dr. ishak - kaedah takhrij manual

8/9/2019 Dr. Ishak - Kaedah Takhrij Manual

1/53

Oleh:

PROF. MADYA DR ISHAK SULIAMAN

Phd, University of Wales, Lampeter, UK

MA, University of Malaya (UM)BA, University of Malaya (UM)

Email: [email protected]


2/53

Takhrij Dari Sudut Istilah

Suatu ilmu yang membahaskan mengenaiprinsip dan metode yang memudahkan

capaian kepada kedudukan hadith,mengenalpasti mutabaah dan syawahiddaripada sumber-sumber asal, sumber-sumber yang menyerupai asal dan sumber-

sumber yang tidak asal seterusnyamenjelaskan hukum dan darjat hadith samaada diterima atau ditolak

Jabatan al-Quran dan al-HadithAkademi PengajianIslam, Universiti Malaya


3/53

Kenapa kita perlu mempelajari takhrij?

yMemastikan adakah sesuatu hadith itubenar-benar dari nabi s.a.w.

yMengenalpasti darjat dan hukum sesebuahhadith

yMengenalpasti kedudukan sesebuah hadithdalam kitab-kitab hadith



4/53

Sumber-sumber dalam Takhrij

yAl-Masadir al-Asliyyah (sumber-sumber

asal)

yAl-Masadir Shibh al-Asliyyah (sumber-sumber yang menyerupai asal)

yAl-Masadir Ghayr al-Asliyyah (sumber-sumber yang tidak asal)



5/53

Sumber-Sumber Asaly Kitabkitab yang mengandungi hadith-hadith yang

diriwayatkan oleh pengarangnya dengan sanadnya

sendiri seperti berikut:

y Bidang Hadith al-Kutub al-Sittah, Muwatta

Malik,MusnadAhmad

y Bidang Akidah al-Iman oleh Abu Bakar bin Abi

Syaibah dan al-Iman oleh Ibn Mandah

y Bidang Tafsir TafsirIbn Jarir al-Tabari dan Tafsir

IbnAbi Hatim


6/53

Sumber-Sumber Asaly Kitabkitab yang mengandungi hadith-hadith yang




Malik,MusnadAhmad




IbnAbi Hatim



7/53

y Bidang Fiqh al-Umm oleh Imam al-Syafie

dan al-Muhalla oleh Ibn Hazam

y Bidang Usul Fiqh- al-Risalah oleh Imam al-

Syafie dan al-Ihkam fi Usulal-Ahkam oleh Ibn

Hazam

y Bidang Tarikh Tarikh Ibn Jarir al-Tabari dan

Tarikh Baghdadoleh Khatib Baghdadi



8/53

Sumber-SumberAsal

y Kitabkitab yang mengandungi hadith-hadith yang




Malik,MusnadAhmad




IbnAbi Hatim



9/53

Sumber Yang Menyerupai Asal

Mengandungi hadith-hadith yangdiriwayatkan oleh pengarangnya dengan

sanad yang dinukilkan daripada pengarangkitab asal.

Contoh: Tafsir Ibn Kathir, Tuhfah al-Asyrafoleh al-Mizzi, Nasb al-Rayah oleh al-Zaylaidan seumpamanya.



10/53

Sumber-Sumber Tidak Asal

Kitab-kitab yang mengandungi hadith-

hadith tanpa sanadnya yang dinukilkandaripada kitab-kitab asal.

Contoh: Riyad al-Salihin, Bulugh al-

Maram min Adillah al-Ahkam, al- Jami

al-Saghir.



11/53



12/53

Kaedah Pertama: Mengenalpasti Perawi Hadith

Kaedah Kedua: Mengenalpasti Awal Lafaz Daripada Matan

Kaedah Ketiga: Mengenalpasti Kalimah Atau Lafaz Dalam Matan

hadith.

Kaedah Keempat: Mengenalpasti Tema/Isu/Topik Yang Terdapat

Dalam Hadith

Kaedah Kelima: Mengenalpasti Sifat Yang Terdapat Pada SanadDan Matan

Kaedah Keenam: Melalui Pembacaan dan Pemerhatian Yang

Teliti Dan Bersungguh-Sungguh Terhadap Kitab-Kitab Hadith



13/53



14/53

Kitab yang digunakan adalah kitab yang disusunmengikut perawi tertinggi.

Pengkaji perlu mengetahui salah satu daripada

perawi-perawi hadith sama ada dari kalangansahabat, tabiin atau atba al-tabiin atau generasiselepasnya.

Kitab yang digunakan tidak mengambil kira topik-topik hadith



15/53

Kitab yang membantu pencarian

hadith melalui kaedah ini:y al-Masanid

y al-Ma ajim

y al-Atrafy Kutub al-Tarajim

y Kutub al-Faharis

y

al-Kutub al-Jamiah lil Masanid wa al-Sunan



16/53

Mengandungi lebihkurang 271000 hadithmenurut cetakan DarIhya al-Turath al-Arabi.Kitab ini disaringdaripada 750000 hadith.Imam Ahmad sentiasamelakukan koreksi dan

pengeditan terhadaphadith-hadith yangterdapat dalam kitabnya.

