersamaan

den&an lebih 199 billion pada tahun 1.$$" 6an& tersebut di&unakan oleh pentadbiran dan

birokrasi kerajaan ba&i memenuhi kehendakkehendak sektor awam supaya projekprojek

sosioekonomi men-apai matlamat tertentu di dalam usaha melaksanakan 'asar 0konomi Baru

'0B)" 7elas pernyataan tersebut menunjukkan peranan birokrasi kerajaan adalah amat pentin&

kerana ianya men&&ubal dasardasar kerajaan dan ju&a melaksanakannya selepas mendapat

persetujuan para pemimpin politik yan& menjadi ketuanya"

Birokrasi adalah sejenis bentuk or&anisasi yan& sejak akhirakhir ini/ -enderun&

berkemban& dan menjadi be&itu pentin& untuk menyelaraskan se&ala akti;iti manusia yan&

be&itu ramai bilan&annya"


5/14


!.0 SEJARAH A"AL PENTADBIRAN DAN BIROKRASI DI MALAYSIA

Sejarah awal pemerintahan dan pentadbiran seseten&ah pendapat bermula di ne&eri

+edah ua pada/ tetapi struktur pentadbiran ne&eri di anah Melayu yan& lebih sistematik dan

teratur dimiliki oleh +esultanan Melayu Melaka yan& telah diasaskan oleh Parameswara" Sultan

merupakan pemerintah tertin&&i/ dibantu Bendahara/ Pen&hulu Bendahari/ emen&&un&/

=aksamana yan& menjadi ton&&ak institusi kerajaan/ Pembesar Berempat ini pula akan dibantu

oleh i") Pembesar Berlapan/ ii") Pembesar 0nam Belas/ dan iii") Pembesar i&a Puluh 'ua"

Sultan memberi kuasa kepada pembesar untuk mentadbir wilayah/ sun&ai atau pulau yan& mana

dikenali seba&ai kawasan pe&an&an" 'ua sumber undan&undan& bertulis iaitu >ukum +anun

Melaka dan ?ndan&?ndan& =aut Melaka pula telah dijadikan asas utama pemerintahan"

+ejatuhan pemerintahan +esultanan Melayu Melaka menandakan suatu transormasi

kepimpinan dan pentadbiran di anah Melayu" Penjajah Portu&is menerapkan sistem pentadbiran

Melaka yan& asal termasuk undan&undan& adat ke dalam sistem pentadbirannya di Melaka" 'i

bawah pimpinan *lonso de *lbu@uer@ue/ beliau men&&abun&kan sistem pentadbiran Portu&is

dan Melaka untuk mentadbir Melaka" 7awatan Bendahara dan emen&&on& dikekalkan oleh

*lonso de *lbu@uer@ue" *lonso de *lbu@uer@ue menetapkan supaya jawatan ini dipe&an& oleh

oran& Melayu sahaja" Bendahara mentadbir Melaka manakala emen&&on& bertan&&un&jawab

ke atas kewan&an Melaka" Sistem ini bertahan dari tahun 1511 hin&&a tahun 141"

Sistem birokrasi semasa perin&kat awal pentadbiran beraja di anah Melayu tidak be&itu

ketara kerana proses yan& men&libatkan antara rakyat dan pentadbir ketika itu hanya melibatkan

-ukai tanah/ hal ehwal a&ama dan isuisu ke-il di kalan&an masyarakat" Pembesar tempatan

jajahan dan daerah memainkan peranan pentin& seba&ai a&en rakyat untuk se&ala urusan rakyat

dan raja ketika itu termasuklah seba&ai pemun&ut -ukai dan penyampai se&ala permasalahan

4


6/14


rakyat kepada raja" 6alauba&aimanapun penyelewen&an dan rasuah ju&a tetap berlaku pada

masa ini den&an skala yan& ke-il" +elemahan ini bukan berpun-a daripada karenah birokrasi

masa kini tetapi disebabkan kelemahan sistem pentadbiran itu sendiri"

