MOSTI riBUDAYA INOVASI KE ARAH KECEMERLANGAN SAINS DAN TEKNOLOGI

UTUSAN MALAYSIA + RABU + 27 SEPTEMBER 2006 + EDISI 55 + TAHUN KE-5 + PP 362 /12/2006

Kandungan SEPTE M BER 2006FO K US

TENAGA merupakan satu bidang yangsangat penting dalam kehidupan se-harian kita yang menggerakkan ken-deraan, menerangkan rumah, meng-hidupkan industri dan sebagainya.

Sumber tenaga yang terdiri daripadaminyak, gas asli dan arang batu meru-pakan sumber yang sekian lama digu-nakan tetapi is kehabisan suatu harinanti.

Sehubungan itu, para saintis kini se-clang mencari dan membangunkansumber-sumber tenaga alternatif atautenaga gantian yang boleh digunakantanpa kita perlu risau akan kehabisan-nya.

Sehubungan itu, sumber tenagadaripada air, angin, matahari, laut dantumbuh-tumbuhan merupakan sumberyang perlu diberi perhatian.

Memandangkan kepentingan terse-

- muka 8 & 9

1. Tenaga alternatif - penyelamat dunia di 6. Nuklear sebagai sumber tenagamasa depan - .._ !'. ^. 14 & 15

I Ica

2. Mengenali tenaga alternatif-muka 6 &7

3. Menjadikan biodiesel sebagai bahanbakar kenderaan

4. Tenaga alternatif untuk kenderaan-muka 10& 11

5. MINT memartabatkan teknologi nuk-lear negara

but, estidotmy bulan ini telah memilihtema tenaga alternatif untuk diperbin-cangkan dan meningkatkan minatpembaca untuk mendalami mengenaisumber tenaga boleh diperbaharui ini.

Di Malaysia, tenaga hidro merupa-kan sumber yang telah lama diguna-kan untuk kegunaan menjana elektrikmelalui pembinaan empangan-empan-gan.

Selain itu, penyelidikan tenaga darimatahari juga sedang dimajukan den-gan lebih meluas agar is dapat menji-matkan penggunaan tenaga elektrikyang menggunakan minyak sebagaisumber bahan bakar.

Pembaca yang berminat mendalamimengenai isu-isu ini boleh mendapat-kan maklumat mengenai perkemban-

7. Chit-chat saintismuka 16 & 17

7. Info esti - muka 18 & 19

8. Dunia Sains - rnL,',a 20 & 21

9. Science Facts

10. Fakta menarik

- muka 12 & 13 11. Saintis Islam

MEMBINCANGKAN men-genai perkembangan tekno-logi tenaga alternatif di Ma-laysia dan dunia.

- muka 22 & 23

- muka 24 & 25

- muka 26

KETAHUI usaha Malaysia menjadi ne-gara pelopor dan di hadapan dalampembangunan diesel berasaskan kela-pa sawit.

Fokus

gan teknologi tersebut di negara inidan juga di seluruh dunia di dalam esti-dotmy keluaran kali ini, termasuk po-tensi penggunaan nuklear sebagaisumber tenaga di negara kita.

.... dari muka 4 hingga muka 15

12. Dunia saintis

13. Kerjaya

14. Abang Wan & IT

15. Cuba-cuba sains

- muka 27

- muka 28

- muka 29

- muka 30 - 31

16. Poster - muka 32

17. Rakan esti - muka 33

18. Survei -muka 34

19. Kuiz EstiSquare - muka 35

Semasaa

KENAIKAN harga minyak yang berterusanmendorong Malaysia mengkaji nuklear se-bagai sumber tenaga masa depan. Ketahuibagaimana teknologi ini berfungsi.

..... muka 8 dan 9 ... muka 14 dan 15

Dan i flle ja m os iiministry Of Science, Technology and Innovation

KomontorianSams, Teknologi

don Inovasi(MOSTI)

H SSALAMUALAIKUM dan salam sejahterabuat pembaca sekalian . Estidotmy kali inimembawa perhatian pembaca mengenaitajuk yang tidak kurang menariknya, iaitu

tenaga alternatif.Tahukah anda bahawa tenaga dibahagikan

kepada dua , iaitu tenaga yang akan habis dantenaga yang boleh diperbaharui?.

Bahan api fosil seperti petrol , arang batu dangas asli merupakan tenaga yang akan habis danpembentukkannya memakan masa berjuta-jutatahun.

Oleh itu, kini tenaga alternatif dicari, terutamatenaga yang boleh diperbaharui supaya sumbertenaga boleh digantikan dalam masa yangsingkat , kerana dunia akan kehabisan sumber-sumber tersebut.

Contoh tenaga alternatif adalah tenaga biomas,tenaga solar, tenaga angin dan janakuasa elektrikhidro.

Dalam kehidupan seharian , sektor perindustri-an merupakan sektor yang paling banyak meng-gunakan tenaga , terutamanya industri pengelu-aran.

Menyedari keadaan ini, pengguna digalakkanagar lebih banyak mengguna dan mengitar sem-

ula barangan `mereka.

Teknologi penghasi-Ian tenaga dari sumber-sumber tenaga yang boleh diperbaharui telahlama dinikmati oleh kebanyakan negaraberdasarkan kemampuan kepakaran dan kewan-gan yang dimiliki.

Negara kita Malaysia tidak ketinggalan, malahtelah memiliki Polisi Sumber Tenaga Kelima atauSumber Tenaga Diperbaharui pada 1998 yangmenentukan hala tuju pengunaan tenaga diper-baharui.

IN menunjukkan bahawa Negara kita jugaserius dalam mencari tenaga alternatif untukkeperluan rakyat yang semakin meningkat peng-gunaanya dari hari ke sehari.

Semoga pembaca sekalian tertarik dengan mak-lumat yang telah disediakan dalam estidotmy kaliini.

Pihak kami sentiasa mengharapkan agar parapembaca mendapat banyak manfaat dan pan-dangan serta cadangan untuk meningkatkanmutu penerbitan majalah ini amatlah kami alu-alukan.

Sekian . Selamat membaca!

e n yela m at d unLa di m a s a d e^Oleh LAUPA JUNUS

K RISIS tenaga mungkin akanmengancam manusia padamasa akan datang sekiranyapergantungan ke atas tenaga

berasaskan fosil berpanjangan.Sumber tenaga fosil termasuk mi-

nyak dan gas serta arang batu, memer-lukan masa bertahun-tahun untuk wu-jud di bawah permukaan bumi sedang-kan manusia tidak pernah berhenti dari-pada menggunakan bahan fosil terse-but.

Sejak sekian lama, minyak dan ba-han berasaskan hidrokarbon sepertigas dan arang batu merupakan pe-nyumbang terbesar dalam industritenaga di dunia.

Sebagai contoh,• minyak menyumbang sebanyak 36

peratus• arang batu (23 peratus)• gas asli 21 (peratus)• biomas (11 peratus)• nuklear (tujuh peratus)

r P

KERETA solarbuatan Jepundi pertun-jukkan di

utrajaya.

esti?ktmm

• hidroelektrik (2 peratus) dan

• lain-lain seperti geoter-mal dan solar 0.5 pera-tus.

Pada masa yang sama,penggunaan minyak pulalebih tertumpu kepadakenderaan iaitu sebanyakhampir 50 peratus ber-banding penggunaan un-tuk industri sebanyak 17peratus.

Masalahnya, pengguna-an bahan api berasaskanhidro karbon bukan sahajaakan mengancam krisissumber tersebut pada ma-

PROF. DR. KAMARULAZIZIIBRAHIM

sa akan datang tetapi juga menye-babkan manusia terpaksa menanggungrisiko daripada pencemaran daripadabahan buangan yang dihasilkan.

Oleh sebab itu, manusia telah lamamemikirkan untuk beralih kepada sum-ber tenaga lain yang boleh diperolehsecara mudah, murah dan tidak men-datangkan masalah pencemaran.

Tenaga diperbaharui

Ada banyak sumber tenaga yang di-kenali sebagai tenaga diperbaharuiatau renewable energy (TD) antaranyatenaga solar, tenaga angin, ombak danbiojisim (biomas).

TD dan kecekapan tenaga merujukkepada tenaga yang boleh diganti se-panjang masa hayat manusia.

Teknologi penghasilan tenaga dari-pada sumber-sumber berkenaan sudahlama dinikmati oleh kebanyakan ne-gara berdasarkan kemampuan kepa-karan dan kewangan yang dimiliki.

Tenaga kelimaMalaysia tidak ketinggalan telah ber-

gerak ke arah itu, malah telah memilikiPolisi Sumber Tenaga Kelima atauSumber Tenaga Diperbaharui pada1998 yang menentukan hala tujupenggunaan tenaga TD.

Menurut Pengarah Pusat Pendidi-kan, Latihan, dan Penyelidikan Tenaga

Penyelidikan Teknologi

SAMPAH yang telah diproses dijadikan bahan

bakar dinamakan RDF hasilpenyelidikan Institut I

Nuklear Malaysia (MINT)

Diperbaharui dan Kece-kapan Tenaga (CETREE)Universiti Sains Malaysia(USM), Prof. Dr. Kamarul-azizi Ibrahim, sumber te-naga kelima itu merujukkepada tenaga alternatifselain minyak, gas, arangbatu dan hidro (air).

Malaysia memberi turn-puan kepada penyeli-dikan tiga sumber pentingiaitu

• solar,• biomas dan• angin.

Menurut Kamarulazizi,ada dua faktor penting

yang membolehkan sumber-sumbertertentu dikenali sebagai sumber tena-ga diperbaharui.

la ialah:• boleh dihasilkan sepanjang hayat

manusia dan• tidak mencemarkan alam sekitar.

Oleh itu katanya, nuklear tidak diang-gap sebagai TD kerana is boleh men-cemarkan alam sekiranya berlaku ma-salah pada loji nuklear, sedangkan TDboleh dianggap sebagai 'sahabat ala-m

Pada masa ini sumber tenaga solarpaling berpotensi untuk dimajukan dinegara ini dan penyelidikan menge-nainya telah lama dijalankan.

Selain USM, Universiti KebangsaanMalaysia (UKM) dan beberapa universitilain serta SIRIM Berhad telah menjalan-kan penyelidikan mengenainya.

Kata beliau, sudah sampai masanya,pembangunan projek tenaga solardimanfaatkan untuk faedah rakyat ne=

PELAJAR Sekolah Menengah Teknik Seri Manjung , Perak dan SMMethodisth Kiang menunjukkan Kereta Solar masing-masing padaKarnival Pendidikan Sains dan Teknologi peringkat Kebangsaan.

gara ini.UKM misalnya telah me-

nubuhkan Institut PenyelidikanTenaga Solar (SERI) pada ta-hun lepas.

la memberi fokus:- Penyelidikan sistem haba

solarkajian radiasi solarsistem dan komponenkesan sosio-ekonomik tena-ga solar dan sistem hibrid.

oSLIV11iJ21iennCjald_2ii`--"- opali

Selain itu, Institut Penyeli-dikan Teknologi Nuklear Malay-sia (MINT) memanfaatkan ke-pakaran dan teknologi yangdimilikinya bagi membantu me-nyelesaikan masalah penguru-

san sisa pepejal dan penghasi-Ian bahan api alternatif.

Penyelidikan dan pembangu-nan (R&D) itu bermula pada2000 dalam teknologi ResourceRecovery Centre/Refuse Deri-ved Fuel-Waste to Energy(RRC/RDF-WTE) yang me-manfaatkan sisa pepejal per-bandaran (MSW) atau sampahditukarkan kepada bahan ber-guna yang boleh digunakan se-bagai bahan bakar alternatif.

Sumber tersebut mungkinbiomas atau bahan buangan ta-naman.

Dr. Kamarulazizi menjelaskan,Malaysia mampu menghasilkantenaga elektrik daripada tenagasolar dan selain tenaga biojisim.

Contoh, sekiranya panel solardiletakkan di sepanjang laluanLebuh Raya Utara Selatan, dalamtempoh lima tahun, kos subsidi da-ripada penggunaan tenaga elek-trik dapat ditampung daripada kospembinaan panel-panel tersebut.

Bagaimanapun masih banyakperkara perlu diambil kira seki-ranya projek tersebut ingin di-laksanakan memandangkan ke-rajaan menganggarkan hanyamenggunakan lima peratus TDmenjelang 2010.

Sumber-sumber tenaga yangboleh dLmanfaat di Malaysia

't

Solar.Malaysia terletak di kawasan.garisan

Khatulistiwa yang menerjma. . cahayamatahari yang : banyak. .

Sumber tenaga ini digunakan dalambentuk haba seperti menjemur pakaiandan mengawet makanan sejak dahulu.

Penyelidikan terkini menghasilkanalat pengering menggunakan sistem so-lar bagi mengeringkan makanan yangtertutup dengan kaca tetapi boleh me-nerima haba kepanasan sehingga 70darjah celsius.

USM Pula telah ,,menghasilkan alatyang boleh memanfaatkan silau cahaya

yang dinamakan sistem sell solar untukmenghasilkan tenaga elektrik.

BiomasBiomas merujuk kepada sumber

tenaga yang diperoleh daripada turn-buh-tumbuhan . Di Malaysia , bahan sisakelapa sawit antara biomas yang diberitumpuan.

Penyelidikan biodiesel yang menggu-nakan minyak sawit , kini diberi tum-puan . CETREE telah berjaya mengha-silkan kenderaan yang menggunakanminyak sayuran sepenuhnya sejakempat tahun lalu.

AnginKajian mengenai penggunaan angin

sedang.dijalankan bagi mengenal pastkawasan- kawasan yang sesuai .

Angin menghasilkan .'tenaga kinetikyang. boleh menggerakkan turbin dan

asilkan kuasa.- i kelajuan angirrperlu mencapaikelajuan antara 5.5 meter sesaat atau20 kilometer sejam.

Oleh itu anginperlu sentiasa ada danpantai antara kawasan yang strategikuntuk membina sistem kuasa menggu-nakan angin.

September2006

mengeiiau tenaga alternatLfOleh KHAIRUNNISA SULAIMAN

T ENAGA mempunyai sejarahyang panjang dan bermulasebelum manusia tahu mem-baca dan menulis.

Ketika itu api telah digunakan untukmemasak makanan, memanaskandan menakutkan haiwan liar.

Api merupakan tenaga pertamayang ditemui manusia dan kayu meru-pakan bahan api utama sejak berta-hun-tahun lamanya.

Kemudian Isaac Newton menerang-kan mengenai alam semesta melaluiteori matematik dan mencipta formu-lasi undang-undang pergerakan dangraviti serta semua bahan secarasaintifik.

Tenaga boleh dibahagikan kepadadua iaitu tenaga yang akan habis dantenaga yang boleh diperbaharui.

Bahan api fosil seperti petrol, arangbatu dan gas asli merupakan bahanapi yang akan habis can menghasil-kan pencemaran.

Kini tenaga alternatif dicari terutamayang boleh diperbaharui supaya sum-ber tenaga boleh digantikan dalammasa yang singkat.

Terdapat lima jenis tenaga alternatifyang biasa digunakan seperti hidro(air), solar, angin, geotermal dan bio-mas.

