galakan membaca

8/7/2019 galakan membaca

1/24

PERANAN PERPUSTAKAAN NEGARA MALAYSIA DALAM

GALAKAN PEMBACAAN DAN PENGGUNAAN BUKU KANAK-KANAK

oleh

SITI AISHAH SHEIKH KADIR

dan

HARLEEZA ABU HUSIN

PERPUSTAKAAN NEGARA MALAYSIA

PENGENALAN

Masyarakat Malaysia belum boleh dianggap sebagai masyarakat yang gemar

membaca atau yang mempunyai minat membaca yang tinggi. Kajian Profil

Membaca Rakyat Malaysia yang telah dijalankan oleh Perpustakaan Negara

Malaysia (PNM) pada tahun 1996 mendapati bahawa kadar literasi masyarakat

Malaysia adalah sebanyak 93% tetapi hanya 87% sahaja yang mengamalkan

membaca. Dari Laporan Kualiti Hidup Malaysia tahun 2002 yang diterbitkan oleh

Unit Perancang Ekonomi, kadar literasi sehingga tahun 2002 adalah sebanyak

93.8%. Berdasarkan penemuan Kajian Profil Membaca tersebut, rakyat Malaysia

membaca secara purata dua (2) buah buku setahun. Kajian itu juga mendapati

jenis bahan yang dibaca berbentuk bacaan ringan seperti surat khabar (79%),

buku (52%), majalah (47%) dan komik (32%). Di antara sebab-sebab utama

yang diberi mengapa tidak membaca ialah tidak berminat dan tidak mempunyai

masa lapang.

Hasil kajian pakar-pakar pendidikan asas jelas menunjukkan amalan membaca

menduduki tempat teratas dalam membantu perkembangan minda anak kecil.

Membudayakan membaca perlu bermula dari rumah. Dari kata lain, ibu bapa

adalah bertanggungjawab dalam memupuk semangat mencintai ilmu dalam diri

anak masing-masing dan sebaiknya dimulakan sejak mula pasangan berkenaan

mendirikan rumahtangga.


2/24

2

Dari Kajian Profil Rakyat Malaysia 1996 didapati juga bahawa kanak-kanak

rakyat Malaysia menunjukkan keupayaan memulakan membaca pada peringkat

umur dua tahun. Bilangan kanak-kanak yang boleh membaca dengan baik

meningkat beransur-ansur sehingga umur 4 tahun dan selepas itu ia meningkat

dengan pantas sehingga umur 7 tahun. Pada tahun 1996 seramai 2.4 juta kanak-

kanak Malaysia berumur 5-9 tahun yang mewakili 12% jumlah penduduk

Malaysia. Dari jumlah ini sebanyak 79% yang boleh membaca manakala yang

mengamalkan membaca hanyalah 56%. Dari segi kumulatif didapati bahawa

78% kanak-kanak boleh membaca dengan baik dan 94% boleh membaca secara

sederhana pada umur 7 tahun. Ini bermakna kanak-kanak berkemungkinan lebih

berkembang dalam kebolehan dan amalan membaca sekiranya mereka

dibacakan cerita sama ada sebelum tidur atau dimasa-masa lain, jika mereka

mendapat buku sebagai hadiah dan jika buku didedahkan kepada mereka

sebelum mereka bersekolah. Jenis bahan bacaan utama yang disukai oleh

kanak-kanak berumur 5-9 tahun adalah komik (41%), buku (26%), suratkhabar

(10%) dan majalah (6%).

Menurut statistik Bahagian Perancangan dan Penyelidikan Dasar Pendidikan,

Kementerian Pendidikan, kini terdapat seramai 1.5 juta kanak-kanak pada

peringkat pra-sekolah dan 3,086,065 juta pada peringkat sekolah rendah yang

membuktikan bahawa Malaysia mempunyai potensi pembaca kanak-kanak yang

mencecah hampir 4.5 juta.

TERBITAN BUKU KANAK-KANAK DI BAWAH AKTA PENYERAHAN BAHAN

PERPUSTAKAAN 1986

Pusat Penyerahan Terbitan Negara yang merupakan salah satu bahagian yang

penting di Perpustakaan Negara Malaysia bertanggungjawab menguatkuasakan

Akta Penyerahan Bahan Perpustakaan 1986 (Akta 331). Akta tersebut

mewajibkan setiap penerbit di negara ini menyerahkan 5 naskah bahan bercetak


3/24

3

dan 2 naskah bahan tidak bercetak kepada Perpustakaan Negara Malaysia

untuk pemuliharaan sebagai khazanah koleksi negara dan rujukan.

Penguatkuasaan akta ini telah memantapkan koleksi Perpustakaan Negara

Malaysia, khususnya koleksi Malaysiana, bagi menyokong usaha penyelidikan.

Sehingga Disember 2002, terdapat sebanyak 38,114 judul buku kanak-kanak

yang telah diterima dan didaftarkan bawah Akta Pemeliharaan Buku 1966 dan

Akta Penyerahan Bahan Perpustakaan 1986 (Akta 331) seperti di Lampiran I.

