KAJIAN PERUNDANGAN DALAMPENGURUSAN HAL EHWAL MURID

Pengenalan

1. Perundangan dalam pengurusan sekolah merupakan satu aspek yang seharusnya diketahui oleh semua

pengurus sekolah. Tambahan pula kebelakangan ini, suasana masyarakat yang semakin terpelajar dan peka

dengan situasi di sekolah telah mendedahkan pengurus dengan dakwaan mahkamah. Kejahilan pengurus

mengenai undang-undang menjadikan banyak tindakan dan perkara dilakukan tanpa mengikut prosedur dan

peraturan yang ditetapkan oleh Kementerian Pendidikan Malaysia dan juga pihak-pihak lain. Dokumen-

dokumen perundangan yang berkaitan perlu diketahui bagi mengelakkan tindakan mahkamah diambil.

Dewasa ini dalam masyarakat yang semakin canggih dan kompleks, tanggungjawab yang dibebankan ke

atas pengurus telah menjadi semakin rumit dan mencabar. Oleh kerana pengurus pendidikan mempunyai

peranan yang bitara dalam masyarakat iaitu membangun manusia, sudah tentulah tanggungjawab dan

amanah yang terpaksa ditanggung adalah besar.

Dakwaan mahkarnah terhadap sekolah dan pendidik sudah menjadi perkara biasa. jika dibuka akhbar boleh

dikatakan saban hari, ada saja berita yang memuatkan perkara seperti ini dilaporkan.

2. Golongan pendidik wajar mengetahui sedikit sebanyak hal-hal yang berkaitan dengan perundangan supaya

kita boleh melaksanakan tugas kita di sekolah dengan lebih selesa dan yakin. Kejahilan pengurus mengenai

aspek perundangan adalah antara satu faktor yang dikenal pasti sebagai punca sekolah dan guru sering

didakwa.

Pengertian Undang-Undang

3. Undang-undang memberikan pengertian yang berbeza bagi setiap orang. Karl Marx sebagai contohnya

menyatakan bahawa undang-undang adalah "alat yang digunakan oleh golongan kapitalis menguasai dan

memeras kelas bawahan".

4. Definisi lain yang lebih positif yang digunakan dalam konteks kita di sekolah ialah "alat yang menghalang

seseorang melakukan sesuatu secara bebas". Sehubungan itu, pihak sekolah biasanya menggubal peraturan

untuk menjadikan murid-murid patuh dan akur dan akhirnya menjadi warga negara yang berguna.

Mengapa Sekolah Mudah Didakwa?

5. Oleh kerana sekolah berperanan mendidik dan membangun manusia untuk hidup dan memberikan

sumbangan positif kepada masyarakat dan negara. Suasana sekolah yang kaya dengan pelbagai ragam dan

tingkahlaku manusia, baik guru mahupun muridnya sudah pasti mengundang pelbagai interpretasi berbeza.

Suatu kesalahan yang dilakukan oleh pelajar dan diambil tindakan oleh pihak sekolah dengan. mengenakan.

dendaan. tertentu mungkin disalah ertikan oleh ibu bapa sebagai deraan atau penghinaan kepada anak

mereka.

6. Perbezaan dalam persepsi dan interpretasi seperti inilah yang menjadikan sekolah mudah didakwa. Bagi

pihak sekolah pula., jika tindakan. yang diambil tidak bertepatan. dengan prosedur dan peraturan yang

ditetapkan sudah tentu akan mengundang pelbagai masalah.

Bagaimana Melindungi Sekolah Daripada Didakwa

7. Pihak Kementerian Pendidikan Malaysia telah menyediakan pelbagai buku panduan dan surat-surat

pekeliling ikhtisas daripada masa ke masa dengan tujuan memperingatkan. pengurus sekolah dengan

pengetahuan dan peraturan yang jelas dalam melaksanakan sesuatu tindakan. Pengetahuan dan kefahaman

mengenai perkara ini amat penting dalam mengurus dan. mentadbir aspek hal ehwal. murid.

8. Pihak sekolah dan guru-guru seharusnya sentiasa merujuk semua dokumen yang dikeluarkan supaya ianya

selaras dengan tindakan. yang dilaksanakan. Adalah menjadi tanggungjawab sekolah memastikan setiap

dokumen ini ada dalam simpanan dan menyebarluas kepada sernua warga sekolah. Peringatan-peringatan

seharusnya dibuat dengan kerap kepada sernua warga sekolah mengenai perkara-perkara terbaru berkaitan

dengan guru dan peraturan. Mesyuarat dan ruang-ruang yang sesuai boleh digunakan bagi tujuan ini.