Penggunaan tenaga alternatif bu-kannya baru tetapi telah bermula se-jak lima generasi lalu di mana manu-sia memerlukan sehingga 90 peratuskayu bagi kegunaan tenaga.

Kini biomas yang biasanya dikata-

Pada 2003 , 6.2 QuadrillionBatu tenaga datangnya da-ripada bahan api alternatifdan setiap punca tenaga di-ukur, dibeli dan dijual dalambentuk berlainan.

kan sebagai masalah sisa kini bolehdiubah kepada tenaga elektrik (sisapembuatan, sekam padi dan kilangkertas).

Dalam sejarah harga bahan api fosilterutama gas asli yang murah men-jadikan tenaga alternatif tidak begitudiminati.

Pengstrukturan industri tenagaelektrik menyumbangkan kesan besarkepada penggunaan tenaga alternatif.

Permintaan tenaga yang murahdalam tempoh yang singkat menye-babkan penurunan terhadap permin-taan bahan api alternatif .

Penggunaan tenaga alternatif diAmerika Syarikat (AS) dijangka tidakmungkin mencapai penggunaan ta-hap maksimum kerana keadaan bera-wan mengurangkan tenaga solar, hariyang tidak berangin dan empanganbiasanya digunakan bagi mengawalbanjir.

Bagaimanapun di bahagian lain du-nia, tenaga alternatif merupakan satukelebihan.

oi0mat

ClevertankenSiehier' 4'

DIESEL

Biomas merupakan bahan organikyang terhasil daripada tumbuhan danhaiwan mengandungi tenaga yangtersimpan daripada matahari.

Tumbuhan menyerap tenaga mata-hari dan proses berkenaan dinama-kan fotosintesis dan tenaga kimia da-lam tumbuhan akan masuk ke dalamtubuh manusia dan haiwan apabiladimakan.

Contoh biomas ialah:• kayu,• tumbuhan,• baja dan• sampah organik.Biomas merupakan tenaga alter-

natif yang boleh diperbaharui keranatumbuhan sentiasa tumbuh dan sam-pah sentiasa bertambah.

Apabila dibakar, tenaga kimia dalambiomas dibebaskan sebagai haba danpembakaran kayu merupakan bahanbakar biomas.

Sisa kayu atau sampah boleh diba-kar menghasilkan stim bagi menjanatenaga elektrik atau menghasilkantenaga bagi industri dan rumah.

Membakar biomas bukannya salahsatu cara bagi membebaskan tenaga,biomas boleh diubah kepada bentuktenaga yang boleh digunakan seperti

• gas metana atau• bahan api pengangkutan seperti

etanol dan biodesel.Bahan-bahan busuk seperti sam-

pah mereput dan sisa buangan manu-sia dan pertanian, pelepasan gas me-tana juga dinamakan gas tebus gunaatau biogas.

SEKILAS

Gas metana"merupakan ba-han utama gas ash .

Tanaman seperti jagung dan tebuboleh ditapai bagi menghasilkan bahanapi untuk pengangkutan seperti etanol.

Biodiesel - satu lagi bahan api pe-ngangkutan boleh dihasilkan daripadapengeluaran sisa makanan seperti mi-nyak sayuran dan lemak haiwan.

Bahan api biomas menyumbang tigaperatus tenaga yang digunakan di Ame-rika Syarikat dan di sana penggunaanbahan api fosil semakin dikurangkan.

Penggunaan biomas bagi mengha-silkan tenaga bukan saja mengurang-kan pencemaran tetapi juga menyo-kong industri pertanian selain mem-berikan faedah kepada alam sekitar.

ienaga sots

Matahari telah mengeluarkan tenaga

danwasa solar asa solar

gunayagOT mrum ,ut m

aran9 Pe afar di negara ini

taan salah

(Kahan).

sejak berbilion tahun dan sinarannyamerupakan tenaga radiasi yang sampaike bumi.

Tenaga solar boleh ditukar secara te-rus atau tidak kepada pelbagai bentuktenaga lain seperti haba dan elektrik.

Bagaimanapun terdapat beberapamasalah seperti

1. bentuk permukaan bumi2. kawasan luas diperlukan bagi me-

ngumpul tenagaBiasanya tenaga solar digunakan ba-

gi memanaskan air bagi kegunaan ru-mah, pemanasan bangunan, menger-ingkan hasil pertanian dan menjanatenaga elektrik.

Pada 1830an, seorang ahli kaji bin-tang British John Herschel mengguna-kan kotak mengumpul solar untuk me-masak makanan semasa ekspedisi diAfrika dan kini kegunaan tenaga solarsemakin meluas.

Janakuasa elektrik hidro

Daripada banyak jenis tenaga al-ternatif, hidro paling banyak digunakan,misalnya pada 2004 saja AS menggu-nakan 75 peratus tenaga hidro.

Hidro merupakan tenaga yang telahlama digunakan bertahun-tahun lalu bagimemutarkan roda bagi mengisar bijirin.

Industri mula menggunakan elektrikhidro pada 1880 apabila 16 biji lampu di-nyalakan menggunakan kincir air di KilangKerusi Wolverine di Michigan.

Loji janakuasa elektrik perta-ma di AS telah dibuka di Fox Ri-ver, Appleton, Wisconsin pada 30September 1882 kerana se-belumnya tenaga elektrik dijanadaripada arang batu.

MODEL EmpanganBakun di Sarawak.

Angin merupakan pergerakan udarayang terhasil daripada pemanasan tidaksekata permukaan bumi oleh matahari.

Disebabkan bumi terdiri daripada pel-bagai jenis tanah dan air, is menyeraphaba matahari pada kadar berlainan.

Sejak zaman-berzaman manusia telahmenggunakan tenaga angin, sejak 5,000tahun lalu, kaum Mesir purba telah meng-gunakan angin bagi menggerakkan kapalmereka menyusuri Sungai Nil.

Kemudian manusia membina kincirangin bagi mengisar gandum dan bijirindan kincir angin paling awal ditemui diIran dan bentuknya seperti satu rodabesar yang berputar.

Seabad kemudian, penduduk Belan-da meningkatkan bentuk kincir anginsehingga kini negara berkenaan terke-nal dengan kincir anginnya.

Krisis bahan api fosil pada 1970an te-lah mengubah pendirian dunia terhadaptenaga dan secara tidak langsung me-nimbulkan minat kepada tenaga alter-natif termasuk kincir angin sebagai pun-ca tenaga elektrik.

Pada 1980an, California menghasil-kan lebih dua kali ganda tenaga anginberbanding negeri lain di AS meman-dangkan polisinya yang meng-galakkan penggunaantenaga alterna-tif.

September2006

September2006 Semasa

BLodLesel sebagaLbahan baker kenderaan

Oieh LAUPA JUNUS

B AHAN api berasaskan bahanbiologi atau bio bahan api (bio-fuel) merupakan bahan yang di-hasilkan daripada biomas atau

benda-benda hidup atau bahan hasilmetaboliknya.

Bahan api bio ini tergolong dalam ka-tegori tenaga boleh diperbaharui, tidakseperti bahan fosil seperti petroleum,arang batu dan bahan api nuklear.

Salah satu definisi bahan api bioialah bahan api yang mengandungi 80peratus minimum bahan organismahidup.

Seperti arang batu dan petroleum,biomas dibentuk daripada tenaga solarsimpanan yang mana tenaga mataharidisimpan menerusi proses fotosintesisoleh tumbuhan.

Kelebihan bahan api bio berbandingbahan api lain ialah:

• is mudah reput dan• tidak menjejaskan alam sekitar.

Di Malaysia, sisa pertanian yang pa-ling popular digunakan sebagai bahanapi bio ialah kelapa sawit kerananegara memiliki kawasan penanamanbahan komoditi tersebut yang luas.

Di negara-negara lain, bahan perta-nian yang digunakan sebagai bahanapi bio termasuk

• jagung dan kacang soya terutamadi Amerika Syarikat (AS),

• biji benih sejenis tumbuhandi Eropah dan tebu di Brazil.

Banyak penyelidikanlain yang terkini menun-jukkan kemajuan da-lam memanfaatkanmikroalga, etanol danmetanol, metana ser-ta hidrogen sebagaisomber terbaru.

Bahan api bio ini sebenarnyamula digunakan sejak bermulanya in-dustri kereta.

Saintis Jerman, Nikolaus August

INFOSetakat tahun lepas , penggunaan

tenaga berasaskan biologi ini telahmencapai sebanyak 15 peratus diseluruh dunia.

esti atmm

Datuk Seri Abdullah Ahmad Badawi melancarkan bahan api bio adunan B5Putrajaya baru-baru ini.

Otto, pernah mencuba menggunakanetanol untuk menggerakkan kenderaanmanakala While Rudolf Diesel pernahmenggunakan minyak kekacang.

Kenderaan Ford model Model T yangdihasilkan antara 1903 dan 1926menggunakan etanol sehinggalah mi-nyak mentah mula dikeluarkan secaramurah pada pertengahan kurun ke-19,

api daripa-d aminyak.

Krisis

Keghairahanmenggunakan

bahan api bio me-ningkat semasa berlaku krisis minyakpada 1973 dan berkurangan semulaapabila harga minyak mentah kembalistabil pada 1986.

Oleh kerana beban kenaikan hargaminyak semakin menjadi isu, kerajaanpula melihat perlunya industri bahanapi bio ini dimajukan pada masa akandatang.

barulah kenderaanmula menggu-

nakan bahan

Dasar Biofuel

di

Dasar Biofuel Negara yang dikelu-arkan bagi mencapai tujuan tersebutyang sekali gus menunjukkan komit-men kerajaan dengan penggubalanAkta Biofuel Negara dan penyediaanpelbagai insentif untuk menggalakkanpenglibatan sektor swasta.

Dasar tersebut penting bagi mem-bolehkan pengeluaran dan penggu-naan bahan api berasaskan minyakkelapa sawit dapat dipertingkatkan.

Lima teras dasar tersebut ialah ba-han api bio untuk pengangkutan, indus-tri, teknologi bahan api bio, bahan apibio untuk untuk eksport dan bahan apibio untuk alam sekitar yang lebihbersih.

Pada 21 Mac lalu, kerajaan melan-carkan penggunaan biodiesel adunanminyak sawit keluaran tempatan, EnvoDiesel, yang dilihat mampu menjadisumber bahan api barn bagi negarapada masa depan.Langkah awal, penggunaan bahan

FAKTABahan api bio yang dibangunkan

oleh MPOB sejak 1984 merupakanadunan lima :peratus - minyak sawndiproses (B5) dan 95 peratus dieselpetroleum.

September2006

MALAYSIA mempunyai potensi menjana Industri biodiesel kerana memiliki ladang kelapa sawit yang luas.

api bio yang dimajukan oleh LembagaMinyak Sawit Malaysia (MPOB) itu dibu-at secara berperingkat-peringkat bermu-Ia dengan kenderaan agensi kerajaanterpilih sebelum diperluaskan kepadakenderaan awam menjelang tahun2007.

Kumpulan perintis yang akan meng-gunakan bahan api bio itu ialah kender-aan Kementerian Pertahanan , JabatanKerja Raya (JKR) Selangor, DewanBandaraya Kuala Lumpur (DBKL) danagensi di bawah Kementerian Peru-sahaan , Perladangan dan Komoditi.

Penggunaan bahan api bio secarastrategik dan holistik membolehkan ne-gara mengatasi kemelut harga minyakmentah dunia selain menjamin bekalansumber tenaga yang mapan dan ber-daya saing.

ci^20" JJ Diesel

ENVO Diesel tersebut juga akan di-bekalkan kepada sektor industri terma-suk bagi dandang api dalam pembuatanserta mesin dan generator pembinaanbagi menjayakan teras kedua dasarbaru itu.

Kejayaan Lembaga Minyak Sawit Ma-laysia ( MPOB ) membantu merintis tek-nologi menukar minyak kelapa sawitkepada biodiesel sawit bagi diuji olehkerajaan merupakan satu perkemban-gan yang baik.

Kerajaan telah melancarkan satukempen dengan peruntukan RM7 jutauntuk mewujudkan kesedaran, ujiansukarela dan mempromosikan penggu-naan ENVO Diesel.

Pelancaran tersebut membolehkanimport tahunan diesel petroleum negaradapat dikurangkan sebanyak 500,000tan metrik apabila kesemua kenderaandiesel terlibat dalam program EnvoDiesel ini.

Matlamat terdekat adalah untuk men-dapatkan pengiktirafan dan penerimaanbagi campuran B5 sementara objektifjangka masa panjang ialah mening-

katkan campuran daripada lima peratuskepada 20 peratus.

)uran

Kerajaan baru-baru ini telah melulus-kan 20 projek biodiesel dengan pelabu-ran berjumlah RM1.90 bilion setakat 1Jun lalu.

Daripada jumlah itu, sebanyakRM1.22 bilion adalah pelaburan do-mestik manakala RM687.8 juta lagipelaburan acing.

Projek-projek ini adalah dalam pelba-gai peringkat pembangunan dan pro-duk-produknya belum lagi sampai kepasaran.

Pada 2005, enam projek biodiesel de-ngan pelaburan berjumlah RM423.5 jutatelah diluluskan.

Teras pembangunan biodiesel di Malaysia

TERAS 1 : Bahan api bio untuk pe-ngangkutan

Diesel bagi kenderaan darat danlaut akan dicampuri 5.0 peratus mi-nyak sawit diproses kepada 95 pera-tus diesel petroleum. IN akan dijena-makan sebagai Envo Diesel dan akandibekalkan di seluruh negara;

TERAS 2 : Bahan api bio untuk in-dustri Envo Diesel akan dibekalkankepada sektor industri termasuk bagidandang api dalam pembuatan sertamesin dan generator pembinaan;

TERAS 3: Teknologi bahan api bioPenyelidikan, pemban9unan dan

pengkomersialan teknologi bahan apibio akan dijalankan dan dibiayaisecukupnya oleh kerajaan dan sektorswasta termasuk pemodal terokabagi meningkatkan penggunaan ba-

han api tersebut;

TERAS 4: Bahan api bio untuk eks-port.

Malaysia akan mempunyai kelebi-han untuk memenuhi permintaan du-nia yang semakin meningkat. Penu-buhan kilang -kilang bahan api biountuk tujuan eksport akan digalak-kan.

TERAS 5: Bahan api bio untukalam sekitar yang bersih.

Penggunaan bahan api bio akanmengurangkan penggunaan bahanapi fosil , meminimumkan pelepasangas rumah hijau (karbon dioksida),karbon monoksida , sulfur dioksidadan snap cemar.

Peningkatan penggunaan bahanapi bio akan meningkatkan kualitialam sejagat.

10September

2006

TEKNOLOGI hydroxene menggunakanair untuk menjimat penggunaan petrolkepada kereta.

I

Tenaga alternatLfuntuk kenderaan

Oleh MOHD KHUZAIRI ISMAIL

I seluruh dunia, penyelidikandan pembangunan (R&D) untukmembangunkan prototaipkenderaan-kenderaan yang

menggunakan sumber tenaga alternatifbukanlah perkara luar biasa.

Malah, R&D prototaip kenderaan hibridini juga tidak pernah berhenti didorongoleh kenaikan harga minyak mentah dipasaran dunia saban tahun.