Musnad Imam Ahmad bin Hanbal


17/53

Langkah-langkah yang perlu diikuti dalampencarian hadith menggunakan kitab Musnad:

1. Memastikan dahulu nama perawi sahabat

2. Cari kedudukan nama perawi sahabattersebut dalam musnad dengan melihat

kepada fihris kitab

3. Selidiki satu persatu hadith-hadith yangterdapat dalam musnad perawi sahabat

tersebut.



18/53

Contoh:

--

Umar bin al-Khattab adalah perawi tertinggi

Maka pencarian adalah di dalam Musnad Umar binal-Khattab



19/53



20/53

Kaedah kedua ini memerlukan pengkaji

mengetahui awal lafaz hadith atau athar.

Jenis kitab yang membantu:

yKitab-kitab yang disusun mengikuthuruf al-Mujam seperti al- Jami al-Saghirmin Ahadith al-Basyir al-Nazir oleh Imam al-Suyuti.



21/53

yKitab-Kitab yang MengumpulkanHadith-Hadith Masyhur seperti al-Maqasidal-Hasanah Fi Bayan Kathir Min al-Ahadithal-Musytahirah ala al-Alsinah oleh al-

Sakhawi.

yAl-Mafatih wa al-Faharis iaitu jenis kitab

dalam bentuk indeks yang menyusun semulahadith-hadith yang terdapat dalam pelbagaikitab dalam bentuk mujam seperti MawsuahAtraf al-Hadith



22/53

Terdiri daripada 15 jilid yangdisusun oleh Muhammad al-Saidbin Basyuni Zaghlul. Mengandungi

potongan hadith-hadith daripada150 buah kitab hadith. Potonganhadith-hadith dalam kitab inidisusun mengikut susunan

hijaiyyah. Berbeza dengan susunanal-Mujam yang mementingkanlafaz dan asal usul lafaz sertabentuk kalimahnya.

Kit M s tr f l- it


23/53

Contoh simbolJabatan al-Quran dan al-Hadith

Akademi PengajianIslam, Universiti Malaya


24/53

Kaedah Pencarian Hadith Menggunakan

KitabMawsuah Atraf al-Hadith

1. Pengkaji perlu mengetahui awal kalimahmatan hadith

2. Pengkaji perlu memastikan cetakan kitab-

kitab hadith yang digunakan oleh pengarangkitab.



25/53

Contoh

Anda ingin mencari hadith berikut:

) (

Lihat pada jilid yang mengandungi huruf ba dan

mulakan pencarian.



26/53

Hasil PencarianJabatan al-Quran dan al-Hadith

Akademi PengajianIslam, Universiti Malaya


27/53

yFath ( ) yang dimaksudkan dalampaparan tersebut ialah kitab Fath al-Barikarangan Ibn Hajar. Dua nombor yang

tertera di atas membawa maksud juzuk ke 11dan halaman ke 130 daripada kitab Fath al-Bari yang telah ditahqiq oleh Abd Aziz bin

Abdullah bin Baz dan dicetak oleh Dar al-Marifah Beirut Lubnan.



28/53


29/53



30/53

yPengkaji perlu memilih kalimah yang lebihmenonjol atau gharib (pelik) yang terdapatdalam hadith.

yKalimah-kalimah yang banyak digunakandalam hadith-hadith nabi atau huruf-huruf

yang sudah tentu terdapat dalam hadith-

hadith nabi harus dielakkan daripadadipilih.



31/53

Kitab yang membantu dalam kaedah iniadalah kitab faharis hadith.

Faharis ini menyusun kalimah-kalimah

yang penting yang terdapat dalam hadithdan athar sama ada memfokuskan kepadasebuah kitab atau beberapa kitab.

Contoh kitab adalah: Al-Mujam al-Mufahras LiAlfaz al-Hadith.



32/53

Disusun oleh beberapa orang darikalangan Orientalis denganbantuan daripada al-SyeikhMustafa bin Ali al-Bayumi danMuhammad Fuad Abd al-Baqi.

Kalimah yang terdapat dalam kitabini merupakan yang terdapatdalam hadith-hadith Kutub al-Tisah iaitu Sahih al-Bukhari, Sahih

Muslim, Sunan Abu Dawud, Jamial-Tirmidhi, Sunan al-Nasai, SunanIbn Majah, Muwatta Malik,Musnad Ahmad dan Musnad al-Darimi.


