pemuliharaan dan pembangunan kawasan sensitif alam sekitar

Pemuliharaan Dan Pembangunan

Kawasan Sensitif Alam Sekitar (KSAS)



PLANMALAYSIA (JABATAN PERANCANGAN BANDAR DAN DESA)

KEMENTERIAN PERUMAHAN DAN KERAJAAN TEMPATAN

10 Mac 2017

Cetakan Pertama 2017

© Hakcipta PLANMalaysia (Jabatan Perancangan Bandar dan Desa)

Kementerian Perumahan dan Kerajaan Tempatan

Hakcipta Terpelihara

Mana-mana bahagian dalam laporan ini tidak boleh diterbitkan semula,

disimpan dalam cara yang boleh dipergunakan lagi,

ataupun dipindahkan dalam sebarang bentuk cara, sama ada dengan cara elektronik, gambar rakaman dan sebagainya

tanpa kebenaran bertulis daripada Penerbit terlebih dahulu.

ISBN 978-967-5456-55-8

Diterbitkan di Malaysia

Oleh

PLANMalaysia (Jabatan Perancangan Bandar dan Desa) Kementerian Perumahan dan KerajaanTempatan

Tel : 03-2265 0600 Faks: 03-2265 0601 http://www.townplan.gov.my

PLANMalaysia (Jabatan Perancangan Bandar dan Desa)

Pemberitahuan Garis panduan ini mengandungi 9 garis panduan yang perlu dibaca secara bersama iaitu:-

GP007-A(3) : GPPPP KSAS Persisiran Pantai;

GP007-A(4) : GPPPP KSAS Kawasan Tadahan Air dan Sumber Air Tanah;

GP007-A(5) : GPPPP KSAS Dataran Banjir, Tanah Lembap, Tanah Bekas

Lombong, Tasik dan Sungai;

GP007-A(6) : GPPPP KSAS Simpanan Mineral dan Geobencana;

GP007-A(7) : GPPPP KSAS Bekas dan Tapak Pelupusan Sisa Pepejal;

GP007-A(8) : GPPPP KSAS Kawasan Pertanian Makanan;

GP007-A(9) : GPPPP KSAS Habitat Hidupan Liar;

GP007-A(10) : GPPPP KSAS Hutan Simpanan Kekal; dan

GP007-A(12) GPPPP KSAS Warisan Kebudayaan dan Warisan Semulajadi .

Garis panduan ini hendaklah dibaca bersama undang-undang, dasar Persekutuan dan Negeri,

GP Perancangan Pembangunan Di Kawasan Bukit dan Tanah Tinggi yang telah diluluskan oleh

Mesyuarat Jemaah Menteri pada 12 Ogos 2009 dan MNKT Ke-62 pada 17 September 2009,

GP Perancangan Pembangunan Fizikal Pulau-Pulau dan Taman Laut yang telah diluluskan oleh

Jemaah Menteri pada 1 November 2013 dan MNKT Ke-69 pada 26 Januari 2015 serta lain-lain

keperluan pelbagai agensi teknikal berkaitan.

Garis Panduan ini juga disediakan untuk menyokong garis panduan sedia ada jabatan-jabatan

Kerajaan dan agensi-agensi lain.

2017

GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN DAN PEMBANGUNAN (GPPPP) i KAWASAN SENSITIF ALAM SEKITAR (KSAS)


ISI KANDUNGAN

1. TUJUAN 1

2. SKOP 1

3. PENGENALAN 2

4. DEFINISI KSAS TAFSIRAN BERKAITAN PERANCANGAN DAN PEMULIHARAAN

KAWASAN KSAS 2

4.1 Kawasan Khas 3

4.2 Kawasan Khas Sensitif Kepada Pembangunan atau Aktiviti Khas 3

4.3 Pulihara Khas 3

4.4 Nilai Warisan Khas 3

4.5 Nilai Sokongan Hidup Khas 3

4.6 Risiko Bencana Khas 4

5. KAEDAH PERANCANGAN PEMBANGUNAN KSAS 4

5.1 KSAS Bersepadu 4

5.2 KSAS Bernilai Khazanah dan Warisan 4

5.3 KSAS Sistem Sokongan Hidup 4

5.4 KSAS Berisiko Geobencana 5

6. PERANCANGAN DAN PENGURUSAN KSAS 6

RUJUKAN

SENARAI JADUAL

Jadual 1:Matriks Hubungkait KSAS Sektoral dan KSAS Bersepadu 5

Jadual 2:Rangka Kerja KSAS dan Kriteria Pengurusan 6

KSAS PERSISIRAN PANTAI

1. SKOP 10

2. LATAR BELAKANG 10

2.1 Kawasan Persisiran Pantai Sebagai KSAS 10

GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN DAN PEMBANGUNAN (GPPPP) ii KAWASAN SENSITIF ALAM SEKITAR (KSAS)


3. DEFINISI KAWASAN PERSISIRAN PANTAI 11

4. PRINSIP-PRINSIP PERANCANGAN 14

5. GARIS PANDUAN UMUM 14

5.1 Pengurusan Persisir Pantai Mengikut Pembahagian Garis Pesisir Dalam Unit

Pengurusan 15

5.2 Mematuhi Dasar Dan Perundangan Sedia Ada 15

5.3 Perancangan Pembangunan Guna Tanah 17

5.4 Pengurusan Kebersihan dan Keindahan 19

5.5 Zon Pengurusan Riparian 19

5.6 Kawalan Hakisan Pantai 20

5.7 Perlindungan Kecemasan 20

5.8 Pengorekan Pasir Laut 21

5.9 Akuakultur 21

6. GARIS PANDUAN KHUSUS 22

6.1 Pembangunan Fizikal 22

6.2 Garis Panduan Khusus Kegunaan Tanah Di Kawasan Pantai 29

6.3 Garis Panduan Khusus Anjakan Belakang Pembangunan 32

RUJUKAN

LAMPIRAN

SENARAI JADUAL

Jadual 1: Kepentingan Persisiran Pantai Sebagai KSAS 10

Jadual 2: Ancaman Kepada KSAS Persisiran Pantai 11

Jadual 3: Dasar Sedia Ada Berkait Dengan Persisiran Pantai 15

Jadual 4: Kegunaan Tanah Di Kawasan Pantai 29

Jadual 5: Anjakan Belakang Pembangunan 32

GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN DAN PEMBANGUNAN (GPPPP) iii KAWASAN SENSITIF ALAM SEKITAR (KSAS)


SENARAI RAJAH

Rajah 1: Lakaran Had Garis Persisir Pantai 12

Rajah 2: Lakaran Integrated Shoreline Management Plan (ISMP) 12

Rajah 3: Kawasan Persisiran Pantai Negara Mengikut Rancangan Fizikal Zon Persisiran

Pantai Negara 13

Rajah 4: Lakaran Pembahagian Garis Pesisir 15

Rajah 5: Konsep Reka Bentuk Kawasan Pemeliharaan Persisiran Pantai 19

Rajah 6(a): Keperluan Anjakan Bangunan Di Kawasan Persisiran Pantai Berlumpur Yang Diliputi Hutan Paya Bakau 23

Rajah 6(b): Keperluan Anjakan Bangunan Di Kawasan Persisiran Pantai Berlumpur Yang Tiada Hutan Bakau 24

Rajah 7: Contoh Zon Penampan Untuk Kawasan Kediaman 25

Rajah 8: Contoh Laman Rumah Sebagai Kawasan Penampan 26

Rajah 9: Contoh Zon Penampan Untuk Kawasan Pembangunan 27

Rajah 10: Contoh Bentuk Landskap Sebagai Zon Penampan 28

KSAS KAWASAN TADAHAN AIR DAN SUMBER AIR TANAH

BAHAGIAN I : KAWASAN TADAHAN AIR

1. SKOP 37

2. LATAR BELAKANG KAWASAN TADAHAN AIR 39

2.1 Kawasan Tadahan Air Sebagai KSAS 39

3. DEFINISI KAWASAN TADAHAN AIR 39


4.1 Melaksanakan Pembangunan Yang Seimbang 41

4.2 Pemeliharaan Fungsi Kawasan 41

4.3 Pengurusan Lembangan Sungai Bersepadu (IRBM) 41 5. GARIS PANDUAN UMUM 41

5.1 Pematuhan Terhadap Dasar Dan Perundangan Sedia Ada 41

GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN DAN PEMBANGUNAN (GPPPP) iv KAWASAN SENSITIF ALAM SEKITAR (KSAS)


5.2 Perancangan Kawasan Tadahan Empangan 42

5.3 Perancangan Kawasan Tadahan Di Kawasan Takat Pengambilan Air 42


6.1 Perancangan Zon Penampan 43

6.2 Garis Panduan Khusus Perancangan dan Pemuliharaan KSAS Kawasan Tadahan Air 44

BAHAGIAN II : SUMBER AIR TANAH

7. LATAR BELAKANG KSAS SUMBER AIR TANAH 47

8. DEFINISI SUMBER AIR TANAH 47




RUJUKAN

LAMPIRAN

SENARAI FOTO

Foto 1: Contoh kawasan empangan dan sebahagian kawasan takungan air 39

SENARAI JADUAL

Jadual 1: Garis Panduan Khusus Perancangan dan Pemuliharaan KSAS 45

Kawasan Tadahan Air

SENARAI RAJAH

Rajah 1 (a): Kawasan Lembangan Sungai 40

Rajah 1 (b): Kawasan Lembangan Sungai 40

Rajah 2: Kedudukan Air Tanah Dalam Kitaran Hidrologi 48

Rajah 3: Klasifikasi Jarak Zon Tampan Mengikut Kawasan Abstraksi Air Tanah Dan 50 Kawasan Imbuhan Air Tanah

GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN DAN PEMBANGUNAN (GPPPP) v KAWASAN SENSITIF ALAM SEKITAR (KSAS)


KSAS DATARAN BANJIR, TANAH LEMBAP,

TANAH BEKAS LOMBONG, TASIK DAN SUNGAI

BAHAGIAN I : DATARAN BANJIR

1. SKOP 56

2. DEFINISI DATARAN BANJIR 58

2.1 Kawasan Dataran Banjir Sebagai KSAS 59


3.1 Larangan Pembangunan Di Kawasan Dataran Banjir 59

3.2 Menyediakan Pelan Pengurusan Dataran Banjir 59

3.3 Pemeliharaan Tanah Lembap 60

3.4 Mematuhi Perundangan dan Garis Panduan Sedia ada 60


4.1 Zon Saluran Dataran Banjir (Floodway) 60

4.2 Pinggir Dataran Banjir (Flood Fringe) 62

4.3 Zon Luar Dataran Banjir 63


BAHAGIAN II : TANAH LEMBAP

6. DEFINISI TANAH LEMBAP 67

6.1 Tanah Lembap Sebagai KSAS 67


7.1 Pemuliharaan Dan Penggunaan Lestari Tanah Lembap 67

7.2 Pertukaran Guna Tanah Di Tanah Lembap Yang Telah Dikategorikan Sebagai Zon

Pemeliharaan/ Pemuliharaan Tidak Dibenarkan 68

7.3 Pembentukan Zon Penampan Di Sekeliling Tanah Lembap 68

7.4 Mematuhi Dasar Dan Peraturan Semasa 68


GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN DAN PEMBANGUNAN (GPPPP) vi KAWASAN SENSITIF ALAM SEKITAR (KSAS)


8.1 Mengenalpasti Dan Memelihara Tanah Lembap Berkepentingan Antarabangsa 69

8.2 Pemeliharaan Kawasan Tanah Lembap 70


9.1 Zon Penampan 71

BAHAGIAN III: TANAH BEKAS LOMBONG

10. DEFINISI TANAH BEKAS LOMBONG 75

10.1 Kawasan Tanah Bekas Lombong Jenis Dedah 75

10.2 Kawsan Tanah Bekas Lombong Jenis Bawah Tanah 75

10.3 Kawasan Tanah Bekas Lombong Sebagai KSAS 77

10.4 Kategori Kawasan Tanah Bekas Lombong KSAS 78


11.1 Tanah bekas lombong Yang Dibangunkan Hendaklah Tidak Mempunyai Risiko

Geobencana 78

11.2 Pemeliharaan Tanah bekas lombong Sebagai Kawasan Warisan Geologi dan Landskap 78

11.3 Pemeliharaan Tanah Bekas Lombong Sebagai Sokongan Hidup 79

12. KESELAMATAN AWAM PERLU DIUTAMAKAN 79

13. MEMATUHI PERUNDANGAN DAN PERATURAN SEMASA 79


14.1 Pemuliharaan Kolam Bekas Lombong 80


15.1 Zon Penampan 81

16. PEMULIHARAAN DAN PEMBANGUNAN 81

BAHAGIAN IV : TASIK

17. DEFINISI TASIK 85

17.1 Tasik Sebagai KSAS 86

GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN DAN PEMBANGUNAN (GPPPP) vii KAWASAN SENSITIF ALAM SEKITAR (KSAS)




19.1 Mematuhi Perundangan Dan Peraturan Semasa 87

19.2 Panduan Umum Pemeliharaan Tasik 87


20.1 Garis Panduan Khusus Pengurusan Tasik 88

21. GARIS PANDUAN KHUSUS PEMBANGUNAN KAWASAN TASIK 89

BAHAGIAN V : SUNGAI

22. DEFINISI SUNGAI 98

22.1 Sungai Sebagai KSAS 98



24.1 Mematuhi Perundangan Semasa Dan Sedia Ada 100

24.2 Panduan Umum Perancangan Sungai 100


25.1 Rizab Sungai 100

26. GARIS PANDUAN KHUSUS PEMULIHARAAN 103

27. GARIS PANDUAN KHUSUS PEMBANGUNAN KAWASAN SUNGAI 106

SENARAI RAJAH

Rajah 1 : Ilustasi Dataran Banjir-Zon Pinggir Dataran Banjir, Zon Luar Dataran Banjir

Dan Zon Saluran Dataran Banjir 58

Rajah 2 (a): Contoh Pembangunan Floodproofing Menaikkan Aras Lantai Melebihi

Aras Banjir 62

Rajah 2 (b): Contoh Pembangunan Floodproofing Yang Dibina Di Atas Aras Banjir 62

Rajah 3 : Ilustrasi Keratan Rentas Sungai, Rizab Sungai Dan Koridor Sungai 98

Rajah 4 : Keratan Rentas Sungai Di Kawasan Perkampungan 101

GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN DAN PEMBANGUNAN (GPPPP) viii KAWASAN SENSITIF ALAM SEKITAR (KSAS)


Rajah 5 : Keratan Rentas Sungai Di Kawasan Lanskap Semulajadi 102

Rajah 6 : Keratan Rentas Sungai Di Kawasan Lanskap Buatan 102

Rajah 7: Pendekatan 3 Zon Penampan Yang Dibangunkan Untuk Kawasan

Sungai Dalam Hutan 104

Rajah 8 : Kawasan Penampan 3 Bahagian 105

Rajah 9 : Contoh Bentuk Laluan Di Kawasan Penampan. –“Fall Line" Merupakan Aliran Air Permukaan Mengikut Topografi Tanah. Bentuk Laluan Yang Beralun

Mengurangkan Larian Air Permukaan Terus Ke Badan Air Berdekatan 105

SENARAI FOTO

Foto 1 : Contoh Kawasan Dataran Banjir 59

Foto 2 : Contoh Pembinaan Pelantar (Boardwalk) Yang Tidak Mengganggu

Ekosistem Semula Jadi Tanah Lembap 71

Foto 3 : Kolam Lombong Yang Terbentuk Daripada Perlombongan Bijih Timah Dengan

Menggunakan Kapal Korek 76

Foto 4 : Kawasan Tanah Bekas Lombong Yang Wujud Daripada Perlombongan Bijih Timah Dengan Menggunakan Kapal Korek 76

Foto 5: Contoh Tapak Rekreasi Yang Dibina Di Atas Kawasan Bekas Lombong

Di Mines Resort, Sri Kembangan, Selangor 79

Foto 6: Contoh Tasik Semulajadi - Tasek Bera di Pahang 86

Foto 7: Contoh Tasik Buatan - Taman Tasik Taiping di Perak 86

Foto 8: Contoh Pembangunan Yang Bersifat Environmental Oriented Dan

Mesra Alam 88

Foto 9: Contoh Pemandangan Aliran Air Sungai Semula Jadi 98

BIBLIOGRAFI

LAMPIRAN

Lampiran I: Tafsiran-Tafsiran Berkenaan Dataran Banjir, Tasik Dan Sungai.

GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN DAN PEMBANGUNAN (GPPPP) ix KAWASAN SENSITIF ALAM SEKITAR (KSAS)


KSAS SIMPANAN MINERAL DAN GEOBENCANA

BAHAGIAN I : SIMPANAN MINERAL

1. SKOP 110


2.1 Isu dan Masalah 112

2.2 Kepentingan Pengawalan Perlombongan Mineral 114

3. DEFINISI SUMBER MINERAL DAN TERMINOLOGI YANG BERKAITAN 115




BAHAGIAN II : GEOBENCANA


8. LUBANG BENAM (SINKHOLE) 124

9. TANAH MENDAP (LAND SUBSIDENCE) 126

10. JATUHAN BATUAN (ROCK FALL) 127

11. HAKISAN (EROSSION) 128



BIBLIOGRAFI

LAMPIRAN

SENARAI FOTO

Foto 1 : Kerja-Kerja Memecah Batu Untuk Tujuan Pembinaan Dan Infrastruktur 114

Foto 2 : Contoh Lombong Arang Batu Di Kapit, Sarawak 114

GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN DAN PEMBANGUNAN (GPPPP) x KAWASAN SENSITIF ALAM SEKITAR (KSAS)


Foto 3 : Bekas Tapak Pengekstratan Pasir Tanpa Perancangan Boleh memusnahkan

Kedudukan Asal Tanah di Kampung Tanjung, Bukit Changgang, Dengkil 116

Foto 4 : Lubang benam yang terbentuk di Kg. Kuboi, Kampar Perak 125

Foto 5 : Kejadian Lubang Benam di Kg. Datuk Ahmad Said Tambahan, Perak 125

Foto 6 : Proses Tanah Mendap Menyebabkan Dua Unit Rumah Mendap Di Kampar 126

Foto 7 : Pemendapan Tanah Di Kawasan SMK Raja Perempuan, Ipoh Telah

Menyebabkan Kerosakan Pada Pagar 126

Foto 8 : Jatuhan batuan di bukit batu kapur Gunung Cheroh, Ipoh 127

Foto 9 : Jatuhan batuan pada cerun potongan jalan di Lebuhraya NKVE,

Bukit Lanjan Kuala Lumpur 127

Foto 10 : Hakisan jenis ril pada tanah baki hasil luluhawa batuan granit

di Cameron Highlands 128

SENARAI JADUAL

Jadual 1: Garis Panduan Khusus Kawasan Simpanan Mineral Dan Agregat 122

Jadual 2: Garis Panduan Khusus Pemuliharaan Kawasan Berisiko Geobencana 131

Jadual 3: Garis Panduan Khusus Pembangunan Kawasan Berisiko Geobencana 132

SENARAI RAJAH

Rajah 1: Jenis-Jenis Sumber Mineral Dan Contoh-Contohnya 113

Rajah 2(a): Konflik Pembinaan Dan Pemajiran Simpanan Pasir Dan Lempung 119

Rajah 2(b): Konflik Antara Pengkuarian Dan Kediaman Tetap 119

Rajah 3: Mekanisme Pembentukan Lubang Benam 124

GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN DAN PEMBANGUNAN (GPPPP) xi KAWASAN SENSITIF ALAM SEKITAR (KSAS)


KSAS BEKAS DAN TAPAK PELUPUSAN SISA PEPEJAL


1.1 Definisi Kawasan Tapak Pelupusan Sisa 139

1.2 Kawasan Bekas dan Tapak Pelupusan Sisa Pepejal Dalam Konteks KSAS 139



3. 1 Mematuhi Dasar dan Perundangan Sedia Ada 141


BIBLIOGRAFI

SENARAI FOTO

Foto 1: Contoh Tapak Pelupusan Sisa Pepejal 140

SENARAI JADUAL

Jadual 1: Dasar Sedia Ada Berkaitan Dengan Pelupusan Sisa Pepejal 141

Jadual 2: Garis Panduan Khusus Bekas Dan Tapak Pelupusan Sisa Pepejal 143

KSAS KAWASAN PERTANIAN MAKANAN 1. SKOP 147

1.1 Kawasan Pertanian Makanan Dalam Konteks KSAS 147



3. 1 Kawasan Jelapang Padi 151

3. 2 Kawasan Sayur-Sayuran, Buah-Buahan dan Bunga-Bungaan Di Tanah Tinggi Dan Bercerun 151

GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN DAN PEMBANGUNAN (GPPPP) xii KAWASAN SENSITIF ALAM SEKITAR (KSAS)


3. 3 Kawasan Perikanan Akuakultur 153

3. 4 Kawasan-Kawasan Penternakan Khinzir 155

3. 5 Kawasan Ladang Ayam 156

3. 6 Mematuhi Perundangan & Dasar Sedia Ada 157


BIBLIOGRAFI

SENARAI FOTO

Foto 1: Contoh Kawasan Tanaman Padi 147

Foto 2: Contoh Tanaman Strawberi Yang Diusahakan Di Kawasan Tanah Tinggi 148

Foto 3: Contoh Penternakan Ikan Dalam Sangkar 149

Foto 4: Contoh Aktviti Penternakan Ayam Secara Komersial 149

SENARAI JADUAL

Jadual 1: Kepentingan Kawasan Pertanian Makanan Sebagai KSAS 147

Jadual 2: Prinsip-Prinsip Umum Pemuliharaan dan Pembangunan Kawasan 150

Pertanian Makanan

Jadual 3: Dasar Sedia Ada Berkait Dengan Pertanian dan Perladangan 158

SENARAI RAJAH

Rajah 1: Had minimum anjakan 100 meter daripada ban pantai 154

Rajah 2: Zon penampan 400 meter dengan hutan bakau perlu diadakan 154 daripada paras purata air pasang perbani

GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN DAN PEMBANGUNAN (GPPPP) xiii KAWASAN SENSITIF ALAM SEKITAR (KSAS)


KSAS HABITAT HIDUPAN LIAR 1. SKOP 166

1.1 Definisi Kawasan Perlindungan Hidupan Liar 166

1.2 Kawasan Perlindungan Hidupan Liar dalam Konteks KSAS 167


2.1 Kesan Minimum daripada Aktiviti Manusia 168

2.2 Pengintegrasian Program Pemuliharaan 168

2.3 Pengukuhan Aspek Perundangan dan Dasar Sedia Ada 168




BIBLIOGRAFI

SENARAI FOTO

Foto 1: Contoh Kawasan Jaluran Zon Riparian Dari Anak Sungai Ke 171 Tasik ErieDi Ohio

SENARAI JADUAL

Jadual 1: Definisi Jenis Kawasan Perlindungan Hidupan Liar 166

Jadual 2: Kepentingan Kawasan Perlindungan Hidupan Liar Sebagai KSAS 167

Jadual 3: Dasar Sedia Ada Yang Berkait Dengan Perlindungan Habitat 168 Hidupan Liar

Jadual 4: Kegunaan Tanah Di Kawasan Habitat Hidupan Liar 172

GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN DAN PEMBANGUNAN (GPPPP) xiv KAWASAN SENSITIF ALAM SEKITAR (KSAS)


SENARAI RAJAH

Rajah 1: Kawasan zon riparian yang disediakan di luar sempadan kawasan

perlindungan hidupan liar 170

KSAS HUTAN SIMPANAN KEKAL

1. SKOP 177

1.1 Definisi Kawasan Hutan Simpanan Kekal 177

1.2 Hutan Simpanan Kekal dalam Konteks KSAS 179


2.1 Memastikan Kawasan Hutan Simpan dikekalkan 180

2.2 Pengurusan Hutan Simpanan Kekal dengan Berkesan 180

2.3 Pelaksanaan Program Pembangunan Hutan Yang Terancang 180

2.4 Pelaksanaan Program Operasi Hutan dan Pembangunan 180

Industri Berasas Kayu Yang Terancang

2.5 Menyokong Penyelidikan dalam Perhutanan 180

2.6 Perlindungan Kepelbagaian Biologi Hutan 181

2.7 Mematuhi Dasar dan Aspek Perundangan 181




LAMPIRAN I

Amalan Silvikultur

GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN DAN PEMBANGUNAN (GPPPP) xv KAWASAN SENSITIF ALAM SEKITAR (KSAS)


BIBLIOGRAFI

SENARAI JADUAL

Jadual 1: Kelas Dan Fungsi Hutan Simpanan Kekal 177

Jadual 2: Kepentingan Hutan Simpanan Kekal Sebagai KSAS 179

Jadual 3: Garis Panduan Khusus Pembangunan dan Pemuliharaan Hutan Simpan 183

SENARAI RAJAH

Rajah 1: Jenis-Jenis Hutan Mengikut Ketinggian 178

SENARAI FOTO

Foto 1 : Hutan Simpan Merupakan Kawasan Yang Berkepentingan 177

Dan Bernilai Tinggi Dari Segi Kepelbagaian Biologi

Foto 2: Pemandangan Yang Cantik Dan Hijau Dari Kawasan Hutan Menjadi Sumber Inspirasi Kepada Manusia 180

KSAS WARISAN KEBUDAYAAN DAN

WARISAN SEMULA JADI 1. SKOP 190

2. TAPAK WARISAN KEBUDAYAAN 192

2.1 Kawasan Warisan Kebudayaan Sebagai KSAS 192



4.1 Zon Teras 194

GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN DAN PEMBANGUNAN (GPPPP) xvi KAWASAN SENSITIF ALAM SEKITAR (KSAS)




6. WARISAN GEOLOGI 198

6.1 Kawasan Tapak Warisan Geologi dalam Konteks KSAS 199



8.1 Garis Panduan Umum Tapak Warisan Geologi 201

8.2 Garis Panduan Umum Perancangan dan Pelaksanaan

Projek Ekopelancongan 204

8.3 Garis Panduan Pengurusan di Sekitar Bukit Batu Kapur dan Gua 204

8.4 Garis Panduan Perancangan dan Penubuhan Tapak Perkhemahan 206



9.2 Garis Panduan Khusus Kawasan Warisan Semula jadi 207

LAMPIRAN I

BIBLIOGRAFI

SENARAI JADUAL

Jadual 1 : Garis Panduan Khusus Pembangunan Tapak Warisan 196

SENARAI FOTO

Foto 1: Candi Lembah Bujang Merupakan Contoh Rizab Arkeologi Di Malaysia 192

Foto 2: Permatang Kuarza Gombak Selangor Yang Menjadi Salah Satu Tapak 198 Warisan Geologi/ Geotapak Kebangsaan

GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN DAN PEMBANGUNAN (GPPPP) xvii KAWASAN SENSITIF ALAM SEKITAR (KSAS)


Foto 3: Tapak arkeologi Bukit Jawa di Lenggong, Perak Merupakan Antara 198 Petempatan Terawal Di Malaysia Pada Zaman Paleolitik

Foto 4: Pemandangan indah bukit batu kapur Gunung Rapat di Ipoh, Perak 198

Foto 5: Pemandangan Banjaran Machincang di Langkawi, Kedah dari 199

Pantai Kok Banjaran Tersebut Terbentuk Daripada Batuan Tertua Di Malaysia Dan Merupakan Salah Satu Geotapak Di Malaysia

Foto 6: Contoh Stalactites Dan Stalagmites Di Dalam Gua 204

GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN DAN PEMBANGUNAN (GPPPP) 1 KAWASAN SENSITIF ALAM SEKITAR (KSAS)


1. TUJUAN

Penyediaan Garis Panduan Perancangan Pemuliharaan dan Pembangunan (GPPPP) Kawasan Sensitif Alam Sekitar (KSAS)

adalah bertujuan untuk membantu Kerajaan Negeri dan pihak berkuasa

tempatan (PBT) menentukan jenis kegunaan tanah dan aktiviti pembangunan yang dibenarkan dan tidak dibenarkan di

KSAS. Pengawalan perancangan adalah berdasarkan syarat-syarat piawaian

perancangan minimum bagi setiap jenis kegunaan tanah.

GPPPP ini juga boleh digunapakai di

peringkat penyediaan Rancangan Pemajuan untuk tujuan kawalan

perancangan dan pengurusan kawasan yang telah dikenal pasti sebagai KSAS.

Justeru, adalah menjadi keperluan kepada

kerajaan negeri untuk menubuhkan Jawatankuasa Kawasan Sensitif Alam

Sekitar (JKSAS) bagi membantu PBT mengawal sebarang bentuk pembangunan dan seterusnya dapat memelihara KSAS.

2. SKOP

GPPPP ini terdiri daripada 9 GPPPP

perancangan yang perlu dibaca bersama iaitu:-

i. GPPPP KSAS Persisiran Pantai;

ii. GPPPP KSAS Kawasan Tadahan Air dan Sumber Air Tanah;

iii. GPPPP KSAS Dataran Banjir, Tanah Lembap, Tanah Bekas Lombong, Tasik

dan Sungai;

iv. GPPPP KSAS Simpanan Mineral dan

Geobencana;

v. GPPPP KSAS Bekas dan Tapak Pelupusan Sisa Pepejal;

vi. GPPPP KSAS Kawasan Pertanian Makanan;

vii. GPPPP KSAS Habitat Hidupan Liar;

viii. GPPPP KSAS Hutan Simpanan Kekal; dan

ix. GPPPP KSAS Warisan Kebudayaan dan Warisan Semula Jadi.

Setiap GPPPP KSAS sektoral mengandungi perkara-perkara seperti berikut:-

i. tafsiran;

ii. ciri-ciri KSAS;

iii. dasar dan GPPPP umum mengenai jenis

guna tanah yang dibenarkan dan tidak dibenarkan di KSAS; dan

iv. GPPPP khusus yang menerangkan aktiviti-aktiviti pembangunan dan syarat-syarat yang digunakan

mengikut tahap kesensitifan.



3. PENGENALAN

GPPPP ini disediakan bagi menyokong dan memperincikan polisi KSAS yang telah digariskan di dalam Rancangan Fizikal

Negara Ke-3 (RFN Ke-3) 2017 terbitan PLANMalaysia (Jabatan Perancangan

Bandar dan Desa). Perkara ini dinyatakan melalui Teras 2 di dalam RFN Ke-3.

Teras 2:

KEMAMPANAN SPATIAL DAN DAYA TAHAN TERHADAP PERUBAHAN IKLIM.

Di bawah Teras 2, terdapat 15 Strategi dan 44 Tindakan yang telah digariskan yang merangkumi aspek pembangunan dan

pengurusan di kawasan sensitif alam sekitar. Antaranya:–

i. Rancangan pemajuan iaitu Rancangan Struktur Negeri (RSN) dan Rancangan Tempatan (RT) perlu meneliti KSAS

yang dikenal pasti di dalam RFN Ke-2 untuk merangkumkan KSAS lain yang

penting diperingkat negeri dan tempatan;

ii. Semua sempadan KSAS perlu dipetakan

dalam RSN dan RT. Seterusnya, sempadan tersebut perlu ditandakan

mengikut kelas di atas tapak;

iii. Zon penampan yang mencukupi perlu disediakan di antara KSAS (Tahap 1

dan Tahap 2) dan kawasan perbandaran atau pertanian; dan

iv. Hutan simpan kekal tidak dibenarkan untuk dinyahwarta dan perladangan

hutan hanya dibenarkan di luar kawasan hutan simpan kekal.

Sehubungan itu, GPPPP ini akan memperincikan strategi-strategi yang digariskan di dalam RFN Ke-3.

4. DEFINISI KSAS TAFSIRAN BERKAITAN PERANCANGAN

DAN PEMULIHARAAN KAWASAN KSAS

Definisi KSAS dalam GPPPP ini adalah-

“Kawasan Sensitif Alam Sekitar (KSAS) adalah suatu kawasan khas yang sangat sensitif kepada sebarang

bentuk perubahan kepada ekosistemnya akibat proses alam

semula jadi atau aktiviti di dalam atau di sekitarnya, sama ada secara

langsung atau tidak langsung, di mana tahap kesensitifannya ditentukan berasaskan

pengintegrasian cirian unsur-unsur fungsi risiko bencana, nilai sokongan

hidup serta nilai khazanah dan warisan kawasan tersebut”



4.1 Kawasan Khas

KSAS adalah suatu kawasan fizikal yang

boleh dikenal pasti di atas peta dan mempunyai ciri-ciri alam sekitar yang

penting, signifikan atau unik.

4.2 Kawasan Khas Sensitif Kepada

Pembangunan atau Aktiviti Khas

KSAS lazimnya sensitif kepada

pembangunan dan pencerobohan akibat aktiviti manusia. Kesensitifan ini boleh membawa kesan buruk kepada KSAS dan

juga manusia serta hidupan lain.

Lazimnya, pembangunan baru tidak

digalakkan di KSAS terutamanya aktiviti yang mengakibatkan perubahan guna tanah dan kepadatan yang ketara. Namun

demikian, pembangunan secara terkawal boleh dipertimbangkan di KSAS yang

mempunyai nilai kesensitifan yang rendah.

4.3 Pulihara Khas

KSAS adalah suatu kawasan yang perlu dipelihara dan dikekalkan supaya

manfaatnya dapat diteruskan untuk masa hadapan.

Ini juga membawa erti bahawa KSAS perlu dilindungi dari segi perundangan, pentadbiran, pengezonan, kawalan

pembangunan dan diurus secara berkesan.

Ini memerlukan penelitian keadaan semasanya, penganalisaan isu-isu penting,

perangkaan pelan pengurusan dan pemantauan pengendaliannya.

4.4 Nilai Warisan Khas

KSAS nilai warisan ditakrifkan sebagai kawasan yang mempunyai nilai-nilai tinggi

daripada perspektif sejarah, kepelbagaian biologi, kebudayaan dan saintifik.

Secara umumnya, kawasan dalam kategori ini adalah bangunan atau tapak sejarah, kawasan yang mempunyai kepelbagaian

biologi yang tinggi, tapak arkeologi dan monumen geologi.

KSAS juga boleh mempunyai nilai-nilai sampingan, umpamanya monumen geologi yang boleh mempunyai ketiga-tiga nilai

iaitu warisan, sokongan hidup dan risiko bencana.

4.5 Nilai Sokongan Hidup Khas

KSAS nilai sokongan hidup ditakrifkan

sebagai kawasan yang mempunyai ciri-ciri yang penting untuk menyokong keperluan asas manusia dan hidupan lain.

Secara umumnya, kawasan dalam kategori ini adalah kawasan sumber air dan

kawasan dengan kepelbagaian biologi yang tinggi seperti ekosistem tanah tinggi, tanah bencah, kawasan persisiran pantai, habitat

hidupan liar dan juga kawasan pertanian sumber makanan asas.



KSAS bernilai sokongan hidup juga termasuk kawasan simpanan mineral dan

agregat di mana ianya perlu dipulihara supaya sumber mineral tersebut dapat

dimanfaatkan secara optimum serta mampan.

4.6 Risiko Bencana Khas

KSAS risiko bencana ditakrifkan sebagai kawasan yang berisiko tinggi terhadap

bencana alam atau kehilangan nyawa sekiranya dibangunkan atau dicerobohi untuk aktiviti manusia.

Secara umumnya, kawasan dalam kategori ini adalah kawasan dataran banjir, cerun

bersudut tinggi, lubang benam, tanah mendap atau kawasan yang tercemar dengan bahan toksik atau bahan mudah

bakar.

5. KAEDAH PERANCANGAN PEMBANGUNAN KSAS

5.1 KSAS Bersepadu

KSAS Bersepadu ditakrifkan sebagai satu

kesatuan ekosistem yang mempunyai fungsi penting untuk mengawal kesihatan alam sekitar dan kesejahteraan hidupan,

dan boleh terganggu dengan ketara oleh suatu pembangunan menyeluruh. Penilaian

impak pembangunan di kawasan ini didasarkan kepada fungsinya sebagai warisan tabii dan kebudayaan, berisiko

bencana dan nilainya sebagai sistem sokongan hidup. KSAS dipertimbangkan

daripada perspektif nilai dan fungsi penting suatu kesatuan ekosistem tertentu.

5.2 KSAS Bernilai Khazanah dan Warisan

KSAS bernilai khazanah dan warisan ditakrifkan sebagai kawasan yang perlu

diurus secara mampan untuk melindungi, memelihara, memulihara dan mengekal serta memupuk nilai-nilai warisan budaya,

sejarah saintifik dan khazanah alam semula jadi bagi mengukuhkan jati diri

komuniti.

KSAS bernilai khazanah dan warisan adalah terdiri daripada bangunan atau tapak

bersejarah, tapak arkeologi, kawasan kepelbagaian biologi dan geologi yang

tinggi, landskap unggul dan tapak penting untuk pendidikan dan penyelidikan.

KSAS nilai khazanah dan warisan ini boleh

dikelaskan dengan mengambil pertimbangan berdasarkan tarafnya sama

ada sebagai warisan tempatan, negeri, negara atau dunia.

5.3 KSAS Sistem Sokongan Hidup

KSAS bernilai sokongan hidup ditakrifkan

sebagai kawasan yang perlu diurus secara mampan untuk menjamin keutuhan nilai,

struktur, fungsi eko-sistem serta penggunaan mampan sumber-sumber yang menyokong kehidupan dan memberi

sumbangan kepada kesihatan dan kesejahteraan kehidupan serta

kemampanan ekonomi.

Contoh KSAS ini adalah kawasan sumber air bersih, sumber tenaga dan bahan



binaan utama, sumber makanan asas, kawasan penempatan dan kawasan taman

dan tempat rekreasi.

Penentuan kesensitifan bagi KSAS tersebut

perlu dilakukan dengan teliti berpandukan dasar-dasar pembangunan negeri dan negara seperti dasar alam sekitar, dasar

penempatan, dasar pertanian, dasar pembangunan tenaga, dasar bekalan air,

dasar pembangunan sumber asli, dasar sumber air, Dasar Perhutanan Negara, dasar perindustrian dan dasar

pelancongan.

5.4 KSAS Berisiko Geobencana

KSAS berisiko geobencana ditakrifkan sebagai kawasan yang perlu diurus secara mampan untuk mengelak ancaman atau

meminimumkan risiko dan menangani impak bencana bagi menjamin keutuhan

ekosistem, kemampanan alam sekitar dan keselamatan serta kesejahteraan komuniti.

Sebagai contoh, kawasan yang berpotensi mengalami bencana banjir, tanah runtuh, jatuhan batu, tanah mendap, tanah

mengembang dan hakisan tinggi tergolong dalam KSAS.

Secara rumusannya, KSAS yang dikenalpasti pada peringkat RT adalah hasil gabungan beberapa KSAS sektoral yang

mempunyai kepentingan atau nilai khusus dari segi warisan, sokongan hidup dan

risiko bencana.

KSAS bersepadu di peringkat pelaksanaan dan pengurusan adalah penting kerana

sesuatu kawasan mempunyai kepentingan

berasaskan satu atau gabungan nilai-nilai berikut iaitu nilai warisan, sokongan hidup

dan risiko bencana.

Sebagai contoh, sesuatu kawasan yang

telah dikenalpasti sebagai KSAS tanah tinggi adalah pada masa yang sama merupakan kawasan hutan simpanan

kekal, kawasan tanah tinggi dan rizab perlindungan hidupan liar. Pertindihan

KSAS sektoral ini perlu dilihat secara bersepadu sepertimana yang ditunjukkan di Jadual 1.

Jadual 1: Matriks Hubungkait KSAS Sektoral dan KSAS Bersepadu

Bil

KSAS Bersepadu

KSAS Sektoral

KS

AS

N

ilai

Waris

an

KS

AS

N

ilai

Ris

iko

B

en

can

a

KS

AS

N

ilai

So

kon

gan

H

idu

p

1. Pulau-pulau dan Taman Laut.

X X X

2. Persisiran Pantai. X X X

3. Kawasan Tadahan Air dan Sumber Air Tanah.

X X

4. Dataran Banjir, Tanah

Lembap, Tanah Bekas Lombong, Tasik dan Sungai.

X X X

5. Simpanan Mineral dan

Geobencana X X X

6. Bekas dan Tapak Pelupusan Sisa Pepejal.

X

7. Kawasan Pertanian Makanan.

X X

8. Habitat Hidupan Liar. X X

9. Hutan Simpanan Kekal. X X X

10. Kawasan Bukit dan Tanah Tinggi.

X X X

11. Warisan Kebudayaan

dan Warisan Semulajadi.

X X



6. PERANCANGAN DAN

PENGURUSAN KSAS

RFN Ke-3 membahagikan tiga (3) tahap kesensitifan KSAS seperti di Jadual 2.

Penggunaan dan pemuliharaan KSAS di Semenanjung Malaysia akan dilaksanakan

berdasarkan rangka kerja KSAS yang dinyatakan dalam Jadual 2. Selain itu, Garis Panduan Pengurusan Biodiversiti

Dalam Persekitaran Landskap1 perlu dirujuk bersama dalam semua peringkat

perancangan guna tanah.

Jadual 2: Rangka Kerja KSAS dan Kriteria

Pengurusan

TAHAP 1

Kawasan Sensitif

Alam Sekitar

Kriteria Pengurusan

1. Kawasan

Perlindungan sedia

ada dan cadangan

baru.

2. Habitat terancam di

luar Kawasan

Perlindungan:

Kawasan pendaratan

penyu, dataran

rumput laut, kawasan

terumbu karang,

singkapan batu

kapur, permatang

kuarza dan tapak

persinggahan burung.

Pemajuan, pertanian atau

pembalakan tidak di

benarkan kecuali

ekopelancongan,

penyelidikan dan

pendidikan.

Habitat terancam di luar

Kawasan Perlindungan

hendaklah dikenal pasti

di peringkat Rancangan

Struktur Negeri dan

Rancangan Tempatan.

Pelan pengurusan perlu

disediakan di mana

habitat dikenal pasti dan

diwartakan.

1 NRE. 2009. Pe gurusa Biodiversity dala Persekitara La dskap ‐ Garis

Panduan untuk Perancang, Pembuat dan Pengamal Dasar. Kementerian

Sumber Asli dan Alam Sekitar. Putrajaya.

3. Kawasan tadahan

empangan sedia ada

dan cadangan baru.

4. Kawasan melebihi

kontur 1,000m.

Kemudahan infrastruktur

selain daripada

infrastruktur empangan

adalah tidak dibenarkan.

Aktiviti pembalakan dan

pertanian tidak

dibenarkan.

Pembangunan bandar

dan pertanian yang baru

di kawasan tanah tinggi

hanya dibenarkan di

dalam dua Kawasan

Pengurusan Khas (KPK)

iaitu:

i. Cameron Highlands-

Kinta-Lojing,

ii. Genting Highlands-

Bukit Tinggi-Janda

Baik

Bagi KPK Cameron

Highlands-Kinta-Lojing,

dan Genting Highlands-

Bukit Tinggi-Janda Baik

pembangunan pertanian

baru hanya dibenarkan

di luar kawasan hutan

simpan dan kawasan

tadahan air.

Pembangunan baru tidak

dibenarkan di dalam KPK

Bukti Fraser.

Pembangunan sedia ada

perlu mematuhi strategi

dan garis panduan yang

terkandung dalam Kajian

Penyelarasan

pembangunan Bukit

Fraser.

Bagi kawasan tanah

tinggi yang telah

dibangunkan, kawalan

perlu dilaksanakan

melalui penyediaan

Rancangan Kawasan

Khas (RKK).

Semua pembangunan

dan pertanian di

kawasan melebihi kontur



1000m hendaklah

mematuhi peraturan dan

garis panduan sedia ada

dan akan datang secara

menyeluruh.

TAHAP 2

1. Semua hutan dan

tanah bencah di luar

Kawasan

Perlindungan.

2. Zon penampan

500m di sekeliling

KSAS Tahap 1.

Pembangunan atau

pertanian tidak

dibenarkan. Pembalakan

mampan dan

ekopelancongan

berimpak rendah

dibenarkan tetapi

tertakluk kepada

halangan setempat.

Aktiviti pembalakan

mampan harus diberi

penekanan dalam

pemantauan dan

penguatkuasaan.

Zon penampan (500m)

perlu diubahsuai jika

terdapat pembangunan

yang sedia ada atau

yang telah dirancang

(komited) tetapi kawalan

perlu disediakan

mengikut ciri-ciri

kawasan tersebut.

Inventori penggunaan

tanah perlu dijalankan

pada peringkat

Rancangan Tempatan di

mana sempadan zon

penampan perlu

diperkemas kini dengan

mengambil kira:

i. Pembangunan sedia

ada iaitu kawasan

perindustrian,

pertanian,

petempatan dan lain-

lain;

ii. Perancangan

pembangunan yang

terancang (komited);

dan

iii. Perancangan yang

3. Kawasan antara

kontur 300m -

1,000m .

melibatkan

pembangunan

infrastruktur yang

kritikal seperti lebuh

raya, landasan kereta

api, talian

penghantaran elektrik

dan sebagainya.

Semua pembangunan

dan pertanian di

kawasan antara kontur

300m-1,000m hendaklah




menyeluruh.

Kawasan-kawasan

penting yang lain perlu

dipetakan pada

peringkat Rancangan

Struktur dan Rancangan

Tempatan.

TAHAP 3

1. Zon penampan

500m di sekeliling

KSAS Tahap 2.

2. Kawasan tadahan

takat pengambilan

air dan zon

groundwater

recharge.

3. Kawasan antara

kontur 150m -

300m.

Pembangunan terkawal

di mana jenis dan

intensiti pembangunan

perlu tertakluk kepada

ciri-ciri halangan. Ciri-ciri

halangan termasuk zon

pesisiran pantai yang

mengalami hakisan dan

kawasan yang terdedah

kepada ancaman banjir.

Kawasan-kawasan

tadahan takat

pengambilan air dan zon

recaj perlu dikenal pasti

pada peringkat

Rancangan Struktur

Negeri dan Rancangan

Tempatan.

Semua pembangunan

dan pertanian di

kawasan antara kontur

150m-300m hendaklah




4. Pulau-pulau Taman

Laut.

5. Kawasan pesisir

pantai.



menyeluruh.

Semua pembangunan di

pulau-pulau dan taman

laut perlu mematuhi

peraturan dan garis

panduan sedia ada dan

akan datang secara

menyeluruh.

Semua pembangunan di

pesisir pantai perlu

mematuhi RFZPPN, ISMP

negeri, garis panduan

sedia ada dan akan datang

secara menyeluruh.

