hala tuju bidang - moe.gov.mymoe.gov.my/images/terbitan/rujukan-akademik/hala tuju bidang... ·...

PERTANIANHala Tuju Bidang


Pusat Penerbitan Universiti (UPENA) Universiti Teknologi MARA SHAH ALAM 2010l l



Jabatan Pengajian Tinggi Kementerian Pengajian Tinggi Malaysia

© Kementerian Pengajian Tinggi Malaysia 2010

Hak Cipta Terpelihara. Tidak dibenarkan mengeluar ulang mana-mana bahagian artikel, ilustrasi dan isi kandungan buku ini dalam apa juga bentuk dan dengan cara apa jua sama ada secara elektronik, fotokopi, mekanik, rakaman atau cara lain sebelum mendapat izin bertulis daripada Kementerian Pengajian Tinggi Malaysia e-mel: [email protected]

Perpustakaan Negara Malaysia Data Pengkatalogan-dalam-Penerbitan

Laporan hala tuju (pertanian) Mengandungi Indeks Rujukan: hlm. 127 ISBN 978-967-363-173-5 1. Agriculture--Malaysia. 2. Agriculture and state--Malaysia. 3. Agriculture--Economic aspects--Malaysia. 630.9595

Reka bentuk kulit : Mohd Nor Firdaus Mohd Isa Diatur huruf oleh : Siti Maheran Mohd FaudziRupa taip teks : Helvetica/TimesSaiz taip teks : 11/12

Dicetak di Malaysia oleh :

Senarai Rajah ixSenarai Jadual xiPrakata xiii

1 PENGENALAN 1 Latar belakang 1 Isu dan Cabaran Sektor Pertanian 2 Analisis Senario 4 Objektif 5 Metodologi Kajian 6 Hasil Kajian 6 2 PENGAJARAN DAN PEMBELAJARAN 7 Latar belakang 7 Penawaran Program 8 Struktur Kurikulum 11 Kurikulum 13 Inisiatif Kebolehdapatan Kerja 13 Isu – Input, Proses, dan Output 14 Kesimpulan 17

3 PENYELIDIKAN DAN INOVASI 19 Latar belakang 19 Kaedah Kajian 19 Penyelidikan 20 Penerbitan 24 Analisis SWOT 28 Rumusan 29 Cadangan 30

Kandungan

Hala Tuju Bidang PerTanian

vi

4 JALINAN INDUSTRI DAN MASYARAKAT 31 Latar belakang 31 Status Semasa 32 Penglibatan IPTA dengan Industri atau Syarikat 38 Perundingan dan Perkhidmatan Kepakaran 41 Program Pengembangan dan Perkhidmatan Profesional 42 Rumusan 48 Ulasan Pencapaian IPTA dalam Jalinan Kerjasama 49 Analisis SWOT Jalinan Industri dan Masyarakat 50 Cadangan Meningkatkan Jarinagn Industri dan Masyarakat 54 Cadangan Meningkatkan Program Pengembangan dan 59 Perkhidmatan Profesional Kesimpulan 60

5 SUMBER MANUSIA 63 Latar belakang 63 Status Kelayakan Sumber Manusia 63 Status Kepakaran Sumber Manusia 70 Status Jawatan dan Taraf Sumber Manusia 70 Staf Sokongan 74 Ulasan dan Cadangan 75 Kesimpulan 81

6 KEMUDAHAN LADANG 83 Latar belakang 83 Isu dan Cabaran 84 Sektor Ladang IPTA 86 KemudahanLadang 87 Mekanisasi Ladang 89 Pelbagai Kemudahan Lain 89 Status Semasa Ladang IPTA 89 Kemudahan dan Kakitangan Ladang 90 Analisis Jurang 90 Ulasan dan Cadangan 91

7 TADBIR URUS 93 Latar belakang 93 Struktur Semasa Pusat Tanggungjawab 93 Skop Pusat Tanggungjawab 95 Operasi Harian Staf 99 Pengurusan Kewangan 102 Analisis Jurang 103 Isu dan Cadangan 104

BaB 1/ Pengenalan

vii

8 HALA TUJU PENGAJIAN PERTANIAN 105 Analisis SWOT 105 Cadangan 108

Lampiran 113Rujukan 127Indeks 129

Senarai rajah

3.1 Bilangan Penyelidikan Berdasarkan Skop (Asas dan Gunaan) dan Bidang Kajian di Setiap Universiti

20

3.2 Jumlah Penyelidikan yang Telah Dijalankan di Universiti Tempatan (1999 – 2009)

21

3.3 Jumlah Penyelidikan yang di dalam Aspek Pertanian Mengikut Universiti 223.4 Peratusan Kos Penyelidikan yang Diperuntukkan Kepada Setiap

Universiti22

3.5 Jumlah Kos Penyelidikan Mengikut Bidang Kajian di Setiap Universiti 233.6 Pecahan Bilangan Penyelidikan Berasaskan Kategori Penaja 243.7 Pecahan Kos Penyelidikan Berdasarkan Kategori Penaja (Rmjuta) 243.8 Peratusan Bilangan Penerbitan Berasaskan Bidang Kajian yang

Dijalankan dalam Tempoh 1999-2009 di Universiti Tempatan25

3.9 Bilangan Penerbitan Berasaskan Impak Faktor Dihasilkan Ditiap Tiap Universiti

26

3.10 Kategori Penyelidikan Berasaskan Jurnal Berwasit 263.11 Kategori Penerbitan Berasaskan Seminar dan Konferens di dalam dan

Luar Negara27

3.12 Kategori Penerbitan Berasaskan Status Penerbit 284.1 Skop Jalinan Kerjasama IPTA dengan IPTA yang lain, IPTS dan Institusi

Penyelidikan33

4.2 Bantuan dan Kerjasama daripada Pihak Industri atau Syarikat dalam Pengajaran dan Perkongsian Kepakaran dan Program Latihan Industri

34

4.3 Jalinan Kerjasama IPTA dengan IPT Lain, IPTS dan Institusi Penyelidikan Pada Peringkat Kebangsaan dan Antarabangsa dalam Tempoh 2001-2009

34

4.4 Peranan Industri dalam Pengajaran dan Pembelajaran Terhadap UMK 364.5 Jalinan Kerjasama UDM dengan IPTA atau IPTS dan Institusi

Penyelidikan36

4.6 Sumbangan UMK kepada IPTA atau IPTS dan Institusi Penyelidikan 374.7 Sumbangan atau Peranan IPTA atau IPTS dan Institusi Penyelidikan

kepada UMK38


x

4.8 Sumbangan Syarikat atau Industri Melalui Kerjasama antara UPM dengan Syarikat atau Industri dalam Penyelidikan dan Pengkomersialan

39

4.9 Sumbangan UPM Melalui Jalinan Kerjasama dengan Syarikat atau Industri dalam Penyelidikan dan Pengkomersialan

40

4.10 Bentuk Kerjasama IPTA, IPTS dan Institusi Penyelidikanantara Tahun 2008-2010 Universiti Darul Iman, Malaysia

41

4.11 Peringkat Jalinan Kerjasama Antara UPM dengan Syarikat atau Industri dalam Perundingan dan Perkhidmatan (2001-2009)

41

4.12 Program atau Aktiviti Pengembangan Pertanian yang Dijalankan di UPM Pada antara Tahun 2007 Hingga 2009

43

4.13 Pecahan Peserta Menyertai Kursus di UPM antara Tahun 2007 hingga 2009

44

4.14 Jenis Kursus Jangka Pendek yang Dijalankan Pada Tahun 2009: UPM 454.15 Program Lawatan dan Pemantauan Mengikut Laporan Unit

Pembangunan Keusahawanan dan Jalinan Industri Tahun 2009 bagi UPM46

4.16 Program Pengembangan, Keusahawanan dan Pemaju Profesional mengikut Laporan Unit Pengembangan Pertanian untuk Tahun 2009 bagi UPM

47

5.1 Peratus Staf Akademik Berkelayakan Ph.D 655.2 Pecahan Umur Staf Akademik Mengikut IPTA 675.3 Pecahan Umur Staf Akademik IPTA 675.4 Tempoh Perkhidmatan Staf Akademik Mengikut IPTA 695.5 Tempoh Perkhidmatan Staf Akademik IPTA 695.6 Akademik di IPTA 2010 725.7 Bukan Akademik (Pengurusan dan Profesional) dan Sokongan di IPTA 725.8 Unjuran Akademik Sepenuh Masa Tahun 2011-2020 737.1 Carta Organisasi Jawatankuasa Jaminan Kualiti 100

2.1 Statistik Enrolmen Pelajar Prasiswazah (Diploma dan Sarjana Muda) Pengajian Pertanian di IPTA Bagi Tahun 2010

8

2.2 Nama Program Pengajian Pertanian di Peringkat Diploma 82.3 Nama Program Pengajian Pertanian di Peringkat Sarjana Muda 92.4 Kategori Bidang yang Ditawarkan Mengikut IPTA 102.5 Struktur Pengajian di Peringkat Diploma 112.6 Struktur Pengajian di Peringkat Sarjana Muda 112.7 Kaedah Penyampaian di Peringkat Diploma 112.8 Kaedah Penyampaian di Peringkat Sarjana Muda 112.9 Kaedah Perlaksanaan Program Pengajian Pertanian Pascasiswazah

Melalui Penyelidikan12

2.10 Kaedah Perlaksanaan Program Pengajian Pertanian Pascasiswazah Melalui Kerja Kursus

12

2.11 Inisiatif Kebolehdapatan Kerja 132.12 Tempoh Latihan Industri 144.1 Penglibatan IPTA Mengikut Kategori 534.2 Bentuk Kerjasama atau Jalinan Kerjasama Universiti mengikut

Peringkat/Kategori54

5.1 Kelayakan Pegawai Akademik dan Bukan Akademik IPT 645.2 Pecahan Staf Akademik Mengikut Umur di IPTA 655.3 Pecahan Pengurusan dan Profesional dan Sokongan Mengikut Umur di

IPTA66

5.4 Pecahan Tempoh Perkhidmatan Staf Akademik, Pengurusan dan Profesional, dan Sokongan Mengikut IPTA

68

5.5 Bidang Kepakaran Utama Pegawai Akademik di 5 IPTA 705.6 Statistik Jawatan Pegawai Akademik dan Sokongan Tahun 2010 715.7 Tenaga Akademik (Sepenuh Masa) Tahun 2010 Mengikut IPTA 745.8 Nisbah Tenaga Akademik (Pensyarah Sepenuh Masa dan Kontrak)

dengan Pelajar Tahun 2010 Mengikut IPTA74

5.9 Unjuran Staf Bukan Akademik (Pengurusan dan Profesional) dan Sokongan Tahun 2010-2020 Mengikut IPTA

75

Senarai jadual


xii

5.10 Ringkasan Analisis Jurang Tentang Sumber Manusia(Pegawai Akademik) di IPTA dari Wakil Pelbagai PegawaiIPTA Lain yang Menawarkan Program Pertanian, Penyelidik,Pegawai 73 Kerajaan dan Sektor Industri yang Terlibat dalamIndustri Pertanian

77

5.11 Ringkasan Analisis Jurang Tentang Sumber Manusia (Pegawai Sokongan) di IPTA dari Wakil Pelbagai Pegawai IPTA Lain yang Menawarkan Program Pertanian, Penyelidik, Pegawai Kerajaan dan Sektor Industri yang Terlibat dalam Industri Pertanian

80

6.1 Keluasan (Dalam Hektar) Ladang Tanaman, Ternakan dan Akuakultur di IPTA Malaysia

89

6.2 Antara Kemudahan Peralatan Ladang yang Terdapat di IPTA 906.3 Jurang Antara Keperluan Sebenar dan Status Semasa bagi Kemudahan

Ladang di UPM91

7.1 Struktur Semasa Pusat Tanggungjawab Fakulti yang Berkaitan Pertanian di Universiti Tempatan

94

7.2 Pengurusan Kewangan di Universiti yang Menawarkan Program Pertanian

102

Sektor pertanian di peringkat global dan negara telah mengalami beberapa perubahan yang mencetuskan isu dan cabaran baru. Sektor ini terpaksa menghadapi antaranya perdagangan yang lebih terbuka lantas persaingan yang lebih sengit, perubahan cita rasa dan gelagat pengguna, keperihatinan terhadap keselamatan dan kualiti makanan, keperihatinan tentang alam sekitar, kemajuan bioteknologi, perubahan struktur pasaran dan perubahan dalam paradigma perniagaan dengan kemunculan teknologi maklumat dan komunikasi. Peningkatan dalam produktiviti bukan hanya bergantung pada input pertanian seperti buruh, modal dan tanah, tetapi juga pengetahuan dan inovasi yang dapat menerajui pertumbuhan, menghasilkan nilai tambah dan menyediakan asas untuk melonjakkan daya saing.

Walaupun sektor pertanian menghadapi beberapa isu dan cabaran baru, namun sektor ini adalah penting sebagai pembekal dan penjamin sekuriti makanan, peluang pekerjaan, pendapatan eksport dan penjana ekonomi negara. Sektor ini juga akan sentiasa relevan sebagai sumber bahan mentah untuk pembangunan industri berasaskan pertanian. Justru Institusi Pengajian Tinggi (IPT) yang menawarkan program pengajian pertanian perlu secara proaktif menyesuaikan program pengajian, penyelidikan dan inovasi dan perkhidmatan profesionalnya supaya fungsinya akan sentiasa relevan dan mengikut kehendak pasaran.

Dokumen Hala tuju Bidang Pertanian ini digubal untuk mengenal pasti program pengajian pertanian yang dapat membantu membekalkan modal insan yang dapat menerajui sektor pertanian negara dan global, menggariskan bidang penyelidikan dan inovasi yang dapat melonjakkan sektor pertanian, mencadangkan program perkhidmatan profesional yang dapat memanfaatkan sektor pertanian serta merancang sumber manusia, prasarana dan tadbir urus bagi mempercekap aktiviti pengajaran dan pembelajaran, penyelidikan dan inovasi serta perkhidmatan profesional. Dokumen ini dihasilkan berlandaskan penanda aras IPT luar negara serta rundingan bersama tenaga akadamik dan pihak berkepentingan yang terdiri daripada sektor awam dan industri. Dokumen ini akan dijadikan rujukan dan panduan oleh semua IPT yang menawarkan program pengajian pertanian bagi mempertingkatkan

PraKata


xiv

sumbangan sektor pertanian dalam pembangunan negara melalui pembangunan modal insan, penyelidikan serta perkhidmatan komuniti dan industri.

Prof. Dr. Mad Nasir Shamsudin (Pengerusi) Prof. Dr. Japar Sidik BujangProf. Dr. Ridzwan Abdul RahmanProf. Dr. Mat ZakariaProf. Dr. Ibrahim Che OmarProf. Madya Dr. Sayed Mohd. Zain S. HasanAhli Jawatankuasa Bertindak Kajian Hala tuju Pengajian Pertanian

Latar beLakang

Ekonomi Malaysia telah mengalami transformasi struktur yang ketara daripada satu ekonomi yang berasaskan pertanian kepada satu ekonomi yang pantas menuju ke taraf negara perindustrian. Transformasi ekonomi ini telah meningkatkan kekangan bekalan sumber bagi pembangunan sektor pertanian. Di peringkat antarabangsa, pembentukan Pertubuhan Perdagangan Dunia untuk mempercepat liberalisasi perdagangan dan globalisasi telah menambahkan persaingan, cabaran dan peluang pasaran bagi sektor pertanian.

Perubahan struktur ekonomi Malaysia serta liberalisasi perdagangan dan globalisasi telah menimbulkan beberapa isu dan cabaran baru serta matriks persekitaran perdagangan yang berlainan bagi sektor pertanian. Di tahap global, sektor pertanian terpaksa menghadapi antaranya perdagangan yang lebih terbuka lantas persaingan yang lebih sengit, keperluan pengguna yang mengutamakan kualiti, kemajuan bioteknologi yang mempengaruhi pengeluaran dan perubahan dalam paradigma perniagaan dengan kemunculan Teknologi Komunikasi Maklumat (ICT).

Cabaran dalam negara pula adalah seperti persaingan ke atas sumber pengeluaran, cita rasa pengguna yang berubah, penerapan teknologi yang masih lembab, persaingan bahan import yang lebih murah, isu persekitaran dan kelestarian sumber. Walaupun sektor pertanian menghadapi beberapa isu dan cabaran, namun sektor ini adalah penting sebagai pembekal dan penjamin sekuriti makanan, peluang pekerjaan, pendapatan eksport dan penjana ekonomi negara. Sektor ini juga akan sentiasa relevan sebagai sumber bahan mentah untuk pembangunan industri berasaskan pertanian.

Pembangunan sumber manusia akan terus menjadi keutamaan bagi memastikan terdapat tenaga buruh yang dinamik dan mampu bersaing di peringkat antarabangsa. Pembangunan ekonomi berasaskan pengetahuan dan inovasi yang disertai dengan kemunculan teknologi baru dan globalisasi akan mempengaruhi arah aliran pertumbuhan permintaan terhadap kemahiran dan kepakaran pada masa hadapan serta mewujudkan peluang ekonomi baru yang dapat membawa kepada peningkatan pendapatan rakyat Malaysia. Sumber manusia akan menjadi penggerak utama pertumbuhan ekonomi dan akan menentukan kedudukan daya saing negara. Oleh itu, kejayaan membangunkan ekonomi banyak bergantung pada kualiti sistem pendidikan dan latihan.

BaB 1 Pengenalan

PerTanian

2

Bagi sektor pertanian negara, sehingga akhir tahun 1990-an, sebahagian besar pergantungan adalah pada pelaburan input untuk pertumbuhan sektor ini. Walau bagaimanapun, Dasar Pertanian Negara Ketiga (DPN3) telah mengenal pasti strategi untuk beralih daripada pertumbuhan yang didorong oleh pertambahan input kepada yang didorong oleh produktiviti. Ini dapat dimungkinkan dengan menerapkan pengetahuan dan inovasi dalam sektor pertanian. Walaupun faktor pengeluaran yang lazim seperti buruh, modal, tanah dan keusahawanan terus penting, pengetahuan dan inovasi akan menjadi faktor utama yang menerajui pertumbuhan, menghasilkan nilai tambah dan menyediakan asas untuk menambahkan daya saing. Justeru nadi utama bagi mempetingkatkan daya saing sektor pertanian adalah sumber manusia, khususnya keupayaan mencipta, berusaha menghasilkan pembaharuan, menjana dan memanfaatkan buah fikiran baru serta menggunakan teknologi dan kemahiran keusahawanan yang terbaik. Dengan itu satu dokumen hala tuju pengajian pertanian adalah diperlukan bagi mempertingkatkan sumbangan sektor pertanian dalam pembangunan negara.

Isu dan Cabaran sektor PertanIan

Berikutan perubahan struktur dan terdedahnya ekonomi Malaysia kepada globalisasi, sektor pertanian sedang dan akan terus mengalami perubahan. Perubahan ini semakin ketara dewasa ini dan tidak mudah untuk diunjurkan persekitaran pertanian yang akan berlaku masa hadapan. Bagaimanapun pada beberapa pepandu kepada perubahan yang mempengaruhi persekitaran sektor pertanian dapat dikenal pasti seperti berikut:

1. Perubahan cita rasa dan gelagat pengguna; 2. Keperihatinan terhadap keselamatan dan kualiti makanan;3. Pengaruh liberalisasi perdagangan dan globalisasi;4. Keperihatinan tentang alam sekitar;5. Kemajuan dalam teknologi;6. Persaingan dan kecekapan pengeluaran;7. Kefahaman tentang struktur pasaran; dan8. Keperluan regulatori seperti HACCP.

Pepandu perubahan ini telah menerbitkan beberapa isu utama yang mempengaruhi sektor pertanian negara, sama ada yang sedang berlaku atau sebagai cabaran baru, antaranya:

1. Perubahan pemakanan masyarakat Malaysia;

2. Pembangunan ekonomi yang berterusan dan kesannya kepada pelaburan dan perbelanjaan;

3. Persaingan untuk tenaga buruh antara sektor ekonomi negara;

4. Kenaikan dalam nilai tanah dan persaingan untuk tanah yang sesuai bagi pertanian;

BaB 1/ Pengenalan

3

5. Persaingan pelaburan dan kredit untuk menjana pembangunan pertanian;

6. Impak perjanjian antarabangsa seperti AFTA dan WTO kepada perdagangan dan kesannya kepada eksport dan import;

7. Kesan teknologi baru seperti bioteknologi dan teknologi maklumat kepada daya saing dan peluang pasaran baru;

8. Anjakan kuasa pasaran kepada pengusaha besar terutamanya dalam aktiviti pemprosesan, pengagihan dan peruncitan; dan

9. Keperluan penstrukturan semula sektor pertanian untuk menjadi lebih kompetitif dan cekap untuk menangani persaingan global.

Memahami pembolehubah pepandu tersebut dan menangani isu-isu yang timbul adalah perlu untuk memastikan bentuk persekitaran pertanian pada masa hadapan. Oleh itu, Institusi Pengajian Tinggi (IPT) secara proaktif perlu menyesuaikan program pengajian, penyelidikan dan perkhidmatan profesionalnya supaya aktiviti-aktiviti yang akan dijalankan oleh IPT adalah relevan dan mengikut kehendak pasaran.

Kekangan struktur masih lagi terdapat dalam sektor pertanian. Kekangan ini bukan sahaja memberi kesan kepada kapasiti produktiviti sektor ini, tetapi juga kepada proses pengkomersialan dan permodenannya. Kekangan-kekangan utama ini adalah:

1. Saiz ladang yang tidak ekonomik - selain minyak sawit, pengeluaran makanan adalah diusahakan oleh pekebun kecil;

2. Aktiviti pengeluaran makanan juga masih lagi secara tradisi yang menyebabkan penawaran yang tidak berterusan dan kualiti yang rendah;

3. Kekurangan pelaburan swasta dalam pengeluaran makanan yang menyebabkan kepada pembangunan teknologi yang perlahan;

4. Amalan pengeluaran makanan yang tidak lestari yang menimbulkan isu seperti keselamatan, kesihatan, permakanan dan kualiti;

5. Kekurangan integrasi antara komponen pengeluaran dan aktiviti hiliran dalam rantaian makanan yang menyebabkan kepada ketidakcekapan pasaran dan kos pemperosesan yang tinggi; dan

6. Kekurangan buruh yang meruncing memberikan kesan kepada pengeluaran dan produktiviti.


4

Kekangan-kekangan struktur ini semestinya ditangani sekiranya sektor pertanian hendak ditransformasi ke arah yang komersial, berdaya saing dan berlestari.

anaLIsIs senarIo

Universiti berfungsi melahirkan modal insan yang mempunyai ciri kebolehkerjaan dan menjadi pusat bagi menghasilkan modal intelektual, inovasi dan penemuan ilmu serta berperanan sebagai penyumbang kepada pembangunan kekayaan negara dan kesejahteraan masyarakat. Dalam menjalankan fungsinya, beberapa faktor dan senario di peringkat global dan domestik mempengaruhi Institusi Pengajian Tinggi (IPT) mencapai matlamatnya melalui aktiviti pengajaran dan pembelajaran, penyelidikan dan perkhidmatan profesional.

senario Luaran

Di persada global, struktur dan gelagat ekonomi dunia telah banyak berubah dan ini telah menimbulkan beberapa isu dan cabaran baru kepada Malaysia untuk terus berdaya saing di peringkat antarabangsa. Arus liberalisasi dan globalisasi telah mewujudkan persaingan sengit kepada usaha untuk meningkatkan pasaran eksport dan menarik lebih banyak peluang perdagangan dan pelaburan. Cabaran-cabaran lain termasuklah perubahan geopolitik, mobiliti sumber manusia serta keperihatinan terhadap alam sekitar juga telah memberi impak yang signifikan kepada pembangunan negara.

Selain persekitaran ekonomi dunia, negara kita juga menghadapi pelbagai cabaran domestik untuk melonjakkan pertumbuhan ekonomi. Pertumbuhan produktiviti tidak boleh lagi bergantung pada faktor pengeluaran, tetapi perlu bertunjangkan teknologi dan inovasi serta modal insan yang berkualiti. Dalam masa lima tahun akan datang (2011 – 2015), pembangunan negara berpandukan kepada Rancangan Malaysia Kesepuluh (RMK10) dan Model Baru Ekonomi (MBE). Pertumbuhan dalam RMK10 akan diterajui oleh sektor perkhidmatan, pembuatan dan pertanian bernilai tinggi dengan penyerapan kaedah ICT, bioteknologi serta pelantar teknologi yang berkaitan.

Bagi menjamin kelesatarian pembangunan negara, kerajaan juga telah menggubal beberapa dasar yang berkaitan dengan sesuatu sektor ekonomi seperti Pelan Induk Perindustrian Ketiga (PIP3) dan Dasar Pertanian Negara (DPN). Dalam pengajian tinggi, kerajaan telah menggubal Pelan Strategik Pengajian Tinggi Negara (PSPTN) bagi membangunkan modal insan dengan mentaliti kelas pertama. Justeru IPT sebagai pusat pembelajaran dan penjanaan teknologi dan inovasi mempunyai tanggungjawab dalam pencapaian matlamat rancangan dan dasar-dasar tersebut melalui aktiviti pengajaran dan pembelajaran, penyelidikan dan perkhidmatan profesional.

BaB 1/ Pengenalan

5

senario dalaman

Perubahan struktur ekonomi global dan Malaysia telah menimbulkan beberapa isu dan cabaran baru serta matriks persekitaran pengajian tinggi. Dalam menjalankan aktiviti-aktivitinya, IPT perlu sehaluan dengan objektif, strategi dan program yang telah digariskan dalam dasar-dasar kerajaan supaya perkhidmatan yang ditawarkan sentiasa menepati kehendak negara.

Pengajaran dan PembelajaranPembangunan sumber manusia akan terus diberi keutamaan bagi memastikan kedapatan

tenaga buruh yang dinamik dan mampu bersaing di peringkat antarabangsa. Justeru itu pihak industri memerlukan lebih ramai guna tenaga yang terlatih di peringkat bacelor dan siswazah sebagai pemangkin dalam kelestarian pembangunan ekonomi. Bagi menjamin penghasilan graduan yang sentiasa relevan dengan kehendak pasaran, IPT perlu mengikuti perubahan struktur guna tenaga bedasarkan pembangunan negara dan perkembangan global dalam penawaran program pengajian pertanian.

Penyelidikan dan Inovasi Institusi Pengajian Tinggi memainkan peranan utama dalam membekalkan teknologi

maju dan inovasi dan seterusnya memindahkan kepada kesemua sektor ekonomi negara kita. Pembangunan negara dan produktiviti sektor ekonomi pada masa ini bergantung pada penjanaan idea, modal intelektual dan pengetahuan baru. Dalam hal ini IPT akan terus membangunkan penyelidik yang berkaliber tinggi dan terlibat secara aktif dalam penyelidikan, pembangunan dan pemgkomersialan (R&D&C) serta menjalankan aktiviti penyelidikan yang mempunyai daya maju komersial. Keutamaan yang tinggi diberi supaya aktiviti penyelidikan pertanian IPT adalah relevan dan untuk menjamin pengkomersialan hasil penyelidikannya dan dapat menembusi pasaran antarabangsa.

Perkhidmatan Profesional Pelaburan yang semakin meningkat dalam industri berintensif modal dan teknologi

maju serta berasaskan pengetahuan dan inovasi akan meningkatkan permintaan terhadap modal insan berkemahiran tinggi. Sehubungan dengan ini, pembelajaran tidak formal, pembelajaran sepanjang hayat serta latihan dan latihan semula merupakan elemen kritikal yang akan melengkapkan tenaga kerja pada masa hadapan. Kemahiran dan kepakaran baru perlu bagi meningkatkan keupayaan berkerja dan produktiviti. Justeru IPT akan terus memainkan peranannya untuk memberi sumbangan yang signifikan kepada industri dan masyarakat melalui aktiviti perkhidmatan profesional.

objektIf

Ojektif am kajian ini adalah adalah untuk menggariskan aktiviti utama IPT yang menawarkan program pengajian pertanian untuk menyumbang secara signifikasi pembangunan sektor pertanian negara.


6

Objektif khusus adalah untuk:

1. Mengenal pasti program pengajian yang dapat membantu membekalkan modal insan yang dapat menerajuai sektor pertanian negara dan global;

2. Mengenal pasti bidang penyelidikan dan inovasi yang dapat melonjakkan sektor pertanian;

3. Mengenal pasti program perkhidmatan profesional yang dapat manfaatkan sektor pertanian; dan

4. Merancang sumber manusia, prasarana yang diperlukan (makmal dan ladang) serta tadbir urus (governance) bagi mempercekapkan aktiviti pengajaran dan pembelajaran, penyelidikan dan inovasi serta perkhidmatan profesional.

MetodoLogI kajIan

Metodologi kajian ini adalah dengan menggunakan pendekatan berikut:

1. Rundingan bersama pihak berkepentingan (stakeholders) melibatkan sektor awam dan swasta;

2. Bengkel bersama staf-staf Institusi Pengajian Tinggi Awam; dan

3. Analisis berdasarkan data sekundar.

HasIL kajIan

Hasil kajian ini adalah seperti berikut:

1. Perancangan program pengajian di peringkat Diploma, Bacelor, Master dan Ph.D;2. Bidang penyelidikan dan inovasi;3. Program perkhidmatan profesional;4. Perancangan sumber manusia;5. Prasarana yang di perlukan; dan6. Struktur tadbir urus.

Latar beLakang

Sektor pertanian telah memainkan peranan penting dalam pembangunan sosial dan ekonomi Malaysia. Seiring dengan perkembangan semasa, pengajian pertanian turut diberi penekanan oleh kerajaan melalui penawaran program-program formal di bawah Kementerian Pertanian dan Industri Asas Tani dan juga Kementerian Pengajian Tinggi (KPT) Malaysia.

Pengajian pertanian di institusi-institusi pengajian tinggi di bawah KPT adalah bagi memenuhi permintaan sumber manusia mahir dan terlatih dalam sektor pertanian negara. Pada prinsipnya, program dan aktiviti pengajaran dan pembelajaran ilmu pertanian bagi keperluan negara dirancangkan bersama oleh institusi-institusi pengajian tinggi, Kementerian Pengajian Tinggi Malaysia, Kementerian Pertanian dan Industri Asas Tani dan Jabatan Perkhidmatan Awam dengan kerjasama dan maklum balas daripada pihak industri asas tani.

Bidang pertanian mencakupi skop dan bidang kemahiran yang luas dan pelbagai di samping pembangunan dan kemajuan yang dicapai dalam bidang ini juga cukup memberangsangkan. Justeru, pembangunan yang pesat ini menuntut tenaga kerja mahir yang ramai dan seterusnya mendorong kepada pengembangan dalam pengajian pertanian yang boleh dilihat melalui penubuhan banyak institusi dan penambahan bilangan program pengajian pertanian yang ditawarkan.

Jika pada tahun 1970-1980-an, pengajian tinggi bidang pertanian di Malaysia kebanyakannya hanya ditawarkan oleh Universiti Pertanian Malaysia (yang kini dikenali Universiti Putra Malaysia, mulai April 1997) dan juga Institut Teknologi Mara (Universiti Teknologi Mara, mulai Ogos 1999) pada tahun 1990-an dan 2000. Namun, kini bidang-bidang berkaitan dengan pertanian turut ditawarkan di beberapa institusi pengajian tinggi lain di Malaysia iaitu di Universiti Malaysia Sabah (UMS), Universiti Malaysia Terengganu (UMT), Universiti Malaysia Kelantan (UMK), Universiti Darul Iman Malaysia (UDM), Universiti Kebangsaan Malaysia (UKM), Universiti Malaya (UM), Universiti Malaysia Sarawak (UNIMAS), Universiti Teknologi Mara (UiTM) dan Universiti Utara Malaysia (UUM). Jadual 2.1 menunjukkan statistik semasa bilangan pelajar program pengajian pertanian di IPTA berdasarkan jantina dan tahun pengajian.

BaB 2 Pengajaran dan PemBelajaran


8

Jadual 2.1: Statistik Enrolmen Pelajar Prasiswazah (Diploma dan Sarjana Muda) Pengajian Pertanian di IPTA Bagi Tahun 2010

IPTA JantinaTahun Pengajian

JumlahTahun 1 Tahun 2 Tahun 3 Tahun 4

UPMLelaki 238 243 193 176 850Perempuan 336 328 299 275 1238

UMSLelaki 25 36 33 25 119Perempuan 56 68 61 70 255

UMT*Lelaki 123 138 101 362Perempuan 211 146 130 487

UDMLelaki 15 12 12 10 49Perempuan 51 53 13 15 132

UMKLelaki 43 28 15 86Perempuan 102 53 28 183

* Semua program pengajian ditawarkan dalam tempoh 3 tahun sahaja

Penawaran PrograM

Prasiswazah

Prasiswazah merangkumi program yang ditawarkan pada peringkat diploma dan sarjana muda oleh IPTA. Ketika ini, terdapat tujuh buah IPTA yang sedang menawarkan 28 program pengajian pertanian prasiswazah iaitu tujuh ditawarkan di peringkat diploma dan 21 lagi ditawarkan di peringkat sarjana muda atau bacelor.

Jadual 2.2: Nama Program Pengajian Pertanian di Peringkat Diploma

Bil. Nama IPTA Nama Program TempohUPM Pertanian 3 tahunUPM Pengurusan Ladang Makanan 3 tahunUPM Pengeluaran & Kesihatan Haiwan 3 tahunUPM Perikanan 3 tahunUPM Perniagaan tani 3 tahunUMT Perikanan 3 tahunUiTM Pengurusan Industri Penanaman 3 tahun

Berdasarkan Jadual 2.2 dan Jadual 2.3, dapat dilihat bahawa nama program pengajian pertanian adalah pelbagai dan sukar untuk dibezakan. Terdapat IPTA yang menawarkan program yang sama iaitu Akuakultur tetapi tempoh pengajian adalah tidak seragam. Program ini hanya dijalankan selama tiga tahun di UMS dan UMT berbanding empat tahun di UPM. Selain itu, nama program yang terlalu umum seperti program Pertanian, atau tidak jelas dari segi skop pengajian, atau nama program yang hampir serupa seperti program Perniagaan

BaB 2/ Pengajaran dan PemBelajaran

9

tani dan program Pengurusan Perniagaan tani akan menimbulkan kekeliruan dalam kalangan pelajar yang memohon masuk ke IPTA dalam bidang pengajian pertanian.

Jadual 2.3: Nama Program Pengajian Pertanian di Peringkat Sarjana Muda

Bil. Nama IPTA Nama Program TempohUPM Sains Pertanian 4 tahunUPM Akuakultur 4 tahunUPM Sains Hortikultur 4 tahunUPM Sains Haiwan 4 tahunUPM Perniagaan tani 4 tahunUPM Sains Bioindustri 4 tahunUMS Pengeluaran Tanaman 4 tahunUMS Hortikultur dan Landskap 4 tahunUMS Pengeluaran Ternakan 4 tahunUMS Akuakultur 3 tahunUMT Akuakultur 3 tahunUMT Agroteknologi (Teknologi Lepas Tuai) 3 tahunUMT Perikanan 3 tahunUDM Bioteknologi Pertanian 4 tahunUDM Pengeluaran & Kesihatan Haiwan 4 tahunUMK Keusahawanan Teknologi Pertanian 4 tahunUMK Teknologi Bioindustri 4 tahunUMK Sains Penternakan 4 tahunUMK Teknologi Pembangunan Produk 4 tahunUUM Pengurusan Perniagaan tani 4 tahunUITM Pengurusan & Teknologi Perladangan 3 tahun

Jadual 2.2 dan Jadual 2.3 menunjukkan majoriti program pengajian pertanian yang ditawarkan di IPTA adalah dalam kategori Sains Tanaman (lapan program) diikuti oleh Perikanan (enam program), Sains Ternakan & Haiwan (lima program), Teknologi Lepas Tuai (lima program) dan Ekonomi Pertanian & Perniagaan tani (empat program). Mengikut perancangan setiap IPTA, program-program yang ditawarkan adalah berdasarkan keperluan industri dan bukannya berdasarkan kemampuan atau kemahuan sesebuah IPTA. Ia bertujuan bagi menjamin kebolehpasaran graduan program pengajian pertanian.

Pascasiswazah

Pascasiswazah merangkumi program yang ditawarkan pada peringkat sarjana dan doktor falsafah (PhD). Secara umumnya, terdapat tiga kaedah (mode) pengajian yang boleh dipilih oleh para pelajar yang ingin melanjutkan pengajian pertanian ke peringkat pascasiswazah di IPTA iaitu sama ada melalui penyelidikan, kerja kursus atau gabungan kerja kursus dengan penyelidikan. Jadual 2.4 menunjukkan sembilan kategori bidang utama dalam pengajian pertanian yang ditawarkan di IPTA serta kaedah penawaran program tersebut. Hampir semua IPTA yang terlibat menawarkan bidang sains tanaman dan bidang sains ternakan dan haiwan dalam program pengajian pascasiswazah. Hanya tiga IPTA sahaja


10

yang menawarkan program dalam bidang perikanan iaitu UMS, UPM dan UMT manakala UDM merupakan satu-satunya IPTA yang menawarkan program pengajian pascasiswazah dalam bidang pengembangan pertanian.

