memahami meme sebagai seloka harian: impak dimensi ... · hati terhadap sesuatu perkara. perdebatan...

Malaysian Journal of Creative Media, Design and Technology. Vol.1 No.5 2017

MEMAHAMIMEMESEBAGAISELOKAHARIAN:IMPAKDIMENSISOSIOBUDAYADANPOLITIK

FaizulNizarBinAnuar1UniversitiKebangsaanMalaysia1faizulnizar_nizar@yahoo.com

FauziahAhmad2UniversitiKebangsaanMalaysia

[email protected]

[email protected]

BadrulRedzuanAbuHassan4UniversitiKebangsaanMalaysia

[email protected]

ABSTRAKKemajuan teknologi komunikasi pada hari ini telah banyak mendatangkan kemudahan kepada parapenggunanya untuk berkomunikasi dan berinteraksi di antara satu sama lain. Kebayakkan daripadapenggunanyagemarmenggunakanmediasosialsepertiFacebooksebagaimediumutamamenyalurkansesuatumaklumat. Sejak akhir-akhir ini, fenomena penghasilan dan perkongsianmaklumat berbentuk‘Meme’menjadisemakinpopulardantelahmenjaditrendbagikebanyakkanpenggunadiinternetsamaadamenerusi laman sosial, blog dan sebagainya. Kehadiranmeme yang dihasilkan telah dikongsi dandiviralkan oleh kebanyakkan netizen. Oleh itu, tujuan kajian ini dijalankan adalah bagi melihat impakdaripadapenghasilanmemeterhadapsosiobudayadanpolitikdiMalaysia.Kajianinitelahmenggunakanpendekatan Analisis Wacana Kritis (Critikal Discourse Analysis) oleh Fairclough (1985). Hasil kajianmendapatibahawakehadiranmemedilihatsebagaisuatumediumuntukmeluahkanperasaansertarasahati terhadap sesuatu perkara. Perdebatanmengenai sesuatu isu telahmerancakkan lagi penghasilanmemedanwacanaawamsehinggaturutmelibatkanahlipolitikdanpemerintahdalamsesebuahnegara.KajianiniadalahpentingbagimelihatkesanpenghasilansesebuahmemedalammasyarakatdiMalaysiaselainmengenalpastikeberkesanansaluranmemedalammenyampaikansesuatu isuataupunperkarayangdirasakanmenarikdansangatpentinguntukdiperbincangkan.KataKunci:Meme;Media;WacanaAwam;AnalisisWacanaKritis(CritikalDiscourseAnalysis).PENGENALANKewujudanmemedalamduniakomunikasipadahari inibukanlahsesuatuperkarayangbaharu.Hal inikerana kajian mengenai fenomena ini telah lama dijalankan oleh pakar-pakar dalam bidang yangberkaitansejakbeberapadekadyanglepas.MenurutRichardDawkins(2006)iaituseorangpakardalambidangBiologiyangberasaldaripadaBraitain,beliautelahmenyatakanbahawaperkataanmemeterhasildaripada penggunaan kata akar ‘Mimesis’ iaitu salah satu perkataan yang diperolehi daripada Yunani.Kewujudan media komunikasi yang semakin canggih pada abad ini, merupakan salah satu faktorpendorongyangmampumenggalakkanlagipenghasilansesuatumemesepertimanayangkitalihatpadahari ini. Fenomena meme ini merupakan salah satu usaha yang telah dilakukan oleh sesetengahmasyarakatyangaktifmenggunakanmediamassauntukmenghasilkansesuatumaklumatsecarabenar(sahih) ataupun sebaliknya dengan tujuan untuk menarik perhatian mengenai sesuatu isu dan


dikongsikankepadamasyarakatumum.Bentukpenghasilanmemebolehwujuddalampelbagaidimensisamaadaberbentukteks,grafik,videodansebagainya.Malah,terdapatsesetengahmemeyangdihasildan dikongsikan tanpa menitik beratkan tentang kesahihan tentang sesuatu maklumat yang hendakdisampaikankepadapengguna-penggunadimediamassayanglain,contohnyamelaluilamansosialdansebagainya.Sehubungandenganitu,terdapatjugasesetengahnetizenyangmenghasilkanmemedengantujuanuntukberkongsiminatuntukmenghasilkanmemedanmenyampaikansesuatumaklumatsebagaisumber hiburan tanpamempertimbangkan kesan buruk hasil daripada penyebaran sesuatumaklumatyang berunsur fitnah dan sebagainya. Keadaan ini secara tidak langsung akan menimbulkan keadaanhuruharasertawujudnyapercanggahanpendapatdiantarapengguna-penggunamediayangmenerimameme tersebut. Keadaan ini menjadi lebih membimbangkan apabila meme yang dihasilkan tersebuttelahditambahdandisunting semuladenganmemasukkanelemen-elemenyangmampumenjatuhkanmaruah dan kredibiliti seseorang secara individu, kumpulan ataupun sesebuah organisasi, contohnyasepertipartipolitikyangmemerintahsesuatunegaradansebagainya.Memelazimnyabolehdibahagikankepadaduakategoriiaituberbentukpositifdanjugaberbentuknegatif.MemePositifmerupakanmemeyang dihasilkan sama ada dengan menggunakan teks, grafik ataupun video dengan memasukkanelemen-elemen tambahan yang dipilih melalui maklumat yang benar serta disahkan kesahihannyasebelum dikongsikan kepada penggunamedia yang lain. Namun begitu,meme yang berunsur negatifdilihat amat membimbangkan kerana meme tersebut sengaja direka tanpa mempertimbangkanmengenai kebenaran serta kesahihan sesuatu berita atau maklumat yang terkandung di dalamnya.Keadaan ini adalah kerana, dalam ajaran Islam contohnya, amalan serta perbuatan yang berbentuknegatif tersebut boleh diibaratkan sebagai memfitnah sekiranya tidak dilakukan oleh seseorang yangmenjadimangsa.Keadaaninidilihatlebihjelasapabilamemeyangdihasilkanterang-teranganmenuduhseseorangmelakukansesuatuyangtidakpernahdilakukanolehnya.Sehubungandenganitu,penghasilanmeme yang berunsur negatif ini juga mampu membawa kepada hukum Ghibah (mengumpat) iaituperbuatan menjaja cerita mengenai seseorang kepada individu-individu lain sama ada disedari olehmangsamahupuntidak.Perkara-perkarainitermasukdalamantaradosa-dosabesardalamajaranagamaIslam.DalamHadisRiwayatMuslim,AbuDauddanAtTarmizitelahmenerangkanbahawapembohongan(fitnah) dan Ghibah iaitu (memburukkan orang lain tanpa kebenaran) adalah sesuatu amalan dankelakuan yang amat dilarang dalam ajaran agama Islam. Perbuatan tersebut mampu mendatangkankesan yang buruk bukan hanya kepada seseorang individu,malahmahupunmengancam keselamatandankedaulatansesebuahnegara.Olehyangdemikian,setiaplapisanmasyarakatharuslahsentiasapekadanberhati-hatidalampenghasilandanpenerimaansesuatumemekeranamediumkomunikasitersebutmampumemberikankesansertaimpakyangbegitumendalambukanhanyakepadaseseorangindividudarisudutagama,malahmampumengancamakankedaulatandankeharmoniansesebuahnegara.Olehitu, makalah ini akan memfokuskan kepada memahami meme sebagai seloka harian: impak dimensisosiobudayadanpolitik.

SOROTANLITERATURMemeTerdapatpelbagaijenisdefinisiyangberkaitanbagimenerangkanmaksudmemesecaramenyeluruhdanlebihjelas.Sartika(2004),menyatakanbahawaperkataanmemetelahdiperkenalkanolehDawkinsdanperkarainijugaturutdipersetujuiolehBlackmoredanLynchpadatahun1998.MenurutDawkins(1976),dalamnaskahyangditerbitkanbertajukTheSelfishGene,beliautelahmenyatakanbahawasebahagianbesar perkara luar biasa yang mencerminkan seseorang lelaki boleh dirujuk sebagai sesuatu budaya.Menurut beliau, perkembangan terhadap sesuatu budaya wujud melalui perubahan biologi yangdipamirkanolehperbuatandankelakuanmanusia itu sendiri.Ryan (2012)menyatakanbahawameme