Pecahan statistik dari tahun 1966-2002 adalah seperti di jadual berikut:

Jadual 1 : Statistik Terbitan Buku Kanak-kanak Bawah Akta 331Tahun Jumlah

1966 1991 12,9741992 1,446

1993 1,720

1994 1,844

1995 2,913

1996 2,503

1997 2,383

1998 3,085

1999 1,193

2000 2,382

2001 2,471

2002 3,200

JUMLAH KESELURUHAN 38,114

PELAN STRATEGIK PERPUSTAKAAN NEGARA MALAYSIA

o Penubuhan

Perpustakaan Negara Malaysia merupakan sebuah jabatan kerajaan di

bawah Kementerian Pendidikan Malaysia. Ia ditubuhkan di bawah Akta


4/24

4

Perpustakaan Negara (Akta 80) yang diluluskan pada 1 September 1972.

Akta ini kemudiannya dipinda pada tahun 1987 selaras dengan

pembangunan dan perkembangan perkhidmatan maklumat di Malaysia.

Hakikat kewujudan Perpustakaan Negara Malaysia adalah untuk menjadi

jambatan antara masyarakat dan ilmu pengetahuan melalui pembacaan.

Perpustakaan Negara Malaysia berdiri teguh sebagai wadah maklumat,

pendidikan dan penyelidikan yang dinamik dan sentiasa berubah mengikut

peredaran zaman teknologi maklumat dan komunikasi. Perpustakaan

Negara Malaysia juga mempunyai peranan yang penting dalam menyelaras

program galakan membaca di seluruh negara.

o Objektif

Objektif Perpustakaan Negara Malaysia seperti yang tertakluk dalam Akta

Perpustakaan Negara(Pindaan) 1987(Akta A667) Bahagian II Seksyen 3 ialah:

a) Menyediakan bagi penggunaan generasi masa kini dan masa depan

koleksi sumber-sumber perpustakaan di peringkat kebangsaan.

b) Memudahkan penggunaan di seluruh negara sumber-sumber

perpustakaan yang terdapat di dalam dan di luar negara.

c) Mengadakan kepimpinan dalam perkara-perkara yang berkaitan dengan

perpustakaan.

o Fungsi

Di antara fungsi Ketua Pengarah Perpustakaan Negara Malaysia seperti yang

diperuntukkan dalam Akta Perpustakaan Negara (Pindaan) 1987 (Akta A667)

Bahagian II Seksyen 4(2) m ialah:

menggalakkan dan memudahkan penanaman sifat gemar membaca


5/24

5

o Bahagian Gerakan Literasi Maklumat

Di bawah penyusunan semula struktur organisasi Perpustakaan Negara

Malaysia yang diluluskan pada tahun 2002, program gerakan membaca dan

literasi maklumat peringkat kebangsaan dimantapkan dengan tertubuhnya

Bahagian Gerakan Literasi Maklumat. Bahagian ini mempunyai

tanggungjawab yang besar ke arah usaha merealisasikan hasrat kerajaan

untuk menjadikan amalan membaca sebagai budaya masyarakat Malaysia.

Justeru itu, antara fungsi Bahagian Gerakan Literasi Maklumat adalah seperti

berikut:

a) Merancang dan menyelaras program gerakan membaca dan literasi

maklumat di seluruh negara.

b) Merancang dan menyelaras serta melaksana program Bulan Membaca di

peringkat kebangsaan.

c) Menyelaras projek gerakan membaca dan literasi maklumat yang

dijalankan di peringkat negeri/zon supaya berjalan lancar.

d) Memberi khidmat kepakaran dan latihan dalam bidang galakan membaca

dan literasi maklumat.

o Bahagian Pinjaman

Bahagian Pinjaman di bawah penyusunan semula struktur organisasi

Perpustakaan Negara Malaysia yang diluluskan pada tahun 2002, ia telah

dibahagikan kepada 3 unit iaitu Unit Pinjaman Dewasa, Unit Pinjaman Kanak-

kanak dan Unit Pinjaman Kelompok. Objektif Bahagian Pinjaman adalah:

a) Melaksanakan sistem pinjaman, sistem pembaharuan dan tempahan

bahan pinjaman dengan lancar

b) Mempastikan ketersediaan pinjaman berkelompok ke arah menyokong

budaya membaca dan

c) Melaksanakan aktiviti galakan membaca (dalaman) untuk galakguna

bahan bacaan PNM serta menyokong kempen Gerakan Membaca.


6/24


7/24


8/24

8

membaca serta menggalakkan masyarakat Malaysia mengamalkan

pembacaan dan menjadikannya sebagai satu gaya hidup. Pada tahun 2003

strategi sambutan Bulan Membaca Kebangsaan adalah berkonsepkan

karnival yang bertujuan untuk memberi kesedaran kepada masyarakat

terutamanya golongan belia dan remaja bahawa membaca bukan sahaja

untuk menimba ilmu tetapi juga menyeronokkan. Sambutan berkonsepkan

karnival ini bertujuan untuk menggamit lebih ramai anggota masyarakat

menyertai acara dan aktiviti yang disajikan.

