nur azira farhana binti ahmad sabri pemuliharaan hidupan liar

7/29/2019 Nur Azira Farhana Binti Ahmad Sabri PEMULIHARAAN HIDUPAN LIAR

1/14

ISU : PEMULIHARAAN HIDUPAN LIAR

OLEH : NUR AZIRA FARHANA BINTI AHMAD SABRI

1.0 Pengenalan

Semenjak berzaman lalu, manusia telah mula menggunakan kekayaan kepelbagaian

flora dan fauna dengan cara yang harmoni pada kuantiti yang diperlukan. Menurut

Kirby et al. (1995), situasi ini membolehkan kepelbagaian flora dan fauna terus

berevolusi bagi mengurangkan risiko kepupusan akibat daripada ancaman penyakit

dan spesis perosak. Namun, aktiviti jangka panjang seumpama ini telah

menyebabkan impak buruk iaitu menyumbang kepada peningkatan kadar kepupusan

kepelbagaian flora dan fauna iaitu sehingga 1,000 kali ganda berbanding dengan

kadar biasa.

Mohd Nordin (1991) berpendapat setiap benda hidup yang terdapat di bumi

ada gunanya, hanya manusia yang jahil tentang fungsinya itu. Fungsi dan peranan

kepelbagaian flora dan fauna hanya boleh difahami melalui pemahaman tentang

fungsi dan peranan ekosistem. Hasil daripada beberapa persidangan antarabangsa

termasuk Persidangan Sedunia Mengenai Alam Sekitar di Stockholm, pada tahun

1972, kesedaran dunia terhadap isu-isu alam sekitar didapati kian meningkat.

Di Malaysia sendiri pada tahun 1974, Akta Kualiti Alam Sekeliling yang

komprehensif telah diluluskan oleh Parlimen. Hal ini telah menjadi titik permulaan

penubuhan Jabatan Alam Sekitar iaitu pada tahun 1975. Seterusnya, akta ini

dimantapkan lagi pelaksanaanya dengan Rancangan Malaysia Ketiga (RMT). Pihak

kerajaan telah mencadangkan agar kawasan seluas 915,170 hektar diperuntukkan

sebagai tambahan kepada keluasan kawasan rezab hidupan liar yang sedia ada iaitu

sebanyak 839,303 hektar. Antara kawasan yang dicadangkan termasuklah Taman

Negara Negeri Johor dan Taman Negara Endau Rompin serta 21 buah kawasan

rezab hidupan liar yang lain.

Selain kawasan daratan, Malaysia juga telah mewartakan kawasan taman laut

sebagai kawasan yang dilindungi. Pada tahun 1983, Pulau Redang telah diwartakan

sebagai kawasan perlindungan laut pertama di negara ini. Seterusnya di antara

tahun 1985 hingga 1994, sebanyak 62 pulau di negeri Kedah, Terengganu, Pahang,

Johor dan Wilayah Persekutuan Labuan telah diwartakan kawasan yang dilindungi.


2/14

Dari segi sejarah, kewujudan kawasan perlindungan di Malaysia bukanlah

suatu perkara yang baharu. Kawasan seumpama ini telah diwujudkan sejak

daripada tahun 1903 lagi dengan pengwartaan Kawasan Hidupan Liar Chior di

Perak, iaitu dengan keluasan sebanyak 4,330 hektar. Pada tahun 1932 pula, satu

laporan oleh Suruhanjaya Hidupan Liar telah dilaksanakan bertujuan untuk

membentuk garis panduan bagi pertumbuhan sistem kawalan perlindungan hidupan

liar. Seterusnya pada tahun 1968, satu rancangan komprehensif berhubung dengan

kawasan perlindungan hidupan liar telah dibentuk. Tindakan kerajaan

memperuntukkan kawasan hutan dan laut sebagai kawasan yang dilindungi bagi

tujuan pemuliharaan kepelbagaian hidupan liar adalah merupakan langkah penting

yang sejajar dengan kehendak pembangunan negara.