3.0 PENTADBIRAN DAN BIROKRASI BRITISH DI MALAYSIA

Se-ara umumnya/ perkhidmatan awam Malaysia telah distrukturkan sejak penjajahan

British la&i" +ajian *hmad *tory >ussain 1..#) menunjukkan bahawa sebelum kedatan&an

Barat ke anah Melayu pada lewat abad ke1#/ pola pentadbiran di ne&erine&eri Melayu amat

kabur dan men&elirukan iaitu sebaha&ian besarnya merupakan satu kumpulan pe-ahan ne&eri

ne&eri yan& berada di bawah kuasa pembesarpembesar Melayu dan Sultan" 'i antara mereka

salin& bertelin&kah dan berperan& untuk merebut kuasa dan memperoleh hasil tempatan sesuatu

tempat"

'en&an peluasan kawasan kepentin&an British hin&&a ke Sin&apura/ Melaka dan

seterusnya ke ne&eri lain di Semenanjun&/ maka pen&ambilan pe&awai awam mula bertambah

bilan&annya" +ebanyakan institusi/ amalan dan nilainilai yan& men&ikat pentadbiran awam hari

ini telah diimport ke anah Melayu pada era itu" +ebanyakkan pentadbir yan& dilantik untuk

men&urus tadbir ne&erine&eri di bawah naun&an British diambil dari kalan&an rakyat British"

Penduduk tempatan terutama dari kaum melayu mula men&isi kekoson&an jawatan di perin&kat

pembantu dan bawahan" !iri-iri umum sistem yan& diperkenalkan oleh kuasa British di anah

Melayu adalah

Penubuhan kerajaan pusat hasil penyatuan wilayahwilayah di tanah jajahan

Pelantikan 8abenor 7eneral seba&ai ketua pentadbir di tanah jajahan

5


7/14


Pelaksanaan pentadbiran melalui biro jabatan)

Pelantikan pe&awai Barat seba&ai ketua Biro

Pen&enalan undan&undan& Barat

Masalah birokrasi yan& terjadi di masa pemerintahan British kebanyakkan berpun-a

daripada kelainan adat/ budaya dan bahasa yan& diamalkan penduduk tempatan ketika itu" Maka

untuk men&uran&kan masalah itu/ British meletakkan pembantu pe&awai British dari kalan&an

penduduk tempatan untuk menyelesaikan permasalahan yan& wujud daripada perselisihan adat

tersebut manakala berkenaan hal a&ama dan adat Sultan masih mempunyai kuasa penuh

walaupun masih terpaksa menerima nasihat dari pe&awai British ketika itu"

#.0 PENTADBIRAN DAN BIROKRASI SELEPAS MERDEKA

'alam era selepas kemerdekaan/ peranan birokrasi yan& berorentasikan tindakan action-

oriented roles melibatkan empat unsur pentin& 1) untuk memelihara undan&undan& dan

peraturanA 2) untuk men&ubal dasardasar pemban&unanA 3) untuk men&urus pemban&unan di

kawasan terpin&&ir di luar bandar dan 4) melaksanakan pemban&unan industri"

'i ne&arane&ara sedan& memban&un/ peranan perkhidmatan awam yan& kritikal ketika

itu ialah membantu kerajaan dalam men&ejar pemban&unan nasional" Ba&i mempastikan proses

tersebut ju&a berjalan di Malaysia/ perkhidmatan *wam Malaysia telah menempatkan pe&awai

Perkhidmatan adbir dan 'iplomatik P') di hampir semua jenis perkhidmatan yan&

disediakan" Pe&awaipe&awai P' ini diberi peranan yan& pentin& ba&i melaksanakan dasar

dasar kerajaan/ dan ini menampakkan peranan mereka yan& dipolitikkan oleh kuasa pemerintah"

Peranan ini ju&a telah dimainkan oleh pentadbiran kolonial British dahulu la&i sewaktu mereka


8/14


ju&a men&ukuhkan kuasa mereka di anah Melayu" %esiden British dan Penasihat British

bertan&&un&jawab untuk menetapkan halatuju dasar dan ju&a mempunyai satu hubun&an tetap

den&an sultansultan anah Melayu"