33/53

Kaedah Pencarian

y Pilih kalimah yang gharib dan penting dalam hadith

y Cari kalimah tersebut dalam al-mujam danpindahkan maklumat yang diperolehi

y Satukan dan bandingkan maklumat tersebut denganmembuang maklumat yang berulang

y Merujuk kitab-kitab asal yang disebutkan dalammujam

y Mencatat kedudukan hadith tersebut denganmenyalin nama kitab, bab, no hadith ataupun juzukdan halaman



34/53

Contoh Pencarian

Kalimah yang dipilih adalah



35/53



36/53



37/53


38/53

Perhatian

y Anda tidak harus berpada dengan memilih satukalimah sahaja.

y Boleh memilih kalimah lain supaya pencarian lebihmenyeluruh.

y

Boleh juga memilih kalimah dalam pencarianhadith tersebut.



39/53



40/53

y

Digunakan apabila pengkaji mengetahui maksudhadith tersebut tanpa mengetahui lafaznya.

yPengkaji untuk memikirkan seterusnya mengeluarkan

isu-isu atau tema-tema yang terdapat dalam hadith.

yIa memberi faedah bagi pengkaji yang ingin

mengumpulkan hadith hadith dalam satu topik atau

isu seperti hadith-hadith mengenai taat kepada ibu

bapa, hadith-hadith mengenai jihad, hadith-hadith

mengenai zakat dan seumpamanya.



41/53

Kitab-kitab Yang Membantu

y Kitab kitab yang meliputi keseluruhan bab babagama seperti al- Jawami, al-Zawaid dan Shuruh al-Hadith.

y Kitab-kitab yang meliputi kebanyakan bab-bab agamaseperti al-Sunan dan al-Muwattaat.

y

Kitab-kitab tertentu mengenai bab dari bab-babagama seperti kitab aqidah dan fiqh.



42/53

Dikarang oleh Arent Jan Wensinckdalam bahasa Inggeris dan

diterjemahkan ke dalam bahasa Araboleh Muhammad Fuad Abd al-Baqi.Merupakan indeks kepada 14 buah

kitab yang disusun mengikut topik.Kitab-kitab tersebut ialah Sahih al-Bukhari, Sahih Muslim, Sunan AbuDawud, Sunan al-Tirmidhi, Sunan al-Nasai, Sunan Ibn Majah, Sunan al-

Darimi, Muwatta Malik, MusnadAhmad, Musnad al-Tayalisi, MusnadZaid bin Ali, Al-Tabaqat al-Kubra, SirahIbn Hisyam dan Al-Maghazi.

KitabMiftah Kunuz al-Sunnah


43/53

Langkah Pencarian

yMengenalpasti tema/isu/topik yangterdapat dalam hadith

yMengenalpasti kalimah bersesuaian dalamkitab yang berkaitan dengan tema tersebut.

yMerujuk kepada rujukan asal melalui namanama kitab dan bab yang bernomborsebagaimana yang dinyatakan dalam kitab.



44/53

Contoh paparan carian hadith



45/53



46/53

y Digunakan jika pengkaji mengenalpasti sifat jelas yangterdapat pada sanad atau matan hadith seperti sanad Qudsi,musalsal

y Atau yang melibatkan aspek ulum al-hadith seperti sanad yang terdiri daripada riwayat bapanya daripada datuknya

atau matan yang dimulakan dengan al-awail ataumengandungi al-amthal atau tafsiran kepada ayat-ayat al-Quran.

y Atau terdapat sifat-sifat tersembunyi yang memerlukan

kepada latihan atau kepakaran untuk mengetahuinyaseperti sanad yang mursal, mutawatir, malulataupalsu.



47/53

yPara ulama telah mengarang beberapakitab khusus berkaitan sifat-sifat

tersebut.yRujukan kepada kitab-kitab tersebut

akan memudahkan pencarian hadith.



48/53

ySebagai contoh jika hadith itu mursalmakahendaklah merujuk kepada kitab-kitab yangmengumpulkan hadith mursal.

y Jika hadith itu palsu/mawdu hendaklahmerujuk kepada kitab-kitab yangmengumpulkan hadith palsu seperti

Mawsuah al-Ahadith wa al-Athar al-Daifahwa al-Mawduah oleh Ali Hasan Ali al-Halabi



49/53

Dicetak 16 jil., cet. Maktabah

al-Maarif, Riyad. Merupakankoleksi hadith-hadith daif,mawdu dan masyhur yangpernah ditulis dalam kitab-

kitab terdahulu. Koleksi hadithdan athar ini kemudiannyadikumpulkan dalam satu kitabdan disusun mengikut hurufmujam. Hadith dan athar yangterdapat dalam kitab iniberjumlah 31577 yang di ambildaripada 78 buah kitabrujukan.

Mausuah al-Ahadith wa al-Athar al-Daifah wa al-Mauduah


50/53



51/53



52/53

yKitab-kitab yang boleh digunakandi bawah kaedah ini tidak disusunmengikut mana-mana kaedah yangdibincangkan sebelum ini



53/53

dr. ishak - kaedah takhrij manual

Documents