ELEKTRIK TERASMAKTAB RENDAH SAINS MARA BENTONGHak cipta Mohd Yazid. 2009

KANDUNGANSumber dan Kegunaan Elektrik3.1Jenis Wayar dan Kerja Pendawaian3.2

3.1.1 Sumber ElektrikKemagnetanTindakan KimiaCahaya

(a) KemagnetanPrinsip :

i) Pergerakan magnet melalui segelung wayar yang dililit di sekeliling teras besi.

ii) Apabila magnet digerakkan, jarum galvanometer bergerak

iii) Keadaan ini menunjukkan arus elektrik terhasil

(a) Kemagnetan

(a) Kemagnetan(i) DinamoCONTOH(ii) Turbin

(i) DinamoA Pemutar

B Magnet Kekal

C Teras

D Gegelung Wayar

E Punca Bertebat

(i) Dinamo

Bahagian utama :

(i)Gegelung wayar- dibuat dari lilitan wayar kuprum

(ii)Magnet kekal- hasilkan medan magnet

(iii)Teras besi- Mengembangkan medan magnet

(i) Dinamo

(i) DinamoArus elektrik akan bertambah jika :

(i)Putaran magnet dilajukan

(ii)Bilangan lilitan gegelung wayar ditambah

(ii) Turbin

Sejenis alat yang mempunyai rotor yang dapat di putar oleh aliran air, stim atau angin

Menukarkan tenaga kinetik kepada tenaga mekanikal untuk gerakkan pelbagai mesin

(b) Tindakan KimiaTindakan KimiaSel KeringSel BasahSel AlkaliSel MerkuriSel Nikel Kadmium (Ni Cad)Sel Lithium

(i) Sel KeringDikenali sebagai Sel Zink Klorida

Jangka hayat terhad

Digunakan dalam peralatan bervoltan rendah

Contoh : radio, lampu suluh, jam

(i) Sel KeringA - Punca Positif

B Zink

C Elektrolit (campuran ammonium klorida + Mangan dioksida)

D Batang Karbon

E Punca Negatif

(ii) Sel AlkaliMampu membekalkan tenaga elektrik dalam jangka masa yang lebih lama berbanding bateri biasa

(iii) Sel Merkuri Bersaiz kecil

Digunakan pada peralatan yang perlukan arus yang rendah

(iv) Sel LithiumMembekalkan arus yang tinggi

Jangka hayat lama

Boleh dicas semula

Kegunaan : kamera, kalkulator, handphone

(v) Sel Nikel kadmium (Ni Cad)Digunakan pada peralatan tanpa wayar

Boleh dicas sehingga 1000 kali

Menggunakan alat khas untuk mengecas

(vi) Sel Basah Mempunyai nilai voltan 2 volt, 6 volt, dan 12 volt.

Boleh dicas semula

Kegunaan : motosikal, kereta, lori

(vi) Sel BasahA Plat positif (plumbum peroksida)

B Terminal positif

C Penyelang

D Plat Negatif

E Elektrolit (asid sulfurik cair)

F Terminal Negatif (plumbum)

(c) Cahaya Fotovoltan teknologi yang tukarkan cahaya kepada arus elektrik.

Melibatkan sel solar dan sel foto

Menggunakan bahan separa pengalir (silikon, selenium, natrium atau kalium)

Kegunaan : sel solar kalkulator, alat pemanas air, lampu isyarat

3.1.2 Kegunaan ElektrikApakah kegunaan elektrik?Tenaga CahayaTenaga KinetikTenaga Haba

(a) Menghasilkan Tenaga Haba Mempunyai elemen pemanas yang diperbuat daripada logam nikrom.

Fungsi elemen pemanas tukarkan tenaga elektrik kepada tenaga haba.

Contoh alat : seterika, cerek, pembakar roti

Termostat kawal suhu kepanasan

(b) Menghasilkan Tenaga Kinetik Tenaga kinetik = Tenaga gerakan

Mempunyai motor elektrik tukarkan tenaga elektrik ke tenaga kinetik

Contoh alat : kipas angin, mesin basuh, gerudi

(c) Menghasilkan Tenaga Bunyi Contoh alat : radio, telefon, microfon dan televisyen

(d) Menghasilkan Tenaga Cahaya Contoh alat : lampu pijar (mentol) dan lampu pendaflour

3.2 Jenis Wayar dan Kerja PendawaianPemotong SisiPena UjianPlayar Muncung TirusPlayar GabungPenjalur WayarAlatan Tangan

(a) Alatan TanganPENA UJIAN

(a) Alatan TanganPENA UJIANKegunaan :

Mengesan dan menguji kebocoran arus elektrik

Mengetat dan melonggarkan skru kecil

Lampu Neon akan menyala apabila matanya menyentuh punca berarus elektrik

(a) Alatan TanganPLAYAR MUNCUNG TIRUS

(a) Alatan TanganPLAYAR MUNCUNG TIRUSKegunaan :

Memegang benda kecil

Memotong

Mencapai ruang yang sukar

Membentuk

(a) Alatan TanganPLAYAR GABUNGRahangRahang cengkungMata pemotongPemegang bersalut

(a) Alatan TanganPLAYAR GABUNGKegunaan :

Memegang dan mencengkam benda bulat

Membengkok dan membentuk

Memotong

(a) Alatan TanganPEMOTONG SISIPemegang bersalutMata sisi

(a) Alatan TanganPEMOTONG SISIKegunaan :

