Dunia pernah dikejutkan dengan Krisis Harga Makanan 2008 yang mengakibatkan hargamakanan ruji dan paling asas naik mendadak. Adakah krisis ini akan berulang pada 2011?Ketika bermulanya tahun baharu 2011, harga gandum ditetapkan tinggi di UnitedKingdom. Rusuhan makanan telah merebak di seluruh Algeria. Rusia mengimport bijirinbagi makanan lembu sehingga musim meragut (musim bunga) bermula. India sedangbergelut dengan 18 peratus kadar inflasi makanan tahunan, mencetuskan bantahan. Chinasedang mencari gandum dan jagung di luar negara dalam kuantiti besar. Kerajaan Mexicomenjalankan urus niaga hadapan jagung untuk mengelakkan peningkatan harga yangtidak terurus. Dan pada 5 Januari, organisasi Pertubuhan Makanan dan Pertanian PBB(FAO) mengumumkan bahawa indeks harga makanan bagi Disember mencecah parastertinggi sejak 2008.

Graf 1: Indeks harga makanan pada Disember 2010. Perhatikan kenaikan harga makananyang mendadak pada bulan November 2010.Isu penukaran bahan makanan kepada bahan bakar diperdebatkan sekali lagi. Ketika krisis2007-08, tema Food for Fuel menjadi hangat di dalam mesyuarat negara-negara G8.Persidangan G8 bagi membincangkan isu harga makanan menemui jalan buntu sehinggapersidangan tersebut digelar sebagai "persidangan dinasour yang menanti kepupusan ditengah-tengah hujan meteorite". Pertumbuhan permintaan bagi penggunaan tanamanyang menghasilkan bahan bakar untuk kenderaan terus meningkat. Di Amerika Syarikat,daripada 416 juta tan bijirin yang dituai pada tahun 2009, 119 juta tan dihantar ke kilangpenyulingan etanol bagi menghasilkan bahan bakar untuk kenderaan. Jumlah itu sudahcukup untuk memberi makan kepada 350 juta orang selama setahun. Pelaburan besarbesaranAS kepada kilang penyulingan etanol menyebabkan persaingan secara langsungdi antara kereta dan manusia (man vs car) untuk bijirin dunia. Di Eropah, di mana banyakkenderaan bahan api diesel, terdapat permintaan yang semakin meningkat bagi minyakdiesel berasaskan tumbuhan, terutamanya dari biji sesawi (rapeseed) dan minyak kelapasawit. Permintaan ini bukan sahaja mengurangkan tanah yang boleh digunakan untukmenghasilkan tanaman makanan di Eropah, ia juga mendorong pembasmian hutan hujan tropika di Indonesia dan Malaysia untuk ladang kelapa sawit.Apa masalahnya dengan harga makanan global?Harga makanan baru-baru ini telah mencapai semula tahap yang dicapai semasa krisismakanan 2007-08. Penduduk di seluruh dunia mula merasai kesan dan beberapa negaranegaraseperti Tunisia, Mesir atau Algeria mengalami rusuhan, disebabkan sebahagiannyaoleh peningkatan kos makanan. Kenaikan harga makanan secara tiba-tiba telahmendorong berjuta-juta rakyat di negara-negara membangun terus berada di dalamkebuluran dan kemiskinan. Dan masalah ini bukan hanya terletak kepada harga yangtinggi. Harga menjadi tidak menentu, bermakna pengguna tidak boleh bergantung kepadaharga tetap, dan pengeluar tidak mampu untuk merancang pelaburan mereka denganpasti.Bagaimana harga makanan meningkat?Sejak Julai 2010, harga hasil tanaman telah meningkat secara mendadak. Harga jagungmeningkat 74%; gandum naik sebanyak 84%; gula sebanyak 77% dan minyak dan lemaksebanyak 57%. Harga beras kekal agak stabil dengan harga pada Disember 2010 kurangdaripada 4% lebih tinggi daripada tahun sebelumnya, daging dan tenusu juga kekal stabil,tetapi pada tahap yang tinggi. FAO berkata indeks harga makanan naik 3.4% daripadaDisember, menandakan tahap tertinggi sejak organisasi mula mengukur harga makananpada tahun 1990.Apakah punca utama kenaikan harga?Punca yang pelbagai dan terdapat perdebatan tentang kepentingan relatif faktor-faktoryang berbeza, tetapi pemacu utama adalah:Pengeluaran menyusut akibat cuaca buruk, mungkin dikaitkan denganperubahan iklim (contohnya kemarau melampau atau banjir, seperti yangberlaku di Australia dan Rusia);Sekatan eksport dan pembelian panik - biasanya disebabkan oleh kejutancuaca berkaitan;Permintaan yang meningkat, untuk biofuel - yang menggunakan tanah daripengeluaran makanan kepada pengeluaran biofuel dan untuk makananmewah (terutamanya daging dan produk tenusu);Punca kewangan seperti susut nilai dolar, kadar faedah yang rendah danspekulasi;Peningkatan harga minyak yang memandu kos keperluan pertanian sepertibaja dan pengangkutan yang meningkat.Siapa yang untung?Syarikat perdagangan makanan besar telah mencatat peningkatan keuntungan syarikat -pasaraya, pengeluar benih dan baja juga menunjukkan prestasi yang baik. Beberapasyarikat perniagaantani besar, yang beroperasi di sepanjang rantaian bekalan, danmempunyai kedudukan kukuh dalam pasaran, mendapat kedudukan yang baik untukmeraih manfaat daripada harga yang