2.0 Kepupusan Kepelbagaian Spesis Hidupan Liar

Rajah 1 : Orang Utan

Rajah 2: Tapir


3/14

Rajah 3: Orkid Hutan

Berdasarkan rajah 1, 2 dan 3 di atas menunjukkan spesis hidupan liar yang hampir

pupus di Malaysia(rujuk http://sabah-go-green.blogspot.com/2012/06/top-five-

endangered-animals-in-malaysia.html ). Kepupusan kepelbagaian hidupan liar

bukanlah merupakan satu proses yang baharu. Menurut McNeely et al. (1990),

fenomena ini merupakan sebahagian daripada proses kehidupan semenjak daripada

zaman lampau lagi. Penyataan ini turut disokong oleh Mohd Nordin (1991),

kepupusan adalah merupakan satu proses tabii yang dibuktikan dengan rekod fosil

yang menunjukkan fenomena ini telah berlaku walaupun manusia masih belum

wujud di muka bumi.

Kepupusan telah mengakibatkan pengurangan kepelbagaian spesis flora dan

fauna. Berdasarkan rekod oleh Raup (1986), dianggarkan secara purata

jangkamasa kewujudan sesuatu spesis bertulang belakang (vertebrate) di muka bumi

ialah selama 5 juta tahun, dan bagi tempoh 200 juta tahun yang lepas kira-kira 900

ribu spesis telah mengalami kepupusan bagi setiap satu juta tahun atau kira-kira 90

spesis bagi setiap satu abad. Sementara Myers (1988), pula menganggarkan

bahawa di dalam jangkamasa 400 tahun yang lepas, kira-kira satu spesis pokok

tinggi (higher plants) telah pupus bagi tempoh masa setiap 27 tahun.

Namun, dunia hari ini memperlihatkan kepelbagaian flora dan fauna telah

mengalami kadar kepupusan yang amat tinggi berbanding dengan sejarah bumi

masa lampau . Mengikut Raven (1988), kesan daripada kemusnahan ekosistem

yang pelbagai seperti pengurangan mendadak kawasan hutan tropika telah

menyebabkan suku daripada jumlah kepelbagaian flora dan fauna di bumi telahdiancam oleh risiko kepupusan pada kadar yang tinggi.
http://sabah-go-green.blogspot.com/2012/06/top-five-endangered-animals-in-malaysia.htmlhttp://sabah-go-green.blogspot.com/2012/06/top-five-endangered-animals-in-malaysia.htmlhttp://sabah-go-green.blogspot.com/2012/06/top-five-endangered-animals-in-malaysia.htmlhttp://sabah-go-green.blogspot.com/2012/06/top-five-endangered-animals-in-malaysia.htmlhttp://sabah-go-green.blogspot.com/2012/06/top-five-endangered-animals-in-malaysia.html


4/14

Sementara itu, Frankel dan Soule (1981) pula menyatakan, lebih kurang 75%

daripada spesis mamalia dan burung yang pupus sejak akhir-akhir ini adalah

merupakan spesis yang menetap di kawasan kepulauan. Manakala Collar dan

Andrew (1988), di dalam kajiannya terhadap dunia burung telah merumuskan

bahawa daripada jumlah 9,000 spesis burung yang diketahui wujud di bumi, lebih

daripada 1,000 spesis iaitu bersamaan 11% sedang menghadapi risiko kepupusan.

Jumlah ini amat ketara berbanding dengan hanya 290 spesis pada tahun 1978.

Jika kita merujuk kepada kenyataan oleh Mohd Nordin (1991), beliau melihat

fenomena kepupusan ini berpandukan kepada sejarah iaitu kadar pemupusan ketara

iaitu melebihi daripada kadar pemupusan tabii hanya berlaku selepas dari tahun

1600. Melalui kemajuan teknologi, kesan aktiviti manusia terhadap kepelbagaian

spesis flora dan fauna telah berlaku pada magnitud yang luas dan dengan kadar

yang lebih pantas. Kajian oleh Myers (1979), telah mendapati antara tahun 1600

hingga 1900, sebanyak satu spesis pupus dalam tempoh setiap empat tahun akibat

daripada perbuatan manusia seperti pembalakan dan pemburuan haram.