adalahsuatuwarisanartifakteoriyangmempunyaiceritadansejarahberhubungdengankewujudannya.Menurut beliau lagi, perkataanmeme telah diperkenalkan oleh Dawkins bagimenerang danmerujukkepada sesuatu budaya yang telah wujud. Hal ini adalah kerana, budaya terhasil melalui gen. DalambidangBiologitelahmenyatakanbahawa,kewujudansesuatugendalamdirimanusiaadalahsalahsatufaktoryangsangatpentingdalammenetukansesuatusifatyangadadalamdiriseseorangindividu.Selainitu, definisi dan maksud kepada perkataan meme sememangnya telah banyak diperdebat dandiperbincangkanolehpakar-pakaryangberkaitan.MenurutDennet(1991),beliautelahmendefinisikanmemesebagaisuatuunityangterkecilyangmenyebabkanmerekameniruapayangtelahdilakukanhasildaripadasesuatuyangtelahmenjadikepercayaandanditerimaolehseseorang individu.Wilson(1997)pulaberpendapatbahawaperkataanmememerujukkepadamodsemantikyangterhasilmelaluiaktivitidibahagianotakyangdikenalisebagai‘unit’.Pandanganterhadapsesuatuperkaraakanmempengaruhitingkah laku dan kepercayaan terhadap sesuatu budaya, sama ada akan terus dikekalkan mahupunsebaliknya. Selain itu,Delius (1989) pulamenyatakanbahawamemeadalah sesuatu yangmempunyaiciri-ciri tertentu, iaitubolehdiaktifkan ataupun tidakbolehdiaktifkandalamkeadaanmemori neutral.Halinijelasmenerangkanbahawakewujudanmemesememangnyamampuuntukdikawalolehmanusiasamaadauntukmenerima,ataupunmenoloksesuatubudayayangtelahdidedahkankepadanya.Namunbegitu, Lynch (1996) pula berpandangan bahawameme adalah sesuatu budaya yang aktif dan bolehberjangkitdari seorang ke seorang yang lain. Pandangan ini turutmendapat sokongandaripadaGrant(1990)yangmenyatakanbahawamemejugabolehberjangkitmenerusimindamanusia.MediaWimmer dan Dominic (1997) berpendapat bahawa seseorang individu akan menggunakan danbergantung kepada sesuatu media untuk mendapatkan maklumat dan informasi sekiranya merekamerasakan sesuatu media tersebut mampu untuk memenuhi kehendak dan keinginan mereka.Sehubungan dengan itu, Ab. Halim dan Zarin (2009) pula telah menyuarakan pendapat bahawakewujudan pelbagai jenis media pada masa kini telah banyak mendatangkan pelbagai kesan negatifterhadap remaja Melayu di negara ini. Kandungan media yang dimaksudkan bukan hanya diperolehidaripada dalam negara, malah turut diperolehi daripada negara luar. Menurut beliau lagi, kepesatanteknologipadadewasainitelahbanyakmempengaruhicarahidupgolonganremajadibandar,mahupunluarbandar.Selainitu,SaodahWoketal.(2006)pulaberpendapatbahawakewujudanmediapadahariini sememangnya mampu memberikan kesan ataupun impak tertentu kepada golongan penonton.Kesan-kesantersebutbolehdibahagikankepadabeberapaperingkattertentu.Menurutbeliaulagi,padasekitar tahun 1930an hinggalah ke tahun 1940an, media dianggap sangat berkuasa dan berpengaruhsehingga mampu untuk mempengaruhi khalayak yang telah menggunakannya. keadaan ini adalahkerana,mediatelahdilihatsebagaisuatumediumyangsangatberpengaruhsertamempunyaiperananyangsangat luassehinggakansemuagolonganmamputerdedahkepadapenggunaannya.Hashimetal.(2008) pula berpendapat bahawa sejak akhir-akhir ini, gejala sosial dan jenayah yang membabitkangolonganmudasepertiremajasemakinhangatdilaporkandidada-dataakhbartempatanmahupunluarnegara. Keadaan ini juga turut melibatkan golongan gadis yang sering kali menjadi mangsa terhadapkekejaman.Sehubungandenganitu,adajugayangtelibatsecaralangsungterhadapaktivitijenayahyangtelahdilaporkan.Menurutbeliau lagi,terdapat jugasesetengahdaripadagolongangadistersebutyangbertindak secara agresif sehingga mengakibatkan perkara-perkara yang tidak baik berlaku. Selain itu,beliaujugaberpendapatbahawamasalahsedemikiantelahlamadiperbincangkanmenerusikajian-kajianakademikbagimengetahuipuncaterhadapmasalahsosialyangberlakudalamkalanganremajatersebut.Kementerianmelaluipelbagaiagensi,persatuandanpertubuhanbukankerajaan(NGO)turutmengambilbahagianbagimengatasimasalahinidaripadabeterusan.


WacanaAwamWacana mempunyai pelbagai takrifan berhubung dengan maksudnya. Takrifan-takrifan tersebut,antaranyamenganggapbahawawacanamerupakansebahagiandaripadaproseskomunikasiverbalyangdilakukanmenerusipercakapanataupunsesuatuucapan.Selainitu,adajugayangmenganggapbahawawacana adalah sebuah perlakuan yang formal dari sudut subjek yang wujud dalam sesebuah ucapanataupunsesebuahhasilpenulisan.Seterusnyaadalahtakrifanmengenaiwacanajugabolehditerangkanmelaluisebuahunitteksyangdigunakandalambidangbahasauntukmembuatpenganalisaanterhadappenyatuanayatlebihdaripadakalimah.BarbaraJohnstone(2008)didalambukukaryanyayangbertajukDiscourseAnalysis,telahmenyatakanpendapatnyabahawa:“’discourse’usuallymeansactualinstancesofcommunicationinthemediumoflanguage”.Kenyataan tersebut bermaksud, wacana merupakan medium komunikasi yang digunakan dalamsesebuahbahasa.Selain itu,RogerFowlerpulatelahmendefinisikanwacanaadalahproseskomunikasisecaralisanataupunmenerusisesuatuhasilpenulisanyangterhasildaripadasesuatukepercayaan,nilaidan kategori yang terkandung didalamnya. Kepercayaan yang dinyatakan tersebut termasuklahpandangan dunia terhadap sesebuah organisasi ataupun representasi terhadap sesuatu pengalamanyang telahdilalui.Menurut Fairclough (1995),wacanamerupakan contoh-contoh laindaripadaaktivitisemiotik, contohnya menerusi imej visual seperti fotografi, filem, video, rajah dan juga proseskomunikasi secara bukan lisanmelalui pergerakan anggota badan yangmampumenghasilkan sesuatumakna.AnalisisWacanaKritis(CriticalDiscourseAnalysis)SejarahwujudnyaAnalisisWacanaKritis(CDA)bermulapadatahun1970andimanakemunculanwacanadananalisisteksyangtelahmengiktirafkanbahasasebagaisalahsuatukuasayangmemainkanperananyangpentingdalammelihathubungannyadenganmasyarakat,(Antonissen,2001).Menurutsumberinijuga,padatahuntersebut,kebanyakkankajianberhubungdenganbahasa lebihberfokuskepadaaspekformalmengenaibidangbahasasahaja(Chomsky,1957).Sehubungandenganitu,Labov(1972)&Hymes(1972) pula berpendapat bahawa kebanyakkan penyelidik sosiolinguistik pada tahun tersebut lebihberfokus terhadap penerangan dan gambaran terhadap kepelbagaian bahasa dan perubahan bahasaserta struktur dalam proses komunikasi, dengan perhatian yang amat terhad melalui isu-isu hierarkisosialdankuasa.Secarakeseluruhannya,menurutVanDijk(1986:4),beliauberpendapatbahawasainskritikal merupakan salah satu usaha untuk mendapatkan maklumat dengan lebih lanjut mengenaisesuatu perkara, contohnya mengenai sesuatu minat, tanggung jawab dan juga ideologi. Beliau jugaberpendapat bahawa daripada memberikan tumpuan terhadap masalah akademik dan teori semata-mata, adalah lebih baik sekiranya dimulakan denganmelihat dari segimasalah sosial denganmelihatsecara mendalam mengenai perspektif masyarakat yang menderita dan menjadi mangsa denganmenganalisis mereka secara kritikal terhadap terhadap sesuatu masalah, kerana mereka mempunyaicara-cara tertentu untuk mengatasi masalah tersebut. Fairclough dan Wodak (1997) menyatakanbahawa terma Kritik Bahasa (Critical Liguistics)dan AnalisisWacana Kritis (Critical Discourse Analysis)merupakanantarakaedahkajianyangseringkalidigunakanolehpenyelidik.Namun,sejakakhir-akhirini,kaedahKritikAnalsisWacana(CDA)menjadipilihanbagimelihatteoriyangdahulunyadikenalisebagaiKritik Bahasa (CL). Wodak (2000) menyatakan bahawa dalam menggunakan kaedah Analisis WacanaKritis (CDA), konteks dalam penggunaan bahasa adalah penting. Namun begitu, CDA dilihat banyakdigunakandalamkajian-kajiantertentu,contohnyadalammelihathubungandiantarabahasadanjugakuasa. Padamasa kini, CDA di lihat sering kali digunakan oleh penyelidik dalammelihat dengan lebih


lanjutmengenaikritikan terhadapkaedahbahasadalamsesuatu teksuntukmenjadikansatuunitasasdalam proses komunikasi. Kajian tersebut lebih melihat dengan lebih terperinci terhadap sesebuahinstitusi,politik,jantina,danjugasumbersesuatumedia.WodakR,(2001)menyatakanbahawaterdapatbanyakpandanganberhubungdenganistilahktitikolehbeberapaahlidalambidangbahasa.Sehubungandenganitu,Fairclough(1985)jugaberpendapatbahawa,dalammelihatperkarayangberkaitandengankehidupanmanusia, sememangnyamemiliki hubungandanperkaitan yangbegitu ketara.Hal ini tidakmustahil sekiranya sesuatu perundangan dan kuat kuasa boleh berlaku ketidak tulusan apabila dilihatmelaluipenglihatan.Olehitu,CDAdilihatpadaasasnyamementingkanpenganalisaanyanglengkapdanjujur berhubung dengan struktur dominasi, diskriminasi, kuasa serta kawalan seperti mana yangterkandungdalammanifestasisesuatubahasa.CDAjugaadalahbertujuanuntukmengkajisecarakritikalmengenaiperbezaandanketidaksamaansosial,keranaianyamemilikikebenarandandisahkandenganpenggunaanbahasa ataupundalam sesuatuwacana. Kebanyakkanpenganalisis CDAbersetujudenganpandangan Harbermas yang menyatakan bahawa bahasa merupakan antara medium yang memilikikuasasosial,dimanaianyamampuuntukmemberikansesuatukebenaranterhadapsesuatukuasadanboleh dilihat sebagai sebuah ideologi. Fairclough & Kress (1993) berpendapat bahawa kedua-duaketeranganberhubungdenganprosessosialdanstrukturmampuuntukmeningkatkanpengeluaranteks,struktur sosial, dan proses, contohnya adalah situasi di mana individu ataupun sesebuah kumpulanberbincangmengenaimata pelajaran Sejarah, keadaan tersebutmewujudkanmaknamelalui interaksimereka terhadap sesuatu teks. CDA menjadi lebih penting dan berkesan dalam bidang-bidang yangberkaitan dengan penganalisaan identiti. Isu-isu yang biasanya digunakan dengan menggunakan CDAadalahseperti,isuyangberkaitandenganjantinadanisuperkauman.(Wodaketal.,1999;Blommaert&Verschueren, 1999; Van Dijk, 1998). Hasil-hasil kajian atau karya yang berkaitan dengan CDAmula dijumpaidalamjurnalyangtelahdihasilkanolehVanDijkpadatahun(1990)berhubungdenganWacanadanMasyarakat.Setelahitu,terdapatjugabuku-bukuberkaitandenganCDAyangtelahdihasilkanolehNormanFaircloughpadatahun1989yangbertajukLanguageandPower.DiikutiolehbukukaryaWodak(1989)yangbertajukLanguage,Powerand Ideology.Sehubungandengan itu,TeunVanDijk jugaturutmenghasilkan buku yang bertajuk Racism, Prejudice in Discourse pada tahun 1984. Selain itu, Kress(1990)telahmemberikanpelbagaiteoriasasdanjugasumberberhubungdengankritikanbahasa.DalamkaryaKresstersebut,banyakandaianasasberhubungdengankewujudanCDApadaperingkatawaldantelahdihuraikanmelaluiperkembanganteori.Andai-andaianasastersebutadalahseperti:

1) Bahasamerupakansatufenomenasosial;2) Bukansahajaindividu,kumpulansosialjugaturutmemberikanmaknadannilaimelaluicarayang

sistematik;3) Teksmerupakanunityangberkaitandenganbahasadankomunikasi;4) Pembacaataupunpendengarbukanpenerimapasifdalamhubungannyadenganteks;5) TerdapatpersamaandiantarabahasaSainsdanbahasasesuatuinstitusidansebagainya.(Kress,

1989)Pandangan Kress (1989) dilihat lebih bertumpu dan berfokus terhadap isu-isu yang berkaitan dengan‘Politik Ekonomi’ dalam melihat hubungannya dengan media iaitu dalam usaha melihat bagaimanakepelbagaiannilaidalamsesebuahmasyarakatyangmewakilimodperwakilan,danbagaimanamerekamenggunakankaedahyangberbezadalammenyampaikansesuatumaklumatataupunidea.PenglibatanMediaDalamMemeMememerupakan salah satumedium yang boleh digunakan untukmenyampaikan sesuatumaklumatdan sesuatu informasi kepada seseorang individumahupunmasyarakat. Hal ini adalah kerana,memedilihatmampumemberikankesansertaimpakyangtertentukepadagolonganyangmenerimanya.Olehyangdemikian,keadaaninisecaratidaklangsungtelahmenampakkanpenglibatanyangbegitudominan


diantaramemedanjugamediamassayangtelahwujudpadahari ini,antaranyaadalahsepertimediainternet, telefon dan sebagainya. Sehubungan dengan itu, Kirby (2009) telah menyatakan rasakebimbangan terhadap fenomena-fenomena di media massa contohnya menerusi meme, denganmemasukkan elemen yang pada kebiasannya digunakan dalam kalangan kanak-kanak. Sebagai contohadalahmenerusipenglibatantekskanak-kanakyangtelahdiditirudandiadaptasikanolehorangdewasadalampenghasilansesuatumeme.Menurutbeliau,kanak-kanakmerupakangolonganyangbegitutulusdan jujur penerimaannya terhadap sesuatu perkara. Keadaan ini menjadi semakin membimbangkanapabila golongan kanak-kanak mempercayai secara terus akan maklumat yang disalurkan menerusimemeyangtelahdihasilkan.Peniruantersebutsememangnyaakanmenyebabkanpelbagaikandunganyangnegatif terdedahkepadagolongankanak-kanak tersebut. Selain itu, Kirby juga turutmenyatakanketidak puasaan hati beliau terhadap penghasilan sesuatu meme yang telah menggunakan gambar-gambar kartun tertentu dalam penghasilan sesuatu meme, kerana keadaan tersebut akan lebihmemudahkan kanak-kanak tertarikmengenai sesuatumeme yang tidak diketahui akan kebenarannya.Keadaaninimerupakansalahsatufaktoryangmampumempengaruhipemikirankanak-kanakterhadaptingkah laku seharianmereka.Oleh itu,penggunaananimasi kartundalampenghasilan sesuatumemeharuslah dilihat dengan mendalam supaya setiap meme yang dihasilkan tidak memberikan kesanataupun impak yang tidakbaik kepada golongan yangmengemari siaran animasi kartun, terutamanyagolongan kanak-kanak. Ito et al. (2010) & Jenkins (2006) telahmenyatakan bahawa bagimengelakanberlakunyapenyalahgunaankandungandalampenggunaanmedia,penglibatanterhadapsesuatumediaharuslahdibuatperincianterhadapkesankandungandantujuannyabagimengelakdaripadamembawakepada kesan-kesan yang berunsur negatif dan tidak baik, contohnya kepada golongan penerimanyasepertigenerasimuda.Selainitu,N.Baym(2010),telahberpendapatbahawasesuatupenghasilanmemetidakakanwujudsertamenjadi sesuatu fenomenayang luarbiasa sekiranya tiada faktor-faktor luaranyang mendukung terhadap penghasilan meme tersebut, contohnya adalah seperti perkembanganteknologisertamediadigitalyangberperanansebagaipengantaraterhadapkemunculansesuatumemeyang telah dihasilakan. Shifman (2011) pula berpendapat bahawa penglibatan media melalui memedilihat sebagai salah satu dasar terhadap kewujudan budaya bagi melindungi daripada sesuatukelemahanterhadapsesuatu lambagdalamsesuatupenyertaanmedia.Keadaan ini jelasmenunjukkanbahawa kehadiran meme sememangnya membawa makna yang tertentu terhadap penglibatannyadalam sesuatu media. Kewujudan media digital pada hari ini dilihat sebagai salah satu mediumpengantara yang sangat berkesan bagi memudahkan sesuatu proses komunikasi tanpa ada sebarangsekatan dan sempdan. G. Baym& Shah (2011) berpendapat bahawa siaran The Daily Showdan TheColbert Report yang dipersembahakan secara klip video di laman web telah diibaratkan sepertirancangan televisyen kerana telah dipersembahkan secara kerap seperti mana rancangan-rancanganyang disiarkan di rangkaian media televisyen tradisonal. Sehubungan dengan itu, Ryan (2012)menyatakan bahawa dalampenghasilan sesuatumeme, proses replikasimerupakan salah satu prosesgabunganyangagakpentingdanperludiberikanpenekanan.Haliniadalahkerana,sesuatumemetidakakandianggapmemesekiranyatiadaproses replikasiataupunpeniruantersebut.SebagaicontohyangjelasadalahmelaluiprosespenghasilanmuzikMushupsyangtelahdihasilkanmelaluidayakreativitiyangdilakukanmelaluipeniruanterhadapmuzikyangsebelumnya.Peniruantersebutmerupakansalahsatucontohsertaciri-ciri yangpalingketaradalamsesuatumemeyangdihasilkan.Peniruandalamsesuatumemebukanhanyasesuatupeniruanterhadapsesuatugambarsecaragrafiksehaja,malahbolehwujuddalambentukmuzikyangberbentukaudiodansebagainyabagimempamirkansesuatuideayangtelahdifikirkan oleh seseorang individu. Kenyataan tersebut sememangnya berpadanan dengan pendapatyangtelahdisuarakanolehDawkins(1976)yangmenegaskanbahawaprosesyangpalingpentingdalampenghasilansesuatumemeadalahmelaluiprosespeniruan.Peniruanmelaluiteknologiyangdigunakanmerupakansalahsatupenglibatanmemedalamsesebuahmedia.Mediadigitaldilihatsebagaisalahsatu