Antara prototaip kenderaan alternatifyang biasa dihasilkan ialah mengguna-kan sistem hibrid atau sistem dua enjin ia-itu enjin konvensional dan enjin elektrik.

Enjin konvensional digunakan untukperjalanan jarak jauh yang memerlukankelajuan, dan enjin elektrik digunakan dikawasan bandar yang memerlukan penji-matan tenaga.

Saintis di Malaysia juga tidak terkecualidalam mereka bentuk kenderaan meng-gunakan tenaga alternatif ini ini malahlebih berjaya apabila baru-baru ini modeltersebut yang direka oleh Dr. Halim Alitelah dilancarkan sendiri oleh Perdana

Menteri, Datuk Seri Abdullah Ahmad

DATUK Seri Abdullah Ahmad Badawi melancarkan model kenderaan utiliti lasak( SUV) jenis LMG yang mampu menjimatkan petrol sehingga 50 peratus.

Badawi.Dua model kenderaan utiliti lasak

(SUV) jenis LMG itu menggunakan tek-nologi hydroxene yang mampu mengu-rangkan sebanyak 50 peratus petrol den-gan penggunaan air.

Secara praktikalnya, air tidak mungkindapat menggerakkan kereta kerana airbukan satu bahan pembakar semula jadi.

Justeru, air bukanlah sumber tenagaalternatif kerana penggunaan teknologiitu masih memerlukan petrol iaitu bahanbakar semula jadi.

Sebaliknya, teknologi hydroxene ha-nya mengurangkan penggunaan petrolsebanyak 50 peratus di samping is jugalebih bersifat mesra alam.

Teknologi hydroxene ialah teknologimengguna air biasa yang diisi dalamtangki berkapasiti 10 liter.

Proses bermula dengan air dari dalamtangki itu disalurkan kepada satu kanisteratau sistem yang menukarkan air kepadahidrogen dan oksigen menerusi nisbahtertentu.

Hidrogen dan oksigen itu kemudiannyadisuntik ke dalam karburator yang manais bercampur dengan petrol atau dieselsebelum ditukarkan menjadi bahan bakar.

Teknologi ini menjadikan hidrogen se-bagai bahan api tambahan atau sokon-gan kepada petrol atau diesel.

Ciri-ciri hidrogen yang lebih ringan danterapung juga lebih memudahkan enjinkereta untuk memecut laju.

Terdahulu, sebelum model LMG ini di-

lancarkan, negara pernah berbangga de-ngan seorang lagi saintis daripada PusatPendidikan Latihan dan Tenaga Dibaha-rui dan Kecekapan Tenaga (Cetree), Uni-versiti Sains Malaysia (USM) yang berja-ya menggerakkan sebuah van meng-gunakan minyak kelapa sawit.

Prof. Dr Kamarulazizi Ibrahim berjayamenggantikan penggunaan petroleumuntuk menggerakkan Van Tenaga Cetreejenis Toyota itu selama kira-kira empattahun tanpa sebarang masalah.

Secara ringkasnya, sebaik enjin van inidihidupkan, pemanasan akan berlakumenggunakan tenaga elektrik daripadabateri kenderaan.

Setelah suhu minyak kelapa sawitmencapai tahap mencukupi iaitu kira-kira60 darjah Celcius, pengesan akan bertin-dak memutuskan litar elektrik daripadabateri kenderaan bertujuan mengelakkanpembaziran tenaga bateri kenderaan.

Teknologi yang diperkenalkan ini seme-mangnya mendapat sambutan meman-dangkan pengguna hanya perlu men-uangkan minyak masak yang boleh dibelidi pasar raya dan boleh pula di bawa kemana-mana.

Van ini juga dilengkapi dengan skrinvideo, skrin digital, kipas angin, lampu ka-limantang mampat, komputer bimbit, pe-nyejuk air dan alat pembancuh kopi yangdijana menggunakan kuasa suria.

Sistem suria itu pula dibangunkan me-nggunakan lapan solar panel, satu pen-gawal cas solar, penyongsangan bateri

esti 3otmg

dan pendawaian.Selain kenderaan tenaga alternatif

rekaan saintis tempatan ini, berikutadalah beberapa model lain yang turutdigerakkan menggunakan teknologidan tenaga alternatif di seluruh dunia.

Kapal terbang U/\V G libricl

Kapal terbang tanpa pemandu (UAV)ini direka cipta oleh sekumpulan penye-lidik daripada Institute Teknologi Geor-gia dan dijana sepenuhnya mengguna-kan kuasa pemampatan hidrogenmenggantikan bahan bakar minyak.

Teknologi yang dikenali sebagai sis-tem minyak sel itu menukarkan hidro-gen dan oksigen di dalam air kepadakuasa elektrik disebabkan ketumpatantenaga yang tinggi

Kuasa yang dijana itu memadaihanya kira - kira 500 watts untuk mener-bangkan kapal terbang dengan pan-jang sayap 22 kaki tersebut.

Ketumpatan tenaga tinggi yang ter-hasil menerusi teknologi itu turut di-tukarkan kepada daya ketahanan padaaltitud tinggi untuk tempoh jangka ma-sa yang lama.

Kelebihan penggunaan sel bahanbakar ini pastinya is tidak menjejaskanalam sekitar dan tidak seperti kapalterbang UAV biasa, is tidaklagi memerlukan sumber te-naga berasingan daripadagenerator untuk menghidup-kan perlatan elektronik didalamnya.

la juga tidak menghasilkantenaga panas yang melampauserta beroperasi dengan lebihsenyap berbanding kapal ter-bang UAV biasa.

Skuter Fhvbri

Bahan api alternatif juga turut diban-gunkan untuk menggerakkan sebuahmotor dan is berjaya diaplikasikan un-tuk sebuah skuter baru-baru ini olehsiswazah dari Universiti TeknologiDeft, Amerika Syarikat.

Pelajar-pelajar tersebut berjayamenghasilkan satu prototaip sebuahskuter yang boleh dijanakan dengankuasa hidrogen.

Dikenali sebagai Fhybrid, skuter itumempunyai motor elektrik pada baha-gian tayarnya yang menjana kuasanyadaripada bated Lithium ion.

Bateri itu dicaj menggunakan sistemkompak sel bahan bakar yang manatenaganya dihasilkan daripada hidro-gen di dalam tangki dan oksigen dari-pada udara.

Selain mesra alam, Fhybrid jugasebenarnya jauh lebih berkuasa ber-banding skuter yang menggunakanpetrol biasa sepanjang tempoh uji kaji.

Dengan kelajuan paling tinggi se-hingga 65 kilometer per jam, is jugaboleh bergerak sehingga 200 ki-lometer dengan satutangki pe-

KAPAL terbang UAV Hibrid

nuh hidrogen.Malah is juga memudahkan penung-

gang untuk meletakkan kenderaan inikerana enjin yang dijana dengan kuasaelektrik akan mudah dikawal dan lebihringan apabila kelajuannya semakinberkurangan.

Jenama kenderaanhibrid terkemuka

Syarikat pengeluar kenderaan terkemu-ka Toyota merupakan antara syarikat ter-awal yang memperkenalkan kereta hibriduntuk tujuan komersial iaitu pada tahun1970.Model kenderaan yang diperkenalkan

ketika itu termasuk siri C untuk mini vanEstima dan siri M untuk sedan Crown danmenggunakan sistem yang dikenali seba-gai Toyota Hibrid System (THS).

Pada tahun 2003, Toyota kembali mem-perkenalkan model terbaru kenderaanyang menggunakan sistem THS itu iaitusiri THS-I1 untuk sedan Prius dan dianggapantara model berjaya dan terkemuka.

Tidak mahu kalah dalam perlumbaankenderaan hibrid ini, pengeluar kenderaanlain juga turut memperkenalkan model ma-sing-masing antaranya Honda dengan mo-del paling berjaya mereka iaitu siri HondaInsight pada 1999.

la diikuti dengan Honda Civic hibrid pa-da 2003 dan Honda Accord hibrid setahunkemudiannya.

Beberapa pengeluar kenderaan lainjuga tidak ketinggalan seperti Ford dengansiri Escape SUV hibridnya dan siri Altimadaripada Nissan.

KENDERAAN hibrid kini semakin popular di negara maju.

esti J9tmm

11

MI NT memartabatkanteknologi nuklear negara

I NSTITUT Penyelidikan TeknologiNuklear Malaysia (MINT), merupa-kan agensi di bawah KementerianSains, Teknologi dan Inovasi (MOS-

TI) yang mempromosi penggunaan tek-nologi nuklear dalam bidang penyelidikansains dan teknologi selaras dasar yangditetapkan oleh kerajaan.

Penggunaan teknologi nuklear padaumumnya ialah untuk menjana kuasaelektrik dan penggunaan bukan kuasa.

Namun di Malaysia, is lebih tertumpukepada tujuan bukan kuasa iaitu peru-batan, pertanian, alam sekitar, kejurute-raan dan pemeriksaan kejuruteraan.

Kegunaan tenaga nuklear di Malay-sia

1) SISTEM INDUSTRI

a) Teknologi penyurih

n Mengesan kebocoran paip

n Mengesan lokasi bahagian paipbawah tanah yang tersumbat, industri petroleum atau petrokimia.

n Kajian percampuran dan penga-dunan dalam industri simen, pulpadan kertas, makanan, minuman dantembakau

n Penyiasatan mengenai kesan se-barang pencemaran kepada alamsekitar.

b) Sistem kawalan Nukleonik (NCS)

n NCS digunakan untuk analisis on-line bagi kerja-kerja perlombongan,pemprosesan mineral, metalurgi,pengilangan kertas, petroleum, pe-ngilangan kertas dan industri tenaga,la memberi maklumat parameteryang dikehendaki secara berterusanbagi kawalan kualiti pengeluaran.

c) Ujian Tanpa Musnah (NDT)

n la satu cara pemeriksaan kualitibagi mengesan kecacatandalaman atau permukaan sesuatubahan tanpa memusnahkan bahantersebut. Ujian ini menggunakan

estie'Jt9tmcm

teknik radiografi sinar-X atau sinarangama yang dipakai dengan meluasuntuk memeriksa kimpalan, jentera,dan seramik untuk keutuhan bahan.

d) Pemprosesan sinaran

n Pemprosesan menggunakansinaran masih baru yang diman-faatkan untuk proses sumber semulajadi dan pengilangan produk.la satu proses ringkas dan cepat,mesra alam kecekapan tinggi sertamenghasilkan produk berkualiti yangmempunyai nilai tambah.Proses komersial dalam teknologitersebut yang penting ialah taut silang,kemasan permukaan dan komposit.

e) Salutan dan kemasan permukaan

Teknologi ini bertujuan kemasan per-mukaan bagi mengelakkan penggunaanpelarut.

f) Pemvulkanan lateks getah asliProses ini bagi menggantikan penggu-

naan sulfur bagi kerja-kerja pemvulka-nan.

2) PERUBATAN

a) Diagnostik dan terapeutikTeknologi nuklear dimanfaatkan den-

gan penggunaan tenaga sinaran men-gion untuk memusnahkan tisu berpe-nyakit dalam terapi kanser.

Selain itu, is juga digunakan untukmendapatkan maklumat bagi tujuan di-

emasa

PENYELIDIKAN MINT dalam bidang pertanian yang berkaitan nuklear.

agnostik dan terapeutik dan melihatstruktur organ dan mengesan ketida-knormalan mengesan benda asing da-lam badan.

b) Sterilisasi produk perubatanla menggunakan sinaran gama teruta-

ma untuk mensterilkan produk sepertisarung tangan getah. Sinaran tersebut

juga digunakan untuk memproses ba-han-bahan seperti tulang, kulat, mem-bran, tendon dan rawan sebelum dapatdigunakan sebagai organ atau tisu gant-ian.

3) PERTANIANDalam pertanian, penggunaan mutasi

aruhan banyak memanfaatkan sinarangama bagi menghasilkan kultivar mutanyang mempunyai ciri-ciri penyakit, rin-tang penyakit dan mempunyai kekuatanfizikal serta berkualiti.

4) PENJANAAN ELEKTRIKDasar kerajaan untuk tidak terus

menerus bergantung kepada minyakdan bahan api fosil lain memberi kelebi-han kepada nuklear digunakan sebagaipenjana elektrik

Sehubungan itu, pewujudan MINTmempunyai peranan besar dalam mem-bangunkan teknologi nuklear di negaraini.

Satu lagi peranannya ialah melatihtenaga mahir kerana keperluan meman-faatkan teknologi tersebut amat tinggipada masa depan.

Penggunaan teknologi nuklear yangsifatkan mesra alam sekitar merupakansatu lagi kelebihannya sebagai penjanatenaga. - LAUPA JUNUS

ANTARA kemudahan- kemudahan yangterdapat di MINT untuk digunakan dalambidang penyelidikan dan pembangunanteknologi nuklear di negara ini.

estic&tmm

13September

2006

NuklEar sebagalsomber tenaga

Oleh MOHD . RIDZWAN MD. IMAN

UKLEAR atau atom merupakannama yang digeruni oleh sesia-pa sahaja mengenangkan seja-rah Perang Dunia Kedua yang

menyaksikan bom nuklear telah me-musnahkan bandar Hiroshima dan Na-gasaki di Jepun.

Bagaimanapun, teknologi nuklear kinitelah digunakan dengan meluas untukmemberi harapan baru kepada pen-duduk yang memerlukan tenaga elek-trik.

Selain daripada sumber tenaga ber-asaskan angin, air, cahaya suria, turn-buhan, sisa buangan, haba, nukleartelah dilihat mampu menjadi pilihankepada negara kita untuk menjana elek-trik jika krisis harga minyak berterusanke tahap yang terlalu tinggi.

Ini kerana kos janakuasa elektrikberasaskan teknologi nuklear adalah 25peratus Iebih murah berbanding meng-gunakan sumber lain dan negara seper-ti Perancis bergantung 75 peratus tena-ga elektriknya dari sumber berkenaan.

Walaupun meletakkannya sebagai pil-ihan terakhir untuk dijadikan sumbertenaga - Malaysia sebenarnya telah me-miliki kepakaran mengenai bidang ter-sebut melalui 60 saintis yang diiktirafdunia.

Kebanyakan saintis ini berkhidmat diInstitut Penyelidikan Teknologi Nuklear(MINT) dan lima daripadanya sedangbertugas di Agensi Tenaga Atom Anta-rabangsa (IAEA).

Teknologi nuklearTeknologi nuklear terbahagi kepada

dua iaitu• untuk ketenteraan dan• bukan ketenteraan.

Aspek bukan ketenteraan pula terba-hagi kepada dua lagi iaitu

• untuk penghasilan tenaga elektrikdaripada tenaga nuklear, manakala

• yang kedua dikenali sebagai 'peng-gunaan teknologi nuklear ' iaitu teknologiyang bergantuna kepada kegunaanpositif sinaran atau bahan radioaktif.

Malaysia melakukan persediaan me-manfaatkan penggunaan teknologi nuk-lear sejak beberapa lama dahulu.

la berikutan tertubuhnya Pusat Pe-nyelidikan Atom Tun Dr. Ismail (PUSPA-TI) pada 1972 (kini dikenali sebagaiMINT) yang menjadi prasarana dan pe-

est ic tmcm

NEGARA -negara maju telah lama menggunakan teknologi nuklear sebagai sumbermenjana tenaga elektrik kerana is Iebih murah berbanding menggunakan minyak. -Gambar hiasan

ngeluar sumber tenaga terlatih dalambidang nuklear.