Sementara data yang dikumpul pada tahun berikutnya telah menunjukkan angkanya

meningkat kepada satu spesis bagi setiap satu tahun.

McNeely et. al (1990), berdasarkan kepada kajian oleh beberapa pengkaji

telah merumuskan bahawa sekurang-kurang terdapat enam faktor yang telah

mengancam kewujudan kepelbagaian hidupan liar. Faktor tersebut ialah gangguan

yang berlaku ke atas habitat, penuaian hasil yang berlebihan, pencemaran bahan

kimia, perubahan iklim, spesis pendatang dan pertambahan penduduk bumi.

3.0 Pemuliharaan Hidupan Liar dari Perspektif Islam

Islam merupakan agama yang lengkap. Pemeliharaan dan pemuliharaan alam

sekitar merupakan satu aspek yang dititik beratkan oleh agama Islam. Dalam

pemeliharaan dan pemuliharaan alam sekitar, kehendak Islam seiring dengan

kehendak dan cita rasa manusia. Bagaimana pun sifat tamak manusia

menyebabkan mereka tidak memperdulikan alam sekitar dan sanggup melakukan

apa sahaja asalkan kehendak mereka tercapai. Pihak yang tidak bertanggungjawab

ini juga menentang pihak yang melaksanakan undang-undang dan pihak yang

mendedahkan kes-kes yang berkaitan dengan pencerobohan peraturan alam sekitar.Keadaan ini telah ditegaskan Allah di dalam Al -Quran.


5/14

Firman Allah s.w.t. dalam Surah al-Baqarah, ayat 11 dan 12 yang bermaksud:

"Dan apabila dikatakan kepada mereka: "Janganlah kamu membuat bencana dan

kerosakan di muka bumi", mereka menjawab: "Sesungguhnya kami orang-orang

yang hanya membuat kebaikan. Ketahuilah! Bahawa sesungguhnya mereka itulah

orang-orang yang sebenar-benarnya membuat bencana dan kerosakan, tetapi

mereka tidak menyedarinya".

Dalam Surah Hud, ayat 85, Allah s.w.t. berpesan lagi kepada manusia supaya

jangan melakukan kerosakan di muka bumi, maksudnya: "dan janganlah kamu

merebakkan bencana kerosakan di muka bumi". Kebakaran hutan, cuaca berjerebu,

pencemaran air, runtuhan tanah, bencana banjir dan sebagainya termasuk lapisan

ozon menjadi semakin nipis yang menyebabkan peningkatan suhu global, semua ini

terjadi akibat daripada tangan-tangan manusia itu sendiri yang tidak menghormati

alam sekitar yang dijadikan untuk dinikmati, bukannya untuk dirosakkan atau untuk

dimanipulasi bagi kemewahan sesetengah pihak.

Allah s.w.t. berfirman dalam Surah al-Rum, ayat 41 yang bermaksud: "Telah

timbul berbagai kerosakan dan bala bencana di darat dan di laut dengan sebab apa

yang telah dilakukan oleh tangan manusia; (timbulnya yang demikian) kerana Allah

hendak merasakan mereka sebahagian dari balasan perbuatan-perbuatan buruk

yang mereka telah lakukan, supaya mereka kembali (insaf dan bertaubat)."