Sumber: RFN Ke-3 (2017) PLANMalaysia

RFN Ke-3 juga telah menyenaraikan kawasan-kawasan yang diklasifikasikan sebagai kawasan perlindungan (protected

areas) bagi habitat penting yang terancam di Malaysia.



Persisiran Pantai

GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN DAN PEMBANGUNAN 10 KSAS PERSISIRAN PANTAI

1. SKOP

Garis Panduan Perancangan Pembangunan

Kawasan Sensitif Alam Sekitar (GPPP KSAS) ini menyentuh mengenai tafsiran persisiran pantai dan zon pantai sebagai

KSAS, prinsip-prinsip perancangan pemuliharaan KSAS persisiran pantai, garis

panduan umum dan khusus perancangan pembangunan kawasan persisiran pantai.

2. LATAR BELAKANG

Kawasan zon persisiran pantai merupakan kawasan yang dinamik dan kompleks di

mana interaksi berlaku antara aktiviti manusia dan proses semulajadi pantai. Zon

persisiran pantai menyediakan perkhidmatan ekosistem yang menyokong pertumbuhan ekonomi sesebuah negeri

dan negara. Justeru cabaran utama pemeliharaan dan pembangunan zon

persisiran pantai adalah untuk mencapai keseimbangan antara kegunaan manusia, pemuliharan biodiversiti, perkhidmatan

ekosistem, pengekalan proses semulajadi pantai dan isu perubahan iklim global.

2.1 Kawasan Persisiran Pantai Sebagai KSAS

Semenanjung Malaysia disempadani oleh

Laut China Selatan di sebelah timur dan Selat Melaka di sebelah barat. Kawasan

pantai Malaysia terdiri daripada alluvium yang mudah terhakis dan berisiko bencana. Kawasan pantai di sebelah timur

Semenanjung Malaysia terdiri daripada taburan pasir sepanjang 860km manakala

pantai barat pula terdiri daripada kelodak (silt) dan lumpur (clay) yang meliputi kawasan sepanjang 1,110km.

Memandangkan ciri-ciri fizikal, geologi, biologi dan kimia pantai-pantai di Malaysia

adalah berbeza, maka perancangan yang lebih teliti mengikut kawasan perlu dijalankan. Kajian sedia ada seperti

Integrated Coastal Zone Management dan ISMP yang dilaksanakan oleh Jabatan

Pengairan dan Saliran (JPS), perlu dirujuk bersama-sama dengan pemakaian GP ini.

Kepentingan kawasan persisiran pantai sebagai KSAS meliputi dua fungsi utama, iaitu sebagai kawasan yang bernilai

warisan dan berisiko bencana. Jadual 1 menerangkan dengan lebih terperinci

berkenaan perkara ini.

Jadual 1: Kepentingan Persisiran Pantai Sebagai KSAS

KSAS Bernilai

Warisan

KSAS

Bernlai

Sokongan Hidup

KSAS Berisiko

Bencana

Fungsi Utama Fungsi

Sampingan Fungsi Utama

Mempunyai

kepentingan &

nilai tinggi

kepada

ekosistem

marin dengan

pembentukan

beting pasir

sebagai

penampan

Dari segi eko-

sistem pantai

seperti

sumber hutan

paya laut,

terumbu

karang dan

habitat

hidupan

marin.

Pembangunan di

pantai

menyebabkan

impak negatif ke

atas proses

pembentukan

pantai serta

pengangkutan

sedimen seperti

bencana hakisan.

GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN DAN PEMBANGUNAN 11 KSAS PERSISIRAN PANTAI ombak dan

perlindungan

kepada habitat

hidupan marin.

Kebelakangan ini pelbagai bentuk ancaman hasil daripada aktiviti manusia, proses

semulajadi dan perubahan iklim seperti yang diterangkan di dalam Jadual 2.

Jadual 2: Ancaman Kepada KSAS

Persisiran Pantai

Kawasan

KSAS Kesan Ancaman

Pembangunan

Pantai

Garis pantai adalah tertakluk

kepada kesan hakisan pantai yang

boleh mengakibatkan kehilangan

keluasan tanah dan kehilangan

habitat. Tambahan pula, proses

semulajadi ini boleh diburukkan

lagi oleh aktiviti manusia.

Tebus guna

Tanah

Tebus guna tanah tanpa

perancangan yang baik akan

mengakibatkan impak negatif ke

atas proses pembentukan pantai

serta pengangkutan sedimen yang

boleh mengakibatkan hakisan atau

pertumbuhan accretion. Ini akan

mencemar air laut dan membunuh

kepelbagaian habitat marin.

Perlombongan

Pasir Luar

Pantai

Bahan-bahan penambakan yang

diperlukan untuk projek tebus

guna tanah akan diperolehi

daripada pengeluaran pasir

kawasan luar pantai. Kegiatan ini

akan mengubah batimetri dasar

laut. Kesan seperti pengurangan

pasir, ombak besar dan

penambahan tenaga ombak tinggi

akan menyebabkan hakisan,

pemendapan dan kehilangan

ekosistem marin.

Kawasan

KSAS Kesan Ancaman

Perubahan iklim Pemanasan global dijangka akan

memberi kesan kepada manusia

termasuk peningkatan aras laut

antara 18 hingga 59 cm di mana

peningkatan ini akanmengancam

kawasan persisiran pantai dan low

lying islands serta fenomena iklim

melampau.

3. DEFINISI KAWASAN

PERSISIRAN PANTAI

Persisir merupakan pantai yang

bersambung dengan daratan. Ia merupakan jasad sedimen yang sempit (narrow) dan memanjang serta selari

dengan garis pesisir. Ianya terdiri dari sedimen yang terbentuk hasil tindakan

gelombang/ombak. Akhirnya sedimen ini akan terletak di atas paras laut dan akan terdedah kepada aktiviti angin dan

membentuk gumuk rendah (low dune).

Kementerian Sumber Asli dan Alam Sekitar

(NRE) mentakrifkan zon pantai sebagai –

”kawasan daratan dalam lingkungan 5 kilometer dan kawasan laut dalam

lingkungan 200 batu nautika dari paras air pasang besar. Kawasan zon di sebelah

daratan juga melibatkan kawasan sungai dan rizabnya yang dipengaruhi oleh fenomena air pasang tersebut. Kawasan

zon pantai daratan juga dipengaruhi oleh jenis pantai sama ada berpasir atau


370.4km

berlumpur dan kecerunan tanah tinggi di dalam kawasan tersebut seperti Rajah 1.

Rajah 1: Lakaran had garis persisir pantai

Sumber: JPS, Kementerian Sumber Asli dan Alam

Sekitar

Kawasan pantai di Semenanjung Malaysia disempadani oleh Laut China Selatan

disebelah Timur, dan Selat Melaka di sebelah Barat. Lakaran sempadan zon persisiran pantai oleh NRE adalah seperti

Rajah 2.

Rajah 2: Lakaran Integrated Shoreline Management Plan (ISMP)

Sumber: JPS, Kementerian Sumber Asli dan Alam

Sekitar

Rancangan Fizikal Zon Persisiran Pantai Negara (RFZPPN), 2010 terbitan Jabatan

Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia (JPBD) pula

mentafsirkan zon pantai sebagai –

”Semua kawasan yang mempunyai garisan persisiran pantai sejauh 3 batu nautika ke

laut daripada garisan surut terendah dan 5 km ke daratan daripada air pasang

tertinggi.”

Rajah 3, menunjukkan kawasan persisiran pantai negara dalam RFZPPN.


Rajah 3: Kawasan persisiran pantai negara mengikut RFZPPN

Sumber: RFZPPN JPBDSM, 2010


Bagi Integrated Shoreline Management Plan (ISMP) oleh JPS, had kawasan garis

persisir mungkin berbeza mengikut tempat, tetapi sebagai panduan umum (ekoran had arah ke darat dan arah laut), had yang

diterima pakai adalah –

i. had arah ke darat adalah kira-kira 1

kilometer dari garis persisir pada Mean High Water Spring (MHWS).

ii. had arah laut adalah 3 batu nautika

(5.5km) sekiranya proses pinggir laut memberikan kesan terhadap

garis persisir.

Tafsiran-tafsiran lain berkenaan dengan

persisiran pantai adalah seperti di Lampiran I.

4. PRINSIP-PRINSIP

PERANCANGAN

Prinsip-prinsip Perancangan Bagi

Perancangan dan Pemuliharaan KSAS Persisiran Pantai -

i. Mengambilkira Keperluan Ekonomi

dan Pengekalan Kualiti Alam Sekitar

Keperluan ekonomi dan keperluan pengekalan kualiti alam sekitar perlu diambilkira bagi mencapai

pembangunan yang mampan.

Kawasan semulajadi persisiran dan

pantai yang sensitif perlu dipulihara kerana kepentingan ekologinya seperti hutan paya laut yang perlu dikekalkan

untuk pengekalan kepelbagaian habitat dan juga bertujuan untuk menjamin

keselamatan manusia.

ii. Keselamatan

Ciri-ciri semulajadi kawasan hendaklah

sebaik mungkin dipelihara. Perancangan dan Pembangunan KSAS

Persisiran Pantai hendaklah menghindarkan unsur-unsur yang mendatangkan ancaman dan

kerosakan/ bahaya kepada kawasan tersebut dan manusia.

Pembangunan perlu mengambil kira risiko ancaman persisiran pantai secara

semulajadi serta kenaikan aras laut akibat fenomena perubahan iklim (climate change).

iii. Mengambilkira Isu Perubahan Iklim dan Hakisan Pantai

Perubahan iklim dijangka akan mengakibatkan kenaikan aras laut di kawasan persisiran pantai. Kawasan

pantai akan mengalami masalah hakisan pantai dan terdedah kepada

ancaman tsunami.

5. GARIS PANDUAN UMUM

Garis Panduan Umum Bagi Perancangan

Pemuliharaan KSAS Persisiran Pantai meliputi 9 aspek iaitu-


5.1 Pengurusan Persisir Pantai Mengikut Pembahagian Garis

Persisir Dalam Unit Pengurusan

JPS menentukan sepanjang garis persisir, ciri-ciri fizikal, ciri-ciri pinggir laut dan guna

tanah adalah berbeza. Bagi mengatasi masalah ini garis persisir disub bahagikan

ke dalam unit-unit kecil yang disebut unit pengurusan. Unit Pengurusan boleh ditakrifkan sebagai suatu jarak garis

persisir dengan ciri-ciri koheren dari segi proses pinggir laut semula jadi dan juga

guna tanah, seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 4.

Rajah 4: Lakaran pembahagian garis persisir

Sumber : JPS, Kementerian Sumber Asli dan Alam

Sekitar

5.2 Mematuhi Dasar Dan Perundangan Sedia Ada

Perancangan dan pembangunan KSAS perlu merujuk kepada dasar dan

perundangan sedia ada yang berkaitan dengan KSAS Persisiran Pantai adalah

seperti yang diterangkan di dalam Jadual 3.

Jadual 3: Dasar sedia ada berkait

dengan persisiran pantai

Dasar Aspek Ditekankan

Konvensyen

Antarabangsa

berkaitan Tanah

Lembap

Berkepentingan

Antarabangsa

(International

Convention on

Wetlands of

International

Importance) atau

Konvensyen Ramsar

Mengenalpasti beberapa

jenis tanah lembap sebagai

kawasan tanah lembap

persisir laut.

International Union

for Conservation of

Nature (IUCN)

Menyenaraikan 10 kategori

kawasan pemuliharaan

termasuk kawasan

persisiran pantai.

Rancangan Fizikal

Negara Ke-3

Telah menetapkan tahap

kesensitifan dan

menggariskan kriteria

pengurusan untuk kawasan

KSAS di persisiran pantai

serta zon penampannya.

RFZPPN Menyediakan rangka kerja

perancangan spatial di Zon

Persisiran Pantai negara

untuk memastikan

pembangunan mampan dari

segi ekologi, pemeliharaan

rangkaian semulajadi

habitat dan memastikan

agar pengubahan zon

persisiran pantai tidak

menjejaskan proses

semulajadi ekosistem.


Dasar Aspek Ditekankan

Agenda 21, United

Nation Conference

On The Environment

And Development

(Unced), Rio De

Janeiro, 1992

(Agenda 21, Rio

1992) - Bab 17,

Protection Of The

Oceans, All Kinds Of

Seas, Including

Enclosed And Semi-

Enclosed Seas, And

Coastal Areas And

The Protection,

Rational Use And

Development Of

Their Living

Resources.

Menekankan keperluan

setiap negara ahli untuk

mempastikan kawasan

pantai, marin dan

sumbernya di kawal dan

dibangunkan secara

mampan (sustainable)

melalui pengamalan tujuh

(7) program telah

dicadangkan di dalam

persidangan tersebut.

i. Perundangan Berkaitan

a) Kanun Tanah Negara 1965 [Akta 56/1965].

b) Akta Perancangan Bandar dan Desa 1976 [Akta 172].

c) Akta Perikanan 1985 [Akta 317]. d) Perintah Fi (Taman Laut Malaysia)

2003. e) Akta Fi (Taman Laut Malaysia)

(Pengesahan) 2004 [Akta 635].

f) Akta Pemuliharaan Tanah 1960 [Akta 385].

g) Akta Kualiti Alam Sekeliling 1974 [Akta 127].

h) Akta Pemuliharaan Hidupan Liar 2010

[Akta 716]. i) Akta Perhutanan Negara 1984 [Akta

313]. j) Akta Taman Negara 1980 [Akta 226].

k) Akta Penyiasatan Kaji Bumi 1974 [Akta 129].

l) Akta Pembangunan Mineral 1994 [Akta 525].

m) Akta Jalan, Parit dan Bangunan 1974

[Akta 133]. n) Akta Kawasan Larangan dan Tempat

Larangan 1959 [Akta 298]. o) Perintah Penubuhan Taman Laut

Malaysia 1994.

p) Perintah Kualiti Alam Sekeliling (Aktiviti yang Ditetapkan)(Penilaian Kesan

Kepada Alam Sekeliling) 2015. q) Akta Pelantar Benua 1966 (Disemak

1972) [Akta 83]

ii. Dasar Perancangan

a) Dasar Alam Sekitar Negara, 2002.

b) Dasar Kepelbagaian Biodiversiti Kebangsaan (DKBK), 1998.

c) Dasar Bio-Teknologi Negara, 2005. d) Dasar Perhutanan Negara, 1978

(Pindaan 1992).

e) Rancangan Malaysia Ke Sepuluh (2010-2015).

f) Rancangan Fizikal Negara Ke-3, (2017). g) Rancangan Fizikal Zon Pesisiran Pantai

Negara (RFZPPN), 2010.

h) National Integrated Coastal Zone Management Policy, 2005, Unit

Perancang Ekonomi. i) Rancangan Struktur Negeri j) Rancangan Tempatan Daerah

k) Rancangan Kawasan Khas

http://www.frim.gov.my/CHM/NBP.pdf



iii. Garis Panduan Berkaitan

a) Garis Panduan Eko-Pelancongan

Kebangsaan, 1997. b) Garis Panduan JPS 1/97: Kawalan

Hakisan Berikutan dari Pembangunan di

Kawasan Pantai. c) Guideline For Preparation Of Coastal

Hydraulic Study and Impact Evaluation. d) Pelan Pengurusan Persisiran Pantai

Bersepadu (ISMP).

e) Pelan Pengurusan Taman Laut. f) Garis Panduan Perancangan

Pembangunan Di Kawasan Persisiran Pantai 1997.

g) Laporan Tampungan Pulau-Pulau (Pulau Langkawi, Pulau Tioman, Pulau Redang, Pulau Sibu dan Pulau Tinggi) JPBD.

5.3 Perancangan Pembangunan Guna Tanah

i. Untuk negeri-negeri yang telah dilaksanakan Integrated Shoreline Management Plan (ISMP), ianya

hendaklah dijadikan sebagai dasar pembangunan dan pemuliharaan

kawasan persisiran pantai. Bagi negeri-negeri yang masih belum mempunyai ISMP, RFZPPN

hendaklah dijadikan sebagai dasar pembangunan dan pemuliharaan

kawasan persisiran pantai.

ii. Penambakan laut di persisiran pantai hanya dibenarkan sekiranya dapat

dibuktikan bahawa manfaat ekonomi yang diperolehi daripada aktiviti ini

jelas mengatasi kos sosial dan alam

sekitar. Semua cadangan penambakan laut perlu merujuk

kepada Majlis Perancang Fizikal Negara (MPFN) dan perlu mendapat kelulusan Laporan Penilaian Kesan

Kepada Alam Sekeliling (EIA) sekiranya tertakluk kepada

keperluan tersebut (Perintah Kualiti Alam Sekeliling) sebelum aktiviti tersebut dijalankan.

iii. Zon penampan perlu disediakan disekeliling kawasan KSAS Persisiran

Pantai (KSAS Tahap 1 dan 2). Kelebaran zon penampan yang

bersesuaian (di sepanjang daratan dan lautan bersebelahan dengan kawasan-kawasan ini) perlu

ditentukan untuk setiap kawasan berdasarkan keperluan ekologi dan

halangan di kawasan tersebut. Semua kawasan di luar KSAS Persisiran Pantai (KSAS Tahap 1 dan

2) dalam lingkungan 1km daripada purata paras air surut perbani

(tetapi lebih jauh ke dalam di kawasan muara sungai, bergantung kepada rejim banjir tempatan) akan

diklasifikasikan sebagai KSAS Persisiran Pantai (KSAS Tahap 3)

iaitu kawasan yang terdedah kepada ancaman persisiran pantai. Untuk itu, Pelan Risiko Bencana Persisiran

Pantai yang disediakan dalam RFZPPN perlu digunakan sebagai

panduan untuk perancangan guna tanah dalam kawasan KSAS Persisiran Pantai (KSAS Tahap 3).


iv. Dalam penilaian guna tanah, kesan terhadap kualiti alam sekitar

hendaklah mengambil kira kesan kumulatif jangka panjang terhadap persisiran pantai dan habitat marin.

v. Pembangunan fizikal hanya dibenarkan di belakang gumuk dan

garis pantai.

vi. Pembangunan di belakang kawasan

pantai, dekat pantai dan luar pantai adalah selektif seperti aktiviti

rekreasi, eko pelancongan, marina dan perikanan. Struktur hanya boleh

dibina dengan kelulusan Jabatan Pengairan dan Saliran (JPS) dan/atau Jabatan Alam Sekitar (JAS)

dan Jabatan Taman Laut Malaysia sekiranya melibatkan pulau-pulau

yang telah diwartakan sebagai taman laut.

vii. Semua pembangunan struktur

binaan kekal perlu mematuhi garis anjakan minimum mengikut jenis

pembangunan, topografi serta kesesuaian kawasan.

viii. Pembangunan di kawasan santuari

penyu dan tuntung tidak dibenarkan.

ix. Pencahayaan yang terang dan

bangunan tinggi tidak dibenarkan di kawasan pembangunan berhampiran zon pendaratan penyu dan tuntung.

x. Konsep kawasan pusat dan penampan (core and buffer)

digunakan bagi mengurus perancangan dan pemeliharaan kawasan persisiran pantai dan

taman laut seperti di Rajah 5. Konsep reka bentuk kawasan

pemeliharaan persisiran pantai adalah-

a. mengenal pasti habitat

berhampiran dan berhubung dengan habitat yang dikenal pasti

dari segi pergerakan spesies atau pengaliran nutrien;

b. menyediakan stesen pengawal pantai, zon-zon kawasan asli perikanan, peranginan,

penyelidikan, pendidikan;

c. memulihara kawasan tadahan,

pertanian, sungai dan kawasan perlindungan haiwan; dan

d. mengenal pasti laluan

perkapalan, kawasan perikanan komersial, dan zon kegunaan

intensif.

Kawasan jenis c dan d mesti mempunyai zon penampan atau perlu dikawal dari segi

enapan, dan bahan agrokimia.


Rajah 5 : Konsep reka bentuk kawasan pemeliharaan persisiran pantai

Sumber : Salm & Clark (2000), “Marine And Coastal

Protected Areas: A Guide For Planners And

Managers”, IUCN, Gland, Switzerland and

Cambridge, UK

5.4 Pengurusan Kebersihan dan Keindahan

i. Pelepasan bahan buangan dari bangunan, industri dan kapal perlu

dikawal.

ii. Sistem saliran dan pembetungan

yang menyeluruh, bersepadu dan menepati standard yang diiktiraf.

iii. Kawalan sistem pemungutan

sampah dan kemudahan pembuangan sampah yang efisien.

5.5 Zon Pengurusan Riparian

Zon pengurusan riparian perlu dibentuk bagi mengurangkan kesan terus

pembangunan kepada kawasan sensitif alam sekitar di pinggir badan-badan air,

termasuk sungai dan pantai dalam kawasan pinggir laut.

Pusat

Pusat

Pusat

Langkah 1 Langkah 2 Langkah 3


5.6 Kawalan Hakisan Pantai

i. Kaedah berbentuk bukan struktur

terhadap masalah hakisan pantai diberi keutamaan seperti penambakan pantai, penanaman

spesis persisiran pantai yang bersesuaian, perlindungan pantai

oleh tumbuhan, pemulihan gumuk, pembentukan dan penyelenggaraan.

ii. Pembinaan, pembesaran atau

pembaikan struktur pelindung pantai perlu memenuhi syarat berikut:

a) struktur tersebut penting untuk melindungi penggunaan

yang bergantung kepada air atau kawasan pantai rekreasi awam mengalami bahaya

hakisan dan limpahan banjir;

b) struktur tersebut tidak akan

mendatangkan impak negatif ke atas bekalan pasir pantai tempatan, hakisan,

pencetekan pantai dan hidupan marin;

c) struktur tersebut adalah sejajar dengan pelan induk pelindungan persisiran pantai

negeri berkenaan; dan

d) dengan topografi sedia ada

memberi tahap perlindungan yang sama dan mempunyai reka bentuk yang tidak

melebihi jangka pulangan 50 tahun bagi ribut.

iii. Mengurangkan kesan negatif ke atas sistem gumuk dan pantai serta

kawasan yang dikenalpasti sebagai pantai pendaratan penyu.

iv. Pembinaan pantai yang melebihi

garis pesisir mengikut arah selintang pantai sehingga menjulur keluar ke

arah laut dari tubir gumuk, garis tumbuhan atau ke atas persisiran pantai aktif, perlu dihadkan supaya

tidak menceroboh ke kawasan pantai

5.7 Perlindungan Kecemasan

i. Apabila berlaku ribut, di kawasan pantai sehingga mengakibatkan

hakisan gumuk pasir dan persisiran pantai, samada struktur yang dibina telah musnah atau berpotensi untuk

musnah akibat ribut, maka perlu ada pelan tindakan kecemasan yang

diperlukan untuk maksud seperti berikut:

a) perlindungan kecemasan perlu

diambil dalam masa 30 hari selepas berlaku kejadian

hakisan. Ini mungkin perlu dilanjutkan lagi sehingga pengesahan semula keadaan

kecemasan tersebut;

b) kawasan perlindungan

sementara perlu ditempatkan dan direka bentuk supaya mudah dialihkan; dan


c) di kawasan berlaku limpahan pasir lebihan, pengorekan

kawasan pantai perlu ditegah.

5.8 Pengorekan Pasir Laut

i. Aktiviti pengorekan pasir dan

penambakan persisiran pantai dan zon pantai untuk tujuan

pembangunan fizikal tidak digalakkan. Syarat-syarat yang ketat bergantung kepada tahap sensitiviti

KSAS perlu dijelaskan kepada pihak berkuasa tempatan (PBT). Sebagai

contoh, pengorekan pasir dilarang di kawasan pemuliharaan dan

pengurusan semulajadi tetapi dibenarkan dengan syarat di kawasan pengurusan pembangunan.

ii. Mengamalkan teknik pengorekan dan amalan pengurusan terbaik

melalui-

a) mengenalpasti kaedah pengorekan yang sesuai serta

protokol yang perlu dilaksanakan;

b) kapal korek berbentuk hopper mungkin digunakan apabila ianya tidak diisi melebihi

paras limpahan semasa mengorek bahan merbahaya

atau sedimen bertoksin atau lumpur dan kelodak; dan

c) syarat tiada limpahan atas barge dikenakan atas

pengorekan pasir.

iii. Penempatan bahan korekan di bawah air di kawasan teluk dihadkan

dan pilihan tapak pembuangan yang tidak dipengaruhi pasang surut dan

di lautan terbuka diberi keutamaan.

iv. Kajian EIA perlu dijalankan bagi mengelakkan sistem ekologi dan

proses fizikal pantai terjejas sekiranya projek tertakluk kepada

Perintah Kualiti Alam Sekeliling.

5.9 Akuakultur

i. Tidak menjejaskan ekologi

semulajadi akibat pengorekan kolam

ternakan, pengepaman air tanah, penebangan hutan bakau dan

buangan akuakultur bagi aktiviti akuakultur belakang garis pantai.

ii. Tidak mengganggu ekosistem dan pergerakan arus semulajadi bagi

aktiviti akuakultur di hadapan garis pantai.


6. GARIS PANDUAN KHUSUS

6.1 Pembangunan Fizikal

i. Kajian hidraulik sebagai salah satu komponen dalam proses EIA diperlukan bagi pembangunan di

kawasan pantai-

a) Pembangunan depan pantai

(shore-front) - contoh pembangunan ialah limbungan kapal, pelabuhan loji penapisan

minyak, talian paip,stesen penjana kuasa, limpahan marin

marina, jeti dan lapangan terbang;

b) Keperluan kajian hidraulik untuk pembangunan belakang garis pantai (backshore) adalah

pembangunan yang melibatkan pembinaan struktur luahan ke

laut atau sedutan air laut seperti sisa kumbahan, sedutan dan buangan dari loji janakuasa dan

akuakultur manakala pusat peranginan atau struktur yang

berada di dalam air atau di tepi pantai adalah dikategorikan sebagai pembangunan di

hadapan garis pantai - contoh pembangunan ialah perumahan,

resort, pusat rekreasi, hotel; dan

c) Aktiviti pengorekan atau pengerukan di pantai dan muara

sungai - contoh pembangunan ialah pengekstrakan pasir,

pendalaman untuk pengemudian kapal, penebatan banjir dan

akuakultur.

ii. Kawasan penampan perlu disediakan sebagai kawasan perantaraan antara

satu kawasan aktiviti intensiti tinggi dengan satu kawasan aktiviti

intensiti rendah. Ia perlu diasingkan bertujuan untuk melindungi ekosistem pinggir laut.

iii. Perancangan pembangunan perlu memastikan tiada perubahan kepada

hidrologi dan pengaliran arus di kawasan sensitif alam sekitar pinggir

laut.

iv. Sempadan tapak pembangunan kawasan penempatan perlu

ditunjukkan dengan jelas, dan garisan pinggir semula jadi (natural

edges) perlu dikekalkan-

a) kawasan pinggir laut merupakan sistem kawasan persisiran dan

taman rizab yang menjalar sepanjang garis pantai, pulau,

kawasan perikanan, yang mudah dikunjungi oleh orang awam;

b) sempadan kawasan penempatan

berhampiran perlu dikenal pasti supaya tidak melampaui batasan

sempadan; dan

c) laluan ekologi yang bersambung perlu ditentukan untuk

menghubungkan kawasan


tumbuhan asli dan kawasan pemeliharaan.

v. Gambaran anjakan belakang pembangunan adalah seperti Rajah 6 hingga Rajah 10.

Rajah 6(a): Keperluan anjakan bangunan di kawasan persisiran pantai berlumpur yang diliputi hutan paya bakau

Sumber : Piawaian Perancangan dan Garis Panduan Perancangan Pembangunan di Kawasan Persisir Pantai,

JPBDSM

ANJAKAN 400 METER


Rajah 6 (b) : Keperluan anjakan bangunan di kawasan persisiran pantai berlumpur yang

tiada hutan bakau

* Nota: sekiranya kawasan berkenaan dikenalpasti sebagai kawasan berisiko bencana tsunami, jarak pembangunan melebihi 1 km perlu dipatuhi.

Sumber: Piawaian Perancangan dan Garis Panduan Perancangan Pembangunan di Kawasan Persisir Pantai,

JPBDSM

*1km


Rajah 7: Contoh zon penampan untuk kawasan kediaman


JPBDSM


Rajah 8: Contoh laman rumah sebagai kawasan penampan

(a) Zon penampan tanpa tanaman semulajadi memberi impak negatif kepada

kawasan perairan

(b) Zon penampan dengan tanaman semulajadi mengurangkan impak negatif

kepada kawasan perairan

Sumber: Garis Panduan Kawasan Sensitif Alam Sekitar, 2008

TIDAK DIGALAKKAN

DIGALAKKAN


Rajah 9: Contoh zon penampan untuk kawasan pembangunan

(a) Contoh pembangunan resort atau rumah kediaman di pinggir pantai

(b) Contoh penampan untuk kawasan pertanian


JPBDSM


Rajah 10: Contoh bentuk landskap sebagai zon penampan

(a) Sekeliling bangunan

(b) Kilang atau industri di persisir pantai

PANTAI


6.2 Garis Panduan Khusus Kegunaan Tanah Di Kawasan Pantai

Garis Panduan Khusus untuk perancangan Pemuliharaan KSAS Persisiran Pantai dari segi

kegunan tanah seperti di Jadual 4.

Jadual 4: Kegunaan tanah di kawasan pantai

KSAS/Kategori

*Tah

ap

Kesen

sit

i-

fan

Aktiviti Dibenarkan dengan syarat

Aktiviti tidak dibenarkan Catatan / GP

Aktiviti Syarat

Kawasan pantai yang di anggap sangat sensitif dari segi keunikan biologi, geologi, warisan/arkeologi, kadar hakisan tinggi, atau sebab lain yang dikenal pasti.

1 Penyelidikan terkawal.

Tidak merosakkan persekitaran.

Selain daripada aktiviti penyelidikan terkawal.

Menggunakan konsep kawasan pusat dan penampan (core and buffer). Rujuk Rajah 5.

Rujuk kepada Integrated Shoreline Management Plan (ISMP), JPS.

Dataran pasang surut terlindung dan dataran terumbu.

Kawasan sensitif seperti Pulau Kecil, Taman Laut, Gumuk Pasir, Pantai Berlumpur Kunjungan Burung, Pantai Berlumpur Semaian Kerang, Kawasan Hutan Paya Laut.

Kawasan Dataran Terumbu Karang, Kawasan Rumput Laut, Kawasan Warisan/

Arkeologi Pinggir Laut.

2 Kemudahan Pelancongan, rekreasi dan aktiviti berimpak rendah.

Pulau dan Taman Laut:

Penyediaan EIA sekiranya projek tertakluk kepada Perintah Kualiti Alam Sekeliling (Aktiviti yang ditetapkan) (Penilaian Kesan Kepada

Alam Sekeliling) 2015. Perlu kemukakan Laporan HIA (Jabatan Warisan).

Industri

Pembangunan lain yang merosakkan atau mengancam ekosistem marin, mengubah rejim enapan dataran sehingga menyebabkan hakisan atau mendapan.

Aktiviti perlombongan pasir tidak dibenarkan bagi kawasan perlombongan terletak kurang dari 1.5km diukur

dari Mean Low Water Line (MLWL) atau 10m kedalaman air diukur dari Lowest Astronomical Tide (LAT) yang mana lebih jauh dari garisan pantai.

Perikanan khususnya di Pulau Taman Laut.

Anjakan (Set-back) seperti di Jadual 5.

Zon Hutan Pantai.

Perancangan konsep core and buffer.

Zon Pengurusan riparian.

Rujuk Akta Perikanan 1985.

Kajian Carrying Capacity/Limit of Acceptable Change

(LAC).

Rujuk kepada ISMP JPS.

Rujuk Garispanduan JPS 1/97.

Penyelidikan.


KSAS/Kategori *

Tah

ap

Kesen

sit

i-

fan



Aktiviti Syarat

Pantai berbatu terlindung,

tembok persisiran pantai, pantai berpasir (termasuk pantai saku) dan tebing sungai yang tinggi.

Dataran pasang surut terdedah.

3 Perumahan

(kepadatan rendah), institusi, rekreasi dan perikanan.

Penyediaan

EIA untuk

kualiti air kawasan persekitaran.

Penyediaan EIA sekiranya projek tertakluk kepada Perintah Kualiti Alam Sekeliling (Aktiviti yang ditetapkan) (Penilaian Kesan Kepada Alam Sekeliling) 2015.

Pembangunan

kepadatan tinggi. Industri, Aktiviti lain yang boleh

menyebabkan hakisan atau mendapan.

Anjakan (Set-back)

seperti di Jadual 5.

Konsep core and buffer.


Rujuk ISMP JPS.

Pantai berbatu kerikil dan tembok batu-bata yang terdedah.

Pantai terdedah, bercampur pasir dan kerikil dan tambakkan pasir-kerikil.

Pantai terdedah, pasir saiz sederhana ke kasar.

Pantai terdedah, pasir

halus dan beting-beting pasir.

3 Perumahan, industri, rekreasi,

institusi,

pertanian dan perikanan.

Penyediaan EIA untuk

kualiti air kawasan persekitaran.

Penyediaan EIA sekiranya projek tertakluk kepada

Perintah Kualiti Alam Sekeliling

(Aktiviti yang ditetapkan) (Penilaian Kesan Kepada Alam Sekeliling) 2015.

Aktiviti yang boleh menyebabkan hakisan atau mendapan.


Zon Hutan Pantai.



Rujuk ISMP JPS.

Tanjung berbatu terdedah, platform dihakis ombak, dan tembok laut.

3 Perumahan, industri, rekreasi, institusi dan pertanian.

Penyediaan EIA supaya

tidak menjejaskan kestabilan

Pengorekan pasir

Aktiviti yang boleh mengancam kestabilan tanjung, pembangunan yang boleh merosakkan


Zon Hutan Pantai.



KSAS/Kategori *

Tah

ap

Kesen

sit

i-

fan



Aktiviti Syarat

kawasan.

Penyediaan EIA sekiranya projek tertakluk kepada Perintah Kualiti Alam Sekeliling (Aktiviti yang ditetapkan) (Penilaian Kesan Kepada Alam Sekeliling) 2015.

pemandangan kawasan

pelancongan.

Zon Pengurusan

riparian.

Rujuk ISMP JPS

Nota:

*Tahap kesensitifan:

KSAS Tahap 1: Pembangunan, pertanian atau pembalakan tidak dibenarkan kecuali ekopelancongan,

penyelidikan dan pendidikan.

KSAS Tahap 2: Pembangunan atau pertanian tidak dibenarkan. Pembalakan mampan dan ekopelancongan

berimpak rendah dibenarkan tetapi tertakluk kepada halangan setempat.

KSAS Tahap3: Pembangunan terkawal di mana jenis dan intensiti pembangunan perlu tertakluk kepada

ciri-ciri halangan.


6.3 Garis Panduan Khusus Anjakan Belakang Pembangunan

Garis Panduan Khusus untuk anjakan pembangunan di persisiran pantai dari segi anjakan

belakang bangunan adalah seperti di Jadual 5.

Jadual 5: Anjakan belakang pembangunan

Jenis Pantai Aktiviti Syarat-syarat

Pantai

Berpasir dan Laut

i. Rekreasi 60 meter daripada paras purata air pasang perbani.

ii. Kediaman dan

Pelancongan

60 meter daripada paras purata air pasang perbani.

Pembinaan bangunan baru di semua kawasan pantai berpasir

hanya akan dibenarkan pada jarak minima 60 meter ke arah

daratan dari purata air pasang perbani. Paras minima anjakan

belakang yang lebih lebar akan ditetapkan untuk kawasan

tanah rendah yang kurang daripada 2 meter melebihi purata

paras air pasang perbani, serta kawasan lain di mana perlu.

Pewartaan rizab depan persisiran pantai perlu digunakan untuk menguatkuasakan anjakan belakang tersebut.

iii. Perindustrian

Ringan


iv. Perindustrian Berat 1000 meter daripada paras purata air pasang perbani.

v. Pertanian termasuk

akuakultur


vi. KSAS Tambahan anjakan belakang 50% kepada nilai kawasan biasa. Air

pelepasan (industri, komersial, kediaman dan kumbahan) perlu

disalurkan ke sistem saliran darat. Contoh, untuk kawasan rekreasi, anjakan belakang = 90 meter.

Pantai Berlumpur

i. Kediaman dan Pelancongan

400 meter daripada paras purata air pasang perbani. (Rajah 5 & 6 (a))

ii. Perindustrian 1000 meter daripada paras purata air pasang perbani (bagi kedua-

dua industri ringan dan berat).

iii. Pertanian termasuk

akuakultur


iv. KSAS Tambahan anjakan belakang 50% kepada nilai kawasan biasa. Air


disalurkan ke darat. Contoh, untuk kawasan perindustrian, anjakan belakang = 1500 meter


Jenis Pantai Aktiviti Syarat-syarat

Pantai

Berbatu/

Tebing Curam

i. Kediaman/ Pelancongan

30 meter daripada paras purata air pasang perbani. Pembangunan

dibenarkan di atas air, dengan kawalan jarak di antara bangunan

ke bangunan dan dibina di atas tiang dengan kawalan ketinggian dan kumbahan.

ii. KSAS Tambahan anjakan belakang 50% kepada nilai kawasan biasa. Air

pelepasan (industri, komersial, kediaman dan kumbahan) perlu disalurkan ke sistem saliran darat.

Pantai Bagi

Kawasan Tebus Guna

i. Kediaman/

pelancongan

Mempunyai 20 meter kawasan penampan diukur dari tebing baru

yang telah diperkukuhkan serta menyediakan jalan perkhidmatan sepanjang pantai tersebut untuk kegunaan orang awam.

ii. KSAS Tambahan anjakan belakang 50% kepada nilai kawasan biasa. Air


disalurkan ke sistem saliran darat.

Pantai KSAS Pinggir Laut

Semua aktiviti Sebarang bangunan atau pembinaan yang melintasi pantai hingga

ke pergigian air tidak dibenarkan di kawasan mana-mana pantai

kawasan sensitif alam sekitar melainkan boardwalk atau jeti awam sahaja .


RUJUKAN

Akta Fi 1951 Perintah Fi (Taman Laut Malaysia) 2003. Akta 635, Akta Fi (Taman Laut Malaysia) (Pengesahan) 2004. Akta Pemuliharaan Tanah 1960 (Akta 385).

Akta Kualiti Alam Sekeliling 1974 (Akta 127). Akta Perancangan Bandar dan Desa 1976 (Akta 172).

Akta Perikanan 1985 (Akta 317). Akta Pemuliharaan Hidupan Liar 2010 (Akta 716). Akta Perhutanan Negara 1984 (Pindaan 1993).

Akta Taman Negara 1980 (Akta 226). Akta Penyiasatan Kaji Bumi 1974 (Akta 129).

Akta Warisan Kebangsaan 2005 (Akta 645) Akta Pelantar Benua 1966(Disemak 1972) [Akta 83]Dasar Alam Sekitar Negara (2002). Dasar Kepelbagaian Biodiversiti Kebangsaan (DKBK) 1998.

Dasar Bio-Teknologi Negara, 2005. Dasar Perhutanan Negara, 1978 (Pindaan 1992)

Garis Panduan Eko Pelancongan Kebangsaan. Garis Panduan JPS 1/97: Kawalan Hakisan Berikutan dari Pembangunan di Kawasan

Pantai.

IPCC (2007), “IPCC Fourth Assessment Report: Climate Change 2007 (Synthesis Report)”, Intergovernmental Panel on Climate Change.

JPBD, Kajian Garis Panduan Kawasan Sensitif Alam Sekitar, 2008. JPBD, Garis Panduan Perancangan Pembangunan Di Kawasan Persisiran Pantai 1997. JPS, Guideline For Preparation Of Coastal Hydraulic Study and Impact Evaluation.

Kanun Tanah Negara, 1965 (Akta 56). Marine Parks Malaysia Order, 1994.

National Integrated Coastal Zone Management Policy, 2005, Unit Perancang Ekonomi. Pelan Pengurusan Persisiran Pantai Bersepadu (ISMP) Perintah Kualiti Alam Sekeliling (Aktiviti Yang Ditetapkan)(Penilaian Kesan Kepada Alam

Sekeliling) 2015. Rancangan Malaysia Ke Sepuluh (2010-2015).

Rancangan Fizikal Negara Ke-3 (2017). Rancangan Fizikal Zon Pesisiran Pantai Negara, (RFZPPN) 2010 (JPBD).

Salm & Clark (2000), “Marine And Coastal Protected Areas: A Guide For Planners And Managers”, IUCN, Gland,Switzerland And Cambridge, UK.


LAMPIRAN I

TAFSIRAN-TAFSIRAN BERKAITAN PERSISIRAN PANTAI

Gumuk Pasir

Gumuk pasir ini selalunya mempunyai

asingan yang sangat baik, dan bersaiz pasir halus hingga sederhana. Butiran pasir

di kawasan gumuk pesisir ini lebih bulat berbanding dengan butiran pasir di kawasan pantai (beach).

Rajah 11: Contoh gumuk pasir di Teluk Arcachon, Perancis

Sumber: http://www.nizarazu.com/, Julai 2013

Pulau Penghalang (Barrier islands)

Pulau penghalang merupakan jasad pasir yang lurus dan memanjang, yang terdedah walaupun pada masa air pasang (had atas

pasang surut). Ianya tersusun selari dengan garis pantai dan dipisahkan oleh

lagon atau teluk dan 'tidal flat'.

Rajah 12: Contoh Pulau Penghalang

Sumber: http://www.wetmaap.org/, 1980

Lagun

Lagun merupakan persekitaran laut cetek yang terletak di antara pesisir daratan

dengan pulau penghalang atau beting offshore yang terdiri dari pasir. Lagon banyak dijumpai di kawasan seperti paya

di tepi pantai. Lagun biasanya selari dengan pulau penghalang.

Rajah 13: Contoh keratan rentas

kedudukan lagun

Sumber: http://www.sms.si.edu/, Ogos 200

http://www.sms.si.edu/



Kawasan Tadahan Air dan Sumber Air

Tanah

GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN DAN PEMBANGUNAN 37

KSAS KAWASAN TADAHAN AIR & SUMBER AIR TANAH

1. SKOP

Penyediaan Garis Panduan Perancangan Pemuliharaan dan Pembangunan (GPPPP)

Kawasan Sensitif Alam Sekitar (KSAS) Kawasan Tadahan Air dan Sumber Air Tanah ini terbahagi kepada 2 bahagian,

iaitu-

Bahagian I : GPPPP KSAS Kawasan

Tadahan Air; dan

Bahagian II : GPPPP KSAS Sumber Air

Tanah.

Tafsiran-tafsiran berkenaan dengan sumber air adalah seperti di Lampiran I.


KSAS KAWASAN TADAHAN AIR

BAHAGIAN I

KAWASAN TADAHAN AIR




2. LATAR BELAKANG KAWASAN

TADAHAN AIR

Permintaan bekalan air semakin meningkat

sejajar dengan pertambahan penduduk. Namun, sumber air semakin berkurangan akibat pemusnahan kawasan tadahan air,

pencemaran kawasan tadahan air, pencemaran sungai dan kemarau. Ini

menyebabkan kuantiti air mentah berkurangan dan kualitinya tercemar, dan

seterusnya mengakibatkan kos rawatan air yang lebih tinggi.

Sumber air termasuklah mana-mana

sungai, lembangan sungai, air tanah (ground water) atau badan air. Kawasan

tadahan air membekalkan sumber air untuk pelbagai kegunaan, kawasan rekreasi, habitat tumbuhan dan haiwan

serta flora dan fauna, pengairan dan industri perikanan.

2.1 Kawasan Tadahan Air Sebagai KSAS

Kawasan tadahan air merupakan kawasan

utama untuk menakung air. Kualiti sumber air amat bergantung kepada kualiti di

kawasan tadahan air. Justeru, kawasan tadahan air dikategorikan sebagai KSAS di mana ia mempunyai fungsi sokongan hidup

yang tinggi. Sekiranya kawasan tadahan air tidak dipulihara atau dilindungi maka

sumber air negara akan terjejas.

Kawasan tadahan sumber air perlu dilindungi agar kehidupan dapat menikmati

bekalan sumber air yang berterusan pada

masa kini dan generasi akan datang.

Foto 1: Contoh kawasan empangan

dan sebahagian kawasan takungan air

Sumber:http://www.selangor.gov.my/hululangat.php

/pages/view/18, Oktober 2013

3. DEFINISI KAWASAN TADAHAN AIR

Berdasarkan Jabatan Pengairan dan Saliran

(JPS), secara umumnya kawasan daripada mana sesuatu sumber air yang menerima

aliran permukaan yang berasal daripada hujan.



Ciri-ciri kawasan tadahan air adalah:-

i. Bersempadankan ciri-ciri topografi seperti puncak bukit, gunung dan

banjaran di mana semua air hujan, air larian permukaan lain akan mengalir ke suatu destinasi yang

sama seperti sungai atau tasik hinggalah ke kawasan empangan

atau takat pengambilan air di sesebuah kawasan;

ii. Terbentuk oleh kawasan geografi yang ditentukan oleh had garisan tadahan air, air permukaan dan air

tanah mengalir ke kuala sungai; dan

iii. Bahagian tanah yang disaliri oleh

sungai dan beberapa anak sungai yang mengalir ke hilir dan bertemu dengan sungai utama dan

seterusnya mengalir ke laut.

Rajah 1 (a) dan Rajah 1 (b)

menunjukkan kawasan lembangan sungai.

Rajah 1 (a): Kawasan lembangan sungai

Rajah 1 (b): Kawasan lembangan sungai

Kesensitifan Rendah




4. PRINSIP-PRINSIP

PERANCANGAN

Prinsip-prinsip perancangan bagi

perancangan dan pemuliharaan KSAS Kawasan Tadahan Air adalah–

4.1 Melaksanakan Pembangunan

Yang Seimbang

Pemeliharaan kawasan hijau, alam semula

jadi dan sumbernya bagi memastikan keseimbangan di antara pembangunan dan

kawasan sensitif seperti kawasan tadahan air dan dataran banjir.

4.2 Pemeliharaan Fungsi Kawasan

Kawasan tadahan air perlu dipelihara dan diurus sebagai satu unit yang tersendiri

supaya dapat menghasilkan kuantiti dan kualiti air yang tinggi. Pengurusan yang bersepadu dan pengawalan pembangunan

di sekitarnya perlu dijalankan untuk memelihara kawasan tersebut.