PROGRAM GALAKAN PEMBACAAN PERINGKAT KEBANGSAAN

m Perpustakaan Keluarga

Program Perpustakaan Keluarga merupakan satu program gerakan

membaca yang dilaksanakan di peringkat kebangsaan oleh Perpustakaan

Negara Malaysia dan Perpustakaan Awam Negeri. Perpustakaan Negara

Malaysia memberi sumbangan kepada setiap negeri untuk menganjurkan

Pertandingan Perpustakaan Keluarga Peringkat Negeri bermula pada tahun

2000. Ini diikuti dengan Pertandingan Perpustakaan Keluarga Peringkat

Kebangsaan yang diadakan sekali dalam tempoh dua tahun bermula pada

tahun 2001. Mulai tahun 2003, Perpustakaan Negara Malaysia mula memberi

peruntukan untuk pelaksanaan Bengkel Perpustakaan Keluarga oleh setiap

negeri. Program Perpustakaan Keluarga ini memberi fokus kepada

masyarakat luar bandar dalam memastikan kesinambungan masyarakat yang

berilmu dan bermaklumat. Objektif Perpustakaan Keluarga ialah:

a) Untuk menanam minat membaca secara berterusan di kalangan ahlikeluarga.

b) Memberi anak-anak pendedahan kepada buku dan ilmu di peringkat umur

yang masih muda.

c) Menjadikan kegiatan membaca sebagai aktiviti lazim keluarga.


9/24

9

d) Menanam sikap menghargai dan menilai bahan bacaan dan ilmu di

kalangan keluarga.

e) Membantu ahli keluarga dalam proses pembelajaran semasa di rumah.

f) Menggalakkan bahan bacaan dan ilmu dikumpul dan disusun dengan

teratur agar ia senang dan mudah digunakan pada bila-bila masa.

m Bacaan Kegemaran Saya

Program ini telah diadakan buat pertama kalinya di Perpustakaan Negara

Malaysia pada tahun 2000 sebagai projek perintis. Pada tahun 2001, program

ini telah diperluaskan ke peringkat negeri. Program ini kemudiannya telah

didokumentasikan dalam bentuk buku bertajuk Bacaan Kegemaran Saya:

Program Perintis / My Favourite Read: Pilot Programme dan juga dalam

bentuk CD Multimedia bertajuk Bacaan Kegemaran Saya / My Favourite

Read. Objektif program ini adalah:

a) Mempopularkan pembacaan di kalangan rakyat Malaysia.

b) Melibatkan orang ramai di dalam program membaca.

c) Menggalakkan pembacaan melalui bacaan-bacaan yang digemari.

d) Mengadakan saluran perkongsian ilmu mengenai pembacaan.

e) Mengumpul dan menerbitkan Bacaan Kegemaran Rakyat Malaysia.

Perpustakaan Negara Malaysia akan mengadakan aktiviti Bacaan

Kegemaran Saya khusus kepada para pelajar tahap 2 (tahun 4 hingga 6)

pada bulan September 2003. Ini merupakan usaha pertama Perpustakaan

Negara Malaysia untuk menerapkan program ini kepada kanak-kanak.

Perbezaan program ini hanyalah buku-buku yang akan dipersembahkan

adalah buku kanak-kanak yang akan disampaikan oleh kanak-kanak itu

sendiri. Ini tentunya dapat menjadi ruang perkongsian di antara kanak-kanak

dengan buku-buku tersebut.


10/24

10

m Sumbangan Bahan Bacaan

Perpustakaan Negara Malaysia telah menyediakan sejumlah peruntukan

bermula dari Rancangan Malaysia ke Tujuh bagi pembelian bahan bacaan

untuk disumbangkan kepada institusi luar bandar dan golongan kurang

bernasib baik. Ia bertujuan untuk memberi kesedaran kepada institusi luar

bandar dan golongan kurang bernasib baik tentang kepentingan pembacaan

demi memantapkan tahap pembacaan di kalangan institusi dan golongan

kurang bernasib baik. Institusi-institusi terpilih ini merupakan institusi yang

tidak mempunyai peruntukan bagi pembelian bahan bacaan untuk

ditempatkan di pusat-pusat bacaan institusi tersebut. Antara institusi yang

telah menerima faedah dan sumbangan ini adalah FELDA (Pusat

Penempatan Rancangan), Agensi Dadah Kebangsaan (Pusat Serenti),

Jabatan Penjara (Pusat Penjara), Badan Bukan Kerajaan (NGO) dan Pusat

Pemulihan dan Pusat Perlindungan termasuk Rumah Anak-anak Yatim,

Sekolah Tunas Bakti, Pertubuhan Rumah Perlindungan Wanita dan Kanak-

kanak Di Dera dan Kompleks Penyayang Bakti.

m Bengkel Galakan Membaca

Perpustakaan Negara Malaysia turut menjalankan bengkel galakan membaca

kepada penggalak pembaca di luar bandar sebagai salah satu usaha untuk

mengalakkan masyarakat Malaysia terutamanya bagi masyarakat luar bandar

mengamalkan membaca sebagai gaya hidup seharian. Ia juga sebagai usaha

yang berterusan untuk melatih penggalak pembaca yang mengendalikan

aktiviti galakan membaca untuk memupuk minat membaca di kalangan

masyarakat luar bandar.

