Proceeding of the International Conference on Social Science Research, ICSSR 2013 (e-ISBN 978-967-11768-1-8). 4-5 June 2013, Penang, MALAYSIA. Organized by WorldConferences.net 457

PENGLIBATAN SUKARELAWAN MASYARAKAT JEPUN TERHADAP ISU ALAM

SEKITAR

Artikharina binti Awang

Fakulti Sastera dan Sains Sosial

Universiti Malaya

asakura_kouri@yahoo.com

Zakaria bin Mustafa

Section for Co-Curricular Courses, External Faculty Electives and TITAS (SKET)

University Malaya

zmustafa@gmail.com

ABSTRAK

Perkembangan pesat ledakan perindustrian di Jepun pada era 1960-an menyebabkan isu pemcemaran

alam sekitar menjadi sangat kritikal. Isu pencemaran yang berlaku di Dokai Bay, Yokkaichi, Minamata

dan pulau Teshima sebagai contoh bukan sahaja menjejaskan sumber pendapatan tetapi juga

menjejaskan kesihatan penduduk tempatan. Kesedaran penduduk tempatan untuk mula penyedari dan

prihatin kepada isu pencemaran membawa kepada satu gelombang reforamsi perubahan dari aspek

penglibatan penduduk tempatan sebagai sukarelawan, polisi kerajaan yang lebih kepada mesra

persekitaran serta penglibatan pihak industri dalam pemeliharan alam sekitar. Pihak kerajaan dengan

beberapa polisi seperti Green Technology Policy dan sebagainya dilihat sebagai satu langkah

komprehensif pelbagai pihak dalam menyatakan pendirian mengenai kepentingan memelihara alam

sekitar. Pihak industri pula berperanan unutk memastikan proses penindustrian mereka mengikut

ketetapan yang digariskan. Kajian ini akan membentangkan akan peranan penglibatan NGO dan NPO di

kalangan rakayat Jepun dalam memelihara alam sekitar. Peranan mereka sangat signifikan dalam

membantu pihak kerajaan untuk memastikan khazanah yang sedia ada ini dapat dipelihara untuk

dinikmati oleh generasi masa depan.

Keywords: Tenaga Hijau, Kempen Alam Sekitar, NGO /NPO

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

1. Pengenalan

Penduduk merupakan entiti utama dalam negara dalam menentukan hala tuju pembentukan

sesebuah negara. Penduduk mempunyai hak-hak mereka yang diperjuangkan dalam menuntut

kehidupan yang lebih baik daripada kerajaan yang telah diberikan kuasa untuk memerintah daripada

penduduknya. Gerakkan penduduk merupakan sebuah kumpulan penduduk yang dibentuk dalam

Proceeding of the International Conference on Social Science Research, ICSSR 2013 (e-ISBN 978-967-11768-1-8). 4-5 June 2013, Penang, MALAYSIA. Organized by WorldConferences.net 458

menyuarakan pendapat ataupun ketidak puasan kepada kerajaan, masyarakat ataupun ke peringkat

antarabangsa. Mengikut Koichi Hasegawa dalam bukunya yang bertajuk Constructing Civil Society in

Japan; Voices of Environmental Movements, gerakkan penduduk didefinasikan sebagai:

collective action oriented towards change that are based on grievances and discontent with the

status quo or an anticipated state of affairs1

Gerakkan penduduk ini dibentuk untuk mencapai matlamat-matlamat tertentu sama ada untuk

mendapatkan perubahan, mendapatkan kepentingan bersama dan sebagainya sama ada dalam dalam

bentuk alam sekitar, keadilan, sosial , politik dan lain-lain lagi yang dilakukan bersama dalam kelompok

masyarakat yang mengalami masalah bersama. Didalam kajian ini kita akan melihat bagaimana

penduduk sendiri memainkan peranan yang penting dalam perubahan alam sekitar yang berlaku di

Jepun. Dilihat gerakkan penduduk yang berteraskan alam sekitar di Jepun mula aktif pada akhir tahun

1960an dan 1970an apabila pencemaran yang berlaku mula mencapai tahap serius yang berterusan

semenjak zaman restorasi Meiji lagi apabila bermulanya kegiatan industri di Jepun. Dengan aktiviti

pembuangan dan pembebasan bahan kimia berbahaya yang berrterusan berlaku pada jangka masa yang

lama, Jepun untuk pertama kalinya menghadapi masalah krisis alam sekitar yang serius.

Pada masa tersebut tidak banyak kajian yang dijalankan untuk membuktikan kegiatan industri

merupakan punca kepada pencemaran alam yang berlaku dan hanya beranggapan isu alam sekitar pada

masa tersebut merupakan masalah sosial sahaja dan pihak kerajaan tidak mengambil langkah-langkah

yang efektif dalam menyelesaikan isu pencemaran. gerakkan penduduk ini ataupun lebih dikenali

sebagai gerakkan alam sekitar ini telah memainkan peranan yang penting dalam masyarakat Jepun

dalam memandang serius isu alam sekitar dalam mengubah pandangan masyarakat dan kerajaannya

dalam memandang serius masalah pencemaran yang berlaku.