Jadual 2.4: Kategori Bidang yang Ditawarkan Mengikut IPTA

Kategori Bidang Kaedah Perlaksanaan UPM UMS UMT UDM UMK UiTM

Sains Tanaman

Penyelidikan (P) √ √ √ √ √ √

Kerja Kursus (KK) √ √

KK + P

Sains Ternakan & Haiwan

Penyelidikan (P) √ √ √ √ √ √

Kerja Kursus (KK)

KK + P

Perikanan

Penyelidikan (P) √ √ √

Kerja Kursus (KK) √

KK + P

Perlindungan Tumbuhan

Penyelidikan (P) √ √ √ √

Kerja Kursus (KK)

KK + P

Sains Tanah


Kerja Kursus (KK) √ √

KK + P

Eko. Pertanian & Perniagaan tani

Penyelidikan (P) √ √ √

Kerja Kursus (KK)

KK + P

Kejuruteraan Pertanian

Penyelidikan (P) √

Kerja Kursus (KK)

KK + P

Teknologi Lepas Tuai


Kerja Kursus (KK)

KK + P

Pengembangan

Penyelidikan (P) √

Kerja Kursus (KK)

KK + P


11

struktur kurIkuLuM

Prasiswazah

Jadual 2.5: Struktur Pengajian di Peringkat Diploma

IPTAPurata Peratusan Julat Jumlah Jam

KreditKursus Universiti Teras Program ElektifUPM 17 57 26 103-112UMT 16 80 4 97

Jadual 2.6: Struktur Pengajian di Peringkat Sarjana Muda

IPTAPurata Peratusan Julat Jumlah Jam

KreditKursus Universiti Teras Program ElektifUPM 17 60 23 106-136UMS 21 72 7 121-130UMT 18 70 12 122-123UDM 15 80 5 134-136UMK 21 64 15 122UUM 18 80 2 126

Berdasarkan Jadual 2.5 dan Jadual 2.6, jumlah jam kredit menunjukkan semua program sarjana muda pengajian pertanian yang ditawarkan di IPTA melebihi 120 jam kredit manakala program pengajian diploma melebihi 90 jam kredit iaitu memenuhi syarat yang ditetapkan oleh Malaysian Qualification Agency (MQA). Peratusan bilangan kursus yang terkandung dalam program pengajian dapat dibahagikan kepada tiga bahagian iaitu kursus universiti, kursus teras program dan kursus elektif.

Jadual 2.7: Kaedah Penyampaian di Peringkat Diploma

Nama IPTAPurata Peratusan Penyampaian

Kuliah PraktikalUPM 51 49UMT 62 38

Jadual 2.8: Kaedah Penyampaian di Peringkat Sarjana Muda

Nama IPTAPurata Peratusan Kursus Teras

Kuliah PraktikalUPM 71 29UMS 70 30UMT 74 26UDM 63 37UMK 75 25

Kaedah penyampaian dalam program pengajian pertanian di IPTA dapat dibahagikan kepada dua iaitu melalui kuliah dan juga praktikal. Berdasarkan Jadual 2.7 dan Jadual


12

2.8, kaedah penyampaian di peringkat diploma lebih menumpukan latihan praktikal iaitu menghampiri 40% daripada aktiviti pengajaran dan pembelajaran berbanding hanya 30% di peringkat sarjana muda.

Pascasiswazah

Jadual 2.9: Kaedah Perlaksanaan Program Pengajian Pertanian Pascasiswazah Melalui Penyelidikan

IPTA Tahap Kerja Kursus Minimum Jam KreditUPM Sarjana Wajib 9 & 16 (for Eco. & Agribus.)

PhD Wajib 12 & 17 (for Eco. & Agribus.)UMS Sarjana Tidak wajib -

PhD Tidak wajib -UMT Sarjana Wajib Tidak dinyatakan

PhD Wajib Tidak dinyatakanUDM Sarjana Tidak wajib -

PhD Tidak wajib -UMK Sarjana Tidak wajib -

PhD Tidak wajib -UITM Sarjana Tidak wajib -

PhD Tidak wajib -

Jadual 2.10: Kaedah Perlaksanaan Program Pengajian Pertanian Pascasiswazah Melalui Kerja Kursus

IPTA Tempoh Jumlah Jam Kredit Mini tesis/disertasiUPM 3 semester 36 WajibUMS Belum ditawarkanUMT 3 semester 36 Wajib UDM Belum ditawarkanUMK Belum ditawarkanUUM Belum ditawarkanUITM 3 semester 42 Wajib

Jadual 2.9 dan Jadual 2.10 menyatakan kaedah perlaksanaan (mode) bagi program pangajian pertanian yang ditawarkan di peringkat pascasiswazah. Jadual 2.9 menunjukkan bahawa hanya UPM dan UMT sahaja mewajibkan pelajar yang melanjutkan pengajian ke peringkat pascasiswazah melalui kaedah penyelidikan untuk mengambil beberapa kursus yang sesuai dengan bidang pengajian. Jadual 2.10 pula menunjukkan tiga IPTA iaitu UPM, UMT dan UITM sedang menawarkan program pengajian pertanian di peringkat pascasiswazah melalui kaedah kerja kursus. Antara program yang dijalankan secara kerja kursus adalah program Pengurusan Perladangan (UPM), Akuakultur (UMT) dan Pengurusan Industri Perladangan (UITM). Ketiga-tiga program sarjana ini mewajibkan para pelajar untuk menyediakan mini tesis atau disertasi.


13

kurIkuLuM

Perlaksanaan kursus-kursus ko-kurikulum dalam bidang pertanian masih dianggap kurang. Penawaran kursus ko-kurikulum adalah bagi memberi peluang kepada semua pelajar IPTA memilih kursus-kursus berkaitan pertanian dan seterusnya menerap dan menggalakkan amalan pertanian di kalangan graduan dan masyarakat secara amnya. Antara kursus ko-kurikulum pertanian yang boleh diperkenalkan ialah kursus-kursus seperti Rakan Tani, Pengendalian Jentera Ladang, Hidroponik, Akuaponik dan Pertanian Bersepadu.

InIsIatIf keboLeHdaPatan kerja

Inisiatif kebolehkerjaan adalah merangkumi inisiatif atau segala usaha yang dilakukan oleh IPTA bagi memastikan graduan mereka khususnya dalam bidang pengajian pertanian memenuhi keperluan industri dan meningkatkan kebolehpasaran graduan sama ada di peringkat tempatan mahupun global.

Jadual 2.11: Inisiatif Kebolehdapatan Kerja

Bil. Inisiatif Isu Cadangan Pelan Tindakan1. Latihan praktikal/

industri● Kurang latihan praktikal/industri (rujuk Jadual 2.10). ● Panduan untuk Penyelia Industri tidak jelas

● IPTA perlu menggalakkan pelajar menjalankan latihan industri di luar negara bagi mendapatkan pendedahan yang lebih luas.● IPTA perlu menyediakan panduan yang jelas kepada Penyelia Industri terutama berkaitan hasil pembelajaran kursus, tugas serta tanggungjawab penyelia.

2. Mobiliti pelajar Program ini masih belum dapat dilaksanakan dengan sempurna kerana masih terdapat masalah penyataraan kandungan serta jadual perlaksanaan kursus.

Pemurniaan dan penyataraan kursus (seperti kandungan kursus, jam kredit, semester penawaran) antara IPT baik di dalam atau luar negara perlu dilaksanakan.

3. Menawarkan kursus Kemahiran Insaniah

Graduan IPTA gagal mendapat pekerjaan disebabkan mempunyai kemahiran insaniah (iaitu komunikasi, nilai dan etika, kepemimpinan serta pemikiran kritis) yang lemah.

Menilai keberkesanan kursus-kursus kemahiran insaniah yang diperkenalkan di IPTA. Kemahiran insaniah juga perlu diterapkan ke dalam kursus-kursus dalam bidang pertanian yang sedia ada.


14

4. Penglibatan pelajar dalam aktiviti industri pertanian (cth: MAHA, ekspo perdagangan pertanian, khdmat masyarakat)

Penglibatan pelajar masih rendah disebabkan oleh kekangan dana.

Penyertaan atau penglibatan pelajar dalam penganjuran aktiviti pertanian perlu dipertingkatkan melalui penyediaan dana yang mencukupi oleh KPT atau mendapatkan sumbangan daripada industri.

5. Hubungan kerjasama dengan pihak industri

Hubungan kerjasama IPTA –Industri masih kurang terserlah.

Hubungan ini perlu dipertingkatkan melalui lawatan, program penceramah jemputan, penyelidikan secara kolaboratif, perlaksanaan kursus di industri dan sebagainya.

Jadual 2.12: Tempoh Latihan Industri

Kategori BidangTempoh latihan industri (minggu)

UPM UMS UMT UDM UMK PURATASains Tanaman 15 19 - 12 - 15Sains Ternakan & Haiwan 11 24 - 12 16 15Perikanan 20 10 11 - - 14Eko. Pertanian & Perniagaan tani 16 - - - 16 16Teknologi Lepas Tuai 24 - 8 - 16 16

Jadual 2.12 menunjukkan tempoh latihan industri yang dijalankan oleh setiap program pengajian pertanian di IPTA negara ini. Secara keseluruhannya, tempoh latihan industri bagi program pengajian pertanian di IPTA ialah selama tiga (12 minggu) hingga empat bulan (16 minggu). Walau bagaimanapun, semua IPTA telah bersetuju untuk memanjangkan tempoh latihan industri kepada 24 minggu bagi pengambilan pelajar pada masa akan datang.

Isu – InPut, Proses, dan outPut

Input

Isu input di sini merangkumi segala isu yang berkait secara lansung atau tidak terhadap pengambilan atau kemasukan pelajar ke dalam program pengajian yang ditawarkan oleh IPTA sama ada pada peringkat prasiswazah mahupun pascasiswazah.

Bil. Isu Penyebab/Punca Cadangan Pelan Tindakan1. Minat atau

kecenderungan pelajar dalam bidang pertanian semakin pudar

● Skop, prospek dan pembangunan kerjaya di sektor kerajaan mahupun swasta tidak jelas● Kekurangan pengiklanan peluang kerja oleh industri khususnya dalam bidang pertanian

● Jerayawara perlu dipertingkatkan● Pengiklanan kekosongan jawatan di industri melalui media massa● Pendedahan yang bermula pada peringkat sekolah rendah dan menengah● Meuar-uarkan kejayaan Usahawan tani, penyelidik melalui media massa● Pengiktirafan di peringkat kebangsaan

2. Persepsi masyarakat – pertanian adalah sunset industri, sumber pendapatan sampingan atau sara diri

Skop dan potensi pertanian sebagai perniagaan dan pemaju ekonomi tidak disedari

● Meningkatkan pendedahan kepentingan dan potensi aktiviti pertanian dalam menjana pendapatan● Jalinan hubungan institusi dengan industri dan masyarakat

3. Syarat kemasukan ke dalam program pertanian yang hanya menfokus kepada pelajar aliran sains sahaja

Majoriti pelajar tidak mengambil subjek sains seperti biologi dan kimia semasa peperiksaan Sijil Tinggi Pelajaran Malaysia (STPM)

● Perlu diberi bimbingan dan nasihat kepada pelajar yang cenderung kepada bidang pertanian untuk mengambil subjek yang relevan dan memenuhi syarat kemasukan● Mempertimbangkan permohonan pelajar lepasan STPM aliran sastera tetapi telah mengambil subjek Sains dan mendapat gred yang baik dalam subjek tersebut di peringkat Sijil Pelajaran Malaysia (SPM) melalui sesi temuduga

4. Akreditasi profesion pertanian

Profesion pertanian tidak diberi pengiktirafan sewajarnya

Akreditasi bagi profesion pertanian perlu diperkenalkan. Sebagai langkah awal, Akta Profesion Pertanian perlu digubal oleh badan seperti Institut Pertanian Malaysia (AIM)

5. Kekurangan tenaga pengajar serta kemudahan ladang dan peralatan pengajaran dan pembelajaran

● Persaingan dari sektor di luar pendidikan telah mengakibatkan kekurangan tenaga pengajar dalam bidang pengajian pertanian● Tidak mendapat peruntukan yang mencukupi untuk tujuan pengajaran dan pembelajaran

● Meningkatkan usaha untuk mengambil tenaga pengajar dari dalam dan luar negara● Meningkatkan usaha untuk menarik minat pelajar terbaik dalam IPTA untuk menceburi bidang akademik. ● Menyediakan dana yang mencukupi pembelian alat-alat dan penyediaan infrastuktur● Menggunakan kemudahan ladang kepunyaan ladang komersial untuk tujuan pengajaran dan pembelajaran

6. Kurang penawaran biasiswa daripada industri

Industri kurang membiayai pengajian pelajar

● Pembiayaan oleh industri perlu dipertingkatkan dan dihebahkan dengan lebih meluas


16

7. Keperluan sebenar tenaga profesional dalam bidang pertanian oleh negara

Kerajaan dan industri tidak dapat memberi gambaran yang jelas bilangan tenaga profesional yang diperlukan dari semasa ke semasa.

● Kajian keperluan tenaga profesional pertanian negara perlu dijalankan bagi membantu perancangan kemasukan dan penawaran program diperingkat IPTA.

Proses

Isu proses di sini merangkumi segala isu yang berkaitan struktur serta proses pengajaran dan pembelajaran program pengajian pertanian di IPTA.

Bil. Isu Penyebab/Punca Cadangan Pelan Tindakan1. Tempoh pengajian

yang tidak seragam (rujuk Jadual 2.3)

Perubahan strategi negara bagi memenuhi keperluan tenaga pekerja

Perlu diseragamkan menjadi 4 tahun bagi program sarjana muda

2. Kepelbagaian nama program pengajian pertanian (rujuk Jadual 2.3)

Polisi di mana IPTA tidak dibenarkan menawarkan program yang mempunyai nama yang sama dengan program yang sedia ada dengan alasan bagi menonjolkan keunikan dan kelainan sesuatu program

Menyeragamkan nama program mengikut kategori atau pengkhususan untuk digunakan oleh semua IPTA yang menawarkan program-program pertanian.

3. Pengajaran dan pembelajaran yang kurang memberi penekanan terhadap pengurusan dan pengeluaran hasil pertanian yang efisyen

Tumpuan lebih diberi kepada teknologi-teknologi pertanian baru, bukan terhadap pengeluaran

● Menyeimbangkan kursus bagi meningkatkan pendedahan kepada sistem pengeluaran yang lebih berkesan dan kompetitif ● Pendedahan atau pengisian kepada praktikal atau ‘hands-on’ dipertingkatkan (competency-based) ● Kemahiran pengurusan logistik perlu diberi penekanan

4. Teknologi pertanian yang digunakan dalam pengajaran dan pembelajaran adalah ketinggalan jika dibandingkan dengan teknologi yang diguna pakai oleh industri

Ketidakmampuan IPTA untuk menggunakan teknologi pertanian terkini disebabkan oleh kekangan danaPerkongsian dan pemindahan teknologi masih terhad. Industri tidak ingin mendedahkan teknologi yang digunakan demi kebolehsaingan mereka dengan pesaing

● Meningkatkan hubungan kerjasama, perkongsian maklumat dan kepakaran agar memberi manfaat kepada kedua-dua belah pihak iaitu industri dan IPT khususnya dalam aspek teknologi pertanian

output

Isu output di sini merangkumi segala isu yang mempunyai kaitan dengan lepasan graduan program pengajian pertanian dari IPTA.


17

Bil. Isu Penyebab/Punca Cadangan Pelan Tindakan1. Kurang menepati

kehendak industri● Ketidakseimbangan gender dalam industri perladangan ● Kurang pengalaman praktikal ● Kemahiran insaniah yang rendah* ● Kurang pengetahuan dan kemahiran

● Mengubah persepsi industri terhadap kemampuan wanita dalam industri perladangan ● Meningkatkan kaedah perlaksanaan kursus melalui praktikal, pendekatan student-centered learning, pendekatan inovatif● Mendapatkan maklum balas daripada pelajar untuk meningkatkan keberkesanan pengajaran dan pembelajaran

2. Kebolehpasaran graduan

Kualiti graduan IPTA sering dipertikaikan oleh industri kerana kurang berkemahiran dan tidak memenuhi kehendak semasa mereka

● Mensasarkan kebolehpasaran graduan di arena global agar mendorong pelajar untuk meningkatkan kualiti mereka dan seterusnya memudahkan mereka untuk memenuhi kehendak industri tempatan● Pengisian program pengajian yang memenuhi isu semasa global

* Kemahiran insaniah (soft skills) terbahagi kepada tujuh elemen iaitu kemahiran berkomunikasi, kemahiran berfikiran kritis dalam menyelesaikan masalah, kemahiran kerja berpasukan, pembelajaran berterusan dan pengurusan maklumat, kemahiran keusahawanan, etika dan moral profesional dan kemahiran kepimpinan.

kesIMPuLan

Secara keseluruhannya, hasil kajian aspek pengajaran dan pembelajaran bidang pengajian pertanian di IPTA dapat disimpulkan seperti berikut:

1. Terdapat tujuh buah IPTA yang sedang menawarkan 28 program pengajian pertanian prasiswazah iaitu tujuh ditawarkan di peringkat diploma dan 21 lagi ditawarkan di peringkat sarjana muda atau bacelor yang mempunyai pelbagai nama dan tempoh pengajian yang berbeza;

2. Berdasarkan maklumat pengajian pascasiswazah yang diperoleh daripada setiap IPTA yang terlibat. hanya tiga IPTA sahaja yang menawarkan program dalam bidang perikanan iaitu UMS, UPM dan UMT manakala UDM merupakan satu-satunya IPTA yang menawarkan program pengajian pascasiswazah dalam bidang pengembangan pertanian;

3. Kaedah pengajaran dan pembelajaran di peringkat diploma lebih menumpu kepada latihan praktikal iaitu menghampiri 40% berbanding hanya 30% di peringkat sarjana muda dalam program pengajian pertanian di IPTA yang terlibat;

4. Kursus ko-kurikulum dalam bidang pertanian perlu diperbanyakkan. Wakil-wakil industri mencadangkan beberapa kursus diperkenalkan sebagai kursus ko-kurikulum, seperti kursus Rakan Tani, Pengendalian Jentera Ladang, Hidroponik, Akuaponik dan Pertanian Bersepadu;


18

5. Kebolehpasaran graduan program pengajian pertanian perlu ditingkatkan melalui inisiatif seperti latihan industri, mobiliti pelajar, penerapan unsur kemahiran insaniah dalam setiap kursus yang diajar dan penglibatan pelajar dalam program anjuran industri berkaitan pertanian;

6. Kekurangan minat, persepsi salah masyarakat terhadap skop bidang pengajian pertanian, syarat kemasukan yang terlalu khusus, ketiadaan pengiktirafan profesion pertanian, kekurangan tenaga pengajar serta kemudahan dan kekurangan penawaran biasiswa oleh industri adalah antara isu input yang telah dikenal pasti dalam kajian ini;

7. Isu proses pengajaran dan pembelajaran yang telah dikenal pasti adalah ketidakseragaman nama dan tempoh pengajian, pengajaran dan pembelajaran yang tidak tertumpu kepada peningkatan hasil serta teknologi pertanian yang digunakan tidak seiring dengan teknologi yang diguna pakai oleh industri;

8. Kebolehpasaran graduan yang dikaitkan dengan kualiti graduan yang tidak menepati kehendak industri seperti kurang latihan praktikal, kemahiran insaniah yang lemah serta kurang pengetahuan dan kemahiran

9. Hasil maklum balas dari pihak industri di sektor pertanian mendapati bahawa tenaga profesional dalam sektor pertanian amat diperlukan. Walau bagaimanapun, kajian keperluan tenaga profesional pertanian yang diperlukan negara harus dijalankan dengan segara bagi memudahkan IPTA merancang program pengajian dan bilangan kemasukan pelajar dari semasa ke semasa.

Latar beLakang

Malaysia masih lagi tergolong dalam kelompok negara-negara membangun dan sumber pertanian masih lagi memberi impak yang besar kepada negara. Walaupun negara mungkin akan mencapai taraf negara maju dalam beberapa dekad yang akan datang, hasil negara yang berasaskan pertanian seperti kelapa sawit, getah, lada hitam dan koko masih relevan kepada pembangunan negara. Untuk meneruskan tradisi tersebut peranan universiti untuk mengeluarkan tenaga mahir khasnya dalam aspek modal insan sangat relevan kepada kita.

Kajian hala tuju terhadap aspek penyelidikan dan penerbitan akan memberi petujuk kepada kita arah sebenar yang dilalui pada sepuluh tahun yang lepas dan akan mengambil kira aspek-aspek yang perlu dimajukan untuk mencapai matlamat negara maju khasnya dalam aspek pertanian. Arah penyelidikan ke arah teknologi tinggi dan intensif modal serta nilai tambah yang tinggi akan mempercepat perjalanan yang sedang dituju.

kaedaH kajIan

Kajian yang dijalankan ini adalah berasaskan fakta sebenar penyelidikan dan penerbitan yang telah dihasilkan oleh beberapa fakulti pertanian universiti tempatan melalui soal selidik dan maklum balas daripada Universiti Putra Malaysia (UPM), Universiti Malaysia Sabah (UMS), Universiti Malaysia Terengganu (UMT) Universiti Malaysia Kelantan (UMK), dan Universiti Darul Iman Malaysia (UDM).

Kajian dijalankan ialah dalam jangka masa 10 tahun (1999 -2009) daripada sumber maklumat yang dibekalkan oleh universiti-universiti tersebut. Analisa kajian yang telah dijalankan adalah berasaskan parameter seperti berikut:

BaB 3 Penyelidikan dan inovasi


20

PenyeLIdIkan

Penyelidikan yang dijalankan di setiap universiti adalah berdasarkan kategori berikut:

1. Jenis penyelidikan (asas atau gunaan)

2. Lapangan penyelidikan (pertanian, ternakan, akuakultur dan sains pemakanan)

3. Jumlah peruntukan (mengikut lapangan penyelidikan, mengikut universiti, mengikut tahun)

4. Sumber pembiayaan dalam dan luar negara ( kerajaan atau swasta)

5. Jumlah penerbitan setiap universiti mengikut kategori penyelidikan pertanian seperti Sains Pertanian, Sains Ternakan, Sains Makanan dan Sains Akuakultur

Hasil soal selidik (status semasa)

Daripada keseluruhan penyelidikan yang telah dijalankan dalam jangka sepuluh tahun yang lalu (1999 – 2009), penyelidikan di bawah kategori pertanian adalah yang tertinggi diikuti dengan penyelidikan di bawah kategori sains ternakan, sains akua kultur dan sains makanan seperti Rajah 3.1. Penyelidikan asas masih menerajui keseluruhan penyelidikan khasnya dalam bidang pertanian. Pecahan penyelidikan asas dan gunaan mengikut kategori penyelidikan adalah seperti Rajah 3.1.

Peratusan (%) Bilangan Penyelidikan setiap Universiti

79.5

2.032.483.38

12.6 UPM

UMS

UMT

UDM

UMK

Peratusan (%) Kos Penyelidikan setiap Universiti

UPM

UMS

UMT

UDM

UMK

79.15

0.673.973.4212.8

Bidang Kajian Penerbitan

Sains Pertanian

Sains Ternakan

Akualkultur

Sains Makanan

1810,48%132,4%

500,13%

1300,35%

213

1172

400

600

800

1000

1200

Kebangsaan

Antarabangsa

Universiti

JumlahPersidangan

1353

3

213

5 11 025

153

0

200

UDM UMS UMK UMT UPM

Peringkat Persidangan vs Universiti

UniversitiUPMUMS UMTUDMUMK

Bila

ngan

Jurn

al

0

100

200

300

400

500

600

700

800

900

>4>2 to 41 to 2<10

Bilangan Penerbitan berdasarkan Impak Faktor setiap Universiti

Jumlah Bilangan Penyelidikan mengikut Bidang Kajian setiap Universiti

Bila

ngan

Pen

yelid

ikan

Universiti

UPM UMS UMT UDM UMK

0

50

100

150

200

250

300

1206102838210

41

412

412

87

250

SP

ST

SA

SM

Pecahan Bilangan Penyelidikan berdasarkan Kategori Penaja

Universiti

Agensi Kerajaan

Agensi Tempatan

Agensi Antarabangsa277

21 5136

Pecahan Kos Penyelidikan berdasarkan Kategori Penaja (RMjuta)

5,081,8401,769,600

7,635,524

Universiti

Agensi Kerajaan

Agensi Tempatan

Agensi Antarabangsa

47,202,727

Jumlah Kos Penyelidikan mengikut Bidang Kajian setiap Universiti

Jum

lah

Gera

n (R

M)

Universiti

UPM UMS UMT UDM UMK0

5,000,000

10,000,000

15,000,000

20,000,000

25,000,000

30,000,000

35,000,000

SP

ST

SA

SM

0

Asas

Skop Kajian

Bilangan Penyelidikan berdasarkanSkop dan Bidang Kajian di setiap Universiti

Bila

ngan

Pen

yelid

ikan

Gunaan

SP ST SA SM SP ST SA SM

6

25

8

36

5

125

46

81920

81

48813

296

50

100

150

200

250

300

UPM

UMS

UMT

UDM

UMK

102020420020030110100222

Rajah 3.1: Bilangan Penyelidikan Berdasarkan Skop (Asas dan Gunaan) dan Bidang Kajian di Setiap Universiti

BaB 3/ Penyelidikan dan inovasi

21

Seperti yang dijangkakan, penyelidikan dalam bidang Sains Pertanian mendominasi keseluruhan penyelidikan (asas dan gunaan) diikuti bidang Sains Ternakan dan Sains Makanan. Universiti Putra Malaysia (UPM) telah mengungguli penyelidikan tersebut di dalam aspek penyelidikan asas dan gunaan. Manakala Universiti Malaysia Sabah (UMS) mendominasi dalam bidang penyelidikan Sains Akua kultur.

Rajah 3.1 juga menunjukkan penyelidikan dalam kategori Sains Pertanian termasuk bidang bioteknologi tumbuhan, merupakan penyelidikan tertinggi berbanding dengan penyelidikan sains yang lain kecuali di UMS. Universiti ini telah banyak menjalankan kajian dalam bidang akua kultur.


79.5

2.032.483.38

12.6 UPM

UMS

UMT

UDM

UMK


UPM

UMS

UMT

UDM

UMK

79.15

0.673.973.4212.8


Sains Pertanian

Sains Ternakan

Akualkultur

Sains Makanan

1810,48%132,4%

500,13%

1300,35%

213

1172

400

600

800

1000

1200

Kebangsaan

Antarabangsa

Universiti

JumlahPersidangan

1353

3

213

5 11 025

153

0

200

UDM UMS UMK UMT UPM



Bila

ng

an J

urn

al

0

100

200

300

400

500

600

700

800

900

>4>2 to 41 to 2<10



Bila

ng

an P

enye

lidik

an

Universiti

UPM UMS UMT UDM UMK

0

50

100

150

200

250

300

1206102838210

41

412

412

87

250

SP

ST

SA

SM


Universiti

Agensi Kerajaan

Agensi Tempatan


21 5136


5,081,8401,769,600

7,635,524

Universiti

Agensi Kerajaan

Agensi Tempatan

Agensi Antarabangsa

47,202,727


Jum

lah

Ger

an (R

M)

Universiti


5,000,000

10,000,000

15,000,000

20,000,000

25,000,000

30,000,000

35,000,000

SP

ST

SA

SM

0

Asas

Skop Kajian


Bila

ng

an P

enye

lidik

an

Gunaan


6

25

8

36

5

125

46

81920

81

48813

296

50

100

150

200

250

300

UPM

UMS

UMT

UDM

UMK

102020420020030110100222

Rajah 3.2: Jumlah Penyelidikan yang telah Dijalankan di Universiti Tempatan (1999 – 2009)

Rajah 3.2 menunjukkan UPM telah mendahului jumlah keseluruhan penyelidikan dengan 79.5% diikuti dengan UMS (12.6%) UMT (3.38%) UDM (2.48%) dan UMK (2.03%).


22


79.5

2.032.483.38

12.6 UPM

UMS

UMT

UDM

UMK


UPM

UMS

UMT

UDM

UMK

79.15

0.673.973.4212.8


Sains Pertanian

Sains Ternakan

Akualkultur

Sains Makanan

1810,48%132,4%

500,13%

1300,35%

213

1172

400

600

800

1000

1200

Kebangsaan

Antarabangsa

Universiti

JumlahPersidangan

1353

3

213

5 11 025

153

0

200

UDM UMS UMK UMT UPM



Bila

ng

an J

urn

al

0

100

200

300

400

500

600

700

800

900

>4>2 to 41 to 2<10



Bila

ng

an P

enye

lidik

an

Universiti

UPM UMS UMT UDM UMK

0

50

100

150

200

250

300

1206102838210

41

412

412

87

250

SP

ST

SA

SM


Universiti

Agensi Kerajaan

Agensi Tempatan


21 5136


5,081,8401,769,600

7,635,524

Universiti

Agensi Kerajaan

Agensi Tempatan

Agensi Antarabangsa

47,202,727


Jum

lah

Ger

an (R

M)

Universiti


5,000,000

10,000,000

15,000,000

20,000,000

25,000,000

30,000,000

35,000,000

SP

ST

SA

SM

0

Asas

Skop Kajian


Bila

ng

an P

enye

lidik

an

Gunaan


6

25

8

36

5

125

46

81920

81

48813

296

50

100

150

200

250

300

UPM

UMS

UMT

UDM

UMK

102020420020030110100222

Rajah 3.3: Jumlah Penyelidikan yang dalam Aspek Pertanian Mengikut Universiti

Jumlah penyelidikan di setiap universiti dalam bidang Sains Pertanian, Sains Ternakan, Sains Akuakultur dan Sains Makanan adalah seperti Rajah 3.3 di atas.

jumlah Peruntukan Penyelidikan

Jumlah peruntukan yang diterima oleh universiti adalah seiring dengan jumlah penyelidikan yang telah dijalankan. Peratus kos penyelidikan yang diperuntukkan di universiti tempatan adalah seperti Rajah 3.4 dan jumlah kos penyelidikan mengikut universiti adalah seperti Rajah 3.5.


79.5

2.032.483.38

12.6 UPM

UMS

UMT

UDM

UMK


UPM

UMS

UMT

UDM

UMK

79.15

0.673.973.4212.8


Sains Pertanian

Sains Ternakan

Akualkultur

Sains Makanan

1810,48%132,4%

500,13%

1300,35%

213

1172

400

600

800

1000

1200

Kebangsaan

Antarabangsa

Universiti

JumlahPersidangan

1353

3

213

5 11 025

153

0

200

UDM UMS UMK UMT UPM



Bila

ng

an J

urn

al

0

100

200

300

400

500

600

700

800

900

>4>2 to 41 to 2<10



Bila

ng

an P

enye

lidik

an

Universiti

UPM UMS UMT UDM UMK

0

50

100

150

200

250

300

1206102838210

41

412

412

87

250

SP

ST

SA

SM


Universiti

Agensi Kerajaan

Agensi Tempatan


21 5136


5,081,8401,769,600

7,635,524

Universiti

Agensi Kerajaan

Agensi Tempatan

Agensi Antarabangsa

47,202,727


Jum

lah

Ger

an (R

M)

Universiti


5,000,000

10,000,000

15,000,000

20,000,000

25,000,000

30,000,000

35,000,000

SP

ST

SA

SM

0

Asas

Skop Kajian


Bila

ng

an P

enye

lidik

an

Gunaan


6

25

8

36

5

125

46

81920

81

48813

296

50

100

150

200

250

300

UPM

UMS

UMT

UDM

UMK

102020420020030110100222

Rajah 3.4: Peratusan Kos Penyelidikan yang di Peruntukkan kepada Setiap Universiti


23


79.5

2.032.483.38

12.6 UPM

UMS

UMT

UDM

UMK


UPM

UMS

UMT

UDM

UMK

79.15

0.673.973.4212.8


Sains Pertanian

Sains Ternakan

Akualkultur

Sains Makanan

1810,48%132,4%

500,13%

1300,35%

213

1172

400

600

800

1000

1200

Kebangsaan

Antarabangsa

Universiti

JumlahPersidangan

1353

3

213

5 11 025

153

0

200

UDM UMS UMK UMT UPM



Bila

ng

an J

urn

al

0

100

200

300

400

500

600

700

800

900

>4>2 to 41 to 2<10



Bila

ng

an P

enye

lidik

an

Universiti

UPM UMS UMT UDM UMK

0

50

100

150

200

250

300

1206102838210

41

412

412

87

250

SP

ST

SA

SM


Universiti

Agensi Kerajaan

Agensi Tempatan


21 5136


5,081,8401,769,600

7,635,524

Universiti

Agensi Kerajaan

Agensi Tempatan

Agensi Antarabangsa

47,202,727


Jum

lah

Ger

an (R

M)

Universiti


5,000,000

10,000,000

15,000,000

20,000,000

25,000,000

30,000,000

35,000,000

SP

ST

SA

SM

0

Asas

Skop Kajian


Bila

ng

an P

enye

lidik

an

Gunaan


6

25

8

36

5

125

46

81920

81

48813

296

50

100

150

200

250

300

UPM

UMS

UMT

UDM

UMK

102020420020030110100222

Rajah 3.5: Jumlah Kos Penyelidikan Mengikut Bidang Kajian di Setiap Universiti

Rajah 3.5 menunjukkan peruntukan penyelidikan paling besar diperoleh UPM. Di UPM kajian yang berasaskan Sains Pertanian telah mendapat peruntukan tertinggi (RM33juta) diikuti dengan Sains Ternakan (RM14.8juta), Sains Akua kultur (RM1.4juta) dan Sains Makanan (RM670 ribu). Didapati bahawa UPM mendahului sektor pertanian dan ternakan manakala UMS mendahului sektor akua kultur.

Penaja Penyelidikan

Agensi kerajaan adalah penaja utama keseluruhan penyelidikan yang dijalankan di universiti tempatan. Didapati 63.1% adalah daripada sumber agensi kerajaan diikuti oleh sumber peruntukan universiti sendiri 30.9%, agensi swasta tempatan 4.8% dan dana daripada luar negara 1.1%. Rajah 3.6 dan 3.7 menunjukkan pecahan penyelidikan berasaskan kategori penaja dan pecahan peruntukan penyelidikan daripada penaja.


24


79.5

2.032.483.38

12.6 UPM

UMS

UMT

UDM

UMK


UPM

UMS

UMT

UDM

UMK

79.15

0.673.973.4212.8


Sains Pertanian

Sains Ternakan

Akualkultur

Sains Makanan

1810,48%132,4%

500,13%

1300,35%

213

1172

400

600

800

1000

1200

Kebangsaan

Antarabangsa

Universiti

JumlahPersidangan

1353

3

213

5 11 025

153

0

200

UDM UMS UMK UMT UPM



Bila

ng

an J

urn

al

0

100

200

300

400

500

600

700

800

900

>4>2 to 41 to 2<10



Bila

ng

an P

enye

lidik

an

Universiti

UPM UMS UMT UDM UMK

0

50

100

150

200

250

300

1206102838210

41

412

412

87

250

SP

ST

SA

SM


Universiti

Agensi Kerajaan

Agensi Tempatan


21 5136


5,081,8401,769,600

7,635,524

Universiti

Agensi Kerajaan

Agensi Tempatan

Agensi Antarabangsa

47,202,727


Jum

lah

Ger

an (R

M)

Universiti


5,000,000

10,000,000

15,000,000

20,000,000

25,000,000

30,000,000

35,000,000

SP

ST

SA

SM

0

Asas

Skop Kajian


Bila

ng

an P

enye

lidik

an

Gunaan


6

25

8

36

5

125

46

81920

81

48813

296

50

100

150

200

250

300

UPM

UMS

UMT

UDM

UMK

102020420020030110100222

Rajah 3.6: Pecahan Bilangan Penyelidikan Berdasaskan Kategori Penaja


79.5

2.032.483.38

12.6 UPM

UMS

UMT

UDM

UMK


UPM

UMS

UMT

UDM

UMK

79.15

0.673.973.4212.8


Sains Pertanian

Sains Ternakan

Akualkultur

Sains Makanan

1810,48%132,4%

500,13%

1300,35%

213

1172

400

600

800

1000

1200

Kebangsaan

Antarabangsa

Universiti

JumlahPersidangan

1353

3

213

5 11 025

153

0

200

UDM UMS UMK UMT UPM



Bila

ng

an J

urn

al

0

100

200

300

400

500

600

700

800

900

>4>2 to 41 to 2<10



Bila

ng

an P

enye

lidik

an

Universiti

UPM UMS UMT UDM UMK

0

50

100

150

200

250

300

1206102838210

41

412

412

87

250

SP

ST

SA

SM


Universiti

Agensi Kerajaan

Agensi Tempatan


21 5136


5,081,8401,769,600

7,635,524

Universiti

Agensi Kerajaan

Agensi Tempatan

Agensi Antarabangsa

47,202,727


Jum

lah

Ger

an (R

M)

Universiti


5,000,000

10,000,000

15,000,000

20,000,000

25,000,000

30,000,000

35,000,000

SP

ST

SA

SM

0

Asas

Skop Kajian


Bila

ng

an P

enye

lidik

an

Gunaan


6

25

8

36

5

125

46

81920

81

48813

296

50

100

150

200

250

300

UPM

UMS

UMT

UDM

UMK

102020420020030110100222

Rajah 3.7: Pecahan Kos Penyelidikan Berdasarkan Kategori Penaja (Rmjuta)

PenerbItan

Hasil daripada penyelidikan yang dibuat dinilai melalui penghasilan penerbitan seperti jurnal, laporan, buku dan paten. Seperti parameter penyelidikan, bahan penerbitan yang dihasilkan adalah berasaskan lapangan penyelidikan seperti di atas.