medium yang berpotensi dalam meningkatkan proses interaksi yang berlaku dalam kehidupanmasyarakatpadahariini.Fornas(2002)telahmembahaskantentangprosesinteraksiyangtelahberlakudalamindividudansecaralangsungturutmelibatkanpenggunaansesuatumedia,sebagicontohadalahproseskomunikasiyangmenggunakanmediumkomunikasiyangberteknologi. Interaksi sosial tersebutiniberlakubukanhanyadalamkalanganindividutersebutsahaja,malahmampuuntukmenghubungkanseseorang pengguna dengan pengguna yang lain dalam satu masa tanpa ada sebarang sekatan yangmenghalangnyasepertidari segiusia,bangsa,kedudukan,budayadansebagainya.Manakala,N.Baym(2010)telahmemberimatacapaianterhadapmediapengataradigitalini.Beliaumenerangkanbahawa,apabilaseseorangberinteraksidanberbincangdenganindividulainberhubungdenganperkaraperibadi,maka ianya dianggap sebagai capaian pengguna yang begitu luas.Maklumat yangmenarik yang telahdikongsikandenganpenggunayanglainakandiserapdanditerimaolehpenggunayangbaharutersebut.Prosespenerimaanyangtelahberlangsungtersebutadalahsalahsatufaktorpenyebabkepadasesuatumaklumatyangtelahdikongsikan.PerkarainibolehdilihatmelaluipaparanvideoJustinBiebermenerusirangkaianmediaYoutubeyangtelahmenjaditarikankepadapeminatnya.Bilanganpenontonyangtinggiterhadapvideotersebuttelahmemberikanmaknadantanda(sign)terhadapkeadaanyangtelahberlakutersebut, dimana bilangan penonton yang tinggimenunjukkan bahawa peminatnya sentiasa peka danberminatuntukmengetahuiperkembanganseniyangtelahdihasilkanolehnya.Keadaanyangberlakuinijelas menunjukkan bahawa penglibatan media menerusi meme begitu jelas serta tidak perludisangkalkan lagi. Sehubungan dengan itu, Ryan (2012) pula berpendapat bahawa pencapaian yangdiutamakan oleh seseorang penghasil meme adalahmenerusi penerimaan dan perkongsian terhadapmemeyangtelahdihasilkan.Keadaaninimerujukkepadasejauhmanakahmemeyangtelahdihasilkantersebut mampu mempengaruhi gaya hidup masyarakat yang menerimanya serta tindakan merekauntukberkongsimaklumatmemetersebutkepadaindividuyanglain.Namunbegitu,kewujudanmediadan teknologi tersebut sendiri merupakan salah satu bentuk penyertaanmedia yang telah dihasilkanmelalui meme, contohnya melalui perkongsian yang telah dilakukan (Grossman, 2006). Kewujudanmeme pada hari ini dilihat sebagai salah satu wacana yang menarik dan menonjol serta masih giatdibincangkanolehgolonganpenyelidikdanpakardalambidangberkenaan.MemeSebagaiWacanaAwamTeks sosialmerupakan sesuatu artifak yang boleh diperolehi daripada sesuatu penyertaanmedia danjuga mampu memberi makna yang mendalam terhadap realiti kehidupan sebenar manusia. Proseskebenaran biasanya berlaku melalui percanggahan pendapat dan pandangan yang berlaku bagimendalami dan mengetahui sesuatu artifak yang dikaji yang berbentuk tekstual tersebut. Prosesinteraksi di antara wacana teks mikro dan makro berlaku secara berulang. Oleh yang demikian,perlambangan teks sesuatu wacana terhasil melalui wacana teks yang dihasilkan pada peringkatseterusnya.MenurutBakhtin(1952;1986),wacanamasyarakatmerupakansesuatuperkarayangditirusupaya perkara tersebut menjadi sesuatu perkara yang perlu diikuti serta menjadi trend dalam diriseseorangindividu.Hanks(1989)pulaberpendapatbahawaasaskepadapenghasilansesuatutekssosialseperti meme bertujuan untukmenyampaikan sesuatumaklumat melalui ucapan ataupun perbuatanyangberbentukkekerasan.Perkarainimerupakansalahsatumediumataupuninstrumenyangberkesanuntukmelihatsesuatufenomenasecaraperdebatan,contohnyasepertiperbincanganterhadapsesuatupartipolitik.Pandanganiniturutdiperkukuhkanlagidenganpandangan(Fairclough,2003;Tracy,2001;Wodak&Mayer,2009)yangberpendapatbahawawujudnyaamalansosialdalamsesebuahkenyataanayat,contohnyamelaluisesebuahwacana.Selainitu,Ryan(2012)menyuarakanpendapatbahawatekssosial sepertimememerupakan pengukuh bagi teksmakro dan jugamicro.Menurut beliau lagi, bagimelihatpenyertaansesuatumediadenganlebihjelas,keadaantersebutdapatmenjelaskandenganlebihmendalamdanterperincibagaimanakahsesuatuwacanamediabolehterbentuk.Haliniadalahkerana


wacana merupakan sesuatu sumber maklumat yang sememangnya agak sukar untuk dipadat dandiringkaskan.Walaupuntelahdikategorikandalambidangyangtelahdikhaskan,namunanalisiswacanadilihat mampu untuk digunakan dalam pelbagai bidang dan kaedah bergantung kepada keadaan dansituasisamaadadalambidangpenyelidikantradisionalmahupundalampenerbitansesebuahbukudansebagainya. Selain itu, Michel Foucault (1968; 1969; 1972; 1991) pula telah menghasilkan kritikanwacanamenarikkeranajelasmenerangkantujuansertahubungandiantarateksdanjugawacanayangtelah diterbitkan. Foucault (1971 & 1972) juga menjelaskan bahawa ‘kenyataan berhubung denganwacana’merupakan sesuatumaklumat yangmasihbelummenjadi realiti. Beliauberpendapatbahawasesuatu wacana masyarakat terhasil daripada sebelum berlakunya kebenaran, dan bukanlah selepaskebenarandiperolehi. Kebenaranmerupakankaedahataupun cara sesuatuproses komunikasi berlakuuntuk membincangkan mengenai sesuatu perkara. Oleh yang demikian, tidak hairanlah sekiranyasesuatu budaya itu terbentuk melalui artifak tekstual. Walaupun sesuatu wacana yang dibuatmembentuk kebenaran, namun wacana tersebut tidak semestinya akan mencerminkan secarakeseluruhan wacana yang telah dihasilkan. Selain itu, Foucault (1969 & 1972) bersetuju bahawawujudnya ketidak jelasan berhubung dengan sesuatu isu ataupun perkara. Fairclough (1989)menyuarakan pendapat bahawa penyataan tersebut adalah sangat tepat dalam menentukan sifatataupunciri-cirisesuatuwacanadanbeliaujugaberpendapatbahawaseseorangindividuakanberusahauntuk menghasilkan interaksi sosial. Sehubungan dengan itu, Wodak dan Meyer (2009) pulaberpendapat bahawa amalan sosial seseorang individu sememangnya dipengaruhi oleh penggunaansesuatutatabahasabagimenerangkanmengenaisesuatuayatyangtelahdibentuk.Sehubungandenganitu,merekajugaturutmengatakanbahawawacanamerujukkepadaduatahapdiantarateksdaripadaseseorangindividudengansumbermaklumatataupunideayangcubauntukdiketengahkan.Keadaaniniadalah sesuatu yang benar-benar wujud, walaupun terdapat sesetengah individu yang menyuarakanpandangan bahawa wacana merupakan sesuatu maklumat dan idea yang kurang jelas dan tidakmendalam berhubung dengan sesuatu perkara. Sesuatu artifak budaya seperti meme merupakansesuatu yang amat berharga dalam wacana awam. Kuipers (2002), telah membuat pemerhatianmengenaibahan lawak jenakauntukmelihat samaadabahan tersebutmerupakanmediumperantaramahupun sebaliknya. Lontaran daripada perkara tersebut, beliau menyatakan bahawa bahan lawakjenakajugamerupakansebahagiandaripadasesuatuwacanaawam.Perbezaanyangbegituketaradanperubahan yang begitu pantas mengenai isu ini adalah disebabkan oleh ketiadaan pengarang yangmampumenerangkandengan lebih jelas sertamerentasi sempadan sesebuahnegara.Perbezaanyangwujud ini juga terhasil daripada perbezaan sosial dan juga kekurangan wacana yang bermutu danberkualiti. Bourdieu (1984), telah mengkategorikan perkara ini sebagai sesuatu hiburan dan jugamakanan terhadap sesuatu penyebaran sesebuah budaya. Oleh yang demikian, meme sememangnyaamatberpengaruhterhadapkehidupanmasyarakat.Habdige(1979)sentiasamengadakandemonstrasiberhubungdenganwacanadalambudayayangpelbagai.Olehitu,beliaumendapatibahawaparasrupadanreaksimukaseseorangmerupakansalahsatuperingkatyangpastiakanberlakudalampenghasilansesuatu tanda (Sign). Sehubungan dengan itu, Ryan (2012) telah menyuarakan pandangan bahawaperbezaanterhadapsesuatubudayayangpopularadalahbergantungkepadafaktoryangmempengaruhisesuatu wacana tersebut untuk dihasilkan. Perkara ini bergantung kepada cara dan kaedah yangdigunakan oleh seseorang untukmengisimasa dan ruang yang ada dan bagaimanakah seseorang itumembingkaikan sesuatu reaksi dan tindakan terhadap sesuatu perkara yang berlaku, sebagai contohadalah dari segi pangkat, kedudukan, status pendidikan dan sebagainya. Menurut Dahlgren, 2009;Hermes, 2006; Van Zoonen, 2005, kebanyakkan penyelidik lebih berminat untuk mengkaji tentangsesuatu budaya dalam sesebuah wacana yang ingin dihasilkan. Dalam pada itu, Dahlgren (2009)berpendapat bahawa, sesuatu pencapaian yang paling berharga apabila sesuatu wacana awam yangdihasilkan dapat menarik perhatian orang awam untuk membaca dan menerimanya dan seterusnya


diperbincangkansecarameluas.Semakinramaiyangmengambilbahagiandalamsesuatuperbincanganmengenaiwacana yang telahdihasilkan,maka semakinmudahlahproses untukmenghasilkan sesuatuwacana.Menurut (Babcock&Whitehouse, 2005; Corner&Pels, 2003;Weiskel, 2005) antaramasalahyang sentiasa menjadi kebimbangan dalam penghasilan sesuatu wacana adalah menerusi pengaruhnegatifdaripadapihaklainterhadapwacanayangtelahdihasilkan.