Jika kita menghayati suruhan Allah, kita dapat memahami bahawa Allah telah

memberikan garis panduan bagaiman kita perlu mentadbir alam ini sebagai khalifah

yang dilantik Allah. Dalam surah Al- Maidah ayat 1 Allah telah menggariskan,

Wahai orang yang percaya! Tunaikanlah perjanjianmu. Dibenarkan (makan) ke atas

kamu semua haiwan kecuali yang dimaklumkan kepada kamu; Jangan benarkan

pemburuan bila kamu berada dalam tempoh larangan; sesungguhnya Allah

memerintahkan apa yang dikehendakiNya

Suruhan larangan itu adalah supaya kita mewujudkan sistem pemburuan

bermusim sebagai mekanisma untuk melindungi kelestarian hidupan liar. Sistem

pemburuan bermusim atau akta-akta anti kepupusan yang diamalkan oleh pihak

berkuasa pemuliharaan hidupan liar sedunia hari ini adalah untuk memelihara

kemandirian spesis hidupan liar apabila tiba musim membiak. Hal ini menjelaskan

betapa Islam menjaga kebajikan setiap nyawa di bumi Allah.

Asasnya telah disentuh dalam Al-Quran yang sama sekali menegah umatmanusia melakukan sebarang kerosakan di atas muka bumi ini. Perkara ini


6/14

kemudiannya dilebarkan lagi perbincangan melalui hadis-hadis Rasulullah s.a.w.

yang memerintahkan kepada umat manusia supaya bersikap baik dengan alam.

Perkara ini juga akhirnya dibincangkan secara langsung oleh para ulama' dalam

semua mazhab sunni berkaitan dengan pencemaran alam sekitar dalam penulisan-

penulisan mereka. Jika dilihat keseluruhan perbincangan berkaitan dengan alam

sekitar ini, sama ada dalam Al-Quran, hadis atau pendapat para ulama, kesemuanya

melarang sebarang aktiviti yang boleh menyebabkan pencemaran alam sekitar demi

menjaga kesejahteraan umat manusia dan secara langsungnya Islam menyokong

penuh kesemua peruntukkan undang-undang pengawalan dan pencegahan

sebarang bentuk pencemaran alam sekitar.

4.0 Pemuliharaan Kepelbagaian Spesis Hidupan Liar

Kewujudan pelbagai bentuk ancaman terhadap kepelbagaian spesis hidupan liar

telah mendapat perhatian daripada banyak pihak. Antaranya ialah pihak kerajaan,

badan bukan kerajaan serta institusi-institusi pada peringkat antarabangsa.

Pembinaan serta usaha mewartakan hutan simpan turut rancak dijalankan di seluruh

negeri di Malaysia (rujuk rajah 4). Beberapa persidangan di peringkat antarabangsa

telah diadakan bagi melindungi beberapa spesis tertentu daripada pupus, antaranya

termasuklah International Convention for the Regulation of Whaling, pada tahun

1946, The Convention on International Trade in Endengered Species of Wild Fauna

and Flora, (1973), The Convention on Migratory Species of Wild Animal (1979) dan

The United Nations Convention on Biological Diversity (1992).

Sementara itu, pada peringkat nasional pula kehidupan liar dilindungi oleh

berbagai bentuk undang-undang seperti undang-undang perburuan, serta undang-

undang lain yang dilaksanakan oleh pentadbir kehidupan liar di sesebuah negara

berkenaan. Namun, menurut McNeely, et al. (1990), langkah terbaik bagi

memulihara kehidupan kepelbagaian spesis ialah melalui program pemuliharaan.

Program pemuliharaan boleh di bahagikan kepada dua kaedah, iaitu:

i. Kaedah in situ;

ii. Kaedah ex situ.


7/14

Rajah 4

5.0 Program Pemuliharaan In Situ

Mengikut Munson (1995), merujuk kepada artikel 8 The United Nations Convention

on Biological Diversity, program pemuliharaan in situ bererti untuk melindungi

hidupan liar di dalam ekosistem dan habitat semulajadinya. Tiga fungsi utama

program ini ialah:(i) Mewujudkan perlindungan terus, iaitu dengan mewujudkan kawasan perlindungan

atau kawasan yang mana tindakan khusus boleh dilakukan bagi melindungi

kepelbagaian kehidupan.

(ii) Melindungi penduduk asli serta pengetahuan yang dimilikkinya.

(iii) Melindungi spesis yang terancam daripada ancaman oleh hasil keluaran bio-

teknologi serta spesis asing.