MINT memiliki kira-kira ratusan pe-nyelidik pelbagai cabang berkaitan tek-nologi nuklear.

Pada masa ini, institut penyelidikantersebut memiliki kemudahan utamadan makmal dan mempunyai Iebih4,000 pelanggan yang sentiasa menda-patkan perkhidmatannya.

Di Malaysia, teknologi nuklear digu-nakan dalam kegiatan peningkatan so-sioekonomi, seperti industri, perubatanpertanian, alam sekitar dan pembuatan.

Contoh mudah adalah dalam bidangperubatan apabila pesakit perlu menjalanipemeriksaan menggunakan sinaran-x.

Di MINT, teknologi ini menghasilkan ba-nyak varieti tanaman baru termasuk bu-nga-bungaan, tanaman hiasan, rumputmakanan temakan dan buah-buahan.

Sinaran gama juga digunakan untukpensterilan produk untuk tujuan peru-batan dan pengawetan makanan teruta-ma yang dieksport.

Bagaimana tenaga nukleardihasilkan?

BAGI memahami penghasilan tenaganuklear, perlu dijelaskan mengenai prin-sip atom.

Atom ialah struktur asas kepada jirimatau zarah-zarah. Atom terdiri daripada

nukleus dan elektron. Elektron (e) men-gelilingi nukleus dan bercas negatif(rujuk rajah).

Nukleus setiap atom terdiri daripadaproton (p) dan neutron (n). Proton bersi-

Sh th alxtron•e

K- .upturn of a sheeth oleatrnn

e.9.at `'K

A Lhealh elech0,

and a proton of

the nudeus Unite

to lone a neuron

fat positif, manakala neutron tidak ber-cas atau neutral.

Nukleus boleh mereput dan prosespereputan tidak stabil dari keadaan teru-ja kepada keadaan tenaga rendahmenghasilkan sinaran radioaktif.

Sinaran-sinaran ini dikenali sebagaisinar alfa, sinar beta dan sinaran gamamanakala sinaran neutron adalah aliranneutron yang terhasil daripada prosespembelahan nukleus dalam reaktor nuk-lear.

Workings of nuclear fission

Neutron strikes nucleus of refined uranium atom.

Uranium aloes splits ilissions)into lighter atoms , releasingheat and other neutrons.

Neutron O

Released neutronshit other nuclei,causing Chainreaction

is perlu mempunyai ciri-ciri berikut iaitu:

• Bahan api nuklear seperti uranium• Penyejuk (air atau gas) untuk men-gurangkan haba yang dihasilkansemasa tindak balas• Moderator (air atau grafit)- Tanpamoderator ini, neutron menjadi tidakterkawal dan mencetuskan pembela-han Baru• Kawalan (rod kawalan atau penye-juk tambahan) untuk mengawalkuasa reaktor.

Pembangunan tenaga nuk-lear akan ditekankan dalamRancangan Malaysia Kesem-bilan (RMK-9) dan RMK-10,sebelum dapat merealisasikanpenggunaannya.

Bagaimanapun, terdapat ba-

L... Cool water

nyak cabaran yang perlu diatasi teruta-manya kesedaran di kalangan rakyat Ma-laysia bahawa teknologi itu selamat.

Selain itu, Malaysia juga perlu meya-kinkan negara-negara di dunia bahawapembangunan tenaga nuklear negaraadalah untuk tujuan keamanan agar istidak menimbulkan kontroversi.

Sebenarnya, banyak yang perlu kitalihat dan kaji sebelum negara mempu-nyai keupayaan untuk merealisasikanpembangunan program nuklear bagi

tujuan penjanaan tenaga. A

Now electricity Is generated

I! 15

1. Nuclear fission creates heat inside reactor.

( 2. Heat transfers to steam generator , where steam forms,

"3. steam turns turbine and generator , which converts stea-: nto electricity.

4. Steam routes to condenser . Cool water removes excess heal , condensing steam into water.

^.M L C1LLLU.LLLL C ,^ ^t I I I isuL„fit 0 L.1 : L Lj^ C! I I I pp_, iC L!^.L. q^ty i.V- wC

la 'rr (aj

^l:U

• j

4-' -

;:y.! I %2_1

1I' Apa itu UraniaWraniu. m,g an api keranaberg aSiSebagaj ba-

Logi

m Yang tin-

-to k meningkatltkan dipetkayakanpnya S,6, kandun un-s T td^ bah pi bolel^' digakanaPat kira_

nabd auoia untuuk 2'50 reaktor fn9

ppangk leap.

red ai kegu-

Pai,per lam, kapal terbah e

PENGGUNAAN nuklear sebagai sumber bahan api memerlukan jaminan keselamatan danpemantauan yang tinggi demi keselamatan masyarakat sekitar. - Gambar hiasan

Pembelahan nuklear adalah asaskepada tenaga nuklear.

Nukleus atom logam uranium yangmerupakan nukleus unsur-unsur beratboleh terbelah menjadi dua unsur yanglebih ringan.

Semasa pembelahan nukleus inilahjisim bertukar kepada tenaga.

Teori ini timbul daripada teori Kere-latifan Tenaga yang diperkenalkan olehAlbert Einstein menerusi persamaanatau formula E=mc2

Neutron yang terbebas semasa pem-belahan mencetuskan proses pembe-lahan berikutnya dan menghasilkansumber haba berterusan. Proses inidikenali sebagai tindak balas berantaidan boleh dihasilkan dalam reaktornuklear.

5. Water then pumps back to steam generator for reuse. TEKNOLOGI nuklear boleh menjadi penggan-tin:L[»:or n ti kepada minyak untuk menjana elektrik disesebuah negara . - Gambar hiasan

es ticSk tmm

16September

2006Chit-chat saintis

P rof . KaI r ' T Tzama ngLgih 'm e ncari' tenag a altern atif

PROF. Dr. Kamaruzzaman Sopian dil-ahirkan pada 4 April 1962 di BatuGajah, Perak. Mendapat pendidi-

kan awal di Sekolah Rendah Jalan Ashby,Ipoh dan pendidikan menengah di Seko-lah Menengah Rendah Seri Kepayang,lpoh dan Sekolah Menengah Teknik Ipoh,Perak.

Pada awal tahun 1981, beliau telah di-tawarkan biasiswa Lembaga Letrik Ne-gara (LLN) untuk melanjutkan pelajaranke Amerika Syarikat dalam bidang Kejuru-teraan Mekanik.

Setelah lulus dengan ijazah sarjana mu-

Apakah bidang tumpuan penyelidikandan kepakaran Prof?

PROF. KAMARUZZAMAN : Saya telahmelibatkan diri dalam bidang tenaga suriasejak 15 tahun yang lalu. Sumbanganutama saya adalah dalam pemodelan si-naran curia, bahan alternatif untuk peny-erap pengumpul suria, sistem pengeri-ngan suria, sistem fotovoltaik tersambunggrid, sistem gabungan fotovoltaik terma,sistem pengeluaran hidrogen fotovoltaik,sel suria silikon filem nipis dan pencaha-yaan siang.

Selain daripada itu, saya juga terlibatdalam penyelidikan sel bahan api danjuga pembakaran biojisim menggunakanpembakaran lapisan bendalir. Saya jugaberminat kepada kajian seni bina rendahtenaga.

Bagaimana Prof . melihat kepentin-gan bidang ini pada masa akan da-tang?

PROF. KAMARUZZAMAN : Tenagasuria adalah sumber tenaga alternatif ke-pada penggunaan tenaga fosil sepertipetroleum, gas asli dan arang batu.Sumber bahan api fosil adalah terhad.

Pada masa ini, hanya lapan negarasahaja di dunia ini mempunyai hampir 80peratus daripada simpanan petroleumdunia, enam negara sahaja mempunyai70 peratus daripada simpanan gas aslidunia manakala enam negara mempun-yai 90 peratus daripada simpanan arangbatu dunia.

Maka , selain daripada bekalan yangsemakin sedikit, ketidakstabilan politik

da pada tahun 1985 beliau bertugas se-bagai jurutera di LLN (sekarang dikenaliTenaga Nasional).

Oleh kerana minat yang mendalamuntuk penyelidikan dan pembangunan(R&D) beliau menyambung pengajiandi peringkat sarjana di University ofPittsburgh dan doktor falsafah di Dor-gan Solar Laboratory, University ofMiami atas pembiayaan Universiti Ke-bangsaan Malaysia (UKM). Beliau di-lantik Pengarah, Institut PenyelidikanTenaga Suria (SERI) di UKM.

Ikuti wawancara LAUPA JUNUS ber-sama beliau.

serta campur tangan kuasa besar akanmengeruhkan lagi keadaan.

Juga hampir separuh daripada negara-negara di Asia, Afrika dan Amerika Latinmengimport hampir separuh daripadakeperluan tenaga mereka. Keadaanbertambah meruncing kerana permintaanuntuk tenaga bertambah di negara-negara ini.

Apakah kepentingan penglibatandalam tenaga alternatif?

PROF. KAMARUZZAMAN : Alam sek-itar yang dicemari akan mendatangkankesan yang buruk pada generasi kini danakan datang. Penggunaan tenaga fosilboleh mendatang akibat buruk kepadanegara terutamanya fenomena pem-anasan sejagat.

Kenaikan pada suhu permukaan lautini mengakibatkan keadaan cuaca yangtidak menentu. Sebagai contohnya keja-dian ribut dan taufan yang berlaku lebihkerap daripada biasa.

Sumber-sumber tenaga fosil akanhabis pada masa yang dekat ini. Petro-leum contohnya pada kadar pengeluaransekarang akan kehabisan dalam masaantara 20 dan 30 tahun lagi.

Gas asli dalam masa 50 tahun sahajalagi. Ini akan mendatangkan krisis tena-ga yang hebat. Satu sumber tenaga yangboleh diperbaharui mesti di cari yangdapat bersaing dengan sumber sumbertenaga ini.

Tenaga boleh diperbaharui sepertitenaga suria memainkan peranan pent-ing untuk memenuhi permintaan tenaga

yang terus naik.Selain mesra alam dan penyumbang

kepada pembangunan lestari, tenagasuria juga merupa sumber tenaga yangbanyak dan tidak bergantung kepadasituasi politik antarabangsa.

Tenaga suria juga akan menyelamatdunia daripada pencemaran alam danpemanasan global.

Saya optimis dengan masa depan ma-nusia sejagat terutamanya apabila peng-gunaan sumber sumber tenaga suria,angin dan biojisim ini digunakan denganmeluasnya.

Bagaimana Prof . dapat mencebur-kan diri dalam penyelidikan penghasi-Ian tenaga solar ini?

PROF. KAMARUZZAMAN : Saya me-mulakannya semasa di peringkat sarjanamuda lagi. Saya banyak mengambil kur-sus -kursus elektif di bidang ini.

Saya telah membentuk satu model un-tuk menentukan sinaran suria bulanansejagat yang diterima oleh beberapa ban-dar-bandar di Malaysia.

Dengan menggunakan model ini makapengsaizan sistem tenaga suria boleh di-lakukan terutama pada kawasan-kawa-san yang tidak terdapat data-data pengu-kuran sinaran suria.

Saya juga telah mengklasifikasikanperubahan harian sinaran suria sejagatkepada beberapa kategori dan menemuibahawa sinaran suria di khatulistiwabergantung kepada keadaan awan yangakan mengakibatkan kesan turus yangmenyebabkan sinaran suria naik secara

estiaatmg

KAMARUZZAMAN Sopian menunjukkan dua jenis sistem pengeringan suria di TamanPenyelidikan Suria , UKM Bangi.

mendadak (lebih dari pemalar suria).Kenaikan ini juga disebabkan proses

pembalikan sinaran matahari antaraawan dan partikel dalam udara.Klasifikasi ini amat berguna bagi pembu-atan songsang dalam sistem fotovoltaik.

Saya telah mereka bentuk, membikin,dan menilai plat penyerap pengumpul su-ria bukan logam yang diperbuat darigetah asli termoplastik (TPNR) untuk sis-tem pemanas suria termosifon.

Saya juga telah membina sebuah sis-tem penjanaan hidrogen menggunakantenaga suria. Sistem ini ditempatkan disebuah rumah yang dikenali sebagai'TheSolar Hydrogen Ecohouse kerana rumahini menggabungkan beberapa ciri senibina tenaga rendah seperti pencahayaanslang, pengudaraan secara tabii danpenghadang sinaran matahari.

Selain daripada itu, rumah ini juga men-janakan tenaga elektrik untuk dihantarkanke grid jika keperluan untuk tenaga untukrumah ini tidak diperlukan.

Apakah yang menyeronokkan dalambidang tenaga solar in!?

PROF. KAMARUZZAMAN : Yangamat menyeronokkan dalam bidang tena-ga solar ini adalah penghasilan produk-produk berkaitan dengan tenaga suriadan memenangi lima Anugerah Khas diperingkat antarabangsa dan kebangsaan,empat pingat emas di peringkat antara-bangsa di Geneva dan Korea, enam pin-gat perak dan tiga gangsa juga di per-ingkat kebangsaan dan antarabangsa.

Bagaimana penghasilan tenaga solarIN dapat membantu memberi faedahkepada masyarakat?.

PROF.KAMARUZAMAN : Tenaga amatdiperlukan dan is memainkan peranan be-sar dalam kehidupan seharian. Setiapkenderaan, bangunan, alatan, mesin, danhampir kesemua aktiviti berasaskan teknolo-

gi, bersandar kepada nikmat kuasa tenaga.Tenaga suna adalah tenaga yang diha-

silkan secara langsung atau tidak langsungdaripada matahari. Matahari merupakansumber tenaga. terpenting untuk kita.

Sistem tenaga suria adalah mana-manasistem, kenderaan, peralatan, mesin atauteknologi yang menggunakan tenaga suriaatau tenaga dari matahari sebagai sumberatau punca tenaga.

Oleh yang demikian, potensi penggu-naan tenaga suria adalah besar. Sebuahbangunan boleh direka bentuk supayamemastikan pencahayaan siang dapat di-laksana dan akan dapat menjimatkan ham-pir 30 peratus daripada kos tenaga elektrikyang digunakan me-nyalakan lampu.

UKM telah me-nubuhkan institutyang dinamakanSERI, apakahfungsinya

PROF. KAMARU-ZAMAN : Kemente-rian Pengajian Ting-gi telah meluluskanpenubuhan InstitutP e n y e I i d i k a nTenaga Suria atauSolar Energy Rese-arch Institute (SERI)pada 1 Julai 2005 diUniversiti Kebangsa-an Malaysia. Institutini adalah pusat ke-cemerlangan ke-bangsaan untuk pe-nyelidikan dan pem-bangunan tenagasuria di Malaysia.

Bagaimana me-nanamkan minatdi kalangan pela-

jar menceburkan diri dalam bidang ini.PROF. KAMARUZZAMAN : Minat pela-

jar boleh ditanam dengan menyemai mi-nat terhadap alam sekitar dan pemuliha-raan alam sekitar.