PENYATAANMASALAHPerkembangan dan kemajuan dalam bidang teknologi komunikasi telah banyak membawa pelbagaikemudahankepadamanusiauntukberkomunikasidanberinteraksidiantarasatusamalain.Kewujudanmedium teknologi seperti internet merupakan salah satu faktor pendorong yang telah bayakmenggalakkanpenghasilandanpenyebaransesuatumaklumatsamaadadalambentukgrafik,visualdansebagainya. Kesemua maklumat yang disalurkan ini akan menjadi lebih mudah dan pantas denganadanya kemudahan teknologi komunikasi pada hari ini. Mememerupakan salah satumaklumat yangseringkali dikongsi ataupun diviralkan melalui internet, sama ada menerusi laman sosial, blog dansebagainya.Keunikanyangadapadamemeadalah isikandunganyangterdapatdidalamnyasamaadaberbentuk visual ataupun audio yang di lihatmampumemberikanmaklumat, pengajaran serta impakyangmendalamkepadaseseorangpenggunatanpaperlubersuamukaataupunsebagainya.Kewujudanmemedilihatsemakinmeriahapabilamendapatpenerimaandanmenjadiperbincanganyangmendalamdalamsesebuahmedia,samaadabersetujuataupunsebaliknyamengenaikandungansesebuahmemeyangtelahdihasilkan.Namunbegitu,apayangmenjadikebimbanganpadahari iniadalah,perkongsianmaklumat menerusi meme yang membawa maklumat yang tidak benar sehingga membawa kepadamasalahsepertifitnahdahjugaghibah(mengumpat)dalamkalanganmasyarakatpadahariini.keadaanini menjadi lebih jelas apabila banyak laporan di dada-dada akhbar danmelalui media internet yangmelaporkanmengenaimasalahmenyebarkanmaklumatpalsuseseorangsehinggamampumenjejaskankredibiliti danmampumenjatuhkanmaruah seseorangdenganhanyamenggunakanmeme, antaranyaadalahmelalukeratanakhbarSinarHarianbertarikh22Mac2015yangbertajuk“KJ:Siapalahtiadakerjaeditgambarfitnah”telahmelaporkanluahanrasahatiMenteriBeliadanSukan,KhairyJamaluddinAbuBakaryangtelahmembuatpenafianterhadappenyebarankenyataanbeliauberhubungdengangambaryangtelahdieditolehpihak-pihaktertentuyangmenyatakanbahawabeliautidakakanpergikeKelantansekiranyahukumhududdilaksanakandinegeriberkenaan.Beliaumenyatakanbahawagambartersebuttelah disunting dengan menggunakan perisian photoshop. Selain itu, beliau sama sekali tidak pernahmengeluarkan seberang bentuk kenyataan dan pandangan seperti yang telah dilaporkan di dalamgambartersebut.Olehitu,kajianiniakanmelihatmengenaifenomenamemahamimemesebagaiselokaharian:impakdimensisosiobudayadanpolitik.METODOLOGIKAJIANRekaBentukKajianRekabentukkajianyangdigunakandalamkajianiniadalahberbentukkualitatif,iaitusatukaedahkajianyangdijalankantanpamenggunakansebarangperangkaan(nonnumericalknowledge).Kaedahkualitatifmerangkumi tiga reka bentuk kajian iaitu kumpulan fokus, analisis teks dan kajian kes. Namun dalamkajianini,penyelidiktelahmenggunakananalisisteksdenganmenggunakanpendekatananalisiswacanakritis media oleh Fairclough (1985). Selain itu, analisis teks dalam kajian ini akan di nilai denganmenggunakanbeberapabuahmemeyangdipilihbagimelihatpenglibatanmediadanjugawacanaawamdidalamnya.Kesemuameme tersebut telahdiperolehimenerusi laman sosialFacebook keranadilihatmempunyaipengikutdanpenggunayangramaijikadibandingkandenganmediayanglain.


KerangkaTeoriAnalisisWacanaKritisMediaFairclough(1985)Dalammakalah ini, penyelidik telahmenggunakanpendekatananalisiswacanakritismedia yang telahdiperkenalkan oleh Fairclough (1985). Dalam pendekatan tersebut, beliau telah memberi penekananterhadapwacanadariaspekbahasadan jugadariaspek teks. Faircloughberanggapanbahawaanalisiswacana kritis merupakan satu kaedah penggunaan bahasa yang digunakan oleh kelompok-kelompoktertentubagimenerangkanmengenaipandangandan ideologi terhadap sesuatuperkara. Sehubungandenganitu,analisisinijugaadalahbertujuanuntukmelihatdarisegipenggunaanbahasadanjugatulisansebagai praktik sosial yang akanmemberikan perkaitan terhadap sesuatu isu ataupun peristiwa yangberlaku, di samping menyampaikan sesuatu ideologi seseorang individu ataupun sesebuah kumpulantertentu.Berdasarkankepadapendekatantersebut,Faircloughtelahmenekankanmengenaitigaaspekyangperluditerapkandalamanalisiswacanakritis,dimanakesemuaaspek tersebutmerangkumi teks,praktikwacanadanjugapraktiksosialbudaya.Dariaspekteks,ianyaberkaitrapatdenganpenggunaanbahasaataupun linguistiksamaadadalamprosesmenghuraikanmengenaisesuatubentukdanmaknayang yang terkandung dalam sesebuah wacana media. Kewujudan teks bukan hanya dikategorikandalam bentuk bertulis, malah boleh hadir dalam pelbagai bentuk seperti perbualan, gambar, bunyi,warna dan sebagainya. Segalamaklumat yang dimuat naik ke laman sosial juga boleh diklasifikasikansebagaiteks.Aspekataupundimensiyangkeduapulaadalahdarisegipratikwacana.Dalamaspekyangkeduaini,sesebuahanalisisyangberkaitandengankaedahataupuncarapembentukansesebuahwacanadanmelihatbagaimanakahsesuatuwacana itudapatdibentuksehinggamampuuntukditafsirkanolehkhalayak yang melihat meme yang telah dihasilkan. Sehubungan dengan itu, aspek yang ketiga pulaadalah praktik sosial budaya juga dapat dirujuk terhadap konteks sosial yang terdapat di luar mediasehingga mampu untuk mempengaruhi pembentukan wacana yang ada dalam sesebuah media.Kerangka teori kajian ini adalahdenganmenggunakananalisiswacana kritismedia.TerdapatbeberapapendekatandalamanalisiswacanamediasepertiyangtelahdinyatakanolehTeunA.VanDijk,NormanFaircloughdanWodak.AnalisisWacanaKritisialahsatuprosespenghuraianuntukmemberipenjelasanterhadapsebuahteksyangdikajiolehseseorangdengancarayanglebihmendalamdankritikal.Antaraprinsip untuk teori ini ialahmelalui tindakan.Wacana perlu difahami sebagai satu bentuk tindakan dimana keadaan tersebutmenunjukkanbahawawacana jugamerupakan satubentuk interaksi.Wacanabukan ditempatkan dalam satu ruang tertutup dan bersifat internal, malah wacana sebenarnyadipandangsebagaisesuatuyangdilakukanuntukdikajiolehsesebuahkelompok,contohnyamasyarakat.ProsesAnalisisKajianBerikutialahprosesbagimemudahkanlangkah-langkahyangdijalankandalamprosesmenganalisisdatakajian. Terdapat beberapa peringkat dalam pengendalian proses analisis ini iaitu (1) mengumpulkandata, (2) memilih data, (3) mengaplikasikan tiga dimensi analisis wacana kritis Fairclough, dan (4)penulisan hasil dapatan kajian. Tahap pertama ialahmengumpulkan data untuk kajian ini. Data yangdimaksudkanialahmemeyangterpilihuntukdianalisisolehpenyelidikbersesuaiandengantajukkajianmemesebagaisatuhiburanberbentukmultinilaidimediasosial.PengumpulandatadilakukandenganmenggunakanmediasosialiaituFacebookdimanapenyelidikinginmelihatpenglibatanmediatersebutdalammeme yang telah dihasilkan.Meme yang dikumpulkanmerupakanwacana untuk dikaji. Tahapkedua ialah memilih data. Setelah meme dikumpulkan, tiga meme terbaik akan dipilih bagi melihatkandungannya serta dikaitkan dengan teori analisis wacana kritis (CDA). Proses ini perlu bagimelihatperkaitan kandungannya terhadap teori tersebut. kandungan wacana yang terdapat dalam memetersebut membolehkan penyelidik mentafsir secara kritikal untuk mendapatkan data yang berkualiti.Pemilihan tigameme ini juga adalah berdasarkan isu-isu yangmenjadi trend dalam lingkunganmasakajian dilakukan. Seterusnya, tahap ketiga ialah mengaplikasikan tiga dimensi analisis wacana kritis


Fairclough iaitu teks, praktikwacanadanpraktik sosial budaya. Teksdalammeme juga akandikajikandenganmengaplikasikanteori ini.Manakalatahapterakhir iaitupenulisanhasildapatan.Persembahandapatan kajian ini dilakukan secara deduktif, iaitu hasil analisis dimulakan dengan merumuskan danmembincangkan wacana yang memberikan implikasi kepada sosiobudaya masyarakat. Persoalan-persoalankajianakandijawabberdasarkankepadahasil dapatankajian yangdiperolehmelalui prosesanalisis teks meme tersebut. Meme akan dilihat dari satu konteks yang besar degan pertimbangankepada tajuk kajian iaitu untuk melihat fenomena memahami meme sebagai seloka harian: impakdimensisosiobudayadanpolitik.HASILKAJIANDANPERBINCANGANKesemuameme yang digunakan dalammakalah ini telah diperolehi daripada laman sosial Facebook.Pemilihan laman sosial Facebook dilihat masih lagi relavan dengan keadaan semasa, walaupun sejakakhir-akhirini,telahwujudpelbagailamansosialyangbaharusertamemilikikeistimewaannyatersendiri.MenurutKementerianKomunikasidanMultimediaMalaysia(SKMM)dalamkajianmengenaipenggunaInternet di Malaysia pada tahun 2014, hasil laporan kajian tersebut mendapati bahawa laman sosialFacebook masih lagi mendapat perhatian dan aktif digunakan sehingga kini, walaupun pemiliknyamemilikiakaun-akaunlamansosialyanglain.Menurutperangkaanyangtelahdikeluarkandalamlaporantersebut,Facebookmasihlagimengunggulijumlahpenggunalamansosialyangtertinggiiaitumencatatjumlah sebanyak86.8%,manakalahanya13.25 sahaja tidakmempunyaiakaunFacebook. Sehubungandenganitu,laporantersebutjugamenyatakanbahawaterdapatjugamenggunayangmempunyaiakaunFacebook lebih daripada satu akan. Keadaan ini telah menyebabkan penyelidik telah memilih lamansosialFacebooksebagairuanguntukmengujipenglibatanmediadalammeme.Sehubungandenganitu,laporan SKMM pada tahun 2013 telah mencatatkan bahawa pihak SKMM telah menerima aduanberkaitan dengan penyalahgunaan media internet pada tahun tersebut. Berdasarkan kepada statistiklaporan tersebut, laman sosial di lihatmenduduki tempat kedua tertinggi jumlah aduan dan siasatanpadatahuntersebut,iaitudenganjumlahaduandansiasatansebanyak68kesyangmeliputikesalahansepertikandunganlucah,sumbang,palsu,mengancamdanjelik.Kesemuakesalahaniniadalahdibawahkategoriseksyen233.Keadaaninitelahmemperkuatkanlagi justifikasipenyelidikuntukmemilihlamansosial Facebook sebagai ruang media pilihan. Seperti yang telah dinyatakan sebelum ini, mememerupakan salah satumedia yang digunakanuntukmenyampaikan ideamahupunmaklumat tertentudanakhirnyadiviralkankepadapenggunayang lain, samaadadalambentukbergambar (visual),bunyi(audio) dan sebagainya. Kehadiran meme sememangnya dilihat sebagai suatu seloka hiburan atapunsatirayangmembawapelbagai jenisbentukpenceritaandidalamnya.Memejugabolehdilihatsebagaimedan ataupun ruang untukmenentang ataupunmeluahkan perasaan tanpamelibatkan pergaduhansecara fizikal. Seseorang yang menghasilkan meme lazimnya akan membangkitkan sesuatu isu untukdiperdebatkandimediasosialdansebagainya.Keadaanyangberlakutersebut,akanmembawakepadapelbagai jenis pandangan, pendapat serta suara hati seseorang berhubung dengan kandunganmemeyang telah pun diterima. Dalammakalah ini, penyelidik akanmenganalisa beberapa jenismeme yangtelahdipilihmelalui laman sosialFacebook untukmelihat fenomenamemahamimeme sebagai selokaharian: impak dimensi sosiobudaya dan politik. Hasil kajian dan perbincangan dalam kajian ini adalahsepertiberikut:


GambarRajah1:MemeRajaBomohMalaysiaMencariPesawatMH370YangHilangRajah 1 di atas menunjukkan sebuahmeme yang terhasil selepas berlakunyamusibah yangmelandanegara, iaitu trajedi kehilangan pesawat Malaysia Airlines MH370 yang sehingga kini masih menjaditandatanyadanmisteridalamarenapenerbangandunia.Akibatdaripadatrageditersebut,makalahirlahsekumpulan aktivis yang dikenali sebagai Raja Bomoh Malaysia dalam usaha mencari pesawat yanghilangtersebut.Terdapatbanyakspekulasidantanggapannegatif telahdilemparkankepadakumpulantersebut akibat daripada tindakan yang telah dilakukan oleh mereka dalam misi mencari pesawattersebut. Keadaan inimenjadi semakin kritikal apabila segala usahadan tindakan yangdilakukanolehkumpulantersebutamatbertentanggandengannormadanbudayamasyarakatyangmenjadikanagamaIslam sebagai agama rasmi di dalam negara tersebut. Berdasarkan kepada kejadian tersebut, makawujudpelbagaiversimemebagimembawaisutersebutmelaluipelbagaijenismediasosial.Bukanhanyamenjadi bahan jenaka, malah ada yang menganggap perbuatan yang dilakukan sangat memalukannegara. Oleh kerana kajian ini menggunakan pendekatan analisis wacana kritis daripada Fairclough(1985), maka penyelidik akan membuat penganalisaan terhadap meme tersebut berdasarkan kepadatigadimensiyangtelahditekankandalamteoritersebut,iaitudarisudut1)Teks,2)PraktikWacanadan3) Praktik Sosial Budaya. Gambar rajah 1 di atas menunjukkan antara meme yang telah dipilih olehpenyelidik berhubung dengan perkara tersebut. Melalui pemerhatian, penyelidik beraggapan bahawamemeyangdihasilkanmembawamaknayangbegitumendalambagimenerangkansituasiyangsedangberlaku.Selainmenyelitkan tekstualgambarsekumpulanRajaBomohyangmembawatembikai sambilduduk di atas tikar, meme yang dihasilkan tersebut juga turut memasukkan teks gambar daripadasudutanfilemP.RamleeyangbertajukLaksamanaDoReMI.TekstualdaripadasudutanfilemtersebutsememangnyamiripdenganapayangtelahdilakukanolehsekumpulanRajaBomohdalamusahauntukmencaripesawatyanghilangtersebut.Bukanitusahaja,perbuatanRajaBomohyangmenggunakanduabatang kayu sebagai teropong juga, hampir sama dengan apa yang telah dilakukan olehwatak dalamfilem LaksamanaDo ReMI tersebut. Keadaan ini sememangnyamenampakan sedikit kelucuan dalamtekstersebutkeranaperbuatantersebutsememangnyatidakmasukakaldanamatmemalukannegara.Seterusnyaadalahdarisegipraktikwacana,penyelidikberanggapanbahawamemeyangtelahdihasilkanamatmenarikdanmampumemberikanmaklumatserta impakyangmendalamkepadapenerimannya.Haliniadalahkerana,walaupunmemeyangdihasilkantidaklangsungmenggunakantekstualberbentukperkataan ataupun sebarang penulisan bagi menerangkan idea ataupun maklumat yang ingindisampaikan, namunmeme yang dihasilkan tersebut, masih lagi berjaya memberikan sesuatu maknayangmendalamkepadapenerimanya.Susunanteksgambardalammemeinitelahdisusunaturdenganbegitu teliti supayapenerimadapatmengkaitkan setiap teksgambaryangdibekalkankedalammemetersebut. Seterusnyaadalahdari sudutpraktik sosialdanbudaya,memeyangdihasilkanmasih terikatdengan budaya dan cara hidup sosial di Malaysia yang tidak memasukkan elemen-elemen yangterlampau sehinggamembawakepadakesannegatif kepadapenerimanya.Keadaan ini adalahkerana,jika di lihat dari sudut pembentukannya, penggunaan teks gambar dalam meme tersebut masih lagimengekalkan budaya masyarakat Malaysia yang sememangnya amat berpegang kepada adat dan


menjagaetikapemakaianyang tidakmenjolokmata,walaupunpadahakikatnyaperbuatanyang telahdilakukanolehRajaBomohtersebutsememangnyaamatbertentangandenganajaranagamaIslam.

GambarRajah2:MemeImejMakroPerdanaMenterimenyerupaiPengasasProdukQuPuteh

Meme kedua yang telah dipilih oleh penyelidik dalam kajian ini adalah seperti yang telah ditujukkandalamgambar rajah2diatas.meme ImejMakro tersebutdipilihkeranapenyelidik inginmenyatakanbahawa, penghasilan sesuatu meme bukan hanya melibatkan isu dan masalah dalam kalanganmasyarakatbiasasahaja,malahkehadiranmemeinijugadilihatturutmensasarkangolonganpembesarataupunindividu-individuyangberpengaruhsertamempunyakuasadalamsesebuahpartipolitiksebagaimangsanya. Meme pada rajah 2 tersebut merupakan salah satu meme yang dihasilkan denganmelibatkanpemerintahnegara,iaituPerdanaMenteriMalaysiayangterkiniiaituYangAmatBerhormatDatukSriMohdNajibbinAbdulRazak.Bagipenyelidik,pemilihancontohmemeinibukanlahbertujuanuntukmengkritikpemerintahannegaraataupunmemberigambarannegatif terhadapkerajaan,namunpemilihan tersebut dilihat sangat relavan dan mempunyai impak yang sangat mendalam bagimembuktikanbahawapenghasilanmemeinijugaturutmelibatkangolongan-golonganyangberjawatanpentingdalamsesebuahnegara.MemeImejMakroinijugabolehdikaitkandenganteorianalisiswacanakritisdaripadaFairclough(1985)yangmelihatmemedaripada3aspekutamaiaitu,teks,praktikwacanadanpraktiksosialbudaya.Jikadilihatdariaspekteks,MemeImejmakroinitelahmenggunakangambargrafikyangtelahdisuntingdaripadagambarasalnya.Imejasalbagigambargrafiktersebutadalahwajahmilik Datuk Seri Vida, iaitu pengasas Produk Kecantikan Vida Beauty. Teks gambar tersebut telahdisunting denganmemasukkan gambar PerdanaMenteriMalaysia yang keenam, iaitu Datuk Sri NajibAbdul Razak. Selain menggunakan teks imej berbentuk visual, meme imej makro ini juga turutmenyelitkan penggunaan teks yang menggunakan perkataan-pekatan tertentu bagi menerangkan


denganlebihterperinciideadanmaklumatyangingindisampaikankepadapenggunadilamansosialdansebagainya.Penggunaanteksayatdanperkataandalammemetersebutialah‘QuSamunQuSamun..BarulahPenyamun!!HaHaHa”.Penggunaanteksungkapanperkataantersebutsememangnyasuatupenghinaanyangamatmemalukantelah dilemparkan kepada pemimpin negara tersebut. Bagi pandangan penyelidik, penggunaan tekstersebut ada mempunyai perkaitan dengan isu yang berlaku dalam 1MDB mengenai jumlah wangsebanyak 2.6 bilion ringgit yangmasih hangat diperkatakan sehingga kini. Seterusnya penyelidik akanmelihat dari aspek yang kedua iaitu praktik wacana. Aspek ini merupakan aspek yang tidak kurangpentingnya dalam penghasilan sesuatu meme. Dengan menggunakan daya kreativiti serta kepakarandalam bidang teknologi, keadaan tersebut akan lebih banyak membantu dan menyumbang ke arahpenghasilansesuatumemeyang lebihberkualitidanmemberikan impakyang lebihmendalamkeatasdiri setiap pengguna. Dalam meme tersebut juga, muka Datuk Sri Najib telah dimasukkan ke dalammeme tersebut dengan memilih kedudukan yang paling sesuai dengan bentuk badan yang terdapatdalam meme berkenaan. Pemilihan gambar wajah yang tepat, mampu memberikan hasil yang lebihberkualiti danmemberi kesan yang lebih sempurna. Selain itu,meme Imej makro ini jugamendapatperhatian yang begitu menggalakkan daripada pengguna kerana telah menyelitkan penggunaan ayatyang sangat memalukan dan menghina Perdana Menteri Malaysia tersebut. Keadaan ini telahmenggalakkan lagi penghasilan komen-komen yang berbentuk hentaman dan ada juga yangmemberisokongandanbersetujudengankandunganataupun ideayang terdapatdalammeme tersebut.Aspekyang ketigapula adalahpraktik sosial budaya.Dalammeme imejmakro ini, praktik sosial danbudayadalam yang ditonjolkan amatlah bertentangan dengan norma masyarakat di Malaysia. Hal ini adalahkerana, selainmembawa ideaataupunmaklumatyangberbau fitnahdahghibah (mengumpat),memeyangdihasilkanini jugadi lihatsangatbertentangandenganagamaIslamyangmelarangseoranglelakimenyerupaiseorangperempuan.Keadaaninisedikitsebanyaktelahmembawakepadapelbagaibentukperbahasan dan perdebatan dalam kalanganmasyarakat yang telahmenerimameme tersebut. Selainitu, unsur ghibah (mengumpat) dan memfitnah juga boleh dikaitkan dengan penghasilan tersebut.Perbuatanmengumpatdanmemfitnahsememangnyaamatditegahdalamsemuaagama,bukansahajadalam agama Islam. Keadaan ini sememangnya jauh terpesong daripada budaya dan gaya hidupMasyarakatdiMalaysia.