9. Kepentingan mengetahui aspek-aspek perundangan merupakan satu kemestian dewasa ini kerana guru

sebagai penjawat awam mempunyai tanggungjawab melindungi dan menghormati hak setiap individu yang

ada di sekolah. Guru juga mempunyai tanggungjawab menjadikan mereka sebagai manusia berguna dan

kadangkala ada masanya kita bertindak melampaui bidang yang dibenarkan. Pengetahuan dan. kesedaran

mengenai undang-undang akan. berupaya menghalang guru daripada melakukan. perkara yang

bertentangan dengannya.

Tanggung Jawab Sekolah Kepada Pelajar

10. Secara umumya bila mana murid-murid berada di dalam kawasan pagar sekolah, tanggungjawab menjaga

mereka akan terserah kepada pihak sekolah. Menurut istilah perundangan ini disebut sebagai 'in loco

parentis' yang membawa maksud 'sebagai ganti ibu bapa'. Dalam ertikata lain pihak sekolah mempunyai

tanggungjawab secara langsung bagi memastikan murid-murid diselia dan dilindungi.

11. Tanggungjawab melindungi murid-murid yang disebut sebagai 'the duty of care' merupakan

tanggungjawab melindungi mereka daripada risiko yang boleh dijangka mendatangkan mudarat. Dalam erti

kata lain melakukan sesuatu atau tidak melakukan sesuatu yang boleh dilihat sebagai mendatangkan

kecederaan kepada murid-murid. Darjah tanggungjawab yang terbeban ke atas bahu guru tidak sama bagi

semua keadaan dan bergantung kepada faktor-faktor berikut:

(a) Bilangan pelajar yang diselia;

Semakin ramai murid semakin rendah tahap

tanggungjawab menyelia oleh guru

(b) Keadaan aktiviti yang dilakukan;

Aktiviti yang berbahaya memerlukan penyeliaan yang

lebih berbanding dengan yang kurang bahaya.

(c) Umur dan kemahiran yang ada;

Guru di sekolah rendah mempunyai darjah

tanggungjawab yang lebih besar berbanding dengan guru

di sekolah menengah

(d) Keadaan alatan yang disediakan;

Alatan yang uzur dan boleh mendatangkan masalah jika

Digunakan, ia perlu diselia dengan bijaksana oleh guru;

(e) Ketrampilan dan kemampuan pelajar; dan

Aktiviti yang memerlukan ketrampilan tinggi

memerlukan lebih penyeliaan berbanding dengan aktiviti biasa. Kamampuan murid

yang berbeza juga mesti diambil kira.

(f) Faktor lain yang berbeza mengikut keadaan.

12. Istilah 'boleh mendatangkan mudarat atau bahaya' merupakan satu istilah yang boleh diinterpretasi dalam

pelbagai bentuk oleh mahkamah. Oleh kerana itu adalah menjadi tanggungjawab sekolah bertindak secara

proaktif dan penuh hemah bagi mengelakkan perkara tidak diingini daripada berlaku.

Guru Dan Bilik Darjah

13. Apabila murid-murid berada di dalam bilik darjah, tanggungjawab 'the duty of care' akan terletak di atas

tanggungjawab guru berkenaan. Oleh kerana itu, adalah menjadi tanggungjawab guru memastikan pelajar

sentiasa diselia dan diperhatikan supaya tidak berlaku perkara-perkara yang tidak diingini. Insiden guru

meninggalkan kelas atas urusan tertentu dan meninggalkan murid tanpa diawasi adalah merupakan perkara

yang perlu diberikan perhatian serius. Sebarang perkara yang tidak diingini berlaku semasa ketiadaan guru

akan mendedahkan sekolah kepada dakwaan.

14. Peralatan di dalam bilik darjah yang boleh mendatangkan bahaya kepada pelajar hendaklah diberikan

perhatian. Suis elektrik yang pecah dan terdedah, kipas yang bergoyang-goyang ketika digunakan, kerusi

meja yang tajam dan tidak terurus perlu diberikan perhatian oleh guru dan semua staf sekolah yang ada.

Sebarang perkara yang boleh mendatangkan mudarat mesti dihapuskan sama sekali di sekolah. Di samping

itu, jenis-jenis tanaman yang ditanam di kawasan sekolah haruslah sesuai dan tidak beracun. Sebarang

perkara yang boleh mendatangkan bahaya mestilah dihapuskan daripada kawasan sekolah.