Berdasarkan kajian Mohd >anaiah 1.#.) dalam tahun 1.##/ Malaysia mempunyai dua

kali &anda sai pentadbirannya dibandin&kan den&an yan& terdapat dalam tahun 1.$9" 'alam

kes penswastaan yan& telah dimulakan pada tahun 1.#3/ dikatakan telah men&uran&kan sai

birokrasi Malaysia/ maka didapati jumlah pe&awai awam dalam tahun 1..9 tidak termasuk

pasukan polis dan an&katan bersenjata) masih la&i tin&&i iaitu lebih kuran& 3#" oran& ba&i

setiap 1999 oran& penduduk" Setakat tahun 1..2/ usahausaha penswastaan hanya berjaya

men&uran&kan pe&awaipe&awai kerajaan sekitar 59/999 sahaja daripada bayaranC tan&&un&an

awam"

7usteru/ pembaharuan pentadbiran dalam suatu sistem ekonomi -ampuran akan menjadi

okus yan& bersesuaian ke atas penin&katan sistem perkhidmatan atau deliverybirokrasi supaya

pertimban&anpertimban&an yan& saksama seba&aimana objektiobjekti kestabilan politik/

perpaduan nasional dan pen&hapusan sasaran &olon&an miskin dapat dilaksanakan den&an

berkesan" Pembaharuan pentadbiran ke arah mempromosikan produkti;iti dalam prestasi

birokrasi untuk pertumbuhan ekonomi perlu men-an&kupi perubahan struktur/ teknol&i dan sikap

kelakuan dalam suatu se&men yan& a&ak besar atau substantial dalam perkhidmatan awam

Malaysia tersebut"

$.0 CABARAN BIROKRASI DALAM SISTEM PENTADBIRAN MASA KINI.

$


9/14


Pelba&ai kajian telah dilakukan ba&i men&uran&kan kesan birokrasi ke atas pekerja dan

ju&a masyarakat yan& berada di dalam lin&kun&an tersebut" Dni adalah kerana ramai pen&kaji

dalam bidan& pentadbiran dan pen&urusan berpendapat birokrasi patut dikuran&kan dalam

masyarakat hari ini kerana kelemahannya yan& akan memberi impak kepada &olon&an tertentu"

Pen&aruh birokrasi amat dirasai oleh &olon&an yan& terlibat di dalam pentabiran tersebut/

terutama pada &olon&an pekerja" 8olon&an pekerja ini akan melakukan kerja mereka lebih

kepada se-ara sendirian dan terasin& berbandin& melakukan kerja se-ara kerjasama seperti yan&

diamalkan dalam badanbadan persatuan/ swasta dan seba&ainya" 'en&an budaya dan sikap yan&

diamalkan oleh pekerja tersebut men&akibatkan hilan&nya kawalan dalam sesuatu pentadbiran"

Pekerjapekerja yan& bersikap men&asin&kan diri ini selalunya akan kuran& inisiati dalam

membuat sesuatu kerja/ selain dari memilih jenis tu&asan kerja dan hanya akan menjalankan

tan&&un&jawab mereka jika perlu" 8olon&an pekerja ini akan memanipulasi undan&undan& yan&

ditetapkan oleh pentadbiran hanya untuk kepentin&an diri"

*hmad *tory >ussain 1..3) ju&a berpendapat/ ba&i sesebuah kementerian yan& in&in

melaksanakan sebaran& dasar perlu mendapat persetujuan pu-uk pimpinan politik" Misalnya/ jika

+ementerian 'alam ,e&eri in&in menambah atau men&uran&kan prosedur pendataran permit

per-etakan sesebuah syarikat/ mereka seharusnya melalui pelba&ai prosedur dari perin&kat

bawahan ke perin&kat atasan sebelum ianya mendapat kelulusan" >alhal yan& melibatkan dasar

dasar dan ju&a pelanpelan kerajaan antara perkaraperkara yan& tidak dapat di&ubal se-ara

sendirian di dalam kementerian tersebut di mana kuasa politik masih membatasi kemampuan

indi;idu yan& men&uruskan kementerian itu sendiri"