4.3 Pengurusan Lembangan Sungai Bersepadu (Integrated River

Basin Management-IRBM)

Sesuatu lembangan sungai perlu diuruskan secara Pengurusan Lembangan Sungai

Bersepadu.


Garis panduan umum bagi perancangan

pemuliharaan KSAS Kawasan Tadahan Air meliputi-

5.1 Pematuhan Terhadap Dasar Dan

Perundangan Sedia Ada


a) Kanun Tanah Negara, 1965 [Akta 56].

b) Akta Kualiti Alam Sekeliling, 1974

[Akta 127]. c) Akta Penyiasatan Kaji Bumi, 1974

[Akta 129]. d) Akta Jalan Parit dan Bangunan,

1974 [Akta 133]. e) Akta Kerajaan Tempatan, 1976

[Akta 171].

f) Akta Perancangan Bandar dan Desa, 1976 [Akta 172].

g) Akta Perhutanan Negara, 1984 [Akta 313].

h) Akta Pemuliharaan Tanah, 1960

[Akta 385]. i) Akta Industri Perkhidmatan Air,

2006 [Akta 655]. j) Akta Pembangunan Mineral 1994

[Akta 525]

ii. Dasar Perancangan

a) Agenda 21 (Bab 18)

Perlindungan kualiti dan pembekalan sumber air bersih bagi memastikan keperluan air bersih sesuatu negara adalah

memuaskan ke arah pembangunan mampan. Antara strategi yang digariskan-

Perlindungan kawasan tadahan dan takungan air serta menangani isu pemindahan air.



Pengurusan hutan yang mampan dan

berterusan bagi melindungi kawasan tadahan air.

b) National Conservation Strategy (NCS), 1993

Majlis Sumber Air Negara (MSAN) perlu

mempertimbangkan pengurusan sumber air secara holistik termasuk

pengurusan kawasan tadahan tadahan.

Perlu mengenalpasti dan memelihara

kawasan tadahan air sebagai kawasan empangan.

Lokasi kritikal kawasan tadahan air

bagi pengambilan air dan sungai-sungai utama perlu dikenalpasti.

Hutan Simpanan Kekal perlu diwujudkan di lokasi-lokasi yang strategik di seluruh negara bagi

memelihara sumber air dan kawalan hakisan.

c) Rancangan Fizikal Negara Ke-3 (RFN Ke-3)

Badan air perlu diurus dan pelihara dari

segi biodiversiti dan akuatiknya bagi mencapai matlamat sungai yang mampan.

Oleh itu, RFN Ke-3 mencadangkan Integrated Water Resource Management (IWRM) dan Integrated River Basin

Management (IRBM) yang perlu dilaksanakan secara berintegrasi dengan

pengurusan sumber air dan perancangan guna tanah.

d) Dasar Sumber Air Negara

Jaminan dan kelestarian sumber air harus dijadikan keutamaan negara bagi

memastikan air yang mencukupi dan selamat untuk semua, melalui penggunaan secara lestari, pemuliharaan dan

pengurusan sumber air yang berkesan dengan satu mekanisme perkongsian

bersama yang melibatkan semua pihak berkepentingan.

5.2 Perancangan Kawasan Tadahan Empangan

i. Aktiviti pembangunan, kemudahan

infrastruktur, aktiviti pembalakan dan pertanian dikawal dengan

ketat.

ii. Kualiti air perlu berada di lingkungan Kelas I hingga II

mengikut Indeks Kualiti Air Kebangsaan.

iii. Kemudahan pengolahan kumbahan dan tapak pelupusan sisa tidak dibenarkan dalam kawasan tadahan

air empangan. (sisa terawat tidak dialirkan ke empangan)

5.3 Perancangan Kawasan Tadahan Di Kawasan Takat Pengambilan Air

i. Kualiti air tidak melebihi Kelas II mengikut Indeks Kualiti Air

Kebangsaan.



ii. Tapak pelupusan sisa pepejal tidak

dibenarkan dalam kawasan tadahan takat pengambilan air.

iii. Pembangunan dan aktiviti sedia ada perlu dikenal pasti, dikawal selia dan diurus dengan rapi.

iv. Kawasan rekreasi dan sistem komunikasi dibenarkan dengan

syarat penyediaan pelan pengurusan alam sekitar dijalankan terlebih

dahulu.

v. Mematuhi peraturan Pembangunan yang melibatkan Sungai dan Rizab

Sungai yang dikeluarkan oleh Jabatan Pengairan dan Saliran (JPS).


6.1 Perancangan Zon Penampan

a) Projek pembalakan/pembangunan tidak dibenarkan dalam jarak 1.5 km

dari sempadan kawasan tadahan air untuk empangan (bersempadan dengan tanah kerajaan atau hutan

simpanan kekal (500m)- Sumber dari Majlis Perhutanan Negara.

b) Bahan kumbahan, buangan kediaman, industri dan sebagainya dilarang dialirkan terus ke dalam

sungai. Bahan kumbahan hendaklah dirawat terlebih dahulu sehingga ke

Kelas II sebelum dialirkan keluar ke dalam “outlet” utama terlebih dahulu.

c) Piawaian/ standard yang digunakan

ke atas efluen daripada kumbahan adalah Piawaian A atau Piawaian B

daripada Jadual Ketiga, Akta Kualiti Alam Sekeliling 1974 [Akta 127] Peraturan-peraturan Kualiti Alam

Sekeliling (Kumbahan dan Efluen-efluen Perindustrian) 1979.

d) Semua pembangunan di luar zon penampan adalah dibenarkan

tertakluk kepada syarat-syarat dan garis panduan umum sedia ada.



6.2 Garis Panduan Khusus

Perancangan dan Pemuliharaan KSAS Kawasan Tadahan Air

Garis panduan khusus perancangan dan pemuliharaan KSAS kawasan tadahan air adalah seperti Jadual 1.



Jadual 1: Garis Panduan Khusus Perancangan dan Pemuliharaan KSAS Kawasan Tadahan Air

KSAS/ Kategori

*Tah

ap

Kesen

sit

ifan

Aktiviti dibenarkan dengan

syarat Aktiviti tidak

dibenarkan Catatan / Garis panduan

Aktiviti Syarat

Tadahan Air

(Yang Diwartakan Atau Untuk Empangan)

1 Penyelidikan Tiada Semua aktiviti tidak dibenarkan

Tertakluk kepada undang-undang dan peraturan sedia ada.

Zon penampan tadahan air tersebut hendaklah 100m lebar.

Aktiviti pembalakan hendaklah dijalankan 1.5km dari sempadan.

Kualiti air dikekalkan di antara Kelas I dan II mengikut Indeks Kualiti Air Kebangsaan.

Tadahan Air Untuk Takat Pengambilan Air (Berhutan)

2

Kawasan rekreasi

Sistem komunikasi

Penyediaan pelan pengurusan alam sekitar

Tiada aktiviti lain selain yang dibenarkan.

Mematuhi peraturan Rizab Sungai seperti yang ditetapkan oleh JPS (2001), "Pembangunan yang melibatkan Sungai dan Rizab Sungai".

Kualiti air dikekalkan di antara Kelas II dan III mengikut Indeks Kualiti Air Kebangsaan.

Tadahan Air Untuk Takat Pengambilan Air (Kawasan Membangun)

3 Industri kecil

Melaksanakan program mengitar semula efluen serta menuju kepada konsep pelepasan sifar.

Industri besar perkilangan

Memastikan bahawa tidak ada air sisa yang mengalir terus ke dalam sungai

Mematuhi peraturan Rizab Sungai seperti mana yang ditetapkan oleh JPS (Jabatan Pengairan dan Saliran Malaysia - JPS (2001), "Pembangunan yang melibatkan Sungai dan Rizab Sungai".

Kualiti air dikekalkan di antara Kelas II dan III mengikut Indeks Kualiti Air Kebangsaan.

Tangki simpanan minyak (diesel)perlu mempunyai zon penampan sekurang-kurangnya 500m daripada sungai utama di kawasan hulu takat pengambilan air.

Nota:


KSAS Tahap 1: Pembangunan, pertanian atau pembalakan tidak dibenarkan kecuali ekopelancongan, penyelidikan dan

pendidikan.

KSAS Tahap 2: Pembangunan atau pertanian tidak dibenarkan. Pembalakan mampan dan ekopelancongan berimpak rendah dibenarkan tetapi tertakluk kepada halangan setempat.

KSAS Tahap3: Pembangunan terkawal di mana jenis dan intensiti pembangunan perlu tertakluk kepada ciri-ciri halangan.


KSAS SUMBER AIR TANAH

BAHAGIAN II

SUMBER AIR TANAH




7. LATAR BELAKANG KSAS SUMBER

AIR TANAH

Air tanah merupakan salah satu bekalan air

tawar yang penting untuk dipelihara dan menjadi pilihan yang sesuai bagi membekalkan air bersih ke kawasan yang

pesat membangun.

7.1 Sumber Air Tanah Sebagai KSAS

Air tanah merupakan satu sumber yang penting untuk memenuhi keperluan

domestik, pertanian dan industri. Kawasan lembangan di mana terdapatnya air tanah adalah dikategorikan sebagai KSAS

sokongan hidup. Proses mengabstrak air tanah secara berlebihan boleh

mendatangkan impak negatif. Impak yang boleh menjejaskan kawasan sekeliling adalah seperti penurunan paras air tanah,

terobosan air masin, pencemaran dan tanah mendap (subsidence).

Kadar impak ini boleh berlaku tertakluk kepada jumlah air tanah yang diabstrak secara berlebihan dan juga bergantung

kepada faktor geologi dan kedudukan kawasan.

8. DEFINISI AIR TANAH

Secara umumnya, air tanah bermaksud air yang terkandung di dalam liang, rongga

atau gegua yang terdapat di subpermukaan bumi. Rajah 2

menunjukkan kedudukan air tanah dalam kitaran hidrologi.

Kawasan air tanah terbahagi kepada dua

zon:

i. Zon tidak tepu adalah zon yang

terdapat di atas muka air tanah. Air yang terdapat pada zon tidak tepu biasanya dikenali sebagai lembapan

tanah (soil moisture).

ii. Zon tepu pula adalah bahagian di

bawah muka air tanah statik dan jika air yang didapati di dalamnya boleh

diabstrak dan mencukupi bagi sesuatu kegunaan, ia merupakan zon akuifer.

Air tanah lebih bermineral berbanding air

permukaan kerana ia berasosiasi dengan mineral-mineral yang wujud di dalam

tanah atau batuan.

Air tanah boleh tersimpan dalam mendapan aluvium atau batuan daripada

beberapa meter hingga beribu meter di bawah permukaan bumi.

Sumber ini mengalir dengan perlahan di dalam aluvium atau batuan pada kadar yang berlainan.

Biasanya air tanah mengalir lebih cepat di dalam akuifer aluvium berbanding dengan

akuifer batuan.



Rajah 2: Kedudukan air tanah dalam

kitaran hidrologi

9. PRINSIP-PRINSIP

PERANCANGAN

Permintaan untuk menggunakan sumber

air tanah biasanya adalah di kawasan pedalaman yang mana bekalan air paip tidak mencukupi atau tidak terdapat

bekalan air langsung. Air tanah digunakan pada skala yang besar untuk keperluan

bekalan air awam terutamanya di Kelantan dan Sarawak, manakala dengan skala yang lebih kecil di negeri-negeri lain. Selain

skim-skim yang utama, beberapa ratus ribu penduduk pedalaman bergantung

kepada air tanah yang mereka perolehi melalui telaga cetek yang digali untuk

memenuhi keperluan harian. Air tanah juga

diekploitasi oleh pelbagai sektor termasuk perkilangan, perladangan, rekreasi, pertanian dan penternakan serta juga

pengeluaran komersil air mineral.

Justeru, kawasan yang dikenal pasti

mempunyai sumber bekalan air tanah hendaklah dilindungi dan diurus secara mampan dan optimum.

Pembangunan bagi sesuatu bandar perlu mengambil kira bahan binaan untuk

membolehkan proses kitaran hidrologi

Terkonsolidat (Aluvium)

(Jenis Aluvium)

Batuan Keras (Batuan mempunyai rekahan)



(hydrologic cycle) berlaku. Penggunaan

bahan binaan mesra alam – permeable paver dan tanaman rumput dapat

membantu penyusupan air hujan (infiltration) ke dalam bumi.


10.1 Pematuhan Terhadap

Perundangan Dan Peraturan Sedia Ada

Perkara berkenaan air merupakan bidang kuasa Negeri di bawah Perlembagaan Persekutuan. Sehubungan itu, dasar dan

perundangan berkaitan air dinyatakan dalam Enakmen Negeri berkenaan dan

peraturan dan arahan-arahan yang dikeluarkan oleh Jabatan Mineral dan Geosains Malaysia (Akta Penyiasatan Kaji

Bumi 1974) serta Suruhanjaya Perkhidmatan Air Negara.

10.2 Pemeliharaan Kawasan Sumber Air Tanah

i. Kajian hidrogeologi untuk mengenal

pasti air tanah di dalam akuifer aluvium atau batuan keras perlu

dijalankan bagi menentukan potensi air tanah di sesuatu kawasan.

ii. Kawasan yang berpotensi ini perlu

dipelihara bagi memastikan sumber air tanah sentiasa tersedia untuk

digunakan secara lestari.

iii. Pembinaan telaga tiub pengeluaran

air tanah dan telaga-telaga pengawasan yang mencukupi perlu

dibuat untuk memperolehi maklumat geologi akuifer tersebut. Ujian pengepamam mesti dibuat dan data-

data hidrogeologi serta hidraulik akuifer dikutip serta dianalisis.

Permodelan air tanah berdasarkan data yang diperolehi, kadar

pengepaman selamat dan kawasan imbuhan (recharge) perlu disedia dan ditetapkan.

iv. Rajah 3 menunjukkan skematik kawasan khas sumber air tanah,

kawasan abstraksi dan kawasan imbuhan air tanah.

v. Badan-badan pengurusan air

mempunyai kuasa untuk menjalankan penyiasatan atau

mengarahkan mana-mana pihak menjalankan kajian atau penyiasatan tentang kawasan yang

dicadangkan untuk diisytiharkan sebagai kawasan sumber air tanah.



Kawasan Akuifer

Kawasan Akuifer

Zon Penampan (30m)

Kawasan Abstraksi Air Tanah

Zon Penampan (50m)

Kawasan Imbuhan Air Tanah

Zon Penampan (30m)

Rajah 3: Klasifikasi jarak zon penampan

mengikut kawasan abstraksi air tanah dan kawasan imbuhan air tanah

Sumber:Jabatan Mineral dan Geosains Malaysia,

2014





KSAS / Kategori

*Tahap Kesensitifan

Aktiviti Dibenarkan dengan syarat Aktiviti tidak


Aktiviti Syarat

Kawasan Air

Tanah Menyeluruh (Bagi akuifer Air Tanah dalam batuan keras dan dalam sedimen tak terkonsolidat (aluvium)

3

(Untuk Mengelakkan pencemaran Air Tanah)

Pembangunan

intensiti tinggi.

Aktiviti melibatkan pemajuan pengorekan air tanah

Kajian EIA perlu dijalankan bila air tanah dipamkan melebihi 1 juta gelen (4500m3) sehari. (Pekeliling EIA)

Kajian hidraulik

Pelupusan

bahan sisa toksik dan sisa pejal.

Kilang kimia racun, toksik atau menggunakan bahan radioaktif.

Penternakan khinzir.

Tidak perlu zon penampan

kecualinya yang dicadangkan menerusi kajian terperinci untuk mengisytiharkan kawasan sebagai KSAS sumber air tanah.

Mengikut syarat-syarat atau cadangan kajian menerusi kajian terperinci untuk mengisytiharkan kawasan sebagai KSAS sumber air tanah.

Aktiviti seperti pertanian, perikanan, penternakan (kecuali penternakan khinzir) perhutanan, pembinaan kediaman, perindustrian ringan, pembangunan infrastruktur dan transmisi, kereta api, resort dan rekreasi, tadahan air dan eko-pelancongan dibenarkan.

Kawasan Imbuhan Air Tanah (Bagi akuifer Air Tanah dalam batuan keras dan dalam sedimen tak terkonsolidat

(aluvium)

3

(Untuk mengelakkan pencemaran Air Tanah

dalam akuifer)

Kebanyakan aktiviti pembangunan dan rekreasi dengan intensiti rendah.

Semua aktiviti ini tidak mendatangkan pencemaran kapada sumber air imbuhan.

Pembangunan secara besar-besaran.

Pelupusan bahan sisa toksik dan sisa pepejal.

Kilang kimia racun toksik atau yang

menggunakan bahan radioaktif.


Zon penampan selebar 50 meter bagi kawasan imbuhan air tanah.

Jika kawasan dialir oleh saliran kecil, zon penampan 100 meter atas lembangan dari sempadan Kawasan Imbuhan Air Tanah.

Hanya aktiviti intensiti rendah seperti pertanian kontan, resort dan rekreasi, tadahan air, eko-pelancongan boleh dibenarkan jika

tertaluk kepada kelulusan EIA.

Semua aktiviti yang menghasilkan bahan kimia beracun, toksik atau beradioaktif tidak dibenarkan.

Zon penampan 30meter bagi Kawasan Abtraks Air Tanah adalah tertakluk kepada keadaan geologi dan geomorfologi sesuatu kawasan



KSAS / Kategori

*Tahap Kesensitifan



Aktiviti Syarat

Tapak Abstraksi Air Tanah (Bagi akuifer

air tanah dalam sedimen tak terkonsolidat (aluvium)

3

(Untuk mengawal

risiko

bencana tanah

mendap atau

penurunan tanah)

Aktiviti seperti rekreasi dan penanaman.

Pembangunan struktur tidak dibenarkan.

Semua aktiviti yang boleh menjejaskan kualiti air

tanah.

Pelupusan bahan sisa toksik dan sisa pepejal.

Kilang kimia racun, toksik atau yang menggunakan bahan radioaktif.


Zon penampan 30 meter mengelilingi lapangan telaga atau telaga tiub yang digunakan untuk mengabstraks air tanah.

Semua pembangunan struktur tidak dibenarkan kecuali yang digunakan untuk pengabstraksi Air Tanah tersebut.

Hanya aktiviti pertanian, rekreasi, tadahan air, hutan simpan dibenarkan pada zon penampan ini.

Telaga pemantauan perlu disediakan untuk cerapan data hidrogeologi

Tapak Abstraksi Air Tanah (Bagi akuifer air tanah dalam batuan keras)

3 Pelupusan bahan sisa toksik dan sisa pepejal.

Kilang kimia racun, toksik atau yang menggunakan bahan radioaktif.


Aktiviti seperti pertanian, perikanan, penternakan (kecuali penternakan khinzir) perhutanan, pembinaan kediaman, perindustrian ringan, pembangunan infrastruktur dan transmisi, kereta api, resort dan rekreasi, tadahan air dan ekopelancongan dibenarkan.

Nota:


KSAS Tahap 1: Pembangunan, pertanian atau pembalakan tidak dibenarkan kecuali ekopelancongan, penyelidikan dan pendidikan.




RUJUKAN

Kanun Tanah Negara 1965 [Akta 56]. Akta Fi 1951 Perintah Fi (Taman Laut Malaysia) 2003. Akta Fi (Taman Laut Malaysia) (Pengesahan) 2004 [Akta 635].

Akta Pemuliharaan Tanah 1960 [Akta 385]. Akta Kualiti Alam Sekeliling 1974 [Akta 127].

Akta Perancangan Bandar dan Desa 1976 [Akta 172]. Akta Perikanan, 1985 [Akta 317]. Akta Pemuliharaan Hidupan Liar 2010 [Akta 716].

Akta Perhutanan Negara 1984 [Akta 313]. Akta Taman Negara 1980 [Akta 226].

Akta Penyiasatan Kaji Bumi 1974 [Akta 129] Peraturan-Peraturan Penyiasatan Kajibumi (Pemberitahuan Pemajuan Telaga Dan

Korekan) 2013

Akta Air 1920 [Akta 418] Dasar Alam Sekitar Negara, 2002.

Dasar Kepelbagaian Biodiversiti Kebangsaan (DKBK), 1998. Dasar Bio-Teknologi Negara, 2005. Dasar Perhutanan Negara, 1978 (Pindaan 1992)

Dasar Sumber Air Negara, 2012 Garis Panduan Eko Pelancongan Kebangsaan.

Garis Panduan JPS 1/97: Kawalan Hakisan Berikutan dari Pembangunan di Kawasan Pantai.


Garis Panduan Perancangan Pembangunan Di Kawasan Persisiran Pantai 1997. JPBD.

Guideline For Preparation Of Coastal Hydraulic Study and Impact Evaluation. JPS. Marine Parks Malaysia Order, 1994. National Integrated Coastal Zone Management Policy, 2005. Unit Perancang Ekonomi.

Integrated Shoreline Management Plan (ISMP). Perintah Kualiti Alam Sekeliling (Aktiviti yang Ditetapkan)(Penilaian Kesan Kepada Alam


Rancangan Fizikal Negara Ke-3, 2017. Rancangan Fizikal Zon Pesisiran Pantai Negara (RFZPPN), 2010. JPBD. Salm & Clark (2000), “Marine And Coastal Protected Areas: A Guide For Planners And

Managers”, IUCN, Gland, Switzerland And Cambridge, UK.



LAMPIRAN I

TAFSIRAN BERKAITAN KAWASAN TADAHAN AIR DAN SUMBER AIR TANAH

Sungai ertinya mana-mana sungai, anak sungai, caruk atau lain-lain aliran air semulajadi, dan apa-apa cawangan sungai, alur/delta atau lencongan buatan darinya

(Tafsiran Kanun Tanah Negara 1965)

Lembangan sungai ertinya kawasan tanah yang dari mana semua air larian permukaan

mengalir melalui suatu urutan sungai, alir atau tasik dan berakhir ke laut melalui satu muara sungai, estuary atau delta.

Badan air ertinya sungai, tasik, kolam, tanah lembab, paya persisir pantai, air tanah dan badan air yang lain sama ada semula jadi atau buatan termasuk tebing dan lapisan atau mana-mana bahagian tersebut atau persekitarannya.

Telaga tiub ertinya telaga yang dibina dengan menebuk bawah permukaan bumi secara menggerudi atau dengan lain-lain kaedah dan pada kebiasaannya berdiameter 10-25 cm.

Kebanyakan telaga tiub dipasang selongsong dan saringan yang dibuat sama ada daripada PVC atau keluli.

Akuifer ertinya lapisan bawah permukaan bumi atau formasi geologi yang mampu menyimpan dan menghasilkan air dengan kuantiti yang bermakna untuk telaga.

Kawasan Imbuhan ertinya kawasan di mana boleh berlakunya penambahan air ke dalam sistem air tanah sama ada secara semulajadi ataupun secara buatan.




Dataran Banjir, Tanah Lembap,

Tanah Bekas Lombong, Tasik dan Sungai

GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN DAN PEMBANGUNAN 56 KSAS DATARAN BANJIR


1. SKOP

Garis Panduan Perancangan Pemuliharaan dan Pembangunan (GPPPP) Kawasan

Sensitif Alam Sekitar (KSAS) Dataran Banjir, Tanah Lembap, Tanah Bekas Lombong, Tasik dan Sungai terbahagi

kepada 5 bahagian, iaitu:-

Bahagian I : GPPPP KSAS Dataran Banjir;

Bahagian II : GPPPP KSAS Tanah Lembap;

Bahagian III : GPPPP KSAS Tanah

Bekas Lombong;

Bahagian IV : GPPPP KSAS Tasik;

dan

Bahagian V : GPPPP KSAS Sungai.

Tafsiran berkenaan dengan dataran banjir, tanah lembap, tanah bekas lombong, tasik

dan sungai adalah seperti di Lampiran I.



BAHAGIAN I

DATARAN BANJIR



2. DEFINISI DATARAN BANJIR Garis Panduan Pembangunan Melibatkan

Sungai Dan Rizab Sungai oleh Jabatan Pengairan dan Saliran Malaysia, adalah

tanah berdampingan (adjoining) yang hampir rata terletak di bahagian baruh (valley) lembah sungai dan hanya dibanjiri

air apabila aliran sungai melebihi kapasiti angkut (carrying capacity) alur.

Dataran banjir dianggap sebagai sebahagian daripada badan air kerana

keadaan fizikalnya yang dibanjiri air.

GPPPP ini meliputi dua bahagian dataran banjir iaitu zon saluran banjir (floodway) dan zon pinggir dataran banjir (flood

fringe). Zon saluran banjir ialah saluran sungai dan tanah bersempadan yang

diperlukan untuk menampung discharge pada tahap banjir tertentu. Manakala zon

pinggir dataran banjir adalah kawasan yang bersempadan dengan zon saluran banjir seperti di Rajah 1.

Zon saluran dataran banjir (floodway)

merupakan kawasan saluran / aliran sungai dan tanah bersempadanan yang perlu dirizabkan untuk discharge air banjir

supaya dengan kadar alir sepadanan dengan kala ulangan 100 tahun dengan

mengekalkan paras air di dalam zon saluran dataran banjir berserta menyediakan paras freeboard sebanyak

0.3m daripada paras tebing dalam keadaan tanpa limpahan air melepasi tebing.

Ilustrasi berkaitan boleh dirujuk dalam

item 6.3 DID Manual Volume 1 Flood

Management, Chapter 6 Flood Mitigation Guidelines.

Rajah 1: Ilustrasi dataran banjir – zon pinggir dataran banjir zon luar dataran

banjir dan zon saluran dataran banjir

Sumber:Jabatan Pengairan dan Saliran, 2014

Zon pinggir dataran banjir (flood fringe) pula merupakan kawasan yang dibanjiri air semasa kejadian banjir tetapi tidak

mengalami pengaliran arus yang deras.

Kawasan mudah banjir (flood prone areas) adalah kawasan yang terletak di tepi sungai di mana kawasan tersebut akan

ditenggelami air sungai apabila berlakunya banjir dengan kedalaman sebanyak dua

kali ganda kedalaman maksimum “bankful” (twice the maximum bankful depth).



2.1 Kawasan Dataran Banjir Sebagai

KSAS

Dataran banjir merupakan satu kawasan penyimpanan air banjir semula jadi.

Pencerobohan atau penukaran guna tanah dataran banjir untuk aktiviti manusia boleh

mendedahkan kawasan itu kepada risiko bencana atau kehilangan nyawa.

Kerosakan akibat banjir sungai boleh dikurangkan sekiranya kawasan dataran

banjir tidak dibangunkan dengan pembangunan fizikal. Justeru, dataran banjir dikategorikan sebagai KSAS

kawasan berisiko bencana tinggi.

3. PRINSIP-PRINSIP

PERANCANGAN

3.1 Larangan Pembangunan Di Kawasan Dataran Banjir

Secara prinsipnya pembangunan tidak

dibenarkan di kawasan dataran banjir (termasuk rizab sungai) bagi membolehkan dataran banjir tersebut berfungsi dalam

pengawalan banjir. Larangan dihadkan kepada zon saluran banjir (floodway)

sahaja.

Pembangunan untuk kegunaan tanah tertentu boleh dibenarkan dengan syarat

pihak pemaju melaksanakan dan mematuhi Pelan Pengurusan Risiko Banjir.

3.2 Menyediakan Pelan Pengurusan

Dataran Banjir

Pelan pengurusan dataran banjir perlu

disediakan terutamanya bagi kawasan dataran banjir yang telah dibangunkan dan perlu disediakan bagi semua kawasan

banjir.

Foto 1:Contoh kawasan dataran banjir

Sumber: http://www.mfwwc.org/, Nov. 2000

Tujuan pelan pengurusan dataran banjir adalah-

i. Memastikan guna tanah tidak menambahkan risiko banjir dan kos

kerosakan;

ii. Memastikan semua peringkat

Kerajaan, agensi teknikal dan masyarakat setempat

bertanggungjawab terhadap pengurusan banjir;

http://www.mfwwc.org/



iii. Memastikan langkah-langkah pemuliharaan dataran banjir

(rehabilitation measures) dijalankan dengan kombinasi langkah-langkah tebatan banjir secara struktur

(structural flood mitigation measures) dan bukan struktur (non-structural

flood mitigation measures) yang bersesuaian iaitu antara lainnya

seperti pembinaan tanpa banyak mengubah bentuk muka bumi sedia ada seperti pembinaan tanpa tambak

tanah sebaliknya menggunakan tiang, pengawalan pembangunan mengikut

pengezonan dan sistem amaran banjir. Keterangan lanjut boleh dirujuk dalam DID Manual Volume 1 Flood

Management, Chapter 8 Flood Mitigation Non-structural Measures;

dan iv. Memastikan langkah-langkah

Pengurusan Dataran Banjir mempunyai manfaat ekonomi, sosial

dan alam sekitar.

3.3 Pemeliharaan Tanah Lembap

Sekiranya terdapat tanah lembap dalam

dataran banjir tersebut, maka prinsip mengenai pemeliharaan tanah lembap juga hendak dipatuhi.

3.4 Mematuhi Perundangan dan Garis

Panduan Sedia ada Antara perundangan dan garis panduan

berkenaan:-

i. Akta Kualiti Alam Sekeliling 1974,

(Akta 127). ii. Akta Jalan, Parit dan Bangunan 1974;

iii. Akta Saliran 1954. iv. Akta Pemuliharaan Tanah 1960. v. Garis Panduan Pembangunan

Melibatkan Sungai Dan Rizab Sungai, Jabatan Pengairan dan Saliran

Malaysia (JPS). vi. Manual Saliran Mesra Alam, JPS.

vii. DID Manual Volume 1: Flood Management, JPS.

viii. Pelan Tindakan Kebangsaan Tanah

Gambut (2011-2020). ix. Pekeliling KPPSM Bil.7 Tahun 2015-

Panduan Penubuhan dan Pengurusan Kawasan Hutan Kawalan Banjir dalam Hutan Simpanan Kekal (HSK) di

Semenanjung Malaysia.


Garis panduan umum bagi perancangan pemuliharaan KSAS Dataran Banjir

adalah:-

4.1 Zon Saluran Dataran Banjir (Floodway)

i. Rizab sungai utama perlu dikenalpasti mengikut Garis Panduan

Pembangunan Melibatkan Sungai dan Rizab Sungai, JPS dan tiada pembinaan struktur tetap dibenarkan

di rizab sungai.



ii. Kawasan dataran banjir sungai utama

perlu dikenalpasti berdasarkan Peta Hazard Banjir dengan pengintegrasian

model hidraulik, hidrologi dan Geographical Information System (GIS). Peta banjir berpandukan

kejadian banjir lampau juga boleh digunakan jika tiada Peta Risiko

Banjir. Walau bagaimanapun Peta Banjir berdasarkan kejadian banjir

lampau ini tidak mengambil kira kejadian banjir yang lebih besar yang mungkin akan berlaku. Turut

mengambil kira tentang petempatan lokasi untuk infrastruktur ktitikal

seperti untuk elektrik, air, kumbahan dan lain-lain. Jika ditempatkan dalam kawasan ini perlu pengkelasan banjir

yang sesuai sama ada tempoh ulangan (ARI) 20, ARI 50 dan ARI

100. iii. Pembangunan sedia ada di kawasan

dataran banjir hendaklah dipindah ke tempat yang lebih tinggi dan selamat,

atau kaedah pengkalisan banjir (floodproofing) digunakan seperti dinding tebatan banjir, bahan binaan

yang tahan reput dan “building codes” berdasarkan keperluan tempat

berkenaan (Keterangan lanjut boleh dirujuk dalam item 8.6, DID Manual Volume 1 Flood Management, Chapter

8 Flood Mitigation Non-structural Measures). Rajah 2 (a) dan 2 (b)

menunjukkan contoh pembangunan yang dibina melebihi aras banjir masing-masing menerusi kaedah

pengkalisan banjir dan pengawalan

pembangunan melalui pengezonan.

iv. Mengutamakan langkah-langkah bukan berstruktur seperti mengenakan pengkalisan banjir

untuk bangunan, perancangan amaran banjir dan pemindahan, pengezonan,

dan kawalan pembangunan yang bersesuaian.

v. Mengadakan pembinaan struktur

(Structural works) seperti flood

mitigation dam, tetambak, lintasan banjir (by-pass floods), memperbaiki

saluran air keluar dan membentuk takungan air sebagai pilihan kedua sekiranya langkah-langkah bukan

struktur kurang berkesan.

vi. Guna tanah terhad kepada pertanian, taman, kawasan terbuka, kawasan tempat letak kereta terhad dan

penstoran yang sedia ada.

vii. Pembangunan yang terlibat dengan pelupusan, penyimpanan, perawatan dan pembuatan bahan-bahan yang

merbahaya tidak dibenarkan.

viii. Pembangunan yang melibatkan kemudahan awam seperti hospital, sekolah, kemudahan taska, balai polis

dan balai bomba tidak dibenarkan.



Rajah 2(a): Contoh pembangunan dengan menggunakan kaedah

floodproofing dengan menaikkan aras lantai melebihi aras banjir tanpa menambak tanah sebaliknya

menggunakan tiang

Rajah 2(b) : Contoh pembangunan dengan menggunakan kaedah

pengawalan pembangunan melalui pengezonan dengan mengelakkan pembangunan dalam zon saluran dataran

banjir

4.2 Pinggir Dataran Banjir (Flood Fringe)

i. Guna tanah dibenarkan dengan syarat ia dilindungi dari ancaman banjir atau

tertakluk kepada keperluan peraturan untuk tempat kediaman, komersial

dan pemuliharaan.

ii. Aktiviti rekreasi dibenarkan dengan kawalan kebersihan alam sekitar dan banjir yang ketat.

iii. Pembangunan baru hanya boleh

dipertimbangkan di zon “flood fringe” dengan syarat-

a) Langkah-langkah menghadapi risiko bencana banjir telah dibuat.

b) Risiko bencana banjir yang baru tidak akan wujud manakala risiko bencana banjir sedia ada tidak

memberi kesan yang lebih buruk. c) Tidak ada impak alam sekitar yang

nyata. d) Mempunyai maklumat mencukupi

bagi permohonan pembangunan

yang telah dicadangkan terpelihara dari kesan banjir 100 tahun.

e) Mengemukakan Pelan Pengurusan Risiko Banjir yang disahkan oleh Jurutera Profesional dan

bertanggungjawab sepenuhnya terhadap pelan berkenaan.

iv. Pembangunan yang melibatkan

kemudahan awam seperti hospital,



sekolah, kemudahan taska, balai polis

dan balai bomba tidak dibenarkan.

4.3 Zon Luar Dataran Banjir

i. Semua pembangunan yang berlaku di

luar kawasan tadahan banjir adalah dibenarkan tertakluk kepada syarat-

syarat dan garis panduan sedia ada. ii. Kawasan yang berfungsi sebagai

kolam takungan (storage pond) semula jadi air larian ribut (flood

storage) seperti hutan paya laut dan hutan paya gambut perlu dipulihara dan dipelihara untuk mengekalkan

keseimbangan dataran banjir.

iii. Semua pembangunan perlu mematuhi keperluan Manual Saliran Mesra Alam Malaysia (MSMA) dan juga kawalan

hakisan dan kelodak (Erosion and Sediment Control Plan - ESCP)

terutamanya dalam menyediakan kawalan di punca iaitu kawalan kuantiti, kualiti air dan juga pelan

hakisan dan sedimen.

iv. Semua tapak letak kenderaan perlu menggunakan permukaan telap air.

v. Semua pembangunan perindustrian

baru perlu menyediakan sistem

pengumpulan dan penggunaan semula air hujan (SPAH) dan

mempertimbangkan keperluan On-Site Detention (OSD).

vi. Semua pembangunan perlu

mempunyai kemudahan pengolahan kumbahan yang dilengkapi dengan

sistem rawatan sebelum dialirkan keluar.

vii. Pembangunan perindustrian mesti

dilengkapi dengan kemudahan pelupusan sisa dan bahan buangan

industri.




KSAS/ Kategori

*Tah

ap

Kesen

sit

ifan


Aktiviti tidak dibenarkan

Catatan / GP Aktiviti Syarat

Zon Saluran Dataran Banjir

1

Rekreasi Struktur kekal tidak dibenarkan.

Mematuhi MSMA dan kajian

Pelan Pengurusan Lembangan Sungai Bersepadu “Integrated River Basin Management” (IRBM), JPS.

Sebarang perubahan bentuk mukabumi tidak menambah risiko banjir sedia ada

Pembangunan berstruktur di kawasan rizab sungai tidak dibenarkan dan perlu mengikut MSMA JPS.

Pembangunan

yang terlibat dengan pelupusan, penyimpanan, perawatan dan pembuatan bahan-bahan yang berbahnya.

Pembangunan perkhidmatan awam seperti polis, bomba atau hospital.

Mengutamakan langkah-langkah bukan berstruktur seperti mengenakan “flood proofing” untuk bangunan sediada, perancangan amaran banjir dan pemindahan, pengezonan, dan

kawalan pembangunan.

Mengadakan pembinaan struktur (Structural works) seperti flood mitigation dam, tetambak, lintasan banjir (by-pass floods), memperbaiki saluran air keluar dan membentuk takungan air sebagai pilihan kedua sekiranya langkah-langkah bukan berstruktur kurang berkesan.



KSAS/ Kategori

*Tah

ap

Kesen

sit

ifan



Catatan / GP Aktiviti Syarat

Zon Pinggir

Dataran Banjir

2 Aktiviti rekreasi

Pembangunan baru hanya boleh dipertimbangkan di zon “flood fringe” apabila mematuhi syarat-syarat yang dikenakan

oleh JPS.

Kawalan kebersihan alam

sekitar dan banjir yang ketat.

Langkah-langkah menghadapi risiko bencana banjir telah dibuat

Risiko bencana banjir yang

baru tidak akan wujud manakala risiko bencana banjir sedia ada tidak dimudaratkan lagi

Tidak ada impak alam sekitar yang nyata

Berupaya untukmembolehkan

kenderaan dan manusia bergerak dengan selamat ketika masuki dan keluar dari zon tersebut apabila berlakunya banjir, hakisan dan lain-lain kecemasan

Adanya maklumat yang mencukupi menyusuli permohonan yang menunjukkan pembangunan yang dicadangkan dipelihara oleh kesan banjir 100 tahun.

Pembangunan

yang melibatkan kemudahan sosial atau kecemasan seperti hospital, dan sekolah.

Kawasan yang berfungsi

sebagai kolam takungan semula jadi seperti hutan paya laut dan hutan paya gambut perlu dipulihara untuk mengekalkan keseimbangan dataran banjir.

Nota:


KSAS Tahap 1: Pembangunan, pertanian atau pembalakan tidak dibenarkan kecuali ekopelancongan,

penyelidikan dan pendidikan.

KSAS Tahap 2:

Pembangunan atau pertanian tidak dibenarkan. Pembalakan mampan dan

ekopelancongan berimpak rendah dibenarkan tetapi tertakluk kepada halangan

setempat.

KSAS Tahap3: Pembangunan terkawal di mana jenis dan intensiti pembangunan perlu tertakluk kepada

ciri-ciri halangan.

GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN DAN PEMBANGUNAN 66 KSAS TANAH LEMBAP


BAHAGIAN II

TANAH LEMBAP (WETLAND)



6. DEFINISI TANAH LEMBAP

(WETLAND)

GPPPP ini meliputi tanah lembap yang didefinisikan oleh Konvensyen Ramsar atau Konvensyen ke Atas Tanah Lembap

sebagai:- “…areas of marsh, fen, peatland or water,

whether natural or artificial, permanent or temporary, with water that is static or flowing, fresh, brackish or salt, including

areas of marine water the depth of which at low tides does not exceed six metres”. Secara umumnya, tanah lembap didefinisikan sebagai „tanah yang ditenggelami (submerged) atau digenangi

(inundated) air sepanjang masa atau sebahagian masa sahaja‟. GPPPP ini juga meliputi kriteria pengenalpastian tanah lembap yang

berkepentingan antarabangsa.

6.1 Tanah Lembap Sebagai KSAS

Tanah lembap merupakan habitat penting

kepada pelbagai kehidupan flora dan fauna. Tanah lembap seperti Tapak Ramsar

mempunyai kepentingan antarabangsa dan nilai warisan tinggi.

Tanah lembap seperti tanah gambut mempunyai risiko bencana alam sekitar

akibat pemendapan, kebakaran atau kejadian banjir sekiranya dibangunkan

tanpa kawalan. Penukaran guna tanah lembap boleh

menyebabkan kehilangan fungsi sokongan

hidup terutama dari segi kepelbagaian biologi atau kehilangan kawasan yang

mempunyai nilai warisan tinggi.

Kawasan tanah lembap dikategorikan sebagai KSAS di mana ia mempunyai fungsi sokongan hidup, nilai warisan dan

berpotensi sebagai kawasan risiko bencana.

KSAS

Bernilai

Warisan

KSAS

Bernilai

Sokongan

Hidup

KSAS

Berisiko

Bencana

Fungsi Utama Fungsi Utama Fungsi Utama

Tanah Lembap

seperti Tapak

Ramsar dan

UNESCO Man

and Biosphere

yang

mempunyai

kawasan tanah

lembap yang

berkepentingan

antarabangsa.

Habitat

kepada

pelbagai

kehidupan

flora dan

fauna dan

mempunyai

kepelbagaian

biologi yang

tinggi.

Berfungsi

sebagai kolam

takungan air

semulajadi.

Pembangunan

tanpa kawalan

menyebabkan

pemendapan

tanah,

kebakaran atau

kejadian banjir.

7. PRINSIP-PRINSIP PERANCANGAN

7.1 Pemuliharaan Dan Penggunaan

Lestari Tanah Lembap

Pada amnya, semua kawasan tanah

lembap hendaklah mengambilkira prinsip pemuliharaan dan penggunaan lestari.

Prinsip ini adalah selaras dengan dasar-dasar antarabangsa dan kebangsaan sedia ada.



7.2 Pertukaran Guna Tanah di Tanah Lembap yang telah dikategorikan

sebagai Zon Pemeliharaan / Pemuliharaan tidak dibenarkan

Tanah lembap seperti tanah gambut mempunyai risiko bencana alam sekitar

akibat pemendapan, kebakaran atau kejadian banjir sekiranya ia dibangunkan

tanpa kawalan.

Penukaran guna tanah lembap boleh menyebabkan kehilangan suatu fungsi sokongan hidup terutamanya dari segi

kepelbagaian biologi atau kehilangan suatu kawasan yang mempunyai nilai warisan

tinggi. Sehubungan itu, pertukaran guna tanah

bagi tanah lembap yang telah dikategorikan sebagai zon pemeliharaan

/pemuliharaan tidak dibenarkan. 7.3 Pembentukan Zon Penampan di

Sekeliling Tanah Lembap

Pembentukan zon penampan di sekeliling tanah lembap yang telah dikategorikan sebagai zon pemeliharaan/pemuliharaan

adalah perlu bagi mengekalkan habitat di sekitar zon tersebut dan juga mengelakkan

tanah lembap daripada dikeringkan termasuk untuk kegiatan pertanian yang memerlukan sistem perparitan.

7.4 Mematuhi Dasar dan Peraturan Semasa

Dasar Huraian

Konvensyen ke

Atas Tanah Lembap

(Convention on Wetlands atau Konvensyen

Ramsar)

Tanah lembap merupakan ekosistem penting untuk pemuliharaan dan penggunaan lestari. Malaysia telah

menandatangani Konvensyen Ramsar pada 10 Nov 1994 dan meratifikasikan Konvensyen ini pada 10 Mac 1995.

Berikut merupakan senarai tapak Ramsar di Malaysia:-

Tasek Bera, Pahang diuruskan oleh

Jab. Perlindungan Hidupan Liar dan Taman Negara dan disenaraikan sebagai tapak Ramsar pada 10 Nov 1994.

Tanjung Piai, Johor diuruskan oleh Perbadanan Taman Negara Johor (PTNJ) dan disenaraikan pada 31 Jan 2003.

Pulau Kukup, Johor diuruskan oleh PTNJ dan disenaraikan pada 31 Jan 2003.

Sungai Pulai, Johor diuruskan oleh

Jab. Perhutanan Negeri Johor dan disenaraikan pada 31 Jan 2003.

Kuching Wetlands National Park, Sarawak diuruskan oleh Jab. Hutan Sarawak dan disenaraikan pada 8 Ogos 2005.

Lower Kinabatangan-Segama

Wetlands, Sabah diuruskan oleh Pej. Hasil Bumi Sabah dan Jab. Perhutanan Sabah dan disenaraikan pada 28 Okt 2008.

Agenda 21

Merupakan program global yang komprehensif yang menekankan keperluan pembangunan mapan di

kawasan tanah lembap.

Convention on Biological

Diversity (CBD)

Ditandatangani oleh Malaysia pada

tahun 1992 dan disahkan pada tahun 1994 juga merangkumi PPL tanah lembap. Objektif utama CBD adalah pemuliharaan kepelbagaian biologi dan menggalakkan pembangunan mampan. Setiap negara Parti dikehendaki membentuk satu sistem bagi memulihara kawasan-kawasan terpilih termasuk garis panduan bagi pengurusannya.



Dasar Huraian

Dasar

kepelbagaian Biologi

Kebangsaan 2016-2025

Dasar kepelbagaian Biologi Kebangsaan 2016-2025 ialah dasar yang menyentuh aspek kehidupan secara menyeluruh, dan bukannya hanya kehidupan manusia semata-mata. Dasar ini juga menekankan kepentingan untuk kita melindungi haiwan dan tumbuh-tumbuhan, di samping memahami kepentingannya kepada ekonomi negara

dan tanggungjawab semua pihak dalam melindungikepelbagaian biologi yang wujud di negara ini.

National Conservation

Strategy (NCS)

National Conservation Strategy (NCS) yang dirumuskan pada tahun 1993 oleh EPU mempunyai objektif utama untuk memulihara kepelbagaian biologi. Kawasan hutan paya dan hutan paya air tawar dipulihara dan dimasukkan dalam proses perancangan fizikal.

Perundangan semasa yang membabitkan tanah lembap adalah:-

i. Akta Pemuliharaan Hidupan Liar 2010. ii. Akta Taman Negara 1980.

iii. Enakmen-enakmen di bawah bidang kuasa negeri.