15. Di samping perkara di atas, adalah amat mustahak guru-guru yang terlibat dalam aktiviti lasak dan

berbahaya seperti sukan tertentu dan aktiviti perkhemahan mendapat latihan secukupnya sama ada secara

kursus dalaman atau dihantar berkursus di luar. Sebagaimana yang berlaku dalam kes Zazlin Zahira

Kamaruzaman melawan Kerajaan Malaysia yang tercedera semasa kelas muzik, antara hujah hakim yang

menyebelahi pihak defendan ialah faktor guru yang mengajar adalah guru terlatih melalui banyak kursus

yang dilalui. Justeru itu, bagi guru-guru yang bukan opsyen mengajar subjek-subjek tertentu seperti

Kemahiran Hidup dan Sains perlu diberikan latihan dan bimbingan menyelia pelajar semasa kerja amali

atau latihan menggunakan alatan bahaya.

16. Tanggungjawab guru di sekolah secara kasarnya boleh dibahagikan kepada empat perkara utama iaitu:

(a) Mendidik;

Kebebasan dalam menentukan cara/kaedah, kurikulum, strategi pengajaran dan pembelajaran dan

lain-lain.

(b) Mengekalkan persekitaran yang sesuai

Kuasa mernastikan bilik darjah aman dan sesuai untuk tujuan pengajaran dan pembelajaran;

(c) Mengekalkan tahap kesihatan dan keselamatan

Kuasa untuk memastikan kesihatan dan keselamatan pelajar serta staf

lain terlindung

(d) Menjaga harta benda awarn di sekolah

Guru mempunyai kuasa untuk membuat tindakan bagi menyelamatkan

harta benda sekolah

Tanggungiawab Sivil Sekolah

17. Sebagaimana yang dinyatakan sebelum ini, sekolah dan guru-guru mempunyai tanggungjawab secara

langsung terhadap keselamatan murid-murid di sekolah. Oleh kerana itu, sekolah perlu mengambil

tindakan proaktif dalam mengurus isu-isu berkaitan, termasuklah mengambil langkah meminimakan risiko

dan mengenalpasti sebarang keadaan yang mendatangkan bahaya. Kecuaian dalam melaksanakan

tanggungjawab ini mungkin boleh mendedahkan sekolah kepada dakwaan.

18. Murid-murid atau. pihak lain yang berkaitan akan mengambil tindakan mahkarnah dengan mendakwa

pihak sekolah gagal menyelia pelajar secukupnya atau sekolah gagal mengambil langkah berjaga-jaga.

Murid-murid yang masih kecil tidak seperti orang dewasa tidak mampu memikirkan bahaya sesuatu

tindakan atau perbuatan yang boleh mendatangkan masalah atau kecederaan.

19. Bahagian seterusnya akan membincangkan aspek tort berkaitan dengan kecederaan murid akibat kecuaian

melaksanakan tanggungjawab. Beberapa kes sebenar akan dikaji untuk mengetahui kelemahan dan

kekuatan sekolah dalam menghadapi dakwaan.

Undang-undang Tort dan Cuai (Negligence)

20. Undang-undang tort diwujudkan sebagai cara untuk mengubati atau membayar ganti rugi kepada individu

yang mendapat kerugian akibat perbuatan seseorang. lanya bersandarkan kepada prinsip bahawa setiap

individu bertanggungjawab terhadap apa-apa tindakan yang mencederakan pihak lain. Undang-undang tort

adalah saman sivil yang digunakan bagi melindungi hak orang lain yang dicerobohi.

21. Terdapat dua kategori tort iaitu 'intentional tort' dan cuai (negligence).

(a) Intentional tort membawa erti kesalahan yang dilakukan terhadap orang lain dengan niat untuk

mendatangkan kecederaan. Satu bentuk kesalahan jenis ini ialah serangan (assault) dengan tujuan

mencedera atau mendatangkan ketakutan pada pihak lain. Jika serangan bersifat kontak

peribadi/fizikal ia dinamakan sebagai battery. Dalam menentukan kesalahan bagi tort jenis ini,

mahkamah biasanya melihat sejauh mana tindakan guru berkenaan mempunyai unsur berlebihan

dan tidak berpadanan dengan kesalahan yang dilakukan. Dalam hal ini, mahkamah akan melihat

umur pelajar berkenaan, alat yang digunakan jika ada dan beratnya kesalahan yang dilakukan

oleh pelajar.