8/14

Kawasan pemuliharaan di bawah program ini boleh dibahagikan kepada

beberapa jenis mengikut kategori dan objektif pentadbirannya (IUCN, 1985).

Kawasan perlindungan bertujuan bagi kegunaan kajian sainstis atau khusus untuk

tujuan perlindungan alam semula jadi iaitu;

i. Taman Negara, ianya bertujuan untuk melindungi alam semulajadi dan

keindahan sesuatu kawasan yang mempunyai nilai samada pada peringkat

nasional atau antarabangsa dari segi pengetahuan, pendidikan dan rekreasi.

Secara relatifnya ia adalah luas dan masih tidak terjejas oleh aktiviti manusia.

ii. Kawasan peringatan semula jadi, tujuannya ialah untuk melindung dan

memulihara kawasan alam semula jadi yang unik dan menjadi kebanggaan

negara. Pada kebiasaannya ia mempunyai keluasan yang kecil serta fokus

perlindungan hanya untuk tujuan yang telah ditetapkan.

iii. Kawasan perlindungan hidupan liar atau alam semulajadi, tujuannya ialah

bagi menentukan keadaan semulajadi yang sesuai bagi melindungi samada

spesis-spesis tertentu atau sekumpulan spesis tertentu, atau bentuk fizikal

sesuatu kawasan tersebut.

iv. Perlindungan keindahan alam semulajadi, ianya bertujuan untuk melindungi

keindahan alam semulajadi bagi sesuatu kawasan yang penting dengan cara

mewujudkan peluang-peluang bagi aktiviti rekreasi dan pelancongan yang

berasaskan kepada alam sekitar.

v. Perlindungan simpanan sumber, bertujuan untuk melindungi sumber alam

semulajadi bagi sesuatu kawasan dengan cara menghalang aktiviti

pembangunan dilakukan di kawasan berkenaan sehingga satu keputusan

yang sesuai diambil terhadapnya.

vi. Pelindungan kawasan penempatan penduduk asli, ianya bertujuan untukmeningkatkan tahap keharmonian antara cara hidup masyarakat setempat

dengan alam semulajadi melalui penggunaan teknologi moden pada tahap

yang minima.

vii. Kawasan pengurusan sumber alam yang pelbagai, bertujuan untuk mencapai

objektif pengeluaran mapan bagi sumber air, balak, hidupan liar, padang

ragut, serta aktiviti rekreasi melalui program perlindungan alam semulajadi

sebagai sokongan kepada aktiviti ekonomi.


9/14

6.0 Program Pemuliharaan Ex Situ

Program ex situ ialah program bertujuan untuk melindungi kepelbagaian hidupan liar

di luar daripada kawasan habitat asalnya. Menurut Prescott-Allen (1995),

perlindungan boleh di dalam bentuk organisma yang lengkap (tumbuh-tumbuhan

atau haiwan) seperti di taman-taman botani, tanaman tumbuh-tumbuhan dan zoo

atau dalam bentuk benih baka seperti biji benih, debunga, sperma, sel dan lain-lain

McNeely, et al. (1990) menjelaskan, antara perkhidmatan yang diberikan di bawah

program ex situ termasuklah menyediakan perkhidmatan penyimpanan untuk

jangkamasa panjang, membuat ujikaji dan penganalisaan, serta menjalankan aktiviti

pembiakan untuk spesisi tumbuh-tumbuhan dan juga haiwan.

Program ini bertambah penting terutamanya bagi spesis yang sukar untuk

ditemui. Pada masa yang sama program ex situ juga menyediakan peluang

pendidikan kepada masyarakat umum. Dari perspektif sejarah, perkembangan pesat

program ini hanya bermula kira-kira 25 tahun yang lepas, iaitu dengan tertubuhnya

The International Board on Plant Genetic Resources (IBPGR) pada tahun 1974.