8.1 Mengenalpasti Dan Memelihara Tanah Lembap Berkepentingan Antarabangsa

Kawasan tanah lembap mempunyai ciri-ciri

unik yang berkepentingan antarabangsa dan mempunyai kepelbagaian biodiversiti yang tinggi perlu dikenalpasti dan dizonkan

dalam proses perancangan guna tanah. Tanah lembap berkepentingan

antarabangsa perlu memenuhi kriteria yang ditetapkan oleh National RAMSAR Information Toolkit: A Resource Toolkit for

Wetland Managers and Planners (NRE 2001) seperti berikut:

Kriteria 1 ”it contains a representative, rare, or unique

example of a natural or near-natural wetland

type found within the appropriate bio-

geographic region”.

Kriteria 2 “it supports vulnerable, endangered, or

critically endangered species or threatened

ecological communities”.

Kriteria 3

”it supports populations of plant and/or animal

species important for maintaining the biological

diversity of a particular bio-geographic region”.

Kriteria 4

“it supports plant and/or animal species at a critical stage in their life cycles, or

provides refuge during adverse conditions”.

Kriteria 5 “it regularly supports 20,000 or more

waterbirds”.

Kriteria 6

“it regularly supports 1% of the individuals in a population of one species or

subspecies of waterbird”.

Kriteria 7 ”it supports a significant proportion of indigenous fish subspecies, species or families, life-history stages, species

interactions and/or populations that are representative of wetland benefits and/or values and thereby contributes to global

biological diversity”.



Kriteria 8 “it is an important source of food for fishes, spawning ground, nursery and/or migration path on which fish stocks, either within the

wetland or elsewhere, depend”.

Kriteria 9

“it regularly supports 1% of the individuals in a population of one species or subspecies of wetland-dependent non-

avian animal species”.

8.2 Pemeliharaan Kawasan Tanah Lembap

i. Kawasan tanah lembap yang

dikenalpasti dan dizonkan perlu

diletakkan papan tanda untuk melarang pencerobohan.

ii. Kajian pengukuran tahap kesihatan

ekosistem tanah lembap yang telah

dizonkan perlu dilakukan melalui kepelbagaian biologi, peratus

pencerobohan dan kebolehan melakukan fungsi ekologi.

iii. Sebarang pembangunan atau penukaran guna tanah kawasan tanah

lembap yang berkepentingan tidak dibenarkan terutamanya untuk pertanian atau penternakan

akuakultur kecuali aktiviti eko-pelancongan berimpak rendah dan

penyelidikan. iv. Struktur binaan untuk aktiviti eko-

pelancongan dan penyelidikan adalah terhad kepada pembinaan pelantar

(boardwalk) atau bangunan kayu atas permukaan air yang tidak

mengganggu ekosistem semula jadi tanah lembap.

v. Reka bentuk struktur binaan seperti

bangunan kayu perlu diselaraskan

dengan keadaan persekitaran tanah lembap tersebut.

vi. Program pemuliharaan perlu

dijalankan untuk memulihara kawasan tanah lembap yang sudah terganggu dan terosot (degraded).

vii. Tapak masuk ke kawasan tanah

lembap seperti pejabat urus setia dan tempat letak kereta hendaklah dibina di luar zon penampan.

viii. Pelan pemantauan paras air perlu

dijalankan di kawasan tanah lembap untuk memastikan paras air sentiasa berada pada paras optimum semasa

musim hujan dan musim kemarau.

ix. Langkah-langkah perlu diambil untuk memastikan bahawa sebarang aktiviti di sekeliling kawasan tanah lembap

tidak menjejaskan/mengubah aliran semulajadi air permukaan.Paras air

tanah juga perlu dikekalkan dengan pengurusan sumber air yang lestari. Pembinaan sekatan terusan (canal

blocking) akan membantu mengekalkan paras air tanah dan

menyokong pemulihan dan pengembangan fauna dan flora.



Foto 2: Contoh pembinaan pelantar (boardwalk) yang tidak mengganggu

ekosistem semula jadi tanah lembap

Sumber:http://www.nst.com.my/node/65494,

Dis. 2014


9.1 Zon Penampan

i. Zon penampan selebar 1 km hendaklah disediakan di sekitar tanah

lembap yang telah dizonkan tersebut. Tanaman yang memerlukan perparitan tidak dibenarkan ditanam

di dalam zon tersebut.

ii. Pembangunan struktur kekal atau akuakultur tidak dibenarkan di kawasan zon penampan kecuali

kegiatan perhutanan-sosial (Social-forestry).

iii. Semua pembangunan yang berlaku di

luar zon penampan adalah dibenarkan tertakluk kepada syarat-syarat dan GP sedia ada.

v. Semua pembangunan mesti

mengadakan kemudahan pembetungan najis yang dilengkapi

dengan sistem perawatan yang mematuhi Standard A Peraturan-Peraturan Kualiti Alam Sekeliling

(Kumbahan) 2009 sebelum dialirkan keluar.

http://www.nst.com.my/node/65494



Garis panduan khusus pembangunan di kawasan tanah lembap adalah seperti jadual dibawah.

KSAS/ Kategori

#T

ah

ap

Kesen

sit

ifan

Aktiviti Dibenarkan dengan

syarat


Catatan / GP

Aktiviti Syarat

Tanah Lembap yang telah dizonkan

1 Tiada, kecuali aktiviti yang disenaraikan dalam tujuan pengezonan.

tiada Pembalakan

Pertanian

Akuakultur

Zon penampan 1 km

sekitar tanah lembap yang dizonkan

2 Rekreasi

Utiliti

Perhutanan Sosial (Social-Forestry)

Penyediaan

pelan pengurusan alam sekitar

Mengikut GP Jabatan Perhutanan

Pembangunan

struktur kekal

Pertanian

Akuakultur

Struktur binaan untuk aktiviti

eko-pelancongan dan penyelidikan adalah terhad kepada pembinaan pelantar (boardwalk) atau bangunan kayu yang dibina di atas permukaan air.

Hutan Paya Laut 1 Rekreasi

Penyelidikan

Eko-

pelancongan

Penyediaan pelan pengurusan alam sekitar.

Semua aktiviti. Struktur binaan untuk aktiviti eko-pelancongan terhad kepada pembinaan pelantar (boardwalk)

Akitiviti penyelidikan terhad kepada impak rendah dan tidak melibatkan kemusnahan kawasan hutan laut.

Hutan paya gambut 1 Rekreasi

Penyelidikan

Eko-

pelancongan

Penyediaan pelan pengurusan alam sekitar terutamanya untuk pengurusan

paras air tanah gambut dan di sekeliling zon penampan.

Semua aktiviti terutamanya aktiviti perparitan.

Kawasan tanah gambut perlu dikenalpasti sebelum sebarang aktiviti dijalankan ke atas kawasan tersebut

Zon penampan perlu diwujudkan di sekeliling

kawasan tanah gambut sekurang-kurangnya

1km.

Aliran air permukaan dan air bawah tanah perlu dikenalpasti dan pelan pengurusan sumber air perlu disediakan.



Nota: *Tahap kesensitifan:




GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN DAN PEMBANGUNAN 74 KSAS TANAH BEKAS LOMBONG


BAHAGIAN III

TANAH BEKAS LOMBONG



10. DEFINISI TANAH BEKAS

LOMBONG

Tanah Bekas Lombong bermaksud kawasan yang pernah digunakan untuk tujuan perlombongan atau pengkuarian

yang telah luput tempoh pajakan termasuk kolam bekas lombong. Garis panduan ini

meliputi 2 jenis bekas lombong iaitu lombong dedah dan lombong bawah tanah

seperti berikut:

10.1 Kawasan Tanah Bekas

Lombong Jenis Dedah Ka

i. Lombong Aluvium

Enapan bijih aluvium yang besar terletak di kawasan pamah sungai besar. Ia dilombong dengan

menggunakan kapal korek dan kaedah dedah dengan menggunakan pam

kelikir berperingkat.

Enapan bijih aluvium yang kecil

biasanya didapati di lembangan sungai kecil atau sederhana di mana kawasan

yang terlibat adalah daripada beberapa puluh hingga beberapa ratus hektar. Di kawasan lembangan hulu sungai,

enapan bijih juga wujud pada sedimen yang kasar (kerikir dan batu tongkol).

Enapan bijih aluvium jenis ini dilombong dengan menggunakan kaedah dedah (opencast) dengan menggunakan

palong biasa.

Pada amnya, kawasan yang

ditinggalkan oleh jenis lombong ini terdiri daripada pasir dan selut. Keadaan ini boleh mempengaruhi

keadaan pemendapan tanah kawasan tersebut.

ii. Lombong Batuan Keras

Perlombongan jenis ini melibatkan peletupan dan pengorekan batuan keras

bagi tujuan mendapatkan bijih dan bahan batuan. (proses yang akan meninggalkan bahan batuan, hampas

basah dan bahan toksik).

Hasil peninggalan lombong jenis ini ialah longgokan batuan dan kolam hampas basah (Tailing Storage

Facilities, TSF). Ia juga meninggalkan sisa bahan kimia berbahaya.

(Awareness-Slope, instability of TSF, bahaya sisa toksik)

10.2 Kawasan Tanah Bekas

Lombong Jenis Bawah Tanah

i. Lombong Kolong (Adit)

Lombong kolong merupakan teknik

perlombongan bawah tanah dengan membina terowong di dalam batuan terluluhawa atau keras. Di dalam

batuan terluluhawa, terowong dibina dengan menggunakan skop atau

cangkul, manakala bagi batuan keras,



terowong dibina dengan menggunakan bahan letupan. Contoh lombong kolong

untuk melombong wolframit terletak di Bukit Kachi, Kedah; bijih timah di

Serendah, Selangor; emas di Selingsing, Pahang; dan arang batu di Sarawak.

Lombong kolong meninggalkan

terowong bawah tanah yang tidak selamat kerana kebiasaannya

ditenggelami air. Terowong tersebut juga menyebabkan tanah runtuh dan tanah mendap. Dilombong-lombong

yang mempunyai mineral sulfida, aliran lombong berasid (AMD) boleh terjana.

Ini akan menyebabkan aliran lombong berasid yang mengandungi logam berat yang tinggi.

Kajian geoteknik perlu dijalankan untuk

menentukan terowong bawah tanah tersebut tidak runtuh dan berlakunya pemendapan untuk mengelakkan

geobencana. Kajian juga perlu dijalankan untuk memastikan luahan

dari kawasan lombong kolong tidak menjana aliran lombong berasid.

Foto 3: Kolam lombong yang terbentuk daripada perlombongan bijih

timah dengan menggunakan kapal korek

Sumber: http://www.selangor.gov.my/, Nov.2013

Foto 4: Kawasan tanah bekas lombong

yang wujud daripada perlombongan bijih timah dengan menggunakan kapal korek

Sumber:http://bengkelnlp.blogspot.com/, Sept.2012

http://www.selangor.gov.my/

http://bengkelnlp.blogspot.com/



10.3 Kawasan Tanah bekas lombong

Sebagai KSAS

Kawasan tanah bekas lombong

menunjukkan beberapa perspektif dari segi KSAS-

i. KSAS Berisiko Geobencana

Pembangunan yang dijalankan tanpa kawalan di atas kawasan tanah bekas

lombong boleh mengancam keselamatan awam dan kerosakan harta benda.

Geobencana wujud kerana penurunan tanah (di sebabkan oleh selut lombong

atau taih lembut atau kolong dan lubang bawah tanah), tanah runtuh, air kolam bertoksik atau berasid dan batu hampar

terdiri daripada batu kapur yang boleh menyebabkan pemendapan tanah dan

lubang benam.

ii. KSAS Sebagai Kawasan Geopelancongan

Kawasan tanah bekas lombong yang menunjukkan nilai sejarah dan kebudayaan

boleh dikelaskan sebagai KSAS warisan dan dipulihara untuk tujuan pelancongan

seperti bekas lombong timah bawah tanah di Sungai Lembing, Pahang.

Terdapat juga tanah bekas lombong dedah yang digunakan sebagai kawasan rekreasi

dan taman tema seperti Sunway LagoonTheme Park, Clearwater Sanctuary, Taman Tasik Taiping, Taman Titiwangsa,

sebahagian Paya Indah Wetlands di

Dengkil, Sungai Besi Mines Resort, Tasik Rekreasi Sukan Air di Ampang, Kuang dan

Kuchai Lama.

iii. KSAS sebagai Kawasan Ekologi dan Sokongan Hidup

Kawasan tanah bekas lombong boleh dijadikan sebagai kawasan ekologi yang

unik dan mempunyai ciri yang boleh dipelihara atau dipulihara untuk kehidupan

liar (seperti di Taman Alam Kinta di Perak dan Tanah Lembap Paya Indah Wetlands di Selangor).

Kolam kawasan bekas lombong aluvium

secara kebanyakannya berpotensi untuk dijadikan sebagai takungan sumber bekalan air (Bestari Jaya di Selangor).

Tanah bekas lombong aluvium terdapat akuifer yang sesuai digunakan sebagai

bekalan air bawah tanah. Keadaan ini membolehkannya dikelaskan sebagai KSAS sokongan hidup.

Di samping itu, tanah bekas lombong juga

sesuai untuk aktiviti pertanian dan penternakan seperti yang dijalankan di Lembah Kinta di Perak.



10.4 Kategori Kawasan Tanah Bekas Lombong KSAS

Kepentingan Kawasan Tanah bekas lombong sebagai KSAS adalah seperti berikut:-

KSAS

Bernilai

Warisan

KSAS Bernilai

Sokongan

Hidup

KSAS

Berisiko

Bencana

Fungsi Utama Fungsi Utama Fungsi Utama

Kawasan

dipulihara

untuk geo

pelancongan

Sebagai

keperluan

ruang dan

pembekalan

makanan

(tanah bekas

lombong

dibangunkan

untuk pertanian

dan perikanan)

Bekalan air dan

bahan binaan

.1 Pembangunan

infrastruktur di

atas tanah bekas

lombong.

11. PRINSIP-PRINSIP

PERANCANGAN

11.1 Kawasan Bekas Lombong yang Dibangunkan Hendaklah Dipastikan Tidak Mempunyai

Risiko Geobencana

Kajian teliti perlu dijalankan untuk menentukan pembangunan yang dicadangkan di atas kawasan bekas

lombong tidak mempunyai risiko geobencana yang boleh

mengakibatkan ancaman kepada keselamatan awam, kerosakan harta benda, pencemaran air bawah tanah

dan degradasi tanah.

11.2 Pemeliharaan Tanah bekas lombong Sebagai Kawasan Warisan Geologi dan Landskap

i. Fungsi yang diutamakan adalah sebagai kawasan warisan geologi dan landskap (iaitu berperanan dari

segi KSAS Warisan). Walau bagaimanapun, fungsi kegunaan

tanah kering dan badan air ini kebiasaannya untuk kawasan rekreasi. Contoh tapak rekreasi di

atas kawasan bekas lombong adalah seperti berikut:-

a) Taman Tasik Titiwangsa. b) Paya Indah Wetlands.

c) Sunway Lagoon. d) Mines Resort. e) Taman Tasek Taiping.



ii. Kawasan tanah bekas lombong yang dicadangkan untuk pembangunan

sebagai tapak warisan geologi hendaklah dipastikan mempunyai ciri

warisan (geologi dan landskap) atau ciri ekologi yang unik dan tidak dapat digantikan. Oleh itu, pendapat

pakar diperlukan sebelum pembangunan diluluskan.

Foto 5: Contoh tapak rekreasi yang dibina

di atas kawasan bekas lombong di Mines Resort, Sri Kembangan, Selangor

Sumber:http://www.palaceofthegoldenhorses.com.

my/

11.3 Pemeliharaan Tanah Bekas

Lombong Sebagai Sokongan Hidup

Kolam kawasan bekas lombong aluvium secara kebanyakannya berpotensi untuk

dijadikan sebagai takungan sumber bekalan air (Bestari Jaya di Selangor). Tanah bekas lombong aluvium terdapat

akuifer yang sesuai digunakan sebagai sumber air tanah. Keadaan ini

membolehkannya dikelaskan sebagai KSAS sokongan hidup.

Di samping itu, tanah bekas lombong juga

sesuai untuk aktiviti pertanian dan penternakan seperti yang dijalankan di

Lembah Kinta, Perak. kolam bekas lombong juga boleh

digunakan sebagai kolam takungan air (retention pond) sebagai kawalan banjir.

12. KESELAMATAN AWAM PERLU DIUTAMAKAN

Keselamatan awam perlu diutamakan bagi kawasan bekas lombong yang dibangunkan

sebagai taman rekreasi atau taman ekologi. Kawasan yang dipilih perlu

ditentukan kesesuaiannya serta mempunyai kualiti air kolam dan air tanah yang mematahui had yang ditetapkan oleh

pihak yang bertanggungjawab.

Kawasan bekas lombong yang dibangunkan sebagai kawasan takungan air bersih perlu mengutamakan kualiti airnya dan

mengelakkan pencemaran yang boleh berlaku melalui penggerakan air tanah

13. MEMATUHI PERUNDANGAN

DAN PERATURAN SEMASA

i. Akta Pembangunan Mineral 1994. ii. Akta Penyiasatan Kaji Bumi 1974.

iii. Kanun Tanah Negara 1965. iv. Akta Warisan Kebangsaan 2005. v. Akta Kualiti Alam Sekeliling 1974. vi. Akta Bahan Letupan 1957.



vii. Enakmen Mineral Negeri-negeri. viii. Enakmen Perhutanan Negeri-Negeri.


14.1 Pemuliharaan Kolam Bekas Lombong

Sebelum sesuatu kawasan lombong dimajukan, perkara berikut perlu diambil

kira:

i. Kawasan tanah bekas lombong

mestilah dikenalpasti, dipetakan dan dizonkan sebagai Kawasan Sensitif

Alam Sekitar dalam Rancangan Struktur Negeri, Rancangan Tempatan dan Rancangan Kawasan Khas.

ii. Kajian yang perlu dijalankan untuk

memulihkan kolam tanah bekas lombong sedia ada merangkumi:-

a) memperolehi data fizikal seperti keluasan, bentuk, kedalaman kolam, jenis sedimen pada dasar

kolam; b) perlu menentukan sama ada masih

ada potensi mineral dan bahan batuan;

c) ketebalan selut perlu ditentukan

dan sifat-sifat fizikal seperti kandungan air, saiz butiran, Had

Atterberg dan lain-lain; d) bagi kedalaman kolam yang

kurang daripada 10m, pemulihan

hendaklah dibuat dengan kaedah pembuangan selut dan diikuti

penambakan pasir; dan

e) selut yang digali keluar mesti disimpan pada kawasan yang

disediakan supaya tidak mencemarkan air permukaan

seperti sungai, parit dan kolam.

iii. Laporan Geologi / Geoteknik yang

dikemukakan hendaklah mengandungi maklumat-maklumat berikut:

a) sifat fizikal kolam bekas lombong seperti saiz, kedalaman air,

ketebalan lapisan sedimen, jenis dan kedalaman batu hampar;

b) kehadiran mineral atau bahan

batuan yang berpotensi untuk dibangunkan. dan

c) Penilaian kualiti air di kolam takungan untuk menentukan kualiti air untuk kesesuaian

pembangunan.

iv. Bagi kawasan tanah gambut, kaedah geoteknik yang sesuai digunakan untuk mengelak kejadian tanah

mendap.

v. Bagi kawasan batu kapur yang wujud sebagai batu hampar, jenis atau bentuk profil permukaan keras

termasuk lubang atau gua perlu dipastikan. Penilaian potensi kejadian

lubang benam dan kaedah mitigasi perlu dilaksanakan.




15.1 Zon Penampan

i. Sekiranya KSAS tanah bekas lombong berwarisan dijadikan taman

ekologi / geologi atau tugu geologi, satu zon penampan selebar 50 m mengelilingi kawasan tersebut

hendaklah diadakan. Pembangunan intensiti rendah yang tidak

menyebabkan sebarang pencemaran udara, bunyi dan air permukaan dan air tanah dibenarkan.

ii. Jika KSAS bekas lombong

berwarisan dijadikan taman rekreasi, zon penampan 200m diperlukan (Akta 645). Pembangunan

berdekatannya dibenarkan dengan syarat tidak menyebabkan sebarang

pencemaran udara, bunyi dan air permukaan dan air tanah.

16. PEMULIHARAAN DAN

PEMBANGUNAN

i. Bagi tanah bekas lombong jenis dedah (opencast), semua cerun

hendaklah dipastikan selamat dan tidak menyebabkan kejadian tanah runtuh.

ii. Kolam bekas lombong tidak

dibenarkan untuk sebarang pembangunan sekiranya mengandungi bahan toksik yang

melebihi had peraturan dan undang-undang yang berkuatkuasa

iii. Bagi tanah bekas lombong jenis

kolong, kajian geoteknik untuk menentukan kekukuhan terowong dan kolong di bawah permukaan

mesti dilakukan untuk mengelakkan kejadian lubang benam.



Jadual Di Bawah Menunjukkan Panduan Perancangan Dan Pemeliharaan Guna Tanah

Kawasan Tanah Bekas Lombong.

KSAS/ Kategori

*Tah

ap

Kesen

sit

ifan



Catatan / GP

Aktiviti Syarat

Jenis dedah aluvium

3 Aktiviti Pembinaan

Perindusrian Rekreasi

Akuakultur

Tanaman dan ternakan

Kajian tapak diperlukan untuk mengelakkan geobencana.

Kajian terperinci diperlukan jika kolam lombong dicadang untuk dipulihkan.

Kajian EIA sekiranya tertakluk kepada Akta Kualiti Alam Sekeliling 1974

Pelupusan sisa pepejal dan toksik.

Industri yang menggunakan bahan beradioaktif dan kimia toksik.

Semua industri yang boleh mencemarkan air tanah.

Semua syarat mengikut akta dan enakmen-enakmen bagi setiap aktiviti ditetap mesti dipatuhi.

Jenis dedah batuan keras

2 Aktiviti Pembinaan Terhad.

Perindusrian Terhad.

Rekreasi. Tanaman dan

Ternakan. Tadahan Air.

Kajian tapak perlu untuk menentukan kesesuaian tapak dan mengelakkan geobencana.

Kajian terperinci perlu jika kolam lombong dicadang untuk dipulih.

Pastikan bahan sisa buangan bukan yang toksik atau radioaktif.

Pastikan bahawa air dalam kolam tidak toksik.

Pelupusan Sisa Pepejal dan Toksid.



Semua syarat mengikut akta dan enakmen-enakmen bagi setiap aktiviti ditetap mesti dipatuhi.



KSAS/

Kategori

*Tah

ap

Kesen

sit

ifan



Catatan / GP

Aktiviti Syarat

Jenis Bawah

Tanah

2 Aktiviti Pembinaan Terhad

Perindusrian Terhad

Rekreasi Tanaman dan

Ternakan

Kajian tapak perlu untuk menentukan

kesesuaian tapak dan mengelakkan geobencana.

Kajian terperinci perlu jika kolam lombong dicadang untuk dipulihkan.

Pastikan bahan sisa buangan bukan toksik atau radioaktif.

Pastikan bahawa air dalam kolam tidak toksik.

Pelupusan sisa pepejal dan toksik.



Semua syarat mengikut akta-akta dan

enakmen-enakmen bagi setiap aktiviti ditetap mesti dipatuhi.

Nota: *Tahap kesensitifan:


KSAS Tahap 2: Pembangunan atau pertanian tidak dibenarkan. Pembalakan mampan dan ekopelancongan berimpak

rendah dibenarkan tetapi tertakluk kepada halangan setempat.


GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN DAN PEMBANGUNAN 84 KSAS TASIK

Bahagian IV

TASIK



17. DEFINISI TASIK

Kawasan tasik (semula jadi / buatan) didefinisikan sebagai satu kawasan

permukaan bumi yang ditakungi air seluas 1 hektar atau lebih dengan pelbagai

kedalaman yang secara umumnya mengandungi nutrien yang mampu membiakkan hidupan air untuk faedah

sosio-ekonomi dan rekreasi masyarakat setempat. Jenis-jenis tasik (dan contoh)

adalah seperti di jadual berikut:-

Jenis Tasik Ciri-Ciri

TASIK ASLI

Tasik Paya

Contoh :

Tasek Bera dan

Tasek Chini

Terbentuk hasil daripada

proses semulajadi.

Kandungan air berubah-ubah

mengikut musim hujan dan

bergantung terus kepada

persekitaran habitat

semulajadi.

Keseimbangan ekologi dan

ekosistem perlu dijaga dan

menyediakan habitat yang

kaya dengan biodiversiti dan

kehidupan biologi.

Tasik Laguna

Contoh :

Marang Safari

Resort

Terbentuk di belakang beting

pasir, berm dan permatang

atau pantai kuno.

Kejadiannya dari segi geologi

adalah baru (recent) dan

terbentuk memanjang selari

dengan pantai.

Jenis Tasik Ciri-Ciri

Tasik Ladam

Contoh :

Sungai

Kelantan

Sungai Pahang

Sungai Perak

Terbentuk di hilir sungai

akibat proses semulajadi.

Perubahan aliran sungai

mengakibatkan pemisahan

bahagian liku sungai

meninggalkan formasi yang

dikenali sebagai tasik ladam.

Bersaiz kecil, berbentuk

ladam dan mudah kering.

TASIK BUATAN

Tasik Bekas

Lombong

Contoh :

Tasik Taiping

Tasik

Titiwangsa

Tasik Sungai

Besi

Terbentuk hasil aktiviti

perlombongan.

Keluasan dan kedalaman

tasik tidak mempunyai

hubungan dengan sungai di

sekitarnya.

Tidak melalui proses pasang

surut dan tidak dikelilingi

habitat semula jadi.

Tasik Empangan

Contoh :

Empangan

Semenyih

Tasik Kenyir

Empangan

Temenggor

Terbentuk oleh tindakan

kerja manusia menyekat

laluan air sungai dan

menakungnya untuk tujuan

bekalan air, janakuasa,

pengairan pertanian atau

rekreasi.

Terdapat di hulu sungai dan

persekitarannya dikelilingi

tumbuhan.

Tasik Terancang

Contoh :

Putrajaya

Direkabentuk khas bertujuan

estetik, rekreasi atau sebagai

kolam takungan.

Diterapkan dalam konsep

perancangan sesuatu

kawasan.

Memerlukan pengurusan

ketat untuk menjamin

pengekalannya.

Tasik / Kolam

Takungan

Dibina khas sebagai langkah

tebatan banjir.

Juga sebagai tempat rekreasi

dan pengindahan kawasan.



Foto 6: Contoh tasik semulajadi – Tasek Bera di Pahang

Sumber: https://www.travelblog.org

Foto 7: Contoh tasik buatan – Taman

Tasik Taiping Di Perak

Sumber: http://kosmo.com.my/kosmo

17.1 Tasik Sebagai KSAS

Kawasan tasik merupakan salah satu

sumber pembangunan yang amat bernilai dari segi estetik, warisan negara dan

ekonomi. Keindahan dalam bentuk asalnya harus dikekalkan sebagai aset dan

khazanah negara di samping dinikmati orang ramai.

Tambahan pula, pembangunan pasaran

hartanah dan perubahan citarasa penduduk masa kini telah menggalakkan pembangunan „water front’ semakin

mendapat permintaan di pasaran. Oleh itu, keseimbangan pembangunan di

persekitaran tasik perlu ditekankan supaya menjaga keharmonian, keselamatan dan kemampanan alam sekitar.

KSAS

Bernilai

Sokongan

Hidup

KSAS

Berisiko

Bencana

KSAS

Bernilai

Warisan

Fungsi Utama Fungsi Utama Fungsi

Sampingan

Menyeimbangi

ekosistem dan

kesejahtera-

an hidupan.

Kawasan tasik

berperanan

sebagai kolam

takungan air

semasa

kejadian banjir

Kawasan yang

sensitif

terhadap kerja

pembangu-nan

dan perataan

tanah.

Mempunyai

sumber

kepelbagaian

biologi yang

bernilai tinggi.


Prinsip-prinsip perancangan dan

pembangunan kawasan tasik perlu diteraskan kepada prinsip-prinsip berikut:-



i. Keselamatan

Perancangan dan pembangunan tasik mestilah menghindarkan unsur-unsur

yang mendatangkan ancaman kerosakan dan bahaya kepada kawasan tersebut. Ini adalah untuk menjadikan kawasan

tersebut lebih selamat, liveable mampan dan lebih produktif.

ii. Kebersihan dan Keindahan

a) Memastikan kawasan tasik berada dalam keadaan bersih, indah,

lengkap dengan kemudahan asas dan awam yang mencukupi seperti sistem lalu lintas dan

pengangkutan yang berkesan dan selesa, melalui kekerapan

penyelenggaraan. b) Mengintegrasikan ciri-ciri

kebudayaan dan seni bina, warisan tempatan dalam rekabentuk bangunan berdekatan kawasan

tasik.

iii. Pemelilharaan Alam Sekitar dan Pemuliharaan Sumberjaya Asli yang Mampan

Memelihara kawasan semulajadi tasik yang

sensitif dan mengekalkan peranan ekologinya.


19.1 Mematuhi Perundangan dan Peraturan Semasa

i. Kanun Tanah Negara 1956.

ii. Akta Kualiti Alam Sekeliling 1974. iii. Akta Jalan, Parit dan Bangunan 1974. iv. Akta Pemuliharaan Tanah 1960.

v. Akta Kerajaan Tempatan 1976. vi. Akta Perhutanan Negara 1984.

vii. Akta Perancangan Bandar dan Desa 1976.

viii. Akta Pembangunan Mineral 1994.

ix. Akta Perikanan 1985. x. Akta Pemuliharaan Hidupan Liar 2010

(Akta 716). xi. Akta Penyiasatan Kaji Bumi 1974. xii. Akta Warisan Kebangsaan 2005 (Akta

645) xiii. Water Act 1920 (disemak-1989).

xiv. Akta Pengambilan Balik Tanah 1960. xv. Manual Saliran Mesra Alam (MSMA).

19.2 Panduan Umum Pemeliharaan Tasik

i. Setiap pembangunan perlu mematuhi

garis panduan dan piawaian yang telah ditetapkan seperti nisbah plot,

kepadatan pembangunan, ketinggian bangunan, anjakan bangunan dan sistem jalan raya.

ii. Setiap pembangunan perlu

mengekalkan kawasan semulajadi dan meminimumkan aktiviti yang boleh merosakkan ekosistem persekitaran.

Rekabentuk sirkulasi semulajadi seperti denai diutamakan.



iii. Pembinaan tasik-tasik buatan tertakluk kepada Perintah Kualiti Alam

Sekeliling (Aktiviti Yang Ditetapkan) (Penilaian Kesan Kepada Alam

Sekeliling) 2015 perlu menyediakan laporan EIA dan laporan tersebut perlu mendapat kelulusan daripada Jabatan

Alam Sekitar sebelum projek pembangunan tersebut dimulakan.

iv. Menggalakkan konsep pembangunan bersepadu dan komprehensif yang

bersifat environmental oriented dan mesra alam.

v. Kemudahan awam seperti tempat

rehat, gerai makan, tandas awam,

tong sampah dan tempat letak kenderaan perlu disediakan sebagai

kemudahan sokongan kepada orang ramai yang berekreasi di kawasan

tasik.

vi. Isu atau masalah baru pembangunan di kawasan tasik yang tidak termaktub

di dalam garis panduan ini hendaklah dirujuk kepada jabatan atau agensi-

agensi berkaitan sebelum langkah-langkah tertentu dibuat.

Foto 8 : Contoh pembangunan yang

bersifat environmental oriented dan mesra alam


20.1 Garis Panduan Khusus Pengurusan Tasik

GARIS PANDUAN

Kawalan Kualiti

Air Tasik

Kualiti air tasik perlu dipantau setiap tahun dan dinilai dari semasa ke semasa. Laporan

kualiti air tasik perlu dikemukakan kepada JAS.

Punca pencemaran perlu dikenalpasti dan langkah mengatasi harus dicadangkan dalam

laporan tersebut.

Penyelenggaraan tasik perlu dijalankan sekiranya terdapat penurunan kualiti air.

Kawalan

Penurunan dan

Kenaikan Paras

Air

Paras air tasik perlu diawasi setiap tahun supaya tidak melepasi paras maksimum atau

menurun melampaui paras kritikalnya.

Punca penurunan atau peningkatan paras air hendaklah dikesan dan langkah-langkah

tebatan dapat dilaksanakan.

Sistem rangkaian hidrologi diwujudkan bagi kumpulan tasik kecil untuk mempertingkatkan

dan memanfaatkan fungsinya seperti kawasan penebatan banjir, tadahan air, saliran dan

sebagainya.

Kawalan

Tumbuhan Air

Petunjuk biologi seperti eutrifikasi dan pencetekan iaitu pertumbuhan rumpai dan

tumbuhan air (teratai, keladi bunting, tebu seberau dan rasau) perlu kawalan



penyelenggaraan untuk menyeimbangi biojisim dan ekosistem tasik.

Kaedah mengurangkan tumbuhan air adalah seperti:

- Pemotongan tumbuhan di dasar tasik secara menyelam

- Pemotongan tumbuhan air yang melepasi paras permukaan tasik secara penggunaan

jentera penuai

- Pemasangan lapisan penutup dasar tasik bagi menghalang pertumbuhan rumpai air

dengan penyekatan cahaya matahari.

Kawalan

Penangkapan

Hasil Sumber

Tasik

Penangkapan hasil tasik perlu mengikut jadual penangkapan ikan mengikut musim yang

dikeluarkan oleh Jabatan Perikanan.

Penangkapan ikan secara besar-besaran adalah tidak dibenarkan dan dihadkan kepada cara

memancing sahaja.

Tindakan akan dikenakan kepada mereka yang menangkap ikan diluar masa musim yang

ditetapkan atau menggunakan penangkapan yang dilarang berdasarkan peraturan yang

disediakan oleh Jabatan Perikanan.

21. GARIS PANDUAN KHUSUS PEMBANGUNAN KAWASAN TASIK

Jenis

Tasik

*T

ah

ap

Kesen

sit

ifan

Aktiviti Dibenarkan Dengan Syarat Aktiviti Tidak

Dibenarkan

Catatan/

Garis

Panduan

Aktiviti Syarat

Tasik Bekas

Lombong

3 Ski air

Jetski

Kapal layar

Berkayak

Bot pelancong

Memancing

Restoran

Terapung

Perikanan dalam sangkar

Tempat Perkelahan

Lorong Jogging

Lorong Basikal

Tempat bersenam

Tapak Perkhemahan

Pembangunan hendaklah dirancang

20 m dari gigi air.

Pembangunan bercampur (mixed development) digalakkan di zon pembangunan tasik lombong.

Terusan dan pantai buatan

(artificial beach) boleh dibina untuk

tujuan pengindahan dan aktiviti rekreasi.

Jenis aktiviti agro pelancongan yang sesuai di tasik dibenarkan seperti ternakan ikan dan udang dalam sangkar atau perusahaan rekreasi memancing.

Perlindungan kaedah kejuruteraan seperti dinding tegak atau cerucuk (sheetpile) diperlukan untuk kawasan tepi tasik yang tidak kukuh.

Struktur binaan kekal

tidak dibenarkan di atas tasik.

Pelepasan minyak ke dalam tasik.

Pelupusan sisa pepejal

ke tasik.

Aktiviti berenang tidak dibenarkan.

Aktiviti Industri atau yang mencemarkan dan membahayakan.

Penambakan tasik.

Kualiti air

hendaklah mematuhi piawaian dan garis panduan KKM dan JBA bagi tujuan air

minuman.

Tempat penyimpanan peralatan dan membaiki kenderaan air terletak 20m ke daratan.

Aktiviti perikanan hendak mematuhi garis panduan yang dikeluarkan



Jenis

Tasik

*T

ah

ap

Kesen

sit

ifan


Dibenarkan

Catatan/

Garis

Panduan

Aktiviti Syarat

...sambungan

Tasik Bekas Lombong

Chalet

Perumahan Pertanian

Padang Golf

Bangunan hendaklah mengadap tasik dan tidak menghalang vista pandangan bangunan lain.

Penyelenggaraan tanaman tutup bumi dengan pelbagai kaedah piawaian seperti turfing, fibromat dan hidroseeding perlu dijalankan di

kawasan yang terdedah kepada hakisan.

Air kumbahan yang tidak dirawat tidak dibenarkan dilepaskan ke tasik.

Aktiviti penyelenggaraan bot atau perkakasan bermotor tidak dibenarkan di kawasan berhampiran tasik.

Pelbagai tanaman pokok hiasan perlu ditanam di kawasan tanah pamah dan tanah berbukit mengikut kesesuaian tanaman.

Pembinaan bangunan tidak dibenarkan membelakangkan tasik.

Aktiviti pelancongan tani boleh diterapkan bersama aktiviti perikanan dalam sangkar.

Laluan trek jogging dan basikal dengan kelebaran maksimum 2m.

Sebarang pembangunan memerlukan kajian kejuruteraan

struktur tanah dan reka bentuk asas.

oleh Jabatan Perikanan dan PLANMalaysia.

Keperluan bekalan air, elektrik, pelupusan

sampah dan pembetungan hendak merujuk badan yang berkenaan.

Pembangunan taman tema hendaklah mematuhi piawaian dan garis panduan Pembangunan Taman Tema yang dikeluarkan oleh PLANMalaysia.

Pembangunan Padang Golf hendaklah mematuhi piawaian dan garis panduan

Pembangunan Padang Golf yang dikeluarkan PLANMalaysia.

Tasik Empangan

1

Berkayak

Berperahu

Bot pelancong tidak bermotor

Perikanan dalam

Pembangunan atau binaan struktur

kekal tidak dibenarkan di gigi air.


Hanya aktiviti ekopelancongan berimpak rendah dan penyelidikan

Bangunan kekal tidak

dibenarkan di atas tasik kecuali jeti penumpang yang tidak melebihi 100 m panjang.


Kualiti air

hendaklah mematuhi piawaian dan garis panduan KKM dan JBA bagi tujuan air minuman.



Jenis

Tasik

*T

ah

ap

Kesen

sit

ifan


Dibenarkan

Catatan/

Garis

Panduan

Aktiviti Syarat

..sambungan

Tasik Empangan

sangkar (bagi tasik empangan jenis janakuasa). Bagi aktiviti ini iaitu “spesies-spesies invasive atau spesies asing tidak dibenarkan”. Ini adalah kerana ’invasive spesis’ boleh mengambil alih ekosistem sungai dan boleh

menyebabkan spesis-spesis lain dalam sungai pupus jika ia terlepas ke dalam empangan

dan seterusnya ke sistem sungai.

Memancing.

dibenarkan di kawasan tadahan empangan

Penyelenggaraan tanaman tutup bumi dengan pelbagai kaedah piawaian seperti turfing, fibromat dan hidroseeding perlu dijalankan di kawasan yang terdedah kepada

hakisan.

Pembangunan tidak dibenarkan di kawasan sekeliling tasik empangan Sebarang aktiviti pemotongan bukit tidak dibenarkan.

Perangkap sedimen pelbagai lapis dan perangkap sampah perlu dipasang pada saliran masuk ke tasik dan keberkesanannya perlu diawasi.

Hanya pokok spesis yang asli perlu ditanam di kawasan terdedah mengikut kesesuaian tanaman.

Pembangunan penginapan hanya dibenarkan untuk penginapan chalet berkepadatan rendah.

Pembinaan bangunan tidak dibenarkan membelakangkan tasik

Pelupusan sisa pepejal ke tasik.


Aktiviti Industri atau yang mencemar-kan dan membaha-yakan.

Pembinaan jambatan merentasi tasik tidak dibenarkan.

Bangunan kekal tidak dibenarkan di atas tasik kecuali jeti penumpang yang tidak melebihi 100 m panjang.




Aktiviti Industri atau yang mencemar-kan dan membaha-yakan.

Pembinaan jambatan merentasi tasik tidak dibenarkan


Kualiti air hendaklah mematuhi piawaian dan garis panduan KKM dan JBA bagi tujuan air minuman.


Tasik Terancang

3

Berkayak

Memancing

Berperahu


Digalakkan perancangan tasik terancang di kawasan rendah.

Perlu dimaksimumkan dengan elemen landskap yang menarik dan biodiversiti yang tinggi.


Kualiti air hendaklah mematuhi piawaian dan garis panduan KKM dan JBA



Jenis

Tasik

*T

ah

ap

Kesen

sit

ifan


Dibenarkan

Catatan/

Garis

Panduan

Aktiviti Syarat

Tempat perkelahan

Lorong Jogging

Lorong Basikal

Tempat bersenam


Laluan trek jogging dan basikal dengan kelebaran maksimum 3m.




Aktiviti Industri atau yang mencemarkan dan membahayaka.

Pembinaan jambatan merentasi tasik tidak dibenarkan

bagi tujuan air minuman.

Tempat penyimpanan peralatan dan membaiki ke daratan

kenderaan air terletak 20m.

Tasik Asli / Tasik

Paya

2 Berkayak

Bot pelancong

Memancing

Tempat Perkelahan

Lorong Jogging

Lorong Basikal

Tempat Bersenam

Tapak Perkhemahan

Pusat Penyelidikan

Pertanian

Pembangunan dibenarkan dengan anjakan 500 m dari tasik. Aktiviti

pembangunan tidak dibenarkan melebih 10% daripada keluasan keseluruhan tasik.

Pembangunan berkepadatan rendah dan terkawal dibenarkan seperti penginapan chalet, aktiviti rekreasi pasif dan eko-lancong.

Aktiviti eko-lancong yang sesuai seperti berkayak, memancing, jogging, trekking, sukan air, perkampungan orang asli, keindahan flora dan fauna, penyelidikan, rekreasi rimba dan rekreasi pasif yang tidak merosakkan alam sekitar atau

mencemarkan air dibenarkan dengan mengekalkan ciri semulajadi gua dan air terjun yang sedia ada. Bangunan tinggi yang menyekat vista dan pandangan ke tasik tidak dibenarkan. Bangunan juga tidak dibenarkan berada di kawasan berhampiran atau tepi tasik untuk membolehkan akses orang ramai ke tasik.

Bilangan jalan ke tasik dihadkan dan dikawal untuk melindungi

Bangunan kekal tidak dibenarkan di atas

tasik kecuali jeti penumpang yang tidak melebihi 100 m panjang.




Aktiviti Industri atau yang mencemarkan dan membahayakan.

Pembinaan jambatan

merentasi tasik tidak

dibenarkan.

Pembalakan.

Pembangunan taman tema.

Taman perumahan.

Padang Golf.

Tempat penyimpanan

peralatan dan membaiki kenderaan air terletak 20m ke daratan.



Jenis

Tasik

*T

ah

ap

Kesen

sit

ifan


Dibenarkan

Catatan/

Garis

Panduan

Aktiviti Syarat

...sambungan

Tasik Asli /Tasik

Paya

ekosistem tasik, kemampanan identiti serta fungsinya.


Aktiviti pembangunan dijalankan mengikut kontur bukit. Sebarang aktiviti pemotongan bukit tidak dibenarkan.

Penyelenggaraan tanaman tutup bumi dengan pelbagai kaedah piawaian seperti turfing, fibromat dan hidroseeding perlu dijalankan di kawasan yang terdedah kepada hakisan.

Pelepasan efluen ke tasik tidak dibenarkan. Perangkap sedimen pelbagai lapis dan perangkap sampah perlu dipasang pada saliran masuk ke tasik dan keberkesanannya perlu diawasi.

Tiada pembangunan, pembalakan dan aktiviti dibenarkan di kawasan tasik dalam santuari hidupan liar. Elemen landskap semulajadi perlu dikekalkan.


Laluan trek jogging dan basikal dengan kelebaran maksimum 3m. Perkampungan dan aktiviti pertanian sediada dikekalkan tetapi tidak dibenarkan diperkembangkan.

Bangunan tinggi yang menyekat vista dan pandangan ke tasik tidak dibenarkan. Bangunan juga tidak dibenarkan berada di kawasan berhampiran atau tepi tasik untuk membolehkan akses orang ramai



Jenis

Tasik

*T

ah

ap

Kesen

sit

ifan


Dibenarkan

Catatan/

Garis

Panduan

Aktiviti Syarat ke tasik.

Bilangan jalan ke tasik dihadkan dan dikawal untuk melindungi ekosistem tasik, kemampanan identiti serta fungsinya.


Aktiviti pembangunan dijalankan mengikut kontur bukit. Sebarang aktiviti pemotongan bukit tidak dibenarkan.

Penyelenggaraan tanaman tutup bumi dengan pelbagai kaedah piawaian seperti turfing, fibromat dan hidroseeding perlu dijalankan di kawasan yang terdedah kepada hakisan.

Tasik Laguna

2 Memancing

Berkayak

Berenang

Berperahu


Tempat perkelahan

Lorong Jogging

Lorong Basikal

Tempat bersenam

Tapak Perkhemah-an

Tempat letak kenderaan

Aktiviti ketahanan

Pembangunan perumahan dan komersial tidak dibenarkan.

Pembangunan penginapan chalet atau hotel yang berdensiti rendah dibenarkan.

Kegunaan utama untuk rekreasi pasif yang kecil-kecilan seperti berkelah, aktiviti pantai, fotografi dan keindahan flora dan fauna.

Aktiviti binaan yang menggalakkan hakisan perlu dikawal ketat.

Perangkap sedimen pelbagai lapis dan perangkap sampah hendaklah dipasang pada saliran masuk ke tasik dan keberkesanannya mestilah diawasi.


Laluan trek jogging dan basikal dengan kelebaran maksimum 3m


Pelepasan minyak ke

dalam tasik.


Kualiti air hendaklah mematuhi piawaian dan garis panduan KKM dan JBA bagi tujuan air minuman.

Tempat penyimpanan peralatan dan membaiki

kenderaan air terletak 20m ke daratan.



Jenis

Tasik

*T

ah

ap

Kesen

sit

ifan


Dibenarkan

Catatan/

Garis

Panduan

Aktiviti Syarat diri / lasak

Tempat penginapan chalet

Tasik Ladam/ Tasik Yang Dikeringkan

3 Memancing

Berkayak

Berenang

Berperahu


Tempat perkelahan

Lorong Jogging

Lorong Basikal

Tempat bersenam

Tapak Perkhemahan

Tempat letak kenderaan

Aktiviti ketahanan diri / lasak

Pembangunan dibenarkan dengan anjakan 500 m dari tasik. Aktiviti pembangunan tidak dibenarkan melebih 10% daripada keluasan keseluruhan tasik.

Pembangunan berkepadatan rendah dan terkawal dibenarkan seperti penginapan chalet, aktiviti rekreasi pasif dan eko-lancong.