Melalui bengkel ini, para penggalak pembaca mendapat lebih pengetahuan

dan kemahiran bagi mengendalikan Pusat Literasi Kanak-kanak di sesebuah

kawasan luar bandar khususnya bagi masyarakat FELDA. Pusat Literasi ini

menempatkan kanak-kanak pra sekolah yang dilatih dan dibimbing untuk

membaca. Selain itu, para penggalak pembaca juga dapat mengaplikasikan


11/24

11

ilmu yang diperolehi untuk mengadakan pelbagai aktiviti khususnya aktiviti

bercerita, kraftangan dan boneka bagi menggalakkan kanak-kanak sekolah

rendah tahap 1 dan 2 untuk datang ke perpustakaan.

m Pembelajaran Elektronik

Pusat Hipermedia Perpustakaan Negara Malaysia yang merupakan gerbang

dunia informasi hipermedia berperanan meningkatkan kesedaran literasi

maklumat dengan penggunaan teknologi maklumat di kalangan masyarakat.

Pusat Sumber Hipermedia Kanak-kanak ditempatkan di Perpustakaan

Kanak-kanak Perpustakaan Negara Malaysia. Pusat ini telah memulakan

perkhidmatannya pada 1 September 1994. Syarikat Esso di Malaysia telah

memberi sumbangan bagi penubuhan pusat ini sempena 100 tahun

penubuhan Syarikat Esso.

Pusat Sumber Hipermedia Kanak-kanak adalah tempat mengasah, melatih,

menarik minat dan mengembangkan kreativiti kanak-kanak serta

mendedahkan mereka kepada penggunaan teknologi maklumat dalam

bidang perkomputeran. Melalui pusat ini, kanak-kanak didedahkan kepada

pelbagai media sambil berinteraksi menerusi sentuhan jari (hands-on-

experimentation). Terdapat 5 sudut utama iaitu Sudut Bercerita, Sudut

Rakaman Kreatif, Sudut Muzik, Sudut Sains dan Sudut Seni. Sudut Seni

umpamanya merupakan sudut yang paling mendapat sambutan daripada

pengguna kanak-kanak. Ia menyediakan program yang membolehkan kanak-

kanak belajar membuat dan mewarnakan lukisan. Melalui daya imaginasi dan

kreativiti, kanak-kanak digalakkan untuk mencipta karya sendiri dengan

mengarang cerita atau karangan yang menarik dengan menggunakan

perisian yang berkaitan.

Mulai tahun 2001, Pusat Sumber Hipermedia telah bertukar wajah apabila

perisian Macintosh digantikan dengan perisian Windows. Melalui perisian

Windows, lebih banyak CD yang menarik dapat disediakan bagi memenuhi


12/24

12

keperluan kanak-kanak yang semakin aktif menggunakan pusat ini seperti di

rajah berikut:

Rajah 1 : Penggunaan Pusat Hipermedia Kanak-kanak PNM

TAHUN JUMLAH

2000 23,671

2001 22,903

2002 26,661

AKTIVITI GALAKAN PEMBACAAN PERINGKAT PERPUSTAKAAN NEGARA MALAYSIA

Secara amnya, adalah amat penting bagi kita untuk mengenali dan memikirkan

keperluan kanak-kanak dalam melaksanakan aktiviti galakan membaca. Ini

kerana galakan pembacaan dan penggunaan buku perlulah sesuai dengan

pertumbuhan mental dan keperluan asasnya seperti berikut :

23,67

1

26,661

22,903

2 1 , 0 0 0

2 2 , 0 0 0

2 3 , 0 0 0

2 4 , 0 0 0

2 5 , 0 0 0

2 6 , 0 0 0

2 7 , 0 0 0

2 0 0 0 2 0 0 1 2 0 0 2


13/24

13

a) Kanak-kanak 1-6 tahun

Imaginasi terhad

Bersifat ingin tahu

Amat mementingkan diri

Suka menyoal dan mengembangkan kebolehan memberi alasan

Sense of humour

Meniru perlakuan yang akan membentuk tabiat

Masa tumpuan yang singkat

b) Kanak-kanak 6-8 tahun

Imaginasi yang lebih jelas dan berkembang

Sudah mula belajar bergaul dan bekerjasama

Masa tumpuan tidak lama

c) Kanak-kanak 9-10 tahun

Daya imaginasi yang tinggi

Ingin merasa bebas dalam pemikiran dan perbuatannya

d) Kanak-kanak 10-12 tahun

Penuh imaginasi dan khayalan

Sudah agak bebas

Kuat, sukakan cabaran dan aktif

Kanak-kanak yang masih berada di dalam lingkungan usia 3 hingga 5 tahun

mudah meniru apa sahaja yang dilakukan oleh ibu bapanya kerana otaknya

sedang berkembang dengan baik. Hakikatnya, adalah tidak sukar untuk melatihanak kecil sayang dan cinta kepada membaca seperti dengan membelikan buku-

buku cerita yang menarik dan boleh memberikan teladan kepada anak-anak.