GambarRajah3:MemeMakro‘JadilahSepertiRashid’.


Meme yang seterusnya adalahmeme imejmakro yang lebih dikenali sebagai ‘Jadilah Seperti Rashid’.Meme ini juga telahmenjadi satu fenomenadimediaFacebook keranatelahmendapatperhatiandankomen yang berbentuk positif daripada ramai pengguna di laman sosial tersebut. Faktor-faktor yangtelahmenjadikanmemeImejmakroinilaindaripadayanglainadalah,segalamaklumatsertaideayangdisampaikankepadapenggunayanglainadalahberbentukpengajaransertamemberitauladanyangbaikkepadasesiapasahajayangmenerimanya.memeJadilahSepertiRashidinibukanhanyamenjadibualandanmemenuhiruangkomendi lamansosial tersebut,malahturutmendapat liputanmenerusisaluranMedia Prima melalui laporan berita di TV3. Sehubungan dengan itu, meme ini juga telah mendapatpandangandanmaklumbalasyangbegitubaikdaripadapakarsosialdiMalaysia, iaituYangBerhormatProfesorDatukDr. ShatarSabran, yang jugamerupakanTimbalanNaibChanselorHalEhwalPelajardiUniversiti Putra Malaysia. Gambar rajah 3 di atas menunjukkan contoh meme Imej Makro ‘JadilahSepertiRashid’yangtelahdipiliholehpenyelidikbagikajianini.Pemilihanmemeiniadalahberdasarkankepada trend serta kandungan yang terdapatdalammeme tersebut.Hal ini adalah kerana, penyelidikmerasakanbahawameme inimempunyaibanyakkelebihansertamemberikan impakyangsangatbaikkepadapenggunayangmenerimanya.Jikadilihatdarisudutteks,meme‘JadilahSepertiRashid’yangdipilih ini telah menggunakan teks yang berbentuk grafik. Walaupun visual yang digunakan adalahberbentukkartun,namunbagipenyelidik,penggunaanimejkartuntersebutamatlahbaikbagimenarikperhatian pengguna bukan hanya di peringkat dewasa, malah kanak-kanak juga pasti akan tertarikdengan imej grafik yang disalurkan ke dalam meme tersebut. Bukan itu sahaja, imej grafik yangmenggunakan wajah seseorang yang sedang tersenyum tersebut mampu memberikan keceriaan dantarikankepadapenggunauntukmembacanya.Selainitu,dalammemeinijuga,teksberbentukperkataanjuga telah digunakan untuk menyampaikan idea ataupun maklumat yang ingin di sampaikan kepadapengguna.Teksyangterkandungdalammeme‘JadilahSepertiRashid’inimenggunakanperkataansertabahasa yang sopan di samping memberikan tauladan yang amat baik kepada pengguna. Di akhirungkapan perkataan dalam meme ini pada kebiasaannya akan di masukkan perkataan ‘Rashid Bijak,Jadilah Seperti Rashid’. Pendekatan sedemikian dilihat amat baik kerana disamping memberikanpengajaran, meme ini juga turut mengajak danmempelawa pengguna untukmenjadi seperti Rashid.Dalammemeinijuga,tekssepertiwarnatidakbanyakdigunakan,memadaidenganhanyamenggunakanwarnahitamdanputih.Penyelidikberanggapanbahawa,pemilihanwarnayangbegituminimatersebutadalah bertujuan supaya pengguna lebih fokus terhadap isi kandungan dan maklumat yang ingindisampaikan melalui teks perkataan yang dinyatakan dalam meme tersebut. Aspek yang kedua pulaadalahpraktikwacana.Dalampenghasilanmeme ini,penyelidikmerasakanbahawakebanyakkan ideayangtelahdibawakanolehmeme‘JadilahSepertiRashid’adalahberbentukselokaharianmasyarakat,dimana pemiliknya telah mengupas sikap dan perangai masyarakat rakyat di Malaysia yang di rasakanberbau negatif, dan menterjemahkan maklumat tersebut ke dalam meme yang lebih kreatif tanpamenggunakan ayat-ayat ataupun perkataan yang mampu menyinggung perasaan seseorangpenggunanya. Hal ini adalah kerana, maklumat ataupun kandungan pengajarannya banyak diperolehidaripadaaktivitidalamkehidupansehariankita.Walaupunmasejyangdibawatidakterlaluberat,namunkandungannyatidakpernahmenghentamataupunmemburukanmana-manapihak.Olehyangdemikian,tidakmenjadi kejutanmengapameme ‘JadilahSepertiRashid’ inimendapat sambutanyang luarbiasadaripada para pengguna di laman sosial Facebook. Manakala dari aspek praktik sosial budaya pula,penyelidikmerasakanbahawameme‘JadilahSepertiRashid’adalahsalahsatukaryamemeyangsangatmenepatigayahidupdanbudayamasyarakatdiMalaysia.Segalamaklumatdanideayangdisampaikanmelaluimeme tersebut tidak langsungmenggunakan perkataan yang kasar serta kurang sopan untukdikongsikan bersama. Keadaan ini merupakan salah satu faktor mengapa meme ini terus mendapatperhatiandanmasih lagidigunakandalammedia sosial sehinggakehari ini, contohnyamelaluimedia


sosial Facebook. Selain itu, pembentukan meme yang menggunakan Imej kartun seperti yang telahditujukanolehmeme‘JadilahSepertiRashid’amatsesuaisekiranyaditerimaolehgolongankanak-kanak.Kedaan ini bertepatan dengan pandangan yang telah dikeluarkan oleh Kirby (2009) yangmenyatakanbahawapenghasilanmemeyangmenggunakan imej seperti kartunperlulahditeliti supaya ianya lebihselamatapabilaterdedahkepadagolonganmudasepertikanak-kanak.Olehitu,kesemuadapatankajianyang telah diperbincangkan dalam makalah ini menunjukkan bahawa penglibatan media dalampenghasilan meme dan wacana awam dilihat begitu jelas sekali. Keadaan ini sedikit sebanyak telahmendorong kepada penghasilan sesuatu meme, serta menyebabkan penyebarannya menjadi lebihmudah dan berkesan. Sehubungan dengan itu, kewujudan meme ini juga sedikit sebanyak telahmendorongkepadapembentukansesebuahwacanaawamdalamsesebuahmedia.Haliniberlakuakibatdaripada pembetukan meme yang akhirnya mampu membawa kepada satu topik khas untukdiperbincangkan oleh pengguna-pengguna dalam sesebuah laman sosial dan sebainya. Pembentukanmaklumatinitelahbanyakmemberidanmembukaruangkepadapenggunamediasosialyangadauntukmenggeluarkan pendapat serta pandangan mereka secara bebas mengenai sesuatu meme ataupunberhubungdengansesuatu isuyangsedangdiperbincangkandalamsesebuahmeme.Dengan itu,tidakmenjadi suatu kesalahan, sekiranya menghasilan dan penyebaran sesuatu meme di media internetsememangnyatelahmemberikanimpaksertakesanyangbegitujelasterhadappenglibatanmedia.KESIMPULANSecaratuntasnya,makalahinilebihmemfokusterhadapmemahamimemesebagaiselokaharian:impakdimensi sosiobudaya dan politik. Melalui makalah ini, dapat disimpulkan bahawa kewujudan mediateknologiyang telahwujudpadahari ini, telahbanyakmempengaruhipenghasilansesuatumemedankeadaaninisecaratidaklangsungtelahmendorongberlakunyaperkongsiandanperdebatanberhubungdengansesuatumemeyangtelahdihasilkan.Sepertiyangkitasediamaklum,memebolehwujuddalampelbagaibentuk,samaadadalambentukgrafik,audiodanjugavideoyangdihasilkanbagimewujudkansesuatu budaya dalam kehidupan seharian manusia. Budaya yang dimaksudkan adalah budayaperkongsian dan penerimaan terhadap kewujudan meme yang telah dihasilkan. Namun begitu, tidaksemestinyasemuamemeyangtelahdikongsidandihasilkanditerimadenganbaikolehsemuagolonganpenerimanya.Olehyangdemikian,tidakhairanlahsekiranyamemeyangdihasilkan,menjadibuahmulutdan dibahaskan secara meluas bagi membincangkan mengenai maklumat yang dibekalkan di dalamsesebuahmeme.Keadaaninimenjadilebihjelasdengankehadiranmediayangsemakincanggihdewasaini. Penglibatan sesuatumedia dalam sesebuahwacana awan sepertimeme telah banyakmendorongfenomenameme ini dikongsi dan diviralkan dengan lebihmudah dan lebih berkesan. Namun begitu,sebagai seseorang pengguna media massa pada hari ini, kita seharusnya lebih peka dan berhati-hatidalammenerimadanmempercayai sesuatumaklumatyangdiperolehi, contohnyamenerusikehadiranmeme. Maklumat yang tidak benar berhubung dengan sesuatu meme sememangnya mampu untukmendatangkan kesan dan impak yang negatif kepada sesebuah masyarakat, agama dan juga negara.Keadaan ini sekiranya tidak dibendung dan ditapis hingga ke akar umbi, pasti akan mengancamkeharmoniandankesejahteraansesebuahnegaradaripadaterusmajudanberjaya.RUJUKANAb.HalimTamuri&ZarinIsmail.(2009).Hubunganantarapegangannilaimoral

dengan media massa: Tinjauan ke atas remaja Melayu luar bandar. SARI: Jurnal Alam danTamadunMelayu,27.pp.199-212.ISSN0127-2721.