(b) Tort cuai (negligence) pula membawa erti melakukan sesuatu yang biasanya tidak dilakukan oleh

manusia yang waras dalam sesuatu keadaan. Ia juga membawa erti tidak melakukan sesuatu yang

sepatutnya dilakukan oleh manusia waras dalam sesuatu keadaan. Dakwaan cuai hanya boleh berjaya jika

pihak plaintif boleh membuktikan pihak defendan telah berlaku cuai. Ini boleh dilakukan jika plaintif

boleh membuktikan empat ciri di bawah wujud iaitu defendan:

mernpunyai tanggungjawab yang diktiraf undang-undang melindungi plaintif (duty to protect); gagal mematuhi peraturan yang ditetapkan dalam melaksanakan tanggungjawabnya (failing to

exercise a reasonable standard of care)

terdapat kaitan antara sebab dan akibat yang terjadi (proximate cause) wujud musibah dan kerugian pada pihak plaintif (actual injury)

22. Pihak defendan pula boleh menolak dakwaan cuai jika perkara di atas tidak berlaku atau kemalangan

bersifat 'contributory negligence'. Maksud contributory negligence ialah keupayaan plaintif mengetahui

risiko akibat daripada tindak tanduk atau perbuatannya. Di samping itu juga, prinsip risiko yang boleh

dijangka (ex-hypothesi atau foreseeable risk) boleh digunakan oleh pihak defendan bagi menolak dakwaan

cuai. Kedua-dua prinsip ini walau bagaimana pun masih tertakluk kepada beberapa pertimbangan seperti

umur.

Tindakan Disiplin dan Perundangan

23. Bagi kes-kes yang melibatkan pelaksanaan hukuman penggantungan dan pembuangan sekolah secara

automatik ia melibatkan prinsip keadilan asasi atau natural justice (dikenali sebagai sebagai due process di

Amerika Syarikat) yang mensyaratkan sebelum hukuman dibuat, perkara berikut diberikan perhatian:

(a) Prosedur yang tepat, dan

(b) Hukuman yang tepat

24. Bagi memastikan prosedur yang tepat digunakan setiap pelajar yang bakal dikenakan tindakan disiplin

hendaklah diberitahu akan setiap kesalahan dan tindakan disiplin yang akan diambil terhadapnya. Di

samping itu, dia juga berhak untuk mengemukakan keterangan bela diri. Dan berhak merayu kepada pihak

yang sewajamya. Prinsip a man is innocence until proven guilty perlu ada pada setiap penguatkuasa

hukuman. Hak-hak yang dinyatakan ini mestilah diikuti bagi setiap pelanggaran disiplin yang dilakukan.

25 Komponen paling penting dan utama dalam prinsip natural justice ialah prinsip audi alteram palteram

iaitu mendengar orang yang terlibat (to give the hearing to the party affected). Proses ini bukanlah proses

pendengaran biasa, tetapi pendengaran. yang adil supaya hukuman yang dikenakan adalah wajar dan

mengambil kira semua faktor yang relevan. Faktor ini sebenarnya merupakan satu perkara paling penting

dalam proses mengadili salahlaku pelajar.

26. Satu perkara yang perlu diambil perhatian ialah mengenai kehadiran pengadu kes (yang biasanya guru

disiplin atau guru kelas) sebagai ahli panel jawatankuasa disiplin atau penghurai kes. Kehadiran ini akan

memberikan satu keadaan prasangka dan bakal mempengaruhi keputusan yang bakal dibuat. Larangan

kehadiran sipengadu kes semasa pendengaran kes disiplin telah diperingatkan oleh mahkamah tinggi dalam

kes Rohana Ariffin & Anor vs Universiti Sains Malaysia [1989] 1 MLJ 487.

27. Walau pun sekolah mempunyai kuasa menghukum, adalah dicadangkan agar setiap pelajar yang baru

terlibat dengan masalah disiplin diberikan kaunseling dan. khidmat nasihat yang secukupnya

bersama-sama dengan ibubapa/penjaga sebelum hukuman dikenakan.

Penutup

Dakwaan mahkamah dan proses yang berkaitan merupakan satu pengalaman pahit buat sekolah, pelajar dan

ibubapa. Justeru itu, segala tindakan. yang diambil oleh sekolah hendaklah berdasarkan peraturan sedia ada.

Kegagalan mematuhi prosedur dan peraturan, sudah pasti mengundang masalah kepada sekolah dan pengurusan.

MD SUKRI BIN DARUSPPD Petaling, 2007