Selain daripada itu aspek aspek asassains seperti fizik dan kimia juga adalahpenting. Aspek sains sosial juga perlu di-ambil kira terutama aspek impak peneri-maan teknologi ini sebagai alternatifkepada bahan fosil.

Sekiranya pelajar ingin mencebur-kan diri dalam penyelidikan tenaga so-lar, apakah kelayakan yang merekaperlu penuhi?

PROF. KAMARUZZAMAN : Pelajar bo-leh menceburi apa-apa bidang sains, tek-nologi, kejuruteraan dan sains sosial padaperingkat sarjana muda dan seterusnyamenyambung di peringkat lebih tinggi lagidalam aspek teknologi, pengurusan danpolisi tenaga diperbaharui.

1?September

2006

Ba^jaimana tenagasolar berfungsi?

Susunan KHAIRUNNISA SULAIMAN

T

ENAGA matahari diubah kepada tenaga elek-trik menggunakan mesin , yang dinamakan selfotovoltaik. Mesin berkenaan ,dinaniakan PVmerupakan 'pinggan ' metalik nIpi = V_-Eing boleh

mengubah haba daripada matahari ke'p da elektrikagar kita boleh menggunakannya di nmah

PV datang dalam pelbagai bentuk dan saiz sahib..ada dalam mesin pengira , satelit anggkasa , te[e on kecemasan di lebuh raya serta papas Iklan

Sayap yang biasanya ditemui di sateht sebenarnyasatu platform penuh dengan PV yang membantu :men- -jana satelit. I .

BIASANYA apabila mendengar perkataan nuklear, pastinyaapa yang terbayang adalah malapetaka yang disebabkan olehnuklear.

Bagaimanapun terdapat pelbagai kebaikan pemecahanatom bagi mendapatkan tenaga nuklear.

Kelebihan utama yang terdapat dalam tenaga nuklearadalah is tidak menyumbang kepada pencemaran.

Loji janakuasa nuklear tidak menghasilkan karbon dioksidaatau sulfur dioksida yang mencemarkan alam sekitar tetapimenghasilkan sisa nuklear yang memerlukan pengurusanyang teliti.

estirJatmmy

BagaLmana matahari mengeluarkanhaba tanpa oksigen? ,w

MEMANG betul, kebakaran tidak boleh berlaku tanpaoksigen. Tetapi tenaga matahari tidak seperti api biasadi mana prosesnya dinamakan combustion atau pem-bakaran.

Tenaga matahari datangnya daripada proses yanghebat iaitu pemecahan (fusion) nuklear dan prosesberkenaan tidak memerlukan oksigen.

Pembelahan nuklear berlaku apabila atom diletakkandi bawah satu tekanan dan suhu tertentu.

Ini menyebabkan atom memecah dan bergabung ba-gi membentuk atom baru, apabila ini berlaku sejumlahbesar tenaga akan dibebaskan.

Di pusat matahari suhu kira-kira 29,000 darjahFarenheit dan ketumpatan 150 kali lebih besar daripadaair.

Disebabkan matahari terdiri daripada atom hidrogen,atom akan berkumpul padat dan melepaskan tenagasehingga 100 bilion bom hidrogen sesaat.

KINCIR angin merupakan mesin yang digunakan untukmengisar bijirin, mengepam air dan menjana tenagaelektrik.

Kincir air pertama dibina pada 600 Masehi dan ben-tuknya seperti merry-go-rounds dengan bilah-bilah ver-tikal.

Biasanya kincir angin digunakan bagi mengisar bijirinmenjadi tepung.

Dan pada 1100an, kincir angin dengan bilah atau la-yar yang boleh bergerak secara horizontal menjadi pop-ular.

Ini merupakan kincir angin yang lebih hebat dan pen-duduk Belanda menggunakannya untuk mengepam airke kawasan yang diperlukan.

Pada 1970an, manusia mula menggunakan kincirangin berteknologi tinggi yang dinamakan turbin bagimeningkatkan tenaga angin.

Tenaga yang diambil oleh turbin angin boleh menjanatenaga bags sebuah bandaraya menjadikan kincir anginsebagai sebahagian kehidupan dan boleh membantu dimasa depan.

Rpakah setbahan api?

SEL bahan api merup^lkan perala-tan. tenagga elektrimia yang

^..,menghasilkan #enaga elektrik danhaba.

Bagi melakukannya, is menggu-nab

ke ai a asa meng asi canehaba?. dan''elektrik.

Ia sama seperti bateri kecuali istidak perlu divas kerana bah-" apt,sel akaemengecas°drrinya semulaapabila tenaga semakin berkuran-gan.

Hidrogen _biasanya hadir dalam:bahan apiseperti propanadan:gasasli.

Sel bahan api juga mempunyaihidrogen iaitu elemendalarri; Bumrtermasuk metanol ; _etanol;...;gasasli,,minyaktan ahd'an diesel.

Harl ini , tenaga .yang . diperlukanuntuk,' mengl asilkan hidrogen bo-Ieh bekalkan oleh ^angin , solar,bromas, dan gas , daripada tapakpelypusan sampah serta loinrawatan flair kumbahan

Ini dr^enali sebagarbahan apiboleti drperbaharur dan hidrogen'

' yiaang.d ash lian lebih . bersih, ba-. { ak%menyumbang ke-

dunia sains

Guna alat ultrabunyLkesan minyak

ARA saintis kini menggunakan apa sahaja teknologiyang terdapat bagi membolehkan mereka menge-

L.i san sumber-sumber minyak dan gas yang terdapatdalam perut bumi.

Teknologi ultrabunyi atau 'ultrasound' yang biasanya di-gunakan oleh doktor untuk memeriksa keadaan bayi da-lam perut ibu mengandung kini turut dimanfaatkan untuktujuan tersebut.

Saintis dari Massachusetts Institute of Technology(MIT), Amerika Syarikat (AS) menggunakan alat ultrabun-yi bagi mengesan jauh ke dalam batu-batan di bawahpermukaan bumi.

Dengan harapan untuk mengesan kawasan takunganminyak di bawah pelbagai lapisan batu di perut bumi, pa-sukan tersebut telah berganding bahu dengan pasukan cari-gali petroleum dari Kanada, EnCana Corp. bagi mencari mi-nyak di kawasan Wyoming, AS.

Saintis MIT membangunkan teknologi tersebut yang dike-nali sebagai 'hydraulic fracturing' untuk mengenakan

lat pengesanbau nafas

MENJADI peramahdan suka bertegusaga dengan orang di sekeliling anda.merupakan satu sifat terpuji dan se-harusnya menjadi amalan tidak kira dimana sahaja ands berada.

Namun adakah berbaloi kepadaanda atau orang disekeliling kerama-han sifat tersebut sekiranya mulut dan

Bagaimanapun ; anda kini tidak lapmempunyai jawapannya,

perlu bimbang dengan masalamulut dan nafas berbau ana-

bila kini tet?dapaN relentsIF

nafas kita berbau? Sudah pasti ands

tlaetm

alat yang boleh mengu-kur tahap bau nafas.

Di kenah seb'agaiKiss Me Meter, alatpengesan bau nafasin menggunakan gaspengesan HEMS.

yang digabujng an dengan fUn :kkaIibrasi

untuk mengesanlima ta-hAp bau nafas.

Sebaik pengguna menghem-buskanrfafas pada-alat ini , ukuran

bau nafas` tersebut akan dipaparkanmengikut 4arna warns tertentu yang

mewakilrtahap baur:nafasayang berbeza .,

tekanan air ke dalam perigi-perigi minyak didasar bumi dan seterusnya membuka ruang baru untukkerja-kerja carigali minyak.

Mat mengawas! bay!BAGI surf rumah yang mempunyai anak-anak yang ma-sih kecil, tugasan harian di rumah pastinya menjadi lebihsukar memandangkan pengawasan anak-anak perlu di-beri keutamaan bagi mengelakkan berlakunya kemalan-gan.

Namun, mereka tidak lagi perlu bimbang dan dapatmenjalankan tugasan mereka dengan mudah menggu-nakan sejenis alat yang dikenali sebagai sistem pemer-hatian kanak-kanak Palm Watch.

Alat ini menggunakan tiga kamera yang boleh disam-bungkan kepada pelbagai jenis peranti termasuk TV,VCR atau DVR.

la boleh diletakkan di tempat anak-anak bermain ataudi dalam buaian bayi dan surf rumah boleh memantaukeadaan anak-anak mereka sambil melakukan tugasanrumah yang lain dengan selesa.

Dengan jarak pemantauan sehingga 100 meter, alattersebut turut dilengkapi dengan skrin warna bersaiz 1.5inci dan boleh beroperasi sehingga empat jam menggu-nakan bated biasa.

\I%

memberL LdentLtLkep ada te rn a k a n

SEKTOR pertanian hari ini tu-rut mendapat suntikan daripa-da perkembangan teknologimaju dan antaranya ialah me-nerusi penggunaan alat yangdapat memberikan identiti ke-pada haiwan ternakan.

Dikenali sebagai OptiReader,alat pengenalan identiti haiwanternakan ini merupakan perantibiometrik yang menggabung-kan teknologi komputer danvideo kamera yang bertindakmengimbas retina mata haiwanternakan menggunakan LED.

Data-data yang sama seperti

cap jari manusia itu akan mem-berikan haiwan ternakan identi-ti sebelum data tersebut dihan-tar ke dalam sistem komputer.

OptiReader juga turut diban-gunkan dengan teknologi tanpawayar, iaitu dengan menggu-nakan Bluetooth bagi mem-bolehkan is dikesan dalam ja-rak sehingga 100 meter haiwanternakan tersebut.

Alat ini juga begitu ringkasdan mudah digunakan olehpenternak tanpa memerlukankemahiran teknologi yang ting-gi.

KANAK-KANAK pada zaman ini merupakangenerasi yang cukup bertuah kerana dikelilingialat permainan yang cukup canggih serta ber-teknologi tinggi.

Antara gajet terkini ialah sejenis pen ber-komputer yang dikenali sebagai Fly PentopComputer.

Apa yang menarik mengenai pen berkom-puter ini ialah, is dilengkapi dengan cip, pem-besar suara dan kamera mini yang berkemam-puan menyimpan data-data serta audio yangboleh dimainkan semula.

Sebagai contoh, sekiranya kanak-kanaksedang melihat peta dan menunjukkansesebuah negara menggunakan penkomputer tersebut, is akan memberi-tahu nama negara berkenaan se-hingga kepada lagu kebangsa-annya.

Fly Pentop Computer ini jugaboleh merakam suara dankomposisi muzik selain bo-leh digunakan untuk me-nulis seperti pen biasa.

SEKALI pandang tiada apayang berbeza dengan alat ser-baguna daripada syarikat Vic-torinox ini. la mempunyai pi-sau, peralatan untuk memo-tong dan mencantikkan kukuserta gunting yang diletakkanbersekali.

Namun jika dilihat denganjelas, anda akan dapat melihatterdapat skrin LCD pada baha-gian permukaannya sekali gusmenjadikannya berbeza den-gan alat serbaguna lain.

LCD itu sebenarnya menun-jukkan bahawa is sebenarnyalebih daripada alat serbagunasebaliknya turut mempunyai

fungsi pemain muzik MP3.Kemajuan teknologi telah

memungkinkan produk sepertiini yang mana is telah membu-ka lebih banyak fungsi kepadasesuatu produk.

Alat serbaguna MP3 dariVictorinox ini misalnya selainmampu memainkan lagu da-lam format MP3 turut berke-mampuan kepada capaianlagu dalam format WAV danWMA.

Malah, is turut dilengkapi de-ngan punca sambungan pan-tas USB 2.0 dengan kapasiti 1GB yang mampu menampungsehingga 300 buah lagu.

esti?J 9tmm

cience facts

What is energy?

Energy makes change; it doesthings for us. It moves carsalong the road and boats overthe water. It bakes a cake in the

oven and keeps ice frozen in thefreezer.

It plays our favorite songs on theradio and lights our homes. Energymakes our bodies grow and allowsour minds to think. Scientistsdefine energy as the ability todo work. People havelearned how to changeenergy from one form toanother so that we cando work more easily andlive more comfortably.

Forms of energyEnergy is found in differ-

ent forms, such as light,heat, sound and motion.There are many forms of ener-gy, but they can all be put into two cat-egories: kinetic and potential.

Conservation of energyTo scientists, conservation of energy

is not saving energy. The law of con-servation of energy says that energy is

estiaotmn

neither created nor destroyed. When converting food into useful work. Yourwe use energy, it doesnit disappear. body is less than five percent efficient

We change it from one form of ener- most of the time. The rest of the energygy into another. is lost as heat. You can really feel that

A car engine burns gasoline, convert- heat when you exercise!ing the chemical energy in gasoline intomechanical energy. Solar cells change Sources of energyradiant energy into electrical energy.

Energy changes form, but the total We use many different energyamount of energy in the universe stays sources to do work for us. Energy sour-

the same. ces are classified into two groupsrenewable and

Energy efficiencyEnergy efficiency is the

amount of useful energy youget from a system. A perfect,energy-efficient machinewould change all the energy

f put in it into useful workoanimpossible dream. Conver-

ting one form of energy intoanother form always involves a

loss of usable energy.In fact, most energy transforma-

tions are not very efficient. The humanbody is a good example.

Your body is like a machine, and thefuel for your machine is food. Food gi-ves you the energy to move, breathe,and think.

But your body isnit very efficient at

nonrenewable. Renewable and nonre-newable energy can be converted intosecondary energy sources like electrici-ty and hydrogen.

Most of our energy comes from nonre-newable energy sources.

Coal, petroleum, natural gas, pro-pane, and uranium are nonrenewableenergy sources. They are used to makeelectricity, to heat our homes, to moveour cars, and to manufacture all kinds ofproducts.

These energy sources are called non-renewable because their supplies arelimited. Petroleum, for example, was for-med millions of years ago from the re-mains of ancient sea plants and ani-mals. We can it make more petroleum ina short time.

Renewable energy sources includebiomass, geothermal energy, hydropo-wer, solar energy, and wind energy.

They are calledrenewable ener-gy sources be-cause they arereplenished in ashort time. Dayafter day, the sunshines, the windblows, and the ri-vers flow. We userenewable ener-gy sources main-ly to make elec-tricity.

Electricity andhydrogen are dif-ferent from the other energy sourcesbecause they are secondary sources ofenergy.

Secondary sources of energy `energycarriers' are used to store, move, anddeliver energy in easily usable form. We

U.S. ENERGY CONSUMPTION BY SOURCE

BIOMASS 2.9%renewableHeating . electricity, transportation

1 PETROLEUM 38.1%nonrenewableTransportation, manufacturing

HYDROPOWER 2.7%renewable

Electricity

GEOTHERMAL 0.3%renewableHeating . electricity

WIND 0.1%renewable

Electricity

SOLAR & OTHER 0.1%renewableLight, heating, electricity

KINETIC ENERGY

Radiant Energy :is electromagnetic

ves. Radiant energy includes.' visible

Kinetic energy is motion of waves,electrons , atoms , molecules , substan-ces, and objects.

Electrical Energy is the movementof electrical charges . Everything ismade of tiny particles called atoms.Atoms are made of even smaller par-ticles called electrons , protons, andneutrons.