Aktiviti eko-lancong yang sesuai seperti berkayak, memancing, jogging, trekking, sukan air, perkampungan orang asli, keindahan flora dan fauna, penyelidikan, rekreasi rimba, dan rekreasi pasif yang tidak merosakkan alam sekitar atau mencemarkan air dibenarkan dengan mengekalkan ciri semulajadi gua dan air terjun yang sedia ada.

Bangunan tinggi yang menyekat vista dan pandangan ke tasik tidak dibenarkan. Bangunan juga tidak dibenarkan berada di kawasan

berhampiran atau tepi tasik untuk membolehkan akses orang ramai ke tasik.

Bilangan jalan utama ke tasik dihadkan dan dikawal untuk melindungi ekosistem tasik, kemampanan identiti serta fungsinya. Rekabentuk sirkulasi semulajadi seperti denai diutamakan.

Pengurusan kualiti air perlu kawalan ketat dan mematuhi



Jenis

Tasik

*T

ah

ap

Kesen

sit

ifan


Dibenarkan

Catatan/

Garis

Panduan

Aktiviti Syarat piawaian JAS.

Penyelenggaraan tanaman tutup bumi dengan pelbagai kaedah piawaian terdedah kepada hakisan seperti turfing, fibromat dan hidroseeding perlu dijalankan dikawasan yang terdedah kepada

hakisan.

Tiada pembangunan, pembalakan dan aktiviti dibenarkan dikawasan tasik dalam santuari hidupan liar.Element lanskap semulajadi perlu dikekalkan


Kemudahan aktiviti ketahanan diri seperti canopi walk, abseiling dan flying fox yang memerlukan kawalan keselamatan yang ketat

Nota: Tahap kesensitifan:

KSAS Tahap 1: Pembangunan, pertanian atau pembalakan tidak dibenarkan kecuali ekopelancongan, penyelidikan dan

pendidikan.



GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN DAN PEMBANGUNAN 97 KSAS SUNGAI


Bahagian V

SUNGAI



Rizab

sungai

Koridor

sungai

Koridor

sungai

Rizab

sungai Sungai

22. DEFINISI SUNGAI

Takrifan “sungai” mengikut Kanun Tanah Negara 1965 (Akta 56/1965) adalah –

“mana-mana sungai, anak sungai, caruk

atau lain-lain aliran air semulajadi, dan apa-apa cawangan sungai, alur/delta atau lencongan buatan darinya”

Foto 9: Contoh pemandangan aliran air sungai semula jadi

Oleh itu, sungai adalah merupakan aliran

air semula jadi dan apa-apa cawangan sungai, alur, delta atau lencongan yang dibuatnya. Sungai adalah

berpunca dari air hujan yang tidak telap, tasik dan juga rembesan mata

air yang keluar dari tanah.

Sungai dibahagikan kepada 3 bahagian dan digambarkan seperti Rajah 3 iaitu:-

i) koridor sungai – tanah awam, tanah lapang dan tanah persendirian di luar

kawasan rizab sungai (kelebaran dalam lingkungan 50 m).

ii) rizab sungai – benteng (ban), tebing dan dataran banjir di kedua-dua belah sungai yang diwartakan di bawah

Seksyen 62 Kanun Tanah Negara. iii) sungai / lembangan sungai – aliran

air semulajadi dan sumber hidupan air.

Rajah 3: Ilustrasi keratan rentas sungai, rizab sungai dan koridor sungai

22.1 Sungai Sebagai KSAS

Sungai merupakan sistem pengangkutan asas untuk suatu lembangan. Bahan bumi

yang terhakis atau hasil kegagalan cerun di kawasan bukit akan diangkut oleh sungai, diendapkan di sepanjang laluan atau di

daratan banjir atau terus dibawa ke lautan. Tenaga sungai yang tinggi juga

menyebabkan berlakunya hakisan atau



runtuhan tebing. Sungai yang berliku menyebabkan proses hakisan dan

pengendapan berlaku secara berterusan. Keadaan ini mengakibatkan alur sungai

sentiasa berubah.

KSAS Bernilai

Sokongan Hidup

KSAS

Berisiko Bencana

Fungsi Utama Fungsi Sampingan

Merupakan sumber

pembekal air

bersih.

Berfungsi sebagai

sistem pembersihan

alam sekitar iaitu

sistem saliran

utama yang

mengalirkan air dari

pergunungan ke

lautan.

Proses hakisan dan

pemendapan berlaku

di sepanjang tebing

sungai memerlukan

kawalan ketat.

Kejadian banjir

berlaku akibat

daripada curahan

hujan dan isipadu air

sungai yang berubah-

ubah.


Prinsip-prinsip perancangan dan

pembangunan kawasan sungai perlu diteraskan kepada prinsip-prinsip seperti

berikut: i. Pemuliharaan dan Perlindungan

a) Batuan sungai besar hendaklah

dikekalkan di tempat asal sebagai khazanah alam semulajadi kawasan sungai.

b) Jaluran tanah yang bersebelahan

dengan sungai dikekalkan dan diwartakan sebagai rizab sungai.

c) Rizab sungai penting bagi memastikan sungai dapat

berfungsi dengan sempurnanya. Ia dapat memberi manfaat kepada

keseluruhan kawasan tadahan dan berupaya menampung pertambahan luahan akibat

pembangunan.

d) Rizab sungai bertindak sebagai penampan di antara sungai dan tanah yang bersebelahan bagi

melindungi sungai daripada aktiviti yang tidak diingini dan

menjejaskan fungsi sungai tersebut.

ii. Kesinambungan / Berterusan

Sungai akan hidup berterusan dan kekal tanpa jangka hayat yang tertentu dan

sebagai aset alam yang paling berguna. Justeru perlu dikekalkan tanpa penghujungnya dengan mempelbagaikan

aset tersebut dari segi sosial, ekonomi dan alam sekitar.

iii. Mudah Penyelenggaraan

Aliran sungai bertindak sebagai sistem saliran dan pengairan dari hulu sungai ke

muara. Justeru, perancangan dan pembangunan sungai harus mengambil kira aspek untuk mudah diselenggara.

iv. Warisan

Perlu mengekalkan identiti warisan setempat.



v. Seimbang

Sungai dan kawasan sekitarnya merupakan kawasan habitat dan ekologi kepada flora

dan fauna yang dapat mengekalkan keseimbangan dan kitaran alam semulajadi.

Reka bentuk yang menyeluruh dan

mengambilkira semua aspek bagi mewujudkan keseimbangan.


24.1 Mematuhi Perundangan Semasa

Dan Sedia ada

i. Akta Jalan, Parit dan Bangunan 1974.

ii. Akta Kerajaan Tempatan 1976. iii. Akta Pemuliharaan Tanah 1960.

iv. Akta Kualiti Alam Sekeliling 1974. v. Kanun Tanah Negara 1965. vi. Water Act 1920.

vii. Akta Perancangan Bandar dan Desa 1976.

viii. Akta Perhutanan Negara 1984.

24.2 Panduan Umum Perancangan

Sungai i. Tiada pembinaan struktur kekal di

kawasan aliran sungai.

ii. Merancang dan mereka bentuk landskap di kawasan sungai yang telah mengalami masalah hakisan dan

tepubina.

iii. Kawasan sungai dan persekitaran

kawasan tadahannya perlu dikekalkan keadaan semulajadinya untuk

memulihara kepentingan fungsi sungai.

iv. Kepelbagaian biodiversiti dan ekologi di kawasan sungai dikekal dan

dipulihara dengan tanaman asalnya. v. Kawasan rizab sungai haruslah

dipulihara dengan tanaman pokok-pokok, semak-samun atau rumput

bersesuaian dengan keadaan tersebut.


25.1 Rizab Sungai

i. Rizab sungai disediakan bergantung kepada kelebaran sungai.

Kelebaran

Sungai

Keperluan Rizab

Sungai

>40m 50m

30-40m 40m

10-20m 20m

5-10m 10m

<5m 5m

Sumber: Garis Panduan Pembangunan

Melibatkan Sungai dan Rizab Sungai, JPS

2009

ii. Cadangan GP Umum untuk koridor

sungai :- a) Kelebaran minimum koridor sungai

perlu ditetapkan mengikut fungsi



koridor tersebut.

b) 50m lebar dari rizab sungai diperlukan sebagai koridor sungai

yang berfungsi sebagai zon penampan bagi kawasan sungai.

c) Bagi koridor sungai yang berfungsi sebagai koridor/habitat hidupan

liar kelebaran minimum adalah seperti berikut:

Rajah 4 : Keratan rentas sungai

di kawasan perkampungan

Sungai < 10m - kelebaran

minimum 100m dari setiap belah tebing sungai.

Sungai > 10m. Kelebaran minimum 200m dari

setiap belah tebing sungai sebagai koridor hidupan liar

untuk hidupan liar yang kecil. Kelebaran minimum 400m dari

setiap belah sungai sebagai

koridor hidupan liar bagi hidupan liar besar. Tumbuhan

semulajadi perlu dikekalkan di kawasan koridor sungai. Rujuk Rajah 4, Rajah 5 dan Rajah

6.

Rizab

Sungai

20m

Rizab Sungai

20m

Sungai 20 m

Koridor Sungai

50m

Koridor Sungai

50m



Rajah 5 : Keratan rentas sungai di kawasan lanskap semulajadi

Rajah 6 : Keratan rentas sungai di kawasan lanskap buatan

Rizab

Sungai

20m

Rizab Sungai

20m

Sungai 20 m

Koridor Sungai

50m

Koridor Sungai

50m

Rizab Sungai

20m

Rizab Sungai

20m Sungai 20 m

Koridor Sungai

50m

Koridor Sungai

50m



26. GARIS PANDUAN KHUSUS PEMULIHARAAN

GARIS PANDUAN

Rizab

Sungai

Rizab sungai diperlukan mengikut kelebaran sungai. Tiada struktur binaan kekal atau pembangunan secara

besar-besaran dibenarkan di kawasan rizab sungai kecuali aktiviti eko-pelancongan berimpak rendah atau rekreasi air.

Semua pokok dan tumbuhan harus dikekalkan dan sebarang penebangan atau pembersihan di sekitar kawasan tebing memerlukan kebenaran pihak berkaitan.

Pembinaan jeti atau landasan bot mestilah mendapat kelulusan daripada pihak-pihak berkaitan dan

ditempatkan di lokasi yang tidak mengakibatkan masalah hakisan tebing dan mendapan di sekitarnya.

Pembinaan jeti dan penebangan pokok dan tumbuhan dilarang di kawasan pemeliharaan habitat seperti tuntung kerana vegetasi di tebing sungai menjadi sumber makanan bagi tuntung.

Sebarang permohonan pembinaan restoran / bangunan terapung hendaklah mendapat ulasan dan pandangan daripada pihak-pihak berkaitan.

Koridor

Sungai

Koridor sungai ditetapkan mengikut fungsi koridor tersebut. 50m diperlukan sebagai zon penampan. Untuk koridor yang berfungsi sebagai koridor hidupan liar kelebaran minimum koridor adalah seperti berikut :-

a) Sungai < 10m - kelebaran minimum 100m dari setiap belah tebing sungai

b) Sungai > 10m :-

kelebaran minimum 200m dari setiap belah tebing sungai sebagai koridor/habitat hidupan liar untuk hidupan liar yang kecil

kelebaran minimum 400m dari setiap belah sungai sebagai koridor/habitat hidupan liar bagi hidupan liar besar

bagi pembiakan flora dan fauna serta hidupan lain.

Boleh dijadikan sebagai kawasan rekreasi untuk aktiviti eko-pelancongan berimpak rendah.

Aktiviti yang dijalankan hendaklah peka kepada aspek biodiversiti untuk keseimbangan kitaran ekologi sungai.

Landskap hendaklah mempunyai identiti tempatan dari segi senibina berkonsepkan tropika dalam

memperkukuhkan warisan setempat. Tanaman asli perlu dikekalkan dalam koridor sungai, terutama untuk koridor yang menjadi habitat / koridor hidupan liar. Pengurusan koridor sungai (riparian zone) perlulah mengikut garispanduan garispanduan ”Managing Biodiversity in the Riparian Zone - Guidelines for Planners, Decision-Makers & Practitioners” oleh Kementeriaan Sumber Asli dan Alam Sekitar. Spesies-spesies yang sesuai untuk koridor sungai diberikan dalam garispanduan ini. Penyediaan sistem pengairan dan saliran seperti tali air, parit dan longkang memerlukan rawatan landskap (landscape treatment) untuk mendapatkan kesinambungan antara alam semulajadi dan buatan manusia.

Menyediakan boardwalk yang terbuka dari segi pemandangan untuk tujuan keselamatan dan penyelidikan.

Laluan "boardwalk" yang merentas kawasan penampan

Penyediaan elemen yang sesuai dengan persekitaran digalakkan seperti promenade, laluan pejalan kaki dan

dataran.



Koridor

Sungai

Sebarang pembangunan dijalankan di luar koridor sungai perlu merujuk jadual di bawah.

i. Kediaman dan Pelancongan 50m daripada rizab sungai.

500m daripada paras purata air pasang perbani.

ii. Perindustrian Ringan / Berat 1000m daripada paras purata air pasang perbani.

iii. Pertanian termasuk akuakultur 100m daripada paras purata air perbani.

iv. Sungai Sebagai KSAS

Tambahan anjakan belakang 50% kepada nilai kawasan

biasa. Kawasan anjakan belakang perlu dilandskap sebagai zon pengurusan / koridor riparian. Air pelepasan (industri, komersial, kediaman dan kumbahan) perlu disalurkan ke sistem saliran darat.

Rajah 7 : Pendekatan 3 zon penampan yang dibangunkan untuk kawasan sungai dalam hutan

Petunjuk : Zon 1: Kawasan pokok dengan kelebaran antara 5-8m atau lebih.

Zon 2: Kawasan pokok rending atau pokok renik (shrub).

Zon 3: Kawasan herba, belukar dan rumput.



Rajah 8 : Kawasan penampan 3 bahagian

Rajah 9: Contoh bentuk laluan di kawasan penampan. – “fall line" merupakan aliran air

permukaan mengikut topografi tanah. Bentuk laluan yang beralun mengurangkan larian air permukaan terus ke badan air berdekatan



27. GARIS PANDUAN KHUSUS PEMBANGUNAN KAWASAN SUNGAI

Bahagi

an

Sungai *Tah

ap

Kesen

sit

ifan

Aktiviti

Dibenarkan

Aktiviti Dibenarkan dengan

syarat

Aktiviti tidak

dibenarkan

Catatan / Garis

panduan Aktiviti Syarat

Sungai 2 Aktiviti rekreasi air

Jeti

Restoran / bangunan terapung

Pelepasan air kumbahan

Tidak mengakibatkan masalah hakisan dan mendapan

Memerlukan kelulusan daripada Jabatan berkaitan

Dilarang di kawasan rizab / santuari hidupan liar seperti tuntung dan kelah

Pelepasan air kumbahan tanpa rawatan

Garis Panduan Perancangan Kawasan Rizab Sungai Sebagai Sebahagian Tanah Lapang Awam oleh PLANMalaysia

Garis Panduan Pembangunan Melibatkan Sungai dan Rizab Sungai oleh JPS

Garispanduan Kementeriaan Sumber Asli dan Alam Sekitar untuk Pengurusan Biodiversiti :-

“Managing Biodiversity in the Riparian Zone – Guidelines for Planners, Decision-Makers & Practitioners” “Managing Biodiversity in the Landscape – Guidelines for Planners, Decision-Makers & Practitioners”

Rizab

Sungai

2 Kawasan rizab

tumbuhan semulajadi dan elemen sungai

Aktiviti

rekreasi dan riadah

Pembangunan

berimpak rendah dan pembinaan boardwalk digalakkan

Pembalakan

Penebangan dan pembersihan kawasan

Bangunan kekal

Koridor Sungai

3 Tumbuhan dan elemen semulajadi

Kawasan riadah dan rekreasi

Aktiviti eko-pelancongan

Laluan keluar dan masuk kenderaan ringan

Laluan 6m dibenarkan sahaja.

Pembalakan

Penebangan dan pembersihan kawasan

Bangunan kekal

BIBLIOGRAFI

Akta Fi 1951 Perintah Fi (Taman Laut Malaysia) 2003. Akta 635, Akta Fi (Taman Laut Malaysia) (Pengesahan) 2004.

Akta Pemuliharaan Tanah 1960 (Akta 385). Akta Kualiti Alam Sekeliling 1974 (Akta 127).

Akta Perancangan Bandar dan Desa 1976 (Akta 172). Akta Perikanan 1985 (Akta 317). Akta Pemuliharaan Hidupan Liar 2010 (Act 716).

Akta Perhutanan Negara 1984 (Pindaan 1993). Akta Taman Negara 1980 (Akta 226).

Akta Penyiasatan Kaji Bumi 1974 (Akta 129). Dasar Alam Sekitar Negara (2002). Dasar Kepelbagaian Biodiversiti Kebangsaan (DKBK) 1998.

Dasar Bio-Teknologi Negara, 2005. Dasar Perhutanan Negara, 1978 (Pindaan 1992)

Garis Panduan Eko Pelancongan Kebangsaan. JPBD, Kajian Garis Panduan Kawasan Sensitif Alam Sekitar, 2008.

JPBD, Garis Panduan Perancangan Pembangunan Di Kawasan Persisiran Pantai 1997. JPS, Garispanduan Pembangunan Melibatkan Sungai dan Rizab Sungai, 2011. Kanun Tanah Negara, 1965 (Akta 56).

Marine Parks Malaysia Order, 1994. MNRE (2011), “National RAMSAR Information Toolkit – A ResourceToolkit for Wetland

Managers and Planners,” Ministru of Natural Resources and Environment. National Integrated Coastal Zone Management Policy, 2005, Unit Perancang Ekonomi. Pelan Pengurusan Persisiran Pantai Bersepadu (ISMP)

Perintah Kualiti Alam Sekeliling (Aktiviti yang Ditetapkan)(Penilaian Kesan Kepada Alam Sekeliling) 2015.

Rancangan Malaysia Ke Sepuluh (2010-2015). Rancangan Fizikal Negara Ke-3 (2017).



LAMPIRAN I

TAFSIRAN-TAFSIRAN BERKAITAN DATARAN BANJIR, TASIK DAN SUNGAI

Sungai - “Sungai” ertinya mana-mana sungai, anak sungai, caruk atau lain-lain aliran air

semulajadi, dan apa-apa cawangan sungai, alur/delta atau lencongan buatan darinya.

Laluan air - badan air yang biasanya mengalir di sesuatu alur permukaan semula jadi.

Alur - bahagian yang terdapat dasar sungai tempat arus utama mengalir.

Laluan air yang jelas, buatan atau semula jadi yang secara berkala atau berterusan

mengandungi air bergerak atau yang menjadi satu penyambung antara dua badan air.

Rizab sungai - rizab sungai hendaklah terdiri daripada kawasan tanah yang terletak dalam

jarak lima puluh meter dari setiap tebing sungai ke darat atau jarak lain sebagaimana yang

ditentukan oleh Pihak Berkuasa Negeri.

Dataran banjir - tanah dampingan (adjoining) yang hampir rata terletak di bahagian

baruh (valley) lembah sungai dan hanya di banjiri air apabila aliran sungai melebihi kapasiti

angkut (carrying capacity) alur biasa.

Ban sungai - batas yang bersempadan dengan dataran banjir atau tebing sungai.

Ianya termasuk di dalam sebahagian rizab sungai.

Koridor sungai - dalam konteks ini adalah kawasan di luar rizab sungai dan dalam

lingkungan 50 m yang mana dikehendaki perancangan dibuat berdasarkan Garispanduan

Pembangunan Berhadapan Sungai.

Morfologi sungai - berkaitan dengan bentuk dan struktur sungai yang mempengaruhi

biologi, organisma kehidupan dan alam sekitar sungai.



Simpanan Mineral dan Geobencana

GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN DAN PEMBANGUNAN 110 KSAS SIMPANAN MINERAL DAN GEOBENCANA


1. SKOP

Garis Panduan Perancangan Pemuliharaan

dan Pembangunan (GPPPP) Kawasan Sensitif Alam Sekitar (KSAS) Kawasan

Simpanan Mineral dan Geobencana dibahagikan kepada 2 bahagian iaitu-

Bahagian I – Garis Panduan

Perancangan KSAS Simpanan Mineral; dan

Bahagian II – Garis Panduan Perancangan KSAS Geobencana.

Garis Panduan KSAS Simpanan Mineral

dalam garis panduan ini meliputi mineral berlogam (metallic minerals) dan agregat.

Garis Panduan KSAS Geobencana memfokuskan kepada bencana yang diakibatkan oleh cadangan

pembangunan di kawasan tanah bekas lombong, kuari dan kawasan korekan

tanah. Geobencana yang berlaku di kawasan berkenaan ialah lubang

benam, tanah mendap dan juga hakisan.

GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN DAN PEMBANGUNAN 111 KSAS SIMPANAN MINERAL DAN GEOBENCANA


BAHAGIAN I

SIMPANAN MINERAL

GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN DAN PEMBANGUNAN 112 KSAS SIMPANAN MINERAL


2. LATAR BELAKANG

KSAS simpanan mineral merupakan KSAS

nilai sokongan hidup. Sumber mineral dan agregat ini perlu diberi perhatian kerana

sumber ini adalah terhad dan hanya boleh dijumpai di kawasan tertentu sahaja dan ia tidak boleh diganti. Bekalan sumber

mineral untuk kegunaan pembinaan bertujuan supaya sumber ini boleh

digunakan pada masa hadapan.

Sumber mineral mempunyai pelbagai kegunaan. Ianya digunakan dalam industri

pembinaan, pembuatan, penjanaan elektrik dan pertanian. Sebagai contoh, besi,

agregat batuan dan pasir amat penting dalam industri pembinaan bangunan dan jalan raya, arang batu digunakan dalam

penjanaan elektrik dan penghasilan baja fosfat.

Ianya juga merupakan komoditi penting yang menyumbang kepada pendapatan

negeri dan negara melalui hasil perdagangan bahan mineral dan bahan batuan.

2.1 Isu dan Masalah

Isu dan masalah berkenaan dengan

simpanan mineral di Malaysia adalah-

i. Merupakan sumber semula jadi yang

terhad dalam kerak bumi dan tidak dapat diperbaharui. Ini kerana proses kejadian sumber ini mengambil masa

yang lama sebelum pembentukannya. Oleh yang demikian pengeksploitasian

sumber mineral secara berterusan menyebabkan sumber mineral ini semakin berkurangan. Sekiranya

sumber-sumber ini digunakan secara berterusan pada kadar sekarang,

kebanyakan sumber seperti petroleum, gas asli, emas, timah, zink, kuprum dan sebagainya

dianggarkan akan kehabisan;

ii. Kekurangan bahan mentah dan

sumber tenaga menyebabkan sektor perindustrian dan pembinaan akan

terjejas;

iii. Isu pembaziran sumber ini berlaku disebabkan oleh amalan dalam

memajukan sumber di peringkat mengeluar, memproses, dan

menggunakan sumber disebabkan oleh kelemahan teknologi atau kekurangan modal bagi

membangunkan teknologi dan kemudahan infrastruktur; dan

iv. Isu pembaziran sumber akan berlaku sekiranya pembangunan yang dilaksanakan tidak mengambil kira

potensi sumber mineral di kawasan tersebut.



Sumber mineral dapat dibahagikan kepada beberapa jenis contohnya mengikut sifat,

penggunaan, cara mendapatkan dan sebagainya lagi. Sumber mineral ini dapat

dibahagikan kepada tiga (3) jenis seperti di Rajah 1.

Sumber mineral sama ada bagi kegunaan

bahan api ataupun bukan bahan api merupakan sumber yang tidak boleh

diperbaharui.

Walaubagaimanapun, bagi tujuan garis panduan ini, skop garis panduan akan

menyentuh mineral bukan logam sahaja.

Rajah 1 : Jenis-jenis sumber mineral dan contoh-contohnya

Sumber : Jabatan Mineral dan Geosains Malaysia,

2014

Agregat batuan merujuk kepada bahan batuan yang dipecahkan menjadi batu

hancur dalam saiz kecil sehingga 25cm. Pelbagai jenis batuan boleh dijadikan batu

agregat seperti granit, batu kapur, kuarzit, batu pasir, tuf, diorit dan sebagainya.

Proses pengolahan agregat tergolong

kepada dua iaitu agregat alam dan agregat buatan. Agregat alam merupakan batuan

terbentuk secara alami, terbentuk berdasarkan kepada aliran air sungai dan degradasi. Contohnya kerikil dan pasir.

Agregat buatan ke pelbagai saiz yang dikehendaki. Agregat buatan lazimnya

disebut filler (batuan yang berukuran lebih kecil daripada 0.075mm).

Jenis Sumber Mineral

- Petroleum

- gas asli

- arang batu

- bijih timah

- bijih besi

- bauksit

- mangan

- emas

- tembaga

- tanah liat

- pasir

binaan

- lempung

- pasir silika

- agregat batuan

Mineral

Bukan

Logam

Mineral Logam

Mineral Tenaga



2.2 Kepentingan Pengawalan Perlombongan Mineral

Aktiviti perlombongan dan pengkuarian merujuk kepada sebarang aktiviti

pengorekan dan pengeluaran hasil bumi bagi mendapatkan bijih mineral atau batuan berharga menggunakan jentera

mahupun tenaga manusia. Seterusnya ia diolah, diproses dan disiapkan menjadi

produk akhir yang mempunyai nilai tertentu berdasarkan pasaran semasa.

Dalam konteks KSAS, kawasan simpanan

mineral merupakan KSAS Bernilai Sokongan Hidup, kerana sumber mineral

dan agregat merupakan keperluan asas untuk kesinambungan kesejahteraan manusia untuk memenuhi keperluannya

seperti perumahan, pendidikan, pengangkutan dan sebagainya, yang mana

memerlukan sumber mineral sebagai bahan asas dalam pembinaan penempatan

dan infrastruktur seperti lempung, pasir, agregat batuan (kelikir) dan batu kapur untuk pembuatan simen.

Foto 1 : Kerja-kerja memecah batu untuk tujuan pembinaan dan infrastruktur

Sumber: http://saifhaqiem.blogspot.com, September

2013

Foto 2 : Contoh Lombong Arang Batu Di Kapit,

Sarawak

Sumber : http://www.geocities.ws, September

2007

http://saifhaqiem.blogspot.com/

http://www.geocities.ws/



3. DEFINISI SUMBER MINERAL DAN TERMINOLOGI YANG BERKAITAN

Sumber mineral ialah sumber bahan mentah semula jadi yang perlu dilombong

bagi mendapatkannya. Sumber mineral juga adalah sumber atau bahan yang tidak boleh diperbaharui (non-renewable) kerana

ia akan habis apabila dikeluarkan.

Akta Pembangunan Mineral 1994

mentakrifkan mineral adalah apa-apa bahan sama ada dalam bentuk pepejal, cecair atau bergas yang terbentuk dengan

cara semula jadi hasil daripada perlombongan samada di daratan (atas

tanah atau bawah tanah) atau lautan (dalam laut atau bawah laut) atau tertakluk kepada sesuatu proses geologi

tetapi tidak termasuk air dan bahan batuan.

Definisi bagi beberapa terminologi yang berkaitan dengan sumber mineral yang

berkait digunakan di dalam garis panduan ini adalah seperti Lampiran 1.


Prinsip- prinsip perancangan KSAS simpanan mineral adalah seperti berikut:

i. Mengekal dan Mengisytiharkan Kawasan Sumber Mineral

Kawasan sumber mineral perlu dikekalkan

melalui pengisytiharannya sebagai kawasan rizab mineral dan dihadkan

pembangunan di kawasan ini. sebagai contoh, Enakmen Mineral Selangor 2000,

(Bab 3, Bahagian III Seksyen 17) telah mencadangkan perkara ini.

Walau bagaimanapun, sebelum suatu kawasan dapat diisytiharkan sebagai rizab

mineral, kajian terperinci termasuk penggerudian perlu dilakukan untuk menentukan bahawa kawasan berkenaan

mengandungi mineral dengan saiz dan gred yang mencukupi untuk dilombong.

Kawasan yang tidak mempunyai maklumat yang mencukupi tidak boleh diisytiharkan sebagai kawasan rizab mineral tetapi boleh

dikelaskan sebagai kawasan berpotensi mineral sahaja.

ii. Sumber Mineral Seperti Agregat Batuan, Pasir dan Lempung Harus Diberi Status KSAS Sokongan

Hidup

Walaupun agregat batuan dan pasir tidak

dinyatakan dengan spesifik dalam Enakmen Mineral Negeri, ianya harus

diberikan keutamaan seperti mineral yang lain. Kawasan di mana sumber agregat dan pasir ini wujud mesti diberikan status

sebagai KSAS Sokongan Hidup.

Sumber lempung yang digunakan dalam

sektor pembuatan barangan seramik seperti bata, pasu bunga, produk berstruktur iaitu paip, pembentung

hendaklah diberikan status yang sama seperti pasir dan agregat batuan. Ini

kerana sumber agregat batuan, pasir dan lempung tidak boleh didapati di semua tempat dan hanya boleh diperolehi di

kawasan tertentu sahaja.



Apabila pembangunan dibenarkan di atas kawasan-kawasan seperti ini, sumber

bahan mentah pembinaan yang ada akan dimajirkan.

Pembangunan yang pesat telah membawa kepada permintaan yang tinggi kepada pasir sungai dan ia menjadi komoditi

utama dalam sektor pembinaan. Pengambilan pasir sungai sering dikaitkan

dengan kemerosotan morfologi sungai, hakisan tebing-dasar, pencerobohan zon penampan sungai dan kualiti air sungai.

Garis panduan Pengambilan Pasir Sungai yang dikeluarkan oleh JPS perlu dirujuk

dan digunakan untuk menangani isu berkaitan.

iii. Aktiviti Perlombongan Hanya

Dibenarkan Dengan Kebenaran Kerajaan Negeri

Pengusaha hasilan mineral sepatutnya diberikan keutamaan daripada

pembangunan-pembangunan lain di kawasan yang dikenal pasti mempunyai mineral. Aktiviti perlombongan perlu

mendapat kebenaran dari Kerajaan Negeri bukan sahaja di tanah rizab kerajaan dan

hutan simpan tetapi merangkumi tanah hakmilik persendirian.

Pembebasan mineral (mineral clearance)

perlulah dilakukan ke atas semua kawasan yang mempunyai potensi mineral (meliputi

semua jenis) khususnya sebelum sesuatu kawasan dibangunkan bagi tujuan pembangunan kekal. Tempoh masa

pajakan lombong yang akan diberikan tidak melebihi 21 tahun dan pajakan boleh

disambung sepanjang hayat perlombongan selagi simpanan mineral masih ada.

Aktiviti selain daripada perlombongan mineral di kawasan yang telah dikenalpasti

mempunyai rizab negara hanya dibenarkan bagi projek berkepentingan negara sahaja .

Foto 3: Bekas tapak pengekstrakan pasir

tanpa perancangan boleh memusnahkan kedudukan asal tanah di Kampung

Tanjung, Bukit Changgang, Dengkil

Sumber : http://gombakgempur.blogspot.com,

Februari 2012

iv. Perlu Memulihara Kawasan Selepas

Tamat Perlombongan

Selepas aktiviti perlombongan tamat,

penerima pajakan perlu melakukan pemuliharaan kawasan yang dilombong

dengan pematuhan kepada peraturan-peraturan yang telah ditetapkan oleh Pihak

Berkuasa Negeri.

Untuk kerja-kerja menimbus semula kawasan pengorekan/lombong perlu

http://gombakgempur.blogspot.com/



memastikan bahan yang digunakan tidak menukar struktur fizikal tanah.

v. Perlu Menyelesaikan Konflik Kawasan Mineral, Agregat Batuan

Dan Pasir

Kadang-kala, penggunaan tanah untuk perusahaan sumber mineral, agregat

batuan dan pasir membawa konflik dengan kegunaan tanah yang lain. Beberapa

keadaan yang boleh menimbulkan konflik adalah seperti berikut:-

a) Sumber Mineral dan Pelaksanaan

Pembangunan

Kemungkinan konflik berlaku apabila

kawasan greenfield telah dicadangkan untuk pembangunan (pertanian atau lain-lain) dan

didapati kawasan tersebut berkemungkinan mengandungi

mineral penting. Konflik ini boleh diselesaikan jika pencadang

pembangunan menjalankan kajian pembebasan mineral.

Jika sumber mineral penting

tersebut dapat dikesan, ia mesti diisytiharkan sebagai “Kawasan

Pembangunan Sumber Mineral”. Perlombongan mesti dikendalikan dahulu sebelum pembangunan

dibenarkan.

Konflik akan wujud jika kawasan

simpanan pasir dan lempung dibangunkan untuk pembangunan fizikal dan ini akan memajirkan

sumber tersebut [Rajah 2(a)].

Konflik yang biasanya wujud adalah apabila projek pembinaan

pembangunan penempatan dilulus terlalu hampir dengan kuari yang

masih aktif [Rajah 2(b)].

Semua projek pembangunan melibatkan kawasan melebihi 200

hektar seperti pembukaan tanah baru untuk pertanian, empangan,

penempatan, dan sebagainya perlu mendapat surat pembebasan mineral (mineral clearance) daripada

Jabatan Mineral dan Geosains Malaysia (JMG).

b) Kawasan Batu Kapur Sebagai Sumber Mineral atau Warisan

Batu kapur merupakan sumber bagi

agregat dan juga penting sebagai bahan batuan mentah untuk industri

pembuatan simen seperti simen, terazo, serbuk batu kapur dan batu

dimensi

Oleh itu, konflik kegunaan kawasan batu kapur sebagai KSAS Warisan

atau KSAS Sokongan Hidup akan wujud dari kegunaan kawasan batu

kapur yang berbeza.

Walaupun kegunaan batu kapur sebagai sumber bahan mentah

kepada industri pembinaan, perlu diutamakan. Namun terdapat juga

beberapa kawasan batu kapur yang mempunyai nilai warisan yang unik dan tersendiri.



Jika keadaan ini berlaku, kawasan KSAS Warisan batu kapur ini mesti

diberikan keutamaan daripada kegunaan yang lain seperti Gua

Runtuh (Perak Man), Lenggong, Perak; Gua Cha, Kelantan; Gua Tempurung, Kinta, Perak; Gunung

Rapat (Taman Geologi), Kinta, Perak dan Gunung Senyum, Pahang.

Walaupun demikian, bukan semua kawasan batu kapur menunjukkan nilai warisan yang unggul. Kawasan

atau bukit batu kapur yang tidak mempunyai nilai warisan (nilai

saintifik, estetik atau budaya) boleh digunakan untuk menghasilkan bahan mentah bagi industri

pembuatan simen, , terazo, serbuk batu kapur dan lain-lain.

Batu kapur terdapat di kawasan berbukit, tanah pamah dan di bawah

permukaan. Batu kapur didapati di bawah permukaan pada jarak kedalaman dari beberapa meter

sehingga puluhan meter.

Kaedah untuk mengusaha hasilan

sumber bahan mentah batu kapur bawah permukaan adalah berbeza dan melibatkan kos yang tinggi

kerana tanah lanar yang meliputinya mesti dikorek sebelum aktiviti kuari

dapat diteruskan.

Selain itu, air yang terkumpul di bawah permukaan lombong kuari

terbuka perlu sentiasa dipam keluar supaya aktiviti kuari boleh dijalankan

dengan senang dan selamat.

Pencemaran yang wujud dari kuari bawah permukaan adalah kurang

dibandingkan dengan kuari biasa yang beroperasi di kawasan bukit.

Aktiviti kuari bawah permukaan bagi batu kapur amat digalakkan kerana ini dapat mengelakkan pemusnahan

bukit batu kapur yang mungkin mengandungi ciri-ciri warisan dan ia

juga dapat mengurangkan pencemaran udara, air dan bunyi.

Sebagai contoh, lebih kurang 12%

daripada kawasan batu kapur di Lembah Kinta, Perak, wujud sebagai

bukit manakala lebih kurang 88% wujud sebagai batu hampar di bawah permukaan bumi.



Rajah 2 (a) : Konflik pembinaan dan pemajiran simpanan pasir dan lempung

Rajah 2 (b) : Konflik antara pengkuarian dan kediaman tetap

KSAS Simpanan Pasir dan Lempung biasa terdapat di kawasan pamah yang sesuai juga bagi pembinaan dan pembangunan

tetap.

Ini akan mengakibatkan pemajiran simpanan pasir dan lempung

KSAS yang mengandungi simpanan dua bahan pembinaan penting ini perlu dikenal pasti dan diisytiharkan.

KSAS Simpanan Agregat biasa terhad pada ketinggian bukit yang berbatu antara 50m hingga 300m.

Semua operasi kuari perlulah terletak

sekurang-kurangnya 500m dari kawasan kediaman.

Jika pengisytiharan KSAS Simpanan Agregat dilakukan, pembangunan yang diluluskan perlu mempunyai Zon

Penampan tidak kurang dari 500m dari sempadan kawasan pajakan kuari.

PEMBINAAN BERSKALA

BESAR

PEMBINAAN YANG AKAN

MEMAJIRKAN

ZON PENAMPAN SEKURANG-

KURANGNYA

KILANG

BATU



vi. Mematuhi Dasar dan Aspek Perundangan Sedia Ada

Dasar-dasar sedia ada yang berkaitan dengan simpanan mineral dan geobencana

adalah seperti berikut:

a) Kanun Tanah Negara, 1965. b) Akta Perancangan Bandar dan Desa,

1976. c) Akta Pemuliharaan Tanah, 1960.

d) Akta Kualiti Alam Sekeliling 1974. e) Akta Penyiasatan Kaji Bumi 1974. f) Akta Jalan, Parit dan Bangunan, 1974.

g) Undang-undang Kecil Bangunan Seragam, 1984.


Garis panduan umum kawasan simpanan

mineral dan agregat adalah seperti berikut:

a) Kawasan KSAS Sumber Mineral

hendaklah dikenalpasti, dipetakan dan dizonkan dalam rancangan struktur

negeri dan rancangan tempatan daerah.

b) Permohonan untuk mengambil atau

membangunkan kawasan khazanah geologi dan kawasan batu kapur yang

bernilai warisan serta memerlukan pemeliharaan adalah tidak dibenarkan.

c) Pertimbangan kelulusan pemohonan

mesti mengambil kira aspek pemeliharaan kawasan tersebut.

d) Kajian pemetaan geologi dan teknik perlombongan yang bersesuaian perlu

dijalankan di kawasan yang diisytiharkan sebagai KSAS Sumber

Mineral.

e) Hanya pembangunan yang sesuai (iaitu tidak memajirkan mineral sedia ada)

boleh dibenarkan.

f) Dokumen permohonan mestilah

memenuhi kehendak Pihak Berkuasa Negeri mengikut undang-undang dan peraturan yang berkuatkuasa pada

masa itu.




a) Zon penampan perlu disediakan dan

ditandakan atas pelan iaitu:-

i. Minimum 50m dari sempadan bagi

KSAS Sumber pasir, lempung dan tanah.

ii. 500m dari sempadan kawasan

pajakan kuari bagi KSAS Sumber Batuan Agregat.

Garis Panduan Khusus Kawasan Simpanan Mineral dan Agregat adalah seperti di Jadual 1.



Jadual 1 : Garis Panduan Khusus Kawasan Simpanan Mineral Dan Agregat

KSAS/ Kategori

*Ta

ha

p

Kes

en

sit

ifa

n


dibenar-kan

Catatan / GP

Aktiviti Syarat

KSAS

Sumber

Mineral dan

Agregat yang

dikenal pasti

2

(Supaya tidak

memajirkan

(sterilize)

sumber batuan

untuk

menghasilkan

agregat)

Rekreasi

Penyelidikan;

Eko-

pelancongan;

dan

Aktiviti yang

tidak

memajirkan

simpanan

batuan untuk

menghasilka

n agregat

Tidak

dibenarkan

struktur kekal.

-

Semua aktiviti mesti

berhenti apabila

perlombongan/ kuari

bermula.

Semua struktur

pembinaan ringan perlu

bersifat sementara.

Zon penampan 500 m

perlu disediakan bagi

aktiviti yang melibatkan

peletupan.

Zon

Penampan

50 meter

yang

mengelilingi

kawasan

yang dikenal

pasti

3

(Supaya

pembangunan

dan aktiviti

dicadangkan

tidak terdedah

kepada risiko

daripada operasi

perlombongan)

Penyelidikan;

Pertanian;

Eko-

pelancongan;

Ternakan;

dan

Rekreasi.

Seba-

rang

pembi-

naan

baru.


berhenti apabila operasi

perlombongan bermula.

Nota:


KSAS Tahap 1:

Tiada pembangunan, pertanian atau pembalakan dibenarkan kecuali bagi aktiviti

perlancongan alam semula jadi berimpak rendah, penyelidikan dan pendidikan.

KSAS Tahap 2: Tiada pembangunan atau pertanian . Pembalakan secara mampan dan pelancongan

alam semula jadi berimpak rendah dibenarkan bergantung kepada halangan setempat

KSAS Tahap3: Pembangunan terkawal di mana jenis dan intensiti pembangunan dikawal bergantung

kepada ciri-ciri halangan.



BAHAGIAN II

GEOBENCANA

GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN DAN PEMBANGUNAN 124 KSAS GEOBENCANA


PEMBENTUKAN LUBANG BENAM

Langkah 1Air meresap ke dalam tanah dan seterusnya ke dalam rekahan-rekahan pada batuan dasar batu kapur. Proses pelarutan berlaku pada satah-satah lemah.

Langkah 2 Melalui masa geologi yang lama, proses pada Langkah 1 berterusan dan membentuk rongga. Tanah di atasnya boleh jatuh ke dalam rongga.

Langkah 3 dan 4 Jika terdapat penurunan paras air tanah, jatuhan tanah yang banyak boleh berlaku.

Langkah 5 Lubang benam terbentuk akibat jatuhan tanah yang berterusan di dalam rongga.

Penurunan aras air

Fractures

LANGKAH 3

Aras air

Fractures

LANGKAH 4

Lowongmembesar

Aras air

LANGKAH 5

Lubangbenam

Jatuhanmengejut

Aras air

Fractures

LANGKAH 2

Aras airRekahan

Rekahan

LANGKAH 1

7. LATAR BELAKANG

Geobencana merupakan proses semulajadi

bumi yang boleh menyebabkan kemalangan jiwa, kerosakan harta benda

dan ekonomi serta menjejaskan kualiti alam sekitar. Antara jenis geobencana termasuk gempa bumi, tsunami, tanah

runtuh, lubang benam, letusan gunung berapi, banjir lumpur, hakisan dan tanah

mendap.

Garis Panduan KSAS Geobencana memfokuskan kepada potensi bencana

yang boleh berlaku akibat daripada aktiviti pembangunan di kawasan

tanah bekas lombong, kuari dan kawasan korekan tanah. Geobencana yang berlaku di kawasan berkenaan ialah

lubang benam, tanah mendap, jatuhan batuan dan juga hakisan.

8. LUBANG BENAM (SINKHOLE)

i. Lubang benam merupakan lubang yang

terbentuk di permukaan tanah akibat batuan dasarnya dilarutkan oleh air.

Saiz dan kedalamannya pelbagai dari satu meter hingga beberapa puluh meter. Ianya terbentuk bermula dari

pembentukan lohong atau gua di bawah tanah di kawasan yang

lazimnya didasari oleh batu kapur.

ii. Pembentukan lubang benam

melibatkan proses pelarutan atau

hakisan berterusan batuan yang boleh melarut (seperti batu kapur dan garam) melalui agen air, runtuhan

bumbung gua atau penurunan air

tanah. Kebanyakan lubang benam berlaku secara setempat akibat

penurunan paras air tanah dan faktor gegaran. Mekanisme pembentukan

lubang benam ditunjukkan seperti Rajah 3.

iii. Lazimnya lohong-lohong sub

permukaan dipenuhi oleh air dan

sedimen. Sekiranya terdapat penurunan air tanah, ia menghasilkan ruang-ruang kosong. Ini

mengakibatkan berlakunya runtuhan bumbung gua dan seterusnya

membentuk lubang benam. Foto 4 dan Foto 5 adalah kejadian lubang benam yang pernah berlaku di Malaysia.

Rajah 3: Mekanisme pembentukan lubang

benam (Chow, 1995)



Foto 4 : Lubang benam yang terbentuk di Kg. Kuboi, Kampar Perak

Sumber: Jabatan Mineral dan Geosains Malaysia,

2004

Foto 5 : Kejadian lubang benam di Kg.

Datuk Ahmad Said Tambahan, Ipoh Perak


2007



9. TANAH MENDAP (LAND

SUBSIDENCE)

a) Tanah mendap adalah penurunan paras permukaan tanah relatif kepada suatu

paras asal atau aras laut. Ia terjadi akibat daripada pelbagai faktor seperti pelarutan batuan dasar jenis batu

kapur, konsolidasi lapisan aluvium, aktiviti perlombongan bawah tanah,

penambakan tanah tidak sempurna dan pengepaman air tanah.

b) Tanah mendap boleh berlaku di

kawasan yang terdapat penyahairan (dewatering) semasa pengorekan tanah

bagi aktiviti pembinaan. Kawasan yang mengalami tanah mendap boleh mencapai hingga saiz sebuah

lembangan.

c) Tanah mendap boleh menjejaskan

sistem perparitan, kerosakan struktur dan infrastruktur.

Foto 6 dan 7 menunjukkan kejadian tanah mendap yang telah memusnahkan harta

benda/infrastruktur.


2003

Foto 7 : Pemendapan tanah di kawasan SMK Raja Perempuan, Ipoh telah

menyebabkan kerosakan pada pagar


2003



10. JATUHAN BATUAN (ROCKFALL)

i. Jatuhan batuan merujuk kepada

bongkah batu yang terpisah dari jasad asal dan jatuh dari tebing atau cerun

yang curam. Ia melibatkan pergerakan batuan secara jatuhan bebas, melantun, berguling dan

menggelongsor.

ii. Jatuhan batuan sering berlaku di

kawasan bukit batu kapur, kuari dan cerun potongan jalan.

iii. Faktor utama jatuhan batuan adalah

berkaitan keadaan geologi setempat seperti kehadiran kekar, sesar dan

perlapisan batuan serta tahap keutuhan jasad batuan, luluhawa batuan, air tanah dan air permukaan.

iv. Manakala faktor luaran yang menyumbang kepada jatuhan batuan

adalah seperti gegaran disebabkan trafik, aktiviti peletupan dan aktiviti

seismik seperti gempabumi.

v. Jatuhan batuan boleh menyebabkan kemalangan jiwa dan kerosakan serta

kemusnahan harta benda.