Plunkett et al (1983) berpendapat, melalui pembentukan IBPGR, institusi ini telah

berjaya menggalakkan penubuhan lebih banyak institusi yang bertanggungjawab

bagi menyediakan kemudahan penyimpanan baka benih di seluruh dunia, iaitu

daripada 8 buah pada tahun 1975 kepada 33 buah pada tahun 1983.

Mengikut McNeely et al., (1990), Consultative Group on International

Agricultural Research (CGIAR), IBPGR, pusat penyelidikan pertanian dan bank

genetik telah berjaya melindungi kira-kira 500 spesis tumbuh-tumbuhan tanaman

pertanian (termasuk daripada spesis keluarga liar). Manakala taman botani, yang

jumlahnya kira-kira 1,300 buah diseluruh dunia telah berjaya melindungi kira-kira

20,000 spesis tumbuh-tumbuhan terutamanya dari spesis asal.

7.0 Kekuatan dan Kelemahan Program In Situ dan Ex Situ

Berdasarkan kepada fakta-fakta di atas, kedua-dua program pemuliharaan iaitu in

situ dan ex situ telah berkembang dengan pesatnya bermula daripada tahun 1970

an. Keadaan ini merupakan petunjuk terhadap kesedaran daripada pelbagai pihak

berhubung dengan masalah kepupusan yang dihadapi oleh kepelbagaian kehidupanliar di bumi. Mengikut Prescott-Allen (1995), kedua-dua program ini mempunyai


10/14

kekuatan dan kelemahannya yang tersendiri di dalam melindungi kepelbagaian

hidupan liar.

Dari segi pelaksanaan, program ex situ seperti bank baka benih boleh

ditempatkan dengan mudah di tempat yang mana ianya perlu digunakan.

Kebanyakan daripada jenis tanaman yang menjadi tanaman utama oleh kebanyakan

negara pada hari ini adalah berasal dari spesis asal dari benua yang lain. Sebagai

contoh pisang yang spesis asalnya berasal daripada Asia Tenggara telah menjadi

tanaman utama di negara-negara seperti Caribbean dan Amerika Tengah. Manakala

getah yang menjadi tanaman utama dikebanyakan negara di Asia Tenggara

memperoleh benih dari spesis asal di Brazil.

Bagi faktor ancaman pula, Harris (1984), menyatakan walaupun di bawah

program pemuliharaan in situ yang paling ketat, adalah sukar untuk menentukan

bahawa samada kesemua atau sebahagian daripada spesis, atau sumber genetik,

atau proses ekologi dapat dilindungi sepenuhnya. Mengikut Prescott-Allen (1995)

pula, antara masalah yang selalu dikaitkan dengan program pemuliharaan in situ

termasuklah masalah pemburuan haram atau pembalakkan haram, atau

pembagunan. Walaubagaimana pun keadaan berbeza berlaku bagi program

pemuliharaan ex situ, kerana aktiviti pemuliharaan boleh dilakukan di bawah satu

bumbung, dan segala ancaman yang telah dinyatakan mungkin tidak merupakan

masalah kepada jenis program pemuliharaan ini.

Seterusnya, program pemuliharaan ex situ mempunyai keterbatasan dari segi

bilangan sampel untuk sesuatu spesis yang boleh ditampung pada sesuatu jangka

masa. Mengikut McNeely, et. al,. (1990), adalah tidak ekonomik untuk menempatkan

bilangan sampel pelbagaian genetik melebihi daripada jumlah yang mampu

ditampung di dalam sesebuah zoo, bank baka benih atau taman botani. Manakala

mengikut Conway (1988) pula, disebabkan oleh keluasan kawasan yang terhad dan

jumlah bilangan sampel yang diperlukan bagi sesuatu spesis untuk populasinya terus

kekal adalah banyak, maka adalah tidak praktikal bagi sesebuah zoo untuk

memelihara melebihi 900 spesis haiwan vertabrate pada sesuatu masa.