lebih tinggi. Terdapat juga persoalan serius tentangkesan pelabur institusi besar yang telah terlibat dalam spekulasi terhadap harga makanan -aktiviti yang mungkin memburukkan lagi harga makanan dengan manipulasi berlebihanterhadap naik dan turun naik (volatility) harga makanan.Siapa yang rugi?Penduduk yang mudah terdedah di negara-negara membangun (dan orang miskin dinegara-negara maju). Mereka yang berada di penjuru kemiskinan; penghuni setingganyang tidak bertanah, dan pekerja ladang. Jika makanan dikurangkan, wanita dan kanakkanakyang paling menderita kerana catuan makan cenderung memberi keutamaankepada lelaki dalam isi rumah yang banyak.Mengapa tidak petani miskin mendapat manfaat daripada harga yang tinggi?Walaupun harga makanan yang tinggi dengan jelas menjadi satu ancaman kepada ramaiorang miskin di negara-negara membangun, mereka juga boleh mendapat peluang keranakebanyakannya bekerja di sektor pertanian. Walau bagaimanapun, ramai petani miskintidak mampu untuk mengambil kesempatan daripada kenaikan harga kerana beberapasebab, termasuk akses yang terhad kepada tanah dan air dan input penting seperti baja,atau terjejas akibat kesan bencana dan konflik. Banyak petani miskin tertindas keranamereka tidak boleh menentukan harga. Mereka terdedah kepada perubahan cuaca, seringkali tidak mampu untuk menyimpan makanan mereka, dan infrastruktur yang uzur yangboleh menghalang mereka daripada mendapat akses terus ke pasaran. Pekerja ladangjuga kurang mendapat manfaat. Mereka sangat terdedah sebagai pengguna dengan hargayang lebih tinggi, walaupun mereka bekerja di dalam industri pengeluaran makanan.Adakah cuaca yang buruk baru-baru ini mempunyai kesan?Kebanyakan saintis bersetuju dunia akan mengalami bencana yang lebih tidak menentudan keadaan cuaca ekstrem akibat perubahan iklim. Pada tahun lalu, kita telah melihatbeberapa kejutan cuaca dahsyat berkaitan yang telah mempunyai kesan yang dramatikpada pengeluaran makanan. Pada Julai hingga Ogos 2010, Rusia telah mengalamikemarau terburuk dalam beberapa dekad, memusnahkan kira-kira 25% daripada tuaiangandum; mengakibatkan pengharaman eksport, menyebabkan pembelian panik danpeningkatan yang tinggi dalam harga makanan. Banjir di Australia pada Disember 2010secara dramatik merosak pengeluaran di Queensland, kawasan kritikal pengeluarangandum dan gula.Apakah perbezaan antara peningkatan harga baru-baru ini dengan tahun 2007-08?Keadaan semasa adalah sama 2007-08, tetapi terdapat beberapa perbezaan:Stok bijirin global adalah lebih tinggi sekarang daripada tahun 2007-08. Inikerana kebanyakan negara telah mengambil langkah menyediakan rizab bijirinsejak berlakunya krisis makanan 2007-08;Kenaikan harga tidak lagi global - di kebanyakan kawasan Afrika harga kekalstabil, kerana tanaman tidak lagi dikenakan sekatan eksport seperti pada tahun2007-08, salah satu daripada pemacu utama harga tinggi;Harga yang meningkat merentasi semua bahan makanan, tetapi paling kritikal,makanan ruji, terutamanya bijirin, dimakan oleh banyak orang termiskin didunia pada harga yang lebih rendah daripada kemuncak krisis pada tahun2007-08.Apakah yang akan berlaku seterusnya?Harga makanan mungkin meningkat sehingga pertengahan tahun ini melainkan jikakerajaan campur tangan. Harga akan terus meningkat, kemungkinan besar keadaanbertukar menjadi krisis makanan pada skala krisis 2007-08 - atau lebih teruk lagi. Jika hasilpengeluaran yang baik di beberapa negara, harga makanan boleh menjadi rendah, tetapiapa yang berlaku ialah ketidaktentuan harga akan terus menjadi masalah.Apa yang kerajaan harus lakukan?Kerajaan, kedua-dua negara maju dan membangun, perlu bertindak segera untukmemastikan kenaikan harga makanan baru-baru ini tidak berada di luar kawalan. Kerajaanmesti:Menghalang harga makanan tidak menentu yang berterusan denganmeningkatkan sokongan (seperti subsidi baja dan benih) dan pelaburan dalambidang pertanian kecil-kecilan untuk meningkatkan kepastian pengeluaranpada tahun 2011;Membantu mereka yang hidup dalam kemiskinan menangani kesan segeraharga yang tinggi dan tidak menentu, melalui program perlindungan sosial;Dalam jangka masa panjang punca kenaikan harga makanan perlu ditanganidengan memberikan negara-negara membangun ruang untuk mewujudkandasar-dasar yang diperlukan untuk menggalakkan pengeluaran makanannegara, meningkatkan pelaburan dalam bidang pertanian - yang memberitumpuan kepada petani kecil dan wanita - dan memastikan pengeluar kecildisokong dalam usaha mereka untuk menyesuaikan diri dengan perubahaniklim;Negara-negara kaya mesti datang dengan kemampuan dari segi kewanganuntuk menangani keperluan jangka masa pendek dan panjang.