Foto 8 : Jatuhan batuan di bukit batu kapur Gunung Cheroh, Ipoh


2004

Foto 9 : Jatuhan batuan pada cerun

potongan jalan di Lebuhraya NKVE, Bukit Lanjan Kuala Lumpur

Sumber : Jabatan Kerja Raya, 2005



11. HAKISAN (EROSION)

i. Hakisan ialah proses yang melibatkan

angkutan bahan-bahan tanih dan batuan terluluhawa oleh agen seperti

air, angin dan ais.

ii. Hakisan boleh berlaku akibat aktiviti manusia seperti aktiviti kerja tanah

(earthwork) di tapak pembinaan, pertanian pindah, pembalakan dan

perlombongan.

iii. Lazimnya, hakisan menyebabkan kehilangan tanah subur di permukaan,

masalah pemendakan kelodak sehingga berlakunya banjir,

pergerakan tanah di muka cerun dan perubahan bentuk muka bumi.

iv. Kejadian hakisan yang serius boleh

menyumbang kepada kejadian tanah runtuh.

Foto 10: Hakisan jenis ril pada tanah baki hasil luluhawa batuan granit di

Cameron Highlands

Sumber : Jabatan Mineral dan Geosains

Malaysia, 2009


i. Peta Risiko Bencana lubang benam,

tanah mendap, jatuhan batuan dan hakisan perlu disediakan. Peta tersebut

boleh dijadikan sebagai panduan, perancangan dan kawalan sesuatu projek pembangunan.

ii. Di peringkat perancangan, Kajian Geologi Terperinci bagi mengenalpasti

risiko bencana dan cadangan langkah kawalan serta tebatan, Pelan Pengurusan Alam Sekitar (EMP) atau

Laporan EIA sekiranya diperlukan.

iii. Pengawalan dan pemantauan perlu

dilakukan secara berkala bermula dari peringkat kerja tanah lagi. Penilaian kesesuaian pembinaan dari segi geologi

dan geoteknik perlu dilaksanakan.

iv. Garis Panduan Umum pemeliharaan

dan pembangunan kawasan geobencana mengikut kategori adalah

seperti berikut:

a) Lubang Benam (Sinkhole)

Penyiasatan geologi permukaan dan

sub permukaan bagi mengenalpasti kawasan mempunyai lohong di

kawasan batu kapur hendaklah dijalankan oleh Ahli Geologi berkelayakan.

Pemaju hendaklah mengemukakan

laporan penyiasatan tapak terperinci dan kaedah pengawalan terhadap kawasan berlohong dan lubang



benam kepada Jabatan Mineral dan Geosains Malaysia.

Penyediaan Peta Risiko Bencana

lubang benam beserta profil sub permukaan dan maklumat seperti struktur dan infrastruktur.

Pemaju harus mematuhi prosedur

penyediaan struktur pendasaran dan penambakan yang sempurna mengikut spesifikasi kejuruteraan

yang telah ditetapkan oleh pihak berwajib.

Kawasan yang telah dikenalpasti

mempunyai lohong, langkah-langkah

kejuruteraan yang sesuai diaplikasikan untuk menghalang

runtuhan bumbung gua yang boleh mengakibatkan pembentukan lubang

benam.

b) Tanah Mendap (Land Subsidence)

Penyiasatan geologi untuk mengenalpasti potensi kawasan

tanah mendap hendaklah dijalankan oleh Ahli Geologi berkelayakan.

Pemaju hendaklah mengemukakan laporan penyiasatan tapak terperinci

dan kaedah pengawalan terhadap kawasan tanah mendap kepada Jabatan Mineral dan Geosains

Malaysia.

Penyediaan Peta Risiko Bencana tanah mendap beserta profil sub permukaan dan maklumat seperti

struktur dan infrastruktur. Kaedah pengawalan pembangunan yang

lebih khusus dengan mengambil kira aktiviti pengabstrakan dan

penurunan paras air tanah di kawasan sekitar perlu disediakan.

Pemaju harus mematuhi prosedur penyediaan struktur pendasaran dan

penambakan yang sempurna mengikut spesifikasi kejuruteraan yang telah ditetapkan oleh pihak

berwajib.

c) Jatuhan Batuan (Rockfall)

Penyiasatan geologi untuk mengenalpasti zon keterancaman jatuhan batuan hendaklah dijalankan

oleh Ahli Geologi / Geologi Kejuruteraan berkelayakan.



Penyiasatan geologi meliputi pemetaan satah ketakselanjaran,

analisis kinematik dan analisis jatuhan batuan (run-out analysis)

Pemaju hendaklah mengemukakan laporan geologi kejuruteraan terperinci dan kaedah mitigasi

terhadap zon keterancaman jatuhan batuan yang telah dikenalpasti

kepada Jabatan Mineral dan Geosains Malaysia. Antara langkah mitigasi adalah penggunaan rock

bolt, wire netting, rock ditch dan scalling.

Penyediaan Peta Risiko Bencana jatuhan batuan dan disertakan profil cerun serta maklumat zon

penampan, struktur bangunan dan infrastruktur.

Pemantauan berkala secara jangka panjang terhadap kestabilan tebing

dan cerun batuan perlu dilakukan oleh Ahli Geologi/Geologi Kejuruteraan dan Jurutera

Geoteknikal bertauliah. Laporan hendaklah dikemukakan kepada

Pihak Berwajib.

d) Hakisan (Erosion)

Hakisan banyak berlaku semasa aktiviti

kerja tanah dijalankan. Pelan kerja tanah yang komprehensif dan praktikal

perlu disediakan bagi meminimumkan hakisan. Antaranya:

meminimumkan pemotongan /

pembuangan tumbuh-tumbuhan;

pemadatan (compaction) yang mengikut spesifikasi di samping bahan tambakan yang sesuai

digunakan untuk kawasan tambakan (fill area);

penanaman segera tumbuh-

tumbuhan di kawasan pemotongan

dan penambakan;

pematuhan ke atas klausa kawalan hakisan dalam kerja-kerja tanah

yang termaktub di dalam kontrak; kerja tanah dijalankan pada musim

yang sesuai dan secara berperingkat; dan

penguatkuasaan dan pengawasan

yang ketat dilaksanakan di tapak

semasa kerja tanah dijalankan.




Jadual 2 : Garis Panduan Khusus Pemuliharaan Kawasan Berisiko Geobencana

Garis Panduan Khusus Pemuliharaan

Lubang Benam

(Sinkholes)

Aktiviti pengepaman air tanah dalam kuantiti yang banyak dan berterusan

perlu dielakkan.

Penurunan paras air tanah secara mendadak tidak dibenarkan.

Zon kawalan dan jarak zon penampan bagi cadangan pembangunan di

kawasan lubang benam perlu ditanda berdasarkan siasatan geologi.

Tanah Mendap

(Land

subsidence)

Kadar penurunan tanah yang dibenarkan hendaklah mengikut spesifikasi

kejuruteraan yang dibenarkan.

Pemetaan geologi terperinci, pemantauan dan penilaian semula risiko

tanah mendap hendaklah dijalankan untuk jangka masa pendek dan

panjang.

Pemuliharaan tanah dan struktur yang mengalami tanah mendap

hendaklah mengikut kaedah mitigasi yang bersesuaian.

Jatuhan Batu

(Rockfall)

Penyiasatan geologi kejuruteraan untuk mengenalpasti zon keterancaman

dan zon bahaya jatuhan batuan oleh Ahli Geologi/Geologi Kejuruteraan

Yang Berkelayakan.

Pemetaan satah ketakselanjaran, analisis kinematik dan analisis jatuhan

batuan (run-out-analysis) perlu dilakukan.

Penyediaan Peta Risiko Bencana Jatuhan Batuan dan disertakan profil

cerun serta maklumat zon penampan, struktur bangunan dan infrastruktur.

Menyediakan kaedah mitigasi bersesuaian di dalam laporan cadangan

penstabilan cerun beserta program pemantauan tebing dan cerun batuan

berkala.

Hakisan

(Erosion)

Penyiasatan tapak bagi mengenalpasti tahap hakisan dan mencadangkan

langkah mitigasi bersesuaian mengikut spesifikasi kejuruteraan.

Meminimumkan pemotongan/ pembuangan tumbuh-tumbuhan.

Penanaman segera tumbuh-tumbuhan di kawasan pemotongan dan

penambakan.

Pemadatan (compaction) yang mengikut spesifikasi di samping bahan

tambakan yang sesuai digunakan untuk kawasan tambakan (fill area).

Pematuhan ke atas klausa kawalan hakisan dalam kerja-kerja tanah yang

termaktub di dalam kontrak.

Kerja tanah dijalankan pada musim yang sesuai dan secara berperingkat.

Penguatkuasaan dan pengawasan yang ketat dilaksanakan di tapak

semasa kerja tanah dijalankan.



Jadual 3 : Garis Panduan Khusus Pembangunan Kawasan Berisiko Geobencana

KSAS/Topik-topik *Tahap Kesen-sitifan

Aktiviti* Dibenarkan dengan syarat*

Aktiviti* tidak

dibenarkan Catitan / Lokasi / Buffer

Aktiviti* Syarat

a) Lubang

Benam (Sinkholes)

i) Kawasan yang terjadi lubang benam secara semulajadi

2

Kawasan lapang

Papan tanda peringatan hendaklah ditempatkan di kawasan strategik

Bangunan

Tahap 2:

Taburan lubang benam adalah ekstensif.

Saiz lubang benam adalah pelbagai hingga mencapai 25 meter.

Tahap 3:

Kejadian berlaku bersifat setempat di kawasan batu kapur dan lombong bawah tanah.

Zon penampan yang mencukupi diperlukan.

Proses pengabstrakan dan gegaran semasa kerja pembinaan boleh menyebabkan lubang benam.

ii) Kawasan yang terjadi lubang benam akibat aktiviti pembangunan

3 Bangunan EMP diperlukan semasa fasa pembinaan sekiranya tertakluk kepada EIA.

b) Tanah Mendap

(Land subsidence)

i) Tanah Rendah (telap air); GWL: 0 - 2m

2

Peng-abstrakan berlebihan air tanah

Bangunan

Tertakluk kepada kelulusan JMG

EMP diperlukan semasa fasa pembinaan sekiranya tertakluk kepada EIA.

Semua kerja pengabstrakan air tanah

hendaklah mendapat kelulusan JMG dan persetujuan daripada Pihak Berkuasa Air Negeri.

Permohonan hendaklah dibuat oleh pemohon. Kerja-kerja penilaian sumber air tanah dan cadangan kerja pengambilan air tanah hendaklah dibuat oleh Orang Yang Berkelayakan sebagaimana Seksyen 8 Akta Penyiasatan Kajibumi 1974.

Semua aktiviti kerja tanah hendaklah

disertakan dengan langkah melindungi tanah dari hakisan semasa pembinaan dan setelah diduduki.

Perancangan dan pembinaan perlu mematuhi undang-undang sedia ada bagi mengurangkan impak kepada alam sekeliling:-

1. Akta Kualiti Alam Sekeliling 1974

2. Akta Perancangan Bandar dan Desa 1976

ii) Tanah Rendah

(kurang telap air); GWL: 0 – 2m

3 Bangunan EMP diperlukan

semasa fasa pembinaan sekiranya tertakluk kepada EIA.

iii) Ketinggian

sederhana; GWL: > 2m

3

Bangunan EMP diperlukan

semasa fasa pembinaan sekiranya tertakluk kepada EIA.



KSAS/Topik-topik *Tahap

Kesen-sitifan

Aktiviti* Dibenarkan dengan syarat*

Aktiviti*

tidak dibenarkan

Catitan / Lokasi / Buffer

Aktiviti* Syarat

c) Jatuhan Batuan (Rockfall)

3

Rekreasi Mengikut Garis Panduan Penetuan Zon Bahaya Di sekitar bukit batu kapur.

Tiada Siasatan Geologi Kejuruteraan Terperinci perlu dilakukan untuk mengenalpasti zon keterancaman dan zon bahaya.

Penyediaan zon penampan yang

mencukupi dan jenis mitigasi berdasarkan jenis dan tahap keterancaman.

Pemantauan terhadap kestabilan tebing/ cerun secara berkala dan secara jangka panjang.

d)Hakisan (Erosion)

i)Kawasan tambak

ii)Kawasan potongan dengan tanah terhakis.

iii) Kawasan potong dengan tanah kurang terhakis

3

3

3

Bangunan

Bangunan

Bangunan

Pelan kerja tanah yang komprehensif.

EMP diperlukan semasa fasa pembinaan sekiranya tertakluk kepada EIA.

Tiada

Semua aktiviti kerja tanah hendaklah disertakan dengan langkah melindungi tanah dari hakisan semasa pembinaan dan setelah diduduki.

Perancangan dan pembinaan perlu mematuhi undang-undang sedia ada bagi mengurangkan impak kepada alam sekeliling:

1) Akta Kualiti Alam Sekeliling 1974

2) Akta Perancangan Bandar dan Desa 1976

3) Akta Jalan, Parit dan Bangunan 1974

4) Manual Saliran Mesra Alam (MSMA) JPS

5) Akta Penyiasatan Kaji Bumi 1974

iv) Kawasan

terlindung hakisan

3 Bangunan EMP diperlukan

semasa fasa pembinaan sekiranya

tertakluk kepada EIA.

Nota:


KSAS Tahap 1: Tiada pembangunan, pertanian atau pembalakan dibenarkan kecuali bagi aktiviti







BIBLIOGRAFI



Akta Perikanan 1985 (Akta 317). Akta Pemuliharaan Hidupan Liar 2010 (Act 716). Akta Perhutanan Negara 1984 (Pindaan 1993).


Dasar Alam Sekitar Negara (2002). Dasar Kepelbagaian Biodiversiti Kebangsaan (DKBK) 1998. Dasar Bio-Teknologi Negara, 2005.

Dasar Perhutanan Negara, 1978 (Pindaan 1992) Garis Panduan Eko Pelancongan Kebangsaan.

JPBD, Kajian Garis Panduan Kawasan Sensitif Alam Sekitar, 2008. JPBD, Garis Panduan Perancangan Pembangunan Di Kawasan Persisiran Pantai 1997. JPS, Garispanduan Pembangunan Melibatkan Sungai dan Rizab Sungai, 2011.


National Integrated Coastal Zone Management Policy, 2005, Unit Perancang Ekonomi. Pelan Pengurusan Persisiran Pantai Bersepadu (ISMP) Perintah Kualiti Kualiti Alam Sekeliling (Aktiviti yang Ditetapkan)(Penilaian Kesan Kepada

Alam Sekeliling) 2015. Rancangan Malaysia Ke Sepuluh (2010-2015).

Rancangan Fizikal Negara Ke-3 (2017).


LAMPIRAN I

TAFSIRAN BERKAITAN DENGAN SIMPANAN MINERAL & GEOBENCANA


a) “Agregat” ialah apa-apa batuan, batu marmar, kelikir, pasir, tanah

laterit, lom, lempung, tanih, lumpur, turf, gambut, batu karang,

cangkerang atau guano di dalam atau di atas mana-mana tanah dan termasuklah apa-apa batu-bata,

kapur, simen atau barangan lain yang diperbuat daripadanya

(Sumber: Warta Kerajaan Kaedah-kaedah Kuari Selangor, 2003).

b) “Pasir” atau agregat halus terdiri

daripada batu-batu hancur yang mempunyai saiz maksimum tidak

melebihi 5mm. Biasanya, pasir digunakan untuk campuran konkrit bagi bahagian dinding atau lantai

bangunan (Sumber: British Standard 882, 1983).

c) “Lempung” di dalam klasifikasi jabatan Mineral dan Geosains Malaysia

(JMG) termasuk lempung biasa, lempung bebola (ball clay), lempung tahanapi (refractory clay

or fire clay) dan syal (shale). Kebanyakan mineral lempung telah

diusahakan untuk pembuatan batu-bata yang digunakan untuk pembinaan. Ada juga beberapa jenis

lempung dan syal telah diguna sebagai sebahagian bahan mentah dalam

pembuatan simen portland.

d) Mineral perindustrian (industrial

minerals) ditakrifkan sebagai bahan

geologi yang dilombong atau dikuari kerana nilai komersilnya, ia

bukan mineral bahan bakar dan bukan mineral sumber logam. Ia digunakan dalam keadaan asalnya atau

selepas proses peningkatan mutu samada sebagai bahan mentah

atau sebagai bahan penambah (additive) bagi pelbagai kegunaan (Sumber JMG Johor).

Contoh mineral perindustrian dan kegunaannya adalah -

Pasir- Pembuatan konkrit; Pasir silika- Pembuatan kaca; Batu agregat- Pembinaan jalanraya;

Batu dimesi- Jubin granit;

Batu kapur- Pembuatan simen;

Kaolin/tanah liat putih - Pembuatan

seramik; dan

Barit- Lumpur gerudi.

e) Bahan geologi ditakrifkan sebagai sebarang batuan (contoh: granit, marmar) atau hasil luluhawa batuan

(contoh: kaolin, lempung bebola, pasir) atau mineral (contoh: kuarza, mika,

batu permata).

LAMPIRAN II

DASAR DAN PERUNDANGAN BERKAITAN DENGAN SIMPANAN MINERAL & GEOBENCANA


Dasar semasa berkait dengan simpanan mineral adalah-

a) Agenda 21 (Bab 21)

Mencadangkan longgokan (atau endapan) mineral (termasuk bijih dan agregat) perlu

dikenal pasti sebagai KSAS berasaskan kepentingan keperluannya dan sumber

yang terhad. Agenda 21 telah mencadangkan kajian terperinci dijalankan ke atas sesuatu kawasan berpotensi untuk

perlombongan dan pengkuarian agar kawasan ini tidak dibekukan untuk

pembangunan lain seperti perumahan dan sebagainya. Kawasan yang berkemungkinan mengandungi mineral

penting perlu dikenal pasti lebih awal dan diambil kira dalam perancangan yang

melibatkan pengurusan sumber mineral.

b) Dasar Mineral Negara

Memberi fokus terhadap pembangunan

yang mampan dan penggunaan sumber mineral secara optima, mempromosikan

penerajuan terhadap alam sekitar, mempertingkatkan daya saing dan kemajuan sektor mineral di arena global,

mempromosikan penggunaan mineral tempatan dan memajukan penghasilan

produk-produk berasaskan mineral dan menggalakkan perolehan, kitar semula dan penggunaan semula logam dan mineral.

Terdapat dasar dan undang-undang yang

menjadi tonggak ke arah pelaksanaan

operasi kuari dan lombong yang lestari dan

mapan. Antara dasar dan undang-undang

tersebut ialah:

a) Dasar Mineral Negara 2

b) Akta Pembangunan Mineral 1994

c) Enakmen Bijih Mineral (Johor) 1924

d) Kaedah Kuari Negeri

c) Akta Pembangunan Mineral 1994

Suatu akta yang memberi peruntukan untuk pemeriksaan dan pengawalseliaan penjelajahan dan perlombongan mineral

dan perkara lain yang berkaitan dengannya. Akta ini juga menggariskan

pelbagai panduan kepada pelombong mengikut kehendak undang-undang bagi mewujudkan suasana kondusif dalam

menjalankan aktiviti perlombongan mineral sekaligus memberi manfaat kepada pihak

industri, pekerja dan juga orang awam. Tanggungjawab pengurus lombong, keselamatan operasi dan kesihatan

pekerjaan, pengurusan alam sekitar dan pemulihan pasca-melombong antara aspek

penting yang digarapkan di dalam akta ini bagi memastikan pelaksanaan operasi lombong tidak menimbulkan sebarang

kemudaratan.

d) Enakmen Bijih Mineral (Johor)

1924

Enakmen ini digubal bagi membolehkan individu / syarikat yang memenuhi syarat

untuk menjalankan urusan jualan & pembelian bijih mineral di dalam negeri

Johor.

Lesen Bijih Mineral akan dikeluarkan

kepada pemohon dengan dikenakan bayaran pada kadar tertentu dan tempoh

LAMPIRAN II

DASAR DAN PERUNDANGAN BERKAITAN DENGAN SIMPANAN MINERAL & GEOBENCANA


lesen adalah selama satu tahun kalendar berakhir pada 31 Disember setiap tahun.

e) Kaedah Kuari Negeri

Kaedah dan peraturan kuari telah lama digunakan di negeri Perak dan Kelantan. Ia

dilaksanakan bagi mengawal dan mengwujudkan aktiviti pengkuarian mapan

selaras dengan kehendak undang-undang dan dasar sedia ada.

Walaupun kaedah ini masih belum diterima

pakai di beberapa negeri, namun beberapa aspek penekanan dan pendekatan

terancang telah diambil terutama dari sudut pemulihan muka kuari, aktiviti

peletupan terkawal di kuari dan juga peletupan di bandar (urban blasting).

Skop Kaedah Kuari ini meliputi beberapa

bidang seperti berikut:

a) Pengawalseliaan operasi pengkuarian

b) Keselamatan dan kesihatan pekerjaan c) Kawalan aktiviti peletupan yang

terancang d) Rancangan perlindungan terhadap alam

sekitar

e) Langkah pemuliharaan dan pemeliharaan pasca pengkuarian (post

quarrying) f) Kaedah pembuangan bahan buangan

dari kuari.

Akta/Perundangan Berkaitan

Akta / Undang-Undang Agensi

Kanun Tanah Negara 1965 Pejabat Tanah dan Galian

Akta Perancangan Bandar dan Desa 1976 PBPT

JPBD

Akta Pemuliharaan Tanah 1960 Pejabat Tanah dan Galian

Akta Kualiti Alam Sekeliling 1974 Jabatan Alam Sekitar

Akta Penyiasatan Kajibumi 1974 JMG

Akta Jalan, Parit dan Bangunan 1974 PBPT

Undang-undang Kecil Bangunan Seragam 1984 PBPT

Sumber : Kajian GP Pemuliharaan KSAS, JPBD (2004).




Bekas dan Tapak Pelupusan Sisa Pepejal

GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN DAN PEMBANGUNAN 139 KSAS BEKAS DAN TAPAK PELUPUSAN SISA PEPEJAL


1. LATAR BELAKANG

1.1 Definisi Kawasan Tapak Pelupusan Sisa Pepejal

Kawasan bekas dan tapak pelupusan sisa pepejal dalam GP ini meliputi definisi seperti berikut:-

i. Tapak Pelupusan Sisa Pepejal

Tempat atau kawasan di mana sisa dilupuskan dengan selamat di sesuatu kemudahan penimbusan tanah atau yang

lain-lain kemudahan yang bergantung kepada jenis dan ciri-ciri bahan sisa

tersebut.

ii. Sisa Pepejal

“Sisa pepejal” menurut Akta Pengurusan Sisa Pepejal dan Pembersihan Awam (Akta

672) termasuklah:-

a) apa-apa bahan sekerap atau benda lebihan lain yang tidak dikehendaki

atau keluaran yang ditolak yang timbul daripada penggunaan apa-apa proses;

b) apa-apa benda yang dikehendaki dilupuskan kerana sudah pecah, lusuh, tercemar atau selainnya rosak; atau

c) apa-apa bahan lain yang mengikut Akta ini atau mana-mana undang-

undang bertulis lain dikehendaki oleh pihak berkuasa supaya dilupuskan.

Lain-lain tafsiran yang berkait dengan sisa

pepejal seperti di Lampiran 1.

1.2 Kawasan Bekas dan Tapak

Pelupusan Sisa Pepejal Dalam Konteks KSAS

Proses perbandaran yang semakin pesat

menyumbang kepada pertambahan buangan sisa pepejal di negara ini. Hal ini

menyebabkan meningkatnya keperluan kepada tapak pelupusan sisa pepejal yang

luas serta pengendalian yang sistematik supaya tidak memberi kesan negatif kepada alam sekitar dan kesejahteraan

orang ramai.

Bekas dan tapak pelupusan sisa pepejal

berpotensi mencemarkan alam sekitar dan membahayakan kesihatan manusia jika sisa pepejal tidak dilupus, dirawat dan

disimpan dengan betul.

Oleh itu, kawasan bekas dan tapak

pelupusan sisa pepejal merupakan KSAS yang memerlukan tindakan pemuliharaan yang menyeluruh untuk mengelakkan

berlakunya implikasi negatif.

Kawasan bekas dan tapak pelupusan sisa

pepejal dikategorikan juga sebagai KSAS berisiko bencana kerana berisiko berlakunya kebakaran, pencemaran alam

sekitar, pembebasan gas berbahaya, tanah runtuh dan sebagainya. Justeru,

pembangunan di kawasan tapak pelupusan sisa pepejal tanpa kawalan boleh mengakibatkan risiko bencana.



Foto 1: Contoh tapak pelupusan sisa pepejal

Sumber:http://www.sinarharian.com.my/, Disember

2011

Sumber:http://www.ppsppa.gov.my/, April 2011

2. PRINSIP-PRINSIP

PERANCANGAN

i. Keselamatan

Tapak pelupusan sisa pepejal adalah selamat pada setiap masa tanpa kesan negatif kepada alam sekitar.

Zon khas dibentuk untuk tapak pelupusan sisa pepejal serta menyediakan zon

penampan yang secukupnya.

ii. Pemeliharaan

Pembangunan di kawasan tadahan dikawal. Tapak yang sesuai dan tidak memberi kesan negatif kepada pembangunan lain di

sekitarnya.

iii. Mencukupi dan Berkesan

Kemudahan yang disediakan adalah mencukupi, selamat dan efisien.


i. Sistem pengumpulan air resapan dan gas di tapak sedia ada perlu dinaik

taraf merujuk kepada Jabatan Pengairan dan Saliran (JPS) dan Jabatan Mineral dan Geosains Malaysia

(JMG).

ii. Tapak sedia ada perlu dipagar dan

dilanskap.

iii. Semua tapak baru perlu mempunyai sistem pengumpulan air resapan,

sistem pengumpulan gas dan suatu



lapisan tidak telap cecair di dasar tapak

berkenaan serta perlu pemantauan berkala. Reka bentuk sistem saliran

tapak pelupusan ini perlu merujuk kepada JPS.

iv. Semua tapak baru tidak dibenarkan

menerima sisa terjadual atau sisa toksid.

v. Sebarang bentuk pembangunan semula bagi bekas tapak pelupusan perlu

merujuk GPP Pengenalpastian Bagi Pembangunan Semula Kawasan Brownfield, JPBDSM 2012.

3. 1 Mematuhi Dasar dan Perundangan Sedia Ada

Perancangan dan pembangunan KSAS perlu merujuk kepada dasar dan perundangan sedia ada yang berkaitan

dengan KSAS tapak pelupusan sisa pepejal adalah seperti yang diterangkan di dalam

Jadual 1.


a) Akta Kualiti Alam Sekeliling 1974 (Akta 127).

b) Akta Kerajaan Tempatan 1976 (Akta 171).

c) Akta Perancangan Bandar dan Desa

1976 (Akta 172). d) Akta Jalan, Parit dan Bangunan (Akta

133). e) Akta 672 - Akta Pengurusan Sisa

Pepejal dan Pembersihan Awam 2007. f) Akta 673 - Akta Perbadanan

Pengurusan Sisa Pepejal dan

Pembersihan Awam 2007. g) Akta Penyiasatan Kaji Bumi 1974.

Jadual 1: Dasar sedia ada berkaitan dengan pelupusan sisa pepejal

Dasar Penerangan

Agenda 21 (Bahagian 7) Promoting sustainable human settlement development. Menggalakkan penyediaan bersepadu infrastruktur alam

sekitar untuk air, perparitan, perawatan najis dan pengurusan sisa pepejal bagi meningkatkan kualiti sosial, ekonomi dan alam sekitar penempatan dan tempat bekerja.

Basel Convention on the Control of Transboundary Movement of Hazardous

Waste

Mengurangkan pengeluaran dan pemindahan sisa berbahaya, dan melupuskannya sedekat mungkin dengan puncanya.

http://www.kpkt.gov.my/jpspn_2013/download.php?FilePoolID=181








Dasar Penerangan

Rancangan Fizikal Negara Ke-3

Menyediakan household recycling centre dan composting centre di setiap kawasan kejiranan bagi

memudahkan aktiviti pengasingan dan kitaran semula dijalankan.

Menyediakan kemudahan bulk waste recycling centre di kawasan yang strategik dan terkawal di setiap zon perkhidmatan perbandaran yang dikenal pasti oleh Pihak

Berkuasa Tempatan. Sisa elektronik (E-Waste) akan turut diurus di pusat kitar semula ini.

Mengenal pasti teknologi rawatan sisa pepejal yang efektif,

ekonomik dan mesra alam. Menggalakkan perkongsian rizab utiliti bersama

infrastruktur sisa pepejal.

Mengguna pakai teknologi Waste to Energy (WtE). Pemprosesan semula dan rawatan bahan sisa pepejal

kepada bahan baru bagi.

menggalakkan industri hijau. Melaksanakan pengasingan sisa di punca.

Dasar Pengurusan Sisa

Pepejal Negara

Sistem pengurusan sisa pepejal yang menyeluruh,

bersepadu, kos efektif dan mampan. Memberi keutamaan kepada pengurangan sisa melalui 3R,

rawatan perantaraan dan pelupusan akhir.




Jadual 2: Garis panduan khusus bekas dan tapak pelupusan sisa pepejal

KSAS/

Kategori

*T

ah

ap

Kesen

si

tifa

n Aktiviti Dibenarkan

Aktiviti tidak


Aktiviti Syarat

Bekas

tapak

pelupusan

sisa

pepejal

1 Penyelidikan

Kawasan

rekreasi/lapang

Penghasilan

tenaga

berasaskan

sinar matahari

(solar) dan

biogas

Pertanian

berteknologi

fertigasi

Dengan

perakuan

JAS

Tiada aktiviti lain

selain dari aktiviti

yang dibenarkan

Bekas tapak pelupusan sisa pepejal

tidak sesuai dibangunkan untuk

sebarang pembangunan sekurang-

kurangnya 30 tahun disebabkan

risiko pemendapan tanah,

kebakaran dan pembebasan gas

merbahaya. Bagaimanapun bekas

tapak pelupusan sisa pepejal boleh

dibangunkan dalam tempoh yang

lebih singkat melalui safety closure

dan penggunaan teknologi terkini.

Kajian terperinci diperlukan

sebelum kawasan tersebut boleh

dibangunkan semula.

Tapak

pelupusan

sisa

pepejal

1 Penyelidikan - Semua aktiviti

pembangunan

tidak dibenarkan

Perancangan dan pembinaan tapak

pelupusan sisa baru perlulah

mematuhi undang-undang dan

peraturan sedia ada bagi

mengurangkan impak kepada alam

sekeliling:

Akta Kualiti Alam Sekeliling, 1974;

“Environmental Impact Assessment

(EIA) Guidelines for the Municipal

Solid Waste and Sewage Treatment

and Disposals Projects” yang disediakan oleh JAS; dan

Guidelines For Siting and Zoning of

Industry and Residential Areas.

Tapak pelupusan sisa pepejal baharu

tidak dibenarkan ditempatkan di dalam

kawasan tadahan air dan akuifer.



KSAS/

Kategori

*T

ah

ap

Kesen

si

tifa

n Aktiviti Dibenarkan

Aktiviti tidak


Aktiviti Syarat

Zon

penampan

500m bagi

tapak

pelupusan

sisa

pepejal

3 Komersial

Industri

Rizab Jalan raya

Rizab parit

Rizab cerun

Tasik

Hutan

Taman dan

kawasan lapang

Padang golf

Pertanian

Tempat letak

kenderaan

- Perumahan

Institusi dan

kemudahan

awam

Pengambilan air

tanah

Tiada pembangunan perumahan,

sekolah, hospital dan pengambilan air

tanah di dalam zon penampan sekitar

500 meter dari tapak pelupusan sisa

pepejal.

Nota:



KSAS Tahap 2: Pembangunan atau pertanian tidak dibenarkan. Pembalakan mampan dan ekopelancongan

berimpak rendah dibenarkan tetapi tertakluk kepada halangan setempat.



BIBLIOGRAFI



Akta Perikanan 1985 (Akta 317). Akta Pemuliharaan Hidupan Liar 2010 (Act 716). Akta Perhutanan Negara 1984 (Pindaan 1993).


Dasar Alam Sekitar Negara (2002). Dasar Kepelbagaian Biodiversiti Kebangsaan (DKBK) 1998. Dasar Bio-Teknologi Negara, 2005.

Dasar Perhutanan Negara, 1978 (Pindaan 1992). Garis Panduan Eko Pelancongan Kebangsaan.

Garis Panduan JPS 1/97: Kawalan Hakisan Berikutan dari Pembangunan di Kawasan Pantai.

Guidelines For Siting and Zoning of Industry and Residential Areas, 2012.


JPBD, Kajian Garis Panduan Kawasan Sensitif Alam Sekitar, 2008. JPBD, Garis Panduan Perancangan Pembangunan Di Kawasan Persisiran Pantai 1997. JPS, Guideline for Preparation Of Coastal Hydraulic Study and Impact Evaluation.


National Integrated Coastal Zone Management Policy, 2005, Unit Perancang Ekonomi. Pelan Pengurusan Persisiran Pantai Bersepadu (ISMP). Perintah Kualiti Alam Sekeliling (Aktiviti yang Ditetapkan)(Penilaian Kesan Kepada Alam


Rancangan Fizikal Negara Ke-3 (2017). Rancangan Fizikal Zon Pesisiran Pantai Negara, (RFZPPN) 2010 (JPBD).

Salm & Clark (2000), “Marine And Coastal Protected Areas: A Guide For Planners And Managers”, IUCN, Gland, Switzerland And Cambridge, UK.




Kawasan Pertanian Makanan

GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN DAN PEMBANGUNAN 147 KSAS KAWASAN PERTANIAN MAKANAN


1. SKOP

Pertanian merupakan pengeluaran

makanan dan barangan melalui perladangan, penternakan dan perhutanan.

Garis Panduan Perancangan Pemuliharaan dan Pembangunan KSAS Kawasan Pertanian Makanan menyentuh mengenai

kawasan pertanian tanaman (tanaman padi, sayur-sayuran dan buah-buahan),

perikanan laut, sungai serta aktiviti akuakultur (air tawar dan air payau) dan kawasan penternakan (ayam, lembu,

kambing, khinzir dan sebagainya).

1.1 Kawasan Pertanian Makanan

Dalam Konteks KSAS

Kategori kawasan pertanian makanan dalam konteks KSAS adalah seperti di

Jadual 1 dan diterangkan di bawah.

i. Kawasan Jelapang Padi

Kawasan sawah padi membekalkan sumber makanan ruji negara (staple food) iaitu

sumber makanan asas untuk karbohidrat. Padi diberikan status penting sebagai tanaman strategik yang menjamin

keselamatan tanaman makanan (food security crop) sebagaimana yang

terkandung dalam Dasar Agro Makanan 2012-2020.

Jadual 1: Kepentingan kawasan pertanian

makanan sebagai KSAS

Kawasan

KSAS Berisiko Bencana KSAS Bernilai

Sokongan Hidup

Tan

ah

tin

gg

i

Tan

ah

Pam

ah

Su

ng

ai

dan

tasik

Persis

iran

pan

tai

Tan

ah

lem

bap

Air

bersih

Makan

an

asasi

Kep

erl

uan

ru

an

g

Jelapang padi ♣ ♣ ♦ ♣

Buah-buahan dan sayur-sayuran

♣ ♣ ♣ ♦ ♣

Perikanan air tawar ♣ ♣ ♣ ♣ ♦ ♣

Perikanan air payau ♣ ♣ ♦ ♣

Perikanan air laut ♣ ♦ ♣

Penternakan ♣ ♦ ♣ ♣

♦ Fungsi Utama

♣ Impak Sampingan

Foto 1: Contoh kawasan tanaman padi



ii. Kawasan Sayur-Sayuran, Buah-

Buahan Dan Bunga-Bungaan Di Tanah Bercerun Yang Terletak Di

Kawasan Tanah Tinggi

Semenanjung Malaysia mempunyai keluasan 13.2 juta hektar di mana 38.6%

adalah kawasan tanah pamah manakala 61.4% adalah kawasan tanah bercerun.

Suatu ketika dahulu, getah dan kelapa sawit kebanyakannya ditanam di kawasan

tanah pamah. Apabila sektor pertanian semakin berkembang, kita telah mengalami kekurangan kawasan tanah

pamah untuk pembangunan industri tanaman makanan. Keadaan ini

menyebabkan petani terpaksa menanam di tanah bercerun dan ada juga yang terpaksa menanam di tanah yang

bermasalah seperti tanah gambut.

Namun apa yang berlaku di kawasan tanah tinggi seperti di Cameron Highlands yang

hampir keseluruhan tanahnya adalah tanah bercerun, keadaan cuaca sejuk yang sesuai untuk tanaman subtropika dan temperat

merupakan faktor mengapa kawasan itu diterokai. Kawasan ini umpama lubuk emas

yang menjadi tumpuan para petani atau pengusaha untuk pembangunan pertanian bagi sayur-sayuran, buah-buahan dan

bunga-bungaan temperat. Ini termasuklah pertanian berteknologi tinggi seperti

penanaman secara fertigasi yang menggunakan struktur pelindung hujan.

Tanah bercerun di kawasan tanah tinggi

dikategorikan sebagai KSAS Tahap 3 yang

bermaksud tahap paling sensitif di mana

boleh menyebabkan hakisan tanah yang sangat serius.

Foto 2: Contoh tanaman strawberi yang

diusahakan di kawasan tanah tinggi

iii. Kawasan Akuakultur

Kawasan akuakultur membekalkan sumber perikanan yang menyokong kehidupan masyarakat dan penjana ekonomi.

Tumpuan utama aktiviti akuakultur ialah di sungai, empangan, bekas lombong dan

laut. Jenis-jenis aktiviti akuakultur adalah penternakan dalam sangkar seperti ikan, kerang dan udang.



Foto 3: Contoh penternakan ikan dalam

sangkar

iv. Kawasan Penternakan Haiwan

Kawasan penternakan haiwan contohnya

penternakan ayam, lembu, kambing dan itik yang dijalankan melalui amalan kaedah

pengurusan ladang terbaik.

Foto 4: Contoh aktviti penternakan ayam

secara komersil




Jadual 2: Prinsip-prinsip umum pemeliharaan dan pembangunan kawasan pertanian makanan

Prinsip Penerangan

Jaminan Bekalan

Makanan - kecukupan,

kebolehdapatan,

keselamatan dan

mampu beli

Meningkatkan pengeluaran makanan melalui penggunaan tanah

secara optimum, pengurusan lading yang baik dan penanaman

padi berskala besar di kawasan jelapang padi.

Meningkatkan pendapatan petani melalui penyediaan infrastruktur

pemasaran dan promosi produk hiliran pertanian.

Pembangunan

Pertanian Mampan

Penggunaan dan pengurusan sumber semula jadi seperti tanah

dan air secara mampan dalam aktiviti pengeluaran makanan

adalah kritikal bagi memastikan pengeluaran secara optimum dan

berterusan. Pengawalan penggunaan air dengan ‘pertanian tepat’ (precision farming) akan menjimatkan penggunaan air dan

meningkatkan hasil.

Kekayaan biodiversiti di Malaysia terutamanya spesies tanaman

baru akan diteroka secara mampan bagi memastikan sumber

tersebut tidak pupus dan memaksimumkan hasil yang diperoleh.

Penggunaan tanah akan dilaksanakan secara optimum melalui

tanaman selingan singkat masa dan integrasi ternakan dengan

kelapa sawit, pembangunan tanah terbiar dan pengezonan

kawasan pengeluaran makanan.

Modal Insan Pertanian

Bestari dan

Berinformasi

Pembangunan modal insan yang berpengetahuan dan

berkemahiran akan diberi tumpuan selaras dengan dasar

pengurangan tenaga kerja asing dan menggalakkan aktiviti

pengeluaran makanan berintensifkan teknologi dan inovasi.

Mewujudkan petani yang berdaftar, berilmu, produktif dan

menjadikan petani sebagai satu profession penting Negara.

Pemodenan Pertanian

Berpacukan

Penyelidikan dan

Pembangunan,

Teknologi

dan Inovasi

Penggunaan teknologi dan mekanisasi terutama di kawasan

pertanian berskala besar akan diperluas bagi memodenkan

industri agromakanan.

Pengiktirafan akan diberi ke atas hasil inovasi terbaik pada

peringkat daerah, negeri dan nasional.

Menyemarakkan Pertanian Bandar dengan konsep Vertical

Farming.

Kawasan Tanah Tinggi

Kawasan tanah tinggi yang telah diisytiharkan sebagai tanah bukit

di bawah Akta Pemuliharaan Tanah 1960 (dalam Seksyen 3,

Bahagian II) boleh dipertimbangkan untuk pembangunan

pertanian dengan syarat tidak ditanam melebihi tahap kecerunan




3. 1 Kawasan Jelapang Padi

i. Guna tanah

a) Kawasan jelapang padi perlu diwarta untuk dikekalkan;

b) Hanya tanaman padi dibenarkan

sebagai tanaman utama; dan

c) Tanaman sayur-sayuran dibenarkan di

tapak batas dengan syarat tidak mengganggu perairan dan pengaliran

air bagi tanaman padi.

ii. Pembangunan fizikal dan landskap

a) pembinaan bangunan kekal tidak

dibenarkan di kawasan sawah melainkan struktur sementara atau

separuh kekal; dan

b) memperkukuh keberkesanan pengurusan air dengan meningkatkan

intensiti pengairan di jelapang padi daripada 20 meter kepada 50 meter

sehektar di samping memastikan penyelenggaraan infrastruktur secara cekap.

iii. Kawalan ekologi

a) penggunaan baja kimia, racun-racun rumpai, serangga, kulat dan perosak

hendaklah pada tahap minimum dan terkawal1; dan

b) pelepasan air dari kawasan pertanian

ke sungai harus dirawat terlebih dahulu bagi mengelakkan pencemaran sungai.

3. 2 Kawasan Sayur-Sayuran, Buah-Buahan Dan Bunga-Bungaan Di Tanah Tinggi Dan Bercerun

i. Sistem Pemuliharaan Tanah Secara Lengkap (Rujuk Garis Panduan

Pembangunan Pertanian di Tanah Bercerun 2013, Jabatan Pertanian Malaysia)

a) pembinaan struktur mengikut kesesuaian jenis tanaman dan

kecerunan kawasan (seperti penyediaan batas (terracing) untuk menyekat larian air, perangkap

1Nota : Pembakaran terbuka tidak dibenarkan kecuali

seperti dinyatakan dalam Perintah Kualiti Alam Sekeliling

(Aktiviti yang diisytiharkan)(pembakaran terbuka) 2003 di

perenggan 3(e). Pembakaran sekam padi dibenarkan

untuk kawalan penyakit.

yang dibenarkan dan mengamalkan langkah-langkah

pemuliharaan tanah yang dapat meminimumkan kadar hakisan.

Menggunakan konsep Vertical Farming di kawasan tanah tinggi.

Meminimumkan penggunaan tanah dan penjimatan 90% air.



kelodak dan empangan penampan

had laju air); dan

b) amalan agronomi yang sesuai dan

berkesan (contohnya penanaman tanaman penutup bumi seperti tanaman kekacang, penanaman

tanaman penstabil cerun seperti rumput vetiver, penanaman

mengikut kontur dan pembajakan minimum).

ii. Had Pembangunan Pertanian di Kawasan Tanah Bercerun -

a) pembangunan pertanian di

kawasan yang berkecerunan kurang daripada 25° dibenarkan

dengan syarat:

tiada penggunaan jentera berat seperti jengkaut dan jentolak

(yang melebihi berat 10 tan atau kuasa kuda jentera melebihi 75

hp) untuk membuka tanah pertanian di kawasan tanah tinggi [>300meter atas paras laut],

pembinaan struktur pemuliharaan tanah perlu mematuhi pelepasan

pepejal tidak melebihi 100 mg/l,

penggunaan struktur pelindung hujan dengan sokongan sistem

saliran yang terkawal,

Pembinaan struktur pemuliharaan

tanah seperti empangan penampan, perangkap kelodak

dan pagar kelodak serta SPH

adalah tertakluk kepada piawaian Manual Saliran Mesra Alam

(MSMA), Jabatan Pengairan dan Saliran (JPS),

Tanah di kawasan penanaman

tidak boleh dibiarkan terdedah dan perlu sentiasa diliputi dengan

tanaman penutup bumi atau tanaman penstabil cerun ; dan

Kawalan hakisan tertakluk kepada anggaran had hakisan yang dibenarkan oleh Jabatan

Pertanian seperti berikut :

Tanaman jangka pendek -

< 8 tan/hektar/tahun

Tanaman Jangka Sederhana dan Jangka Panjang -

< 4 tan/hektar/tahun

Hutan - < 1 tan/hektar/tahun

b) pembangunan pertanian tidak dibenarkan di kawasan tanah bercerun melebihi 25°

c) Laporan EIA terperinci perlu disediakan bagi pembukaan tanah

untuk pembangunan di mana 50% atau lebih meliputi kawasan yang mempunyai kecerunan melebihi

25° (Kelas III)

iii. Zon penampan bagi kawasan pertanian

yang bersebelahan rizab sungai tidak



perlu diwujudkan kerana peruntukan

rizab sungai sedia ada adalah memadai.

3. 3 Kawasan Perikanan Akuakultur

2 i. Kawasan Akuakultur di Perairan

Laut

Kawasan akuakultur tidak dibenarkan

di tempat laluan bot atau pengangkutan air dan juga di sekitar

perairan yang diwartakan sebagai Taman Laut.

a) Kawasan Akuakultur di Persisiran

Pantai:

had minimum anjakan 100

meter daripada ban pantai (rujuk Rajah 1);

pembinaan kolam tidak boleh

melebihi 20% kawasan bakau. Zon penampan 400 meter

dengan hutan bakau perlu diadakan daripada paras purata air pasang perbani (rujuk

Rajah 2);

pusat prasarana, ameniti,

kemudahan dan kegunaan yang berkenaan perlu mengikut

Undang-Undang Kecil

Bangunan Seragam 1976;

menggalakkan pembangunan

akuakultur di kawasan yang mempunyai prasarana asas; dan

semua air dari kolam ternakan perlu dirawat dan dibuang ke

laut jauh dari water intake sebagaimana mengikut

piawaian/ Garis Panduan Jabatan Perikanan. Ini bertujuan untuk mengawal

penyakit dari kolam bermasalah kepada kolam-kolam sekitar.