25

Hasil kajian Penyelidikan dan Penerbitan

Dalam jangka masa sepuluh tahun yang lalu sejumlah 444 kajian telah dijalankan oleh universiti tempatan dan telah menghasilkan lebih kurang 3800 bahan penerbitan. Seperti yang dijangkakan, jumlah penerbitan mempunyai korelasi yang tinggi dengan penyelidikan. Penerbitan berasaskan Sains Pertanian adalah tertinggi diikuti dengan penerbitan Sains Ternakan, Akua kultur dan Sains Makanan (Rajah 3.8).

Kajian tersebut juga menunjukkan korelasi yang sama di setiap universiti berasaskan jumlah penerbitan yang dihasilkan khasnya berasaskan impak faktor. Didapati UPM mendahului universiti yang lain seperti ditunjukkan dalam Rajah 3.9. Kategori penerbitan berasaskan jurnal berwasit dan lain-lain adalah seperti dalam Rajah 3.10.


79.5

2.032.483.38

12.6 UPM

UMS

UMT

UDM

UMK


UPM

UMS

UMT

UDM

UMK

79.15

0.673.973.4212.8


Sains Pertanian

Sains Ternakan

Akualkultur

Sains Makanan

1810,48%132,4%

500,13%

1300,35%

213

1172

400

600

800

1000

1200

Kebangsaan

Antarabangsa

Universiti

JumlahPersidangan

1353

3

213

5 11 025

153

0

200

UDM UMS UMK UMT UPM



Bila

ng

an J

urn

al

0

100

200

300

400

500

600

700

800

900

>4>2 to 41 to 2<10



Bila

ng

an P

enye

lidik

an

Universiti

UPM UMS UMT UDM UMK

0

50

100

150

200

250

300

1206102838210

41

412

412

87

250

SP

ST

SA

SM


Universiti

Agensi Kerajaan

Agensi Tempatan


21 5136


5,081,8401,769,600

7,635,524

Universiti

Agensi Kerajaan

Agensi Tempatan

Agensi Antarabangsa

47,202,727


Jum

lah

Ger

an (R

M)

Universiti


5,000,000

10,000,000

15,000,000

20,000,000

25,000,000

30,000,000

35,000,000

SP

ST

SA

SM

0

Asas

Skop Kajian


Bila

ng

an P

enye

lidik

an

Gunaan


6

25

8

36

5

125

46

81920

81

48813

296

50

100

150

200

250

300

UPM

UMS

UMT

UDM

UMK

102020420020030110100222

Rajah 3.8: Peratusan Bilangan Penerbitan Berasaskan Bidang Kajian yang Dijalankan dalam Tempoh 1999-2009 di Universiti Tempatan


26


79.5

2.032.483.38

12.6 UPM

UMS

UMT

UDM

UMK


UPM

UMS

UMT

UDM

UMK

79.15

0.673.973.4212.8


Sains Pertanian

Sains Ternakan

Akualkultur

Sains Makanan

1810,48%132,4%

500,13%

1300,35%

213

1172

400

600

800

1000

1200

Kebangsaan

Antarabangsa

Universiti

JumlahPersidangan

1353

3

213

5 11 025

153

0

200

UDM UMS UMK UMT UPM



Bila

ng

an J

urn

al

0

100

200

300

400

500

600

700

800

900

>4>2 to 41 to 2<10



Bila

ng

an P

enye

lidik

an

Universiti

UPM UMS UMT UDM UMK

0

50

100

150

200

250

300

1206102838210

41

412

412

87

250

SP

ST

SA

SM


Universiti

Agensi Kerajaan

Agensi Tempatan


21 5136


5,081,8401,769,600

7,635,524

Universiti

Agensi Kerajaan

Agensi Tempatan

Agensi Antarabangsa

47,202,727


Jum

lah

Ger

an (R

M)

Universiti


5,000,000

10,000,000

15,000,000

20,000,000

25,000,000

30,000,000

35,000,000

SP

ST

SA

SM

0

Asas

Skop Kajian


Bila

ng

an P

enye

lidik

an

Gunaan


6

25

8

36

5

125

46

81920

81

48813

296

50

100

150

200

250

300

UPM

UMS

UMT

UDM

UMK

102020420020030110100222

Rajah 3.9: Bilangan Penerbitan Berasaskan Impak Faktor Dihasilkan Ditiap Tiap Universiti

10%

90%

Latihan Induksi

Pengajaran danPerkongsian Kepakaran

Kerjasama Dalam Pengajaran dan Perkongsian Kepakarandan Program Latihan Industri (2001-2009)

Universiti : UPM

78%

100% 31%

32%

Institusi Penyelidikan Peringkat Kebangsaan dan Antarabangsa

Jalinan Kerjasama IPTA dengan IPTA yang lain,IPTS dan

68%

69%

PE

NG

%)

LIB

AT

AN

(

22%

0%

UPM UMK UDM UMS

ANTARABANGSA

KEBANGSAAN

2

127113257 147 38

54

748

39 14

28 990250

469

245 51

179

821

35 26

0%10%20%30%40%50%60%70%80%90%

100%

pertanian ternakan akuakultur makanan

Kat

egor

i Pen

yelid

ikan

Bidang Penyelidikan

Kategori Penyelidikan vs Bidang Penyelidikan

jurnal tak berwasitjurnal berwasit buku dan bab dalam buku prosiding lain-lain

5%

32%

21%

37%

5%Lembaga Penasihat danProgram PertanianPertukaran Staf dan PelajarSerta Kemudahan MakmalKhidmat Nasihat danPerundingan

Kepakaran dan KemudahanP&P dan Pendidikan Bersama

Perundingan

Sumbangan UMK kepada IPTA / IPTS dan Institusi Penyelidikan

Sumbangan / Peranan IPTA / IPTS dan Institusi Penyelidikan Kepada UMK

29%

24%14%

33%

Kepakaran dan KemudahanP&P dan Penyelidikan BersamaSerta Menyediakan HospitalitiTempatan

Pertukaran Staf dan PelajarSerta Kemudahan MakmalKewangan

Khidmat Nasihat9%

56%9%

9%

9%

9%

Bayaran RoyaltiKewangan

Dana Penyelidikan danMaklumatDana Penyelidikan danKepakaran Sumber ManusiaKewangan dan KemudahanPenyelidikan

Sumbangan syarikat / industri dalam penyelidikan dan pengkomersilan

(2001-2009) - UPM

9%

64%

9%

18%

Sumbangan Universiti dalam penyelidikan dan pengkomersilan

(2001-2009) - UPM

Produk Baja AjibKepakaran

Sumber Manusia, Kemudahandan KepakaranDana Penyelidikan danKepakaran Sumber Manusia

Penempatanuntuk Latihan

50%Penempatauntuk Latihan

Amali, danLatihan Sangkut

Kakitangan25%

KemudahanGuna Tanah

25%

Bentuk kerjasama IPTa, IPTS dan Institusi Penyelidikan Antara Tahun 2008-2010

Universiti : UDM

91.30%

8.70%

Kebangsaan

Peringkat Kerjasama Antara IPTA dengan Syarikat / Industri dalam Perundingan

dan Perkhidmatan (2001-2009) Universiti : UPM

Kebangsaan

Antarabangsa

Antarabangsa Rajah 3.10: Kategori Penyelidikan Berasaskan Jurnal Berwasit


27

Pembentangan Penyelidikan di Peringkat kebangsaan dan antarabangsa

Pembentangan hasil penyelidikan melalui seminar dan konferensi merupakan kategori yang terbanyak dalam siri penerbitan yang dihasilkan di setiap universiti. Rajah 3.11 menunjukkan kategori tersebut mengikut universiti.


79.5

2.032.483.38

12.6 UPM

UMS

UMT

UDM

UMK


UPM

UMS

UMT

UDM

UMK

79.15

0.673.973.4212.8


Sains Pertanian

Sains Ternakan

Akualkultur

Sains Makanan

1810,48%132,4%

500,13%

1300,35%

213

1172

400

600

800

1000

1200

Kebangsaan

Antarabangsa

Universiti

JumlahPersidangan

1353

3

213

5 11 025

153

0

200

UDM UMS UMK UMT UPM



Bila

ng

an J

urn

al

0

100

200

300

400

500

600

700

800

900

>4>2 to 41 to 2<10



Bila

ng

an P

enye

lidik

an

Universiti

UPM UMS UMT UDM UMK

0

50

100

150

200

250

300

1206102838210

41

412

412

87

250

SP

ST

SA

SM


Universiti

Agensi Kerajaan

Agensi Tempatan


21 5136


5,081,8401,769,600

7,635,524

Universiti

Agensi Kerajaan

Agensi Tempatan

Agensi Antarabangsa

47,202,727


Jum

lah

Ger

an (R

M)

Universiti


5,000,000

10,000,000

15,000,000

20,000,000

25,000,000

30,000,000

35,000,000

SP

ST

SA

SM

0

Asas

Skop Kajian


Bila

ng

an P

enye

lidik

an

Gunaan


6

25

8

36

5

125

46

81920

81

48813

296

50

100

150

200

250

300

UPM

UMS

UMT

UDM

UMK

102020420020030110100222

Rajah 3.11: Kategori Penerbitan Berasaskan Seminar dan Konferens di dalam dan Luar Negara

Penerbit dan kategori Penerbitan

Kajian ini juga telah mengklasifikasikan penerbitan kepada beberapa kategori seperti penerbit profesional, penerbit yang membuat keuntungan, penerbit tempatan dan penerbitan yang menggunakan Bahasa Melayu. Rajah 3.12 menunjukkan peratusan kategori tersebut berasaskan kategori jurnal berwasit, jurnal tak berwasit, buku dan bab dalam buku, prosiding dan lain-lain.


28

51.97MPU8.21SMU24.3TMU79.3MDU76.0KMU

2

795

108 5

227

1801

0

23313

1598

272

0

107 171

17

0%10%20%30%40%50%60%70%80%90%

100%

profesional profit making tempatan bahasa melayu

Kat

egor

i Pen

yelid

ikan

Kategori Penerbit

Kategori Penerbit vs Kategori Penyelidikan

lain-lain

prosiding

buku dan bab dalam buku

jurnal tak berwasit

jurnal berwasit

50%

25%

25%

Penempatan untuk latihan amaliPenempatan untuk Amali, dan Sangkut KakitanganKemudahan Guna Tanah

Jalinan Kerjasama UDM dengan IPTA/IPTS dan Institusi Penyelidikan

42%

8% 8%

42%

Perkongsian Kepakaran

Panel Penasihat Menyediakan Kemudahan P&P

Kepakaran dan Panel Penasihat

Fakulti

PEN

GLI

BAT

AN

(%)

Peranan Industri dalam Pengajaran dan Pembelajaran di UMK

10%15%20%25%30% 57%

35%

8%

Bilangan Peserta Menyertai Kursus di UPM antara tahun 2007 hingga 2009

Tahun 2007

Tahun 2008

Tahun 2009

43%

11%

Tahun 2007

Tahun 2008

Tahun 2009

Program / Aktiviti yang dijalankan di UPM di antara tahun 2007 hingga 2009

46%

0.00%2.00%4.00%6.00%8.00%

10.00%12.00%14.00%

Pera

tusa

n

Bulan

Peratusan Program Lawatan dan Pemantauan Bagi Tahun 2009 Universiti: UPM

20%

25%

30%

GE(

%)

Bilangan Peserta yang Mengikuti Kursus Jangka Pendek Tahun 2009:UPM

15%

PER

CEN

TA

10%

Penternakan Kambing Boer

Intensif Sains Tanah

Pemprosesan Makanan Ruminan

Pengembangan Keusahawanan dan

Koperasi

Asas Pengembangan

Pertanian

0.00%2.00%

4.00%6.00%

8.00%10.00%12.00%

14.00%16.00%

18.00%20.00%

Pera

tusa

nBulan

Pembangunan untuk Tahun 2009 Universiti: UPMPeratusan Program Mesyuarat/Lawatan dan Kerja

UPM 57.80%

UDM 50%

UMK 21.21%

UMT 37.10%

UMS 40%

Rajah 3.12: Kategori Penerbitan Berasaskan Status Penerbit

Rajah 3.12 menunjukkan sebilangan besar penerbit jurnal adalah daripada kategori profesional (prosiding) dan jurnal berwasit yang tertinggi didaftar adalah daripada kategori penerbit yang mengenakan bayaran kepada pelanggan (profit making) yang didaftar diluar negara (87.6%), diikuti berwasit tempatan (11.9%) dan berwasit Bahasa Melayu (0.5%)

anaLIsIs swot

kekuatan

Universiti tempatan mempunyai kekuatan tenaga pengajar dan pengalaman untuk menghasilkan penyelidikan yang bermutu dan inovasi ke arah pemodenan sektor pertanian negara. Penyelidikan berbentuk gunaan adalah seimbang dengan penyelidikan asas dengan nisbah 2:1 (gunaan : asas). Seperti yang dijangka, Universiti Putra Malaysia yang bermula daripada Kolej Pertanian Malaya dan meneruskan Fakulti Pertanian selepas penutupan Fakulti Pertanian di Universiti Malaya, mengungguli kesemua jenis penyelidikan dan Penerbitan.

Inovasi yang berasaskan hasil penyelidikan tidak dapat dikategorikan secara terperinci disebabkan tiada maklumat khusus. Pencapaian negara dalam bidang pengkomersialan pertanian seperti kelapa sawit, getah, lada hitam dan lain-lain lagi bermula daripada pembelajaran dan penyelidikan asas yang bermula di universiti.


29

kelemahan

Aspek inovasi penyelidikan yang menghasilkan teknologi siap dan dapat dikomersialkan masih lagi kurang berbanding dengan jumlah dan kos penyelidikan yang telah dijalankan. Ini kerana sektor swasta dan industri masih lagi kurang memberi peruntukan penyelidikan kepada universiti tempatan. Jaringan dengan universiti luar negeri juga masih lagi kurang teknologi baru dan jaringan penyelidikan bersama perlu ditingkatkan lagi.

Peluang

Hasil penyelidikan dan inovasi yang kreatif mampu menaikkan taraf ekonomi berasaskan pertanian untuk dijadikan pemangkin enjin ketiga pembangunan (third engine of growth). Penyelidikan dan inovasi juga dilihat mampu meningkatkan competative edge pengeluaran negara dalam isu globalisasi dan perdangan bebas serta peneraju dunia dalam bidang pertanian.

Kekurangan makanan dunia dan import yang besar bahan makanan haiwan dan manusia ke Malaysia perlu diambil peluang melalui penghasilan teknologi dan inovasi oleh universiti-universiti tempatan. Peningkatan populasi global yang bukan sahaja berlaku di Malaysia malah di seluruh dunia telah memberi peluang yang besar kepada keperluan pengeluaran makanan tempatan.

ancaman

Aspek penyelidikan di sektor pertanian kurang mendapat penekanan oleh pihak kerajaan dan swasta dan hal ini mengakibatkan dana yang terhad. Jumlah kawasan pertanian baru untuk tujuan pengeluaran tanaman terus berkurangan disebabkan kawasan premium telah digunakan untuk tanaman komersial seperti kelapa sawit dan getah. Persepsi yang salah terhadap bidang pertanian dan kekurangan minat di kalangan ketua kerajaan telah memberi hala tuju yang negatif terhadap sektor pertanian negara.

ruMusan

1. Daripada analisa yang telah dijalankan, jumlah penyelidikan yang dihasilkan pada 10 tahun (1999-2009) ialah sebanyak 444 buah dan telah menghasilkan 3800 penerbitan dengan melibatkan kos penyelidikan RM 63 juta. Sebahgian besar peruntukan tersebut adalah daripada kerajaan.

2. Penyelidikan berasaskan pertanian (perladangan dan bioteknologi) telah menyumbangkan lebih kurang 75% daripada keseluruhan aktiviti diikuti dengan penyelidikan dalam bidang ternakan dan akuakultur.


30

3. Masalah utama yang dihadapi ialah kekurangan tanah dan ladang untuk kajian berbentuk komersial serta latihan pelajar secara hand’s on.

Cadangan

1. Memperoleh peruntukan yang lebih besar khasnya daripada sektor swasta untuk membolehkan kajian berbentuk komersial, mampan, praktikal dan jaringan dengan pihak swasta untuk mempercepat perpindahan teknologi antara kedua belah pihak. Penyelidikan disarankan lebih banyak berbentuk gunaan, misalnya nisbah gunaan:asas 2:1.

2. Memberi tumpuan (fokus) penyelidikan kepada beberapa bidang:

a) Biak baka dan pembenihanb) Penjenteraan atau Mekanisasic) Pertanian persisd) Integrasi Teknologi Maklumate) Aspek-aspek Keselamatan Makananf) Perlindungan Tanamang) Fisiologi tumbuhanh) Pengurusan sisa i) Aspek-aspek pengurangan kos makanan ternakan

3. Mengadakan lebih banyak forum interaktif antara universiti tempatan dan luar negara serta pihak swasta untuk mempercepat perpindahan teknologi.

4. Melibatkan pensyarah jemputan daripada sektor swasta di universiti tempatan dan skema penggalakan pertukaran kakitangan sektor swasta dan universiti.

5. Membanyakkan penerbitan bahan cetak para-ilmiah untuk petani dan peladang kecil bagi mengetengahkan teknologi baru. Di samping itu penerbitan untuk jurnal berwasit dan berimpak tinggi terus diperteguhkan di universiti tempatan.

6. Menerbitkan bahan berbentuk komersial seperti pelan perniagaan untuk kesemua aspek pertanian secara mono cropping atau integrasi dengan model perniagaan yang lain untuk memudahkan pelanggan menceburi bidang yang telah terbukti berjaya serta mempertingkatkan konsep ’pertanian adalah perniagaan’.

Latar beLakang

Bidang pertanian merupakan bidang yang luas dan melibatkan berbagai-bagai agensi daripada sektor awam atau swasta. Sehubungan dengan itu, untuk menjayakan bidang ini, bidang pertanian memerlukan satu kerjasama untuk memastikan rantaian nilai dalam bidang ini dapat dipertingkatkan. Bidang ini bermula dengan penanaman atau pemeliharaan haiwan ternakan, hingga kepada pembangunan produk dan seterusnya kepada pasaran. Sebagai sebuah universiti, tiga peranan utamanya terdiri daripada pengajaran program akademik, penyelidikan dan inovasi, dan perkhidmatan terhadap masyarakat. Dalam menjayakan peranan ini, universiti tidak akan dapat memisahkanya daripada terlibat dengan industri dan masyarakat. Industri pula terlibat dalam pengajaran dan pembangunan program akademik. Industri juga terlibat dalam memastikan penyelidikan dan inovasi diterjemahkan kepada sesuatu yang mempunyai nilai komersial. Dalam perkhidmatan masyarakat, universiti terlibat melalui perundingan dan sumbangan kepakaran dalam pembangunan masyarakat. Oleh itu, industri dan masyarakat seharusnya menjadi sebahagian daripada perancangan hala tuju pembangunan sesebuah universiti. Keadaan ini akan menjadi lebih ketara bagi bidang pertanian oleh kerana skop bidang yang luas. Dalam pertanian, aspek pendidikan bidang pertanian, proses hiliran seperti pemprosesan makanan dan bahan serta pembangunan produk dan pemasaran produk pertanian yang semuanya melibatkan berbagai pihak. Oleh itu pentingnya, bidang pertanian mewujudkan jalinan kerjasama yang lebih tersusun dengan berbagai-bagai pihak termasuk IPT yang lain, institusi penyelidikan, masyarakat, dan industri yang menggunakan hasil pertanian sebagai bahan mentah dan pihak yang terlibat dalam pemasaran sesuatu produk pertanian.

Dalam menetapkan hala tuju dalam bidang pertanian, khususnya dalam memperkukuhkan jalinan kerjasama dengan berbagai-bagai pihak adalah penting untuk menilai dan menjawab beberapa persoalan:

1. Apakah tahap jalinan kerjasama oleh IPTA dengan institusi dan syarikat? – Tahap pencapaian penglibatan IPTA dengan industri, institusi pengajian tinggi, institusi penyelidikan dan syarikat berasaskan pertanian

BaB 4 jalinan industri dan masyarakat


32

2. Apakah kepentingan jalinan kerjasama? – Matlamat utama menjalin kerjasama adalah untuk: pengukuhan institusi

3. Apakah tahap sumbangan IPTA kepada pihak luar (termasuk pengkongsian kemudahan dan latihan)?

4. Apakah jenis jalinan kerjasama yang dijalankan (mengikut kemampuan dan keperluan)?

5. Apakah sumbangan dan perkhidmatan sebagai tanggung jawab sosial (perkhidmatan profesional)?

6. Adakah jalinan ini berupaya menjana pendapatan kepada universiti? – pendapatan diperoleh melalui penyelidikan kontrak, kerja perundingan, penggunaan kemudahan dan tugas analisis serta pengkomersialan hasil penyelidikan dalam bentuk royalti atau pemindahan teknologi.

Dengan kefahaman dalam aspek di atas, akan membolehkan setiap IPT mereka bentuk strategi untuk mewujudkan jalinan kerjasama dengan masyarakat mengikut kemampuan dan keperluan. Adalah penting juga IPT perlu melihat jalinan yang diwujudkan dengan pihak industri dan masyarakat seharusnya berupaya menjana pendapatan untuk universiti dalam bentuk yang telah dinyatakan di atas.

status seMasa

Jalinan kerjasama dalam bidang pertanian melibatkan kerjasama IPTA dengan industri. Antara aspek yang ditekankan dalam jalinan kerjasama dalam bidang pertanian ini meliputi pengajaran, tanggungjawab sosial, perkhidmatan (perundingan) dan penyelidikan dan pengkomersialan. Skop jalinan antara institusi pengajian tinggi dengan pihak industri adalah seperti ditunjukkan dalam Rajah 4.1. Rajah ini merumuskan bahawa industri dan universiti tidak dapat dipisahkan dalam usaha mencemerlangkan IPT dalam semua bidang, termasuk bidang pertanian.

jalinan kerjasama dengan Institusi Pengajian tinggi dan Institusi Penyelidikan

Institut Pengajian Tinggi Awam yang menawarkan program pertanian dan bidang berkaitan telah mengadakan jalinan kerjasama dengan institusi pengajian tinggi lain sama ada awam atau swasta. Jalinan kerjasama dengan institusi pengajian tinggi dan institusi penyelidikan dilaksanakan dalam pelbagai bentuk sama ada dalam pengajaran dan pembelajaran atau pertukaran kepakaran, penyelidikan bersama, program sangkutan dan perkhidmatan nasihat atau bimbingan.

BaB 4/ jalinan indusTri dan masyarakaT

33

UNIVERSITI

PENGAJARAN

PERKHIDMATAN (PERUNDINGAN)

PENYELIDIKAN DAN PENGKOMERSIALAN

TANGGUNG JAWAB SOSIAL

Penerbitan

Paten

Pengkomersialan danPemindahan teknologi

INDUSTRI

INDUSTRI

INDUSTRI

INDUSTRI

PengajianSiswazah

GeranPenyelidikan

kontrak

Program AkademikLatihan industri

PenyelidikanKontrak

Penyelesaianmasalah

ProdukProsesDasarPolisi

Pelajar

Penjanaan kewangan

Rajah 4.1: Skop Jalinan Kerjasama IPTA dengan IPTA yang lain, IPTS dan Institusi Penyelidikan

Jalinan kerjasama dengan institusi pengajian tinggi dan institusi penyelidikan melibatkan peringkat kebangsaan dan antarabangsa. Selain peringkat kebangsaan institusi pengajian tinggi dan institusi penyelidikan meluaskan lagi jalinan kerjasama pada peringkat kebangsaan dan antarabangsa. Rajah 4.2 menunjukkan jalinan kerjasama pada peringkat kebangsaan dan antarabangsa di institusi pengajian tinggi dalam bidang pertanian.

Carta menunjukkan bantuan dan kerjasama daripada pihak industri oleh UPM bertujuan sama ada dalam bentuk pengajaran dan perkongsian kepakaran dan program latihan industri kepada para pelajar. Dalam pengajaran dan pembelajaran, 90% kerjasama diberikan dalam bentuk program latihan industri. Peranan industri dalam program ini adalah dengan memberi latihan dan penyeliaan kepada para pelajar. Sebanyak 10% pula adalah bantuan dalam bentuk pengajaran dan perkongsian kepakaran. Hasil yang telah dicapai berdasarkan kepada bentuk kerjasama ini pelajar dapat mengikuti kursus dengan jayanya dan perkongsian ilmu.


34

10%

90%

Latihan Induksi



Universiti : UPM

78%

100% 31%

32%



68%

69%

PE

NG

%)

LIB

AT

AN

(

22%

0%

UPM UMK UDM UMS

ANTARABANGSA

KEBANGSAAN

2

127113257 147 38

54

748

39 14

28 990250

469

245 51

179

821

35 26

0%10%20%30%40%50%60%70%80%90%

100%


Kat

egor

i Pen

yelid

ikan

Bidang Penyelidikan



5%

32%

21%

37%



Perundingan



29%

24%14%

33%



Khidmat Nasihat9%

56%9%

9%

9%

9%




(2001-2009) - UPM

9%

64%

9%

18%


(2001-2009) - UPM






Kakitangan25%

KemudahanGuna Tanah

25%


Universiti : UDM

91.30%

8.70%

Kebangsaan



Kebangsaan

Antarabangsa

Antarabangsa

Rajah 4.2: Bantuan dan Kerjasama daripada Pihak Industri atau Syarikat dalam Pengajaran dan Perkongsian Kepakaran dan Program Latihan Industri

10%

90%

Latihan Induksi



Universiti : UPM

78%

100% 31%

32%



68%

69%

PE

NG

%)

LIB

AT

AN

(

22%

0%

UPM UMK UDM UMS

ANTARABANGSA

KEBANGSAAN

2

127113257 147 38

54

748

39 14

28 990250

469

245 51

179

821

35 26

0%10%20%30%40%50%60%70%80%90%

100%


Kat

egor

i Pen

yelid

ikan

Bidang Penyelidikan



5%

32%

21%

37%



Perundingan



29%

24%14%

33%



Khidmat Nasihat9%

56%9%

9%

9%

9%




(2001-2009) - UPM

9%

64%

9%

18%


(2001-2009) - UPM






Kakitangan25%

KemudahanGuna Tanah

25%


Universiti : UDM

91.30%

8.70%

Kebangsaan



Kebangsaan

Antarabangsa

Antarabangsa

Rajah 4.3: Jalinan Kerjasama IPTA dengan IPT Lain, IPTS dan Institusi Penyelidikan Pada Peringkat Kebangsaan dan Antarabangsa dalam Tempoh 2001-2009


35

Berdasarkan Rajah 4.3, Universiti Putra Malaysia (UPM) didapati 78% jalinan kerjasama yang telah di jalankan pada peringkat kebangsaan. Antara institusi lain yang terlibat seperti Universiti Malaysia Sarawak (UNIMAS), Jabatan Pertanian Sarawak, Jabatan Pertanian Bahagian Miri, Lembaga LADA Malaysia, Kementerian Pengajian Tinggi, Kementerian Pertanian dan Industri Asas Tani, MPOB dan Academy Sains Malaysia. Manakala, pada peringkat antarabangsa, UPM terlibat menjalinkan kerjasama dengan University of Tehran Iran.

Universiti Malaysia Kelantan (UMK) menunjukkan penglibatan sebanyak 68% jalinan kerjasama pada peringkat kebangsaan. Antaranya melibatkan UIAM, UPM, UNIMAP dan lain-lain. Pada peringkat antarabangsa menunjukkan 32% daripada jalinan kerjasama yang antaranya kerjasama dengan Institut Teknologi Bandung, Institut Agama Islam Negeri AR Raniri, Universitas Bengkulu dan lain-lain.

Universiti Darul Iman Malaysia (UDM) pula hanya melibatkan jalinan kerjasama pada peringkat kebangsaan sahaja. Kerjasama yang telah dijalankan termasuklah dengan Jabatan Perkhidmatan Veterinar, Terengganu, Jabatan Pertanian Negeri Terengganu, Pusat Latihan Veterinar, Jerangau dan Institut Latihan Veterinar, Kluang.

Universiti Malaysia Sabah (UMS) pula lebih memberi penumpuan kepada kerjasama pada peringkat antarabangsa berbanding dengan peringkat kebangsaan iaitu 69%. Antara institusi terlibat termasuklah Kinki University, Japan, Kagoshima University, Royal Agricultural College, UK dan lain-lain. Pada peringkat kebangsaan melibatkan Kementerian Pertanian dan Industri Makanan Negeri Sabah, Koperasi Pembangunan Desa, Sabah dan lain-lain. Rajah ini memberi rumusan bahawa tiada keseragaman corak jalinan kerjasama oleh IPTA dengan institusi antarabangsa, yang membayangkan pendekatan di ambil mengikut keperluan.

Rajah 4.4 menunjukkan peranan industri dalam pengajaran dan pembelajaran di UMK. Kerjasama yang diberikan adalah dalam bentuk perkongsian kepakaran, panel penasihat, menyediakan kemudahan P&P dan selaku panel penasihat fakulti. Sumbangan dan perkongsian kepakaran staf UMK menunjukkan 42%, diberikan kepada industri yang antaranya terdiri daripada Kelantan Biotech, Sdn Bhd., Zenxin Agri-Organic Food Sdn Bhd dan lain-lain. Industri yang dilantik sebagai panel penasihat universiti menunjukkan 8% penglibatan. Manakala peranan industri dari segi menyediakan kemudahan untuk P&P adalah 8%. Kerjasama dari segi kepakaran dan panel penasihat fakulti kepada UMK menunjukkan 42%, dan antara industri yang terlibat termasuk SHELL Malaysia, Biotech Corporation, Chemical Co. Malaysia, Kit Farm Sdn.Bhd, dan lain-lain yang berperanan memberi perkhidmatan nasihat kepada fakulti dan program yang ditawarkan.


36


2

795

108 5

227

1801

0

23313

1598

272

0

107 171

17

0%10%20%30%40%50%60%70%80%90%

100%


Kat

egor

i Pen

yelid

ikan

Kategori Penerbit


lain-lain

prosiding


jurnal tak berwasit

jurnal berwasit

50%

25%

25%



42%

8% 8%

42%




Fakulti

PEN

GLI

BAT

AN

(%)


10%15%20%25%30% 57%

35%

8%


Tahun 2007

Tahun 2008

Tahun 2009

43%

11%

Tahun 2007

Tahun 2008

Tahun 2009


46%

0.00%2.00%4.00%6.00%8.00%

10.00%12.00%14.00%

Pera

tusa

n

Bulan


20%

25%

30%

GE(

%)


15%

PER

CEN

TA

10%





Koperasi

Asas Pengembangan

Pertanian

0.00%2.00%

4.00%6.00%

8.00%10.00%12.00%

14.00%16.00%

18.00%20.00%

Pera

tusa

n

Bulan


UPM 57.80%

UDM 50%

UMK 21.21%

UMT 37.10%

UMS 40%

Rajah 4.4: Peranan Industri dalam Pengajaran dan Pembelajaran Terhadap UMK


2

795

108 5

227

1801

0

23313

1598

272

0

107 171

17

0%10%20%30%40%50%60%70%80%90%

100%


Kat

egor

i Pen

yelid

ikan

Kategori Penerbit


lain-lain

prosiding


jurnal tak berwasit

jurnal berwasit

50%

25%

25%



42%

8% 8%

42%




Fakulti

PEN

GLI

BAT

AN

(%)


10%15%20%25%30% 57%

35%

8%


Tahun 2007

Tahun 2008

Tahun 2009

43%

11%

Tahun 2007

Tahun 2008

Tahun 2009


46%

0.00%2.00%4.00%6.00%8.00%

10.00%12.00%14.00%

Pera

tusa

n

Bulan


20%

25%

30%

GE(

%)


15%

PER

CEN

TA

10%





Koperasi

Asas Pengembangan

Pertanian

0.00%2.00%

4.00%6.00%

8.00%10.00%12.00%

14.00%16.00%

18.00%20.00%

Pera

tusa

n

Bulan


UPM 57.80%

UDM 50%

UMK 21.21%

UMT 37.10%

UMS 40%

Rajah 4.5: Jalinan Kerjasama UDM dengan IPTA atau IPTS dan Institusi Penyelidikan

Bagi UDM, didapati kerjasama dengan IPTA atau IPTS dan institusi penyelidikan adalah berbeza dengan strategi UMK. Bentuk kerjasama dari segi penempatan untuk latihan amali menunjukkan 50%, contohnya dengan penglibatan Jabatan Perkhidmatan Terengganu dan Pusat Latihan Veterinar, Jerangau. Penempatan untuk amali pelajar dan program sangkutan staf berlaku dalam sekitar 25%, manakala 25% pula bagi institusi penyelidikan dengan Institut Latihan Veterinar, Kluang dan Jabatan Pertanian Terengganu terlibat melalui program kerjasama dari segi kemudahan guna tanah.


37

10%

90%

Latihan Induksi



Universiti : UPM

78%

100% 31%

32%



68%

69%

PE

NG

%)

LIB

AT

AN

(

22%

0%

UPM UMK UDM UMS

ANTARABANGSA

KEBANGSAAN

2

127113257 147 38

54

748

39 14

28 990250

469

245 51

179

821

35 26

0%10%20%30%40%50%60%70%80%90%

100%


Kat

egor

i Pen

yelid

ikan

Bidang Penyelidikan



5%

32%

21%

37%



Perundingan



29%

24%14%

33%



Khidmat Nasihat9%

56%9%

9%

9%

9%




(2001-2009) - UPM

9%

64%

9%

18%


(2001-2009) - UPM






Kakitangan25%

KemudahanGuna Tanah

25%


Universiti : UDM

91.30%

8.70%

Kebangsaan



Kebangsaan

Antarabangsa

Antarabangsa

Rajah 4.6: Sumbangan UMK kepada IPTA/IPTS dan Institusi Penyelidikan

Rajah 4.6 menunjukkan sumbangan atau peranan UMK kepada IPTA/IPTS dan institusi penyelidikan. Sumbangan dari segi kepakaran dan kemudahan P&P dan penyelidikan bersama ialah sebanyak 37%. Beberapa universiti, seperti Universitas Bengkulu dan Universiti Prince of Songkla adalah antara yang telah menjalinkan kerjasama dari segi perkongsian kepakaran dan kemudahan. Aktiviti pertukaran staf dan pelajar serta kemudahan makmal untuk jangka masa yang singkat adalah sekitar 32%. Manakala sumbangan dari segi khidmat nasihat dan perundingan ialah 21%. Sumbangan dari segi perundingan dan lembaga penasihat dalam program berkaitan dengan pertanian adalah sebanyak 5%.

Data dalam Rajah 4.7 menunjukkan sumbangan atau peranan yang dimainkan oleh IPTA/IPTS dan institusi penyelidikan kepada UMK. Kepakaran dan kemudahan P&P dan penyelidikan bersama serta penyediaan hospitaliti tempatan merupakan sumbangan tertinggi sebanyak 33%. Pertukaran staf dan pelajar serta kemudahan makmal pula menunjukkan 29%. Antaranya melibatkan UiTM, Universiti Malaysia Pahang (UMP), UDM dan lain-lain. Sumbangan dari segi kewangan pula menunjukkan sumbangan sebanyak 24%, yang antaranya melibatkan Institut Penyelidikan Tinggi Negara (IPPTN), Unit Perancangan Ekonomi Negeri (UPEN) dan lain-lain. Peranan dari segi khidmat nasihat yang diberikan kepada UMK pula menunjukkan sebanyak 14%.


38

10%

90%

Latihan Induksi



Universiti : UPM

78%

100% 31%

32%



68%

69%

PE

NG

%)

LIB

AT

AN

(

22%

0%

UPM UMK UDM UMS

ANTARABANGSA

KEBANGSAAN

2

127113257 147 38

54

748

39 14

28 990250

469

245 51

179

821

35 26

0%10%20%30%40%50%60%70%80%90%

100%


Kat

egor

i Pen

yelid

ikan

Bidang Penyelidikan



5%

32%

21%

37%



Perundingan



29%

24%14%

33%



Khidmat Nasihat9%

56%9%

9%

9%

9%




(2001-2009) - UPM

9%

64%

9%

18%


(2001-2009) - UPM






Kakitangan25%

KemudahanGuna Tanah

25%


Universiti : UDM

91.30%

8.70%

Kebangsaan



Kebangsaan

Antarabangsa

Antarabangsa

Rajah 4.7: Sumbangan/Peranan IPTA/IPTS dan Institusi Penyelidikan kepada UMK

PengLIbatan IPta dengan IndustrI atau syarIkat

Industri berasaskan pertanian sangatlah luas dari sudut proses huluan dan hilirannya. Terdapat syarikat yang terlibat dalam menghasilkan tanaman sebagai pendekatan untuk membekalkan bahan mentah sama ada sebagai sumber makanan ataupun diproses untuk menjadi produk baru yang bernilai tambah dengan nilai komersial yang lebih tinggi. Kerjasama universiti dengan industri dalam sektor pertanian boleh berlaku dalam dua bentuk tersebut. Dalam proses hiliran sektor pertanian, fokus utama adalah untuk meningkatkan nilai tambah hasil pertanian yang akan dicapai melalui kerjasama dengan pihak industri. Terdapat banyak industri yang dikaitkan dengan sektor pertanian yang kini termasuk juga aktiviti yang melibatkan pemasaran hasil pertanian, bahan pertanian sebagai bahan mentah dalam pembangunan produk atau penggunaan teknologi dalam menjayakan pertanian. Lampiran 2 memberikan senarai penglibatan IPTA dalam industri atau syarikat berasaskan pertanian.