Mungkin pada peringkat permulaan, usaha ini tidak menampakkan kesan yang

memberangsangkan tetapi dalam jangka panjang usaha berterusan ini pasti

akan memberi kesan yang amat baik.


14/24

14

Antara satu kaedah galakan pembacaan di kalangan kanak-kanak adalah

dengan read-aloud. Penyelidikan menunjukkan bahawa sekiranya kita

membaca kepada kanak-kanak pada peringkat awal, masalah pembacaan akan

lebih berkurangan apabila mereka mula memasuki sekolah.

Perkhidmatan untuk kanak-kanak keseluruhannya diberi perhatian dan

dilaksanakan oleh Perpustakaan Negara Malaysia dan Perpustakaan Awam

Negeri. Perpustakaan Negara Malaysia mengadakan aktiviti gerakan membaca

secara berterusan yang berjadual di mana aktiviti-aktiviti tersebut dikendalikan

oleh Perpustakaan Negara Malaysia dengan kerjasama institusi swasta, pelajar-

pelajar dan sukarelawan-sukarelawan yang berminat. Contoh aktiviti yang telah

dilaksanakan oleh Perpustakaan Negara Malaysia adalah seperti di Lampiran 2.

Antara aktiviti-aktiviti yang telah dilaksanakan oleh Perpustakaan Negara

Malaysia kepada golongan sasaran kanak-kanak ialah:

/ Pinjaman Berkelompok

Perpustakaan Negara Malaysia telah menyediakan pinjaman berkelompok

yang bermula pada bulan Mac 1979. Perkhidmatan ini diberi kepada bilik-bilik

bacaan dan perpustakaan-perpustakaan kecil di bawah pengendalian

pertubuhan-pertubuhan, persatuan-persatuan dan institusi-institusi tertentu

yang menitikberatkan perkhidmatan kepada orang ramai di kawasan-

kawasan yang jauh dan terpencil dari pusat bandar.

Tujuan utama perkhidmatan ini adalah untuk memberi galakan dan sokongan

kepada pertubuhan, persatuan dan institusi dalam usaha menyediakan

kemudahan membaca dan seterusnya memupuk minat membaca di kalangan

masyarakat. Perkhidmatan ini juga dapat menampung koleksi sumber-sumber perpustakaan yang sedia ada di bilik-bilik bacaan dan perpustakaan-

perpustakaan kecil yang tidak mempunyai peruntukan buku yang lengkap.

Sebanyak 300 naskah buku boleh dipinjam pada tiap-tiap satu masa bagi

tempoh 3 bulan. Sebanyak 24 buah sekolah rendah telah menjadi ahli bagi

pinjaman berkelompok di bawah Program NILAM.


15/24

15

/ Penerbitan buku audio untuk golongan cacat penglihatan

Projek perintis ini merupakan usaha Perpustakaan Negara Malaysia dengan

kerjasama Dewan Bahasa dan Pustaka dan ditaja oleh Golden Arches

Restaurants Sdn. Bhd. (McDonalds Malaysia) pada tahun 1995. Sebanyak

10 judul buku dalam Bahasa Melayu terbitan Dewan Bahasa dan Pustaka

bagi peringkat umur 10-17 tahun telah dipilih. Judul yang telah dipilih untuk

kanak-kanak ialah Merdeka! Merdeka! karya A.Rahman Hanafiah, Ibu Yang

KuSayang karya Sharifah Hasnah Abdullah, Peristiwa di Rumah Api karya

Sikala dan Sayang Di Sayang karya Khairuddin Ayip.

/ Kem Komputer

Kem Komputer diadakan bermula pada tahun 1995 apabila Pusat Hipermedia

Kanak-kanak memulakan perkhidmatannya pada 1 September 1994. Kem

Komputer ini adalah anjuran bersama Perpustakaan Negara Malaysia dan

ExxonMobil yang telah memberi sumbangan setiap tahun untuk menjayakan

Kem Komputer ini. Para peserta adalah terdiri dari para pelajar tahap dua dan

sehingga kini kanak-kanak dari masyarakat luarbandar termasuk kanak-

kanak orang asli telah diberi peluang untuk mengikuti program ini setiap

tahun.

/ Bengkel Black Theatre

Bengkel Black Theatremerupakan teater yang dijalankan di dalam suasana

gelap yang mempunyai peralatan yang khusus. Bengkel ini diadakan dengan

mesej tertentu yang bertujuan untuk menghibur, menyampaikan maklumat

dan memberi teladan kepada penonton kanak-kanak. Bengkel ini diadakan

kepada pegawai dan kakitangan dari Perpustakaan Negara Malaysia dan

Perpustakaan Awam Negeri untuk memberi pendedahan kepada mereka

sebagai salah satu aktiviti galakan pembacaan yang menarik dan

bersesuaian kepada kanak-kanak.