Rajah 1: Had minimum anjakan 100 meter daripada ban pantai

Rajah 2: Zon penampan 400 meter dengan hutan bakau perlu diadakan daripada paras purata air

pasang perbani.

tidak menggalakkan

penggunaan bahan kimia semasa pengendalian hasil

lepas tuai.

ii. Kawasan Akuakultur di Darat

a) akuakultur air tawar boleh diusahakan di kawasan yang



mempunyai sumber air yang bebas

daripada pencemaran dan banjir dengan syarat mendapat kelulusan

daripada Jabatan Perikanan;

b) bekas lombong boleh digunakan untuk aktiviti akuakultur dengan

kawalan dan penguatkuasaan yang rapi; dan

c) aktiviti akuakultur tidak dibenarkan di kawasan tadahan air (catchment

area), hutan simpan, empangan dan tasik, kecuali selepas kajian EIA dan kelulusan pihak-pihak

berwajib.

3. 4 Kawasan-Kawasan Penternakan

Khinzir

i. Kawasan Larangan bagi Ladang Khinzir -

a) di dalam atau berdekatan dengan kawasan tadahan air (catchment

area);

b) berdekatan dengan perumahan, sungai, laut, kolam dan tasik;

c) berdekatan dengan kawasan pertanian khasnya tanaman padi

dan kawasan pembangunan; dan

d) dalam kawasan hutan simpanan kekal.

ii. Pewujudan dan Pengawalan

Kawasan Ternakan Khinzir Berpusat (PFA)-

a) mewartakan kawasan PFA;

b) menetapkan syarat dan tahap piawaian minimum termasuk

keperluan teknikal;

c) sistem kawalan penyakit dan

kesihatan awam melalui:

amalan penternakan yang baik

menerusi closed house system dan

mempraktiskan zero discharge;

langkah biosekuriti serta sistem disinfection yang sempurna;

kaedah untuk menghapuskan populasi nyamuk, lalat dan serangga lain;

langkah keselamatan dan kesihatan pekerja perlu

mengikut peraturan yang ditetapkan; dan

penggunaan racun, hormon dan

ubat-ubatan termasuk antibiotik hendaklah mengikut

peraturan sedia ada yang diluluskan oleh Jabatan Perkhidmatan Veterinar.

Kawasan PFA perlu dipagar untuk menghalang pergerakan



manusia, kenderaan dan

haiwan secara bebas.

iii. Pengawalan Sistem Reban Tertutup-

Sistem kawalan pencemaran yang

komprehensif dengan ciri-ciri penggunaan racun, hormon dan ubat-

ubatan termasuk antibiotik hendaklah mengikut peraturan sedia ada yang

diluluskan oleh Jabatan Perkhidmatan Veterinar.

iv. Zon Penampan

a. Perlu disediakan zon penampan yang lebarnya tidak kurang

daripada 500 meter dari kawasan penternakan ke kawasan perumahan atau kemudahan awam;

dan

b. Tanaman buah-buahan tidak

dibenarkan.

3. 5 Kawasan Ladang Ayam

i. Pelesenan

Pengusaha yang mengusahakan

ternakan ayam perlu mendapatkan lesen perladangan ayam daripada Jabatan Perkhidmatan Veterinar.

ii. Enakmen Perladangan Ayam

Enakmen Perladangan Ayam yang

digunapakai di Negeri Johor dan Negeri Sembilan seharusnya digunapakai juga

di negeri-negeri lain.

iii. Kawasan Larangan bagi Ladang Ayam

Tidak berhampiran dengan parit utama, pengairan dan sungai khususnya yang

digunakan sebagai punca bekalan air awam.

iv. Pewujudan dan Pengawalan Sistem

Reban Tertutup

a) mewartakan Sistem Reban

Tertutup (closed-system);

b) pertukaran Sistem Reban Terbuka yang sedia ada kepada Sistem

Reban Tertutup yang mesra alam;

c) sistem kawalan pencemaran yang

komprehensif dengan ciri-ciri:

mengambil langkah supaya tahap infestasi lalat di ladang



berada di bawah paras indeks

10 (menggunakan scudder fly grill). Program kawalan lalat

perlu dibuat dua kali seminggu. Setiap ladang mestilah sentiasa dalam keadaan kering.

Mengambil langkah supaya tahi ayam sentiasa kering bagi

mengelakkan bau busuk yang mengganggu kesejahteraan

awam di kawasan sekitar;

memastikan udara yang disedut keluar dari reban tidak

mencemarkan udara, bangunan dan tumbuhan di kawasan

berhampiran; dan

penggunaan racun, hormon dan ubat-ubatan termasuk

antibiotik hendaklah mengikut peraturan sedia ada yang

diluluskan oleh Jabatan Perkhidmatan Veterinar.

v. Sistem kawalan penyakit dan

kesihatan awam melalui:

a) ayam yang mati akibat penyakit

hendaklah ditanam, dibakar atau dilupuskan dengan kaedah perlupusan yang sempurna. Ayam

yang dijangkiti penyakit hendaklah diasingkan dan dirawat supaya

tidak merebak dan mengambil tindakan kawalan segera; dan

b) memastikan ladang bebas dari

penyakit Newcastle, Vancomycin

Resistant Enterococci,

Salmonellosis, Campylobacter dan Lysteria.

vi. Zon Penampan

a) sekurang-kurangnya 200 meter dari kawasan petempatan awam (seperti perumahan, rumah ibadat,

sekolah, klinik dan rekreasi); dan

b) sekurang-kurangnya 500 meter

dari ladang unggas terdekat.

3. 6 Mematuhi Perundangan & Dasar

Sedia Ada

Perundangan yang berkait adalah seperti di

bawah -

i. Akta Pemuliharaan Tanah 1960

ii. Kanun Tanah Negara

iii. Akta Perikanan 1985

iv. Peraturan-Peraturan Perikanan (Sistem

Kultur Laut) 1990

v. Peraturan-Peraturan Perikanan

(Ternakan dan Pemuliharaan Kerang)

1964 (pindaan 1982);

vi. Kaedah-Kaedah Perikanan Sungai yang

berkuat kuasa di Negeri Kedah (1990),

Johor (1984), Kelantan (1978), Perak

(1992), Negeri Sembilan (1976),

Pahang (1991), Terengganu (1988),



Perlis (1990), Melaka (1996) dan

Sarawak (1995);

vii. Draft Inland Fisheries Rules

(Aquaculture) 2003.

viii. Enakmen Unggas yang berkuat kuasa

di Negeri Johor dan Negeri Sembilan.

ix. Enakmen Perladangan Ayam Negeri

Johor dan Negeri Sembilan.

x. Garis Panduan Pembangunan Pertanian

di Tanah Bercerun 2013, Jabatan Pertanian Malaysia

xi. Akta Kualiti Alam Sekeliling 1974, Jabatan Alam Sekitar

Perancangan dan pembangunan KSAS

perlu merujuk kepada dasar seperti yang diterangkan di dalam Jadual 1.

Jadual 3: Dasar sedia ada berkait dengan pertanian dan perladangan

Jenis

Aktiviti Strategi Berkaitan dengan Perancangan Fizikal

Tanaman

Padi

Meningkatkan tahap sara-diri (self-sufficiency) dalam komoditi makanan

(padi,buah-buahan, sayur-sayuran, perikanan dan ternakan)- RFN Ke-3

- Pengekalan sekurang-kurangnya 215,000 hektar daripada 12 kawasan fizikal

jelapang.

- Mencapai intensiti tanaman 200% dengan penambahbaikan infrastruktur

pengairan dan intensiti pengairan di kawasan jelapang padi dari 30meter/hektar

kepada 50meter/hektar.

- Mencapai 6 tan/hektar penghasilan padi di kawasan jelapang padi menjelang

tahun 2040 melalui penggunaan teknologi, pengurusan air yang lebih baik dan

pengurusan sawah secara mini-estet.

- Pengekalan dan menaik taraf 130,000 hektar kawasan luar jelapang di bawah

skim JPS untuk penanaman 2 kali setahun.

Tanaman

Buah-

Buahan,

Sayur-

Sayuran

dan

Bunga-

Bungaan

Meningkatkan Produktiviti dan Peluasan Kawasan Pengeluaran Sayur-

Sayuran

Strategi untuk meningkatkan pembukaan kawasan baru seluas 8 ribu hektar akan

dilaksanakan seperti yang berikut:

- Membangunkan kawasan baru melalui Taman Kekal Pengeluaran Makanan

(TKPM), Projek Tanah Terbiar dan projek kelompok serta menggalakkan

perladangan organik sayuran dan ladang swasta berskala komersial;

- Menggalakkan tanaman integrasi sayur-sayuran dengan tanaman getah dan

kelapa sawit di ladang RISDA, FELDA dan FELCRA; dan

- Membangunkan kawasan luar jelapang padi untuk tanaman sayur-sayuran.



Jenis

Aktiviti Strategi Berkaitan dengan Perancangan Fizikal

Akuakultur

Meningkatkan Pengeluaran Hasil Akuakultur Bernilai Tinggi

- Kawasan seluas 12 ribu hektar telah dikenal pasti untuk dibangunkan bagi

meningkatkan pengeluaran akuakultur iaitu enam ribu hektar di empat kawasan

Zon Industri Akuakultur (ZIA) di Sarawak, tiga ribu hektar di Sabah dan

selebihnya melalui peluasan kawasan ZIA sedia ada di Semenanjung Malaysia.

- Penternakan ikan sangkar secara bersepadu akan dilaksanakan termasuk di Tasik

Kenyir, Terengganu; Tasik Pedu dan Pulau Langkawi, Kedah; Tasik Bakun dan

Batang Ai, Sarawak serta Pulau Tioman, Pahang.

Ternakan

Meningkatkan Kecekapan Industri Ternakan Ruminan

- Meningkatkan pengeluaran daging berteraskan penerapan amalan penternakan

intensif dan mempergiat amalan sisa sifar dengan memanfaatkan bahan

sampingan bagi mengukuhkan rantaian bekalan dan mengurangkan pencemaran.

Mengekalkan Daya Saing Industri Ternakan Bukan Ruminan

- Kawasan penternakan bukan ruminan akan dikekalkan. Aktiviti penternakan akan

terus dimantapkan dengan menggalakkan penggunaan teknologi moden serta

mematuhi amalan penternakan baik seperti reban tertutup dan automasi.

Penggunaan produk mikroorganisma berfaedah (effective microorganism-EM)

akan digalakkan sebagai agen kawalan biologi semulajadi.

Memperkukuh Keberkesanan Kawalan Penyakit dan Memperluas Amalan

Penyembelihan dan Pemprosesan yang Selamat

- Mewujudkan loji penyembelihan berpusat bagi menjamin penyembelihan

yang halal, selamat dan bersih di samping mengurangkan pencemaran di

kawasan bandar. Amalan penyembelihan di pasar basah dan di luar bandar secara

kecil-kecilan akan diberhentikan secara berperingkat. Sumber: Dasar Agromakanan Negara (2011-2020)dan RFN Ke-3 (2017)




Kategori

KSAS

*Tah

ap

Kesen

-sit

ifan


syarat

Aktiviti tidak

dibenarkan

Catatan / Garis

Panduan Aktiviti Syarat

Kawasan

jelapang

padi yang

diperakui

oleh

Kementerian

Pertanian

dan Industri

Asas Tani

2 Tanaman

jangka

pendek

Hanya di atas

tapak-tapak batas

yang tidak

mengganggu

perairan dan

penyaliran air

Aktiviti

perkilangan

Pembangunan

perumahan

Aktiviti

perdagangan

Kegiatan

akuakultur

komersial

Tidak

dibenarkan

sebarang

pembangunan di

kawasan sawah

yang dikenal

pasti sebagai

jelapang padi

kerana

berkepentingan

nasional

Tertakluk

kepada

peruntukan

dasar pertanian

negara semasa.

Kawasan

sayur-

sayuran,

buah-

buahan dan

bunga-

bungaan di

tanah

bercerun

yang

terletak di

kawasan

tanah tinggi

3 Tanaman

jangka

panjang dan

jangka

pendek

Kelulusan adalah

tertakluk kepada

kecerunan tanah

Penanaman tidak

dibenarkan di

tanah bercerun

yang melebihi

25°

Tanaman jangka

pendek seperti

sayur-sayuran

tidak dibenarkan

di kawasan yang

berkecerunan

melebihi 12°

Tanaman jangka

sederhana seperti

limau tidak

dibenarkan di

Tertakluk kepada

undang-undang

dan peraturan

sedia ada

mengenai

pembangunan dan

pemuliharaan

kawasan tanah

tinggi yang perli

perlu dipatuhi

seperti:

Akta

Pemuliharaan

Tanah 1960

Kanun Tanah

Negara



Kategori

KSAS

*Tah

ap

Kesen

-sit

ifan


syarat

Aktiviti tidak

dibenarkan

Catatan / Garis


kawasan yang

berkecerunan

melebihi 200

Tanaman jangka

panjang seperti

teh tidak

dibenarkan di

kawasan

berkecerunan

melebihi 250

Garis Panduan

Pembangunan

Pertanian di

Tanah Bercerun

2013, Jabatan

Pertanian

Malaysia

Garis Panduan

Pembangunan di

Kawasan Bukit

dan Tanah

Tinggi (2009)

Kawasan

akuakultur

di perairan

laut

3 Pemeliha-

raan ikan

marin,

kerang

Kedalaman air

tidak kurang

dari 20 meter di

kawasan

perairan laut

terbuka; dan

Kedalaman air

tidak kurang

dari 3 meter di

kawasan selat,

teluk atau

muara sungai

Aktiviti yang

boleh memberi

bahaya kepada

hidupan laut

Tertakluk

kepada undang-

undang semasa

Kawasan

akuakultur

di persisiran

pantai

3 Pemeliha-

raan ikan air

payau

Had minimum

anjakan untuk

aktiviti

akuakultur ialah

100 meter dari

paras purata air

pasang berbani

Aktiviti

pelepasan

kumbahan terus

ke laut adalah

dilarang

Tertakluk

kepada

undang-undang

semasa



Kategori

KSAS

*Tah

ap

Kesen

-sit

ifan


syarat

Aktiviti tidak

dibenarkan

Catatan / Garis


Kawasan

akuakultur

di darat

(termasuk

tanah

lembap,

sungai, tasik

dan bekas

lombong)

3 Pemeliha-

raan ikan air

tawar

- Aktiviti

akuakultur tidak

dibenarkan di

kawasan tadahan

air dan hutan

simpanan kekal

Aktiviti

akuakultur secara

komersial juga

tidak dibenarkan

di empangan air

Draft Inland

Fisheries Rules

(Aquaculture)

2003 perlu

dipatuhi

Kawasan

ladang

ternakan

khinzir

3 Stor

Pondok

pekerja

- Penanaman

pokok buah-

buahan

Rumah kediaman

Garis Panduan

Ternakan

Khinzir, Jabatan

Perkhidmatan

Veterinar perlu

dipatuhi

Kawasan

ladang

ternakan

ayam

3 Reban

ayam

Stor

Reban disimpan

kering dan

bersih

Pembuangan

bangkai ayam di

merata-rata

tempat adalah

dilarang

Pengusaha perlu

berdaftar

dengan Jabatan

Perkhidmatan

Veterinar

Garis Panduan

Ternakan Ayam,

Jabatan

Perkhidmatan

Veterinar perlu

dipatuhi



Nota:



pelancongan alam semula jadi berimpak rendah, penyelidikan dan pendidikan.

KSAS Tahap 2: Tiada pembangunan atau pertanian. Pembalakan secara mampan dan pelancongan


KSAS Tahap 3: Pembangunan terkawal di mana jenis dan intensiti pembangunan dikawal bergantung



BIBLIOGRAFI

Akta Pemuliharaan Tanah, 1960 (Akta 385). Akta Kualiti Alam Sekeliling, 1974 (Akta 127). Akta Perancangan Bandar dan Desa, 1976 (Akta 172).

Akta Perikanan, 1985 (Akta 317). Akta Pemuliharaan Hidupan Liar 2010 (Act 716).

Akta Perhutanan Negara, 1984 (Pindaan 1993). Akta Taman Negara, 1980 (Akta 226). Akta Penyiasatan Kaji Bumi 1974 (Akta 129).

Dasar Alam Sekitar Negara (2002). Dasar Kepelbagaian Biodiversiti Kebangsaan (DKBK) 1998.

Dasar Bio-Teknologi Negara, 2005. Dasar Perhutanan Negara, 1978 (Pindaan 1992) Enakmen Unggas yang berkuat kuasa di Negeri Johor dan Negeri Sembilan.

Enakmen Perladangan Ayam Negeri Johor dan Negeri Sembilan. JPBD, Kajian Garis Panduan Kawasan Sensitif Alam Sekitar, 2008.

JPBD, Garis Panduan Perancangan Pembangunan Di Kawasan Persisiran Pantai 1997. JPS, Guideline For Preparation Of Coastal Hydraulic Study and Impact Evaluation. Kaedah-Kaedah Perikanan Sungai yang berkuat kuasa di Negeri Kedah (1990), Johor

(1984), Kelantan (1978), Perak (1992), Negeri Sembilan (1976), Pahang (1991), Terengganu (1988), Perlis (1990), Melaka (1996) dan Sarawak (1995);

Kanun Tanah Negara, 1965 (Akta 56). Marine Parks Malaysia Order, 1994. National Integrated Coastal Zone Management Policy, 2005, Unit Perancang Ekonomi.

Pelan Pengurusan Persisiran Pantai Bersepadu (ISMP) Garis Panduan Pembangunan Pertanian di Tanah Bercerun 2013, Jabatan Pertanian

Malaysia Peraturan-Peraturan Perikanan (Sistem Kultur Laut) 1990 Peraturan-Peraturan Perikanan (Ternakan dan Pemuliharaan Kerang) 1964 (pindaan

1982); Perintah Kualiti Alam Sekeliling (Aktiviti yang Ditetapkan)(Penilaian Kesan Kepada Alam






Habitat Hidupan Liar

GARIS PANDUAN PERANCANGAN 166 PEMULIHARAAN DAN PEMBANGUNAN KSAS HABITAT HIDUPAN LIAR


1. SKOP

1.1 Definisi Kawasan Perlindungan Hidupan Liar

Definisi jenis kawasan perlindungan hidupan liar adalah seperti mana tafsiran daripada perundangan seperti di Jadual 1, iaitu:-

Jadual 1: Definisi jenis kawasan perlindungan hidupan liar

Jenis Kawasan Penerangan

Rizab Hidupan Liar

(Wildlife Reserve)

Mana-mana kawasan yang diisytiharkan dan dirizabkan

sebagai kawasan perlindungan hidupan liar, Akta

Pemuliharaan Hidupan Liar 2010 (Akta 716).

Taman Negara

Merujuk kepada kawasan pemeliharaan dan perlindungan

hidupan liar di Taman Negara mengikut Akta Taman

Negara 1980 (Akta 226) dan Enakmen Taman Negara

(Pahang) No. 2 1939, Enakmen Taman Negara (Kelantan)

No. 14 1938 dan Enakmen Taman Negara (Terengganu)

No. 6 1939.

Kawasan Penyu dan Tuntung

Mendarat dan Bertelur

Kawasan utama penyu dan tuntung mendarat dan bertelur

yang diwartakan di bawah Enakmen Tuntung (Negeri) dan

kawasan utama pantai / sungai untuk penyu dan tuntung

mendarat.

Kawasan Hutan Perlindungan

Hidupan Liar

Kawasan hutan perlindungan hidupan liar yang diwartakan

di bawah seksyen 10 (1) F, Akta Perhutanan Negara 1984

(Akta 313).

Taman Negeri

Kawasan perlindungan yang diwartakan di bawah kuasa

kerajaan negeri di bawah:

a. Enakmen yang berkaitan seperti Enakmen Perbadanan

Taman Negara Johor 1989 dan Enakmen Perbadanan

Taman Negara Perak 2001.

b. Seksyen 10 (1) F Enakmen (Pemakaian) Akta Perhutanan

Negara 1984 seperti untuk Negeri Perlis, Selangor dan

Kelantan.

Untuk konservasi kawasan yang mempunyai kepelbagaian

biologi yang tinggi atau unik dan fungsi ekosistem yang

penting. Contohnya Taman Negeri Diraja Belum, Perak.

Tapak RAMSAR Tanah lembab berkepentingan antarabangsa. Contohnya

seperti tapak RAMSAR di Tasik Bera, Pahang.

Tanah yang digazet di bawah

Kanun Tanah Negara

Bertujuan untuk konservasi hutan perlindungan hidupan

liar dan tanah lembab seperti Paya Indah Wetland,

Selangor.



Jenis Kawasan Penerangan

Tanah di bawah perundangan

negeri

Untuk tujuan konservasi hidupan liar seperti di Pusat

Konservasi Hidupan Liar di Gua Musang, Kelantan.

Kawasan Penting Hidupan Liar

seperti Kawasan Jenut/Sira

(salt lick), air panas (hot spring)

dan lumpur volkanik. (tidak

diwartakan)

Untuk tujuan konservasi kawasan deposit garam mineral

yang digunakan oleh hidupan liar sebagai sumber nutrien

penting dalam diet pemakanan seperti kalsium,

magnesium, natrium dan zink.

1.2 Kawasan Perlindungan Hidupan Liar dalam Konteks KSAS

Kawasan perlindungan hidupan liar, sama

ada yang telah diwartakan di bawah perundangan berkaitan seperti yang

dijelaskan dalam Jadual 1 atau kawasan-kawasan lain yang penting untuk

perlindungan hidupan liar (tidak diwartakan) adalah tergolong dalam KSAS.

Kawasan perlindungan hidupan liar

dikategorikan sebagai KSAS bernilai warisan sebagai fungsi utama dan KSAS

bernilai sokongan hidup sebagai fungsi sampingan seperti yang dinyatakan dalam Jadual 2.

Jadual 2: Kepentingan kawasan perlindungan hidupan liar sebagai KSAS

KSAS Bernilai

Warisan

KSAS Bernilai

Sokongan Hidup

Fungsi Utama Fungsi Sampingan

Kawasan

perlindungan

hidupan liar

mempunyai

nilai biologi

yang tinggi dan

merupakan

warisan yang

perlu dipelihara

dan dipulihara.

Sumber makanan bagi

kaum pribumi.

Pendebungaan dan

percambahan flora dan

tanaman pertanian.

Menentukan

keseimbangan spesis

flora dan fauna.

sumber nutrien

penting bagi

hidupan liar

Sebagai penggunaan

mampan ekosistem

semulajadi seperti

ekopelancongan.



2. PRINSIP-PRINSIP

PERANCANGAN Prinsip-prinsip umum pemeliharaan dan

pembangunan kawasan perlindungan hidupan liar adalah seperti berikut:-

2.1 Kesan Minimum daripada Aktiviti

Manusia

Meminimumkan kesan daripada aktiviti-

aktiviti manusia terhadap kepelbagaian biologi.

2.2 Pengintegrasian Program Pemuliharaan

i. Memperkukuh dan mengintegrasikan

program pemuliharaan.

ii. Mengintegrasikan pertimbangan

kepelbagaian biologi ke dalam strategi perancangan sektoral.

iii. Mengambil kira perundangan negeri dalam memelihara dan memulihara

kawasan.

2.3 Pengukuhan Aspek Perundangan

dan Dasar Sedia Ada

Mematuhi perundangan dan dasar sedia

ada untuk menekankan keperluan kepelbagaian biologi seperti yang diterangkan dalam Jadual 3.

Jadual 3: Dasar sedia ada yang berkait dengan perlindungan habitat hidupan liar

Dasar Penerangan

Dasar Kepelbagaian

Biologi Kebangsaan

Menjadikan Malaysia pusat kecemerlangan dalam pemuliharaan,

penyelidikan dan penggunaan kepelbagaian biologi tropika dunia

menjelang tahun 2020.

Memulihara kepelbagaian biologi Malaysia dan memastikan

komponennya digunakan secara lestari bagi kemajuan dan

pembangunan sosioekonomi negara.

Dasar Alam Sekitar

Negara

Meneruskan kemajuan ekonomi, sosial dan budaya serta peningkatan

kualiti hidup rakyat Malaysia menerusi kesejahteraan alam sekitar dan

pembangunan lestari.

Melindungi dan memulihara alam sekitar dan sumber asli

khususnya kawasan yang mengandungi ekosistem dan habitat yang

kaya dengan unsur-unsur hayat sebagai zon pemuliharaan serta

perlindungan flora dan fauna asli dan sumber-sumber genetik.



Dasar Penerangan

Rancangan Fizikal

Negara Ke-3

KD1.1: Mempertingkatkan Pemuliharaan dan Pemeliharaan Aset Ekologi

Negara.

KD 1.2: Pengurusan Pembangunan di Kawasan Sensitif Alam Sekitar.

Perundangan yang berkait dengan perlindungan hidupan liar adalah:-

i. Akta Pemuliharaan Hidupan Liar 2010

(Akta 716).

ii. Akta Perhutanan Negara 1984 (Pindaan

1993).

iii. Akta Taman Negara 1980 (Akta 226).


Garis panduan umum kawasan

perlindungan hidupan liar adalah seperti berikut:-

i. Pelan Pengurusan jangka pendek, sederhana dan panjang perlu disediakan untuk setiap kawasan

perlindungan.

ii. Aktiviti pembangunan dilarang

dijalankan di dalam kawasan perlindungan hidupan liar yang telah diwartakan kecuali oleh pihak berkuasa

(management authority) di bawah akta/enakmen berkaitan sahaja

dengan pembangunan yang minimum.

iii. Menyediakan jaringan koridor hidupan liar untuk menghubungkan kawasan-

kawasan perlindungan hidupan liar yang berhampiran.

iv. Membuat perancangan jangka masa

panjang supaya setiap pembangunan tidak atau hanya memberi kesan yang

minimum terhadap alam sekitar dan kawasan perlindungan hidupan liar.

v. Kajian Penilaian Kesan Kepada Alam

Sekeliling (EIA) diperlukan bagi aktiviti yang ditetapkan dalam Akta Kualiti

Alam Sekeliling 1974 (Akta 127).

vi. Menyediakan Pelan Pengurusan Alam Sekitar (Environmental Management

Plan) untuk memastikan kesan pembangunan yang minimum terhadap

kawasan terkawal.

vii. Menyediakan Wildlife Management Plan (WMP) bagi pembangunan yang

melibatkan kawasan bersebelahan dengan kawasan perlindungan bagi

meminimumkan kesan terhadap hidupan liar.

viii. Mengadakan dan mewujudkan program penyelidikan dan pemantauan habitat hidupan liar.



ix. Menjalankan satu ekspedisi oleh Jabatan-jabatan yang releven untuk

mengemaskini maklumat hidupan liar di dalam KSAS.

x. Mendokumentasikan kepelbagaian biologi hidupan liar di sesuatu kawasan

yang berpotensi dijadikan sebagai KSAS termasuk taburan, kepadatan dan kepelbagaian genetik hidupan liar.

xi. Pengenalpastian hidupan liar/ spesis indikator untuk sesuatu KSAS

(berimpak tinggi).


4.1 ZON PENAMPAN

i. Menyediakan zon penampan dengan:-

a) sekurang-kurangnya 500 meter daripada luar sempadan kawasan

perlindungan hidupan liar; dan

b) memastikan kawasan penampan buatan semulajadi seperti riparian

(penampan semulajadi) dipelihara supaya proses pemendapan dan

pemeliharaan nutrien tanah terkawal. (Rujuk Rajah 1)

Rajah 1: Kawasan zon riparian yang disediakan di luar sempadan

kawasan perlindungan hidupan liar

Sumber:http://www.id.wikipedia.org



Foto 1 : Contoh kawasan jaluran zon riparian dari anak sungai ke Tasik Erie Di

Ohio

Sumber:http://www.id.wikipedia.org



Jadual 4 : Kegunaan tanah di kawasan habitat hidupan liar

KSAS

*T

ah

ap

Kesen

sit

ifan

Aktiviti Dibenarkan

Dengan Syarat Aktiviti Tidak

Dibenarkan

Catatan / Garis

Panduan

Aktiviti Syarat

Rizab

Hidupan

Liar/

Santuari

Hidupan

Liar

(diwarta-

kan)

1

Penyelidikan

dan eko-

pelancongan

Lesen dan

permit dari

Jabatan

Perhilitan dan

Jab.

Perhutanan.

Aktiviti

berimpak

rendah

Tiada sebarang aktiviti

pembangunan kecuali

prasarana penyelidikan

dan ekopelancongan oleh

Jabatan Perhilitan dan

Jabatan Perhutanan

Semenanjung Malaysia

(JPSM) yang dibangunkan

secara minimum.

Tertakluk kepada undang-

undang dan peraturan

sedia ada.


berpandukan kepada

pelan pengurusan

kawasan tersebut.

Taman

Negara dan

Taman

Negeri

1

Penyelidikan

dan eko-

pelancongan

Permit dari

Jabatan

Perhilitan dan

Jab.

Perhutanan.

Aktiviti

berimpak

rendah


pembangunan kecuali

prasarana

ekopelancongan.



sedia ada.


berpandukan kepada

Pelan Pengurusan Alam

Sekitar kawasan tersebut.

Kawasan

Penting

Hidupan

Liar (tidak

diwarta-

kan)

2

Penyelidikan,

eko-

pelancongan

dan

pembangunan

berimpak

rendah

Tiada

pertukaran

kelas guna

tanah.


pembangunan kecuali

prasarana eko-

pelancongan berimpak

rendah.



sedia ada (seperti Akta

Perhutanan Negara

1984).

Perlu diwartakan sebagai

rizab hidupan liar atau

taman negara/negeri.

Tempat

Mendarat,

Bertelur

dan

Santuari

bagi Penyu

dan

Tuntung

1

Penyelidikan,

ekopelancongan

dan rekreasi

terkawal

Kajian kesan

kepada penyu

dan tuntung

Penggunaan lampu suluh,

spot light, dan kamera

tidak dibenarkan di

kawasan penyu /tuntung

bertelur.

Aktiviti rekreasi hanya

dibenarkan di waktu

siang. Sebarang aktiviti

rekreasi yang

mengganggu pendaratan

penyu/tuntung tidak

dibenarkan pada waktu

malam termasuklah

berkelah, memancing,

Pemeliharaan rizab pantai

selebar 60 meter.

Pemeliharaan rizab sungai

selebar 50 meter di

kedua-dua belah sungai.

Pemeliharaan tumbuhan

renek dan rimbun semula

jadi.

Kadar paras hingar (Laeq)

kawasan tidak melebihi

55 dBA di waktu siang

dan 45 dBA di waktu

malam.



KSAS

*T

ah

ap

Kesen

sit

ifan

Aktiviti Dibenarkan


Dibenarkan

Catatan / Garis

Panduan

Aktiviti Syarat

menyalakan unggun api

dan berkhemah.

Lampu awam dan

persendirian tidak

digalakkan di sepanjang

pantai pendaratan penyu

di mana essential lighting

tidak boleh ditutup.

Menahan pukat ikan di

kawasan berhadapan

dengan pantai

pendaratan.

Zon

Penampan 2

Hutan,

kebun/

belukar dan

aktiviti mesra

alam

Pembangunan

perumahan, komersial

dan perindustrian tidak

dibenarkan dalam

kawasan zon penampan.

Lebar zon penampan

sekurang-kurangnya 500

meter di luar sempadan

kawasan rizab.




dan 45 dBA di waktu

malam.

Kualiti udara tidak

melebihi 260µg/m3 TSP.

Kualiti air mengalir masuk

ke dalam kawasan

perlindungan sekurang-

kurangnya kelas II Kualiti

Air Kebangsaan.



KSAS

*T

ah

ap

Kesen

sit

ifan

Aktiviti Dibenarkan


Dibenarkan

Catatan / Garis

Panduan

Aktiviti Syarat

Jaringan

Koridor 1

Hutan,

pertanian dan

eko-

pelancongan

Pemburuan

dengan

kebenaran dan

mempunyai

lesen

memburu dari

Jab. Perhilitan.

Kebenaran

dari Jabatan

Perhutanan

Negeri-negeri

juga

diwajibkan

bagi kawasan

jaringan

koridor yang

berstatus

Hutan

Simpanan

Kekal.

Pemburuan haram tidak

dibenarkan sama sekali di

sepanjang koridor.




dan 45 dBA di waktu

malam.

Kualiti udara tidak

melebihi 260µg/m3 TSP.

Kualiti air mengalir

masuk ke dalam kawasan

perlindungan sekurang-

kurangnya kelas II Kualiti

Air Kebangsaan.

Jalan raya atau laluan

kereta api merentasi

kawasan rizab hidupan

liar perlu menyediakan

lintasan ekologi supaya

laluan haiwan tersebut

tidak terputus (sebagai

contoh di bawah

jejantas).

Nota:

*Tahap Kesensitifan:



KSAS Tahap 2: Tiada pembangunan atau pertanian. Pembalakan secara mampan dan

pelancongan alam semula jadi berimpak rendah dibenarkan bergantung kepada

halangan setempat

KSAS Tahap 3: Pembangunan terkawal di mana jenis dan intensiti pembangunan dikawal

bergantung kepada ciri-ciri halangan.


Bibliografi

Akta Pemuliharaan Tanah 1960 (Akta 385).

Akta Kualiti Alam Sekeliling 1974 (Akta 127).

Akta Perancangan Bandar dan Desa 1976 (Akta 172).

Akta Perikanan 1985 (Akta 317).

Akta Pemuliharaan Hidupan Liar 2010 (Akta 716).

Akta Perhutanan Negara 1984 (Pindaan 1993).

Akta Taman Negara 1980 (Akta 226).

Dasar Alam Sekitar Negara (2002).

Dasar Kepelbagaian Biodiversiti Kebangsaan (DKBK) 1998.

Dasar Perhutanan Negara, 1978 (Pindaan 1992)

Kanun Tanah Negara, 1965 (Akta 56).

Marine Parks Malaysia Order, 1994.

National Integrated Coastal Zone Management Policy, 2005, Unit Perancang Ekonomi.

Pelan Pengurusan Persisiran Pantai Bersepadu (ISMP)

Perintah Kualiti Alam Sekeliling (Aktiviti yang Ditetapkan)(Penilaian Kesan Kepada Alam

Sekeliling) 2015.

Rancangan Malaysia Ke Sepuluh (2010-2015).


Rancangan Fizikal Zon Pesisiran Pantai Negara, (RFZPPN) 2010 (JPBD).

Salm & Clark (2000), “Marine And Coastal Protected Areas: A Guide For Planners And

Managers”, IUCN, Gland,Switzerland And Cambridge, UK.




Hutan Simpanan Kekal

GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN DAN PEMBANGUNAN 177 KSAS HUTAN SIMPANAN KEKAL


1. SKOP

1.1 Definisi Kawasan Hutan Simpanan Kekal

Hutan Simpanan Kekal ertinya mana-mana

tanah yang telah dijadikan atau disifatkan telah menjadi suatu hutan simpanan kekal

di bawah Akta Perhutanan Negara 1984. Di bawah Dasar Perhutanan Negara 1978 (Pindaan 1992), Hutan Simpanan Kekal

perlu diurus dan dikelaskan di bawah empat fungsi utama seperti berikut:-

Jadual 1: Kelas dan fungsi hutan simpanan kekal

Kelas Fungsi

Hutan

Perlindungan

Kawasan sumber air,

mengurangkan kerosakan

disebabkan banjir, hakisan

sungai dan tanah-tanah

pertanian.

Hutan Berhasil/

Pengeluaran

Kawasan pengeluaran bagi

semua bentuk keluaran hutan,

yang dihasilkan secara

ekonomik bagi memenuhi

kehendak domestik dan

pengeksportan.

Hutan Lipur

Kawasan rekreasi eko

pelancongan yang

menggalakkan pengetahuan

awam mengenai kepentingan

kawasan hutan.

Hutan

Penyelidikan

dan Pendidikan

Kawasan kajian, penyelidikan,

pendidikan serta pemeliharaan

kepelbagaian hayat.

Foto 1: Hutan simpan merupakan kawasan yang berkepentingan dan bernilai tinggi

dari segi kepelbagaian biologi

Sumber:http://88karangan.com/wp-content/

uploads/ 2012/ 08/forest1.jpg

Hutan Simpanan Kekal meliputi jenis hutan yang mempunyai ketinggian seperti berikut (Rajah 1):-

a) Hutan Ericaceous - Gunung (> 1500 meter);

b) Hutan Montane - Oak (1200-1500 meter);

c) Hutan Dipterocarp Atas (750-1200

meter); d) Hutan Dipterocarp Bukit (300-750

meter);

e) Hutan Dipterocarp Pamah (<300

meter);



300m

750 m

12 00m

15 00m

Ketinggian

Hutan Ericaceous

Gunung

Hutan Montane Oak

Hutan Dipterokarp

Bukit

Hutan D i pterokarp

Pamah

Hutan Paya Gambut

Hutan Paya Laut

Rajah 1: Jenis-jenis hutan mengikut ketinggian

Sumber : http://www.nre.gov.my/ms-my/Hutan/PublishingImages/Pengenalan/Jenis%20Hutan.png



Nota: Bagi kawasan luar Kawasan Pengurusan Khas (SMA) yang berketinggian melebihi 300m, sebarang aktiviti

pembangunan dan pertanian tidak dibenarkan di kawasan ini. Pengusahasilan hutan secara mampan dan aktiviti

ekopelancongan berimpak rendah boleh dipertimbangkan mengikut tahap kesensitifan yang ditentukan di

peringkat tempatan.

f) Hutan Paya Gambut (<300 meter); dan

g) Hutan Paya Laut (<300 meter).

1.2 Hutan Simpanan Kekal dalam Konteks KSAS

Keluasan kawasan berhutan di

Semenanjung Malaysia pada tahun 2014 ialah 44.01% (5.80 juta hektar) daripada

jumlah keluasan tanah di Semenanjung Malaysia iaitu 13.19 juta hektar. Dari jumlah tersebut, seluas 4.93 juta hektar

adalah merupakan Hutan Simpanan Kekal; 0.59 juta hektar adalah rizab hidupan liar,

Taman Negara dan (bird sanctuaries); manakala bakinya seluas 0.31 juta hektar adalah hutan tanah kerajaan dan hutan

tanah berimilik. Hutan Simpanan Kekal di Semenanjung Malaysia boleh ditetapkan

sebagai KSAS dan ianya diurus mengikut 12 kelas fungsi hutan sebagaimana yang

diperuntukkan di bawah seksyen 10(1), Akta Perhutanan Negara.

Fungsi utama Hutan Simpanan Kekal

sebagai KSAS Hutan Simpanan Kekal boleh dikategorikan mengikut beberapa fungsi

utama iaitu KSAS bernilai:-

a) Warisan. b) Sokongan hidup.

c) Bencana (Jadual 2).

Jadual 2: Kepentingan hutan simpanan kekal sebagai KSAS

KSAS

Bernilai

Warisan

KSAS

Bernilai

Sokongan

Hidup

KSAS

Bernilai

Bencana

Fungsi Utama Fungsi Utama Fungsi

Utama

Mengekalkan

kepelbagaian

biologi

sesuatu

kawasan

KSAS.

Mengawal air

larian yang

berlebihan

dan

berkeupayaan

untuk

menakung

air.

Melepaskan

gas oksigen

dan

menyerap gas

karbon

dioksida.

Mengawal

kestabilan

alam

sekitar dan

mengelak

kan

bencana

seperti

banjir dan

tanah

runtuh.



Foto 2: Pemandangan yang cantik dan hijau dari kawasan hutan menjadi sumber

inspirasi kepada manusia

Sumber:http://mohdfarid87.blogspot.com/2010/02/d

esa-tercinta.html

2. PRINSIP-PRINSIP

PERANCANGAN

2.1 Memastikan Kawasan Hutan Simpan dikekalkan

Kawasan Hutan Simpanan Kekal harus

dikekalkan bersesuaian dengan konsep penggunaan tanah yang rasional dan

kebajikan rakyat.

2.2 Pengurusan Hutan Simpanan Kekal dengan Berkesan

Menguruskan Hutan Simpanan Kekal dengan memaksimumkan faedah-faedah

ekonomi, sosial dan alam sekitar bersesuaian dengan prinsip-prinsip pengurusan berkekalan.

2.3 Pelaksanaan Program Pembangunan Hutan Yang

Terancang

Melaksanakan program pembangunan

hutan yang terancang melalui operasi pemeliharaan dan pemulihan hutan berasaskan amalan-amalan silvikultur yang

sesuai (rujuk Lampiran I) serta mewujudkan ladang hutan dari spesies-

spesies tempatan dan luar negeri bagi menampung bekalan kayu dari hasil hutan asli.

2.4 Pelaksanaan Program Operasi Hutan dan Pembangunan

Industri Berasas Kayu Yang Terancang

i. Menggalakkan penghasilan serta

penggunaan yang cekap dari kawasan hutan berhasil untuk

faedah ekonomi yang maksimum bagi semua jenis keluaran hutan.

ii. Menggalakkan pembangunan perindustrian hutan sesuai dengan aliran sumber dan peluang

pekerjaan.

2.5 Menyokong Penyelidikan dalam Perhutanan

i. Mengendali dan menyokong

program-program penyelidikan yang intensif dalam bidang perhutanan

dan keluaran hutan bertujuan untuk meningkatkan faedah-faedah hutan secara maksimum.



ii. Menggalakkan pendidikan dalam perhutanan dan pengendalian

perkhidmatan publisiti dan pengembangan bagi meningkatkan

kefahaman masyarakat terhadap pelbagai faedah hutan.

2.6 Perlindungan Kepelbagaian

Biologi Hutan

Memberi perlindungan kepada

kepelbagaian biologi dan pengekalan kawasan yang mempunyai spesies flora dan fauna yang unik dan terancam.

2.7 Mematuhi Dasar dan Aspek Perundangan

Mematuhi Dasar Perhutanan Negara 1978 (Pindaan 1992) yang menyentuh berkenaan dengan keperluan Hutan

Simpanan Kekal perlu diurus dan dikelaskan di bawah empat fungsi utama

seperti berikut:-

i. Hutan Perlindungan;

ii. Hutan Berhasil / Pengeluaran;

iii. Hutan Lipur; dan

iv. Hutan Penyelidikan dan Pendidikan.

Perundangan yang berkait adalah:–

i. Perlembagaan Persekutuan.

ii. Akta Perhutanan Negara 1984 (Pindaan 1993).

iii. Kanun Tanah Negara 1965.

iv. Akta Kualiti Alam Sekeliling 1974.

v. Akta Orang Asli 1954.

vi. Akta Perlindungan Hidupan Liar

1972.

vii. Akta Taman Negara 1980.

viii. Enakmen Bekalan Air 1920.

ix. Akta Pembangunan Mineral 1994.

x. Enakmen Mineral Negeri.

xi. Akta Penyiasatan Kaji Bumi 1974.

xii. Akta Kerajaan Tempatan 1976.

xiii. Akta Jalan, Parit dan Bangunan 1974.

xiv. Akta Pemuliharaan Tanah 1960.

xv. Akta Pemuliharaan Hidupan Liar 2010 (Akta 716).


Garis panduan umum bagi kawasan Hutan

Simpanan Kekal adalah seperti berikut:

i. Hutan Simpanan Kekal yang mencukupi perlu ditentukan dan

hakmiliknya terjamin.

ii. Kawasan yang dikenalpasti mestilah

diwartakan sebagai Hutan Simpanan Kekal dan tidak boleh dinyah warta kecuali di dalam sesuatu keadaan

yang tersangat istimewa. Semua kawasan yang telah dinyah warta

hendaklah digantikan sepertimana yang tercatat dalam Akta Perhutanan Negara, 1984.



iii. Langkah-langkah perlu diambil untuk menambah kawasan Hutan

Simpanan Kekal dengan mengambilkira kawasan lain seperti

tanah terbiar, tanah kerajaan, tanah bercerun dan tanah-tanah lain yang tidak subur.

iv. Semua kawasan hutan perlu diwartakan sebagai kawasan Hutan

Simpanan Kekal.

v. Zon-zon khas ditentukan untuk mengurangkan percanggahan

penggunaan tanah.

vi. Hutan Simpanan Kekal diurus dan

dikelaskan mengikut kelas fungsi kegunaan seperti di gariskan dalam peruntukkan Seksyen 10(1) Akta

Perhutanan Negara.

vii. Semua ekosistem hutan di persisiran

pantai perlu dipelihara selaras dengan Prinsip Pengurusan Hutan

Secara Berkekalan.

viii. Kawasan hidupan liar yang mempunyai jaringan koridor yang

berkesinambungan perlu dikekalkan.

ix. Kerja-kerja awam untuk

infrastruktur aktiviti ekopelancongan hendaklah terhad kepada spesifikasi yang ditetapkan dalam panduan

Forest Recreation Facilities – A Guide dan juga Pelan Ekopelancongan

Kebangsaan Malaysia oleh Kementerian Kebudayaan, Kesenian dan Pelancongan.


4.1 Zon Penampan

i. Menyediakan zon penampan (sama ada

belukar atau kebun)1 dengan:-

a) sekurang-kurangnya 500 meter

daripada luar sempadan kawasan

perlindungan hidupan liar; dan

b) memastikan kawasan penampan dan

riparian (penampan semulajadi)

diwujudkan, ditanda dan dipelihara

supaya proses pemendapan dan

pemeliharaan nutrien tanah

terkawal.

ii. Sebarang pembalakan tidak dibenarkan

di kawasan tanah tinggi yang melebihi

ketinggian 1,000 meter dari atas paras

laut atau mempunyai kecerunan

melebihi 40 darjah.

1 Walaupun begitu kawasan pertanian tidak digalakkan

untuk mengelakkan konflik manusia-hidupan liar.



Jadual 3: Garis panduan khusus pembangunan dan pemuliharaan hutan simpan

KSAS/

Kategori

*Tah

ap

Kesen

sit

ifan

Aktiviti Dibenarkan Dengan Syarat

Aktiviti Tidak

Dibenarkan Catatan

Aktiviti Syarat

Hutan

Ericaceous -Gunung (>1500 meter)

1 Ekopelancongan

Tadahan air

Hidupan liar

Penyelidikan dan pendidikan

Penempatan orang asli tidak dibenarkan melainkan yang sedia ada.

Seperti

mana yang ditetapkan oleh Jab. Perhutanan.