Pencapaian IPTA melalui penglibatan dengan industri atau syarikat meliputi pengajaran dan pembelajaran yang merupakan salah satu aktiviti yang melibatkan IPTA dalam industri atau syarikat berasaskan pertanian. Khidmat nasihat kepakaran dari IPTA (perundingan), sumbangan kepakaran daripada industri ke IPTA serta penyelidikan dan pengkomersialan hasil penyelidikan juga merupakan aktiviti yang melibatkan industri atau syarikat. Kesemua aktiviti ini jelas mencerminkan tahap atau pencapaian dari segi penglibatan IPT dengan pihak industri atau syarikat. Sesebuah IPT yang Berjaya melibatkan diri dalam semua jenis aktiviti yang ditunjukkan memberi pengertian IPT tersebut telah mencapai tahap yang mantap.


39

10%

90%

Latihan Induksi



Universiti : UPM

78%

100% 31%

32%



68%

69%

PE

NG

%)

LIB

AT

AN

(

22%

0%

UPM UMK UDM UMS

ANTARABANGSA

KEBANGSAAN

2

127113257 147 38

54

748

39 14

28 990250

469

245 51

179

821

35 26

0%10%20%30%40%50%60%70%80%90%

100%

pertanian ternakan akuakultur makananK

ateg

ori P

enye

lidik

an

Bidang Penyelidikan



5%

32%

21%

37%



Perundingan



29%

24%14%

33%



Khidmat Nasihat9%

56%9%

9%

9%

9%




(2001-2009) - UPM

9%

64%

9%

18%


(2001-2009) - UPM






Kakitangan25%

KemudahanGuna Tanah

25%


Universiti : UDM

91.30%

8.70%

Kebangsaan



Kebangsaan

Antarabangsa

Antarabangsa

Rajah 4.8: Sumbangan Syarikat atau Industri Melalui Kerjasama antara UPM dengan Syarikat atau Industri dalam Penyelidikan dan Pengkomersialan

Pelbagai bentuk sumbangan syarikat atau industri dalam penyelidikan dan pengkomersialan dilaporkan di UPM. Berdasarkan carta di atas sumbangan lebih diberikan dalam bentuk menjana sumber kewangan termasuk penjanaan dana penyelidikan sebanyak 56%. Hanya 9% sumbangan diterima dalam bentuk bayaran royalti kepada UPM. Dari segi gabungan sumbangan dalam bentuk dana penyelidikan dan maklumat atau dana penyelidikan dan kepakaran sumber manusia atau kewangan dan kemudahan penyelidikan dan sumbangan kepakaran sumber manusia, kemudahan penyelidikan dan dana penyelidikan meliputi 27% daripada sumbangan dari syarikat atau industri dan ini adalah amat penting dalam meningkatkan hasil penyelidikan dan pengkomersialan.

Dalam sesuatu kerjasama, sumbangan industri atau syarikat dalam menjayakan penyelidikan dan pengkomersialan perlu disokong oleh sumbangan yang boleh diberikan oleh IPT. IPT memberi sumbangan kepada penyelidikan dan pengkomersialan dalam bentuk sama ada dari segi bahan kajian/bahan kimia seperti baja, kepakaran sumber manusia atau kemudahan penyelidikan.


40

10%

90%

Latihan Induksi



Universiti : UPM

78%

100% 31%

32%



68%

69%

PE

NG

%)

LIB

AT

AN

(

22%

0%

UPM UMK UDM UMS

ANTARABANGSA

KEBANGSAAN

2

127113257 147 38

54

748

39 14

28 990250

469

245 51

179

821

35 26

0%10%20%30%40%50%60%70%80%90%

100%


Kat

egor

i Pen

yelid

ikan

Bidang Penyelidikan



5%

32%

21%

37%



Perundingan



29%

24%14%

33%



Khidmat Nasihat9%

56%9%

9%

9%

9%




(2001-2009) - UPM

9%

64%

9%

18%


(2001-2009) - UPM






Kakitangan25%

KemudahanGuna Tanah

25%


Universiti : UDM

91.30%

8.70%

Kebangsaan



Kebangsaan

Antarabangsa

AntarabangsaRajah 4.9: Sumbangan UPM Melalui Jalinan Kerjasama dengan Syarikat

atau Industri dalam Penyelidikan dan Pengkomersialan

Sumbangan UPM dalam penyelidikan dan pengkomersialan dari segi sumbangan kepakaran sumber manusia meliputi 64%. Walau bagaimanapun, terdapat gabungan sumbangan yang diberikan yang terdiri daripada sumbangan dana penyelidikan dan kepakaran sumber manusia. Berdasarkan kajian sebanyak 18% sumbangan diberikan dalam bentuk dana penyelidikan dan kepakaran sumber manusia manakala 9% lagi sumbangan dalam kepakaran sumber manusia, kemudahan dan kepakaran. Sebanyak 9% sumbangan juga tertumpu kepada sumbangan produk hasil penyelidikan sperti baja diberikan kepada syarikat untuk dibangunkan hingga keperingkat pengkomersialan.

Bentuk kerjasama lebih tertumpu kepada penempatan untuk latihan amali sebanyak 50%. Melalui kerjasama ini pelajar didedahkan kepada pihak industri untuk mendapat latihan yang berkaitan dengan bidang pengajian mereka. Kemudahan guna tanah juga antara kerjasama yang dijalinkan dengan Jabatan Pertanian Negeri Terengganu dan sumbangan yang diberikan ialah melalui pembiayaan pembangunan. Selain itu, kerjasama dijalinkan melalui penempatan untuk latihan amali dan latihan sangkutan untuk staf dengan sumbangan yang diberikan adalah melalui penyediaan kemudahan termasuk pendedahan dalam bidang perternakan.


41

10%

90%

Latihan Induksi



Universiti : UPM

78%

100% 31%

32%



68%

69%

PE

NG

%)

LIB

AT

AN

(

22%

0%

UPM UMK UDM UMS

ANTARABANGSA

KEBANGSAAN

2

127113257 147 38

54

748

39 14

28 990250

469

245 51

179

821

35 26

0%10%20%30%40%50%60%70%80%90%

100%


Kat

egor

i Pen

yelid

ikan

Bidang Penyelidikan



5%

32%

21%

37%



Perundingan



29%

24%14%

33%



Khidmat Nasihat9%

56%9%

9%

9%

9%




(2001-2009) - UPM

9%

64%

9%

18%


(2001-2009) - UPM






Kakitangan25%

KemudahanGuna Tanah

25%


Universiti : UDM

91.30%

8.70%

Kebangsaan



Kebangsaan

Antarabangsa

Antarabangsa

Rajah 4.10: Bentuk Kerjasama IPTA, IPTS dan Institusi Penyelidikan antara Tahun 2008-2010 Universiti Darul Iman, Malaysia

PerundIngan dan PerkHIdMatan kePakaran

Penglibatan UPM dan UMK dalam kerja perundingan diberi dalam Lampiran 3.

10%

90%

Latihan Induksi



Universiti : UPM

78%

100% 31%

32%



68%

69%

PE

NG

%)

LIB

AT

AN

(

22%

0%

UPM UMK UDM UMS

ANTARABANGSA

KEBANGSAAN

2

127113257 147 38

54

748

39 14

28 990250

469

245 51

179

821

35 26

0%10%20%30%40%50%60%70%80%90%

100%


Kat

egor

i Pen

yelid

ikan

Bidang Penyelidikan



5%

32%

21%

37%



Perundingan



29%

24%14%

33%



Khidmat Nasihat9%

56%9%

9%

9%

9%




(2001-2009) - UPM

9%

64%

9%

18%


(2001-2009) - UPM






Kakitangan25%

KemudahanGuna Tanah

25%


Universiti : UDM

91.30%

8.70%

Kebangsaan



Kebangsaan

Antarabangsa

Antarabangsa

Rajah 4.11: Peringkat Jalinan Kerjasama antara UPM dengan Syarikat atau Industri dalam Perundingan dan Perkhidmatan (2001-2009)


42

Kerjasama antara UPM dengan syarikat atau industri dalam perundingan dan perkhidmatan dijalinkan pada peringkat kebangsaan dan antarabangsa. Berdasarkan Rajah 4.11, jalinan kerjasama lebih tertumpu pada peringkat kebangsaan iaitu 91.3% berbanding dengan pada peringkat antarabangsa. Hanya 8.7% jalinan kerjasama pada peringkat antarabangsa dilaksanakan. Tahap jalinan kerjasama pada peringkat antarabangsa masih rendah dan perlu diberi perhatian tentang faktor penyebab dan seterusnya penyelesaian kepada masalah ini dikenal pasti.

Aktiviti perundingan bagi UDM, UMT, dan UMS masih rendah. Walau bagaimanapun, terdapat kerja perundingan dijalankan oleh UMK melalui penyelidikan kontrak dan khidmat nasihat, selain sumbangan kepakaran kepada agensi kerajaan tanpa memperoleh sebarang ganjaran.

PrograM PengeMbangan dan PerkHIdMatan ProfesIonaL

Pertanian adalah aktiviti ekonomi yang dijalankan untuk masyarakat dan dengan demikian, ia memerlukan penglibatan masyarakat. Sumbangan IPTA dalam bidang pertanian kepada masyarakat boleh dilihat sebagai suatu aktiviti perundingan sama ada dengan ganjaran atau tanpa ganjaran. Ganjaran merujuk kepada bayaran yang diterima di atas suatu tugas yang dilaksanakan atas permintaan sebuah syarikat, manakala tanpa ganjaran merujuk kepada tugas perundingan sebagai khidmat masyarakat. Khidmat masyarakat boleh berupa penyelidikan kontrak, ceramah dan kursus jangka pendek, serta bimbingan kepada masyarakat petani. Masyarakat juga termasuk perkhidmatan yang diberikan kepada agensi awam seperti pejabat Perkhidmatan Haiwan, MARDI, Jabatan Pertanian, FAMA dan lain-lain. Lampiran 4 menunjukkan ringkasan sumbangan yang dibuat oleh IPTA kepada masyarakat pertanian yang dilaksanakan dalam bentuk sama ada penyelidikan kontrak, khidmat nasihat dan bimbingan kepada petani, kursus jangka pendek atau kerjasama dengan agensi pertanian. Program perkhidmatan profesional boleh dilaksanakan melalui salah satu aktiviti berikut:

1. Kursus Jangka Pendek kepada komuniti petani dan agro industri 2. Program bimbingan pertanian dan perniagaan dalam pertanian 3. Program Khidmat nasihat tentang amalan pertanian yang baik 4. Projek Pertanian untuk masyarakat 5. Perkhidmatan pertanian 6. Program pembasmian kemiskinan 7. Program keusahawanan tani 8. Program pembangunan produk berasaskan pertanian


43


2

795

108 5

227

1801

0

23313

1598

272

0

107 171

17

0%10%20%30%40%50%60%70%80%90%

100%


Kat

egor

i Pen

yelid

ikan

Kategori Penerbit


lain-lain

prosiding


jurnal tak berwasit

jurnal berwasit

50%

25%

25%



42%

8% 8%

42%




Fakulti

PEN

GLI

BAT

AN

(%)


10%15%20%25%30% 57%

35%

8%


Tahun 2007

Tahun 2008

Tahun 2009

43%

11%

Tahun 2007

Tahun 2008

Tahun 2009


46%

0.00%2.00%4.00%6.00%8.00%

10.00%12.00%14.00%

Pera

tusa

n

Bulan


20%

25%

30%

GE(

%)


15%

PER

CEN

TA

10%





Koperasi

Asas Pengembangan

Pertanian

0.00%2.00%

4.00%6.00%

8.00%10.00%12.00%

14.00%16.00%

18.00%20.00%

Pera

tusa

n

Bulan


UPM 57.80%

UDM 50%

UMK 21.21%

UMT 37.10%

UMS 40%

Program atau Aktiviti yang Dijalankan di UPM antara Tahun 2007 Hingga 2009

Rajah 4.12: Program atau Aktiviti Pengemabngan Pertanian yang Dijalankan di UPM pada antara Tahun 2007 Hingga 2009

Rajah 4.12 menunjukkan program atau aktiviti yang telah dijalankan di UPM antara tahun 2007 hingga 2009. Pada tahun 2008 menunjukkan 46%, menyamai pencapaian pada tahun 2007 sebanyak 43%, manakala amat berkurang pada tahun 2009 dengan pencapaian hanya sebanyak 11% daripada jumlah aktiviti dalam tiga tahun terakhir tersebut. Pada tahun 2007, terdapat banyak program telah dijalankan yang antaranya termasuklah program seperti seperti kursus tanaman buah, Kursus Keusahawanan Tani dan lain-lain. Tahun 2009 dengan 11% menunjukkan aktiviti yang mengarahkan kepada perkhidmatan masyarakat telah dikurangkan. Manakala, pada tahun 2007 yang menunjukkan 43% daripada jumlah aktiviti yang antaranya termasuklah seperti Kursus Perternakan Kambing Boer Siri 2, bengkel Fertigasi Rock Melon dan lain-lain.


44


2

795

108 5

227

1801

0

23313

1598

272

0

107 171

17

0%10%20%30%40%50%60%70%80%90%

100%


Kat

egor

i Pen

yelid

ikan

Kategori Penerbit


lain-lain

prosiding


jurnal tak berwasit

jurnal berwasit

50%

25%

25%



42%

8% 8%

42%




Fakulti

PEN

GLI

BAT

AN

(%)


10%15%20%25%30% 57%

35%

8%


Tahun 2007

Tahun 2008

Tahun 2009

43%

11%

Tahun 2007

Tahun 2008

Tahun 2009


46%

0.00%2.00%4.00%6.00%8.00%

10.00%12.00%14.00%

Pera

tusa

n

Bulan


20%

25%

30%

GE(

%)


15%

PER

CEN

TA

10%





Koperasi

Asas Pengembangan

Pertanian

0.00%2.00%

4.00%6.00%

8.00%10.00%12.00%

14.00%16.00%

18.00%20.00%

Pera

tusa

n

Bulan


UPM 57.80%

UDM 50%

UMK 21.21%

UMT 37.10%

UMS 40%

Rajah 4.13: Pecahan Peserta Menyertai Kursus di UPM antara tahun 2007 hingga 2009

Rajah 4.13 menunjukkan pecahan peserta yang menyertai kursus di UPM antara tahun 2007 hingga 2009 dengan jumlah peserta seramai 4991. Tahun 2007 menunjukkan peserta paling ramai terlibat dalam program yang dianjurkan oleh UPM dengan 57% atau bilangan peserta ialah 2845. Manakala, pada tahun 2008 menunjukkan 35% peserta yang terlibat. Tahun 2009 menunjukkan hanya 8% peserta yang menyertai program yang dianjurkan oleh UPM. Ini menunjukkan pengurangan dalam aktiviti perkongsian ilmu pengetahuan dalam bidang pertanian dengan masyarakat.


45


2

795

108 5

227

1801

0

23313

1598

272

0

107 171

17

0%10%20%30%40%50%60%70%80%90%

100%


Kat

egor

i Pen

yelid

ikan

Kategori Penerbit


lain-lain

prosiding


jurnal tak berwasit

jurnal berwasit

50%

25%

25%



42%

8% 8%

42%




Fakulti

PEN

GLI

BAT

AN

(%)


10%15%20%25%30% 57%

35%

8%


Tahun 2007

Tahun 2008

Tahun 2009

43%

11%

Tahun 2007

Tahun 2008

Tahun 2009


46%

0.00%2.00%4.00%6.00%8.00%

10.00%12.00%14.00%

Pera

tusa

n

Bulan


20%

25%

30%

GE(

%)


15%

PER

CEN

TA

10%





Koperasi

Asas Pengembangan

Pertanian

0.00%2.00%

4.00%6.00%

8.00%10.00%12.00%

14.00%16.00%

18.00%20.00%

Pera

tusa

n

Bulan


UPM 57.80%

UDM 50%

UMK 21.21%

UMT 37.10%

UMS 40%

Rajah 4.14: Jenis Kursus Jangka Pendek yang Dijalankan pada Tahun 2009: UPM

Daripada sejumlah peserta yang dinyatakan dalam Rajah 4.13, antara kursus utama yang diikuti dibentangkan pada Rajah 4.14. Rajah ini menunjukkan taburan kursus dan jumlah peserta yang mengikuti kursus jangka pendek tahun 2009 di UPM. Sebanyak 30% menunjukkan bilangan peserta yang menyertai Kursus Intensif Sains Tanah. Manakala, 25% bagi peserta yang menyertai Perternakan Kambing Boer, 20% untuk kursus Asas Pengembangan Pertanian menunjukkan 20% dan kursus Pengembangan Keusahawanan dan Koperasi 15%. Bagi program Pemprosesan Makanan Ruminan menunjukkan 10% peserta yang terlibat. Jelas sekali sebahagian besar petani masih memerlukan bimbingan, tunjuk ajar serta ilmu pengetahuan dalam asas pertanian seperti sains tanah.


46


2

795

108 5

227

1801

0

23313

1598

272

0

107 171

17

0%10%20%30%40%50%60%70%80%90%

100%


Kat

egor

i Pen

yelid

ikan

Kategori Penerbit


lain-lain

prosiding


jurnal tak berwasit

jurnal berwasit

50%

25%

25%



42%

8% 8%

42%




Fakulti

PEN

GLI

BAT

AN

(%)


10%15%20%25%30% 57%

35%

8%


Tahun 2007

Tahun 2008

Tahun 2009

43%

11%

Tahun 2007

Tahun 2008

Tahun 2009


46%

0.00%2.00%4.00%6.00%8.00%

10.00%12.00%14.00%

Pera

tusa

n

Bulan


20%

25%

30%

GE(

%)


15%

PER

CEN

TA

10%





Koperasi

Asas Pengembangan

Pertanian

0.00%2.00%

4.00%6.00%

8.00%10.00%12.00%

14.00%16.00%

18.00%20.00%

Pera

tusa

n

Bulan


UPM 57.80%

UDM 50%

UMK 21.21%

UMT 37.10%

UMS 40%

Rajah 4.15: Program Lawatan dan Pemantauan Mengikut Laporan Unit Pembangunan Keusahawanan dan Jalinan Industri Tahun 2009 bagi UPM

Selain memberi bimbingan dalam bentuk kursus, adalah penting juga program untuk melihat aktiviti pertanian yang dijalankan oleh masyarakat di ladang atau lapangan tidak dapat dielak. Aktiviti lawatan dan pemantauan merupakan salah satu daripada aktiviti dalam program pengembangan dan perkhidmatan profesional. Antara aktiviti yang telah dijalankan adalah seperti Lawatan Kampung Orang Asli, lawatan dan pemantauan ke projek ternakan kambing ladang ternakan Jabatan Haiwan Negeri Melaka, lawatan dan pemantauan Projek Ayam Kampung, Itik Telur dan Kambing Boer, lawatan dan jalinan kerjasama dengan Pusat Pembangunan Keusahawanan Malaysia (MEDEC), UiTM, lawatan ke UUM dan Pemantauan Usahawan Tani di Zon Utara dan banyak lagi program lawatan dan pemantauan yang telah dijalankan. Rajah 4.15 menunjukkan taburan program lawatan dan pemantauan yang telah dijalankan bagi tahun 2009. Pada bulan Januari, Februari, Mei, Jun, Julai jumlah program yang telah dijalankan adalah sama iaitu 12.8% manakala bagi bulan Mac dan April lebih kurang 7.7% program lawatan dan pemantauan telah dijalankan. Pada bulan September dan Disember program yang talah dijalankan berkurangan iaitu hanya 5.1% manakala pada bulan Ogos dan November tiada program lawatan dan pemantauan dijalankan. Perubahan ini membayangkan musim aktiviti pertanian yang dijalankan. Pengurangan pada hujung tahun menunjukkan kesan daripada perubahan cuaca dan iklim.


47


2

795

108 5

227

1801

0

23313

1598

272

0

107 171

17

0%10%20%30%40%50%60%70%80%90%

100%


Kat

egor

i Pen

yelid

ikan

Kategori Penerbit


lain-lain

prosiding


jurnal tak berwasit

jurnal berwasit

50%

25%

25%



42%

8% 8%

42%




Fakulti

PEN

GLI

BAT

AN

(%)


10%15%20%25%30% 57%

35%

8%


Tahun 2007

Tahun 2008

Tahun 2009

43%

11%

Tahun 2007

Tahun 2008

Tahun 2009


46%

0.00%2.00%4.00%6.00%8.00%

10.00%12.00%14.00%

Pera

tusa

n

Bulan


20%

25%

30%

GE(

%)


15%

PER

CEN

TA

10%





Koperasi

Asas Pengembangan

Pertanian

0.00%2.00%

4.00%6.00%

8.00%10.00%12.00%

14.00%16.00%

18.00%20.00%

Pera

tusa

n

Bulan


UPM 57.80%

UDM 50%

UMK 21.21%

UMT 37.10%

UMS 40%

Rajah 4.16: Program Pengembangan, Keusahawanan dan Pemaju Profesional mengikut Laporan Unit Pengembangan Pertanian untuk Tahun 2009 bagi UPM

Berdasarkan Laporan Unit Pengembangan Pertanian untuk tahun 2009 beberapa program berbentuk pengembangan keusahawanan dan pemajuan profesional telah dijalankan antara bulan Januari hingga Disember (Rajah 4.16). Kesemua program diadakan di pelbagai tempat seperti di Pahang, Negeri Sembilan, Johor, Putrajaya dan lain-lain. Berdasarkan kajian, pihak universiti mengadakan pelbagai program pada setiap bulan sebagai usaha memberi nilai tambah kepada program pengembangan yang melibatkan penternak ayam kampung bagi program pengembangan, lawatan Tinjauan Pakar Pertanian UPM ke Lanchang Temerloh, Pahang, Lawatan Kerjasama Dua Hala ke FELDA, Perbincangan Aktiviti Pengembangan bersama Fakulti Sains dan Teknologi Makanan dan pelbagai lagi program diadakan.

Bagi UMK pula tumpuan program pengembangan lebih kepada memberi kursus jangka pendek dalam bidang pertanian secara sendiri atau melalui agensi kerajaan. UDM belum algi bersedia memberi kursus atu bimbingan tanpa bantuan daripada agensi pertanian awam. UMK juga terlibat secara aktif dalam memberi perkhidmatan kepada masyarakat petani melalui penglibatanya dalam program Agropolitan. Aspek yang ditekankan adalah kaedah untuk memperbaiki keupayaan pengurusan kehidupan dan meningkatkan daya saing petani, di samping memperkenalkan kaedah mudah untuk diamalkan pada skala kecil di bawah program ini.


48

ruMusan

Jaringan Industri dan masyarakat dalam sektor pertanian memerlukan kerjasama antara IPTA dengan Institusi Pengajian Tinggi, Institusi Penyelidikan dan agensi kerajaan yang mempunyai pelbagai tujuan. Hasil maklumat yang disumbangkan untuk laporan adalah berdasarkan jalinan kerjasama yang ditunjukkan oleh UPM, UDM, UMK, UMT dan UMS. Pelbagai peringkat kerjasama dijalankan, dan maklumat menunjukkan pencapaian dalam jalinan ini bergantung pada IPTA yang terlibat. Namun begitu, kebanyakan data yang dibentangkan diperoleh daripada UPM, tetapi IPTA lain masih memerlukan masa untuk menunjukkan pencapaian yang lebih baik.

Bagi jalinan kerjasama dalam pengajaran dan pembelajaran atau pertukaran pelajar, hanya UDM yang tidak terlibat dalam jalinan kerjasama tersebut. Mengikut kajian, kesemua IPTA menjalinkan kerjasama dalam aspek penyelidikan bersama atau perkongsian kemudahan penyelidikan. Manakala dari segi program latihan atau sangkutan, IPTA yang terlibat ialah UDM, UMT dan UMS. Ini menunjukkan tiada keseragaman antara universiti dalam pelaksanaan program yang diadakan yang boleh dikaitkan dengan keupayaan dan dasar IPTA tersebut. Penglibatan IPTA dengan syarikat atau industri dalam industri berasaskan pertanian terlibat melalui perkhidmatan nasihat kepakaran dari IPTA dan juga kerjasama dalam penyelidikan dan pengkomersialan hasil penyelidikan. Daripada maklumat yang diperoleh, pencapaian dan penglibatan dengan industri atau syarikat UPM adalah lebih banyak berbanding dengan IPTA lain. UPM juga mempunyai lebih banyak jalinan kerjasama dalam pengajaran dan perkongsian kepakaran dan latihan industri dengan 90% pelajar terlibat dalam latihan industri

Di samping itu, UPM juga banyak mempunyai jalinan kerjasama dalam penyelidikan dan pengkomersialan yang melibatkan sumbangan dari syarikat atau industri termasuk yang telah berjaya mendapat bayaran royalti, kewangan, dana penyelidikan dan kemudahan penyelidikan. Walaupun demikian, jumlah sumbangan kewangan dan dana penyelidikan, masih kecil dan sebahagian besar sumbangan tertumpu kepada berkongsi kepakaran sumber manusia. UMK telah mulai menunjukkan keupayaan untuk menjana pendapatan melalui kursus pendek yang telah dijalankan.

Sektor pertanian adalah sektor yang berkait rapat dengan masyarakat dan dengan demikian, jalinan kerjasama dengan masyarakat perlu dijadikan agenda yang penting bagi IPTA yang menawarkan program pertanian dan bidang berkaitan. Dalam hal ini, dengan kekuatan yang ada padanya, UPM juga mempunyai hubungan dengan masyarakat yang lebih banyak berbanding dengan UMK, UMS, UMT dan UDM. Antara program yang melibatkan masyarakat petani, termasuklah dalam program perundingan, khidmat masyarakat, kursus jangka pendek dan program pengembangan dalam bidang pertanian. Ini menunjukkan penglibatan dari universiti seperti UMK, UDM, UMS dan UMT masih berkurangan yang berpunca daripada kekurangan khususnya dari segi sumber manusia.


49

Walau bagaimanpun, pelaksanaan jalinan dan rangkaian perhubungan antara IPT dengan IPT yang lain serta agensi atau pusat penyelidikan seperti dalam perkongsian kemudahan, sumber dan kepakaran, pertukaran pelajar, perkongsian penerbitan dan pengajian siswazah berada pada tahap yang memuaskan. Dalam hubungan IPT dengan industri pula, walapuan UPM lebih banyak terlibat dalam jalinan kerjasama tetapi terdapat pencapaian yang baik daripada IPT yang lain. Jalinan kerjasama dengan industri bagi UDM, UMT dan UMS menunjukkan pencapaian yang masih lemah.

uLasan PenCaPaIan IPta daLaM jaLInan kerjasaMa

Daripada maklumat yang telah diperoleh, disimpulkan perkara berikut:

1. Pencapaian adalah tidak seimbang antara satu IPTA dengan IPTA yang lain dengan UPM mempunyai jalinan kerjasama industri dan masyarakat yang lebih baik berbanding dengan UMK, UDM, UMS dan UMT. UPM dengan keuapayaan yang lebih tinggi berbanding dengan IPTA yang lain telah mempamerkan pencapaian yang baik. Walau bagaimanapun, penting diberi perhatian bahawa pencapaian apabila dibandingkan dengan usia UPM, IPTA lain telah mula menunjukkan pencapaian yang dikira agak baik;

2. Jalinan kerjasama yang dilaksanakan oleh kebanyakan IPTA masih tertumpu kepada perkongsian pensyarah, pertukaran pelajar dan staf untuk tujuan pengajaran dan pembelajaran. Namun begitu, program pertukaran pelajar masih agak terhad dan hanya melibatkan Program Latihan Industri. Keadaan ini perlu dipertingkatkan, khususnya dalam usaha pertukaran staf akademik dan penyelidik. Kaedah pelaksanaan serta insentif dalam kerjasama masih perlu diperkukuhkan untuk memberi ruang agar lebih banyak jalinan kerjasama dapat dilakukan;

3. Terdapat kelemahan umum bagi semua IPTA yang diperhatikan umpamanya penglibatan dalam perundingan yang masih terhad. Selain itu, ganjaran kewangan yang diterima serta sumbangan yang diterima masih rendah. Dalam masa yang sama penglibatan dalam bentuk perkongsian kepakaran masih juga rendah;

4. Secara umum, jalinan kerjasama antara IPTA pada peringkat kebangsaan adalah baik. Namun sebagai satu peringatan jalinan yang wujud antara IPT tempatan atau luar Negara serta agensi kerajaan yang termasuk institusi penyelidikan lebih bersifat sementara. Semua ini dapat diperhatikan dalam aktiviti seperti perkongsian kepakaran pelajar dan staf, penyeliaan pelajar dan pembangunan kurikulum;

5. Penyelidikan kontrak juga masih terhad yang antara sebab adalah bagi kebanyakan industri berasaskan pertanian yang terlibat dalam jalinan kerjasama terdiri daripada industri kecil dan sederhana. Industri atau syarikat seumpama ini, berkemungkinan mempunyai sumber kewangan yang terhad untuk terlibat dalam penyelidikan. Industri


50

ini masih mengharapkan penemuan daripada IPT atau IP untuk diambil secara langsung bagi membolehkan penemuan atau teknologi baru memberi perniagaan baru kepada syarikat ini. Ini merupakan salah satu cabaran yang sedang dihadapi oleh fakulti pertanian dan bidang berkaitan untuk melaksanakan pengajaran dan pembelajaran serta penyelidikan. Namun demikian, hasil penyelidikan dan pembangunan produk berteknologi tinggi juga belum banyak yang dapat dipindahkan kepada industri untuk tujuan komersial dalam kalangan IPTA;

6. Penglibatan pelajar dalam jalinan kerjasama amatlah terhad atau tiada. Pelajar hanya didedahkan dengan latihan amali dan latihan industri sahaja, menjadikan pengalaman dan pembelajaran yang diperoleh adalah terhad. Adalah penting penglibatan pelajar secara langsung dalam sektor pertanian dengan industri yang berkaitan dipertingkatkan;

7. Pencapaian IPTA dalam jalinan kerjasama bergantung kuat pada keupayaan IPTA. Oleh itu, IPTA yang telah lama dan menuju tahap menghampiri mantap seperti UPM, menunjukkan pencapaian yang baik, manakala IPTA yang baru tidak mempunyai jalinan kerjasama yang meluas.

anaLIsIs swot jaLInan IndustrI dan Masyarakat

Perkaitan antara pencapaian dengan keupayaan IPTA dapat dijelaskan melalui analisis SWOT. Analisis ini mengaitkan kekuatan yang ada pada IPTA bagi menukarkan kelemahan kepada peluang dengan mengurangkan anacaman yang mungkin wujud. Setiap IPTA mempunyai kekuatan dan kelemahan, tetapi IPTA perlu bijak menggunakan kekuatan dan mengatasi kelemahan yang menghalangkan jalinan kerjasama sama ada antara IPT atau IP, industri atau syarikat dan agensi kerajaan dan swasta.

kekuatan

Jalinan industri dan masyarakat seharusnya menjadi sebahagian daripada perancangan hala tuju sesebuah IPTA supaya ia dilihat relevan kepada Negara. Dengan berbekalkan kepakaran sebagai kekuatan, IPTA perlu memperkukuh dan memantapkan strategi bagi membolehkan lebih banyak jalinan kerjasama dapat dijayakan. IPTA seperti UPM mempunyai kepakaran dalam pelbagai bidang yang sememangnya harus dimanfaati sebaik mungkin. Bagi IPTA baru yang lain, usaha memperkukuh keupayaan yang ada diperlukan dengan memulakan aktiviti yang mudah diterima oleh industri dan masyarakat. Perkhidmatan dalam bentuk kursus jangka pendek, bimbingan dan khidmat nasihat, dan program perkongsian kemudahan boleh dimulakan tanpa menlibatkan kos yang tinggi.

Di beberapa IPTA terdapat kemudahan penyelidikan boleh digunakan sebagai kekuatan untuk digunakan bagi menjana jalinan kerjasama melalui perkongsian kemudahan penyelidikan. Pihak industri atau syarikat boleh mendapat khidmat analisis dalam pembangunan produk, penyelidik dan pelajar dapat menggunakan kemudahan dalam


51

penyelidikan dan industri atau syraikat boleh dijemput untuk menjalankan penyelidikan bersama menggunakan kemudahan yang baik yang terdapat di IPTA. IPTA yang tidak mempunyai kemudahan penyelidikan boleh menjalinkan kerjasama dengan IPTA dan IP yang lain, syarikat dan agensi kerajaan dan swasta dengan menggunakan kemudahan yang dimiliki oleh pihak lain.

Institusi Pengajian Tinggi Awam mempunyai tenaga penyelidik yang mantap sama ada dalam kalangan staf akademik, tetapi juga pelajar prasiswazah dan pasca siswazah yang boleh digabungkan untuk menjayakan perancangan jalinan kerjasama tanpa melibatkan kos yang tinggi.

kelemahan

Kelemahan utama bagi IPTA yang baru adalah keupayaan yang rendah sama ada dari segi sumber manusia, prasarana ataupun kemahiran dan kepakaran yang khusus. Walau bagaimanapun, kelemahan ini boleh di atasi dengan strategi menggunakan kepakaran dan kemahiran serta prasarana yang ada bagi menangani jalinan kerjasama mengikut kemampuan. Bagi IPTA yang telah lama bertapak, sedikit sebanyak masalah atau isu kepakaran dan kekurangan prasarana bukan merupakan kelemahan.

Kelemahan lain yang diperhatikan juga adalah dari segi sumber kewangan untuk menjayakan jalinanan kerjasama. Dana penyelidikan yang terhad masih pada tahap yang agak rendah khususnya dalam penyelidikan pertanian. Dana penyelidikan yang diperuntukan juga adalah kecil oleh kerana bidang pertanian yang bersifat high volume low value.

Kesediaan pihak industri untuk terlibat dalam jalinan kerjasama juga masih rendah memandangkan industri berasaskan pertanian terdiri daripada industri atau syarikat kecil atau sederhana. Dengan demikian, pelaburan syarikat dalam penyelidikan (umpamanya penyelidikan kontrak) dan pengkomersialan juga adalah rendah. Pihak industri masih tidak bersedia untuk melabur dan mengambil risiko dalam menjayakan penyelidikan dan pengkomersialan hasil penyelidikan dari IPTA. Isu kewangan dan pembiayaan yang terhad ini diperhatikan masih lemah dan merupakan salah satu sebab kurangnya jalinan dengan lebih luas pada peringkat antarabangsa.

Komunikasi yang kurang berstruktur antara IPT dengan industri menampakkan kurangnya keseragaman kerjasama yang dijalinkan. Di samping itu, karenah birokrasi dalam pengurusan kewangan dan geran penyelidikan memberi masalah untuk jalinan kerjasama dengan IPTA yang lain, insititusi penyelidikan dan industri. Pada masa yang sama, sekiranya terdapat jalinan kerjasama ia tertumpu kepada tempatan, seperti UMS lebih tertumpu di Sabah sahaja, manakala UMK di kawasan pantai Timur. Komunikasi dua hala untuk mengukuhkan kefahaman untuk menjayakan jalinan kerjasama perlu dilaksanakan agar jurang antara IPTA dengan industri khususnya dapat dikurangkan.


52

Peluang

Bidang pertanian itu sebenarnya merupakan satu peluang yang besar. Pertanian dan penghasilan sumber makanan merupakan agenda global. Untuk itu juga, pertanian menjadi suatu bidang yang memerlukan kerjasama pelbagai lapisan masyarakat termasuk ahli cendekiawan termasuk ahli akademik. Oleh yang demikian, amat penting IPTA menggunakan peluang ini untuk mewujudkan jalinan kerjasama antara industri atau agensi yang akan memberikan input yang amat berguna untuk menjayakan bidang ini. Input ini boleh berbentuk latihan, sumber kewangan untuk penyelidikan, perkongsian kepakaran dan kemahiran atau guna sama prasarana. Skop penyelidikan adalah untuk meningkatkan daya pengeluaran tanaman dan menghasilkan sumber makanan yang bermutu tinggi dan berkualiti melalui pembangunan produk.

Bidang pertanian yang merupakan bidang antarabangsa membuka peluang untuk jalinan kerjasama pada peringkat antarabangsa. Oleh itu, jalinan kerjasama melalui perkongsian khidmat kepakaran luar negara menjadi strategi untuk meningkatkan keupayaan di IPTA dalam pengajaran dan pembelajaran pertanian dan bidang berkaitan serta penyelidikan.

Masyarakat adalah komponen dalam bidang pertanian dan ini juga peluang untuk mendekati masyarakat melalui pertanian. Sumbangan IPTA dalam bentuk kepakaran untuk pembangunan masyarakat petani perlu diterokai sebagai peluang yang memihak kepada IPTA.

ancaman

Perubahan kedudukan ekonomi Negara menyebabkan bidang pertanian mudah terjejas. Banyak peruntukan yang diperlukan untuk meningkatkan jalinan kerjasama oleh IPTA menjadi terhad sejajar dengan pengurangan dalam belanja mengurus IPTA. Ancaman ini perlu ditangani dengan bijak.

Bidang pertanian merupakan bidang yang mempunyai banyak agensi yang dikaitkan. Agensi ini sekira tidak mampu bekerjasama akan memberi persaingan antara satu dengan lain yang akan merugikan bidang pertanian. Ancaman ini telah menyebabkan kurangnya jalinan kerjasama, umpamanya IPTA juga bersaing untuk memastikan kecemerlangan dalam pengajaran dan pembelajaran serta penyelidikan ataupun perundingan. Oleh itu, perlu disusun satu strategi agar memastikan semua agensi yang berkait dengan pertanian dan bidang berkaitan bekerjasama bagi menjayakan bidang ini.