Manakala, Prescott-Allen (1995) menjelaskan, program in situ boleh dianggap

sebagai sebuah bank sumber genetik kepada sektor-sektor pertanian, perhutanan

dan juga pelbagaian hidupan liar. Disebabkan fungsi-fungsi ini berjalan secara

serentak, maka kesemuanya boleh dilindungi di dalam sebuah kawasanperlindungan yang sama. Di samping itu juga, di bawah program in situ proses


11/14

evolusi genetik spesis asal boleh berlaku secara berterusan bersama-sama dengan

proses evolusi parasit dan genetik perosak. Hal ini kerana, proses ini penting

terutamanya bagi meningkatkan daya ketahanan daripada serangan serangga dan

juga penyakit kepada spesis tersebut.

Kawasan yang kaya dengan kepelbagaian jenis serangga dan penyakit, pada

masa yang sama juga kaya pula dengan tumbuh-tumbuhan yang mempunyai daya

ketahanan adalah merupakan satu kawasan yang paling baik dari segi pusat bank

baka. Keadaan sebaliknya berlaku apabila evolusi genetik berlaku di bawah program

ex situ, sifat-sifat ketahanan daripada serangan serangga dan penyakit akan hilang

kerana populasi yang dipelihara tidak dapat bertindak balas secara dinamik dengan

perubahan keadaan persekitarannya. Hal ini turut disokong oleh McNeely, et al.,

(1990), antara kelemahan lain program perlindungan ex situ termasuklah populasi di

bawah program ini mempunyai asas genetik yang sempit, kerana adalah mustahil

aktiviti pengumpulan dapat dilakukan pada kepelbagaian genetik yang besar dari

segi jumlah bilangannya.

Oleh itu, pada pandangan saya, ancaman terhadap kepelbagaian kehidupan

adalah kompleks dan mempunyai pelbagai bentuk maka adalah jelas bahawa kedua-

dua program pemuliharaan ex situ dan in situ penting kepada dasar pemuliharaan.

Kedua-duanya saling lengkap melengkapi antara satu sama lain, dan kegagalan

salah satu daripadanya akan memberi kesan kepada perlindungan kepelbagaian

hidupan liar.

8.0 Kesan Pemuliharaan Terhadap Masyarakat

Terdapat cadangan untuk menjadikan kawasan persekitaran laut di Tanjung

Tuan sebagai taman laut. Jika cadangan ini diterima, kepelbagaian hidupan liar di

kawasan tersebut dijangka akan bertambah baik dan seterusnya meningkatkan

perkhidmatan persekitaran yang diberi oleh alam sekitar. Menafaat ini akan dinikmati

oleh penduduk dunia antaranya melalui peningkatan penyerapan karbon melalui

pembentukan karang dan tumbuhan laut serta pengekalan dan peningkatan

kepelbagaian spesies fauna dan flora yang memberi faedah kepada seluruh

masyarakat (termasuk nelayan di kawasan persekitaran) melalui penggunaan

langsung dan tak langsung.


12/14

Pada masa yang sama nelayan pantai sedia ada yang sebahagiannya

berpendapatan rendah dilarang daripada menuai hasil laut di kawasan yang

dilindungi. Mereka terpaksa menuai hasil laut di kawasan lain yang lebih jauh.

Wujud situasi di mana ada di antara nelayan ini yang tidak mampu menanggung kos

tambahan seperti membeli bot yang lebih besar untuk menangkap ikan di tengah laut

atau terpaksa pergi lebih jauh ke kawasan menangkap ikan yang baru. Dalam kes

ini jelas terdapat isu di mana pemuliharaan kepelbagaian hidupan liar memberi

kesan positif kepada ahli masyarakat di luar kawasan yang dilindungi manakala

kesan negatif kepada nelayan berpendapatan rendah.