Tiada

sebarang aktiviti dibenarkan kecuali aktiviti yang dibenarkan dengan syarat.

Tiada penukaran penggunaan tanah

selain perhutanan.

Kerja-kerja awam untuk infrastruktur aktiviti ekopelancongan hendaklah terhad kepada spesifikasi yang ditetapkan dalam panduan “Forest Recreation Facilities – A Guide” dan juga “Pelan Ekopelancongan Kebangsaan Malaysia” oleh Kementerian Kebudayaan, Kesenian dan Pelancongan.

Rujuk GP Perancangan Pembangunan Di Kawasan Bukit dan Tanah Tinggi, KPKT (2009).

Hutan Montane - Oak (1200-1500 meter)

1

dan

2

Ekopelancongan

Tadahan air

Hidupan liar



Seperti mana yang ditetapkan oleh Jab. Perhutanan.

Tiada sebarang aktiviti dibenarkan kecuali aktiviti yang dibenarkan dengan syarat.

Tiada penukaran penggunaan tanah selain perhutanan

Kerja-kerja awam untuk infrastruktur aktiviti eko-pelancongan hendaklah

terhad kepada spesifikasi yang ditetapkan dalam panduan “Forest Recreation Facilities – A Guide” dan juga “Pelan Ekopelancongan Kebangsaan Malaysia” oleh Kementerian Kebudayaan, Kesenian dan Pelancongan.


Hutan Dipterocarp Bukit

(300-750 meter)

3 Ekopelancongan

Hidupan liar


Pengusahasilan


Seperti mana yang ditetapkan oleh Jab. Perhutanan.

Pembua-ngan sampah

Pelepasan kumbahan

Industri

Perumahan

Tiada penukaran penggunaan tanah selain perhutanan.

Menyediakan zon penampan (buffer strips) 50 meter ke arah laut dan di sepanjang badan air (lebar di antara 5 -50 meter bergantung kepada lebar laluan air)

Tiada pembalakan dibenarkan di kawasan berkecerunan melebihi 40 darjah atau zon penampan.

GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN DAN PEMBANGUNAN 184 KSAS HABITAT HIDUPAN LIAR


KSAS/ Kategori

*Tah

ap

Kesen

sit

ifan

Aktiviti Dibenarkan

Dengan Syarat

Aktiviti Tidak Dibenarkan

Catatan

Aktiviti Syarat

Hutan Dipterocarp Bukit

Perlindungan

Perikanan

Pencerapan flora dan fauna

Jalan hutan hanya boleh dibina dengan sekurang-kurangnya 20 meter jarak dari kawasan aliran air tetap dan

berpandukan “Spesifikasi Jalan-jalan Hutan untuk Semenanjung Malaysia” oleh Jabatan Perhutanan.

Pembinaan jalan tidak melebihi 4 meter lebar dengan kepadatan tidak melebihi 40 meter/ha. (minimum road density).

Tidak dibenarkan membina jalan di cerun yang melebihi 25 peratus. Sekiranya tidak dapat dielakkan, kerja-kerja pengawalan hakisan perlu dijalankan seperti yang ditetapkan oleh

agensi berkaitan.

Mengekalkan tumbuhan semula jadi di kawasan penampan sepanjang sungai (kelebaran 50 meter) dan juga di kawasan yang tidak sesuai untuk kegunaan yang ditentukan.

Pengekalan garis hutan di sempadan kawasan lapangan hutan (retention of forest margin at forest field boundary).

Semua jenis pembangunan mestilah terletak 60 meter dari garis kawasan hutan.

Hutan hendaklah mengekalkan tumbuhan semula jadi di zon penampan dalam lingkungan 30 meter dari paras air pasang/tinggi.

Lebar laluan pejalan kaki hanya 1-2 meter sahaja dibenarkan.

Hanya bot-bot kecil boleh digunakan untuk membawa pelancong (kurang daripada 5 kuasa kuda).




KSAS/ Kategori

*Tah

ap

Kesen

sit

ifan

Aktiviti Dibenarkan

Dengan Syarat


Catatan

Aktiviti Syarat

Hutan Dipterocarp Pamah

(<300 meter);

Hutan Paya Gambut (<300 meter); dan

Hutan Paya Laut (<300 meter).

3 Ekopelancongan

Hidupan liar


Pengusahasilan

Penempatan orang asli tidak dibenarkan melainkan yang sedia ada

Perlindungan

Perikanan

Pencerapan flora dan fauna

Seperti mana yang ditetapkan

oleh Jab. Perhutanan.

Pembua-ngan sampah

Pelepasan kumbahan

Industri

Perumahan

Pemusna-han hutan bakau

Tiada penukaran penggunaan tanah selain perhutanan.

Menyediakan zon penampan (buffer strips) 50 meter ke arah laut dan di sepanjang badan air (lebar di antara 5-50 meter bergantung kepada lebar laluan air).

Tiada pembalakan dibenarkan di kawasan berkecerunan melebihi 40 darjah atau zon penampan.

Jalan hutan hanya boleh dibina dengan sekurang-kurangnya 20 meter jarak dari kawasan aliran air tetap dan berpandukan “Spesifikasi Jalan-jalan Hutan untuk Semenanjung Malaysia” oleh Jabatan Perhutanan.

Pembinaan jalan tidak melebihi 4 meter lebar dengan kepadatan tidak melebihi 40 meter/ha. (minimum road density)

Tidak dibenarkan membina jalan di cerun yang melebihi 25 peratus. Sekiranya tidak dapat dielakkan, kerja-kerja pengawalan hakisan perlu dijalankan seperti yang ditetapkan oleh Jabatan Perhutanan.

Mengekalkan tumbuhan semula jadi di kawasan penampan sepanjang sungai (kelebaran 50 meter dan juga di kawasan yang tidak sesuai untuk

kegunaan yang ditentukan.

Pengekalan garis hutan di sempadan kawasan lapangan hutan (retention of forest margin at forest field boundary).

Semua jenis pembangunan mestilah terletak 60 meter dari garis kawasan hutan dan hendaklah mengekalkan tumbuhan semula jadi di zon penampan dalam lingkungan 30 meter dari paras air pasang/tinggi.

Laluan akses ke kawasan hutan bakau tidak melebihi 4.5 meter.

Lebar laluan pejalan kaki hanya 1-2



KSAS/ Kategori

*Tah

ap

Kesen

sit

ifan

Aktiviti Dibenarkan

Dengan Syarat


Catatan

Aktiviti Syarat

meter sahaja dibenarkan.

Hanya bot-bot kecil boleh digunakan untuk membawa pelancong (kurang

daripada 5 kuasa kuda).


Nota:









LAMPIRAN I

Amalan Silvikultur

Aktiviti-aktiviti silvikultur hutan seperti bancian hutan selepas tebangan, rawatan pemulihan

hutan termasuk tanaman mengaya, memotong akar dan pepanjat dan tanaman di kawasan

lapang, mengurus tapak semaian, penubuhan ladang hutan, pencegahan kebakaran hutan

serangan penyakit atau serangga perosak, program pemeliharaan kepelbagaian biologi dan

mengendali petak-petak Simpanan Hutan Dara dan Hutan Yang Tinggi Pemuliharaanya (High

Conservation Value Forest atau HCVF).

Melaksanakan amalan silvikultur bagi kawasan hutan darat asli serta hutan paya laut bagi

memenuhi keperluan sistem pengurusan hutan yang diamalkan iaitu Sistem Pengurusan

Memilih [Selective Management System (SMS)]. Amalan ini melibatkan pelaksanaan aktiviti-

aktiviti untuk memulihkan kawasan hutan selepas pengusahasilan iaitu:

Inventori Hutan Selepas Tebangan (Post-F)

Memotong Akar/Pepanjat (CL)

Tanaman Mengaya

Tanaman Bakau dan Spesies Yang Sesuai di Pesisiran Pantai Pantai Negara

Bibliografi

Akta Pemuliharaan Tanah 1960 (Akta 385). Akta Kualiti Alam Sekeliling 1974 (Akta 127). Akta Perancangan Bandar dan Desa 1976 (Akta 172).

Akta Perikanan 1985 (Akta 317). Akta Pemuliharaan Hidupan Liar 2010 (Act 716).

Akta Perhutanan Negara 1984 (Pindaan 1993). Akta Taman Negara 1980 (Akta 226). Dasar Alam Sekitar Negara (2002).

Dasar Kepelbagaian Biodiversiti Kebangsaan (DKBK) 1998. Dasar Perhutanan Negara, 1978 (Pindaan 1992)

Kanun Tanah Negara, 1965 (Akta 56). National Integrated Coastal Zone Management Policy, 2005, Unit Perancang Ekonomi. Pelan Pengurusan Persisiran Pantai Bersepadu (ISMP)

Perintah Kualiti Alam Sekeliling (Aktiviti yang Ditetapkan)(Penilaian Kesan Kepada Alam Sekeliling) 2015.

Rancangan Malaysia Ke Sepuluh (2010-2015). Rancangan Fizikal Negara Ke-3 (2017).




Warisan Kebudayaan Dan Warisan

Semula Jadi

GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN DAN PEMBANGUNAN190 KSAS WARISAN KEBUDAYAAN & WARISAN SEMULA JADI


1. SKOP

Garis panduan ini merangkumi kawasan yang dikenal pasti mempunyai nilai warisan kebudayaan dan warisan semula jadi

berdasarkan definisi yang terkandung di dalam Akta Warisan Kebangsaan 2005

(Akta 645) iaitu:

Jenis Warisan

Huraian

Warisan

Kebudayaan

Termasuk bentuk ketara atau

tidak ketara harta, struktur atau

artifak kebudayaan dan boleh

termasuk perkara, objek, butiran,

artifak, struktur pembentukan,

persembahan, tarian, nyanyian,

muzik warisan yang penting

kepada cara hidup rakyat di

Malaysia daripada segi sejarah

atau semasa, di atas atau di

dalam tanah atau warisan

kebudayaan di bawah air bagi

bentuk ketara tetapi tidak

termasuk warisan semula jadi.

Warisan

Kebudayaan

Ketara

Termasuk kawasan, monumen

dan bangunan.

Warisan

Semula Jadi

Termasuk ciri-ciri semula jadi

mana-mana kawasan di Malaysia

yang terdiri daripada

pembentukan tanah secara

fizikal atau biologi atau

kumpulan pembentukan itu. Ciri

geologi atau fisiografi, gunung,

sungai, anak sungai,

pembentukan batu, pesisir laut

atau mana-mana tapak semula

jadi yang mempunyai nilai yang

menonjol daripada pandangan

Jenis Warisan

Huraian

semula jadi, sains, pemuliharaan

sejarah atau keindahan semula

jadi termasuk flora dan fauna

Malaysia.

Sumber: Akta Warisan Kebangsaan 2005 (Akta 645)

GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN DAN PEMBANGUNAN191 KSAS WARISAN KEBUDAYAAN

BAHAGIAN I

TAPAK WARISAN KEBUDAYAAN



2. TAPAK WARISAN KEBUDAYAAN

Bahagian ini merangkumi kawasan atau tapak warisan kebudayaan ketara

sahaja. Ia juga merangkumi pemajuan tanah dan bangunan yang mempunyai seni

bina tersendiri atau kepentingan sejarah seperti yang digariskan dalam Akta Perancangan Bandar dan Desa 1976 (Akta

172).

Foto 1: Candi Lembah Bujang merupakan contoh rizab arkeologi di Malaysia

Sumber: Portal Rasmi Arkib Negara Malaysia

(http://www.arkib.gov.my/web/guest/lem bah-

bujang)

Seksyen 2, Akta Warisan Kebangsaan 2005 mentakrifkan tapak sebagai:

termasuklah mana-mana kawasan, tempat, zon, warisan semula jadi,

monumen atau bangunan yang melekat pada tanah, rizab arkeologi dan mana-

mana tanah dengan bangunan, taman, pokok atau rizab arkeologi.

Tapak warisan ertinya sesuatu tapak yang ditetapkan sebagai tapak warisan di

bawah seksyen 24.

Warisan membawa pengertian generik. Warisan Kebangsaan, tapak, objek dan warisan kebudayaan di bawah air sama ada

disenaraikan atau tidak di dalam Daftar.

Warisan kebudayaan yang penting ertinya warisan kebudayaan yang mempunyai nilai estetik, arkeologi, seni

bina, kebudayaan, sejarah, saintifik, sosial, spiritual, linguistik atau teknologi.

Warisan kebudayaan tidak ketara termasuklah mana-mana bentuk

ungkapan, bahasa, sebutan lidah, pepatah, lagu yang dihasilkan melalui muzik, not,

lirik boleh didengar, nyanyian, lagu rakyat, tradisi lisan, puisi, muzik, tarian

sebagaimana dihasilkan melalui seni pentas, persembahan teater, penggubahan bunyi dan muzik, seni mempertahankan

diri yang telah wujud atau wujud berhubung dengan warisan Malaysia atau

mana-mana bahagian Malaysia atau berhubung dengan warisan masyarakat Malaysia.

2.1 Kawasan Warisan Kebudayaan

Sebagai KSAS

Tapak warisan kebudayaan mempunyai nilai sejarah dan warisan yang tinggi.

Kebanyakan tapak warisan mudah terganggu oleh faktor aktiviti pembangunan.

http://www.arkib.gov.my/web/guest/lem



Maka adalah penting supaya tapak ini dipulihara dan diintegrasikan dengan

pembangunan sekitarnya.

Berfungsi utama sebagai KSAS bernilai warisan, tapak warisan kebudayaan merangkumi aktiviti manusia pada masa

lampau yang tidak boleh diganti sebagai contoh rumah agam, deretan rumah kedai,

rumah ibadat, pasar, tanah perkuburan, medan pertempuran dan monumen (kubu pertahanan, air pancut atau menara jam).

Jika kesan ini hilang atau dibiarkan lenyap oleh aktiviti pembangunan, maka kita akan

hilang peluang untuk mengetahui sejarah dan aktiviti manusia pada masa lampau.



3. PRINSIP-PRINSIP

PERANCANGAN

i. Tapak warisan kebudayaan perlu dilihat sebagai entiti:

a) yang kekal dan tidak boleh diperbaharui;

b) bernilai tinggi; dan c) amat sensitif.

Apabila tapak penting warisan negara ini dan persekitarannya diancam oleh

kesan pembangunan, keutamaan dan kepentingan hendaklah memihak

kepada pengekalan bentuk fizikal tapak tersebut.

ii. Perundangan yang berkait dengan pemeliharaan tapak warisan adalah:

a) Perlembagaan Persekutuan; b) Akta Warisan Kebangsaan 2005;

c) Kanun Tanah Negara 1965; d) Akta Perhutanan Negara 1984;

e) Akta Pengambilan Tanah 1960; f) Akta Kerajaan Tempatan 1976; g) Akta Perancangan Bandar dan Desa

1976; h) Akta Penyiasatan Kaji Bumi 1974;

dan i) Enakmen-enakmen negeri

berkaitan pemuliharaan dan

pemeliharaan tapak warisan.


4.1 Zon Teras

i. Penetapan adalah berdasarkan

penyenaraian oleh Jabatan Warisan Negara. Penetapan kawasan atau tapak boleh juga diputuskan oleh

enakmen-enakmen negeri, warta negeri dan Pihak Berkuasa Negeri.

ii. Pesuruhjaya Warisan boleh menetapkan tapak warisan sebagai tapak warisan sekiranya tapak-tapak

memenuhi kriteria nilai-nilai warisan yang menonjol/tinggi seperti yang

termaktub di bawah peruntukan Seksyen 24, Akta Warisan Kebangsaan 2005.

iii. Mengekalkan keaslian dan integriti tapak merujuk kepada pengekalan ciri-

ciri sejarah dan keutuhan warisan struktur asal agar nilai estetik dapat dikekalkan dan dipulihara.

iv. Pemunya suatu tapak warisan hendaklah memastikan tapak warisan

itu sentiasa dalam keadaan baik.

v. Penyediaan rancangan pemajuan perlu mengambil kira tapak warisan.

vi. Permohonan kebenaran merancang yang melibatkan tapak warisan perlu

mendapatkan nasihat dan kelulusan daripada Pesuruhjaya Warisan selaras Seksyen 40, Akta Warisan Kebangsaan

2005.



vii. Pesuruhjaya hendaklah mengarahkan supaya satu Laporan Penilaian Impak

Warisan (HIA) dibuat apabila adanya permohonan kebenaran merancang.

viii. Pemeliharaan dan pemuliharaan tapak warisan perlu mengikut pelan pengurusan pemuliharaan yang

disediakan.

ix. Semua tapak warisan yang telah

diwartakan hendaklah tidak terganggu oleh kemajuan pembangunan.

x. Kerja-kerja di tapak warisan atau

berhampirannya perlu mengikut Garis Panduan Pemuliharaan Bangunan

Warisan dan peraturan-peraturan yang ditetapkan di bawah Akta Warisan Kebangsaan 2005 (Akta 645).

xi. Semua aktiviti penggalian mana-mana tanah (excavation) perlu mendapat

kelulusan Pesuruhjaya Warisan.

xii. Sesiapa yang menjumpai objek yang

dipercayai berkaitan dengan warisan hendaklah melaporkan dengan segera kepada Pesuruhjaya Warisan, mana-

mana pegawai yang diberi kuasa atau Pegawai Daerah bagi daerah tempat

dijumpai.

xiii. Monumen mempunyai kepentingan nasional dan perlu dikekalkan di

tempat asal.

xiv. Pihak Berkuasa Tempatan (PBT) perlu

juga menyimpan daftar bagi semua tanah dan bangunan warisan yang telah dikenal pasti di dalam kawasan

PBT tersebut.

xv. Merujuk kepada kaedah-kaedah di bawah peruntukan Akta Perancangan

Bandar dan Desa 1976, berkaitan pemajuan tanah dan bangunan yang

mempunyai kepentingan sejarah dan seni bina.


5.1 Zon Penampan

i. Penyediaan zon penampan adalah perlu untuk mengawal tapak warisan,

kawasan bersempadanan dan berkaitan dengannya daripada aktiviti

yang tidak sesuai.

ii. Penentuan sempadan zon penampan dibuat berdasarkan pelan pengurusan

pemeliharaan atau ketetapan Pesuruhjaya Warisan.

iii. Pembangunan di dalam zon penampan perlu mematuhi syarat khusus yang ditetapkan. Pembangunan fizikal di

dalam zon penampan hendaklah bersesuaian dengan bangunan sedia

ada di dalam kawasan warisan.

iv. Cadangan pembangunan di dalam zon penampan hendaklah mengambil kira

vista yang signifikan dan pemandangan sekitar kawasan

warisan.


Jadual 1: Garis Panduan Khusus Pembangunan Tapak Warisan

KSAS/

Kategori

*Tah

ap

Kesen

sit

ifan

Aktiviti Dibenarkan


Dibenarkan Catatan

Aktiviti Syarat

Monumen, bangunan dan Rizab Arkeologi

1

Aktiviti pemuliharaan dan penyelidikan

Mematuhi Pelan

Pengurusan Pemuliharaan (CMP) atau Rancangan Kawasan Khas (RKK) Dengan kebenaran bertulis Pesuruhjaya Warisan

Tiada sebarang aktiviti pembangunan dibenarkan di dalam atau di sempadan kecuali dengan kebenaran Pesuruhjaya Warisan Kebangsaan

Tertakluk kepada Akta Warisan

Kebangsaan 2005. Pengenalpastian zon penampan

di sekeliling tapak perlu disediakan mengikut ketetapan Pesuruhjaya Warisan

Nasihat Pesuruhjaya Warisan harus diperoleh sebelum

kebenaran merancang diberi.

Kawasan/ (Zon

Warisan) 2

Aktiviti penyelidikan Kawasan lapang

Mematuhi Pelan Pengurusan Pemuliharaan (CMP) atau Rancangan Kawasan Khas (RKK) Dengan kebenaran bertulis Pesuruhjaya Warisan

Sebarang aktiviti tidak dibenarkan tanpa kebenaran Pesuruhjaya Warisan Kebangsaan.

Tertakluk kepada Akta Warisan Kebangsaan 2005.

Pengenalpastian zon penampan di sekeliling tapak perlu disediakan mengikut ketetapan Pesuruhjaya Warisan

Nasihat Pesuruhjaya Warisan harus diperoleh sebelum kebenaran merancang diberi.

Bangunan Berkepentingan sejarah

dan seni bina

tersendiri

3

Kediaman Institusi Kemudahan

Masyarakat

Perdagangan terutama galeri dan pejabat

Mematuhi Pelan Pengurusan Pemuliharaan (CMP)

atau Rancangan Kawasan Khas (RKK)

Kegunaan Industri

Bangunan di senaraikan sebagai ‘listed buildings’ di bawah Rancangan Tempatan.

Tidak dibenarkan apa jua pembangunan, pengubahsuaian

dan perobohan bangunan tanpa kebenaran. daripada PBT.

Kebenaran merancang hanya diberi setelah mendapat nasihat dan ulasan daripada pihak

Pesuruhjaya Warisan.

Nota:

*Tahap Kesensitifan:

KSAS Tahap 1: Tiada pembangunan, pertanian atau pembalakan dibenarkan kecuali bagi aktiviti pelancongan alam semula jadi berimpak rendah, penyelidikan dan pendidikan.

KSAS Tahap 2: Tiada pembangunan atau pertanian . Pembalakan secara mampan dan pelancongan alam semula jadi berimpak rendah dibenarkan bergantung kepada halangan setempat.

KSAS Tahap3: Pembangunan terkawal di mana jenis dan intensiti pembangunan dikawal bergantung kepada ciri-ciri halangan.

GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN DAN PEMBANGUNAN197 KSAS WARISAN SEMULA JADI


BAHAGIAN II

WARISAN SEMULA JADI



6. WARISAN GEOLOGI

Garis panduan ini merangkumi tapak warisan geologi dan kawasan ekopelancongan yang boleh terdiri

daripada:

i. Geopark dan geotapak; ii. monumen geologi; iii. tapak terpelihara; dan

iv. landskap berpandangan indah.

Foto 2: Permatang Kuarza Gombak Selangor yang menjadi salah satu tapak warisan geologi/ geotapak kebangsaan

Sumber:Jabatan Mineral dan Geosains Selangor/

Wilayah Persekutuan

Foto 3 : Tapak arkeologi Bukit Jawa di

Lenggong, Perak merupakan antara

petempatan terawal di Malaysia pada zaman

Paleolitik

Sumber:http://www.heritage.gov.my/index.php/arke

ologi/penyelidikan , April 2011

Foto 4: Pemandangan indah bukit batu kapur

Gunung Rapat di Ipoh, Perak

Sumber:http://www.ipohecho.com.my/v2/2012/03/0

1/gunung-rapat/

http://www.heritage.gov.my/index.php/arkeologi/penyelidikan-arkeologi-di-malaysia/lembah-warisan-lenggong-perak/bukit-jawa-200-000-tahun

http://www.heritage.gov.my/index.php/arkeologi/penyelidikan-arkeologi-di-malaysia/lembah-warisan-lenggong-perak/bukit-jawa-200-000-tahun

http://www.ipohecho.com.my/v2/2012/03/01/gunung-rapat/

http://www.ipohecho.com.my/v2/2012/03/01/gunung-rapat/



Foto 5: Pemandangan Banjaran Machincang di Langkawi, Kedah dari Pantai Kok. Banjaran tersebut terbentuk daripada

batuan tertua di Malaysia dan merupakan salah satu geotapak di Malaysia

Sumber:http://www.mykedah2.com/10heritage/113

_2_p2.htm

6.1 Kawasan Tapak Warisan Geologi dalam Konteks KSAS

Kepentingan khazanah geologi sebagai warisan adalah sangat penting kerana

pemusnahan sesuatu biotop boleh dibaik pulih melalui tanaman semula atau dengan

kaedah penyuburan (nurturing) biotop tersebut. Pemusnahan geotop yang merupakan lambang dan rekod sejarah

serta peristiwa detik geologi kuno tidak boleh diganti atau dipulihkan semula.

Jika fitur geotop tersebut adalah satu-

satunya bagi meneruskan proses geologi sejak beberapa ribu atau jutaan tahun dahulu, maka pemeliharaan dan

pemeliharaan fitur ini adalah amat penting.

Kawasan monumen geologi dan tapak warisan semula jadi mempunyai

kepentingan dan nilai tinggi untuk dipelihara serta sistem geologi yang unggul, khususnya untuk nilai saintifik dan

estetik. Justeru ia mempunyai fungsi utama bernilai warisan.

Kawasan tapak ekopelancongan merupakan sebahagian dari kawasan

semula jadi dan sensitif terhadap pembangunan. Tapak ekopelancongan

kaya dengan kepelbagaian sumber biologi tropika. Kawasan ini juga kaya dengan nilai

warisan flora dan fauna yang tinggi.

7. PRINSIP-PRINSIP

PERANCANGAN

i. Tapak warisan geologi perlu dilihat sebagai entiti:

a) yang kekal dan tidak boleh

diperbaharui; b) bernilai tinggi; dan c) amat sensitif.

Apabila tapak penting warisan negara

ini dan persekitarannya diancam oleh kesan pembangunan, keutamaan dan kepentingan hendaklah memihak

kepada pengekalan bentuk fizikal tapak tersebut.

ii. Dasar Pengekalan Warisan Negara

menyatakan bahawa “Semua bahan

warisan sama ada mudah alih atau tidak mudah alih yang telah

menepati kriteria kepentingan



sejarah atau seni bina mesti dilindungi dari kepupusan”.

iii. National Conservation Strategy (NCS) WWF telah menggariskan 10 prinsip

bagi memastikan ekopelancongan dibangunkan secara lestari iaitu:

a) pemuliharaan dan penggunaan sumber alam semula jadi, sosial

dan budaya secara lestari;

b) mengurangkan penggunaan yang

berlebihan dan sisa buangan dapat mengelakkan kos memulihkan alam sekitar yang musnah di samping

dapat menyumbang ke arah sektor pelancongan yang berkualiti;

c) mengekal dan mempromosi sumber alam semula jadi, sosial dan budaya yang pelbagai adalah penting bagi

memastikan pelancongan yang lestari dalam jangka masa yang

panjang;

d) pembangunan pelancongan yang diintegrasikan kepada rangka

perancangan strategik bagi negara dan tempatan serta menjalankan

penilaian impak alam sekitar (EIA) dapat meningkatkan jangka masa panjang bagi sektor pelancongan;

e) industri pelancongan yang menyokong pelbagai aktiviti

ekonomi tempatan dan yang mengambil kira harga dan nilai alam sekitar;

f) penglibatan penuh masyarakat tempatan dalam sektor pelancongan;

g) rundingan antara pengusaha industri pelancongan dengan

masyarakat tempatan, organisasi dan institusi yang berkenaan adalah perlu;

h) kursus latihan yang berkenaan dengan ekopelancongan kepada

penduduk tempatan;

i) program promosi dan pemasaran

perlu menyediakan maklumat yang lengkap untuk kawasan ekopelancongan; dan

j) penyelidikan dan pemantauan dengan perolehan data saintifik dan

analisis berkesan adalah perlu.

iv. Perundangan yang berkait dengan

pemeliharaan tapak warisan adalah:

a) Akta Warisan Kebangsaan 2005. b) Perlembagaan Persekutuan. c) Kanun Tanah Negara 1965.

d) Akta Perhutanan Negara 1984. e) Akta Pengambilan Tanah 1960.

f) Akta Kerajaan Tempatan 1976. g) Akta Perancangan Bandar dan Desa

1976.

h) Akta Penyiasatan Kaji Bumi 1974. i) Akta Pembangunan Mineral 1994.

j) Akta Perikanan 1985. k) Akta Kualiti Alam Sekeliling 1974.



l) Akta Pemuliharaan Hidupan Liar 2010.

m) Akta Taman Negara 1980

(Pindaan) 1983. n) Akta Pemuliharaan Tanah 1960.


8.1 Garis Panduan Umum Tapak

Warisan Geologi

Garis panduan umum tapak warisan geologi adalah seperti berikut:

i. Kawasan KSAS Warisan Geologi

hendaklah dikenal pasti, dipetakan dan

dizonkan dalam rancangan struktur negeri dan rancangan tempatan.

ii. Penilaian tentang kepentingan tapak bagi kawasan yang mempunyai nilai luar biasa atau tinggi, permohonan

untuk diisytiharkan sebagai geotapak atau khazanah geologi dibuat melalui

Jabatan Mineral dan Geosains Malaysia (JMG) di bawah Akta Warisan Kebangsaan 2005.

iii. Menyediakan laporan penentuan monumen dan tapak warisan geologi

yang disahkan oleh JMG mengenai kepentingan dan tahap nilai khazanah

yang perlu dipelihara.

iv. Bagi tujuan pemuliharaan, kawasan tersebut perlu dikategorikan mengikut

kategori sebagai Tapak Geologi, Monumen Geologi, Taman Geologi

Negeri dan Negara (Geopark).

v. Kawasan pemuliharaan perlu ditandakan di atas pelan dan sempadan perlu ditandakan atas tanah

(demarkated on the ground). Kajian sempadan perlu dibuat jika kawasan

ini akan diisytiharkan atau diwartakan oleh Pesuruhjaya Warisan Kebangsaan.

vi. Jika kawasan tersebut didapati di dalam hutan simpanan kekal,

pemuliharaan boleh dibuat melalui Akta Perhutanan Negara 1984 (hutan

lipur, hutan taman negeri dan lain-lain).

vii. Pemuliharaan khazanah geologi di

pulau boleh dibuat melalui Akta Perikanan 1985 atau Akta Perhutanan

Negara 1984.

viii. Permohonan bagi pemuliharaan dan kebenaran merancang bagi tapak

warisan geologi hendaklah dikemukakan kepada Pesuruhjaya

Warisan bagi nasihat dan kelulusan selaras Seksyen 38 dan Seksyen 40, Akta Warisan Kebangsaan 2005 (Akta

645).

ix. Pemuliharaan untuk tujuan pendidikan

mestilah menyediakan maklumat secukupnya melalui terbitan, risalah dan brosur.

x. Jika kawasan pembangunan didapati mengandungi tapak atau kawasan

berciri warisan geologi, laporan cadangan pengurusan perlu disediakan oleh perunding ahli geologi (geologist)

yang bertauliah.



xi. Zon penampan bagi warisan geologi: a) Zon penampan perlu diadakan

mengelilingi Taman dan Monumen Geologi. Hanya pembangunan

intensiti rendah dibenarkan di dalam zon penampan.

b) Zon penampan mestilah ditetapkan melalui kajian terperinci oleh orang

yang berkelayakan, bergantung kepada jenis dan tahap kesensitifan

warisan tersebut.

c) Bagi kawasan geotapak (geological

site), zon penampan tidak diperlukan bagi kawasan

pemuliharaan yang amat kecil seperti tapak spesifik kehadiran fosil.



Perkara Garis Panduan Umum

Kawalan

Pemusnahan

Fitur Geologi,

Grafiti dan

Vandalisme

i. Kawasan tapak geologi yang diisytiharkan sebagai khazanah geologi mesti

dipagari. Yuran kemasukan yang berpatutan dicadangkan dikutip untuk

pembiayaan kerja-kerja pemuliharaan tersebut.

ii. Syarat mesti dipatuhi oleh pelawat semasa dalam kawasan khazanah geologi:

a) Pelawat tidak dibenarkan mengutip sebarang sampel bahan bumi mahupun

fosil, mineral, serpihan batuan, pasir, kelikir, tanah dan lain-lain (termasuk

bunga, pokok dan bahagian tumbuh-tumbuhan) kecuali dengan kebenaran

bertulis dari pegawai/pengurus taman/geomonumen/geotapak.

b) Pelawat dilarang menconteng di permukaan batuan atau dalam gua atau

sebarang permukaan batuan mahupun pokok dan tumbuh-tumbuhan yang

ada pada taman/geo-monumen dan geotapak.

c) Orang ramai dilarang menjalankan penjelajahan (prospecting), mendulang,

mengorek lubang di dalam kawasan taman geologi/geo-monumen/geotapak

atau dalam kawasan zon penampan.

d) Sesiapa yang melanggar peraturan tersebut akan dikenakan penalti denda.

e) Orang awam perlu mematuhi peruntukan Seksyen 112, Akta Warisan

Kebangsaan 2005 (Akta 645).

iii. Perlu ada pemantauan dan penilaian oleh agensi yang berkaitan.

Kawalan

Pengkuarian

Bawah

Permukaan

i. Permohonan pengkuarian mesti mendapat kelulusan dan cadangan yang

sewajarnya daripada JMG Negeri.

ii. Kajian EIA dan HIA mesti dilakukan sebelum memulakan aktiviti pengkuarian

di sesuatu tempat.

iii. Satu pernyataan alam sekitar (Environmental Statement) diperlukan juga

untuk mengetahui sama ada kawasan tersebut mengandungi fitur geologi atau

tidak.

iv. Kawasan yang mengandungi fitur geologi atau gua yang berpotensi dijadikan

khazanah geologi adalah dilarang daripada menjalani aktiviti pengkuarian.

xii. Garis panduan umum pengurusan adalah seperti berikut:



Foto 6: Contoh stalaktit (stalactites) dan

stalagmit (stalagmites) di dalam gua

Sumber:http://www.encyclopedia.com/topic/stalacti

te_and_stalagmite.aspz, 2003

8.2 Garis Panduan Umum Perancangan dan Pelaksanaan

Projek Ekopelancongan

i. Kawasan semula jadi yang dikhaskan mestilah mempunyai pelan

pengurusan yang disediakan oleh pihak berkuasa yang berkaitan.

ii. Perancangan dan pelaksanaan aktiviti

ekopelancongan mesti berpandukan undang-undang dan pelan

pengurusan kawasan tersebut.

iii. Setiap hotel, restoran dan rangkaian kedai perlu ditempatkan di luar

kawasan taman. Pengunjung hanya dibenarkan memasuki kawasan

taman pada waktu siang sahaja kecuali dengan kebenaran pihak berkuasa.

iv. Kaedah pembinaan dan bahan binaan yang digunakan hendaklah berimpak rendah terhadap alam sekitar.

Pembinaan bangunan hendaklah menggunakan kayu yang telah

dirawat dan boleh mempunyai asas, tapak dan sokongan struktur konkrit sekiranya perlu.

v. Bangunan yang didirikan mestilah lebih rendah daripada kanopi pokok

dan ketinggiannya dihadkan kepada satu atau dua tingkat sahaja.

vi. Laluan boardwalk/Canopy walkaway yang berstruktur kayu, bermutu dan mempunyai papan arah digalakkan

supaya tidak mengganggu ekosistem semula jadi.

vii. Pencahayaan di kawasan ekopelancongan hendaklah direka khas supaya tidak memberi kesan

negatif terhadap flora dan fauna.

8.3 Garis Panduan Pengurusan di Sekitar Bukit Batu Kapur dan

Gua

i. Hanya pemandu pelancong yang berkelayakan sahaja dibenarkan untuk melakukan aktiviti meneroka

gua bagi memastikan keselamatan para pengunjung di samping

mengamalkan pemuliharaan gua.

ii. Pelan pengurusan serta langkah ketika berhadapan kecemasan dan

keselamatan di dalam gua perlu disediakan oleh pihak pengurusan

Stalaktit

Stalagmit

http://www.encyclopedia.com/topic/stalactite_and_stalagmite.aspz

http://www.encyclopedia.com/topic/stalactite_and_stalagmite.aspz



untuk melindungi pengunjung daripada sebarang bahaya.

iii. Sebarang aktiviti, struktur, tempat

letak kenderaan dan gangguan pemandangan adalah dilarang di

kawasan sekitar pintu masuk.

iv. Pengunjung perlulah mematuhi arahan dan hanya dibenarkan

menggunakan laluan yang disediakan dan dilengkapi dengan selusur jalan.

v. Setiap pemasangan alatan hendaklah pada kadar yang minimum dan

penggunaan bahan daripada alam semula jadi bagi mengurangkan impak ke atas visual dan alam

sekitar.

vi. Sebarang peralatan yang akan

dipasang kekal seperti penyusur tangan keselamatan (safety hand rail), tangga dan pencacak tali

mestilah diperbuat daripada besi tahan karat.

vii. Sekiranya papan pejalan kaki tidak dapat dibina, laluan pejalan kaki harus diperbaiki di kawasan yang

diperlukan sahaja. Penggunaan asfat (asphalt), tar dan minyak dilarang

sama ada di dalam atau pun di sekitar gua.

viii. Jumlah bilangan pengunjung di dalam

sesebuah kumpulan ditetapkan untuk memudahkan kawalan ke atas

pengunjung dan mengurangkan kerosakan yang mungkin berlaku serta memelihara nilai estetika gua.

ix. Apa-apa pembangunan hendaklah dibina di luar zon penampan dan jauh dari pintu masuk gua. Hanya

pembangunan asas yang tidak memberi kesan negatif kepada

kawasan batu kapur dibenarkan.

x. Papan tanda yang disediakan hendaklah kecil, tidak menonjol dan

mudah dialihkan. Kaedah pemasangan papan tanda tidak boleh

merosakkan batu gua dan dilarang dipasang pada formasi batu yang

lembut.

xi. Tiada kemudahan tempat pembuangan sampah dibenarkan di

dalam gua. Semua pembuangan sampah di dalam gua adalah dilarang

dan pengunjung dikehendaki membawa keluar sampah tersebut.

xii. Operator gua ekopelancongan

mestilah berpengetahuan luas dalam bidang pengoperasian gua,

penerokaan gua, latihan pertolongan cemas, berkepimpinan, pemuliharaan gua serta berpengetahuan dalam

menghadapi kecemasan yang berlaku di dalam gua.

xiii. Semua pemandu penerokaan gua mestilah menjalani Kursus Pemandu Pelancong Berkemahiran Alam

Semula Jadi yang dianjurkan oleh Taman Negara dan Jabatan Perhilitan

dan mendapatkan lesen berkenaan daripada Kementerian Kebudayaan dan Pelancongan Malaysia.



8.4 Garis Panduan Perancangan dan Penubuhan Tapak

Perkhemahan

a) Tapak perkhemahan perlu direka agar tidak mengganggu persekitaran. Pembinaan tapak perkhemahan

perlulah mematuhi semua peraturan keselamatan dan menjaga

persekitaran alam sekitar.

b) Menyediakan kemudahan perkhemahan termasuk Pusat

Penerangan dan Kawalan.

c) Setiap tapak perkhemahan perlu

dilengkapkan dengan peralatan asas perubatan dan keperluan memasak.

d) Unggun api hanya boleh dinyalakan di tempat yang dikhaskan seperti di „fireplace’ ataupun di tempat

memanggang.

e) Kemudahan pembuangan dan

rawatan sisa buangan pepejal dan organik perlu diteliti supaya tidak memberi impak kepada alam sekitar.

f) Kemudahan tandas hendaklah dibina dengan jarak minimum 50 meter

daripada sumber air dan tapak perkhemahan, serta diletakkan di kawasan yang lebih rendah.

g) Sistem lampu dan pencahayaan hendaklah direka khas supaya tidak

memberi kesan negatif kepada flora dan fauna.

h) Peraturan untuk berkhemah dan

mengembara hendaklah disediakan

bagi menyenaraikan aktiviti yang boleh dan tidak boleh dilakukan.


9.1 Zon Penampan

a) Zon penampan dalam bentuk hutan perlu diadakan di sekitar kawasan

taman negara atau kawasan yang diwartakan sebagai kawasan perlindungan dan tidak boleh

ditukarkan guna tanahnya. b) Kelebaran zon penampan

dicadangkan selebar 100 - 400 meter bagi memelihara kawasan KSAS ini

dari ‘edge effect’ yang boleh menjejaskan kualitinya.

c) Pembangunan kemudahan fizikal hendaklah dibuat berdasarkan pelan

tapak. Setiap pembangunan hendaklah bersesuaian dengan persekitarannya dan harmoni dengan

fungsi taman negara dan kawasan pelancongan alam yang lain.

GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMULIHARAAN WARISAN 207

KSAS WARISAN SEMULAJADI


9.2 GARIS PANDUAN KHUSUS KAWASAN WARISAN SEMULA JADI

KSAS/

Kategori

*Tah

ap

Kesen

sit

ifan

Aktiviti Dibenarkan


Dibenarkan Catatan / Garis Panduan

Aktiviti Syarat

Kawasan

Pergunungan

,Bukit Batu

Kapur dan

Gua

1

Pemuliharaan

Kawasan

Hutan

Penyelidikan

Memerhati

burung

Fotografi

Mendaki

Berkhemah

Berkayak

Berakit

Semua aktiviti

tertakluk

kepada undang-

undang

berkaitan

Memetik, merosak

tumbuhan atau

mengumpul haiwan

sebagai

cenderamata

Pembuangan

sampah

Industri

Perumahan

Perniagaan

Tiada penukaran penggunaan tanah selain untuk

kegunaan perhutanan.

Kawasan paya laut hendaklah dizonkan sebagai

kawasan pemeliharaan keselamatan.

Laluan masuk pelancong menggunakan bot atau

boardwalk/canopy walkaway .

Pembinaan bangunan hendaklah dihadkan di tebing

kawasan hutan paya laut yang kering dengan

ketinggian tidak melebihi kanopi pokok.

Garis panduan kesihatan dan keselamatan

hendaklah diutamakan.

(Rujukan: Pelan Eko Pelancongan Negara)

Nota:


KSAS Tahap 1: Tiada pembangunan, pertanian atau pembalakan dibenarkan kecuali bagi aktiviti pelancongan alam semula

jadi berimpak rendah, penyelidikan dan pendidikan.

KSAS Tahap 2: Tiada pembangunan atau pertanian. Pembalakan secara mampan dan pelancongan alam semula jadi berimpak

rendah dibenarkan bergantung kepada halangan setempat.

KSAS Tahap3: Pembangunan terkawal di mana jenis dan intensiti pembangunan dikawal bergantung kepada ciri-ciri

halangan.


Lampiran

TAFSIRAN-TAFSIRAN BERKAITAN DENGAN WARISAN

Monumen Kerja seni bina, kerja membuat arca dan mengecat monumen, elemen atau struktur daripada jenis arkeologi, inskripsi, penghunian gua dan

gabungan ciri, yang mempunyai nilai sejagat yang menonjol daripada pandangan sejarah, seni atau sains..

Rizab Arkeologi

Suatu kawasan yang di dalamnya relik arkeologi terletak.

Taman Geologi

Taman geologi mesti mempunyai gabungan beberapa sistem geologi

atau landskap yang bernilai warisan tinggi dan secara keseluruhan menunjukkan keunikan tabii yang luar biasa. Taman Geologi biasanya akan mengandungi beberapa geotop atau geotapak.

Monumen Geologi

Monumen atau tugu geologi ditakrifkan sebagai tapak atau kawasan yang mempunyai satu sistem geologi atau landskap bernilai warisan unggul, khusus untuk nilai saintifik atau estetik. Monumen geologi boleh

mengandungi beberapa geotop di dalamnya.

Tapak Terpelihara

Tapak terpelihara geologi adalah yang mengandungi satu atau beberapa fitur geologi atau landskap yang bernilai warisan unggul. Lazimnya

mengandungi satu geotop.

Landskap Berpandangan Indah

Kawasan landskap berpandangan indah adalah kawasan atau tapak yang menunjukkan ciri-ciri geomorfologi cantik, bernilai estetik tinggi dan

sesuai untuk tujuan rekreasi. Ia boleh mengandungi satu atau beberapa geotop.


Bibliografi

Akta Penyiasatan Kaji Bumi 1974.

Akta Warisan Kebangsaan 2005 (Akta 645).

Akta Pembangunan Mineral 1994.

Akta Pemuliharaan Tanah 1960 (Akta 385).

Akta Kualiti Alam Sekeliling 1974 (Akta 127).

Akta Perancangan Bandar dan Desa 1976 (Akta 172).

Akta Perikanan 1985 (Akta 317).

Akta Pemuliharaan Hidupan Liar 2010 (Akta 716).

Akta Perhutanan Negara 1984 (Pindaan 1993).

Akta Taman Negara 1980 (Akta 226).

Dasar Alam Sekitar Negara (2002).

Dasar Kepelbagaian Biodiversiti Kebangsaan 1998.

Dasar Perhutanan Negara 1978 (Pindaan 1992).

Kanun Tanah Negara 1965 (Akta 56).

National Integrated Coastal Zone Management Policy (2005), Unit Perancang Ekonomi.

Pelan Pengurusan Persisiran Pantai Bersepadu (ISMP).

Perintah Kualiti Alam Sekeliling (Aktiviti yang Ditetapkan)(Penilaian Kesan Kepada

Alam Sekeliling) 2015.

Rancangan Malaysia Ke-10 (2010-2015).



Sebarang pertanyaan, sila hubungi:

Bahagian Penyelidikan dan Pembangunan PLANMalaysia (Jabatan Perancangan Bandar dan Desa)

Tel: 03-20816000 Faks: 03-2094 1170

www.townplan.gov.my

mytownnet.blogspot.com

http://www.townplan.gov.my/

PENGHARGAAN

PLANMalaysia

Unit Perancang Ekonomi, Jabatan Perdana Menteri

Agensi Pengurusan Bencana Negara

Jabatan Alam Sekitar Malaysia

Jabatan Kerja Raya Malaysia

Jabatan Meteorologi Malaysia

Jabatan Mineral dan Geosains Malaysia

Jabatan Pengairan dan Saliran Malaysia

Jabatan Pengurusan Sisa Pepejal Negara

Jabatan Perlindungan Hidupan Liar dan Taman Negara Semenanjung Malaysia

Jabatan Perhutanan Semenanjung Malaysia

Jabatan Pertanian Malaysia

Jabatan Standards Malaysia

Jabatan Warisan Negara

Jabatan Ketua Pengarah Tanah dan Galian Persekutuan

Jabatan Perancangan Bandar dan Wilayah Sabah

Jabatan Mineral dan Geosains Sabah

Jabatan Alam Sekitar Negeri Sabah

Jabatan Pengairan dan Saliran Sabah

Kementerian Perancangan Sumber dan Alam Sekitar Sarawak

Jabatan Mineral dan Geosains Sarawak

PLANMALAYSIA (JABATAN PERANCANGAN BANDAR DAN DESA)

KEMENTERIAN PERUMAHAN DAN KERAJAAN TEMPATAN JALAN CENDERASARI, 50646 KUALA LUMPUR

ISBN 978-967-5456-55-8

pemuliharaan dan pembangunan kawasan sensitif alam sekitar

Documents