Berdasarkan semua penglibatan IPTA dengan sama ada dengan IPT, Institusi penyelidikan atau dengan industri atau syarikat, kesemuanya dapat dikategoriikan kepada lima peringkat mengikut darjah kesukaran sesuatu jalinan tersebut. Jadual 4.1 menunjukkan kategori tersebut.


53

Pada peringkat I, ia meliputi bantuan dari pihak industri dalam pengajaran dan pembelajaran (termasuk pembangunan kurikulum program akademik) dan melalui program latihan industri kepada pelajar. Peranan industri dalam latihan industri ialah menyediakan tempat untuk latihan dan penyeliaan kepada pelajar. Hasil yang telah dicapai sehingga kini berdasarkan bentuk kerjasama antaranya pelajar dapat mengikut kursus dengan jayanya. Kerjasama pada peringkat II meliputi pertukaran kepakaran dan program sangkutan staf akedemik. Perkongsian kepakaran, kemudahan dan sumber mampu melengkapkan sesuatu penyelidikan. Program pertukaran staf akademik atau pelajar dipertingkatkan atau diperkukuhkan melalui program sangkutan dan pertukaran kepakaran.

Jadual 4.1: Penglibatan IPTA Mengikut Kategori

Kategori Jalinan Kerjasama(IPT, Institusi Penyelidikan/industri) Bentuk kerjasama/jalinan masyarakat

Peringkat I Bantuan daripada pihak industri atau agensi Program latihan industri pelajar

Peringkat II Pertukaran kepakaran Program sangkutan staf akademik

Peringkat III Kerja perundingan Penyelidikan kontrak

Peringkat IV Penyelidikan bersama Pembangunan hasil penyelidikan

Peringkat V Rakan kongsi perniagaan Pemindahan teknologi Proses pengkomersialan

Bentuk kerjasama pada peringkat III adalah melalui kerja perundingan dan penyelidikan kontrak. Kerja perundingan dan penyelidukan kontrak merupakan strategi untuk menjana pendapatan dengan lebih cepat dalam kuantiti yang bererti. Pada peringkat IV pula melibatkan kerjasama dalam penyelidikan bersama dan pembangunan hasil penyelidikan. Penyelidikan bersama dipertingkatkan melalui pembahagian tugas mengikut kepakaran. Pada peringkat ke V, jalinan kerjasama dibuat melalui pemindahan teknologi, rakan kongsi perniagaan dan proses pengkomersialan. Semua bentuk kerjasama pada peringkat I hingga peringkat IV ini boleh dijalinkan sama ada pada peringkat kebangsaan ataupun antarabangsa. Maklumat yang diperoleh di IPTA memberi gambaran corak taburan jalinan kerjasama seperti ditunjukkan dalam Jadual 4.2.

Pada peringkat I, dari segi bantuan daripada pihak industri atau agensi semua universiti terlibat dalam jalinan kerjasama. Manakala bagi program latihan industri pelajar melibatkan UPM, UMK, UMT, dan UMS sahaja. Pada peringkat II jalinan kerjasama berdasarkan pertukaran kepakaran melibatkan semua universiti dan bagi program sangkutan staf akademik universiti yang terlibat hanyalah UPM. Peringkat III, tidak semua universiti terlibat dalam kerja perundingan. UDM dan UMS tidak terlibat dalam bentuk kerjasama dari segi penyelidikan kontrak. Pada peringkat IV, jalinan kerjasama dalam penyelidikan bersama semua universiti terlibat, dan pembangunan hasil penyelidikan universiti yang terlibat adalah UPM, UDM dan UMS. Pada peringkat V, dari segi rakan kongsi perniagaan


54

tiada universiti yang terlibat. Sementara bentuk kerjasama dalam pemindahan teknologi hanya UPM dan UMT terlibat. Jalinan kerjasama dari segi proses pengkomersialan, semua universiti terlibat.

Jadual 4.2: Bentuk Kerjasama atau Jalinan Kerjasama Universiti mengikut Peringkat atau Kategori

Universiti KATEGORI UPM UMK UDM UMT UMS

Peringkat IBantuan daripada pihak industri atau agensi

/ / / / /

Program latihan industri pelajar / / / /Peringkat IIPertukaran Kepakaran / / / / /Program Sangkutan Staf Akademik /Peringkat IIIKerja Perundingan / / /Penyelidikan Kontrak / /Peringkat IVPenyelidikan Bersama / /Pembangunan Hasil Penyelidikan / /Peringkat VRakan Kongsi PerniagaanPemindahan Teknologi /Proses Pengkomersialan /

Jadual ini memberi rumusan bahawa IPTA yang memilki keupayaan yang tinggi seperti UPM, mampu terlibat dalam semua aktiviti jalinan kerjasama. Bagi IPTA baru, didapati taburan penglibatan berkorelasi dengan keupayaan IPTA tersebut.

Cadangan MenIngkatkan jarIngan IndustrI dan Masyarakat

Peringkat l: bantuan daripada Pihak Industri atau agensi dalam Pengajaran dan Program Latihan Industri Pelajar

Bagi menjayakan jalinan kerjasama antara IPT, institusi penyelidikan dan industri adalah penting peranan masing-masing mestilah jelas. Pertindihan dari segi peranan perlu minimum agar jalinan ini lebih bersifat saling melengkapi. Pada masa yang sama, industri harus bersedia menjalin kerjasama dengan IPT melalui pewujudan MOU, kerusi atau dana penyelidikan. IPT pula perlu lebih aktif mengadakan jerayawara bagi memperkenalkan IPT masing-masing kepada industri.


55

Penawaran program akademik pada peringkat prasiswazah dan siswazah perlu mendapat pandangan industri untuk memperlihatkan kepentingan program dan potensi graduan dari segi peluang pekerjaan. Ini kerana industri akan memperkenalkan keperluan skop dalam program yang berkait rapat dengan dengan alam pekerjaan yang sebenar. Industri perlu terlibat dalam pembangunan kurikulum akademik IPT. Pihak industri memainkan peranan yang penting dalam pembangunan kurikulum akademik di Institusi Pengajian Tinggi kerana pihak industri boleh berkongsi kemahiran, pengalaman, kaedah dan keperluan pihak industri dan institusi penyelidikan untuk terlibat dalam pengajaran dan pembelajaran.

Industri bertanggung jawab membantu IPT untuk meningkatkan kemahiran pelajar dalam amalan pertanian yang tidak lengkap. Kurikulum akademik juga perlu diubah suai bagi memastikan kemahiran graduan dapat dimantapkan.

Pihak industri memainkan peranan yang penting untuk membantu pelajar dalam menjalani program latihan industri. Industri perlu mewujudkan tempat dan member latihan kepada pelajar dalam bentuk program latihan industri atau penyelidikan jangka pendek. Melalui program latihan industri, pelajar akan dapat menimba ilmu dan pengalaman dan pihak industri diperlukan memberi bimbingan sebenar sebagai suatu tanggung jawab sosial. Pihak industri bertanggungjawab dalam pengajaran dan pembelajaran kepada pelajar bagi membolehkan pelajar mempelajari teknik yang tidak diajarkan di dalam kuliah atau amali di IPTA masing-masing. Melalui proses pengajaran dan pembelajaran, pelajar akan mempunyai pengetahuan yang luas dalam bidang yang berkaitan dengan industri. Industri perlu memahami hasil pembelajaran yang diharapkan oleh IPT dan oleh itu industri juga bersedia membuat perubahan dalam jalinan kerjaama dengan IPT.

Pihak IPT harus menyediakan segala kemudahan untuk pengajaran dan pembelajaran yang bermutu dalam bidang pertanian. Industri boleh terlibat dalam proses menyediakan kemudahan ini. Ini termasuk kemudahan ladang, inkubator pertanian dan kemudahan penyelidikan. Strategi ini akan memastikan industri memperoleh manafaat daripada jalinan kerjasama antara IPT industri, termasuk latihan staf industri di IPT.

Pelajar juga boleh melaksanakan satu penyelidikan jangka pendek yang khusus dan berkaitan dengan bidang pertanian. Sehubungan dengan itu, IPTA perlu memberi pengiktirafan kepada pengalaman daripada staf industri dan institusi penyelidikan untuk tujuan pengambilan staf akademik dan pemeriksa tesis ijazah tinggi. Pengalaman yang dimilki oleh staf daripada industri membolehkan pembangunan kurikulum yang menepati keperluan industri, yang seterusnya memudahkan peluang pekerjaan diwujudkan.

Pihak industri dan institusi penyelidikan boleh dilantik dalam penyeliaan pelajar Ijazah Tinggi. Selain itu, staf daripada industri dijemput untuk menganggotai Panel Penasihatan Industri untuk universiti atau fakulti sebagai ahli. Strategi mewujudkan panel industri menjadi sangat penting untuk memberi nasihat dan tunjuk ajar bukan hanya untuk menentukan hala tuju penyelidikan tetapi peluang untuk membincangkan untuk meningkatkan kebolehpasaran graduan pertanian dalam negara. Selain itu, staf IPT perlu juga terlibat secara rapat dengan


56

industri melalui program mentor-mentee atau melantik alumni IPT di syarikat untuk terus membimbing IPT membantu industri berkaitan.

Peringkat II: Pertukaran kepakaran dan Program sangkutan staf akademik

Program pertukaran staf akademik dipertingkatkan atau diperkukuh melalui program sangkutan (pasca doktoral, sabatikal atau sangkutan singkat) sama ada di IPTA ataupun di industri. Jalinan IPTA dengan industri atau syarikat melalui program pertukaran kepakaran atau program sangkutan akan mengalakkan pertukaran maklumat bagi menjaya aktiviti akdemik seperti pengajaran dan penyelidikan.

Kepakaran di industri dan institusi penyelidikan akan melengkapi kekurangan di IPTA. Kepakaran industri memainkan peranan yang sangat penting untuk memberi pendedahan tentang bidang pertanian khususnya penyelidikan dan pengkomersialan. Ini adalah kerana pihak industri mempunyai pengetahuan dan pengalaman yang luas dalam industri berasaskan pertanian, termasuk kaedah untuk pembangunan produk di samping mengatasi masalah yang dihadapi. Skop program sangkutan akan dapat dimanafaati untuk menjayakan penyelidikan hingga pengkomersialan.

Program sangkutan staf sama ada di IPTA atau industri merupakan satu kaedah yang berkesan untuk meningkatkan keupayaan staf dalam penyelidikan hingga pengkomersialan. Program ini termasuk dalam strategi meningkatkan peluang perniagaan oleh industri dan perancangan masa depan. Peluang perniagaan dalam bidang pertanian kepada pihak tertentu untuk mendalami bidang yang berkaitan. Program sabatikal staf akademik perlu dilaksanakan di industri atau institusi penyelidikan. Dicadangkan juga agar satu program yang tersusun yang melibatkan perancangan pertukaran dan implikasi kewangan antara universiti dengan industri atau institusi penyelidikan perlu dipertimbangkan. Program melibatkan perancangan pertukaran memerlukan penelitian yang rapi supaya pelaksanaan dapat berjalan dengan lancar. Bentuk insentif sama ada dalam pensyaratan kenaikan pangkat atau sebagai kriteria dalam perjawatan juga perlu diwujudkan untuk memastikan staf akademik mengambil peluang untuk terlibat dengan pihak industri.

Adalah penting juga sistem pengurusan di IPT dan industri dipermudahkan untuk membolehkan mobiliti antara IPT dengan agensi atau industri lebih mudah dan cepat.

Program sangkutan staf di industri dan institusi penyelidikan pada peringkat antarabangsa perlu juga dipertimbangkan, khususnya dalam bidang baru atau teknologi yang relevan dan faedah yang bakal diperoleh adalah bererti. Konsep menang-menang dalam jalinan kerjasama adalah penting dan tidak hanya bertumpu kepada menumpang nama universiti luar negara.


57

Peringkat III: kerja Perundingan dan Penyelidikan kontrak

Penjanaan pendapatan IPT melalui kerja perundingan dan penyelidikan kontrak masih rendah. Lebih kurang 20 – 30% daripada kepakaran di IPT dimanafaati oleh industri. Agar tidak kerugian sumber, KPT harus mempunyai strategi tersusun bersama dengan kementerian lain untuk mengoptimumkan penggunaan pelbagai kepakaran yang terdapat di IPT. Oleh itu, program promosi yang berstrategi untuk memperkenalkan kepakaran universiti dan Institusi Penyelidikan kepada industri. Melalui program promosi yang berstrategi universiti dan Institusi Penyelidikan, dapat menyumbangkan kepakaran dan maklumat yang diperlukan oleh industri. Industri dapat menggunakan khidmat universiti dan Institusi Penyelidikan untuk tujuan pengkomersialan.

Skop dan peluang kerja perundingan perlu diperluaskan. Perundingan merupakan salah satu cara untuk meningkatkan lagi kerjasama yang digunakan dalam bidang pertanian. Di samping itu juga, dapat bertukar pandangan atau idea dalam penyelidikan dan pengkomersialan.

Adalah dicadangkan forum berterusan atau berkala dirancang pada peringkat kementerian untuk membincangkan isu berkaitan dengan pengukuhan jalinan IPT dengan industri. Kementerian atau agensi kerjaan yang berkaitan perlu menimbang kaedah yang lebih mudah untuk penubuhan syarikat di IPT termasuk tentang pengurusan kewangan bagi mengkomersialkan hasil penyelidikan.

Insentif dalam bentuk kenaikan pangkat di beri pemberat yang lebih besar untuk kerja perundingan tanpa mengira sama ada mempunyai ganjaran atau tidak. Penting untuk mengukuhkan konsep bahawa universiti adalah relevan kepada pihak industri. Industri dicadangkan agar lebih komited menggunakan kepakaran di IPTA atau institusi penyelidikan untuk mengatasi masalah dan memenuhi keperluan industri. Industri mewujudkan program penyelidikan secara kontrak yang dapat di kongsi dengan IPTA dan Institusi Penyelidikan

Program penyelidikan secara kontrak akan memberikan lebih banyak manfaat kepada industri oleh kerana penyelidikan yang dijalankan adalah mengikut kehendak industri dan hasil penyelidikan akan digunakan terus untuk tujuan yang mengarah kepada pengkomersialan. Penyelidikan kontrak menjadi pendekatan dalam mengatasi masalah (problem solving research) semasa dalam tempoh yang singkat. Melalui penyelidikan kontrak membolehkan masalah yang dihadapi oleh pihak industri dapat diselesaikan. Pelbagai pendekatan akan diguna pakai bagi menyelesaikan permasalahan dan di samping itu juga dapat menimbulkan cadangan dan idea terutama dalam bidang pertanian.

Peringkat IV: Penyelidikan bersama dan Pembangunan Hasil Penyelidikan

Jalinan kerjasama IPTA dengan syarikat atau industri dilihat sebagai satu pendekatan untuk mengoptimumkan penggunaan sumber yang terdapat dalam sistem pendidikan bidang pertanian. Untuk meningkatkan lagi hasil penyelidikan, kerjasama dibuat melalui


58

penyelidikan bersama dan pembangunan hasil penyelidkan. Dicadangkan industri perlu terlibat dalam penajaan penyelidikan dengan lebih aktif khususnya penyelidikan fundamental, dan ini dijadikan sebagai kewajipan bagi industri. Bagi memberi impak dalam penyelidikan, industri dan IPT disarankan Mengenal pasti projek penyelidikan yang mempunyai kepentingan negara.

Penajaan diberikan melalui bentuk kewangan, dana penyelidikan dan juga diberikan melalui kepakaran, kemudahan dan sumber manusia. Untuk meningkatkan lagi hasil penyelidikan, industri perlu wujudkan komponen penyelidikan dan pembangunan untuk meningkatkan kerjasama inovasi iaitu pendekatan untuk menerima teknologi untuk dibangunkan. Perkongsian teknologi dari IPTA dengan industri mampu menterjemahkan hasil penyelidikan kepada pengkomersialan. Penyelidikan perlu dijalankan berterusan untuk memastikan produk mempunyai daya saing dari segi pasaran. Di samping kerjasama inovasi, syarat geran penyelidikan daripada sumber kerajaan untuk jalinan kerjasama dengan institusi penyelidikan dan industri perlu digubal semula untuk meningkatkan bilangan industri yang berupaya untuk terlibat.

Strategi mewujudkan panel industri menjadi sangat penting untuk memberi nasihat dan tunjuk ajar bukan hanya untuk menentukan hala tuju penyelidikan tetapi peluang untuk membincangkan meningkatkan peluang pengkomersialan daripada hasil penyelidikan. Birokrasi dalam pengurusan geran penyelidikan semasa peringkat perlu digubal ke arah untuk memudahkan kerjasama yang dibuat. Kejayaan sesebuah syarikat bergantung pada keupayaan untuk memberi nilai tambah kepada produk atau mewujudkan produk baru bagi memenuhi keperluan pasaran.

Terdapat banyak hasil pertanian yang boleh ditransformasikan menjadi produk sama ada untuk industri makanan, perubatan dan farmaseutikal, kosmetik, pembuatan dan industri rekreasi. Malah buat masa ini telahpun wujud aktiviti pertanian yang telah dijadikan sebagai produk pelancongan. Ini merupakan hala tuju baru yang perlu diberi perhatian oleh IPTA dalam usaha untuk membuka peluang kepada graduan meneroka industri yang bersesuaian dengan bidang dan kepakaran mereka.

Adalah penting sesuatu penyelidikan yang perlu dibuat dilakukan secara berterusan untuk memastikan produk mempunyai daya saing yang tinggi apabila berada di pasaran. Kecanggihan teknologi sentiasa berubah seiring dengan perubahan dan pemodenan pada masa akan datang. Komunikasi yang lebih berstruktur antara IPT dengan industri perlu diperkuatkan termasuk strategi pemasaran, promosi dan mencari peluang yang lebih baik. IPTA, institusi penyelidikan dan industri tidak perlu bersaing tapi perlu melengkapi antara satu sama lain. Industri perlu menyokong penyelidikan yang mempunyai nilai komersial dan juga terlibat secara langsung dalam pembiayaan penyelidikan.

Penyelidikan dalam bidang pertanian juga perlu menimbang untuk memberi perhatian kepada menghasilkan calon pemenang hadiah Nobel. IPT dan kementerian perlu Mengenal pastikan stategi yang perlu diambil.


59

Peringkat V: Pemindahan teknologi, rakan kongsi Perniagaan dan Proses Pengkomersialan

Secara umumnya tahap pengkomersialan masih rendah. Oleh itu, strategi untuk meningkat pengkomersialan hasil penyelidikan perlu difikirkan. Dalam memperkukuh jalinan kerjasama dengan pelbagai pihak, kerajaan perlu meningkatkan penglibatan industri dalam pengkomersialan hasil penyelidikan melalui suatu mekanisme yang lebih sesuai. Contohnya, mewujudkan geran pengkomersialan (bridging grant) sebagai kesinambungan daripada penyelidikan yang telah dijalankan melalui geran penyelidikan dari sumber dalam dan luar. Peningkatan industri dalam pengkomersialan melengkapkan lagi penyelidikan yang dijalankan di IPTA. Strategi penghasilan produk dan pemasaran juga perlu dipertimbangkan oleh pihak kerajaan agar mampu meningkatkan peluang hasil penyelidikan dan pengkomersialan diketengahkan.

Pendekatan penyelidikan untuk meningkatkan pengkomersialan juga dicadangkan. Ini termasuk penyelidikan secara joint venture dan program inkubator dalam industri yang bertujuan untuk menilai dan penambah baikan ke atas sesuatu teknologi untuk pengkomersialan. Syarikat IPT perlu berusaha dengan lebih gigih untuk menggalakkan hasil penyelidikan di ketengahkan untuk pengkomersialan.

Di cadangkan juga, sumbangan kepada penyelidik dalam bentuk royalti merupakan salah satu insentif untuk pengkomersialan dan jalinan industri dan mesti memihak kepada penyelidik. Persetujuan pembayaran royalti mesti dicapai antara satu sama lain untuk meningkatkan kerjasama penyelidikan dan pengkomersialan produk dengan industri. Selain dalam bentuk royalti, sumbangan dalam bentuk kewangan dan dana penyelidikan perlu dipertingkatkan oleh pihak industri. Pihak industri perlu bersedia mengambil risiko (melabur) dalam menjayakan penyelidikan dan pengkomersialan. Di bawah keadaan IPTA perlu melihat dasar untuk membolehkan ahli akademik dapat menjadi rakan kongsi bersama syarikat yang menerima teknologi atau penemuan daripada ahli akdemik tersebut. Pelbagai galakan dan program insentif perlu dipertingkatkan melalui meknisma kenaikan pangkat terutama hasil penyelidikan yang berjaya hingga ke peringkat ke pengkomersialan.

Cadangan MenIngkatkan PrograM PengeMbangan dan PerkHIdMatan ProfesIonaL

strategi Pembelajaran sepanjang Hayat

Institut Pengajian Tinggi perlu melihat pertanian sebagai satu bidang untuk masyarakat. Oleh itu, satu perancangan jangka panjang perlu dibuat untuk memberi bimbingan dan latihan kepada kumpulan sasaran dalam ilmu pengetahuan atau kemahiran tertentu mengikut keperluan dan permintaan. Staf akademik perlu bersedia untuk turun ke padang, menilai masalah kumpulan sasaran, meyelesaikannya dan seterusnya memantau pencapaian dan kejayaan. Untuk menjayakan strategi ini, IPT perlu mewujudkan dana bagi meningkatkan


60

ilmu pengetahuan petani, pekebun kecil atau nelayan. Dana ini boleh disumbangkan oleh Kementerian Pertanian dan Asas Tani atau kementerian lain yang berkaitan bagi meningkat ilmu dan kemahiran pekerja dalam sektor pertanian.

Selain program ilmu dan kemahiran, program untuk meningkatkan kesedaran tentang pertanian dan keselamatan makanan dalam kalangan masyarakat. Program ini boleh dipanjangkan melalui medium elektronik dan cetak bagi bukan hanya untuk masyarakat umum tetapi khusus untuk generasi muda agar meminati bidang pertanian sebagai kerjaya masa depan.

Penubuhan unit atau Pusat Pengembangan Pertanian di IPt

Bagi menunjuk kesungguhan IPT dalam peranannya terhadap masyarakat, setiap IPT disarankan menubuhkan sebuah unit atau pusat yang ditugasakan khusus untuk menjayakan segala perancangan dan program pengembangan secara penuh masa.

Penubuhan klinik Pertanian

Dalam usaha untuk meningkatkan perkhidmatan kepada masyarakat pertanian, IPT dengan kerjasama Kementerian Pertanian dan Asas Tani dicadangkan mewujudkan klinik pertanian. Klinik ini berperanan mengatasi masalah semasa petani dan kepakaran daripada IPT digunakan untuk tujuan perundingan dan penasihatan. Klinik yang dikenali sebagai “Klinik 1Malaysia Pertanian” ini bersifat mobil dan memantau hingga ke akar umbi dalam aktiviti pertanian.

Pelbagai program boleh dilaksanakan melalui klinik seumpama ini termasuk usaah untuk meningkatkan pendapatan pekebun kecil. Ini dilakukan dengan memperkenalkan tanaman eksotik atau varieti atau hibrid yang mempunyai pengeluaran hasil yang tinggi. Ini merupakan satu pendekatan untuk memindahkan teknologi hasil penyelidikan kepada kumpulan sasaran

kesIMPuLan

Sektor pertanian memerlukan suatu kerjasama untuk memastikan rantaian nilai dalam bidang dapat dipertingkatkan. Jalinan kerjasama diperkukuhkan melalui beberapa peringkat kerjasama daripada sekadar bantuan daripada pihak industri dan program industri pelajar, pertukaran kepakaran dan program sangkutan staf akademik, kerja perundingan dan penyelidikan kontrak, penyelidikan bersama hingga aktiviti jalinan kerjasama yang melibatkan pemindahan teknologi, menjadi rakan kongsi pernigaan dan pengkomersialan.

Isu penting dalam jalinan kerjasama ini ialah faktor yang menentukan tahap jalinan kerjasama oleh IPTA dengan institusi dan syarikat. Mengikut maklumat yang diperoleh jelas menunjukkan bahawa tahap jalinan kerjasama IPTA dengan pelbagai agensi dan


61

industri dalam bidang pertanian amatlah terhad dengan pengecualian bagi UPM. Ini mungkin disebabakan kebanyakan IPTA yang diselidiki adalah dalam kalanagan IPTA baru.

Kajian dalam jalinan kerjasama ini juga memperlihatkan kepentingan dan faedah yang diperoleh melalui kerjasama yang diadakan. Setiap kerjasama yang diadakan mempunyai nilai faedah yang mampu memperkukuh lagi institusi yang ada. Untuk mempertingkatkan lagi jalinan yang diadakan, penilaian tahap sumbangan IPTA kepada pihak luar seperti perkongsian sumber, khidmat nasihat dan perundingan, kepakaran dan kemudahan pengajaran dan pembelajaran dan juga dalam bentuk yang berkait dengan dana penyelidikan dan sumber kewangan perlu dihalusi. Ini adalah kerana sehingga kini tahap yang telah dicapai dalam semua perkara ini masih belum memuaskan. Begitu juga sumbangan daripada pihak syarikat atau industri terutamanya dalam penyelidikan dan pengkomersialan yang diberikan dalam bentuk royalti, kewangan, dana penyelidikan dan maklumat, kepakaran sumber manusia dan kemudahan penyelidkan masih juga kurang memberansangkan. Ini mungkin disebabkan pihak industri tidak mahu menanggung risiko dalam pelaburan yang dibuat.

Perkara yang ditekankan lagi dalam jalinan kerjasama ini juga melihat kepada sumbangan kemasyarakatan dan perkhidmatan sosial (perkhidmatan profesional) yang diberikan oleh IPTA kepada masyarakat memandangkan sektor pertanian memerlukan penglibatan dari masyarakat. Aktiviti seperti kursus jangka pendek, khidmat nasihat, lawatan dan pemantauan dijalankan dengan kerjasama oleh agensi pertanian awam. Mengikut data yang diperoleh, UPM lebih banyak memberi penumpuan dalam kerjasama ini berbanding dengan UMK, UDM, UMT dan UMS. Ini menunjukkan tahap pencapaian universiti dalam kategori bukan universiti penyelidikan ini masih kurang memuaskan. Adalah sukar untuk menjangka corak taburan jalinan kerjasama dan pencapaian oleh IPTA ini. Namun yang jelas ditunjukkan adalah jalinan kerjasama yang baik mempunyai korelasi dengan tahap keupayaan IPTA dari segi sumber manusia, kepakaran, prasarana dan sistem sokongan. Yang lebih tidak memuaskan juga adalah jalinan kerjasama antara sesama IPTA juga tidak memuaskan yang dikhuatiri akibat ingin menyaingi antara satu dengan yang lain.

Dalam usaha untuk meningkat jalinan kerjasama, penstrukturan dan penyusunan semula sistem tadbir urus peringkat organisasi perlu dikaji semula di samping jalinan kerjasama dengan institusi luar negara juga perlu diberi penumpuan bukan sahaja pada peringkat kebangsaan. Selain itu IPTA dan industri perlu mempergiatkan lagi dan meningkatkan perkhidmatan profesional bagi meningkatkan dan memperkukuh lagi sistem masyarakat pertanian di Negara ini.

Namun demikian, kementerian dilihat terlalu akur kepada kehendak industri khususnya dalam usaha meningkatkan peluang pekerjaan untuk graduan IPT. Persoalan juga perlu difikirkan sama ada IPT harus mengikut kehendak industri tetapi usaha untuk mewujudkan kosep saling memerlukan dan melengkapi harus diberi keutamaan.

Latar beLakang

Status semasa dan isu sumber manusia pada masa hadapan dan coraknya di sektor pendidikan pertanian di Institusi Pengajian Tinggi Awam telah pun dikaji melalui maklumat sedia ada dari lima buah universiti, UPM (Universiti Putra Malaysia), UMT (Universiti Malaysia Terengganu), UMS (Universiti Malaysia Sabah), UDM (Universiti Darul Iman Malaysia) dan UMK (Universiti Malaysia Kelantan). Isu pendidikan pertanian di IPTA dan sumber manusia dibincangkan dengan peneraju akademia IPTA. Dapatan yang diperoleh berkaitan dengan status, isu dan keperluan sumber manusia dalam sektor pendidikan pertanian dalam Negara diberi perhatian kerana ia merupakan langkah pertama untuk menfokuskan usaha ke arah peningkatan serta penambah baikan bahagian sumber manusia dalam pendidikan pertanian di IPTA. Usaha juga terarah kepada mempergunakan dan berkongsi maklumat yang diperoleh dari wakil pelbagai sektor industri, pegawai kerajaan, penyelidik yang ada terlibat dalam industri pertanian. Gabungan kedua entiti tersebut memberi maklumat yang boleh diguna pakai dalam menggaris pelan strategi sumber manusia di sektor pendidikan pertanian di IPTA yang mampu menyumbang kepada sektor pertanian Negara.

status keLayakan suMber ManusIa

Institusi Pengajian Tinggi Awam (IPTA) sedang mengukuhkan fungsinya sebagai institusi yang menerajui pendidikan pertanian dan biosumber dan menyediakan sumber tenaga manusia yang berpengetahuan tinggi dan terlatih bagi kemajuan sektor pertanian. Ini bertujuan untuk mempertingkatkan tenaga mahir dalam sektor pertanian. Bagi mencapai matlamat tersebut, keutamaan ditumpukan bagi meningkatkan penawaran program pengajian yang relevan (rujuk Bab 2), melengkapkan kemudahan dan penyusunan semula keperluan sumber manusia di pelbagai peringkat jabatan atau bahagian atau unit dari semasa ke semasa. Dengan mempunyai dasar dan pelan pembangunan sumber manusia, IPTA dapat mengoptimumkan potensi staf daripada semua kategori. Keutamaan penyediaan serta memperkembangkan keperluan sumber manusia adalah berlandaskan empat aspek iaitu untuk aktiviti (a) pengajaran dan pembelajaran, (b) penyelidikan dan innovasi, (c) pentadbiran, perkhidmatan, keselamatan dan kebajikan pelajar, dan (d) keperluan untuk pengurusan pembangunan secara keseluruhannya.

BaB 5 sumBer manusia


64

Perancangan program pembangunan sumber manusia di IPTA dilaksanakan dengan pendekatan bersesuaian dengan keperluan institusi tersebut. Staf sedang dilatih supaya mencapai tahap kelulusan akademik tertinggi dan berupaya membina kepakaran serta kecemerlangan dalam pelbagai bidang sektor pertanian.

staf akademik

Bagi mencapai matlamat yang dinyatakan sebelum ini, institusi berkaitan telah menetapkan sasaran jumlah pensyarah yang mempunyai kelayakan Ph.D adalah 40.00%-77.96% daripada keseluruhan pensyarah pada tahun 2010. Sasaran ini dibuat berdasarkan bilangan pensyarah tanpa Ph.D dan pensyarah yang mempunyai Ph.D serta bilangan pensyarah dan tutor yang sedang dan akan cuti belajar untuk pengajian Ph.D seperti dalam Jadual 5.1 dan Rajah 5.1. (Sasaran ditetapkan oleh KPT adalah 65%).

Jadual 5.1: Kelayakan Pegawai Akademik dan Bukan Akademik IPT

JawatanTaraf Pendidikan

PhD MSc Bacelor Diploma Sijil STPM SPM PMR Lain-lainStaf Akademik

UPM 126(57.80%) 92 42

UMT 23(37.10%) 39 16

UMS 16(40%) 24 6

UDM 14(50%) 14 27 3

UMK 7(21.21%) 26 5

Jumlah 186 195 96 3Staf Bukan Akademik (Pengurusan dan Profesional)UPM 1 11 73

UMT 17 17

UMS

UDM 5 1

UMK 1

Jumlah 1 12 95 18Staf Sokongan

UPM 13 34 56 66 23 258 118 82 (UPSR)

UMT 22 23 27

UMS 4 4 20

UDM 4 20

UMK 16 1

Jumlah 13 38 102 67 23 321 145 82

BaB 5/ sumBer manusia

65


2

795

108 5

227

1801

0

23313

1598

272

0

107 171

17

0%10%20%30%40%50%60%70%80%90%

100%


Kat

egor

i Pen

yelid

ikan

Kategori Penerbit


lain-lain

prosiding


jurnal tak berwasit

jurnal berwasit

50%

25%

25%



42%

8% 8%

42%




Fakulti

PEN

GLI

BAT

AN

(%)


10%15%20%25%30% 57%

35%

8%


Tahun 2007

Tahun 2008

Tahun 2009

43%

11%

Tahun 2007

Tahun 2008

Tahun 2009


46%

0.00%2.00%4.00%6.00%8.00%

10.00%12.00%14.00%

Pera

tusa

n

Bulan


20%

25%

30%

GE(

%)


15%

PER

CEN

TA

10%





Koperasi

Asas Pengembangan

Pertanian

0.00%2.00%

4.00%6.00%

8.00%10.00%12.00%

14.00%16.00%

18.00%20.00%

Pera

tusa

n

Bulan


UPM 57.80%

UDM 50%

UMK 21.21%

UMT 37.10%

UMS 40%

Rajah 5.1: Peratus Staf Akademik Berkelayakan Ph.D

Pecahan umur staf akademik dan bukan akademik

Sekitar 53.52%-85.72% daripada tenaga akademik adalah dalam lingkungan umur 21-40 tahun. Staf akademik dalam kategori ini masih menimba pengalaman dan kemahiran dalam pengajaran dan pembelajaran, dan juga penyelidikan. Trend staf mengikut umur mempamerkan ada jurang bagi staf mengikut usia seperti Jadual 5.2, 5.3, Rajah 5.2 dan 5.3.

Jadual 5.2: Pecahan Staf Akademik Mengikut Umur di IPTA

JAWATANTahun

21-30 31-40 21-40 41- 50 51-60 >60Staf Akademik

UPM 57(22.27%)

80(31.25%) (53.52%) 30

(11.72%)69

(26.95%)20

(7.81%)

UMT 40(51.95%)

26(33.77%) (85.72%) 2

(2.60%)8

(10.39%)1

(1.30%)

UMS 8(17.39%)

18(39.13%) (56.52%) 12

(26.09%)8

(17.39%) 0

UDM 24(53.33%)

8(17.78%) (71.11%) 1

(2.22%)9

(20.00%)3

(6.67%)

UMK 30(78.95%)

2(5.26%) (84.21%) 1

(2.63%)3

(7.89%)2

(5.26%)Jumlah 159 134 46 97 26

Jadual 5.3: Pecahan Pengurusan dan Profesional dan Sokongan Mengikut Umur di IPTA

JAWATANTahun

21-30 31-40 21-40 41- 50 51-60 >60

Staf Bukan Akademik (Pengurusan dan Profesional)

UPM 35(40.23%)

21(24.14%) (64.37%) 17

(19.54%)14

(16.09%)

UMT 11(64.71%)

6(35.29%)

UMS

UDM 4(80%)

1(20%) (100%)

UMK 1(100%)

Jumlah 39 23 17 14Staf Sokongan

UPM 250(37.88%)

149(22.58) (60.46%) 158

(23.94%)103

(15.61%)

UMT 37(46.84%)

24(30.38%)

11(13.92%)

7(8.86%)

UMS 24(75%)

8(25%) (100%)

UDM 10(45.45%)

5(22.73%) (68.18%) 4

(18.18%)3

(13.64)

UMK 16(94.12%)

1(5.88%) (100%)

Jumlah 300 163 162 106

Sepenuh masa - Lelaki

Sepenuh masa - Perempuan

Separuh masa - Lelaki

Separuh masa - Perempuan

Pengurusan & Profesional - Lelaki

Pengurusan & Profesional - Perempuan

Sokongan- Lelaki

Sokongan - Perempuan

Bila

ngan

aka

dem

ikB

ilang

an

250

200

150

100

50

0

500

400

300

200

100

0

UPM UMT UMS UDM UMKIPTA


Tahun 1-10Tahun 11-20Tahun 21-30Tahun >31

Pera

tus

pega

wai

100

120

80

60

40

20

0


UPMUMTUMSUDMUMK

Pera

tus

pega

wai

21-30 31-40 41-50Kumpulan usia

51-60 60>

100

80

60

40

20

0

UPMUMTUMSUDMUMK

Pera

tus

pega

wai

1-20 11-20Kumpulan usia

21-30 >30

100

120

80

60

40

20

0

UPMUMTUMSUDMUMK

Bila

ngan

aka

dem

ik s

epen

uh m

asa

201420122010 2016 2018 2020 2022

250

300

200

150

100

50

0

21 - 30 tahun31 - 40 tahun41 - 50 tahun51 - 60 tahunLebih 60 tahun

Pera

tus

pega

wai

UPM UMT UMS UDM UMK

100

80

60

40

20

0

IPTARajah 5.2: Pecahan Umur Staf Akademik Mengikut IPTA







Sokongan- Lelaki


Bila

ngan

aka

dem

ikB

ilang

an

250

200

150

100

50

0

500

400

300

200

100

0




Pera

tus

pega

wai

100

120

80

60

40

20

0


UPMUMTUMSUDMUMK

Pera

tus

pega

wai


51-60 60>

100

80

60

40

20

0

UPMUMTUMSUDMUMK

Pera

tus

pega

wai


21-30 >30

100

120

80

60

40

20

0

UPMUMTUMSUDMUMK

Bila

ngan

aka

dem

ik s

epen

uh m

asa

201420122010 2016 2018 2020 2022

250

300

200

150

100

50

0


Pera

tus

pega

wai

UPM UMT UMS UDM UMK

100

80

60

40

20

0

IPTARajah 5.3: Pecahan Umur Staf Akademik IPTA


68

tempoh Perkhidmatan staf akademik dan bukan akademik

Tempoh perkhidmatan (pengalaman) tenaga akademik di IPTA kurang daripada 20 tahun adalah antara 6.72%-100%. Tenaga akademik UPM mempunyai pengalaman lebih daripada 21 tahun (20.16%-22.13%). Ini kerana UPM telah lama ditubuhkan berbanding dengan IPTA lain. Sekiranya dilihat trend staf mengikut tempoh perkhidmatan (pengalaman) terdapat jurang seperti Jadual 5.4, Rajah 5.4 dan 5.5.