Applying a force can rake some ofthe electrons move . Electrical chargesmoving through a wire is called elec-tricity. Lightning is another example ofelectrical energy.

energy that travels in , transverse wa -

light, x -rays , gamma rays and radiowaves . Light is one type of radiant

61

i

LAW

NATURAL GAS 22.9%nonrenewableHooting . manufacturing , electricity

COAL 23.2%nonrenewableElectricity, marw[at1riig

1 URANIUM 8.1%nonrenewableElectricity

PROPANE 1.7%nonrenewableManufacturing, heating

ing to Newtonis Laws of Motion. Wind

(compression/raref action) waves.

energy . Solar energy is an example ofradiant energy.

Thermal Energy, or heat , is the inter-nal energy in substancesnnthe vibra-tion and movement of the atoms andmolecules within substances. Geo-thermal energy is an example of ther-mal energy. e

Motion Energy " is the movement ofobjects and substances from one pla-ce to another . Objects and substancesmove when a force is applied accord -

is an example of motion energy.Sound 'is the movement of energy

through substances in longitudinal

Sound is produced when a force cau-ses an object or substance to vibratethe energy is transferred through thesubstance in a wave.

have to use another energy source tomake electricity or hydrogen.

In the United States, coal is the num-ber one energy source for generatingelectricity. Today the cheapest way toget hydrogen is by separating it fromnatural gas, a nonrenewable energysource.

Hydrogen can also be separated fromwater and from renewables but hydro-gen made from these sources is current-ly too expensive to compete with otherfuels. Scientists are working on ways tomake hydrogen from water and renew-ables more affordable.

POTENTIAL ENERGY

Potential energy is stored energy andthe energy of position gravitationalenergy. There are several forms ofpotential energy:• Chen. cal Energy is energy storedin the bonds of-atoms and moleculesLt-is the erieroythat holdspfh'ese^oartl :^dies together: ':Biomass, petroleum,natural gas , and propane are exam-pies of stored chemical: energy.

Stored Mechanical Energy, isenergy stored, in objects by th

,esapphcation'

of a force. Compressed springsandstretched rubber viands are examplesof stored mechanical energy: . , -

Nuclear Energy is energy stored inthe nucleus of an atomnnthe energy.,that holds the nucleus together , The;eergy . can be released when thenuclei are combined or split apart.

Nuclear power plants split thenuclei of uranium atoms in a process

died fission . The sun combines thenuclei of hydrogen atoms . in . a,process called fusion.

Scientists are working on creating:fusion energy on earth „ so that some-'day there might . be fusion powerplants.

Gravitation 6=Energ is the energyof position or place rock resting atthe top of hill.'eontain gravitationalpotential energy. rHydropower; suchas water in a rose rvob behind a dam,is an example of gravitational poten-tial energy.

estic3m

Septemeresos

Susunan MOHD KHUZAIRI ISMAIL

I I

0

UMBER tenaga terbahagi kepa-da dua bahagian iaitu tidak bolehdiperbaharui dan boleh diperba-harui.

Namun, tenaga yang boleh diperba-harui bagaimanapun kurang mendapatsambutan dan tidak digunakan sepe-nuhnya oleh manusia sebagai puncabekalan tenaga utama.

Sebaliknya, sumber yang tidak bolehdiperbaharui seperti minyak (petrole-um), gas asli, arang batu dan uranium(nuklear) lebih menjadi pilihan walaupundisedari is banyak menyumbang kepa-da pencemaran alam sekitar.

Khusus untuk pembaca estidotmy,edisi kali ini akan memberikan sedikitkupasan mengenai jenis-jenis tenagayang boleh diperbaharui dan seharus-nya dikomersialkan sebagai sumbertenaga utama di seluruh dunia.

• Angin

Tenaga angin dipercayai digunakansejak kira-kira 2,000 tahun lampau dandijana menerusi penggunaan kincirangin.

Pada permulaannya, teknologi tenagaangin lebih banyak dimanfaatkan dalambidang pertanian dan perkilangan na-mun dengan perkembangan teknologiterkini dan bahan baru, is telah digu-nakan secara meluas dalam pelbagaisektor lain.

estr

Sehingga kiniterdapat

kira-kira

n

EMPANGAN hidro untuk menjana kuasa elektrik.

20,000 kincir angin di dunia dengan ke-banyakannya terletak di benua Eropahterutamanya di Amerika Syarikat danberoperasi di sebuah ladang khususyang dikenali sebagai 'wind farm'.

Satu kincir angin mempunyai kemam-puan menghasilkan 750 kilowatt (kWh)dan seterusnya menghasilkan kira-kira2 juta kWh sejam daya elektrik dalamsetahun.

• Geothermal

Perkataan geoterma dipercayai ber-asal daripada bahasa Greek iaitu cantu-man antara perkataan geo (bumf) dantherme (tenaga).

Pada 18 Mei 1980, gunung berapiaktif yang terletak di Washington iaituMt. St. Helens meletus dan menghasil-kan tenaga yang cukup besar di dalamperut bumi.

Tenaga volkanik ini tidak boleh dikaw-al atau dikumpulkan namun di beberapabahagian panas bumi, tenaga yangdikenali sebagai geoterma ini boleh di-manipulasikan.

Kebiasaannya ahli geologis akan me-ngumpul tenaga ini menerusi rekahanmuka bumi yang mengeluarkan asapserta mata air panas.

Di sini, mereka akan menggali reka-han tersebut dan membebaskan tenaga

a

berkenaan dalam bentuk wasap panasatau punca mata air bumi.

Paip akan disalurkan daripada perigiair panas ini terus ke loji pemprosesanair di mana sebahagian wasap panas ituakan diproses dan diasingkan daripadaair.

Wasap panas itu kemudiannya akandigunakan untuk memutarkan turbin ge-nerator seterusnya menghasilkan elek-trik.

Tenaga geoterma buat pertama kali-nya digunakan untuk menghasilkanelektrik di Itali pada 1903.

• Biomas

Biomass merupakan tenaga yang di-peroleh daripada tumbuh-tumbuhan ha-sil daripada proses fotosintesis yangmenyimpan tenaga suria, air dan karbondioksida.

Bahan bakar bio adalah bahan bakaryang diperoleh daripada biomass orga-nisme atau produk dari metabolismetumbuhan.

Biasanya bahan bakar bio dibakar un-tuk melepaskan tenaga kimia yang ter-simpan di dalamnya bertujuan mengu-bahnya menjadi elektrik.

la dapat digunakan secara langsungsebagai bahan bakar atau untuk meng-hasilkan bahan bakar bio cair.

Biomass yang dihasil-kan dengan teknik pertan-ian, seperti biodiesel,ethanol, dan bagasse(produk sampingan dart-pada pengkultivasian te-bu) dapat dibakar dalammesin pembakaran dalamatau pendidih.

• Tenaga air atau hidro

Tenaga air adalah tena-ga yang diperoleh dari airyang mengalir.

Tenaga air yang me-manfaatkan gerakan airbiasanya terjadi menerusipembinaan empangan.

TENAGA elektrik juga boleh dijana melalui aliran arus taut.

Pada bahagian bawah empangan initerdapat lubang-lubang saluran air yangdipasangkan turbin yang berfungsi men-gubah tenaga kinetik daripada gerakanair menjadi tenaga elektrik yang disebuthidroelektrik.

Hidroelektrik menyumbang sekitar715,000 Megawatt atau kira-kira 19 per-atus keupayaan tenaga elektrik di dunia.

• Tenaga dari proses pasang surut

Ketika ini, para pengkaji sedang mem-bangunkan sistem hidroelektrik yangterhasil daripada arus laut dan gelom-bang pasang surut.

Kejadian pasang pasang surut dise-babkan oleh tarikan graviti di antaramatahari dan bulan serta putaran bumi.

Di pesisir pantai, ombak boleh menca-pai sehingga 40 kaki.

Penghasilan tenaga daripada kejadi-an pasang surut ini dihasilkan menerusipembinaan empangan yang dilengkapidengan sistem salur masuk atau pintuair.

Pintu air pada empangan itu membe-narkan lembangan pasang surut dipe-nuhkan dan dikosongkan oleh perge-rakan air dengan tenaga yang kuat yangmelalui bahagian turbin.

Pergerakan dua hala pasang surut airmenerusi turbin itu menghasilkan tena-ga elektrik

• Tenaga Ombak

Kejadian ombak berlaku disebabkanoleh tiupan angin pada permukaan tautyang turut membawa bersama sejumlahtenaga yang besar bersama-samanya.

Ketika ini dianggarkan jumlah keselu-ruhan tenaga ombak yang boleh diper-oleh di seluruh dunia adalah sebanyakkira-kira dua hingga tiga juta megawatt.

Perairan di barat Amerika Syarikatdan Eropah serta bahagian pantai Je-pun dan New Zealand adalah kawasanyang dikenal pasti di dunia ini yangmampu menghasilkan jumlah tenagadaripada ombak yang besar.

Salah satu kaedah untuk meman-faatkan tenaga daripada ombak ini ialah

dengan memfokuskan ombak tersebutkepada satu kawasan sempit sekali gusmenambahkan kuasa dan saiz ombakberkenaan.

Ombak itu juga boleh diarahkan kepadakawasan lembangan khusus untuk me-nerima ombak atau terus kepada turbin.

Bagaimanapun, ketika ini tiada satupun lembangan yang dibina khusus un-tuk menukarkan tenaga ombak ini kepa-da tenaga yang boleh dikomersialkankepada orang ramai.

Namun di Jepun, terdapat beberapalembangan ombak ini yang digunakanuntuk menyalurkan tenaga elektrikkepada komuniti tempatan dalam saizyang kecil.

• Sell bahan bakar (fuel cell)

Sel bahan bakar adalah sebuah alatelektrokimia yang mirip dengan bateri,tetapi berbeza kerana is menghasilkantenaga elektrik daripada penyediaan

Bringing the CO2cycle full circle

1

bahan bakar hidrogen danoksigen dari luar.

Tenaga yang biasanya di-gunakan dalam sebuah selbahan bakar adalah hidro-gen di bahagian anod danoksigen di bahagian katod.

Sel bahan bakar sering-kali dianggap sangat mena-rik dalam aplikasi modenkerana keupayaannya yangtinggi serta bebas gas tok-sik, berbeza dengan bahanbakar umum sepertimethana atau gas lainyang menghasilkan karbondioksida.

• Biodiesel

Biodiesel adalah sebuah alternatifbagi bahan bakar diesel berasaskan pe-troleum dan dihasilkan daripada sumberboleh diperbaharui seperti minyak sayuratau lemak haiwan.

Biodiesel memiliki sifat pembakaranyang mirip dengan diesel (solar) dariminyak bumi, dan dapat menggantikan-nya dalam banyak operasi.

la merupakan alternatif paling dekatuntuk menggantikan bahan bakar fosilsebagai sumber tenaga kenderaanutama dunia, kerana is merupakan ba-han bakar boleh diperbaharui yang da-pat menggantikan diesel dan petrol.

Penggunaan biodiesel ketika inimeningkat dengan cepat, terutama diEropah, Amerika Syarikat dan Asia wa-laupun masih belum dikembangkansecara sepenuhnya.

4

dlglo-.a.l

B

6

Oihse.d rap. takes up carbon dloxtd.fromth.alr ( 1) engine release& carbon dioxide , bring the process fulland converts It Into oxygen ( 2) and hydrocarbons (Si, cycie . No additional greenhouse gages amemittachthewhich are found in rapeseed . After harvesting (4) the fuel merely releases the amount of carbon dioxideoil Iuf.d into a reactor (S) with Degussa catalyst originally taken up by the plant.(6) and converted Into biodiesel (7i. Combustion in the

KITARAN penghasilan sumber tenaga biodiesel berasaskan tumbuhan dariperingkat tanaman ( gambar 1, 2 dan 3) sehingga kepada pemprosesan (4,5 dan 6) sehingga kepada kegunaannya oleh kenderaan (7).

esti06tmm

1

2 6September

2006 saintis

7^'J

slam

R BDUS Salam dilahirkan diJhang, sebuah pekankecil di Pakistan pada

1926.Ayahnya merupakan seorang

pegawai kerajaan di JabatanPelajaran dalam daerah pertani-an yang miskin.

Keluarganya terkenal warakdan gemar menuntut ilmu sejakdahulu lagi.

Apabila beliau berbasikal ba-tik ke rumah dari Lahore sema-sa berusia 14 tahun dan menda-pat markah yang tinggi dalamPeperiksaan Matrikulasi di Uni-versiti Punjab, seluruh pekandatang meraikannya.

• 1946 - Beliau mendapatbiasiswa ke Kolej Kerajaan, U-niversiti Punjab dan melanjutkanpelajaran dalam ijazah Sarjana

Pada tahun yang sama, beli-au dianugerahkan biasiswa keSt. John's College di Cambrid-ge, United Kingdom (UK) di ma-na beliau mendapatkan ijazahsarjana kepujian dengan kelaspertama dalam matematik danfizik pada 1949.

® 1950 - beliau menerimaSmith's Prize dari UniversitiCambridge kerana pencapaiancemerlang dalam bidang fizik.

Abdus Salam juga mendapatIjazah Doktor Falsafah dalamfizik teoritikal di Cambridge dantesisnya di terbitkan pada 1951mengandungi kerja-kerja asasdalam kuantum elektrodinamikyang membawa nama beliau keperingkat antarabangsa.

• 1951 - Beliau kembali kePakistan bagi mengajar matem-atik di Kolej Kerajaan, Lahoredan pada 1952 menjadi ketuaJabatan Matematik di UniversitiPunjab.

Bagi ingin meneruskan kari-ernya dalam fizik teoritikal beliaumeninggalkan tanah air danberhijrah.

Beberapa tahun kemudian,beliau berjaya mendapatkan Ca-ra menyelesaikan dilema yangdihadapi oleh ramai saintis mu-da yang berbakat di Internatio-nal Centre for Theoretical Phy-sics (ICTP) yang diusahakan.

Beliau membina 'Associate-ships' yang terkenal bagi mem-bolehkan ahli fizik muda meng-habiskan masa dalam perseki-

V^

r

taran cergas serta dekat denganpenyelidikan serta penyelia da-lam bidang yang sama selamasembilan bulan.

® 1954 - Abdus Salam me-ninggalkan tanah air untukberkhidmat di Cambridge dansejak itu beliau telah mengunfungi Pakistan sebagai penasi-hat kepada polisi sains.

Tugasnya di Pakistan telahmelangkau jauh dan mening-galkan kesan yang besar kepa-da negaranya. Antara tugasan-nya:

n Ahli Suruhanjaya TenagaAtom Pakistan,

n Ahli kepada SuruhanjayaSaintifik Pakistan dan

• Ketua Penasihat Saintifikkepada Presiders dari 1961hingga 1974.

• 1957 - Berkhidmat seba-gai Profesor Fizik Teoritikal diImperial College, London dansejak 1964 telah menggabung-kan jawatannya dengan Penga-rah ICTP, Trieste.

Selama Iebih 40 tahun, beliaumerupakan penyelidik yang aktifdalam bidang teori fizik partikelasas.

Abdus Salam juga merupa-kan pengasas atau boleh di-katakan penyumbang bersamapembangunan penting dalambidang berkenaan dengan me-ngekalkan aliran idea bernas.