16/24

16

/ Bengkel Wayang Kulit Melalui Pembacaan

Bengkel ini diadakan bertujuan untuk memelihara seni persembahan wayang

kulit yang kian dilupakan oleh masyarakat hari ini khususnya golongan kanak-

kanak dan remaja. Bengkel yang diadakan ini adalah untuk menarik minat

golongan kanak-kanak dan remaja dan mengajak mereka untuk

mengaplikasikan hasil pembacaan dalam bentuk wayang kulit atau

penceritaan semula melalui wayang kulit.

/ Fun Learning

Program ini bertujuan untuk menggalakkan pembacaan dan meningkatkan

penggunaan Bahasa Inggeris di kalangan kanak-kanak. Ia telah diadakan

bermula dari tahun 2002 dan telah mendapat sambutan yang amat

menggalakkan. Pelbagai aktiviti telah diadakan bagi memberi pendedahan

kepada kanak-kanak terhadap sesi pembelajaran dalam Bahasa Inggeris.

Antaranya seperti Fun Learning With Colour Shadow Play, Fun Learning With

Water and Sand, Fun Learning With Mental Maths dan Giant Storybook.

Kesemua aktiviti yang dijalankan adalah berdasarkan kepada buku dan amat

berkaitan dengan pelbagai bahan bacaan di Perpustakaan Kanak-kanak

Perpustakaan Negara Malaysia.

/ Jejak IT

Program ini bertujuan untuk memberi pengetahuan dan pendedahan kepada

kanak-kanak bahawa komputer boleh diguna untuk mengakses maklumat,

memberi kesedaran bahawa multimedia dapat memberi sumbangan dalam

pendidikan dan mendedahkan kepada senario semasa bahawa sumber

maklumat dapat diperolehi dengan cepat dan mudah melalui penguasaan

teknologi IT.

/ Kempen Keahlian

Perpustakaan Negara Malaysia telah mengadakan kempen keahlian yang

telah diperluaskan dan melibatkan semua perpustakaan awam negeri yang


17/24


18/24

18

n Bookathon

Program ini telah dilaksanakan oleh Perbadanan Perpustakaan Awam Negeri

Perak dengan kerjasama Pejabat Pendidikan Daerah Kerian. Objektif

program ini adalah seperti berikut:

a) Untuk menyemai minat membaca supaya ia boleh dijadikan gaya

hidup untuk diamalkan oleh semua keluarga.

b) Sebagai modul menggalak minat membaca.

c) Menyedarkan kepada masyarakat terutama kepada peserta program

bahawa membaca merupakan aktiviti yang sihat dan menyeronokkan.

d) Melalui pendekatan kaunseling berkelompok diharapkan dapat

meneroka sebab dan punca kurang minat membaca di kalangan

peserta supaya kesedaran ini dapat mengubah persepsi diri.

Kumpulan sasaran program ini adalah terdiri dari pelajar tahap 2 yang minat

membacanya adalah sederhana dari setiap sekolah rendah di daerah Kerian,

2 orang ahli keluarga yang terdiri dari ayah dan ibu, 64 orang guru-guru Pusat

Sumber Sekolah Rendah Daerah Kerian dan 44 orang pegawai-pegawai dari

PTD, Perbadanan Perpustakaan Awam Negeri Perak, JPN serta Ketua-ketua

Jabatan peringkat daerah berkaitan.

n Bookstart

Projek ini telah dijalankan oleh Perpustakaan Kuala Lumpur. Ia merupakan

projek gerakan membaca untuk keluarga dan anak yang berumur 1 hingga 4

tahun. Keluarga dipilih adalah dari dua kawasan perumahan awam DBKL

iaitu kawasan perumahan Awam Gombak Setia dan Jalan Jelatik. Projek ini

dijalankan dalam masa satu tahun iaitu dari bulan Ogos 2001 sehingga bulan

Ogos 2002. Pada peringkat awal ibubapa akan diberi penerangan mengenai

kanak-kanak melalui beberapa siri ceramah dan bengkel sementara anak-

anak pula akan diberikan pendedahan awal menggunakan perpustakaan

melalui aktiviti-aktiviti di dalam perpustakaan.


19/24

19

n Read To Me

Projek ini merupakan projek yang telah dijalankan oleh Perbadanan

Perpustakaan Awam Pulau Pinang. Projek ini merupakan projek untuk

melibatkan orang dewasa (ibubapa dan ahli keluarga) serta anak-anak di

rumah. Projek ini bertujuan untuk menggalakkan seluruh anggota keluarga

berjinak-jinak dengan buku dan bahan-bahan bacaan lain yang dijadikan

sebagai salah satu aktiviti keluarga.

Pelaksanaan program adalah dalam bentuk bengkel kepada fasilitator yang

telah dipilih dan juga peserta-peserta yang terdiri dari ibubapa. Latihan

intensif dalam bentuk ceramah dan bengkel telah diadakan meliputi tajuk-

tajuk kepentingan membaca, proses membaca, pendekatan, kaedah dan

teknik dalam pengajaran membaca para peringkat kanak-kanak.