Jadual 5.4: Pecahan Tempoh Perkhidmatan Staf Akademik, Pengurusan dan Profesional, dan Sokongan Mengikut IPTA

JawatanTahun

1–10 11–20 21–30 >31Staf AkademikUPM 129 (50.99%) 17 (6.72%) 56 (22.13%) 51 (20.16%)UMT 66 (82.50%) 9 (11.25%) 2 (2.50%) 3 (3.75%)UMS 40 (86.96%) 6 (13.04%)UDM 45 (100%)UMK 30 (93.75%) 2 (6.25%) Jumlah 244 23 58 51Staf Pengurusan dan ProfesionalUPM 52 (69.33%) 4 (5.33%) 13 (17.33%) 6 (8.00%)UMT 17 (100%)UMS

UDM 5 (100%)UMK 1 (100%)Jumlah 58 4 13 6Staf SokonganUPM 253 (65.21%) 24 (6.19%) 53 (13.66%) 58 (14.95%)UMT 62 (78.48%) 8 (10.13)UMS 30 (93.75%) 2 (6.25%) 5 (6.33%) 4 (5.06%)UDM 22 (100%)UMK 17 (100%)Jumlah 322 26 53 58







Sokongan- Lelaki


Bila

ngan

aka

dem

ikB

ilang

an

250

200

150

100

50

0

500

400

300

200

100

0




Pera

tus

pega

wai

100

120

80

60

40

20

0


UPMUMTUMSUDMUMK

Pera

tus

pega

wai


51-60 60>

100

80

60

40

20

0

UPMUMTUMSUDMUMK

Pera

tus

pega

wai


21-30 >30

100

120

80

60

40

20

0

UPMUMTUMSUDMUMK

Bila

ngan

aka

dem

ik s

epen

uh m

asa

201420122010 2016 2018 2020 2022

250

300

200

150

100

50

0


Pera

tus

pega

wai

UPM UMT UMS UDM UMK

100

80

60

40

20

0

IPTA

Rajah 5.4: Tempoh Perkhidmatan Staf Akademik Mengikut IPTA







Sokongan- Lelaki


Bila

ngan

aka

dem

ikB

ilang

an

250

200

150

100

50

0

500

400

300

200

100

0




Pera

tus

pega

wai

100

120

80

60

40

20

0


UPMUMTUMSUDMUMK

Pera

tus

pega

wai


51-60 60>

100

80

60

40

20

0

UPMUMTUMSUDMUMK

Pera

tus

pega

wai


21-30 >30

100

120

80

60

40

20

0

UPMUMTUMSUDMUMK

Bila

ngan

aka

dem

ik s

epen

uh m

asa

201420122010 2016 2018 2020 2022

250

300

200

150

100

50

0


Pera

tus

pega

wai

UPM UMT UMS UDM UMK

100

80

60

40

20

0

IPTA

1-10 11-20 21-30 >30

Rajah 5.5: Tempoh Perkhidmatan Staf Akademik IPTA


70

status kePakaran suMber ManusIa

Dalam memenuhi industri sektor pertanian, pembangunan modal insan turut diberi penekanan oleh kerajaan dalam RMK-9. Pendekatan ini berperanan dalam menentukan prestasi institusi terbabit. Dalam konteks yang lebih luas, modal insan mencorak hala tuju negara ke arah wawasan yang disasar. Sumber manusia berkualiti, mempuyai kepakaran dalam bidang pertanian dan berkaitan menjadi faktor pencetus kepada inisiatif baharu dalam kegiatan pertanian dan sosioekonominya. Maklumat kepakaran sedia ada dalam sektor pertanian dan yang berkaitan di lima IPTA ditunjukkan dalam Jadual 5.5. Secara keseluruhannya terdapat sembilan (9) bidang kepakaran di lima IPTA iaitu 141 pakar dalam bidang Sains Tanaman, 89 pakar bidang Sains Perikanan, 71 pakar bidang Sains Tanah, 70 pakar bidang Perlindungan Tumbuhan, 48 pakar bidang Ekonomi Pertanian dan Perniagaan tani, 47 pakar bidang Sains Haiwan/Ternakan, 21 pakar bidang Teknologi Lepas Tuai dan masing-masing lima pakar bidang Kejuruteraan Teknologi dan bidang Pengembangan. Jumlah bilangan sumber manusia berdasarkan sembilan (9) bidang kepakaran adalah 497 iaitu UPM 185, UMT 68, UMS 109, UDM 62 dan UMK 74.

Jadual 5.5: Bidang Kepakaran Utama Pegawai Akademik di 5 IPTA

Bil. Bidang Kepakaran Utama UPM UMT UMS UDM UMK Jumlah1. Sains Tanaman 46 8 42 20 26 1412. Sains Haiwan/Ternakan 17 3 16 11 473. Sains Perikanan 23 46 20 894. Perlindungan Tumbuhan 32 3 14 14 7 705. Sains Tanah 34 3 12 8 14 716. Ekonomi Pertanian dan

Perniagaan tani27 14 4 3 48

7. Kejuruteraan Teknologi 4 1 58. Teknologi Lepas Tuai 4 4 13 219. Pengembangan 2 3 5

Jumlah 185 68 109 62 74 497

status jawatan dan taraf suMber ManusIa

Pada tahun 2010, IPTA mempunyai seramai 514 orang staf yang terdiri daripada 61 Profesor, 103 Profesor Madya, 75 Pensyarah Kanan, 85 Pensyarah, dua Felo Perunding, 10 Felo Penyelidik, 22 Pengajar Khas, 156 tutor, 16 Felo Akademik, 10 Pensyarah Pelawat, 107 Bukan Akademik (P&P) dan 618 staf sokongan. Pecahan maklumat sumber manusia mengikut kategori jawatan sedia ada dari enam IPTA adalah seperti dalam Jadual 5.6, Rajah 5.6 dan 5.7. Established universiti seperti UPM mempunyai jumlah terbesar bilangan staf akademik sepenuh masa, separuh masa dan staf bukan akademik. Ini adalah bagi menyokong aktiviti pengajaran, penyelidikan dan khidmat profesional (pengembangan dan perundingan).


71

Semua IPTA termasuk UPM masih menggunakan khidmat staf akademik separuh masa atau pensyarah kontrak bagi membantu terutamanya dalam pengajaran dan pembelajaran sementara menunggu pensyarah atau tutor yang dihantar melanjutkan pengajian tamat pengajian. Kelompok pensyarah kontrak atau separuh masa merupakan lantikan dari kalangan pensyarah berpengalaman dari UPM Serdang dan IPTA atau IPTS lain yang telah bersara atau pesara dari agensi kerajaan yang berpengalaman dalam bidang pertanian.

Jadual 5.6 Statistik Jawatan Pegawai Akademik dan Sokongan Tahun 2010

Staf Akademik Sepenuh MasaJawatan & Gred UPM UMT UMS UDM UMK Jumlah

Jantina L P L P L P L P L PProfesor 32 10 3 1 1 5 1 2 55Profesor Madya 45 26 5 2 2 5 1 3 89Pensyarah Kanan 28 22 5 2 4 4 2 67Pensyarah 33 17 10 13 7 4 4 7 6 20 121Felo Perunding 2 2Felo Penyelidik 2 1 3 6Pengajar Khas 14 8 22Tutor 45 73 1 21 1 2 4 14 1 4 166Felo Akademik 4 12 16Pensyarah Pelawat 6 4 10Jumlah 201 157 24 39 15 6 22 26 14 24 523Staf Akademik Separuh MasaProfesor Emeritus 1 1Profesor Bersekutu 2 4 1 2 9Pensyarah Bersekutu 9 6 4 2 21Jumlah 12 10 5 2 2 35Staf Bukan AkademikPengurusan dan Profesional (Bukan Akademik)

56 37 3 7 2 2 4 1 1 113

Staf Sokongan 422 212 52 26 10 14 9 6 8 9 768Jumlah 478 249 55 33 12 16 13 7 8 10 881







Sokongan- Lelaki


Bila

ngan

aka

dem

ikB

ilang

an250

200

150

100

50

0

500

400

300

200

100

0




Pera

tus

pega

wai

100

120

80

60

40

20

0


UPMUMTUMSUDMUMK

Pera

tus

pega

wai


51-60 60>

100

80

60

40

20

0

UPMUMTUMSUDMUMK

Pera

tus

pega

wai


21-30 >30

100

120

80

60

40

20

0

UPMUMTUMSUDMUMK

Bila

ngan

aka

dem

ik s

epen

uh m

asa

201420122010 2016 2018 2020 2022

250

300

200

150

100

50

0


Pera

tus

pega

wai

UPM UMT UMS UDM UMK

100

80

60

40

20

0

IPTA

Rajah 5.6: Akademik di IPTA Tahun 2010







Sokongan- Lelaki


Bila

ngan

aka

dem

ikB

ilang

an

250

200

150

100

50

0

500

400

300

200

100

0




Pera

tus

pega

wai

100

120

80

60

40

20

0


UPMUMTUMSUDMUMK

Pera

tus

pega

wai


51-60 60>

100

80

60

40

20

0

UPMUMTUMSUDMUMK

Pera

tus

pega

wai


21-30 >30

100

120

80

60

40

20

0

UPMUMTUMSUDMUMK

Bila

ngan

aka

dem

ik s

epen

uh m

asa

201420122010 2016 2018 2020 2022

250

300

200

150

100

50

0


Pera

tus

pega

wai

UPM UMT UMS UDM UMK

100

80

60

40

20

0

IPTA

Rajah 5.7: Bukan Akademik (Pengurusan dan Profesional) dan Sokongan di IPTA


73

Unjuran bagi semua pensyarah dan tutor berdasarkan keperluan bagi tempoh 10 tahun seperti dalam Rajah 5.8. Langkah yang dirancang ini adalah bagi menentukan keperluan tenaga akademik bagi tempoh 2010-2020. Bilangannya dicapai dengan cara menetapkan nisbah antara pensyarah dengan pelajar sebagai contoh untuk pendidikan pertanian nisbah pensyarah:pelajar adalah 1:10. Selaras dengan cadangan nisbah tersebut, perancangan tenaga akademik disediakan dengan mengambil kira jawatan untuk kenaikan pangkat, pengambilan staf akademik yang baharu, pensyarah kontrak dan juga staf akademik yang sedia ada termasuk tutor dan pensyarah yang akan menamatkan cuti belajar. Faktor-faktor lain seperti pensyarah dan tutor yang akan cuti belajar juga telah diambil kira semasa membuat perancangan ini.







Sokongan- Lelaki


Bila

ngan

aka

dem

ikB

ilang

an

250

200

150

100

50

0

500

400

300

200

100

0




Pera

tus

pega

wai

100

120

80

60

40

20

0


UPMUMTUMSUDMUMK

Pera

tus

pega

wai


51-60 60>

100

80

60

40

20

0

UPMUMTUMSUDMUMK

Pera

tus

pega

wai


21-30 >30

100

120

80

60

40

20

0

UPMUMTUMSUDMUMK

Bila

ngan

aka

dem

ik s

epen

uh m

asa

201420122010 2016 2018 2020 2022

250

300

200

150

100

50

0


Pera

tus

pega

wai

UPM UMT UMS UDM UMK

100

80

60

40

20

0

IPTA

Rajah 5.8: Unjuran Akademik Sepenuh Masa Tahun 2011-2020

Sehingga kini, IPTA mempunyai seramai 498 (Jadual 5.7) orang tenaga akademik (termasuk tutor, pensyarah dan pensyarah kontrak).


74

Jadual 5.7: Tenaga Akademik (Sepenuh Masa) Tahun 2010 Mengikut IPTA

Staf AkademikJawatan & Gred UPM UMT UMS UDM UMK Jumlah

Jantina L P L P L P L P L PProfesor 32 10 3 1 1 0 5 1 2 0 55Profesor Madya 45 26 5 2 2 0 5 1 3 0 89Pensyarah Kanan 28 22 5 2 4 0 4 0 2 0 67Pensyarah 33 17 10 13 7 4 4 7 6 20 121Tutor 45 73 1 21 1 2 4 14 1 4 166JUMLAH 183 148 24 39 15 6 22 23 14 24 498

Berdasarkan enrolmen pelajar tahun semasa (2010, Jadual 5.8) berjumlah antara 180 hingga 2404 orang. Nisbah tenaga akademik dan pelajar adalah 1:6.7 hingga 1:20.7. Perbezaan nisbah yang ketara ini diperhatikan kerana IPTA yang menawarkan program pertanian adalah masih baharu kecuali UPM (nisbah pensyarah dan pelajar adalah 1:11.3).

Jadual 5.8: Nisbah Tenaga Akademik (Pensyarah Sepenuh Masa dan Kontrak) dengan Pelajar Tahun 2010 Mengikut IPTA

IPTAEnrolmen Pelajar Staf Akademik Nisbah Staf

Akademik dan Pelajar

Lelaki Perempuan Jumlah Lelaki Perempuan Jumlah

UPM 983 1427 2404 138 75 213 1:11.3(183) (148) (331) (1:7.3)

UMT 362 487 849 23 18 41 1:20.7(24) (39) (63) (1:13.5)

UMS 119 255 374 14 4 18 1:20.8(15) (6) (21) (1:17.8)

UDM 60 120 180 18 9 27 1:6.7(22) (23) (45) (1:4)

UMK 121 266 387 13 20 33 1:11.7(14) (24) (38) (1:10.2)

*Dalam kurungan adalah nisbah tenaga akademik termasuk tutor.

staf sokongan

Selain meningkatkan keupayaan staf akademik, semua IPTA juga memberi penekanan terhadap pembangunan staf bukan akademik iaitu Kumpulan Pengurusan dan Profesional dan Kumpulan Sokongan. Statistik pelunjuran staf bukan akademik bagi tahun 2010-2020 di institusi berkaitan adalah seperti ditunjukkan dalam Jadual 5.9.


75

Jadual 5.9: Unjuran Staf Bukan Akademik (Pengurusan dan Profesional) dan Sokongan Tahun 2010-2020 Mengikut IPTA

IPTA Pengurusan dan Profesional SokonganTahun 2011 2013 2015 2020 2011 2013 2015 2020

UPM 57 67 77 86 72 73 88 83UMT 1 2 3 9 5 5 4UMS 6 7 11 11 40 41 48 49UDM 6 6 8 14 33 33 35 71UMK 3 1 39 27 16 37Jumlah 73 82 100 111 193 179 192 244

uLasan dan Cadangan

Isu dan Cabaran

Institusi pengajian tinggi awam (IPTA) yang menawarkan pendidikan pertanian melalui sumber manusia yang berkepakaran serta terlatih memainkan peranan penting dalam menjana ide baharu, pengumpulan serta penyebaran pengetahuan dan seterusnya menghasilkan pemimpin generasi pertanian pada masa hadapan. Walau bagaimanapun kini dari sudut bilangan tenaga akademia yang berkalayakan, terlatih dan berpengalaman masih belum mencukupi terutamanya di sektor pendidikan pertanian. Ini ada kaitan dengan penambahan penubuhan universiti baharu yang menawarkan pendidikan pertanian (semak KPT). Tambahan pula di institusi yang baharu, pengajar yang baharu sudah tentu tidak mempunyai latihan pedagogi yang formal dan belum boleh menumpukan kepada penyelidikan dan penjanan ilmu (qualified staff below critical mass-problem keeping educational capability). Status sedemikan menimbulkan keraguan yang serius berkaitan dengan kualiti pengajaran pembelajaran dan penyelidikan yang akan menentukan pembangunan siswazah keluaran IPTA dalam pendidikan pertanian.

Siswazah keluaran IPTA pendidikan pertanian juga pada dasarnya merupakan sumber manusia atau tenaga kerja, dengan harapan akan menyumbangkan kepada pembangunan sektor pertanian dan ekonomi negara. Yang pastinya siswazah ini walaupun berkelulusan dalam pendidikan pertanian belum tentu melibatkan diri dalam sektor pertanian dan bidang yang berkaitan. Dari maklumat yang sedia ada tidak semua IPTA menjalankan kajian tracer dan adalah sukar untuk menentukan sumbangan sebenar siswazah ini dalam sektor pertanian dan bidang berkaitan.

Sumber manusia merupakan input yang bergantung pada pengunaan sains dan teknologi untuk pembangunan pertanian yang merupakan salah satu tunjang ekonomi Malaysia. Pemintaan untuk sumber manusia bagi menggerakkan pelbagai aktiviti berkaitan dengan pembangunan pertanian merupakan agenda kritikal untuk mencapai wawasan ke arah pembangunan luar bandar, penjanaan pekerjaan dan pelbagai aktiviti menjurus ke pertumbuhan lestari dan pembangunan.


76

Pertumbuhan dalam sektor pertanian yang dicapai di Malaysia telah diperoleh melalui sumbangan keterdapatan sumber manusia yang mahir. Walau bagaimanapun, senario ini telah berubah. Pertumbuhan dalam sektor pertanian telah menjadi lembab dan peluang pekerjaan menurun yang menyebabkan pengangguran. Keadaan ini semakin merunsingkan apabila keperluan sektor ekonomi yang lain juga memperlihatkan transformasi yang mengalakkan persaingan untuk siswazah dari pelbagai displin selain yang mempunyai pendidikan pertanian. Peningkatan keperluan perkerjaan dalam sektor pertanian perlu dinilai semula. Pendidikan pertanian dalam menghasilkan atau menjana sumber manusia mampu memberi persepsi yang sebenarnya tentang kerjaya dalam pertanian supaya siswazah keluaran berada atau tertarik dalam sektor pertanian. Sumber manusia yang menyumbang kepada pendidikan pertanian, pelajar siswazah yang dihasilkan serta attitud atau attribute mereka perlu dinilai supaya semua ini dapat memberi impak kepada sektor pertanian.

Siswazah keluaran dari sistem pendidikan pertanian dalam negara merupakan sumber bagi permintaan pelbagai sektor pekerjaan termasuk pertanian. Agensi yang menawarkan pekerjaan kepada sumber manusia terlatih adalah di bawah sektor seperti kerajaan, swasta (akademia, kewangan) badan pertubuhan bukan kerajaan, sara sendiri dan lain-lain yang mungkin tiada kaitan dengan pertanian. Pemintaan untuk sumber manusia terlatih dalam pertanian untuk sektor di atas bergantung pada pertumbuhan sektor tersebut, kadar tukar ganti pekerja dan sumber pekerjaan sedia ada. Apabila permintaan bertambah, kolej atau universiti baharu juga dibangunkan yang membawa kepada peningkatan bilangan dalam hasilan siswazah. Walau bagaimanapun, pekerjaan yang sebenarnya bergantung pada kemahiran yang ada pada siswazah. Kemahiran ini sebenarnya adalah kemahiran dalam bidang yang dipilih serta pengetahuan dari aspek kemahiran teknikal dan kemahiran insaniah (pengurusan, tatatertib dan komunikasi). Jika kemahiran (walaupun ada pendidikan pertanian) yang diperoleh tidak ada pada kehendak majikan maka pekerjaan tersebut akan ditawarkan kepada calon dari displin yang lain sebagai contoh siswazah dalam jurusan sains. Jurang kemahiran melalui peluang kerja yang menurun dalam sektor pertanian menyumbang kepada isu keterdapatan kerja dan seterusnya mempunyai impak kepada pelajar yang hendak memasuki bidang pertanian dan akan memberi kesan kepada sumber manusia terlatih dalam pertanian. Maka faktor utama, permintaan, hasilan (supply) dan kemahiran merupakan dimensi untuk pembangunan sumber manusia terlatih dalam pertanian.

Perkongsian maklumat yang diperoleh daripada wakil pelbagai pegawai dari IPTA lain yang menawarkan program pertanian, penyelidik, pegawai kerajaan dan sektor industri yang terlibat dalam industri pertanian telah diperoleh. Gabungan kesemua entiti tersebut memberi maklumat yang boleh diguna pakai dalam menggaris pelan strategi sumber manusia dalam sektor pendidikan pertanian di IPTA yang mampu menyumbang kepada sektor pertanian Negara dan diringkaskan dipaparkan dalam Jadual 5.10 dan 5.11.

Jadual 5.10: Ringkasan Analisis Jurang Tentang Sumber Manusia (Pegawai Akademik) di IPTA dari Wakil Pelbagai Pegawai IPTA lain yang Menawarkan Program Pertanian, Penyelidik, Pegawai Kerajaan dan Sektor Industri yang Terlibat dalam Industri Pertanian

Isu Output Keperluan Keadaan Sekarang

Strategi untuk mencapai keperluan

1. Tenaga pengajar tidak mencukupi terutama di universiti baru ditubuhkan

● Peluang pekerjaan diutamakan berbanding dengan pelajar mengikuti kursus siswazah

● Menawarkan jawatan pensyarah dan tutor

● Menggunakan khidmat pengajar dari jabatan kerajaan dan universiti tempatan

● Memberi peluang lebih kepada siswazah tempatan untuk menyambung pengajian semasa berkhidmat dengan pemberian insentif

● Kebanyakan pelajar siswazah adalah pelajar luar negeri

Menyediakan insentif kepada pensyarah dan tutor

● Bantuan bayaran yuran ● Tawaran biasiswa lengkap dengan elaun menanggung perbelanjaan keluarga kepada tutor yang telah dilantik

● Perancangan penubuhan universiti secara ad hoc (tanpa mempunyai perancangan yang rapi mengenai sumber manusia)

● Menyediakan cadangan lengkap dengan perancangan sumber manusia sebelum pembukaan universiti

2. Jurang usia pensyarah yang besar

● Program pertanian dapat dilaksanakan di IPTA

Mengutamakan bidang pertanian dalam program di universiti

● Pertanian adalah sunset industri bermula tahun 1985 hingga 2005

● Jadikan ini sebagai suatu pengajaran contoh kesan yang mungkin melanda adalah negara Nigeria● Pengambilan staf yang berterusan● Kerajaan dan sektor swasta perlu memberi peluang dan pembiayaan untuk pengambilan staf baharu dalam bidang pertanian

Graduan memilih kerjaya dalam sektor lain

● Kesefahaman dalam konsep mobiliti dua hala sumber manusia mahir dan berijazah sarjana dan ke atas antara institusi penyelidikan (MARDI, MPOB, LGM, SIRIM dll) dan pusat pengajian tinggi● Membuka tawaran kepada tenaga pengajar dari luar negara yang mempunyai kepakaran dalam bidang pertanian

3. Prospek kerjaya yang kurang menarik

● Meningkatkan tahap pertanian setaraf dengan bidang profesional

● Mewujudkan jawatan tetap bagi tutor

● Jawatan tutor bertaraf sementara dan tidak ada jaminan

● Menawarkan jawatan tetap kepada tutor (mengambil kira tempoh jawatan tutor kedalam perkhidmatan)● Mewujudkan skim perkhidmatan yang lebih menarik

● KPI terlalu tinggi dan sukar untuk dipenuhi oleh pensyarah

● Menilai semula keperluan KPI● Pergerakan kerjaya untuk menambah pengalaman dan pengetahuan antara IPTA, industri dan agensi kerajaan● Program sangkut pensyarah di industri dan universiti dalam dan luar negara

4. Perpindahan pensyarah ke industri

● Mengurangkan perpindahan pensyarah (brain drain)

● Menyemak semula skema gaji di kalangan pensyarah yang berkaitan dengan pertanian

● KPI pensyarah di universiti terlalu tinggi dan gaji ditawarkan di industri lebih tinggi

● Mengadakan KPI yang lebih munasabah● Skema gaji yang lebih menarik dan gaji lebih tinggi● Pengiktirafan yang sewajar dengan bidang pertanian oleh pihak kerajaan kepada pensyarah bidang pertanian

5. Latihan sumber manusia

● Pensyarah berkemahiran praktikal di lapangan dan mempunyai pengalaman eksperiantial

● Menambah latihan di lapangan dikalangan pensyarah untuk pendedahan yang sebenar

● Pensyarah baharu kurang kemahiran praktikal

● Mengadakan kerjasama latihan sumber manusia antara IPTA bagi menampung ketandusan sumber manusia● Pensyarah baharu perlu diberi latihan ladang● Pensyarah perlu lebih hands on

6. Persepsi awam yang rendah dikalangan pensyarah bidang pertanian

● Rakyat sejagat faham tentang kepentingan pertanian menyumbang kepada makanan, perniagaan dan seterusnya ekonomi negara

● Mempromosi pertanian sebagai antara yang utama penyumbang dan penggerak ekonomi negara

● Tidak dianggap satu kerjaya yang berprestij

● Jalinan universiti dan masyarakat● Pensyarah menjiwai masyarakat● Mempergiatkan aktiviti pengembangan

Jadual 5.11: Ringkasan Analisis Jurang Tentang Sumber Manusia (Pegawai Sokongan) di IPTA dari Wakil Pelbagai Pegawai IPTA Lain yang Menawarkan Program Pertanian, Penyelidik, Pegawai Kerajaan dan Sektor Industri yang Terlibat dalam Industri Pertanian

Isu Output Keperluan Keadaan Sekarang Strategi untuk Mencapai Keperluan

1. Kelulusan pegawai sokongan (Penolong pegawai sains) tidak berkemahiran

● Melahirkan tenaga sokongan yang kompeten dalam bidang pertanian berkaitan

● Meningkatkan syarat pengambilan kepada pegawai baharu● Mewujudkan program khas (contoh di UPM bridging program) kepada pegawai sedia ada

● Pegawai sedia ada adalah lulusan SPM yang dinaikkan pangkat

● Berkelulusan minima Diploma dalam bidang berkaitan

2. Sukar mendapatkan pembantu makmal ladang lelaki

● Menambah bilangan tawaran tempat kepada calon lelaki

● Mengenal pasti latihan yang perlu dan sesuai dengan tahap kemahiran

● Calon lelaki tidak memenuhi kriteria kelulusan

● Mewujudkan skim perkhidmatan yang lebih menarik

3. Kompetensi pegawai sokongan

● Menambah bilangan tawaran tempat kepada calon lelaki

● Mengenal pasti latihan yang perlu dan sesuai dengan tahap kemahiran

● Latihan profesional tidak diberi secara keutamaan

● Memberi latihan secukupnya dalam bidang berkaitan di dalam dan luar negara● Ditawarkan gred khas (personal to holder) jika telah mencapai tahap pakar

4. Penempatan jawatan yang tidak selaras dengan bidang kelulusan

● Menempatkan pegawai mengikut kelulusan (bidang pertanian)

● Mengenal pasti pegawai dan penempatan

● Perpindahan pegawai semasa pertanian diketepikan (kerana bidang yang mendapat keutamaan adalah ICT tahun 1985 hingga 2005)

● Penyusunan semula pegawai mengikut kesesuaian jawatan dan tugas

5. Bilangan pegawai pertanian tidak mencukupi

Bilangan pegawai pertanian ditambah

Menwujudkan jawatan pegawai pertanian dengan lebih banyak

Bidang pertanian bukan bidang keutamaan dan jawatan pegawai pertanian terhad mengikut kriteria yang tidak sesuai (misalanya bilangan pegawai mengikut keluasan ladang)

Mewujudkan program atau kursus yang memenuhi jawatan pegawai pertanian di universiti yang memerlukan

6. Kehilangan staf pakar

● Meminda polisi jawatan pegawai sokongan

● Membolehkan staf pencen yang berkepakaran menyambung perkhidmatan sehingga umur 60 tahun

● Staf pakar pencen dan tidak disambung perkhidmatan

● Dibolehkan disambung perkhidmatan secara kontrak untuk melatih pegawai baharu

7. Penglibatan pegawai sokongan dalam penyelidikan

● Pegawai sokongan yang kompeten dalam pengajaran dan penyelidikan

● Pegawai sokongan juga terlibat dengan penyelidikan

● Lebih terlibat dalam pengajaran sahaja

● Terlibat secara langsung dalam kumpulan penyelidikan, manual dan buku


81

keperluan

IPTA mesti mengubah kaedah pengajaran dan pembelajaran dari cara tradisional iaitu menyampai, menyalur pengetahuan secara teori dan menghasilkan siswazah yang kompeten, yakin serta memiliki kemahiran keusahawanan, berkeupayaan untuk menilai pembangunan luar bandar dalam erti perspektif yang luas.

1. Penekanan atau fokus kepada penyelidikan dan penjanan ilmu menjadi agenda dalam pembangunan kapasiti sumber manusia.

2. Mempunyai jalinan kukuh dengan key stakeholders sebagai strategi untuk maklum balas dalam penambah baik kurikulum dan kualiti serta kerelevanan program.

3. Menguna pakai ide brain circulation kepengunaan pakar atau akademia untuk menangani kekurangan tenaga akademia yang berkelayakan, terlatih dan para profesional berpengalaman. Kita mempunyai sistem berfregmen, kita masih tidak nampak kerjasama boleh membawa kepada faedah semua.

Peluang

1. Kewujudan komitmen kerajaan yang kukuh untuk menyokong sektor pertanian.

2. Keperluan untuk mengembang atau membina serta mengkukuhkan pembangunan kapasiti sumber manusia untuk memenuhi permintaan tenaga profesional merupakan keutamaan dan sokongan oleh kerajaan yang sedia ada.

3. Pemintaan tenaga profesional pertanian kian meningkat akibat perkembangan atau perluasan perladangan (contohnya kelapa sawit) atau ladang komersial dalam negara.

kesIMPuLan

1. Berdasarkan bukti pemerhatian dari negara luar menunjukan pendidikan tinggi atau literasi dalam menurun kadar kemiskinan.

2. Pemikiran sistematik memberi jalan kepada integrasi displin dan ilmu.

3. IPTA yang sudah “mapan” (established) sedia ada menjadi peneraju dalam penglibatan budaya penyelidikan dalam sistem pendidikan pertanian.

4. IPTA memberi sokongan kukuh untuk kerja penyelidikan.


82

5. IPTA perlu mempunyai dan mengembeling tenaga ke arah pakatan yang erat dengan pemain utama pemegang taruh (stakeholders) dalam industri pertanian dalam suasana kini yang mencabar dan kompetitif.

6. Mewujudkan dan memperkukuh jaringan dengan komponen sistem pendidikan pertanian (antaran universiti, industri, individu) sebagai strategi utama dalam melatih siswazah dalam pertanian.

7. Menggiatkan usaha untuk menarik minat generasi muda dan para profesional ke institusi pengajian tinggi pendidikan pertanian dan menggunakan khidmat pensyarah dan penyelidik yang berpengalaman.

8. Menukar persepsi awam yang membelakangkan sektor pertanian sebab ia dianggap “kerjaya yang berpendapatan rendah”.

Latar beLakang

Ladang adalah bahagian penting bagi menyokong program-program digariskan sebelum ini dan sejajar dengan peranan IPTA yang mengendalikan tiga fungsi utama:

1. Pengajaran dan pembelajaran;2. Penyelidikan dan inovasi;3. Konsultansi dan khidmat nasihat atau masyarakat.

Ladang Pertanian IPTA ditubuhkan adalah bertujuan untuk:

1. Memberi latihan dan mempertingkatkan kemahiran amalan pengurusan ladang yang baik (GAP);

2. Mengaplikasikan teori dalam bentuk amali di ladang;3. Memberi suasana sebenar operasi pertanian;4. Memberi latihan secara langsung dan meningkatkan pemikiran kritis;5. Memberi latihan keusahawanan, contoh: ladang kongsi;6. Menjadi model dan tempat rujukan ladang;7. Menjadi tempat pemindahan teknologi;8. Menjadi tempat inkubasi teknologi pertanian;9. Menjadi pusat khidmat nasihat pembangunan pertanian bagi masyarakat petani dan

setempat;10. Menjadi tapak percubaan luar tanaman, ternakan dan perikanan.

Hasil pembelajaran (LO) daripada ladang adalah:

1. Graduan yang mahir dan terampil dalam industri pertanian;2. Graduan pertanian yang holistik;3. Graduan yang mempunyai kemahiran insaniah yang tinggi;4. Graduan mahir dan bersifat usahawan tani;5. Masyarakat tani yang berpengetahuan.

BaB 6 kemudahan ladang


84

Isu dan Cabaran

Semua IPTA menyatakan bahawa terdapat banyak isu dan cabaran yang dihadapi dalam membangun mengendali dan meningkatkan sesebuah ladang, antaranya adalah:

1. Kekurangan infrastruktur ladang;2. Kekurangan tenaga kerja mahir atau profesional;3. Kekurangan kawasan;4. Kekurangan sokongan kewangan;5. Bayaran upah pekerja (sokongan) ladang yang tidak setimpal.

Manakala pandangan daripada pihak industri dan majikan pula adalah berkisar disekitar graduan pertanian yang dikeluarkan dan sangat relevan dengan keperluan latihan dan fungsi ladang di IPTA. Mereka berpendapat dan bersetuju bahawa;

1. Semua peringkat pengajian pertanian IPTA memerlukan latihan ladang yang lengkap;

2. Pihak industri tidak mengambil terus graduan selepas bergraduat kerana tidak yakin dengan kebolehan graduan untuk bekerja di sektor ladang;

3. Jam kredit latihan ladang yang tidak mencukupi. IPTA mengamalkan tiga jenis latihan iaitu;a) Melalui kursus biasa, jam kredit 2+1b) Amali ladang 0+2c) Latihan internship ladang

4. 40-50% bahagian kursus program pertanian perlu ada kemahiran ladang;

5. Graduan daripada beberapa program baru saperti bioindustri adalah kurang kemahiran ladang;

6. Ladang IPTA hanya sebagai latihan pendedahan;

7. Latihan ladang perlu bermula daripada asas walaupun pergi ke teknologi tinggi;

8. Latihan berterusan antara satu peringkat dengan peringkat yang lain dalam satu sistem pengeluaran ladang perlu diadakan;

9. Perlu ada pendedahan ladang berterusan sepanjang pengajian, tetapi tidak dilatih untuk jadi peladang;

10. Latihan keusahawanan saperti latihan pegeluaran dan pemasaran hasil pertanian adalah perlu;

BaB 6/ kemudaHan ladang

85

11. Pelajar membuat latihan amali dalam industri akan membuat semua jenis kerja ladang, bukan hanya sebagai pegawai;

12. Latihan ladang perlu disokong oleh pengetahuan sains asas yang kuat;

13. Latihan ladang untuk memberi motivasi pelajar;

14. Menghasilkan peribadi yang baik selepas menjalani latihan kemahiran teknikal;

15. Pelajar perlu diajar dan dilatih dengan cukup mengenai kerja-kerja teknikal ladang;

16. IPTA perlu ada tenaga pengajar mahir di ladang dari segi teori dan praktikal;

17. Tenaga pengajar ladang perlu ada satu skim latihan khas, contohnya untuk membolehkan pengendalian sesuatu mesin atau jentera ladang;

Dalam hubungan ini pihak industri juga membangkitkan beberapa isu kemudahan ladang. Mereka menyedari dan bersetuju bahawa ladang IPTA;

1. Kekurangan kemudahan peralatan dan infrastruktur ladang;

2. Perlu direka bentuk sesuai dengan program yang ditawarkan dan situasi pertanian semasa;

3. Hendaklah menyediakan kemudahan infrastruktur yang relevan dengan senario pertanian semasa dan hadapan;

4. Ladang IPTA perlu lengkap dengan kemudahan daripada A-Z bagi satu sistem yang dibangunkan;

5. Perlu ada pusat pengumpulan (post-harvest) dan penjualan untuk produk pertanian;

6. Ladang perlu ada keupayaan mengeluarkan hasil ladang pada tahap yang menguntungkan;

7. Ladang IPTA boleh juga diwujudkan secara konsep “satu perkampungan pertanian” yang lestari;

8. Ladang IPTA sebagai pusat inkubasi teknologi;

9. Ladang IPTA juga adalah tempat latihan industri IPTA lain;

10. Ladang IPTA perlu wujudkan sistem pertanian bersepadu;

11. Ladang IPTA merupakan bengkel pertanian;


86

sektor Ladang IPta

Ladang di IPTA dipecahkan kepada tiga sektor utama iaitu:

1. Ladang tanaman, 2. Ladang ternakan, dan3. Ladang akua kultur

Ladang tanaman

Ladang tanaman dibahagikan mengikut kumpulan tanaman sebagaimana berikut:

1. Tanaman perladangan

a) Kelapa sawit: Terdiri daripada kawasan tapak semaian (keluasan 2 ha.), dan ladang pokok dewasa mengikut peringkat umur (keluasan 10 ha.)

b) Getah: Meliputi kawasan tapak semaian (2 ha.), ladang (5 ha.) dan pemprosesan.

c) Kelapa: Kawasan tapak semaian (2 ha.) dan ladang (5 ha.)d) Koko: Kawasan tapak semaian (1 ha.), ladang (5 ha.) dan pemprosesaane) Kopi: Kawasan tapak semaian (1 ha.), ladang (5 ha.) dan pengeringan f) Teh: Kawasan tapak semaian ( 1 ha.) dan ladang (2 ha.)