#


10/14


?ntuk kenaikan pan&kat ba&i pekerjapekerja ini/ prinsip yan& di&unapakai adalah

berdasarkan tahap kopetensi mereka" 6alaupun penyesuaian prinsip ini dilihat adil dan tulus/

pekerja hendaklah men-apai sesuatu tahap kopetensi yan& telah ditetapkan selain dari kerja baik

yan& di-apai oleh pekerja tersebut" Masalah ini serin&kali men&akibatkan pekerja kuran&

berseman&at untuk melakukan kerja/ malahan mewujudkan rasa ben-i terhadap pekerjaan

tersebut" Masalah ini kadan& kala berlanjutan hin&&a melahirkan rasa marah terhadap pelan&&an/

rakan sekerja dan ju&a kuasa pentadbir" ?ntuk men&atasi masalah tersebut/ pembentukan

kumpulan utama pekerja mun&kin menjadi salah satu pilihan penyelesaian" +umpulan ini

ber&erak untuk member moti;asi/ nasihat dan tunjuk ajar kepada &olon&an pekerja yan&

men&hadapi masalah di dalam pekerjaan"

Misi yan& mahu di-apai oleh sesuatu or&anisasi selalunya bersiat perpetuate iaitu

berkekalan untuk tempoh yan& panjan&" 6alaupun misi tersebut telah ter-apai/ ianya men&alami

perubahan yan& mempunyai kaitan dan selari den&an misi asal yan& telahpun ter-apai"

+adan&kala perubahan misi yan& drastik ini bukan dibuat oleh &olon&an yan& terlibat dalam

or&anisasi tersebut/ tetapi ianya datan& dari kuasa dan suara luar iaitu suara rakyat"

+arenah birokrasi merupakan hanya satu aktor penyumban& kepada berlakunya rasuah"

Perkaraperkara lain yan& perlu diambil kira antara lain ialah kuran& pemantauan atau audit dari

pihak keti&a/ kuasa penuh atau mutlak dalam meluluskan sesuatu perkhidmatan pentin& seperti

lesen memandu dan pen&esahan P?SP*+


11/14


dan masih timbul yan& mana ianya men&wujudkan pelba&ai ru&utan kepada pelan&&an yan&

-uba mendapatkan sebaran& khidmat operasi daripada or&anisasi tersebut"

+ebanyakan ne&ara maju masih men&amalkan konsep birokrasi dan konsep birokrasi

berpusat merupakan amalan yan& mereka ambil dalam mentadbir ne&ara" Dni kerana kuasa yan&

bakal dimiliki oleh setiap pentadbir dalam or&anisasi tersebut dalah bersiat autokratik di mana

akan member ruan& yan& luas dan bebas kepada mereka untuk men&awal pekerjapekerja"

6alaupun kejayaan yan& di-apai oleh konsep ini hanya melalui ke&a&alan/ ianya merupakan

suatu pilihan yan& masih diutamakan oleh sesuatu pentadbiran awam"

+e arah penambahbaikan berterusan dalam sistem penyampaian Perkhidmatan *wam/

pelba&ai usaha untuk menin&katkan kualiti sistem penyampaian Perkhidmatan *wam telah

dilaksanakan oleh +erajaan/ khususnya dalam tempoh 19 tahun yan& lalu 1..#299#)" 7usteru/

ba&i menentukan bahawa rakyat didahulukan dan pen-apaian diutamakan/ sistem penyampaian