Memotong wayar

Memotong lebihan wayar pada punca tamatan

(a) Alatan TanganPENJALUR WAYARPenjalur wayar springPenjalur wayar mudah

(a) Alatan TanganPENJALUR WAYARKegunaan :

Menjalur wayar

Memotong wayar

3.2 Jenis Wayar dan Kerja PendawaianTiga terasKuprum BerenamelLembar TunggalTeras TunggalTeras KembarJenis Wayar

(b) Jenis WayarWAYAR KUPRUM BERENAMELDisalut dengan lapisan enamel

Kegunaan : buat gegelung pada motor elektrik dan transformer

(b) Jenis WayarWAYAR LEMBAR TUNGGAL Selembar wayar yang berpenebat

Kegunaan : pendawaian dalam litar mudah kerja-kerja elektronik dan alatan seperti radio

(b) Jenis WayarWAYAR TERAS TUNGGAL Terbahagi kepada 2 :Wayar halus yang boleh dilentur dan dipintal (kerja pendawaian litar elektrik seperti radio dan pembesar suara)Lembaran wayar kasar (pendawaian litar elektrik di rumah dan bangunan)

(b) Jenis WayarWAYAR TERAS KEMBAR Terdiri daripada 2 utas wayar teras tunggal

Kegunaan : pendawaian alatan elektrik ke plag 2 pin 2A, soket dan penyuai soket mentol.

(b) Jenis WayarWAYAR TIGA TERASKabel 3 teras berpenebat PVCKabel 3 teras berpenebat PVC beranyam benang

(b) Jenis WayarWAYAR TIGA TERASKabel 3 teras berpenebat PVC

Kegunaan : untuk alatan elektrik yang tidak mengeluarkan haba seperti radio dan televisyen

Kabel 3 teras berpenebat PVC beranyam benang

-Kegunaan : untuk pendawaian bagi alatan elektrik yang mengeluarkan haba panas seperti seterika, pembakar roti dan cerek elektrik

(c) Jenis PlagPlag 2 pin 2 amperePlag 3 pin 13 amperePlag 3 pin 15 ampereJenis Plag

(i) Plag 2 pin 2 ampereDilengkapi dengan 2 tamatan:a) Tamatan hidup (L)b) Tamatan neutral (N)Menggunakan wayar teras kembarKegunaan : alatan < 2 ampereRadio dan jam elektrik

(i) Plag 3 pin 13 ampereDilengkapi dengan 3 tamatan:a) Tamatan hidup (L)b) Tamatan neutral (N)c) Tamatan bumi (E)Mempunyai fius katrij yang berkadar 13 ampereKegunaan : alatan < 13 ampere

(i) Plag 3 pin 13 ampere

(i) Plag 3 pin 15 ampereUntuk alatan berkuasa tinggi sehingga 15 ampereContoh : penghawa dingin dan alat pemanas air Mempunyai 3 tamatan ( bumi, hidup, neutral)Tidak mempunyai fius.

(d) Pendawaian Plag 3 pin 13AKod Pendawaian Plag 3 pin 13A

Kod WarnaFungsiPerang Tamatan hidup (L)BiruTamatan neutral (N)Hijau kuningTamatan bumi (E)

(d) Pendawaian Plag 3 pin 13AMembuat Pendawaian pada tamatan plag 3 pin 13A

Potong penebat luar wayar tiga teras. Buangkan penebat luar tersebutBuka penutup plag dan longgarkan skru pengapit gentian

(d) Pendawaian Plag 3 pin 13AMembuat Pendawaian pada tamatan plag 3 pin 13A

Jalurkan ketiga-tiga wayar itu dengan menggunakan penjalur wayarMasukkan wayar di bawah pengapit dan ketatkan semula skrunya

(d) Pendawaian Plag 3 pin 13AMembuat Pendawaian pada tamatan plag 3 pin 13A

Pintalkan ketiga-tiga hujung teras yang telah dijalurPasangkan teras pada tamatan mengikut kod warna yang ditetapkan

(e) FiusKegunaan : melindungi litar dan perkakas elektrik sekiranya berlaku litar pintas.

Fius dipasang pada tamatan hidup (L) secara siri dalam litar elektrik

(e) FiusUnit ukuran fius ampere, kadar fius yang biasa digunakan ialah : (a) 5 A (b) 10 A (c) 13 A (d) 15 A (e) 30 AFius dibuat daripada aloi timah atau plumbum

(e) FiusFius KatrijJENIS FIUSFius Dawai

(e) FiusFIUS KATRIJ

Terdiri daripada sebuah tiub kecil dengan sesentuh logam pada kedua-dua hujung

Mempunyai dawai fius di dalam bentuk kartrij

Tidak boleh digunakan semula jika terbakar

(e) FiusFIUS KATRIJ

Fius KatrijPemegang Fius

(e) FiusFIUS DAWAI

Terdiri daripada penyambungan dan tapak yang diperbuat daripada tembikar dengan sesentuh logam

Mempunyai dawai fius yang boleh digantikan Didapati dalam bentuk dawai

(e) FiusFIUS DAWAI

Fius Dawai

Lampu pendaflour

Kerosakan lampu pendaflour lampu tidak menyala

Lampu bekelip-kelip, tetapi tidak menyala

Kedua-dua hujung tiub merah dan lampu tidak menyala

*****