PENGGUNAAN BUKU KANAK-KANAK

Pinjaman buku kanak-kanak merupakan satu kemudahan yang diberikan oleh

Perpustakaan Negara Malaysia untuk menggalakkan minat membaca di

kalangan kanak-kanak. Pada tahun 2002 sebanyak 276,270 naskah telah

dipinjamkan. Daripada jumlah tersebut sebanyak 109,881 naskah adalah dari

koleksi kanak-kanak seperti di rajah berikut:


20/24

20

Rajah 2 : Jumlah Pinjaman Buku Kanak-kanak PNM

TAHUN KANAK-KANAK

2000 156,001

2001 127,593

2002 109,881

Sebanyak 215,000 koleksi bahan bacaan terdapat di Perpustakaan Kanak-kanak

Perpustakaan Negara Malaysia. Bidang perkara yang tertinggi penggunaannya

adalah Fiksyen diikuti Sains dan Teknologi, Sains Sosial dan Bahasa.

PERANCANGAN MASA DEPAN

Perpustakaan Negara Malaysia akan meneruskan usaha untuk menggalakkan

pembacaan dan penggunaan buku kepada kanak-kanak. Ini kerana kanak-kanak

perlu diberi pendedahan kepada buku dan bahan-bahan bacaan yang

bersesuaian semasa mereka masih bayi lagi. Bagi memastikan keberkesanan,

usaha ini perlu ditambah dengan program dan aktiviti galakan pembacaan yang

K A N A K -K A N A K

156,001

109,881

127,593

0

2 0 ,0 0 0

4 0 ,0 0 0

6 0 ,0 0 0

8 0 ,0 0 0

1 0 0 ,0 0 0

1 2 0 ,0 0 0

1 4 0 ,0 0 0

1 6 0 ,0 0 0

1 8 0 ,0 0 0

2 0 0 0 2 0 0 1 2 0 0 2

K A N A K -K A N A K


21/24

21

bersesuaian. Antara perancangan masa depan Perpustakaan Negara Malaysia

yang melibatkan kanak-kanak adalah seperti berikut:

Pangkalan Data Pembacaan dan Literasi Maklumat Malaysia

Pembinaan Pangkalan Data Pembacaan dan Literasi Maklumat Malaysia

akan dilaksanakan oleh Perpustakaan Negara Malaysia dengan kerjasama

dari Perpustakaan Awam Negeri dan institusi-institusi terlibat. Pangkalan data

ini berasaskan laman web dan berbentuk interaktif bagi membolehkan orang

ramai memberi atau berkongsi pengalaman dan pendapat bagi tujuan

penambahbaikan atau perubahan agar program galakan membaca yang

lebih berkesan dapat dijalankan.

Ia secara asasnya akan mengandungi maklumat-maklumat berkaitan

program atau projek galakan membaca, penerbitan, taburan perpustakaan

awam di Malaysia, penggiat pembacaan, kajian, dasar, kalendar aktiviti,

persepakatan pintar, glosari dan lain-lain aktiviti yang dijalankan oleh

Perpustakaan Negara Malaysia, perpustakaan-perpustakaan awam dan lain-

lain institusi/agensi yang terlibat. Objektif pangkalan data ini ialah:

a) Untuk memberi maklumat berkaitan aktiviti-aktiviti pembacaan dan literasi

maklumat yang dianjurkan oleh Perpustakaan Negara Malaysia,

Perpustakaan Awam Negeri dan lain-lain.

b) Untuk menggalak orang ramai menyertai aktiviti-aktiviti galakan membaca

yang dianjurkan oleh Perpustakaan Negara Malaysia, Perpustakaan

Awam Negeri dan pihak lain.

c) Sebagai platform untuk melahirkan penggiat pembacaan yang berminat

melakukan aktiviti galakan pembacaan dan literasi maklumat.

d) Sebagai wadah menjalinkan persepatakan pintar dengan pihak swasta,

pertubuhan-pertubuhan bukan kerajaan dan lain-lain.


22/24

22

Senarai Bacaan Terpilih Kanak-kanak

Ia merupakan satu projek yang sedang diusahakan yang bertujuan untuk

mengumpul bahan-bahan bacaan kanak-kanak yang terdiri daripada buku

fiksyen, bukan fiksyen serta kamus dan ensiklopedia. Ia adalah penting

kepada masyarakat terutamanya ibubapa untuk mendapatkan pilihan

berkaitan bahan bacaan yang bersesuaian untuk kanak-kanak mengikut

kategori umur. Senarai ini boleh dijadikan panduan atau rujukan kepada

ibubapa, guru, pelajar, pustakawan dan penyelidik tentang bahan bacaan

yang sesuai untuk kanak-kanak. Objektif Senarai Bacaan Terpilih Kanak-

kanak adalah:

a) Memberi maklumat berkaitan senarai bacaan terpilih kanak-kanak kepada

masyarakat umum.

b) Menggalak ibubapa memilih bahan bacaan yang sesuai untuk kanak-

kanak.

c) Sebagai satu usaha untuk menggalak aktiviti pembacaan kepada kanak-

kanak.