Perkhidmatan *wam di Malaysia tidak la&i sekadar perlu memenuhi ekspektasi pelan&&an/

sebaliknya perlu melan&kah dan dipa-u kepada perkhidmatan yan& melan&kaui kebiasaan dan

men-apai tahap Perkhidmatan *wam terun&&ul dan bertara dunia" ?saha dan &erakan ini adalah

selari den&an Misi ,asional dalam %an-an&an Malaysia +esembilan %M+.)" Perubahan dan

penambahbaikan perlu dilakukan se-ara berterusan/ khususnya ba&i mempermudah prosedur

yan& rumit dan panjan&/ men&elakkan karenah birokrasi/ serta memberi perkhidmatan mesra

pelan&&an" 'alam hal ini/ penekanan dibuat kepada sistem penyampaian perkhidmatan yan&

berinte&riti den&an amalan yan& telus/ -epat/ -ekap/ berkesan dan tepat pada masanya" Selaras

den&an &a&asan dan hasrat tersebut/ beberapa &erakan telah diperkenalkan dan dilaksanakan

dalam Perkhidmatan *wam" *ntara mekanisme utama yan& telah diperkenalkan ialah

19


12/14


i) Penubuhan 7awatankuasa +eutuhan Pen&urusan 7+P) 'i Perin&kat Persekutuan/

,e&eri dan 'aerah "

Penubuhan 7+P bertujuan memantapkan keutuhan sistem pentadbiran +erajaan supaya usaha

usaha pembanterasan rasuah/ penyelewen&an dan salah &una kuasa dalam kalan&an pe&awai

awam untuk terus dipertin&katkan"

ii) Penubuhan Pasukan Petu&as Ba&i Men&uran&kan +arenah Birokrasi

Penubuhan Pasukan Petu&as Ba&i Men&uran&kan +arenah Birokrasi bertujuan memastikan

pelaksanaan usahausaha penambahbaikan sistem dan prosedur kerja yan& di&una pakai di

kementerian dan a&ensi di bawahnya ba&i memastikan wujudnya perkhidmatan yan& -epat dan

-ekap kepada pelan&&an"

iii) Mempertin&katkan adbir ?rus erbaik (Good Governance 'alam Sektor *wam

Melalui usahausaha ini semua pe&awai awam perlu memainkan peranan pentin& dalam

men&amalkan prinsip tadbir urus terbaik supaya dapat menin&katkan penyampaian perkhidmatan

yan& lebih -emerlan&" Pe&awai awam ju&a harus dapat mempertahankan apa ju&a keputusan/

tindakan yan& diambil atau tidak diambil dari ka-a mata awam"

%.0 PENUTUP

11


13/14


*&enda pemban&unan ne&ara tidak akan menjadi realiti walaupun mempunyai pemimpin

yan& berwibawa dan berwawasan tanpa sokon&an birokrat atau pe&awai awam"


14/14


RUJUKAN

*hmad Martadha Mohamed/ Mohd" ,ari Baharom/ Muhamad *li 0mbi/ %uslan Eainuddin F

Saadon *wan&" 299)" !sas pentadbiran a"a#. Sintok Pusat Pendidikan Proesional

dan =anjutan P*!0)"

*bdullah Sanusi *hmad" 1.#$)" Kerajaan $ pentadbiran #alaysia. +uala =umpur 'ewan

Bahasa dan Pustaka"

*hmad *tory >ussain" 1..#)" %e&or#asi pentadbiran di #alaysia. +uala =umpur ?tusan

Publi-ations F 'istributors"

*hmad *tory >ussain" 1..9)"Pentadbiran a"a# - asas pe#ikiran $ &alsa&a'. +uala =umpur

'ewan Bahasa dan Pustaka"

*hmad Sarji an Sri)" 1..1)" o"ard )uality o& public service* +uala =umpur D,*,"

+"%amanathan" 1..3)" Konsep asas pentadbiran a"a#. +uala =umpur 'ewan

Bahasa dan Pustaka"

Mohd >anaiah" 1.#.)" GPrivati+ation policy: issues and proble#., +uala =umpur Buletin

D,*," 7ilid 13/ ,o"1C1.#./ hal" 2#"

un Mahathir bin Mohamad" 2911)" G! octor n 'e /ouse: 'e Me#oirs o& un r Ma'at'ir

Mo'a#ad., +uala =umpur MP> 8roup Printin& M) Sdn" Bhd"

13

pentadbiran dan birokrasi

Documents