AnthonissenC.(2001).OntheEffectivenessofMediaCensordhip:Linguistic,ParalinguisticandOtherCommunicativeDevicesofMediaRegulation.PhDThesis.UniversityofVienna.


Baym,N.K.(2010).PersonalConnectionsintheDigitalAge.Cambridge,UK:Polity

Press.

Bakhtin,M.M.(1952&1986).TheProblemofSpeechGenre.InC.Emerson&M.Holquist.(Eds.),SpeechGenreandOtherLateEssays.Austin,TX:UniversityofTexasPress.

Babcock,W.,&Whitehouse,V.(2005).CelebrityasPostmodernPhenomenon,ethicalCrisisforDemocracy,andMediaNightmare.JournalofMassMediaEthics,20,176-191.

Bourdieu,P.(1984).Distinction:ASocialCritiqueoftheJudgementofTaste.London:Routledge.

Blommaert,J.andVerschueren,J.(1999).TheDiversityDebate.London:RoutledgeChomsky,N.(1957).SyntacticStructures.s-Gravenhage:Mouton.Corner,J.,&Pels,D.(2003).MediaandtheRestylingofPolitics.London:Sage.

Dahlgren,P.(2009).MediaandPoliticalEngagement:Citizen,Communication,and

Democracy.CambridgeUK:CambridgeUniversityPress.

Dawkins,Richard.(2006).TheSelfishGene,OxfordUniversityPress,NewYork.Dennet,D.(1991).ConsciousnessExplained.Boston,MA,USA:LittleBrown.Delius,J.(1989).OfMindMemesandBrainBugs:ANaturalHistoryofCulture.InW.A

Koch(e.d),TheNatureofCulture.Bochum,Germany:BochumPublications.Pp.26-79.

Fornas,J.,Klein,K.,Ladendorf,M.,Sunden,J.,&Sveningsson,M.(2002).IntoDigitalBorderlands. In J. Fornas, K. Klein, M. Ladendorf, J. Sunden & M. Sveningsson (Eds.), DigitalBorderlands:Cultural Studiesof Identityand Interactivityon the Internet (pp.1-47).NewYork:PeterLang.

Fornas,J.(1995)“Youth,Cultureandmodernity”.In.Fornas,JBolinC.YouthCultureinlatemodernityLondon:SagePublications,pp.1-11.

Fairclough,N.(2003).AnalysingDiscourse:TextualAnalysisforSocialResearch.London:Routledge.

Fairclough,N.(1995).MediaDiscourse.London:LongmanFairclough,N.(1989)LanguageandPower.London:Longman.Fairclough,N.andWodak,R.(1997).‘CriticalDiscourseAnalysis',inT.vanDijk(ed.),

DiscourseStudies:AMultidisciplinaryIntroduction.Volume2.London:Sage,pp.258–84


Fairclough,N.andKress,G.(1993).`CriticalDiscourseAnalysis'.Unpublished

manuscript.Foucault,M.(1986&1991)PoliticsandtheStudyofDiscourse.InG.Burchell,C.

Gordon&P.Miller (Eds.),TheFoucaultEffect:Studies inGovernmentality (pp.53-72).Chicago:TheUniversityofChicagoPress.

Foucault,M.(1986&1991)PoliticsandtheStudyofDiscourse.InG.Burchell,C.Gordon&P.Miller (Eds.),TheFoucaultEffect:Studies inGovernmentality (pp.53-72).Chicago:TheUniversityofChicagoPress.

Foucault,M.(1969&1972).TheArchaeologyofKnowledge.NewYork:PantheonBooks.Foucault,M.(1971&1972).TheOrderofDiscourseas‘TheDiscourseonLanguage’The

ArchaeologyofKnowledge(pp.215-237).NewYork:PantheonBooks.

Foucault,M.(1980&1991).QuestionsofMethod.InG.Burchell,C.Gordon&P.Miller(Eds.), The Foucault Effect: Studies in Governmentality (pp. 73-86). Chicago: The University ofChicagoPress.

Grant,G.(1990).MemeticLexicon.http://pespmc1.vub.ac.be/*memes.htmlIto,M.etal.(2010).HangingOut,MessingAround,andGeekingOut:KidsLivingand

LearningwithNewMedia.Cambridge,MA:TheMITPressHanks,W.F.(1989).TextandTextuality.AnnualReviewofAnthropology.18,95-127.Habdige,D.(1979).Subculture:TheMeaningofStyle.London:Methuen.Hymes,D.(1972)ModelsofInteractionofLanguageandSocialLife',inJ.J.Gumperzand

D. Hymes (eds), Directions in Sociolinguistics. The Ethnography of Communication. New York:Holt,RinehartandWinston,pp.35-71.

HarianMetro(16Januari2016).SelokaSindiranRashid.Kress,G.(1990)`CriticalDiscourseAnalysis',AnnualReviewofAppliedLinguistics,

11:84-97.Kress,G.(1989)`HistoryandLanguage:TowardsaSocialAccountofLinguistic

Change',JournalofPragmatics,13(3):445-66.

Kirby,A.(2009).Digimodernism:HowNewTechnologiesDismantlethePostmodernandReconfigureourCulture.NewYork:Continuum.

Kuipers,G.(2002).MediaCultureandInternetDisasterJoke:BinLadenandtheAttackesontheWorldTradeCenter.EuropeanJournalofCulturalStudies,5(4),450–470.


Lynch,A.(1996).ThoughtContagion:HowBeliefSpreadThroughSociety.NewYork.

NY,USA:BasicBook.

Labov,W.(1972).LanguageinTheInnerCity.Philadelphia:UniversityofPennsylvaniaPress.

RyanM.M.(2012).TheWorldMadeMeme:DiscourseandIdentityinParticipatoryMedia.DoctorofPhilosophyThesis.UniversityofKansas.

SaodahWok,NarimahIsmail&MohdYusofHussin.(2005).Teori-teoriKomunikasi.KualaLumpur:PTSProfessionalPublishingSdnBhd.

Sartika,T.D.(2004).TracingSocialEvolutionthroughMemetics.WorkingPaperWPF2004.BandungFeInstitute.

ShifmanL.(2011).AnAnatomyofaYouTubeMeme.NewMedia&Society.

RyanM.M.(2012).TheWorldMadeMeme:DiscourseandIdentityinParticipatory

Media.DoctorofPhilosophyThesis.UniversityofKansas.

SuruhanjayaKomunikasidanMultimediaMalaysia.(2013).GayaHidupDigital.LaporanTahunan2013.

SuruhanjayaKomunikasidanMultimediaMalaysia.(2014).InternetUsersSurvey2014.ISSN

1823-2523.Tracy,K.(2001).DiscourseAnalysisinCommunication.InD.Schiffrin,D.Tannen&H.

E. Hamilton (Eds.), The Handbook of Discourse Analysis (pp. 725-749).Malden,MA: BlackwellPublisher,Ltd.

VanDijk,T.A.(1986)RacisminThePress.London:Arnold.

VanDijk,T.A.(1998).Ideology:AMultidisciplinaryApproach.London:SagePublications.

VanDijk,T.A.(1990).`Socialcognitionanddiscourse',inH.GilesandW.P.Robinson(eds),HandbookofLanguageandSocialPsychology.Chichester:JohnWileyandSons,pp.163-86

VanDijk,T.A.(1984).PrejudiceinDiscourse:AnAnalysisofEthnicPrejudiceinCognitionandConversation.Amsterdam:Benjamins.

Weiskel,T.C.(2005).FromSidekicktoSideshow-Celebrity,Entertainment,andthe

PoliticsofDistraction:WhyAmericansare‘Sleepwalkingtowardstheendoftheearth.AmericanBehavioralScientist,49(3),393-409.

Wilson,E.O.(1998).Consilience:TheUnityofKnowledge.NewYork,NY,USA:

AlfredA.Knopf,Inc.


Wimmer,R.D&Dominick,J.R.(1997).Massmediaresearch,anintroduction.

Belmont:WadsworthPublisityCompanyWodak,R.,&Mayer,M.(2009).MethodsofCriticalDiscourseAnalysis.LosAngeles:

Sage.

Wodak,R.(2000).`Theriseofracism±anAustrianoraEuropeanphenomenon?',DiscourseandSociety,11(1):5-6

Wodak,R.&Mayer,M.(2001).MethodsofCriticalDiscourseAnalysis.London:sage.Wodak,R.(1989).`Introduction',inR.Wodak(ed.),Language,PowerandIdeology.

Amsterdam:Benjamins,pp.i-ix.

Wodak,R.,DeCillia,R.,Reisigl,M.andLiebhart,K.(1999).TheDiscursiveConstructionofNationalIdentity.Edinburgh:EdinburghUniversityPress.

RujukanInternetSinarHarian(22Mac2015).KJ:Siapalahtiadakerjaeditgambarfitnah.Muatturunpada28Jun2015.http://www.sinarharian.com.my/nasional/kj-siapalah-tiada-kerja-edit-gambar-fitnah-1.371662

memahami meme sebagai seloka harian: impak dimensi ... · hati terhadap sesuatu perkara. perdebatan...

Documents