Bengkel Bercerita Peringkat KebangsaanPerpustakaan Negara Malaysia akan mengadakan Bengkel Bercerita

Peringkat Kebangsaan pada tahun 2004. Bengkel ini bertujuan untuk

memberi pengetahuan dan kemahiran dalam aktiviti bercerita atau story

tellingkepada pustakawan, guru-guru atau mereka yang terlibat dalam aktiviti

pembacaan. Bagi menambahkan keberkesanan bengkel, Perpustakaan

Negara Malaysia akan bekerjasama dengan Perpustakaan Awam Negeri,

Bahagian Sekolah, Kementerian Pendidikan dan institusi-institusi lain.

Bengkel ini akan melibatkan pencerita profesional dari luar negara dan

tempatan.


23/24

23

CABARAN PERPUSTAKAAN

Peranan perpustakaan adalah amat penting dalam melaksanakan

program/aktiviti galakan pembacaan secara berterusan. Ini kerana pada masa

yang sama perpustakaan perlu memperkukuhkan fungsi dan peranan bagi

menghadapi cabaran ICT. Dunia kanak-kanak kini adalah dunia yang dipenuhi

dengan wajah televisyen, internet, play station, VCD dan pelbagai mainan

berkaitan komputer yang semakin hari semakin canggih. Adalah amat perlu kita

menarik mereka kembali ke dunia buku dengan mempelbagaikan program dan

aktiviti galakan pembacaan. Perpustakaan kini perlu lebih kreatif dan imaginatif

dalam mencari idea dan usaha baru menghasilkan program/aktiviti galakan

pembacaan.

Sejajar dengan itu, perpustakaan sentiasa perlu menjalinkan kerjasama dengan

pelbagai institusi kerajaan, swasta dan badan bukan kerajaan serta berganding

bahu melaksanakan program/aktiviti galakan pembacaan dengan lebih berkesan.

Bagi menarik perhatian masyarakat terhadap program/aktiviti galakan

pembacaan, program promosi dan publisiti perlu dijadikan sebagai agenda yang

amat penting. Ini kerana peranan media massa khususnya media elektronik dan

media cetak adalah amat penting dalam membantu meningkatkan keberkesanan

program/aktiviti yang dijalankan. Tidak dinafikan bahawa, promosi dan publisiti

yang telah dibuat oleh pihak RTM, TV3 dan NTV7 serta akhbar utama seperti

Utusan Malaysia, New Straits Times, Berita Harian, Metro, Star, dan pelbagai

akhbar lain dan majalah telah berjaya menambahkan kepekaan masyarakat

terutamanya masyarakat luar bandar tentang program Bulan Membaca

Perpustakaan Negara Malaysia. Secara perlahan-lahan ia bagaikan suntikan

yang mampu untuk memberi kesedaran tentang pentingnya pembacaan

dijadikan sebagai satu gaya hidup.


24/24

Hakikatnya juga, fenomena Harry Porter boleh dijadikan sebagai satu

cabaran bagi penulis di Malaysia untuk menghasilkan karya yang lebih baik bagi

mengikuti selera kanak-kanak. Sekurang-kurangnya Harry Porter telah berjaya

membawa kanak-kanak kembali ke dunia buku. Sesungguhnya J.K Rowling

telah berjaya mengghairahkan budaya membaca dan secara tidak langsung

meningkatkan minat membaca. Inilah sumbangan terbaik Harry Porter pada

dunia pembacaan. Malah kejayaan besar dua buah filem yang didasarkan dari

dua buku pertama itu telah meningkatkan jualan buku. Adalah menjadi harapan

agar adanya versi Harry Porter Malaysia yang juga mampu untuk memberi

suntikan baru kepada galakan pembacaan dan khususnya penggunaan buku

serta penerbitan buku kanak-kanak di Malaysia.

KESIMPULAN

Wawasan kerajaan adalah untuk melahirkan komuniti yang berilmu dan

bermaklumat menjelang tahun 2020. Sejajar dengan wawasan tersebut,

Malaysia perlu memupuk masyarakat yang gemar membaca bagi melahirkan

masyarakat yang cintakan ilmu serta sentiasa ghairah mendampingi ilmu.

Masyarakat yang berilmu akan dapat menghasilkan karya yang kreatif untuk

terus memperkayakan ilmu bangsa.

Perpustakaan merupakan komponen yang amat penting dalam perancangan

jangka panjang program pendidikan, literasi, penyediaan maklumat dan

kebudayaan negara. Perpustakaan yang mempunyai sumber ilmu yang terkini

dalam pelbagai bidang perkara akan dapat membantu menyediakan ilmu

pengetahuan dan maklumat yang lebih berkesan kepada masyarakat.

Sememangnya tidak dapat dinafikan bahawa pendedahan pelbagai sumber ilmu

ini akan menyokong ke arah penganjakan dari ekonomi berasaskan pembuatan

(p-ekonomi) kepada ekonomi berasaskan ilmu (k-ekonomi).

galakan membaca

Documents