Selain itu, terdapat seruan negara maju seperti Brazil untuk negara lain yang

memiliki hutan tropika yang luas untuk memulihara kawasan tersebut. Pemuliharaan

membawa implikasi kepada potensi pendapatan masa depan di negara tersebut

melalui penggunaan tanah yang lebih produktif selain daripada hutan. Contohnya,

sektor pertanian, pembalakan dan penternakan tidak dapat dibangunkan melalui

dasar pemuliharaan ini. Manfaat dasar pemuliharaan bukan sahaja diperoleh oleh

Brazil tetapi juga seluruh dunia melalui fungsi pengumpulan karbon hutan tropika. Ini

dikatakan dapat mengurangkan kesan rumah hijau dan perubahan iklim akibat dari

pemanasan global. Namun, terdapat isu yang perlu ditangani kerana penduduk

Brazil memang diketahui mempunyai pendapatan per kapita yang jauh lebih rendah

berbanding penduduk di negara maju. Adakah adil masyarakat yang miskin terpaksa

menanggung beban untuk mengekalkan kesejahteraan kehidupan masyarakat kaya?

9.0 Kesimpulan

Berdasarkan kepada perbincangan di atas, jelas menunjukkan bahawa

meningkatnya risiko pemupusan kepelbagaian kehidupan terutama sejak

kebelakangan ini telah membawa kepada perlaksanaan Dasar Pemuliharaan oleh

hampir kesemua negara di dunia termasuk Malaysia. Namun dari segi teori

menunjukkan bahawa, perlaksanaan dasar ini walaupun akan meningkatkan tahap

kebajikan masayarakat keseluruhannya tetapi ia telah menimbulkan isu ekuiti dan

seterusnya telah menyebabkan berlakunya kecedaraan ekonomi kepada penduduk

yang tinggal di tempat dimana dasar tersebut dilaksanakan. Situasi ini diburukkan

lagi oleh keadaan masyarakat yang terlibat adalah merupakan masyarakat yangterpinggir dari arus pembangunan ekonomi perdana. Oleh itu adalah penting


13/14

sebelum dasar ini dilaksanakan satu kajian sosio-ekonomi perlu dilakukan terlebih

dahulu. Maklumat daripada kajian ini penting untuk tujuan penilaian tahap

kecederaan sosial, psikologi dan ekonomi yang mungkin akan berlaku serta

merangka dasar dan strategi bagi mengatasinya.

RUJUKAN

Al Quran Al Karim

Collar, N. J dan Andrew, J. (1988). Birds to Watch: The ICBP World Check-list of

Threatened Birds. Technical Publication No. 8. U.K. Cambridge.

Conway, W. (1988). Can Technology aid Species Preservation?. Washington, D. C.

National Academy Press.

Frankel, O. M dan Soule, M. E. (1981). Conservation and Evolution, New York.

Cambridge University Press.

Harris, L. D. (1984). The Fragmented Forest: Island Biogeography Theory and the

Preservation of Biotic Diversity. Chicago. University Press of Chicago.

IUCN. (1985). United Nation List of National Parks and Protected Areas. Gland,

Switzerland. IUCN.

Kirby, J; OKeefe, P dan Timberlake, L. (1995). Biodiversity. The Earthscan Reader

in Sustainable Development. London. Earthscan Publication Ltd.

McNeely, J. A., Miller, K. R,. Reid, W. V., Mittermeier, R. A dan Werner, T. B. (1990).

Conserving the World Biological Diversity. Gland. Switzerland: IUCN.

Mohd Nordin Hasan. (1991). Kepelbagaian Biologi dan Pemuliharaannya. Bangi.

Penerbit Universiti Kebangsaan Malaysia.


14/14

Munson, A. (1995). The Earthscan Reader in Sustainable Development. London.

Earthscan Publication Ltd.

Myers, N. (1988). Threatened Biotas: Hotspots in Tropical Forests.

Environmentalist.

Prescott-Allen, R. (1995). The Earthscan Reader in Sustainable Development.

London. Earthscan Publication Ltd.

Raup, D. M. (1986). Biology Extinction in Earth History. Tokyo.

University of Tokyo Prss.

Raven, P. H. (1988). Evolution and Coadaptation in Biotic Communities. Tokyo.

University of Tokyo Prss.

nur azira farhana binti ahmad sabri pemuliharaan hidupan liar

Documents