2. Tanaman ladang (keluasan 30 ha.)

a) Bijirin: Kawasan padi (tapak semaian dan sawah), jagung dan lain-lain.b) Kekacang: kacang tanah, kacang soya, pigeon peas, dhal, dan lain-lain.c) Akar atau umbisi: Ubi kayu, ubi besar, keledek, keladi , dan lain-lain.d) Tanaman rempah: Lada hitam, dan lain-lain. e) Tanaman industri: Tebu, nanas, jatropa, kenaf, dan lain-lain.

3. Tanaman hortikultur

a) Buah-buahan: Keluasan keseluruhan kawasan 100-ha yang dibahagikan mengikut tanaman saperti durian, rambutan, longan, nangka, pisang, dokong, betik, jambu batu, mangga, limau, dan lain-lain.

b) Sayur-sayuran: Keluasan 10 ha meliputi jenis daun (sawi, bayam, dan lain-lain), buah (cili, tomato, tembikai, dan lain-lain) dan akar atau umbisi (lobak, halia, kunyit, bawang, dan lain-lain)

c) Bunga-bungaan: Keluasan 10 ha terdiri daripada orkid, kekwa, ros, tulip, jenis berdaun (pakis, keladi, dan sebagai) dan lantana.

d) Landskap: Spesis berpokok dan renek.e) Tanaman keratan bunga: Tanaman dalam pasu, bunga kering, potpouri dan tisu

kultur


87

f) Pelbagai: Terdiri daripada cendawan, tanaman ubatan (tongkat ali, kacip fatimah, misai kucing, aloevera, hempedu bumi, dan sebagai), ulam-ulaman (salad, ulam raja, dan sebagai), dan lain-lain.

Ladang tanaman hortikultur juga memerlukan kawasan untuk tapak semaian dan ladang penanaman.

Ladang ternakan

Ladang ternakan dibahagikan mengikut kumpulan haiwan ternakan.

1. Ruminan: untuk pengeluaran daging dan susu terdiri daripada lembu, kerbau, kambing, biri-biri, rusa, arnab, dan untuk sukan saperti kuda.

2. Bukan ruminan: kawasan poltri untuk pengeluaran telor, daging dan pusat penetasan dan dibahagikan mengikut spesis haiwan saperti ayam, itik, angsa, burung unta, puyuh, dan lain-lain.

Bagi haiwan ruminant kawasan pastura dan foraj dengan keluasan tidak kurang daripada 100 ha dan rumah penyembelihan diperlukan.

Ladang akuakultur

Ladang akuakultur dibahagikan mengikut jenis air dan kumpulan spesis akuatik iaitu;

1. Akuakultur Air Tawar: yang meliputi ikan keli, jelawat, kelah, talapia, dan sebagai2. Akuakultur Air Masin: yang meliputi ikan air masin, kerang, tiram, mutiara, dan

sebagai. 3. Akuakultur Air Payau: yang terdiri daripada ikan kerapu, udang, ikan air payau, dan

sebagai.4. Ikan Hiasan 5. Rumpai Laut

keMudaHan Ladang

Sesebuah ladang IPTA memerlukan struktur, peralatan dan mekanisasi ladang. Struktur umum ladang meliputi sistem jalan dan perparitan, bangunan untuk pejabat, bilik persidangan, unit jualan hasil dan sebagainya. Ladang juga memerlukan stesen kajicuaca, kemudahan GIS, info-struktur atau Teknologi maklumat, kemudahan ladang mudah alih, dan lain-lain. Setiap sektor ladang memerlukan struktur dan kemudahan ladang yang berbeza.


88

Ladang tanaman

Struktur ladang tanaman adalah terdiri daripada kemudahan ladang, setor kimia, persekitaran terkawal atau rumah kaca, rumah pelindung hujan, sistem fertigasi, hidroponik atau akuaponik atau aeroponik, pusat taman, setor peralatan, stor baja, bilik sejuk, model estate, kemudahan ladang biomass, dan pengendalian lepas tuai

Sebuah pusat lepas tuai yang terdiri daripada bahagian pengredan atau unit pemprosesan diperlukan untuk tanaman buah-buahan, sayur-sayuran, bunga-bungaan, cendawan, herba dan sebagainya.

Bagi tanaman saperti padi sebagai tanaman makanan utama negara selain sawah, mesin mengetam dan kilang mesin padi perlu diadakan.

Sebuah pusat biji benih dan bahan tanaman juga perlu ada di ladang yang meliputi bahagian penyediaan, pemprosesan dan penyimpanan biji benih termasuk bahagian nurseri untuk menjaga bahan biakan tampang

Ladang ternakan

Ladang ternakan memerlukan struktur ladang sebagai berikut;

1. Bukan ruminan: Bahagian pengeluaran poltri terdiri daripada sistem ternakan intensif reban tertutup, atau pengurusan pembungan sisa, unit jualan, unit pemprosesan dan garis keperluan asas lain.

2. Ruminan:

a) Pengeluaran daging; Penternakan intensif, pengurusan pangkalan data, makanan dan permakanan; kilang makanan mini, fodder production, kesihatan dan kesuburan, pengurusan bahan sisa dan makmal.

b) Pengeluaran susu; Sistem ternakan intensif, pemerah susu, pengurusan pangkalan data, makanan dan permakanan; kilang makanan mini, fodder production, kesihatan and kesuburan, pengurusan bahan sisa dan makmal.

Ladang akuakultur

Ladang akuakultur mempunyai struktur yang terdiri daripada bahagian pusat penetasan dan pembiakan termasuk kawasan kanvas, simen dan tangki, sistem rawatan air, sistem kitaran, pemprosesan makanan ikan, sumber air, kemudahn rawatan air, dan sebagainya.


89

MekanIsasI Ladang

Ladang juga perlu mempunyai mekanisasi ladang yang meliputi peralatan bengkel, mesin, pengairan, pertukangan kayu dan simenfero, dan sebagainya.

PeLbagaI keMudaHan LaIn

Antara kemudahan lain yang perlu ada di ladang IPTA adalah sistem pengurusan sisa pertanian, medan expo pertanian, kemudahan kuarantin, germplasm gene-bank dan aboratum.

status seMasa Ladang IPta

Terdapat tiga jenis ladang utama yang dibangunkan di IPTA Malaysia iaitu ladang tanaman, ladang ternakan dan ladang akuakultur. Keluasan ladang bagi kelima-lima IPTA ditunjukkan dalam Jadual 6.1.

Sehingga kini, hanya UPM mempunyai ladang yang lengkap dengan jumlah keluasan kira-kira 586 ha dimana 406 ha bagi ladang tanaman, 162 ha ladang ternakan, 18 ha ladang akuakultur. Ladang-ladang ini dilengkapi dengan pelbagai infrastruktur seperti pejabat, stor, bengkel dan pelbagai jentera terkini seperti traktor dan sebagainya. Selain itu, ladang-ladang ini juga dipantau dan dikawal selia oleh kakitangan mahir yang pakar dalam bidang masing-masing.

Manakala ladang IPTA lain masih tidak lengkap dan sebahagian besarnya dalam peringkat perancagan untuk dibangunkan. Bagi UMT setakat ini hanya mempunyai ladang akuakultur dengan keluasan kira-kira 2 ha.

Jadual 6.1: Keluasan (Dalam Hektar) Ladang Tanaman, Ternakan dan Akuakultur di IPTA Malaysia

IPTA

Ladang Tanaman Ladang Ternakan Ladang AkuakulturTanaman

kekal/komoditi

Tanaman bermusim/

kontanRuminan Bukan

ruminanPusat

penetasan Kolam Sangkar

UPM 254 152 148 14 5 13 -

UMT 40* 30* 5* 5* 1 + 5* 1 +10* 5*

UMS 80**

UDM 478**

UMK -* : Keluasan yang akan dibangunkan dalam RMK10

** : Keluasan ladang yang tidak diklasifikasikan.


90

keMudaHan dan kakItangan Ladang

Infrastruktur untuk kemudahan ladang termasuk bilangan kakitangan dan peralatan ladang sangat penting dalam melicinkan perjalanan sesebuah ladang. Jumlah kakitangan mahir di ladang bagi UPM ialah 196 orang, 29 orang untuk UMT dan dua orang bagi UDM (Jadual 6.2). Sehingga kini, hanya UPM dan UMT sahaja yang mempunyai Pusat Jualan Ladang. Namun demikian, Pusat Jualan Ladang di UMT tidak aktif kerana kekurangan kakitangan untuk menguruskan pusat tersebut.

Jadual 6.2: Antara Kemudahan Peralatan Ladang yang Terdapat di IPTA

IPTA Senarai Jentera Unit jualan Staff ladang

UPM

Jentera penuai padi, mesin palet, traktor, alat perladangan, penyirak baja, penanam bijian, pemotong, pengembur, penggali, penanam padi, pemotong rumput, jentera pejalan kaki, perata tanah, bajak piring, membuat batas, trailer, penuai foraj, penyembur racun, penyemaian benih padi, jengangkut, jengkorek, pam air

Pusat Jualan ladang

196 orang

UMT

Makmal Penetasan, sistem kitaran dan penapisan air, generator, mesin palet, penapis air, peralatan penangkapan ikan, bot, dan pelbagai jentera berkaitan dengan pusat penetasan dan ladang akuakultur.Traktor pembajak kecil, mesin padi mini dan jentera-jentera berkaitan ladang tanaman.Mesin pemprosesan daging atau ayam, mesin pemprosesan hampas tanaman dan lain-lain mesin berkaitan dengan ladang ternakan.

Pusat Jualan Ladang

29 orang

UMS Pelbagai peralatan mesin dan jentera berkaitan dengan pusat penetasan dan ladang akuakultur. - -

UDM Peralatan yang tidak diklasifikasikan - 2

UMK Peralatan yang tidak diklasifikasikan - -

anaLIsIs jurang

Dengan berdasarkan nisbah piawai iaitu satu hektar ladang: satu kakitangan, nisbah kakitangan mahir dengan keluasan ladang sedia ada di IPTA masih menghadapi kekurangan kakitangan mahir ladang. Berdasarkan jumlah seluruh keluasan ladang IPTA yang ada, seramai 1,030 orang kakitangan ladang diperlukan. Buat ketika ini jumlah kakitangan ladang semua kategori di IPTA adalah seramai 227 orang. Dengan demikian jurang keperluan sebenarnya kakitangan ladang IPTA seluruh negara adalah seramai 805 orang.

Bagi nisbah piawai untuk pelajar kepada keluasan ladang, iaitu 20m2:seorang pelajar, didapati bahawa keluasan ladang adalah mencukupi dengan jumlah pelajar di semua IPTA (Jadual 6.3).


91

Dalam keadaan semasa selain UPM, IPTA-IPTA lain mengalami kekurangan infrastuktur dan kemudahan peralatan ladang. Usaha-usaha sedang dilaksanakan oleh IPTA berkenaan untuk melengkapkan ladang masing-masing mengikut keperluan program pertanian yang ditawarkan.

Jadual 6.3: Jurang Antara Keperluan Sebenar dan Status Semasa Bagi Kemudahan Ladang di UPM

Bil. Keperluan sebenar Status semasa/sedia ada Kekurangan

1Keluasan semasa ladang mengikut nisbah 20 m persegi untuk 1 pelajar

Cukup Tiada

2Keperluan kakitangan mengikut nisbah keluasan 1 ha: 1 kakitangan

227 orang kakitangan 805 orang kakitangan

3 Peralatan mencukupi

UPM: Lengkap, perlu di naik tarafUMT: Lengkap akuakulturUMS: Lengkap akuakultur UDM: Tidak lengkapUMK: Tidak lengkap

UPM: dinaik tarafUMT: Ladang tanamanUMS: Ladang tanamanUDM: Semua ladangUMK: Semua ladang

uLasan dan Cadangan

Secara umumnya, universiti yang mempunyai jurang terkecil ialah UPM. UPM boleh dianggap sebagai universiti yang telah lengkap dengan kemudahan ladang untuk pengajian bidang pertanian walaupun mempunyai kekurangan dari segi jumlah kakitangan ladang. Ini adalah kerana UPM adalah universiti bidang pertanian yang telah lama bertapak di Malaysia. Namun demikian keperluan meningkatkan peralatan dan sistem ladang mengikut keperluan semasa masih diperlukan.

Bagi universiti-universiti seperti UMT, UMS, UMK dan UDM, jurang antara keperluan sebenar dan status semasa bagi kemudahan ladang amat tinggi. Ini adalah kerana;

1. Universiti-universiti ini masih baru yang memerlukan dana kewangan untuk membangunkan infrastruktur ladangnya,

2. Pembangunan ladang dan infrastrukturnya mengambil masa yang lama untuk dibangunkan, dan

3. Pemilihan lokasi ladang memerlukan pelbagai aspek untuk diteliti dan diambil kira seperti kesesuaian tanah, lanskap muka bumi dan sebagainya.

Ia juga perlu melalui proses dan prosedur yang panjang dalam memastikan kawasan pertanian tersebut adalah sesuai untuk aktiviti perladangan. Semua faktor tersebut memerlukan masa yang panjang untuk dilengkapkan. Justeru itu, jurang antara keperluan sebenar dan status semasa adalah besar.


92

Disyorkan satu plan strategik perlu dirangka oleh IPTA untuk membangunkan sesuatu ladang berdasarkan program yang ditawarkan dan keperluan industri semasa mengikut rangka objektif dan hasil pembelanjaran (LO) ladang.

Latar beLakang

Secara amnya, setiap Institut Pengajian Tinggi yang menjalankan program pengajian dalam bidang Pertanian di peringkat fakulti ditadbir urus oleh pegawai-pegawai yang diketuai oleh Dekan dan dibantu oleh Timbalan Dekan – Bahagian Akademik, Ketua-ketua Jabatan, Penyelaras Program, Timbalan Pendaftar, Penolong Pendaftar, Pegawai Kumpulan Pengurusan dan Profesional, dan Staf Sokongan. Setiap hirarki pentadbiran mempunyai tugas dan juga fungsi tersendiri yang memastikan segala pentadbiran dan penyampaian ilmu diurus dengan sempurna.

Selain itu, fakulti akan disokong oleh institut dan pusat yang membantu dalam Pengajian Pertanian. Institut dan pusat ditadbir urus oleh pegawai-pegawai yang diketuai oleh Pengarah, dan dibantu oleh Timbalan Pengarah, Ketua-ketua Unit, Pegawai Kumpulan Pengurusan dan Profesional dan Staf Sokongan bagi melancarkan pentadbiran.

Setiap institut dan pusat mempunyai fungsi dan tugas-tugas khusus bagi membantu kelancaran proses pengajaran dan penyelidikan bidang Pertanian. Antara contoh pengkhususan adalah dalam bidang pemBiak bakaan, teknologi pertanian, pengembangan pertanian, pemasaran produksi pertanian, dan pengurusan ladang.

struktur seMasa Pusat tanggungjawab

Struktur semasa pusat tanggungjawab Fakulti yang menawarakan program dalam bidang pertanian atau berkaitan pertanian dipaparkan dalam Jadual 7.1.

BaB 7 tadBir urus

Jaw

atan

Dek

anTi

mba

lan

Dek

an

Ket

ua J

abat

an/

*Pen

geru

si

Pusa

t Pe

ngaj

ian

Peny

elar

as

Prog

ram

Tim

bala

n Pe

ndaf

tar

Peno

long

Pe

ndaf

tar

Pega

wai

Kum

pula

n Pe

ngur

usan

da

n Pr

ofes

iona

l (A

kade

mik

)

Pega

wai

Kum

pula

n Pe

ngur

usan

dan

Pr

ofes

iona

l (B

ukan

A

kade

mik

)St

af

Soko

ngan

IPTA

Uni

vers

iti P

utra

Mal

aysi

a (U

PM

)/

//

//

//

/

Uni

vers

iti M

alay

sia

Tere

ngga

nu (U

MT)

//

//

//

Uni

vers

iti M

alay

sia

Sab

ah

(UM

S)

//

//

//

Uni

vers

iti D

arul

Iman

M

alay

sia

(UD

M)

//

//

//

/

Uni

vers

iti M

alay

sia

Kel

anta

n (U

MK

)/

//

//

//

Uni

vers

iti K

eban

gsaa

n M

alay

sia

(UK

M)

//

*//

//

/

Uni

vers

iti S

ains

Mal

aysi

a (U

SM

)/

//

//

//

Uni

vers

iti T

ekno

logi

Mar

a (U

iTM

)/

/*/

//

//

/

Uni

vers

iti M

alay

sia

Sar

awak

(UN

IMA

S)

//

//

//

//

Jadu

al 7

.1:

Stru

ktur

Sem

asa

Pusa

t Tan

ggun

gjaw

ab F

akul

ti

yang

Ber

kaita

n Pe

rtan

ian

di U

nive

rsiti

Tem

pata

n

BaB 7/ TadBir urus

95

skoP Pusat tanggungjawab

skop Pusat tanggungjawab fakulti Pertanian

Pejabat dekan1. Dekan Mempunyai kuasa terhadap semua hal yang berkaitan dengan kepentingan Fakulti untuk

memastikan Fakulti mampu berfungsi dengan lancar. Peranan dan tanggungjawab Dekan merangkumi polisi Fakulti, strategi dan visi, kepimpinan Fakulti, pengurusan semasa krisis, pengurusan Fakulti, sumber manusia, pemantauan, pembangunan staf, pentadbiran Fakulti, pandangan antarabangsa, hubungan luar yang steategik dan kerjasama yang bijak dan tanggungjawab lain.

2. Pegawai Tadbir Pentadbiran Sumber Tenaga Manusia di Fakulti. Peranan dan tanggungjawab Ketua

Jabatan merangkumi wakil Pendaftar di Fakulti, berjawatan pegawai, pentadbiran am, hal ehwal akademik, kewangan, hal ehwal pelajar, urusan am, dan setiausaha mesyuarat.

3. Timbalan Dekan Mempunyai kuasa untuk membuat keputusan atas yang berkaitan dengan portfolionya

seperti yang diamanahkan oleh Dekan. Peranan dan tanggungjawab Timbalan Dekan merangkumi tugas dan tanggungjawab umum dan khusus. Bilangan Timbalan Dekan bergantung pada keperluan semasa fakulti dan bidang tanggungjawab seperti berikut:

a) Akademik, Hal Ehwal Pelajar, dan Alumnib) Penyelidikan dan Inovasi dan Pengantarabangsaanc) Jaringan industri dan masyarakat

4. Ketua Jabatan Mempunyai kuasa terhadap semua hal yang berkaitan dengan kepentingan Jabatan untuk

memastikan Jabatan mampu berfungsi dengan lancar. Peranan dan tanggungjawab Ketua Jabatan merangkumi polisi Jabatan, strategi, kepimpinan Jabatan, pengurusan semasa krisis, pengurusan Jabatan, sumber dan kewangan Jabatan, pemantauan, pengurusan sumber manusia, pentadbiran Jabatan, imej antarabangsa, dan hubungan luar yang strategik dan kerjasama yang bijak.

5. Pengarah Ladang Identiti yang berasingan dengan Fakulti yang berfungsi menyediakan kemudahan

ladang untuk tujuan amali dan latihan pelajar dalam bidang pertanian.


96

jawatankuasa Penasihat fakultiBerikut adalah contoh struktur Jawatankuasa Penasihat Fakulti

1. Universiti Putra Malaysia

Naib Canselor

Dekan

Ahli Tetap

Ahli Ternama Ahli Pakar Ahli BersekutuAhli ad hoc

Ahli Ternama: Ahli ternama ialah seseorang yang terbukti dan terkenal keunggulannya dalam sesuatu industri atau profesyen berkaitan.

Ahli Pakar: Ahli pakar ialah seseorang yang terbukti kepakarannya dalam bidang program pengajian berkenaan

Ahli ad hoc: Ahli ad hoc ialah seseorang yang dinamakan oleh pengerusi setelah berunding dengan Dekan Fakulti berkenaan, untuk membantu perbincangna dalam sesuatu Mesyuarat Jawatankuasa Pengajian bagi sesuatu bidang program pengajian khusus.

Ahli Bersekutu: Ahli bersekutu ialah seseorang Dekan sesuatu Fakulti di UPM yang dilantik oleh Senat untuk menganggotai sesuatu Mesyuarat Jawatankuasa Pengajian.

BaB 7/ TadBir urus

97

2. Universiti Malaysia Terengganu

Pengerusi(Naib Canselor)

Setiausaha(Dekan Fakulti)

Ahli Dalaman UMT (Timbalan Naib

Canselor (Akademik dan Antarabangsa)) dan Timbalan Dekan

Ahli Akademik (Sekurang-kurangnya

3 (tiga) orang)

Pegawai Kanan Kerajaan atau

Agensi (Sekurang-kurangnya

2 (dua) orang)

Ahli Swasta atau Industri

(Sekurang-kurangnya 2 (dua) orang)

Ahli Politik atau NGO

(Sekurang-kurangnya 2 (dua) orang)

Turut hadir(Ketua-ketua

Jabatan, Pengarah Pusat Kualiti dan Pembangunan Akademik dan

Timbalan Pendaftar)

Lembaga Penasihat Fakulti dianggotai oleh:

a) Naib Canselor selaku Pengerusib) Dekan Fakulti selaku Setiausahac) Timbalan Naib Canselor (Akademik dan Antarabangsa) dan Timbalan Dekan

sebagai ahli dalaman UMTd) Sekurang-kurangnya 3 (tiga) orang ahli akademik (dalam atau luar negara)e) Sekurang-kurangnya 2 (dua) orang Pegawai Kanan Kerajaan atau Agensif) Sekurang-kurangnya 2 (dua) orang ahli Swasta atau Industrig) Sekurang-kurangnya 2 (dua) orang ahli lain sama ada dari kalangan politik, NGO

dan sebagainyah) Ketua-ketua Jabatan, Pengarah Pusat Kualiti dan Pembangunan Akademik dan

Timbalan Pendaftar (Akademik) sebagai turut hadir.

struktur organisasi Mengikut akademik

Organisasi pentadbiran Fakulti yang berkaitan dengan pertanian lazimnya mengikut bidang atau disiplin. Berikut adalah struktur organisasi semasa di Universiti yang mempunyai bidang pertanian secara langsung.


98

universiti Putra Malaysia (uPM)1. Fakulti Pertanian

a) Jabatan Sains Tanaman b) Jabatan Sains Haiwan c) Jabatan Akuakultur d) Jabatan Pengurusan Tanah e) Jabatan Perlindungan Tumbuhan f) Jabatan Teknologi g) Jabatan Perniagaan tani dan Sistem Maklumat

2. Fakulti Kejuruteraan a) Jabatan Kejuruteraan Biologi dan Pertanian

universiti Putra Malaysia kampus bintulu1. Fakulti Sains Pertanian dan Makanan

a) Jabatan Sains Tanaman b) Jabatan Sains Haiwan dan Perikanan

universiti darul Iman Malaysia (udM)1. Fakulti Petanian dan Bioteknologi

a) Jabatan Sains Pertanian b) Jabatan Sains Ternakan c) Jabatan Bioteknologi

universiti Malaysia kelantan (uMk)1. Fakulti Agro Industri dan Sumber Asli

a) Jabatan Agro Industri

universiti Malaysia terengganu (uMt)1. Fakulti Agroteknologi dan Sains Makanan

a) Jabatan Sains Perikanan dan Akuakultur b) Jabatan Agroteknologi

universiti Malaysia sabah (uMs) 1. Sekolah Pertanian Lestari

a) Program Sains Tanamanb) Program Pengeluaran Ternakanc) Program Hortikultur dan Landskap

Terdapat juga Universiti yang menawarkan program yang berkaitan dengan pertanian, tetapi tidak mempunyai Fakulti yang spesifik untuk pertanian. Berikut disenaraikan universiti tersebut dan struktur organisasi dimana program yang berkaitan dengan pertanian ditawarkan.

BaB 7/ TadBir urus

99

universiti teknologi Mara (uitM)1. Fakulti Sains Gunaan

a) Pusat Pengajian Sains Sekitaran dan Sumber Aslib) Pusat Pengajian Sains Biologi dan Pertanian

universiti Malaysia sarawak (unIMas)1. Fakulti Teknologi dan Sains Sumber

a) Jabatan Sains Tumbuhan dan Ekologi Persekitaran b) Jabatan Sains Akuatik

universiti sains Malaysia (usM)1. Pusat Pengajian Sains Kajihayat

universiti kebangsaan Malaysia (ukM)1. Fakulti Sains dan Teknologi

a) Pusat Pengajian Sains Sekitaran dan Sumber Aslib) Pusat Pengajian Biosains dan Bioteknologi

universiti utara Malaysia (uuM)1. Kolej Sastera dan Sains

a) Bahagian Sains Sosial

oPerasI HarIan staf

‘Malaysian Qualification Agency’ (MQA)

Operasi harian akademik adalah berasaskan kepada ‘Malaysian Qualification Agency’, piawaian dalam urusan pentadbiran (ISO) dan buku panduan akedemik.

Dalam pembangunan kebolehan dan attributes yang dibawa adalah berkait dengan hasil pembelajaran (LOs) dalam semua kursus akademik. Hasil LOs menentukan hala tuju utama dalam pengajaran dan kemahiran insaniah.

Setiap matlamat utama pembelajaran merangkumi kategori-kategori yang disusun mengikut hirarki dalam tahap kesukaran yang semakin meningkat:

1. Domain kognitif: ilmu pengetahuan, komprihensif, aplikasi, analisis, sintesis, dan penilaian.

2. Domain psikomotor: persepsi, penetapan, panduan tindak balas, mekanisma, overt complex response, adaptasi, dan keaslian.

3. Domain keberkesanan: penerimaan, bertindak balas, penilaian, mengatur, dan internalizing


100

Hasil program adalah diharapkan sebagai persediaan kepada graduan dengan ilmu pengetahuan yang luas dan mendalam, kemahiran teknikal yang sempurna untuk menjadi seorang yang produktif di tempat kerja, dan menguasai kemahiran sosial supaya dapat menyesuaikan diri dengan kehendak pekerjaan dan persekitaran. Selain itu, hasil program juga merangkumi tujuh domain kemahiran insaniah iaitu;

1. Kemahiran berkomunikasi2. Pemikiran kritis dan penyelesaian masalah3. Pembelajaran berterusan dan penyelesaian masalah4. Kemahiran bekerja berpasukan5. Kemahiran keusahawanan6. Moral dan etika profesional7. Kemahiran meminpin.

Kesemua kebolehan dan attributes yang perlu dipenuhi oleh graduan adalah bagi memenuhi matlamat Malaysian Qualifications Framework (MQF).

Piawaian dalam urusan Pentadbiran (Iso 9001/200)

Urusan pentadbiran bagi fakulti atau sekolah adalah berdasarkan pelaksanaan Sistem Pengurusan Kualiti (SPK). Satu Jawatan Kuasa Jaminan Kualiti ditubuhkan di bawah teraju seorang wakil pengurusan.

Wakil Pengurusan (MR)

Timbalan Wakil Pengurusan (DMR)

Pegawai Kawalan Dokumen (PKD)

Setiausaha

Penyelaras Audit Dalaman (PAD)

Jabatan A

Jabatan B Jabatan C

Pejabat Am Dekan

Rajah 7.1: Carta Organisasi Jawatankuasa Jaminan Kualiti

BaB 7/ TadBir urus

101

Jawatankuasa ini berperanan bagi memastikan urusan pentadbiran SPK berjalan lancar dan berkesan.

dokumen sistem Penilaian kualiti (sPk)1. Manual Kualiti

Bil Kod Keterangan1 UPM/FP/MK/001 Manual Kualiti

2. Prosedur

Bil Kod Keterangan1 UPM/FP/PR/UG001 Pembentukan Program baru2 UPM/FP/PR/UG002 Semakan/Pengstrukturan Semula Program3 UPM/FP/PR/UG003 Pembentukan Kursus Baru4 UPM/FP/PR/UG004 Pendaftaran Kursus5 UPM/FP/PR/UG005 Penggredan Kursus6 UPM/FP/PR/UG006 Pengendalian Kuliah7 UPM/FP/PR/UG007 Pengendalian Amali8 UPM/FP/PR/UG008 Penyediaan, Pelaksanaan dan Pengendalian Ujian9 UPM/FP/PR/UG009 Pengendalian Pelajar Bermasalah10 UPM/FP/PR/UG010 Penyediaan, Pelaksanaan dan Pengendalian Peperiksaan Akhir11 UPM/FP/PR/UG011 Penilaian Pengajaran12 UPM/FP/PR/UG012 Analisis Statistik13 UPM/FP/PR/PEN001 Kawalan Dokumen14 UPM/FP/PR/PEN002 Kawalan Rekod 15 UPM/FP/PR/PEN003 Audit Dalaman16 UPM/FP/PR/PEN004 Tindakan Pencegahan17 UPM/FP/PR/PEN005 Kawalan Ketidakpatuhan Produk18 UPM/FP/PR/PEN006 Tindakan Pembetulan19 UPM/FP/PR/PEN007 Mesyuarat Semakan Pengurusan

3. Garis panduan

Bil Kod Keterangan1 UPM/FP/GP/001 Penyelarasan Pengajaran2 UPM/FP/GP/002 Pengendalian Tugasan Pelajar3 UPM/FP/GP/003 Pengendalian Bahan Penghasilan Pelajar4 UPM/FP/GP/004 Pengendalian Projek Penyelidikan Tahun Akhir5 UPM/FP/GP/006 Pengendalian Latihan Praktik6 UPM/FP/GP/008 Penyenggaraan & Baik Pulih7 UPM/FP/GP/009 Latihan Pegawai8 UPM/FP/GP/010 Pengendalian Aduan Pelanggan9 UPM/FP/GP/011 Pengendalian Kursus Amalan Ladang


102

bahagian akademikSistem pengajian akademik di Universiti adalah berasaskan Akta Universiti dan Kolej

1971. Berikut adalah contoh kandungan Akta Universiti dan Kolej 1971 Perlembagaan di Universiti Putra Malaysia

1. Bahagian A- Permulaan2. Bahagian B- Pendaftaran3. Bahagian C- Sistem Akademik dan Kuliah4. Bab 1- Sistem Akademik5. Bab 2- Sistem Penasihatan6. Bab 3- Kehadiran Ke Kuliah7. Bab 4- Bab Pengajaran dan Pembelajaran8. Bahagian D- Peperiksaan9. Bahagian E- Penilaian, Pemarkahan dan Pengedaran10. Bahagian F- Program Pengajian11. Bahagian G- Am

Pengurusan kewangan

Peruntukan pembelajaran mengurus sebuah fakulti atau sekolah untuk satu tahun bagi menjalankan urusan pentadbiran dalam mengendalikan program-program pengajian bidang pertanian adalah dianggarkan antara ½ hingga hampir 5 juta Ringgit Malaysia (Bergantung pada saiz fakulti atau sekolah – Jadual 2). Bajet kewangan digunakan bagi mengurus tadbir pentadbiran, pengajaran dan pembelajaran serta penyelenggaran kemudahan infrastruktur sedia ada.

Mekanisma dalam pengurusan kewangan di fakulti atau sekolah dikawal selia oleh Dekan dan dibantu oleh Pegawai Tadbir Kewangan menerusi sistem Pengurusan Kualiti.

Jadual 7.2: Pengurusan Kewangan di Universiti yang Menawarkan Program Pertanian

Universiti Fakulti Peruntukan Mengurus

(RM)

Bil Staf Pengurusan

& Profesional (Bukan Akademik)

Bil. Staf Sokongan

Bilangan Pelajar

Kos/ Pelajar

Universiti Putra Malaysia

Fakulti Pertanian 4,677,704.33 13 185 1,220 3,834.20

Universiti Putra Malaysia Kampus Bintulu

Fakulti Sains Pertanian dan Makanan

1,877,818.04 23 260 1,027 1,828.44

BaB 7/ TadBir urus

103

Universiti Malaysia Sabah

Sekolah Pertanian Lestari

1,874,000.00 11 78 206 9,097.10

Universiti Malaysia Terengganu

Fakulti Agroteknologi dan Sains Makanan

1,152,000.00 4 24 396 2,909.10

Universiti Darul Iman Malaysia

Fakulti Pertanian dan Bioteknologi

570,000.00 5 15 180 3,166.70

Universiti Malaysia Kelantan

Fakulti Agro-industri dan Sumber Asli

1,236,000.00 1 17 389 3,177.38

anaLIsIs jurang

Skop meliputi dari segi struktur, pengurusan, pegawai tadbir, penasihat antarabangsa dan lain-lain.

keperluan Pengajian bidang Pertanian

1. Galakan, sokongan dan bantuan kerajaan yang berterusan.2. Kemudahan ladang yang berhampiran untuk pelajar menjalani amali dan praktik.3. Ladang diurus secara profesional dan menunjukkan prestasi yang setanding atau lebih

baik berbanding dengan sektor swasta.4. Kemudahan makmal dengan peralatan yang terkini untuk kerja-kerja penyelidikan

asas.5. Menggalakkan penyelidikan gunaan yang barasaskan pengeluaran yang ekonomik.6. Bidang pengembangan diperlukan untuk tujuan sebaran maklumat kepada

pengguna.

status semasa Pengajian bidang Pertanian

1. Profesionalisme dalam bidang pertanian merupakan bidang yang tidak akan berkurang kepentingannya.

2. Kurang minat dalam pengajian pertanian di kalangan pelajar.3. Kurang input dari segi kemudahan ladang.4. Kurang showcase pertanian di universiti.5. Tadbir urus ladang adalah berasingan dengan Fakulti menyebabkan berlaku kegagalan

komunikasi.6. Kekurangan staf generasi baru dalam pertanian asas dan gunaan.7. Kurang latihan pentadbir untuk pentadbiran dalam bidang pertanian.


104

tindakan semasa dan akan datang untuk Pengajian bidang Pertanian

1. Mempertingkatkan kempen dan hebahan di sekolah menengah untuk menarik minat pelajar kepada bidang pertanian.

2. Mengadakan hari terbuka kampus pertanian kepada pelajar dan orang ramai.3. Mendapat peruntukan untuk memodenkan ladang dan makmal di Fakulti yang

menawarkan program pertanian.4. Hebahan melalui media tentang kepentingan bidang pertanian.

Isu dan Cadangan

1. Ijazah Sarjana Pertanian diiktiraf sebagai sebagai ijazah profesional seperti dalam bidang kejuruteraan dan perubatan.

2. Pegawai dalam bidang pertanian diberi atau mempunyai kuasa menilai atau meluluskan projek pertanian bagi memastikan kejayaan projek tersebut seperti dalam bidang kejuruteraan.

3. Mengadakan biasiswa khusus untuk pengajian pertanian untuk menggalakkan pelajar menceburi bidang pertanian.

4. Membanyakkan hubungan dua hala dengan pihak industri di dalam dan luar negara.

5. Menggalakkan penubuhan dan penggunaan nama Fakulti Pertanian di Universiti lain untuk selaraskan program pengajian pertanian.

anaLIsIs swot

Selain analisis senario, kekuatan, kelemahan, peluang, ancaman dan prospek pembangunan IPT dianalisis bagi menentukan cadangan yang perlu digubal untuk memaksimumkan potensi dalam menjalankan aktiviti-aktivitinya.

kekuatan

1. Mempunyai kepakaran yang luas dalam bidang pengajian pertanian merangkumi sains tanaman, haiwan, perikanan, sains tanah, perlindungan tumbuhan, ekonomi, perniagaan pembangunan komuniti, sumber asli dan ekologi.

2. Menawarkan progam pengajian dan penyelidikan pertanian secara holistik

3. Mempunyai jaringan kepakaran dari luar negara.

4. Pencetus inovasi dalam bidang Pertanian.

5. Mempunyai kemudahan pengajian pertanian seperti makmal dan ladang.

6. Menjadi rujukan sektor awam dan swasta.

7. Bilangan pelajar siswazah luar negara mencerminkan kekuatan penagajian pertanian.

kelemahan

1. Kekurangan kepakaran kohot umur 40-an

2. Penekanan kapada pendidikan dan penyelidikan asas pertanian pengeluaran yang telah berkurangan

3. Kekurangan jerayawara pertanian moden

BaB 8 hala tuju Pengajian Pertanian


106

4. Kekurangan latihan praktikal atau hands on

5. Kekurang pengalaman praktik atau hands on kohot pelapis dikalangan staf akademik.

6. Hubungan dengan pihak industri yang masih lemah

7. Aktiviti pengembangan pertanian kurang diberi penekanan

8. Fakulti dan institut yang menawarkan pengajian berasaskan pertanian tidak diselaraskan diperingkat institusi.

9. Kekurangan promosi dan pendedahan awal kepada awam bagi menarik minat bakal pelajar untuk memilih bidang pertanian sebagai pilihan utama untuk melanjutkan pelajaran.

10. Perancangan pengajian pertanian kurang melibatkan agensi kerajaan dan industri

11. Kekurangan pembiayaan penyelidikan dari sektor swasta.

12. Ranking IPTA negara dalam bidang pengajian pertanian adalah lebih rendah berbanding dengan IPT serantau seperti Universiti Gadja Mada, dan Universiti Kasesart.

Peluang

1. Meningkatkan peengetahuan dan pemindahan teknologi dikalangan pengeluar pertanian bagi meningkatkan pendapatan mereka.