Dalam masa 30 tahun, beliautelah menggunakan kelayakanakademiknya yang cemerlanguntuk bergiat aktif serta mem-berikan pengaruh besar dalamhat ehwal saintifik antarabang-sa.

Abdus Salam menjawat bebe-rapa jawatan penting dalam ja-watankuasa Pertubuhan Bang-sa-bangsa Bersatu (PBB) men-genai kemajuan sains dan tek-

nologi di kalangan negara mem-bangun.

Bagi menyesuaikan diri den-gan pelbagai aktiviti yang di-lakukan, Abdus Salam jarangmengambil cuti, berparti danberhibur menyebabkan kakitan-gannya sukar mengadu merekaterbeban dengan tugasan yangmenimbun.

Beliau mempunyai kaedahbagi menimbulkan semangat dikalangan kakitangan ICTP bagimenentukan hala tuju pusatberkenaan dengan merangsangmelalui latihan dan penyelidikanfizik teoritikal termaju dengankeperluan negara membangun.

Mendapat inspirasi daripadasemangat yang ada pada AbdusSalam dan menggalakkan me-reka semua bekerja lebih keraslagi, kakitangannya menyedia-kan persekitaran yang samaseperti di Agensi Tenaga AtomAntarabangsa (IAEA) di Vienna.

Wang yang diterima AbdusSalam daripada Atom for PeaceMedal and Award dibelanjakanbagi mendapatkan dana bagiahli fizik muda Pakistan untukmelawat ke ICTP.

Beliau menggunakan seluruhbahagiannya daripada HadiahNobel bagi kemudahan ahli fizikdi negara membangun dan tidakmembelanjakan walau satu senpun untuk diri atau keluarganya.

Abdus Salam dikenali seba-gai Muslim sejati yang tidakmemisahkan kehidupan denganagama, tugas dan keluarga.

Abdus Salam meninggaldunia pada usia 70 tahun di Ox-ford, UK selepas menderita sa-kit yang lama pada 1996.

Dunia Saintis

Malaysia kehilangansaLntLs getah terkena

AN Sri B.C. Sekhar, yang lebihdikenali sebagai "Mr NaturalRubber" kerana menjadi perintis

penyelidik getah Malaysia yang terke-nal di dunia, meninggal dunia akibatserangan jantung di bandarayaChennai, India pada 6 Septemberlepas.

Beliau yang berusia 76 tahun ketikaitu meninggal akibat serangan sakitjantung selepas melakukan kunjunganke Annamalai University, Madras yangmana beliau telah dilantik sebagaiProfesor Pelawat.

Sekhar merupakan Pengarah Insti-tut Penyelidikan Getah Malaysia (R-RIM) yang pertama pada 1966 dan ke-mudian menjadi pengerusi LembagaPembangunan Penyelidikan GetahMalaysia.

Mendiang sendiri dilahirkan di se-buah ladang getah di Ulu Buloh, hanyabeberapa kilometer dari RRIM, stesenpercubaan seluas 1,300 hektar.

Ayah mendiang, Achath SekaranNair, meninggalkan Kerala di Indiaketika berumur 18 tahun untuk keMalaya dan bekerja selama 14 tahunsebagai seorang kerani di ladangtersebut yang dimiliki Stratherly Group

semasa pentadbiran penjajah.Sekhar menyertai RRIM pada 1949

sebagai ahli kimia selepas memper-oleh Ijazah Sarjana Muda Sains dariUniversity of Delhi pada usia 19 tahun.

Sebagai pengarah, beliau menja-

dikan RRIM sebagai pertubuhan pe-nyelidikan terbesar dunia yang mem-buat pengkhususan satu tanamanyang menjadikan getah Malaysia se-bagai eksport tanaman paling pentingdan tertinggi dalam pendapatan per-tukaran asing buat berdekad lamanyasebelum diambil alih oleh kelapa sa-wit.

Mendiang memenangi pelbagaianugerah antarabangsa, termasukAnugerah Ramon Magsaysay 1973 --anugerah Asia itu seperti Nobel Prize -- dalam karier mendiang sepanjanglebih 50 tahun dan menjadikan dirinyaterunggul sebagai salah seorang sain-tis yang paling berkesan di Asia.

27

esti Iotmg

am bLdangKeiuruteraan tenaoa

PABILA memperkatakan men-genai kerjaya dalam bidangtenaga, satu industri yang se-memangnya berkaitan terus

dengan bidang ini ialah kejuruteraanelektrik.

Sememangnya kejuruteraan elektrikmerupakan bidang yang paling utamadalam kerjaya yang berkaitan dengan bi-dang tenaga.

IN kerana tenaga elektrik merupakanindustri yang besar di negara ini dengandigunakan sebagai sumber utama dalammenjana mana-mana industri lain.

Pelajar di mana-mana fakulti atau ja-batan kejuruteraan elektrik akan mengi-kuti modul-modul khusus seperti bidangelektrik, elektronik dan komputer.

Di negara kita, universiti yang ditubuh-kan khusus untuk pembangunan dalamkejuruteraan tenaga ialah Universiti Tena-ga Nasional (UNITEN), milik agensi elek-trik negara Tenaga Nasional Berhad(TNB).

Universiti tersebut menawarkanpengajian peringkat:

n ijazah doktor falsafah kejuruteraan,n sarjana,n sarjana muda dann diploma

la ditawarkan melalui pelbagai kursusberkaitan kejuruteraan elektrikal, sivil,sains kejuruteraan dan matematik,mekanikal, perakaunan dan kewangan,

ekonomi dan keusahawan, sains kom-puter dan sebagainya.

Sejak penubuhannya, UNITEN telahberjaya melahirkan seramai 6,195 oranggraduan bagi membantu memenuhi40,000 kekosongan tenaga profesionaldalam bidang teknikal.

Selain UNITEN, universiti-universitiawam dan swasta yang lain turut mena-warkan pengajian yang berkaitan kejuru-teraan tersebut yang boleh dipohon olehpara pelajar yang berminat dalam bidangtersebut selepas tamat pengajian di seko-lah.

Pelajar yang berjaya menamatkan kur-sus berpeluang untuk menceburi bidangpekerjaan yang luas di sektor awam danswasta dari peringkat tinggi seperti ju-rutera sehingga kepada tahap juruteknikbergantung kepada sijil yang diperoleh.

Selain daripada bidang berkaitan tena-ga elektrik, terdapat banyak lagi kerjayayang boleh diceburi oleh para pelajaryang berminat dalam bidang tenaga di-sebabkan luasnya bidang ini.

Bidang-bidang tersebut ialah:

n Tenaga nuklear - yang manakepakarannya boleh membantumana-mana negara untuk menggunakan is sebagai sumber tenagaelektrik menggantikan penggunaanminyak.

n Tenaga solar - kepakaran dalambidang ini juga akan menjadikanseseorang itu mampu mencipta lebih banyak kaedah untuk menjana

elektrik dan kenderaan

n Penyelidikan dalam sumber tenaga alternatif - seperti menggunakanhidrogen, angin, geothermal, hidro,arus laut dan sebagainya untukdijadikan sumber tenaga

n Penjimatan tenaga - satu bidangyang berkaitan dengan penyelidikandan pembangunan reka bentuk sesuatu produk

n Sel tenaga - seperti tenaga bated

Sebenarnya banyak bidang-bidangyang berkaitan tenaga yang mempunyaikerjaya luas jika seseorang pelajar telahmelepasi peringkat asas pembelajaran diuniversiti sebelum memasuki dunia pe-kerjaan sebenar.

Kebanyakan kerjaya yang membabit-kan bidang tenaga baru seperti tenaga so-

lar, angin dansebagainyaboleh diceburiselepas andamenyertaimana-manasyarikat atauinstitusi yangterlibat dalambidang berkai-tan.-MOHDRIDZWANIMAN

Oleh MOHD . RIDZWAN MD. IMAN

ENGKOMPUTERAN Hijau,mungkin satu istilah yang agakpelik bagi kebanyakan kita di

negara ini tetapi sebenarnya is telahmenjadi satu istilah yang semakin pop-ular di negara-negara maju.

Secara ringkasnya, maksud ' peng-komputeran hijau' ialah bagaimana kitamampu menjimatkan segala sumber dimuka bumi dengan mengamalkanpenggunaan komputer dengan cekap.

Pengkomputeran hijau meletakkantanggungjawab kepada pembangundan pengguna produk agar mengambilkira kesan ekonomi, sosial dan alamsekitar.

Berbanding dengan amalan perniaga-an standard atau tradisional, fokus pem-bangunan produk hanyalah untuk tujuankeuntungan atau faktor ekonomi sema-ta-mata.

Secara mudahnya, mana-mana syari-kat atau individu yang mengamalkankonsep pengkomputeran hijau, merekaakan memikirkan sesuatu produk itu se-harusnya boleh dijual, mesra penggunadan mesra kepada alam.

Ia memberi fokus kepada:• mengurangkan penggunaan mate-

Panduan amalan pengkomputeran hijaudi syarikat

n Ketahui bagaimana penggunaan tenagadalam sistem IT dan pantau tahap penggu-naannyan Pastikan komputer yang tidak digunakansentiasa ditutupn Didik kakitangan mengenai kelebihanmenjimatkan tenaga dan kitar semulan Wujudkan kod amalan bagaimana menji-matkan kertas untuk cetakann Kenal pasti amalan pengurusan IT yangmampu menjimatkan tenaga elektrikn Hanya beli produk yang menjimatkan te-naga dan mesra alamn Produk yang hendak dibuang dilakukandengan kaedah mesra alam atau dikitar se-mula.

KOMPUTER yang tidaftip3"ilagi harus dikitar semula.

rial atau bahan yang berbahaya terma-suk di peringkat pembangunan produk

® memaksimakan kecekapan peng-gunaan tenaga ketika sesuatu produkitu digunakan dan

® sesuatu produk itu seharusnya bo-leh di kitar semula dan dihapuskan de-ngan mudah oleh alam apabila tidak di-gunakan lagi

Rumusan pengkomputeran hijauakan berusaha memenuhi faktor-faktortersebut dengan melaksanakan pem-bangunan produk mesra alam dalamsistem yang cekap.

Selain komputer, pencipta produk-produk berkaitan teknologi maklumatdan komunikasi (ICT) seperti telefonbimbit, bateri, gajet dan lain-lain kini te-lah memberi perhatian serius terhadapperkara tersebut.

Ini kerana jika sesuatu produk itu se-bagai mesra alam, is akan mampu men-jimatkan penggunaan tenaga dan jugamudah dilupuskan tanpa mencemarkanalam sekitar.

Bagi seorang pengurus teknologimaklumat di sesebuah syarikat pula, tin-dakan mereka dalam pembelian sesu-atu produk pengkomputeran seharus-nya menggunakan konsep pengkompu-teran hijau.

Sebagai contoh, berbanding membeli

^ ^ 1 esti?JMm04

A % 6 r s a l l 0

kesemua komputer-komputer berkuasa,mereka mungkin boleh melaksanakansistem pelayan-pelanggan yang manakomputer-komputer pengguna adalahjenis asas dan hanya membeli komput-er pelayan berkuasa.

Ini akan menjimatkan tenaga elektrik,memudahkan penyelengaraan, menji-matkan kos syarikat dan juga komputeryang tidak dipakai mudah dikitar semu-la.

Bagi pengurus IT mereka boleh meli-hat panduan ini bagi membolehkan me-reka melaksanakan sistem pengkom-puteran hijau di syarikat.

September2008

ub

WHAT DO YOU NEED?

1 Metal tube (a cigar tube works great- ask an adult to get you one)

2 Two pieces of strong, stiff wire (likeclothes hanger wire) about 18-incheslong

3 Cork that fits snuggly into the end ofthe tube

4 Two food warmer candles (in metalcups)

5 Balsa wood (4 inch by 8 inch, 1/2-inch thick)

6 Masking tape7 Hammer and three nails8 Matches

(You'll need an adult's help with thematches and the hammer and nails!)

WHAT TO DO?

1 Put the cork into the end of the metaltube making sure its very tight.Carefully poke a hole through thecork with a nail.

2 Take the two 18-inch lengths of wire.Wrap the wire around metal tubeabout one-inch from each end of thetube, and twist the wire tightly withthe pliers so the tube is firmly held bythe wire and won't slide.

3 Cut a boat shape out of the balsawood, making a triangle bow at oneend. Hammer two large nails in eachend about one inch in from each end.The nails will help to stabilize.

4 Mount the two candles about 1-1 /2inches from each end of the wood.Use loops of masking tape to stickthe metal cups to the wood.

5 Take the tube with the wire andmount the tube so the wire will holdthe tube just above the candles.Wrap the ends of the wire aroundand under the board and twist theends neatly on the underside. (Seepicture.)

6 Carefully remove the cork from thetube and fill the tube about three-quarters full with very hot water.Tightly replace the cork. Make surewater will drip out the hole in thetube.

7 Fill up a bath tub or a large sink withwater.

8 Put your boat in the water and ask anadult to carefully light the candles.

S arn S

Steamboat Powermaking a Steam-Powered

'Rocket B oat'

What you' ll discover!

The heat of the candle will cause the water in the tube to boil. The water willchange to steam and the steam will escape out the hole in the cork pushing theboat forward in the water.

Here are some questions to think about:1 - Why use hot water in the tube?2 - What would happen if you used cold water?3 - What would happen if you didn't put a hole in the cork (DON'T TRY THIS!)?4 - What would happen if the hole in the cork were larger?

What ' s Happening

There are two different things to learn here.

A rocket works the same way. Hot gases and fire come out of the motor of arocket. The gases coming out the nozzle at the bottom of the rocket come out inone direction. These escaping gases push the rocket in the opposite direction.

Second, energy from the candles changes the water into a gas (water vapor orsteam). The steam can escape. Steam is used in a lot of energy power plants.

estiaatmm

31September

2006

Nuclear Chain Reaction!Demonstrate chain reaction!

1 Bunch of dominos2 Ruler3 Flat table that doesn't shake

DOE

1 Arrange the dominos in the pattern shown.2 On another section of the table, arrange two straight lines of

dominos.3 Knock over the single domino in front on the first pattern.

Watch what happens.4 Now, knock over the first domino in one of the two straight

lines.5 Take the ruler and hold it anywhere between the dominos

lined up in the second straight line. Knock over thefirst domino and watch what happens. Not all the dominosfell over.

1What you ' ll discover?

In a nuclear fission reaction in anuclear power plant , the radioactive element Uranium -235' is usedin a chain reaction.

The fission of U-235 splits offtwo neutrons , which in 'turn striketwo U-235atoms.

Two neutrons are split fromeach of the two U-235. atoms.Each of these neutrons ,then goon to strike another U -235 atom..Each of those atoms are ;split".releasing two neutrons , which goon and hit more Uranium atoms.

The chain reaction continues onand on , getting bigger and biggerwith each split.

The things that slow ' down a'chain reaction are the controlrods . A control rod is made up ofcadmium or boron, which absorbneutrons. If you insert the controlrod between the uranium atoms,the amount of neutrons . available;to cause more splits is reduced.