Isu-isu pencemaran alam sekitar yang berlaku di Jepun bukan sahaja menjejaskan kualiti alam

sekitar tetapi juga sumber pendapatan dan kesihatan penduduk tempatan. Antara isu pencemaran yang

paling teruk adalah pencemaran air yang berlaku di Dokai Bay akibat daripada aktiviti perindustrian

berat pada tahun 1960an, sungai Minamata akibat daripada pembuangan sisa industri pada akhir tahun

1950an, pencemaran udara di bandari Yokkachi akibat daripada pembebasan gas beracun daripada

kompleks petrokimikal dan pembuangan sisa industri di kepulauan Teshima pada pertengahan tahun

1970an. Kempat-empat kes pencemaran ini merupakan antara kes pencemaran terbesar yang berlaku di

Jepun dan juga usaha gerakan penduduk dalam mengubah pandangan masyarakat, kerajaan, pihak

industri dan sebagainya.

1 Koichi Hasegawa, Constructing Civil Society in Japan; Voices of Environmental Movements, Trans Pacific Press:

Australia, 2004. Pg. 38.

Proceeding of the International Conference on Social Science Research, ICSSR 2013 (e-ISBN 978-967-11768-1-8). 4-5 June 2013, Penang, MALAYSIA. Organized by WorldConferences.net 459

2. Isu Pencemaran Air Dokai Bay

Pada abad ke-19, Dokai Bay yang terletak di utara Kitakyushu, merupakan kawasan perairan sungai

yang kaya dengan sumber hidupan laut yang menjadi sumber pendapatan bagi penduduk tempatan di

sekitar perairannya. Kawasan perairan Dokai ini kemudiannya dibina menjadi sebuah perlabuhan pada

abad ke-20, yang menjadi sebuah pusat perlabuhan logistik bagi pengangkutan bahan industri.Yawata

Steel Works merupakan salah sebuah industri yang diuruskan dibvawah kerajaan Jepun sendiri yang

telah ditubuhkan semenjak tahun 1901 yang terletak disepanjang Dokai Bay2. Selepas penubuhan

Yawata Steel Works ini, ia telah membawa bersama perkembangan industri-industri lain dikawasan

perlabuhan tersebut. Kesannya, tahap kualiti air dikawasan perlabuhan ini mula terjejas akibat daripada

pembuangan sisa-sisa industri berat pada tahap kuantiti yang banyak. Dokai Bay yang dulunya kaya

dengan sumber perikanan telah berkurangan sehingga tiada kehidupan yang dapat hidup didalam

perairan terseut. Bermula pada tahun 1960an Dokai Bay telah dikenali sebagai sea of death3 kesan

daripada pembuangan bahan kimia yang telah menyebabkan tahap toksid yang tinggi di perairan Dokai

Bay. Semenjak penubuhan Yawata Steel Works, sumber pendapatan para nelayan mula terjejas apabila

kuantiti sumber perikanan berkurangan secara mendadak dan menjelang pada tahun 1942, hasil lautan

berkurangan sehingga tahap sifar4. Kesannya aktiviti perikanan telah terhenti dan kebanyakkan

penduduk tempatan bertukar kerja di kilang-kilang perindustrian di sekitar Dokai Bay. Sisa-sisa industri

yang dibuang kedalam Dokai Bay ini telah menyebabkan kualiti air sungai mengandungi tahap

konsentrasi cyanide, cadmium, arsenic dan mercury yang tinggi. Sebanyak 22 kilang yang dikaji untuk

mengukur jumlah bahan kimia yang dikeluarkan contohnya seperti tahap pH, cyanide, phenol, cadmium,

suspended solids (SS) dan chemical oxiygen demand (COD, mendapati 135 tan COD dan 229 tan SS

dikeluarkan oleh pihak industri dalam masa sehari5. Sisa-sisa buangan yang dibuang ini, adalah bahan

kimia yang tidak dirawat yang telah menyebabkan tahap konsentrasi toksid yang tinggi sehingga

mengakibatkan tiada hidupan laut yang terdapat di Dokai Bay.

Apabila tahap kualiti air dan sumber perikanan penduduk mula terjejas teruk dan tiada tindakab

yang diambil dari pihak kerajaan sendiri, penduduk tempatan mula mengambil inisiatif sendiri dalam

menjalankan aktiviti pemuliharaan Dokai Bay. Golongan wanita merupakan pihak yang aktif dalam

menentang aktiviti pencemaran yang berlaku di bandar Kitakyushu. Golongan wanita ini tidak membuat

tentangan secara terus kepada pihak industri tetapi melalui penyebaran kesedaran dikalangan

penduduk. pada pertengahan tahun 1960an, Tobata Womens Association telah menghasilkan sebuah

dokumentari yang bertajuk Aozora ga Hoshii ataupun We Want our Blue Sky Back yang menunjukkan

2 Tetsuo Yanagi, Machiko Yamada & Manabu Suzuki, A Challenge of Water Purification in Dokai Bay, Japan. From http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0025326X99001927. Retrieved May 25, 2012. 3 The rebirth of the Sea of Death : History of the recovery of Dokai Bay. From http://enviroscope.iges.or.jp/contents/76/eng/story/storyi2.htm. Retrieved May 26, 2012. 4 Ibid.

5 Ibid.

Proceeding of the International Conference on Social Science Research, ICSSR 2013 (e-ISBN 978-967-11768-1-8). 4-5 June 2013, Penang, MALAYSIA. Organized by WorldConferences.net 460

kerosak