2. Berperanan membantu negara menangani isu sekuriti makanan

3. Berperanan melahirkan graduan yang mempunyai ciri-ciri keusahawanan pertanian.

4. Menangani isu globalisasi dan perdagangan bebas.

5. Membangunkan teknologi yang dapat membantu penghasilan produk berasaskan pertanian.

6. Kewujudan biodiversiti yang boleh merangsang aktiviti pertanian.

7. Menerajui bidang pengajian pertanian dikalangan negara-negara membangun tropika.

8. Memenuhi keperluan sumber manusia bagi industri berkaitan bidang pertanian.

BaB 8/ HalaTuju Pengajian PerTanian

107

9. Peningkatan pendapatan yang seterusnya memepengaruhi peningkatan kesedaran manusia terhadap kualiti makanan.

10. Meningkatkan kesedaran dan amalan pertanian lestari di kalangan masyarakat tempatan dan antarabangsa.

11. Melengkapkan modal insan dan membekalkan teknologi bagi menangani isu sekuriti makanan disebabkan oleh peningkatan populasi dunia.

12. Sektor pertanian dapat menyumbang kepada kestabilan ekonomi negara.

ancaman

1. Perubahan iklim global yang banyak memberi impak kepada pengeluaran hasil pertanian.

2. Globalisasi dan perdagangan bebas membawa persaingan yang sengit.

3. Program pengajian pertanian kurang mendapat sambutan dari kalangan pelajar cemerlang.

4. Persaingan daripada IPT serantau yang menawarkan pengajian pertanian di peringkat siswazah.

5. Persepsi sektor pertanian yang dianggap sebagai bidang yang kurang berprestij.

6. Kos melepas sektor pertanian adalah tinggi dibandingkan sektor-sektor ekonomi lain.

7. Kekurangan generasi pelapis dalam bidang pertanian

Dengan unjuran petumbuhan ekonomi yang pesat pada tahun 2010 – 2015, anjakan era teknologi maklumat kepada era biologi dalam tempoh yang terdekat di samping penekanan kerajaan kepada sektor pertanian bagi menjamin ekonomi Malaysia yang mampan dan berdaya saing, prospek IPT untuk memberi perkhidmatan dalam bentuk pengajaran dan pembelajaran, penyelidikan dan perkhidmatan profesional adalah kukuh. Sebagai sebuah organisasi pengetahuan dan custodian pendidikan tinggi pertanian, IPT yang menawarkan program pengajian pertanian perlu bertindak menangani isu dan cabaran pertanian dan perlu juga melihat perubahan struktur ekonomi Malaysia dan globalisasi sebagai satu peluang untuk memberi perkhidmatan yang terbaik mungkin, memaksimumkan potensi dan meningkatkan daya saingnya sama ada di peringkat domestik mahu pun di peringkat global.


108

Cadangan

Bersarkan kepada analisis pengajaran dan pembelajaran, penyelidikan, jaringan industri dan masyarakat, kemudahan ladang, sumber manusia serta analisis SWOT, cadangan bagi mempertingkatkan peranan IPT yang menawarkan program pertanian adalah seperti berikut:

Pengajaran dan Pembelajaran

1. Pengiktirafan Ijazah pertanian sebagai program profesional. Sebagai langkah awal, Akta Profesion Pertanian perlu digubal oleh badan seperti Institut Pertanian Malaysia (AIM).

2. Tempoh pengajian program pertanian masih lagi tidak seragam dikalangan IPTA. Perlu diseragamkan dengan kredit minimum 120 kredit.

3. Kepelbagaian nama program pengajian pertanian. Menyeragamkan nama program mengikut kategori atau pengkhususan untuk digunakan oleh semua IPTA yang menawarkan program pertanian.

4. Teknologi pertanian yang digunakan dalam pengajaran dan pembelajaran adalah ketinggalan jika dibandingkan dengan teknologi yang diguna pakai oleh industri. Meningkatkan hubungan kerjasama, perkongsian maklumat dan kepakaran agar memberi manfaat kepada kedua-dua belah pihak iaitu industri dan IPT khususnya dalam aspek teknologi dan perniagaan pertanian.

5. Mewajibkan latihan industri selama satu semester bagi semua program pertanian.

6. Mempertingkat bantuan daripada pihak industri dalam pengajaran dan program latihan industri pelajar.

7. Kajian keperluan tenaga profesional pertanian negara perlu dijalankan bagi membantu perancangan kemasukan dan penawaran program diperingkat IPTA.

8. Mewujudkan program Inkubator Usahawan tani bagi graduan pertanian yang berminat untuk menceburi bidang perniagaan berkaitan dengan pertanian.

9. Galakkan latihan industri dilaksanakan di luar negara.

Penyelidikan dan Inovasi

Mempertingkatkan geran penyelidikan dari sektor swasta untuk membolehkan kajian berbentuk komersial dan mempermudahkan perpindahan teknologi dari IPT kepada industri.


109

1. Memberi fokus penyelidikan kepada bidang berikut: Biak baka dan Pembenihan, Persekitaran Terkawal, Pertanian Persis, Pengawalan Biologi Penyakit dan Serangga, Bank Agrogen, Pengeluaran Akuakultur Lestari, Mekanisasi dan Automasi, Keselamatan Makanan, Pengurusan sisa, Makanan Ternakan dan Sistem Pertanian Lestari.

2. Memertingkat sinergi antara IPT dan Institusi Penyelidikan (seperti Mardi, MPOB, LKM.

3. Program untuk mengukuhkan penyelidikan bagi menghasilkan calon nobel laureate pertanian.

4. Mempertingkatkan penyelidikan participatory yang beroreintasikan penyelesaian masalah dengan agensi kerajaan dan perusahaan kecil dan sederhana.

5. Meningkatkan Pelantar Teknologi yang ditekankan dalam Rancangan Malaysia Kesepuloh (RMK10) yang meliputi bioteknologi, nenoteknologi, ICT dan teknologi hijau.

jaringan Industri dan Masyarakat

1. Mempertingkatkan program perkongsian bestari dengan industri dan agensi luar negara.

2. Mempertingkatkan bilangan Kursi Profesor tajaan sektor swasta.

3. Meningkatkan hubungan kerjasama, perkongsian maklumat dan kepakaran agar memberi manfaat kepada IPTA dan industri khususnya dalam aspek teknologi pertanian, keusahawanan dan perniagaan.

4. Menerbitkan bahan berbentuk komersial seperti pelan perniagaan untuk kesemua aspek pertanian secara mono cropping atau integrasi dengan model perniagaan yang lain untuk memudahkan pengusaha pertanian menceburi bidang yang telah terbukti berjaya serta mempertingkatkan konsep pertanian adalah perniagaan.

5. Pemindahan teknologi, rakan kongsi perniagaan dan proses pengkomersialan.

6. Penubuhan Unit atau Pusat Pengembangan Pertanian di IPT yang menawarkan program pertanian.

7. Klinik pertanian perlu diwujudkan melalui MOA yang melibatkan kepakaran dari IPTA untuk tujuan perundingan dan penasihatan.

8. Mewujudkan Makmal Polisi untuk menilai polisi pertanian.


110

kemudahan Ladang

1. Mempertingkatkan kemudahan ladang sebagai makmal pengajaran, plot penyelidikan, program inkubasi keusahawanan dan Pusat khidmat nasihat pembangunan pertanian bagi masyarakat petani dan setempat.

2. Mempertingkatkan jerayawara (showcasing) teknologi tinggi seperti pertanian terkawal, Bank Agrogen dan taman konservatori, Intelligent farming, teknologi buangan sifar (Zero-waste technology), dan Test-bed for up-scaling.

3. Mempertingkatkan kemudahan ladang sebagai tempat inkubasi teknologi pertanian.

sumber Manusia

1. Kesefahaman dalam konsep mobiliti dua hala sumber manusia dengan institusi penyelidikan.

2. Membuka tawaran kepada tenaga pengajar dari luar negara yang mempunyai kepakaran dalam bidang pertanian.

3. Pergerakan kerjaya untuk menambah pengalaman dan pengetahuan antara IPTA, industri dan agensi kerajaan dengan memperkenalkan program sangkutan industri dan agensi kerajaan.

4. Pegawai dalam bidang pertanian diberi atau mempunyai kuasa menilai atau melulus projek pertanian bagi memastikan kejayaan projek tersebut seperti dalam bidang kejuruteraan.

5. Mengadakan biasiswa khusus untuk pengajian pertanian untuk Menggalakkan pelajar menceburi bidang pertanian

tadbir urus

1. Memastikan pengwujudan Jemaah Penasihat yang terdiri sebahagiannya dari industri, agensi kerajaan dan pekebun kecil di peringkat fakulti yang menawarkan program pertanian.

2. Mewujukan Jemaah Penasihat Pertanian Tropika Antarabangsa di Kementaerian Pengajian Tinggi untuk memberi penasihatan kepada semua IPTA yang menawarkan program pertanian.

3. Pertanian merujuk kepada bidang tanaman, ternakan dan perikanan. Buat masa ini fakulti yang menawarkan program pertanian mempunyai nama yang berlainan. Perlu menyeragamkan nama fakulti, iaitu Fakulti Pertanian.


111

4. Fakulti Pertanian mesti mempunyai komponen Sains Tanaman (atau Agronomi), Sains Ternakan (atau Sains Haiwan), Sains Perikanan, Sains Tanah, Perlindungan Tumbuhan, Ekonomi Pertanian dan Perniagaan tani, dan Pengembangan.

5. Dalam jangka panjang, memandangkan isu pertanian perlu ditangani secara keseluruhan rantaian nilai (value chain), Fakulti Pertanian perlu mempunyai komponen pemprosesan makanan atau industri asas tani.

senaraI aHLI jawatankuasa bertIndak kajIan HaLa tuju PengajIan PertanIan (LaMPIran 1)

Prof. Dr. Mad Nasir Shamsudin (Pengerusi)DekanFakulti PertanianUniversiti Putra Malaysia

Prof. Dr. Japar Sidik bin Bujang (Ahli Jawatankuasa)Dekan Fakulti Sains Makanan dan PertanianUniversiti Putra Malaysia kampus Bintulu,Sarawak

Prof. Dr. Ridzwan Abdul RahmanDekanSekolah Pertanian LestariUniversiti Malaysia Sabah

Prof. Dr. Mat bin ZakariaDekanFakulti Pertanian dan BioteknologiUniversiti Darul Iman Malaysia

Prof. Dr. Hj. Ibrahim bin Che OmarDekanFakulti Agro-Industri dan Sumber AsliUniversiti Malaysia Kelantan

Prof. Madya Dr. Sayed Mohd. Zain bin S. HasanDekanFakulti Agroteknologi dan Sains MakananUniversiti Malaysia Terengganu

lamPiran


114

En. Mohd Ghazali bin Mohd. Satar (Setiausaha)Pegawai PertanianFakulti PertanianUniversiti Putra Malaysia

Cik Nor Shazwani Izyan binti Ayub Pembantu PenyelidikFakulti PertanianUniversiti Putra Malaysia

senarai ahli ganti

Prof. Dr. Dzolkifli Omar PensyarahFakulti PertanianUniversiti Putra Malaysia

Prof. Madya Dr. Muta Harah binti Zakaria Timbalan Dekan AkademikFakulti Sains Makanan dan PertanianUniversiti Putra Malaysia kampus Bintulu, Sarawak.

Dr. Suzan Benedick Timbalan Dekan (Akademik dan Hal Ehwal Pelajar)Sekolah Pertanian LestariUniversiti Malaysia Sabah

Prof. Madya Dr. Hasbullah bin Hj. Muhammad Ketua Jabatan Sains PertanianFakulti Pertanian dan Bioteknologi, UDM.

Prof. Madya Dr. Ahmad Anwar bin Ismail Ketua Jabatan Agro-IndustriFakulti Agro-Industri dan Sumber AsliUniversiti Malaysia Kelantan

Prof. Madya. Dr. Abol Munafi bin Ambok Bolong Timbalan Dekan Fakulti Agroteknologi dan Sains MakananUniversiti Malaysia Terengganu

lamPiran

115

senaraI Peserta bengkeL kajIan HaLa tuju PengajIan PertanIan (LaMPIran 2)

bengkel kajian Hala tuju Pengajian Pertanian Pertamaruai seri Menanti, bangunan Pentadbiran, fakulti sains Pertanian dan Makanan, universiti Putra Malaysia kampus bintulu 15-17 jan 2010

Senarai Peserta;Prof. Dr. Mad Nasir Shamsudin (Pengerusi )

DekanFakulti Pertanian, UPM

Prof. Dr. Dzolkifli Omar (Ahli Ganti)PensyarahFakulti Pertanian, UPM

Prof. Dr. Japar Sidik bin BujangDekanFakulti Sains Makanan dan PertanianUPM Kampus Bintulu

Prof. Madya Dr. Muta Harah binti Zakaria (Ahli Ganti)Timbalan Dekan AkademikFakulti Sains Makanan dan PertanianUPM Kampus Bintulu

Prof. Dr. Ridzwan bin Abdul RahmanDekanSekolah Pertanian Lestari, UMS

Prof. Dr. Hj. Ibrahim bin Che OmarDekanFakulti Agro-Industri dan Sumber Asli, UMK

Prof. Mat bin ZakariaDekanFakulti Pertanian dan Bioteknologi, UDM.

Prof. Madya Dr. Hasbullah bin Hj. Muhammad (Ahli Ganti) Ketua Jabatan Sains PertanianFakulti Pertanian dan Bioteknologi, UDM.


116

Prof. Madya Dr. Abol Munafi bin Ambok Bolong (Ahli Ganti)Timbalan Dekan Fakulti Agroteknologi dan Sains Makanan, UMT

Encik Mohd Ghazali bin Mohd Satar (Pencatat )Pegawai PertanianFakulti Pertanian, UPM.

Cik Nor Shazwani Izyan binti Ayub Pembantu PenyelidikFakulti Pertanian, UPM

bengekel kajian Hala tuju Pegajian Pertanian keduabilik Mesyuarat eksekutif, aras 5, blok selatan, bangunan Canselori, universiti Malaysia sabah 26-28 Mac 2010

Senarai Peserta;Prof. Dr. Mad Nasir Shamsudin (Pengerusi ) DekanFakulti Pertanian, UPM

Prof. Dr. Dzolkifli Omar (Ahli Ganti)PensyarahFakulti Pertanian, UPM

Prof. Dr. Japar Sidik bin BujangDekanFakulti Sains Makanan dan PertanianUPM Kampus Bintulu

Prof. Madya Dr. Muta Harah binti Zakaria (Ahli Ganti)Timbalan Dekan AkademikFakulti Sains Makanan dan PertanianUPM Kampus Bintulu

Prof. Dr. Ridzwan bin Abdul RahmanDekanSekolah Pertanian Lestari, UMS

Prof. Mat bin ZakariaDekanFakulti Pertanian dan Bioteknologi, UDM

lamPiran

117

Prof. Madya Dr. Hasbullah bin Hj. Muhammad (Ahli Ganti)Ketua Jabatan Sains PertanianFakulti Pertanian dan Bioteknologi, UDM

Prof. Madya Dr. Abol Munafi bin Ambok Bolong (Ahli Ganti)Timbalan Dekan Fakulti Agroteknologi dan Sains Makanan, UMT

Encik Mohd Ghazali bin Mohd Satar (Pencatat )Pegawai PertanianFakulti Pertanian, UPM

Cik Nor Shazwani Izyan binti Ayub Pembantu PenyelidikFakulti Pertanian, UPM

bengkel kajian Hala tuju Pengajian Pertanian bersama Institusi Pengajian tinggi awam bilik Putra 3&4, Palm garden Hotel, Purajaya4 Mei 2010 (9.00 pagi – 5.00 petang)

Senarai Peserta;

Bil Institut/Nama

UDM

1 Prof. Dr. Mat bin Zakaria

2 Prof. Madya Dr. Hasbullah bin Hj. Muhammad

3 Prof. Madya Dr. Abdul Ghani Yunus

4 Prof. Dr. Che Abdullah bin Abu Bakar

UiTM

5 Prof. Madya Zakaria Tajuddin

6 Prof. Madya Dr. Adzmi bin Yaacob

7 Prof. Dr. Asmah Awal

UM

8 Prof. Dr. Halijah Ibrahim

9 Prof. Dr. Baki Bakar

10 Prof. Dr. Amru Nasrulhaq-Boyce


118

UMK

11 Prof. Dr. Ibrahim bin Che Omar

12 Prof. Madya Dr. Ahmad Anwar bin Ismail

13 Dr. Kassim Bahiran

UMS

14 Prof. Dr. Ridzwan Abdul Rahman

15 En. Assis Kamu

UMT

16 Prof. Madya Dr. Sayed Mohd Zain Sayed Hasan

UPM

17 Prof. Dr. Mad Nasir Shamsudin

18 Prof. Dr. Dzolkifli Omar

19 Prof. Dr. Siti Shapor Siraj

20 Prof. Dr. Mohd Khanif Yusop

21 Prof. Madya Dr. Aziz Arshad

22 Prof. Madya Dr. Syed Omar bin Syed Rastan

23 Prof. Dato’ Dr. Makhdzir Mardan

24 Prof. Dr. Rosli Mohamad

25 Dato’ Dr. Idris Abdol

26 Prof. Madya Dr. Mohd Ridzwan Abd Halim

27 Prof. Madya Dr. Abdul Shukor Juraimi

28 Prof. Madya Dr. Zainal Abidin Mior Ahmad

29 Prof. Madya Dr. Cek Fauziah Ishak

30 Prof. Madya Dr. Halimatun Yaakub

31 Prof. Madya Dr. Halimi Mohd Saud

32 Prof. Dr. Zainal Abidin Mohamed

33 Prof. Madya Dr. Sharr Azni Harmin

UPMKB

34 Prof. Dr. Japar Sidik Bujang

35 Prof. Madya Dr. Muta Harah

36 En. Make Jiwan

lamPiran

119

UMK

11 Prof. Dr. Ibrahim bin Che Omar

12 Prof. Madya Dr. Ahmad Anwar bin Ismail

13 Dr. Kassim Bahiran

UMS

14 Prof. Dr. Ridzwan Abdul Rahman

15 En. Assis Kamu

UMT

16 Prof. Madya Dr. Sayed Mohd Zain Sayed Hasan

UPM

17 Prof. Dr. Mad Nasir Shamsudin

18 Prof. Dr. Dzolkifli Omar

19 Prof. Dr. Siti Shapor Siraj

20 Prof. Dr. Mohd Khanif Yusop

21 Prof. Madya Dr. Aziz Arshad

22 Prof. Madya Dr. Syed Omar bin Syed Rastan

23 Prof. Dato’ Dr. Makhdzir Mardan

24 Prof. Dr. Rosli Mohamad

25 Dato’ Dr. Idris Abdol

26 Prof. Madya Dr. Mohd Ridzwan Abd Halim

27 Prof. Madya Dr. Abdul Shukor Juraimi

28 Prof. Madya Dr. Zainal Abidin Mior Ahmad

29 Prof. Madya Dr. Cek Fauziah Ishak

30 Prof. Madya Dr. Halimatun Yaakub

31 Prof. Madya Dr. Halimi Mohd Saud

32 Prof. Dr. Zainal Abidin Mohamed

33 Prof. Madya Dr. Sharr Azni Harmin

UPMKB

34 Prof. Dr. Japar Sidik Bujang

35 Prof. Madya Dr. Muta Harah

36 En. Make Jiwan

bengkel kajian Hala tuju Pengajian Pertanian bersama Pihak berkepentingan bilik Putra 1, Palm garden Hotel, Putrajaya5 Mei 2010 (9.00 pagi – 2.00 petang)

Senarai peserta;

Bil Institut/NamaUniversiti

1 Prof. Dr. Mad Nasir Shamsudin (UPM)2 Prof. Dr. Dzolkifli Omar (UPM)3 Prof. Dr. Japar Sidik Bujang (UPMBK)4 Prof. Madya Dr. Muta Harah (UPMBK)5 En. Make Jiwan (UPMBK)6 Prof. Dr. Mat bin Zakaria (UDM)7 Prof. Madya Dr. Hasbullah bin Hj. Muhammad (UDM)8 Prof. Madya Dr. Ahmad Anwar bin Ismail (UMK)9 Prof. Dr. Ridzwan Abdul Rahman (UMS)10 Prof. Madya Dr. Sayed Mohd Zain Sayed Hasan (UMT)11 En. Assis Kamu (UMS)

Agricultural Chemistry Malaysia (ACM)13 En. Harry Ho Chee Wah

Alumni UPM14 Haji Anas bin Ahmad Nasarudin15 Dr. Rohani Ibrahim16 Dr. Yusof Hussin

Jabatan Perkhidmatan Haiwan (DVS)17 Dr. Rosini bt Alias 18 Dr. Rahmat SM Sheriff 19 Pn. Syariffah Nazari

Lembaga Pemasaran Pertanian Persekutuan (FAMA)20 Tn. Haji Sahbani bin Saimin21 Tn. Haji Pauzi bin Yaman22 Tn. Haji Zainal Abidin bin Yang Razali

Lembaga Kemajuan Tanah Persekutuan (FELDA)23 En. Hussin bin Ali24 En. Abdul Rahman Ahmad25 En. Mohd Termizi Lee


120

Federation of Livestock Farmers’ Association of Malaysia (FLFAM)26 Dr. Lau Moo Leong

Incorporate Society of Planters (ISP)27 Prof. Dr. Sheikh Awadz 28 En. Azizan Abdullah

Lembaga Pertubuhan Peladang (LPP)29 En. Muhamad bin Dato’ Sheikh Abu Bakar30 En. Zulkifli bin Jamil31 En. Mohd Rashid bin Awang

Malaysian Agrifood Corporation Berhad (MAFC)32 En. Felix Miller 33 En. Mohd Syaifulzafni bin Abdul Aziz34 En. Hamidon Hamzah

The Malaysian Agricultural Producers’ Association (MAPA)35 Dato’ Dr. Mohd Noor bin Ismail36 En. Zainuddin bin Mohd Yatim37 En. Radzi bin Saad

Malaysian Employers Federation (MEF)38 Haji Shamsudin Bardan

Kementerian Pertanian dan Industri Asas Tani (MOA)39 Dr. Muhamad Sopian bin Johar40 Dr. Rohani bt Kasim41 En. Mohamad Hamizan bin Abdullah42 En. Muhammad Salimi bin Sajari

Lembaga Kelapa Sawit Malaysia (MPOB)43 En Mohd Roslan bin Md Noor

Sime Darby Berhad44 Dato’ Azhar Abdul Hamid

Lembaga Getah Malaysia (LGM)45 Pn. Maslina Salleh

Jabatan Perikanan (DOF)46 Dr. Mohd Fadzil Ismail

Institut Penyelidikan dan Pembangunan Pertanian Malaysia (MARDI)47 Dr. Mohd Roff bin Mohd Noor48 Pn. Sariam Othman

lamPiran

121

Federation of Livestock Farmers’ Association of Malaysia (FLFAM)26 Dr. Lau Moo Leong

Incorporate Society of Planters (ISP)27 Prof. Dr. Sheikh Awadz 28 En. Azizan Abdullah

Lembaga Pertubuhan Peladang (LPP)29 En. Muhamad bin Dato’ Sheikh Abu Bakar30 En. Zulkifli bin Jamil31 En. Mohd Rashid bin Awang

Malaysian Agrifood Corporation Berhad (MAFC)32 En. Felix Miller 33 En. Mohd Syaifulzafni bin Abdul Aziz34 En. Hamidon Hamzah

The Malaysian Agricultural Producers’ Association (MAPA)35 Dato’ Dr. Mohd Noor bin Ismail36 En. Zainuddin bin Mohd Yatim37 En. Radzi bin Saad

Malaysian Employers Federation (MEF)38 Haji Shamsudin Bardan

Kementerian Pertanian dan Industri Asas Tani (MOA)39 Dr. Muhamad Sopian bin Johar40 Dr. Rohani bt Kasim41 En. Mohamad Hamizan bin Abdullah42 En. Muhammad Salimi bin Sajari

Lembaga Kelapa Sawit Malaysia (MPOB)43 En Mohd Roslan bin Md Noor

Sime Darby Berhad44 Dato’ Azhar Abdul Hamid

Lembaga Getah Malaysia (LGM)45 Pn. Maslina Salleh

Jabatan Perikanan (DOF)46 Dr. Mohd Fadzil Ismail

Institut Penyelidikan dan Pembangunan Pertanian Malaysia (MARDI)47 Dr. Mohd Roff bin Mohd Noor48 Pn. Sariam Othman

jaLInan kerjasaMa IPta dengan InstItusI PengajIan tInggI, InstItusI PenyeLIdIkan dan agensI kerajaan (LaMPIran 3)

IPTA Pengajaran dan Pembelajaran

atau Pertukaran Kepakaran

Penyelidikan bersama atau Perkongsian

Kemudahan Penyelidikan

Program Latihan atau Sangkutan

Perkhidmatan Nasihat atau BimbinganKepakaran

UPM ● Institut Biodiversiti UNIMAS● Bahagian Veterinar, Jabatan Pertanian Sarawak● Jabatan Pertanian Bahagian Miri● Lembaga Lada Malaysia● Borneo Marine Research Institute● Borneo Sun Bear Conservation Center, Sabah

● Universiti of Tehran● Akademi Sains● MPOB● MOSTI● Pihak Berkuasa Kemajuan Pekebun Kecil Perusahaan Getah, RISDA● MOA

- ● Yayasan Felda● DBKL● Perbandanan Putrajaya● FAO, Italy

UMK ● Universiti Putra Malaysia● Universiti Malaysia Terengganu● Institut Pertanian Bogor● Universitas Bengkulu● Universitas Syiah Kuala● Bangladesh Agriculture University Universiti Darul Iman

● Jabatan Perkhidmatan Veterinar Negeri Kelantan● Universiti Sains Malaysia● Dhaka University● Universiti Malaysia Perlis● Lembaga Tembakau Negara● ECERDC● Jabatan Perkhidmatan Veterinar Negeri Kelantan

- ● Universiti Islam Antarabangsa Malaysia● KESEDAR● KETARA● LKM Machang● MARDI

UDM - ● Jabatan Pertanian Terengganu

● Jabatan Perkhidmatan Veterinar, Terengganu● Pusat Latihan Veterinar, Terengganu● Institut Latihan Veterinar, Kluang

-


122

UMT ● Fakultas Kedokteran Hewan, Universitas Airlangga, Surabaya, Indonesia (MOU)● Cantho University● Prince of Songkla University, Thailand (MOU)

● Fakultas Kedokteran Hewan, Universitas Airlangga, Surabaya, Indonesia (MOU)● Cantho University● MARDI

● Jabatan Perikanan Malaysia

-

UMS ● Royal Agricultural College, Cirencester, UK● Institut Pertanian Bogor● The University of Phillipines, Las Banos● Kinki University, Japan● Kagoshima University

● Koperasi Pembangunan Desa Sabah● Kementerian Pertanian dan Industri Makanan, Sabah - Koperasi Kemajuan Perikanan dan Nelayan Sabah - Malaysian Centre for Remote Sensing - National Institute of Oceanography

● Field Science Education and Research Centre, Kyoto University

-

PenCaPaIan IPta daLaM PengLIbatan dengan IndustrI/ syarIkat

IPTA Pengajaran dan Pembelajaran

Khidmat Nasihat Kepakaran dari IPTA

(Perundingan)

Sumbangan Kepakaran daripada

industri ke IPTA

Penyelidikan dan Pengkomersialan Hasil Penyelidikan

(termasuk MOU/MOA,IP)

UPM ● Bintulu Port Sdn Bhd, Sarawak,● Century Animal Medical Centre, Sabah● Yeoh Veterinary Clinic & Surgery● Segar Pets Centre & Vets. Services, Kuala Lumpur ● Perak Turf Club● Country Veterinary Centre● Cheng Animal Clinic@ Surgery● Sabah Medical Centre● Penang Turf Club● Singapore Turf Club● Global Pets Sdn Bhd● Brickfields Vet Medical Centre

● Genting Permai Resources, Selangor● KFK Solutions Sdn Bhd● Kumpulan Usahawan tani, Johor● Media Teknik Enterprise, Kedah● Niaganews, Co.(M), Selangor ● NJ Farm, Selangor● HS Jenderam AgroTechnology● Aquawalk Sdn. Bhd, KL● Ladang Rakyat Terengganu

- ● Diversa Tech (M) Sdn Bhd● Indah Water Konsortium● MAKNA● Profound Vaccine Sdn Bhd● Malaysian Vaccine and Pharmaceutical Sdn Bhd● ST Biolife Sdn Bhd● Underwater World Langkawi Sdn Bhd● Punca Cemerlang Sdn Bhd● Sunzen Biotech Berhad● Petronas Research and Sciences Services

lamPiran

123

● Klinik Haiwan dan Surgeri Mesra● Aquaria KLCC, KL● Langkawi Underwater World● City veterinary Center, Kucing● Soon Soon Oilmill Sdn Bhd● SS Lab Services Sdn. Bhd. Pulau Pinang● Healing Rooms Vet Clinic, PJ● Dinding Broiler Breeder Farm, Perak● LKPP-Goldkist Sdn Bhd, Pahang● CAB Chakaran Breeding Farm, Pulau Pinang● Sin Long Heng Breeding Farm, Pulau Pinang● Yithai Breeding Farm, Melaka● Huat Lye Resources Bhd, Melaka● LTK Melaka, Melaka● TD Poultry Sdn Bhd, Terengganu● Sin Heng Chan, Kuala Lumpur

● Nova Laboratories Sdn Bhd● Kemin Industries (Asia) Pte. Ltd, Singapore● Underwater World Langkawi Sdn Bhd● BCRO Stem Cell Transplantation Sdn Bhd

UMK ● SJ Agriculture Sdn Bhd● Chemical Company of Malaysia● Muslim Best● Kit Farm Sdn Bhd● Zenxin Agri-organic Food Sdn Bhd● Omega Point Capital Sdn Bhd● Biotechnology Corp● CABI South East Asian Office● Halal Industri Development Corporation (HDC)

● Kelantan Biotech Sdn Bhd

● Kelantan Biotech Sdn Bhd● SHELL Malaysia Berhad● Muslim Best● Kit Farm Sdn. Bhd.● Zenxin Agri- Organic Food Sdn.Bhd.● Omega Point Capital Sdn.Bhd.● Consumer Association of Penang (CAP)● CABI South East Asian Office● Halal Industri Development Corporation (HDC)● Chemical Company of Malaysia (CCM)

UDM - - - ● Kelantan Biotech Sdn Bhd● Aquaculture Sdn. Bhd (MOU)● Kembang Subur Sdn Bhd

UMS - - - ● FQ Feedmill Sdn. Bhd


124

PenCaPaIan IPta daLaM MeLaksanakan aktIVItI PerundIngan daLaM bIdang PertanIan

IPTA Penyelidikan Kontrak

Khidmat Nasihat Kursus Jangka Pendek

Kerjasama dengan Agensi Pertanian Awam/Kerajaan

UPM - ● Media Teknik Enterprise, Kuantan● NJ Farm, Selangor● DBKL● Perbadanan Putrajaya● Underwater World Langkawi● Genting Permai Resources, Selangor● Kumpulan Usahwantani, Johor● Lading Ternakan Kambing, NS

● Pusat Asasi Sains Pertanian, UPM● UPM● Residence Hotel, UNITEN● Institut Latihan RISDA,Chenor Pahang● Dewan Pertanian, Fakulti Pertanian

-

UMK ● Lembaga Tembakau Negara● ECERDC

● P.T Dynamic Sdn Bhd - ● KETARA● KESEDAR● ECER● Agropolitan

lamPiran

125

PenCaPaIan IPta daLaM PrograM keMasyarakatan dan PerkHIdMatan ProfesIonaL

IPTA Penyelidikan Kontrak

Khidmat Nasihat Kursus Jangka Pendek Kerjasama dengan Agensi Pertanian

AwamUPM ● MPOB

● Kementerian Pertanian dan Asas Tani

● Kursus Fertigasi● Fasilitator Kursus Pemprosesan Makanan Ternakan Ruminan● Seminar Kebangsaan Hasil Penyelidikan Pembangunan Keusahawanan● Khidmat nasihat usahawan Ternakan Ikan

● Kursus Singkat Tisu Kultur● Seminar Fish Production● Kursus Asas Akuakultur● Bengkel Business Turnaround consultation workshop● Kursus Lebah madu● Bengkel Pelan Tindakan Pembangunan Usahawan INSKEN● Kursus penanaman dan Pengurusan Turf● Kursus Asas Pembantu Pembangunan Masyarakat (SDA)● Kursus Pembangunan Staf Taman Pertanian Universiti (TPU), UPM● Kursus Penternakan Kambing Boer Siri 2● Kursus Tanaman Buah● Kursus Keusahawanan Tani- Ternakan Lembu/ Kambing/bebiri● Kursus Asas Pengeluaran Cendawan Tiram

● Bahagian Veterinar, Jabatan Pertanian Sarawak● Jabatan Pertanian, Sarawak● Lembaga Lada Malaysia

UMK ● Lembaga Tembakau Negara

- ● Kursus Latihan Ternakan Lintah● Kursus Latihan● Ternakan Cacing● Kursus Latihan Fertigasi● Kursus Penanaman Cendawan Tiram Kelabu kali ke-2

● Jabatan Perkhidmatan Veterinar Negeri Kelantan● Perbandana Kemajuan Ikhtisad Negeri Kelantan (PKINK)● MARDI

UDM - - - ● Jabatan Veterinar Terengganu● Pusat latihan Veterinar● Institut Latihan Veterinar● Jabatan Pertanian Negeri Terengganu

Buku Panduan Pengajian dan Program Latihan Perladangan, Pertanian dan Komoditi.

Buletin Pengembangan, Pusat Pengembangan, Keusahawanan dan Pemajuan Profesional (APEEC). Bil (1) Julai 2009.

Buletin Pengembangan, Pusat Pengembangan, Keusahawanan dan Pemajuan Profesional (APEEC). Bil (1) Disember 2008.

Brosur Pengajian Siswazah Fakulti Pertanian.

Data Universiti Penyelidikan (RU) 2000-2009.

Fakulti Pertanian Prospektus 2008-2009.

Laporan Kajian Pengesanan Graduan, Pusat Alumni UPM.

Laporan Tahunan Universiti Darul Iman Malaysia 2000-2009.

Laporan Tahunan Universiti Malaysia Kelantan 2000-2009.

Laporan Tahunan Universiti Malaysia Sabah 2000-2009.

Laporan Tahunan Universiti Malaysia Terengganu 2000-2009.

Malaysia. MARDI, 1994. Istilah Sains Penternakan (Bahasa Inggeris-Bahasa Melayu). Kuala Lumpur; MARDI.

Malaysia. Kementerian Pengajian Tinggi Malaysia, ______. Hala Tuju 2, Laporan Penilaian Semula Program Perakaunan Institut Pengajian Tinggi Awam Malaysia. Putrajaya; Kementerian Pengajian Tinggi Malaysia.

Malaysia. Kementerian Pertanian dan Industri Asas Tani, ______. Kajian Keperluan Sumber Manusia Bagi Sektor Pertanian. Putrajaya; Kementerian Pertanian dan Industri Asas Tani.

rujuKan


128

Malaysia. Universiti Putra Malaysia, 2009. Laporan Tahunan Universiti Putra Malaysia 2009. Serdang: Penerbit Universiti Putra Malaysia.

Malaysia. Universiti Putra Malaysia, ______. Akta Universiti dan Kolej Universiti 1971, Semakan 2009-2010 Universiti Putra Malaysia (Pasca Siswazah). Serdang: Penerbit Universiti Putra Malaysia.

Malaysia. Universiti Putra Malaysia, 2003. Akta Universiti dan Kolej Universiti 1971, Perlembagaan Universiti Putra Malaysia Kaedah Universiti Putra Malaysia (Perkara Akademik). Serdang: Penerbit Universiti Putra Malaysia.

Pertanika Journal of Tropical Agricultural Science, Vol 27 (1), 2004.

Pelan Strategi Fakulti Pertanian 2002-2010.

Prospectus on Graduate Studies At Faculty of Agriculture 2009/2010.

A

Akua kultur 21, 23, 25Akuaponik 13, 17

B

Bank Agrogen 109, 110Berwasit 26Bioteknologi 9, 98, 99, 103, 113, 114, 115, 116, 117

I

Institusi Pengajian Tinggi Awam (IPTA) 63

K

Kemahiran Insaniah 13,

L

Latihan Industri 14, 34, 49, 54,

P

Pelan Strategik Pengajian Tinggi Negara 4, Penyelidikan 5, 10, 12, 19, 20, 21, 22, 23, 24, 25, 26, 27,28, 29, 30, 32, 33, 34, 36, 37, 38, 39, 40, 41, 48, 49, 53, 54, 57, 58, 83, 95, 101, 108, 109, 120, 121, 122, 124, 125, 127,

S

Sektor Pertanian 2, 127,Sumber Manusia 63, 70, 77, 80, 110, 63, 127,SWOT 28, 50, 105, 108,

UUniversiti Malaysia Kelantan (UMK) 7, 19, 35, 94, 98,Universiti Malaysia Sabah (UMS) 7, 19, 21, 35, 94, 98,Universiti Putra Malaysia (UPM) 19, 21, 35, 94, 98,

indeKS

hala tuju bidang - moe.gov.mymoe.gov.my/images/terbitan/rujukan-akademik/hala tuju bidang... ·...

Documents