In the second line up.of domi-nos, the ruler served as a control.

k ;rod . Putting it between two dominos breaks =the' chain reaction

:.similar to what happens in anuclear reactor.

est ii?Jotmc

491=04eump,

32September

2006

ASSAN Kamel AI-Sabbah dilahir-kan pada 16 Ogos 1895 di Naba-tieh, Lebanon dan merupakanH seo-mel

rang penyelidik jurutera elektrik dan elek-

taknj-

Hassan Kamel pernah mendapat.1• tronik , ahli matematik dan pereka cipta.

- rial College of Damascus, Syria serta Ame-rican university cat tseirut.

Beliau terkenal kerana penglibatannyaC" IP!! Z, _ !t~ II ^, .0dam penyelidikan dan dianggap sebagai^rintis kepada penyelidikan sel solar.Dari 1927 hingga 1935, beliau telah

menghasilkan 52 aplikasi berbeza.Dua inovasi hasil ciptaannya iaitu tiub televisyen dan panel tenaga solar

merupakan yang paling awal dipatenkan.Hassan Kamel Al-Sabbah dikenang sebagai merupakan seorang pemimpin

teknologi yang mereka cipta dalam bidang elektrik dan memberi impak kepadapembangunan abad ke-20.

Beliau terbunuh dalam kemalangan kereta berhampiran Lewis, bandarElizabeth Town, New York pada 31 Mac 1935.

j^ rrae^ i 1 <, , 1,,' sj Srias I, f1 k ct'tit ^nt ;1t;r} N ^eyrt}I aer{ I 1F{ r^ I, '-;k?t^CY & tif:`

Penemuan dan reka cipta Hassan:

• Industri angkasa lepas (kuasa solar) - terdapat 27 patent (1928 - 1935)

• Industri automotif (Kereta solar) - lima paten asas (1929 -1935)

• Televisyen dan tiub sinar katod - empat paten (1928 -1930) dan duapaten berkaitan dua tiub sinar pada 1935.

• Stesen janakuasa - enam paten (1929 - 1935)

• Peralatan tekanan dan suhu elektrik - tiga paten (1927 - 1935).

• Industri berat - satu paten berkaitan arca elektrik terpeluwapPeralatan transformer arus ulang alik dan arus terus (AC/DC) diperke-

nalkan pada 1930.

33September

Nur Aainaa NadwahAbdul LatifAlamat: J 4881Jalan Pari, TamanMerlimau Baru,77300 Merlimau,MelakaSekolah : SMK DangAnumE-mel: -Umur: 15 tahunBidang sains yangdiminati : Forensik,angkasa lepas,geologi

Fairuz WahidaGhazaliAlamat : No. 18, JalanPerwira, 13050Butterworth, PulauPinangSekolah : SK TamanSenangan, Telok AirTawar, ButterworthUmur : 9 tahunE-mel : princesz_floraWhoo.com

g sains yangdiminati: Sainsangkasa lepas

Lekatkangambar anda

di sini.

Ir

Nur AzulaihaAbdul AzizAlamat : D/a Jama'ahIdrus, Bt 27-1'"' ,Kg.Permatang Darat,78200 Kuala Sg.Baru, MelakaSekolah : Sek. Men.RahmatE-mel: -mamaCun5l @yahoo.comUmur : 15 tahunBidang sains yangdiminati : Reka cipta

Noor FarzanaRasitAlamat: 29A, Batu 3,Kampung Selabak,36000 Teluk Intan,PerakSekolah : Sek. Keb.Selabak, 36000 TelukIntan, PerakUmur: 12 tahunE-mel :-Bidang sains yangdiminati : Perubatan,astronomi

Mohd . NadzmiMd YaniAlamat : HadapanMasjid, Kg. PulaiSebatang, 82100Pontian, JohorSekolah :SMK AyerBaloiE-mel:Umur:15 tahunBidang sains yangdiminati : Automotif,robotik, aeroangkasa

SolihahJamaluddinAlamat : MDS 23, Kg.Batu Lapan, 08200Sik, Kedah DarulAmanSekolah: Sek.Men.Kebangsaan SikUmur : 16 tahunE-mel :-Bidang sains yangdiminati: SainsPerubatan, Botani

BORANG PENYERTAAN

Ahmad AmirinJamalAlamat : 598 Gedun9Lalang 1, Bt 8 BukitRambai, 75200MelakaSekolah : MedicalFaculty, UniversityDundee Scotland,United KingdomE-mel:Umur : 22 tahunBidang sains yangdiminati: Sainsperubatan robotik

Mohamad IsmailMd. NazirAlamat : Lot 837, Kg.Padang Bonggor,Binjai, 16150 KotaBharu, KelantanSekolah : SMK AgamaLatiUmur : 17 tahunE-mel :ceriapm@tm.net.myBidang sains yangdiminati: SainsForensik,Aeroangkasa

Fatin AmirahGhazaliAlamat : No.18, JalanPerwira, Taman Wira,13050 Butterworth,Pulau PinangSekolah : SMK AgamaAl-Irshad, PulauPinangE-mel: fag_luvigne@yahoo.comUmur :17 tahunBidang sains yangdiminati : Sains kom-puter, pergigian

Siti AishahMislanAlamat : 1487 (F) AirKangkong,77500Selandar, MelakaSekolah : Sek. Men.Sains Puteri, KualaLumpur (SESERI)Umur : 16 tahunE-mel :-Bidang sains yangdiminati:Nanoteknologi,genetik

rakan

*dStj

Nama:

Alamat:

Sekolah:

Umur: E-mel:

Bidang sains yang diminati:

Alamatkan borang anda kepada : Akademi Sains Malaysia (ASM), 902-4, Jalan Tun Ismail,50480 Kuala Lumpur . Anda juga boleh e-melkan penyertaan anda kepada : hazami@akademisains . gov.my. estia9tmO

r - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 71

ERA SAINS,TEKNOLOGI & INOVASIe+iai K S^SipuecSl^t"l2Oo penyertaan pertama akan menehme

cenderahati dad kami

Kaji selidik ini dijalankan bertujuan untuk mendapatkan pandangan pembaca terhadap sisipan Estidotmy daripada pelbagai aspek.Kerjasama dan penyertaan anda di dalam kaji selidik ini amatlah dihargai.

A. Profit Responden Ruangan Menarik Sederhana Perlu Diperbaiki

1. Nama :_. Surat Pembaca2. Sekolah : --- -- ---.-.--- - ------

Kuiz3. Darjah/Tingkatan:

4. Alamat Surat-Menyurat:

5. No.Tel

6. Jantina q 1 Lelaki q 2 Perempuan

7. Bangsa q 1 Melayu q 2 Cina q 3 India q 4 Lain-lain8. Umur :9. Pekerjaan

B. Tentang Estidotmy

1. Nyatakan kekerapan anda membaca Estidotmy

q 1 Saya membaca setiap keluaran (setiap bulan)

q 2 Kadang-kadang, jika ada topik menarik sahaja

q 3 Baru mengikuti beberapa keluaran

2. Anda membaca Estidotmy kerana : ( Jawapan mungkin lebih daripada sate)

q 1 Into Sains yang menarik dan berguna

q 2 Sumber maklumat tambahan di sekolah

q 3 la berjaya memupuk minat dalam rains dan teknologi

q 4 Ingin menjadikannya sebagai koleksi

q s Tertarik pada mutu penerbitan sisipan ini

C. Muka Depan Dan Aspek Fizikat1. Berikan penilaian anda berkenaan aspek fizikal sisipan ini.

Menarik Sederhana Perlu Diperbaiki

a) Konsep dan persembahan q 1muka depan

b) Tajuk utama muka depan q 1

c) Tajuk-tajuk kecil muka depan q 1

d) Kualiti gambar berwarna q 1

e) Reka bentuk q 1

f) Masthead Estidotmy (huruf & warna) q 1

g) Motto Estidotmy (Era Sains, q 1Teknologi & Inovasi)

D. Kandungan

q 2 q 3

q 2 q 3

1. Sila beri Kamen tentang ruangan-ruangan berikut:

Ruangan Menarik Sederhana Perlu DiperbaikiDari Meja MOSTIour

SemasaSejarahChit-Chat SaintisInfo EstiScience FactsDunia SainsFakta MenarikSaintis IslamDunia SaintisKerjayaIT & Abg WanCuba-Cuba SainsPosterRakan Esti

2. Apakah ruangan baru yang perlu dimuatkan he dalam sisipan ini?a)b)

3. Apakah yang anda inginkan supaya kandungan Estidotmy menjadi lebihmenarik? (Jawapan mungkin lebih daripada sate)

q i Persembahan muka depan hendaklah lebih menarik dan sesuaidengan konsepnya

q 2 Pemilihan tajuk muka depan mestilah menarik dan semasaq a Pemilihan tajuk dan ruangan perlu lebih meluasq 4 Menerbitkan lebih banyak fakta teknologi supaya selaras dengan fakta

sains

S s Fakta Sains yang lebih terkini dan mengikut peredaran semasas Lebih banyak info rains yang merujuk kepada kehidupan seharian

manusiahaiwan dan tumbuhanq r Banyakkan lagi aktiviti kuiz dan peraduan yang berkaitan dengan

Sains dan Teknologi

1w E. Pemasaran

1. Adakah anda sudah membeli kompilasi Estidotmy yang diterbitkan datambentuk CD-ROM?

q 1 Ya q 2 Tidak

2. Jika ya, adakah anda berpuas hati dengan penerbitan CD-ROM tersebut?

q 1 Ya

q 2 Tidak,kenapa

3. Adakah anda menghadapi masalah dengan pemasaran sisipan percumaEstidotmy ni?

q 1 Ya q z Tidak

4. Jika ya, apakah antara taktor masalah yang dihadapi?

q 1 Akhbar Utusan cepat habis

q 2 Sisipan Estidotmy yang diberikan percuma tidak diselitkan bersamadengan akhbar Utusan

q 3 Tidak tahu bila sisipan Estidotmy dikeluarkan dan kekerapannya

q 4 Lain-lain (sila nyatakan)

F. Cadangan1. Apakah cadangan anda untuk meningkatkan lagi mutu kualiti sisipan

Estidotmy?

Terima kasih di alas kerjasama anda.

Si/a han /ar barang yang te/ah diisi kepada:Kali Selidik Es!idatmy,Bahagian Penye /idikan,Na- 1 & 3, Ja/an 3/9PA,

Taman Shame/in Perkasa,56100 Cheras, Kuala Lumpur

Faks:03-92828684

r-----------------------------------------------------------------------------------------1

%t'% A

1. Dev Arland all Gopalakrishnan784, Taman Yoon Lian, Jalan Rasah,70300 Seremban , Negeri Sembilan

2. Nor Jannah Binti Ab. LatifB-372 (F) Melati Jengka XI,26400 Bandar Jengka, Pahang

3. Siti Noor Atigah Binti Che DiharisPT 5877, Taman Desa Barakah, Jalan Pasir,17500 Tanah Merah , Kelantan

4. Hasyimah Binti Mesran1644-A Rumah Guru SKPT 02, Batu Anam85100 Segamat, Johor

5. Nur Izzati Binti Mohd Noor2128, Kampung Bakau Tinggi,24000 Kemaman, Terengganu

Answer for EstiSquare August

SCIENCE:1. WEIR2. GIAEM3. EUIMNM4.CLNYCOE5. BNMEMRAE

ANSWER:WIREIMAGEIMMUNECYCLONEMEMBRANE

MATHEMATICS:1. CTOS2. ITGEH3. UCNOML4. ARBTDEH5.MEGYOERT

ANSWER:COSTEIGHTCOLUMNBREADTHGEOMETRY

3 Open to primary and secondary school students aged17 or below.

3 Children of the staff of the Science Academy ofMalaysia (ASM), Syarikat Permainan (Malaysia) Sdn.Bhd. (SPM) and Utusan Melayu (M) Berhad are noteligible for the competition.

3 Judges' decision is final.3 Entries need to reach us before or on October 11,

2006.3 Entries received after the closing date will not be

entertained.

3 Five winners will be chosen each month based on thecorrect answers.

3 Each winner will receive a games set from SPM worthRM100.

SPM

INTRUCTIONSListed below are 10 words, 5 words in science subject and 5 words in mathematicssubject. Letters in these words have been jumbled. As a clue, letters underlined are inthe correct position. Unscramble these words and write them down correspondingly.

7 EXAMPLE:SCIENCE

MATHEMATICS

ED OG

Answer

AITOM

ANGLE

SCIENCE Answer

1. CE I R w2.000003. o°0aoo4. 4^

5. ©J©oo®o ^/

F,Tk

nnnnnuTnnnnn^

MATHEMATICS

1. T ®

^d)2. \_/(:./:

3. O©O^®o

4. O®©OOOO

5.

Answer

C

G

M

E

Name:

Home Address:

Age:Birht Certificate/ IC No:Tel:

Mail your entries to:

Akademi Sains Malaysia , 902-4 , Jalan Tun Ismail , 50480 Kuala Lumpur.

L---------------- --------------------------------------------------------------------J

35September

esr1cltrmm

Dapatkan Segera Terbitan SulungKompilasi estidotmy

di kedai berdekatan anda!

Majalah terkenal estidotmy kini diseikeluaran . la bukan sahaja lebih mudke mana sahaja.

t I .o.• • • • • -d^ - ^ Y^ : r' ti^ti ,u = I^ ^ ^ {fial'(a Ir ^I I II lo. ^r'ts

nq rl I<OqU^ i','r ^,^lu.'1 rt, - nle ( .t .^u^., 'vblb' Itl P! 1. .. .^a '^ it G'?I r ^^, 11wi1 it .ilL^ATN1::7J

11 I,'1'^('^I ^G...h^J'ellfll '0^^ ( _ ^ ..'I,"I .. Ilia '.I^^IdR PJ^: • • - • Iu •i'( . If i _ . r t y^.^; III.II.;lel !(V'Volll^^'^^ afl^^I^.'."r„r^.

-

gi :pembaca -yang keti

`rt i*,i rr aiafiv, a

II I(il 1^ i J y^ltdt.) d'Yr i" 1A. onP,gdr^.l'.i • -,0i[ k4

• • • ^ ' o . o^T^ o ^ ,r i ® fG'^ ^ V ^,. o U`.- - o i^^a^'^}^I^anl ^ H a - ® ^^^ •F -' ,T..

^. u3Vnl^^• . • • - e • , ollRi_- _ _^io^i•^p.,^ - - ri . - `fir o.^lo oal ^o .. - ^I .T • .

Tema 2001/2002

Hantarkan borang ini beserta Cek/MO/PO kepada:

Utusan Publications & Distributors Sdn Bhd (26823-A)1 & 3, Jalan 3/91A, Taman Shamelin Perkasa, Cheras, 56100 Kuala Lumpur.Sila hubungi Bahagian Pemasaran Tel: 03-9285 6577 • Faks: 03-9287 4645

Nama

Alamat

Sekolah / Organisasi

Umur

MEMBUDAYAKAN SHINS & TEKNOLOGI

KE ARAH MASYARAKAT BERILMU

Kaedah_Pethbayaran

q Money Order q Postal Order

q Bank Draf q Cek-cek hendaklahdipalang clan dibayaratas nama UtusanPublications &Distributors Sdn Bhd

rw*y7 rat

RAKAN ESTIDOTMY: RM71PESANAN TERUS: RM13

IIA"Al